Diagram 2: Erasmus voor studentenmobiliteit relatieve verandering van het aantal studenten per uitzendland tussen 2009/2010 en 2010/2011

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Diagram 2: Erasmus voor studentenmobiliteit relatieve verandering van het aantal studenten per uitzendland tussen 2009/2010 en 2010/2011"

Transcriptie

1 MEMO/12/310 Brussel, 8 mei 2012 Het Erasmus-programma in 2010/2011: de cijfers toegelicht Vandaag heeft de Europese Commissie nieuwe cijfers bekendgemaakt over het aantal studenten, docenten en andere personeelsleden uit het hoger onderwijs dat in het academisch jaar 2010/2011 aan het Erasmus-programma heeft deelgenomen (IP/12/454). Aan Europese studenten en personeelsleden uit het hoger onderwijs werden Erasmus-beurzen toegekend om te studeren, stage te lopen, onderwijs te geven of een opleiding te volgen in het buitenland. Erasmus biedt studenten uit het hoger onderwijs de mogelijkheid om een periode van drie tot twaalf maanden in een ander Europees land door te brengen voor studies of voor een stage bij een bedrijf of een andere organisatie. Elke student die ingeschreven is bij een deelnemende instelling voor hoger onderwijs in een van de 33 Erasmus-landen (de lidstaten van de EU, IJsland, Kroatië, Liechtenstein, Noorwegen en Turkije) komt hiervoor in aanmerking. Ook studenten die een kortlopende hogere beroepsopleiding volgen, kunnen steun uit het programma krijgen. Nieuw record: meer dan Erasmus-studenten Sinds het programma van start ging, is het aantal studenten met een Erasmusbeurs gestaag gegroeid. De kaap van werd voor het eerst overschreden in 2009/2010 en de studenten die in 2010/2011 voor studie of opleiding naar het buitenland trokken, zijn goed voor een nieuw record en een groeicijfer van 8,5 % op jaarbasis in vergelijking met het jaar ervoor (het equivalente groeicijfer voor 2009/2010 bedroeg 7,4 % op jaarbasis). Diagram 1: Aantal Erasmus-studenten per jaar van 1987/1988 tot 2010/2011 MEMO-12-XXX

2 Diagram 2: Erasmus voor studentenmobiliteit relatieve verandering van het aantal studenten per uitzendland tussen 2009/2010 en 2010/2011 Uit diagram 2 blijkt dat het aantal Erasmus-studenten in bijna alle landen is toegenomen. De grootste stijging van het aantal uitgaande studenten werd geregistreerd in Kroatië (132 %), gevolgd door Liechtenstein (52 %) en Cyprus (22 %). In 19 landen lag de toename hoger dan het gemiddelde van 8,5 %. Eén land, Luxemburg, vertoonde een daling van het aantal Erasmus-studenten (-5,8 %). Toch blijft dit het land dat in verhouding tot zijn nationale studentenpopulatie het grootste aantal studenten naar het buitenland zendt. Erasmus-kampioenen Spanje zond het grootste aantal studenten naar het buitenland, zowel voor studie als voor stages (36 183), gevolgd door Frankrijk (31 747) en Duitsland (30 274). Spanje was met gaststudenten tevens de populairste bestemming, gevolgd door Frankrijk (27 721) en Duitsland (24 734). Het Verenigd Koninkrijk ontving dubbel zoveel studenten (24 474) als het zelf naar het buitenland stuurde (12 833). De meeste landen zonden meer studenten uit dan ze zelf ontvingen. Het beste evenwicht tussen inkomende en uitgaande studenten werd opgetekend in Slovenië, gevolgd door Oostenrijk, Nederland en Luxemburg. Studenten van instellingen voor hoger onderwijs namen deel aan mobiliteitsuitwisselingen, dat is een stijging van 6,6 % ten opzichte van het jaar voordien. 2

3 Diagram 3: Erasmus voor studentenmobiliteit gemiddeld maandelijks EU-beursbedrag Het gemiddelde maandelijkse EU-beursbedrag daalde van 254 EUR in 2009/2010 tot 250 EUR in 2010/2011. Zo konden meer studenten deelnemen dan in het jaar daarvoor. Bovenstaand diagram geeft de gemiddelde maandelijkse beursbedragen voor de uitgezonden studenten uit de respectieve landen weer. De Commissie stelt per land een plafond vast voor het maandelijkse beursbedrag. Het exacte bedrag voor elk geval wordt bepaald door de nationale agentschappen en de instellingen voor hoger onderwijs die het programma beheren. In 2010/2011 hebben 254 studenten met bijzondere behoeften (handicaps) bijkomende steun ontvangen om deel te nemen aan Erasmus-uitwisselingen, tegenover 257 in 2009/2010. Stijging van 7,2 % voor Erasmus-studies Erasmus biedt studenten de mogelijkheid om een periode van drie tot twaalf maanden van hun studietraject aan een andere instelling voor hoger onderwijs door te brengen. Van de Erasmus-studenten gingen er naar het buitenland in het kader van hun studies. Dit is een stijging van 7,2 % in vergelijking met 2009/2010. Het aantal studenten dat voor studie naar het buitenland trok, is in drie landen gedaald (Luxemburg, Hongarije en Polen), terwijl in 16 landen een meer dan gemiddelde groei werd vastgesteld. De verhoudingsgewijs grootste groei ten opzichte van de cijfers voor 2009/2010 werd genoteerd in Kroatië (96,6 %), gevolgd door Liechtenstein (84,2 %) en Cyprus (25,1 %). Spanje zond het grootste aantal studenten naar het buitenland voor studies (31.427), gevolgd door Frankrijk (25.789) en Duitsland (25.178). Spanje bleef de populairste bestemming voor studies in het buitenland en ontving Erasmusstudenten (+4,3 %), gevolgd door Frankrijk (23 173, +5,2 %) en Duitsland (19 120, +6,6 %). Gemiddeld gingen studenten iets langer dan 6,4 maanden in het buitenland studeren en het gemiddelde beursbedrag bedroeg 226 EUR (tegenover 230 EUR in het jaar daarvoor). Sociale wetenschappen, bedrijfskunde en rechten waren voor Erasmus-studenten de populairste vakgebieden (34,7 %), gevolgd door menswetenschappen en kunsten (31,5 %) en technische wetenschappen en bouwkunde (12,6 %). 3

4 Stijging van 15 % voor Erasmus-stages Sinds 2007 biedt Erasmus studenten de mogelijkheid om in het buitenland werkervaring op te doen bij bedrijven of andere organisaties. In 2010/2011 heeft één op zes Erasmus-studenten, van de , voor deze optie gekozen. Dat is een stijging van 15,1 % ten opzicht van het jaar daarvoor. De gemiddelde duur van een stage bedroeg 4,3 maanden en de studenten ontvingen een maandelijks EU-beursbedrag van gemiddeld 366 EUR (minder dan de 386 EUR in 2009/2010). Evenals in de voorgaande jaren was Frankrijk het land dat het grootste aantal studenten uitzond voor een Erasmus-stage (5 958, goed voor een aandeel van 14,6 %), gevolgd door Duitsland (5 096, 12,5 %) en Spanje (4 756, 11,6 %). Het Verenigd Koninkrijk was de populairste bestemming voor Erasmus-stages en ontving studenten (goed voor een aandeel van 17 %), gevolgd door Spanje (6 852, 16,7 %) en Duitsland (5 614, 13,7 %). Om stages in het buitenland te stimuleren, kan een instelling voor hoger onderwijs een stageconsortium oprichten. Deze consortia omvatten instellingen voor hoger onderwijs en andere organisaties, zoals bedrijven of verenigingen. In 2010/2011 werden in 13 landen 74 stageconsortia opgericht. De stageconsortia konden kansen bieden aan meer dan 14 % van de stagiairs. Bij de Erasmus-stages was de grootste groep studenten afkomstig uit de richtingen sociale wetenschappen, bedrijfskunde en rechten (26,6 %). De groep uit menswetenschappen en kunsten (17,1 %), die het jaar voordien nog het sterkst vertegenwoordigd waren, werd daarmee ingehaald. Daarna volgden de studenten uit de richtingen landbouwkunde en diergeneeskunde (15,4 %), die achtmaal talrijker waren dan het jaar daarvoor. Hoeveel studenten hoger onderwijs (bachelors en masters) zijn er in de landen die aan het Erasmus-programma deelnemen? Hoeveel onder hen hebben in 2010/2011 hun studies geheel of gedeeltelijk in het buitenland vervolgd? Op een totale studentenpopulatie van meer dan 22,5 miljoen in de 32 deelnemende landen heeft in 2010/2011 ongeveer 1 % een Erasmus-mobiliteitsbeurs voor studenten gekregen 1. In de veronderstelling dat de gemiddelde studieduur in het hoger onderwijs vier tot vijf jaar bedraagt (bachelors en masters), krijgt naar schatting zo'n 4,5 % van alle Europese studenten op een bepaald moment tijdens hun hogere opleiding een Erasmus-beurs. Daarvan gaat 67 % naar bachelorstudenten, 28 % naar masterstudenten, 1 % naar studenten op doctoraal niveau en 4 % naar studenten die een kortlopende hogere studie volgen. Met Erasmus-steun of andere openbare of particuliere middelen brengt ongeveer 10 % van het totale aantal studenten zijn studies geheel of gedeeltelijk in het buitenland door, of heeft dit reeds gedaan. 1 In 2010 bedroeg de totale studentenpopulatie in de EU-27 ongeveer 18,5 miljoen studenten. 4

5 Op de bijeenkomst van de voor het hoger onderwijs verantwoordelijke ministers in Boekarest (Roemenië) van 26 en 27 april 2012 (IP/12/394) werd de mobiliteitsstrategie van Bologna goedgekeurd, waarin bepaald is dat, in overeenstemming met de Europese benchmark voor mobiliteit in het hoger onderwijs die in november 2011 is goedgekeurd, in 2020 ongeveer 20 % van de afgestudeerden uit het Europese hoger onderwijs een deel van zijn studies in het buitenland zal hebben gedaan. Erasmus Intensieve Taalcursussen (EILC) Erasmus biedt ook gespecialiseerde taalcursussen aan voor de in de EU minder gebruikte en onderwezen talen om de studenten te helpen bij de voorbereiding van hun studies of stages in het buitenland. De cursussen worden georganiseerd in de landen waar deze talen als officiële taal gebruikt worden. Er worden geen cursussen aangeboden voor de meest courante talen zoals Duits, Engels, Frans en Spaans (Castiliaans). Sinds de introductie van de EILC's is het aantal cursussen waarvoor steun wordt verstrekt aanzienlijk gestegen. In 2010/2011 werden in 24 landen voor in totaal Erasmus-studenten (+9 %) zo'n 392 cursussen georganiseerd (stijging van 8,6 % ten opzichte van 361 in het jaar daarvoor). De populairste bestemmingen om talen te leren waren Italië, België (Vlaanderen) en Portugal. Het hoogste percentage inkomende studenten dat deelnam aan een taalcursus werd opgetekend in Slovenië, waar 18,9 % van alle inkomende Erasmus-studenten deelnam. Daarna volgden IJsland (13,9 %) en Estland (12,7 %). Erasmus voor personeelsmobiliteit (onderwijsopdrachten en personeelsopleiding) Erasmus biedt het onderwijzend personeel uit het hoger onderwijs en werknemers uit particuliere ondernemingen tevens de mogelijkheid om voor een periode van één dag tot zes weken te gaan lesgeven in het buitenland. Op dezelfde manier kan ieder personeelslid uit het universitair of niet-universitair hoger onderwijs voor een periode van vijf dagen tot zes weken in het buitenland een opleiding volgen. In het academisch jaar 2010/2011 heeft Erasmus uitwisselingen van onderwijzend en niet-onderwijzend personeel uit instellingen voor hoger onderwijs gesteund om in het buitenland les te geven of een opleiding te volgen. Dit bekent een groei van 13,3 % op jaarbasis, een aanzienlijk sterkere groei dan in het jaar daarvoor (3,8 %). Topland voor het uitzenden van personeel was Polen (5 210), gevolgd door Spanje (4 506) en Duitsland (3 674). De favoriete bestemming in het kader van personeelsmobiliteit was Spanje (4 304), daarna volgden Duitsland (4 195) en Italië (3 703). Bij personeelsuitwisselingen is de verhouding tussen inkomend en uitgaand doorgaans beter in evenwicht dan bij de studentenuitwisselingen. 5

6 In 2010/2011 vormden mannen 51,2 % van het personeel dat aan Erasmus deelnam. Aan 13 personeelsleden met bijzondere behoeften werd bijkomende steun toegekend om aan de Erasmus-uitwisselingen deel te nemen (tegenover vijf in het jaar daarvoor). De gemiddelde duur van dergelijke mobiliteitsperioden bedroeg 5,7 dagen en het gemiddelde beursbedrag bovenop het gebruikelijke salaris bedroeg 662 EUR (een daling ten opzichte van de 672 EUR in 2009/2010). In totaal hebben instellingen voor hoger onderwijs deelgenomen aan mobiliteitsactiviteiten, dat is een stijging van 4,6 % in vergelijking met het jaar ervoor. Onderwijsopdrachten vertonen aanzienlijke groei Het aantal docenten dat uit Erasmus steun krijgt voor onderwijsopdrachten groeit gestaag en sinds het programma in 1997/1998 van start ging, zijn al meer dan personeelsuitwisselingen financieel gesteund. Van de gesteunde personeelsuitwisselingen in 2010/2011 ging het in gevallen om onderwijsopdrachten (8,9 % meer dan het jaar daarvoor). Er werden 355 onderwijsopdrachten uitgevoerd door personeel van ondernemingen dat door instellingen voor hoger onderwijs in andere Europese landen werd uitgenodigd om er te gaan lesgeven ( +37 % in vergelijking met het jaar daarvoor). Topland voor het uitzenden van personeel was Polen met gesteunde onderwijsopdrachten, gevolgd door Spanje (3 272) en Duitsland (3 006). Zoals in de voorafgaande jaren waren de populairste bestemmingen voor onderwijsopdrachten Duitsland (3 059), Spanje (3 017) en Italië (2 859). De meeste mobiele docenten waren afkomstig uit de volgende vakgebieden: menswetenschappen en kunsten (30,5 %), sociale wetenschappen, bedrijfskunde en rechten (22,6 %), technische wetenschappen en bouwkunde (13,7 %). Docenten brachten gemiddeld 5,6 dagen in het buitenland door om colleges te geven: sinds 2000/2001, toen het gemiddelde 6,9 dagen bedroeg, is er een lichte maar constante daling. De gemiddelde beurs per onderwijsopdracht bovenop het gebruikelijke salaris bedroeg 645 EUR, dit is een lichte daling in vergelijking met het voorgaande jaar (654 EUR). Personeelsopleiding wint nog steeds aan populariteit Sinds de start in 2007 is de populariteit van het steunprogramma voor de opleiding van personeel opmerkelijk toegenomen. Van de gesteunde personeelsuitwisselingen in 2010/2011 ging het in gevallen om onderwijsopdrachten (28 % meer dan het jaar daarvoor). Deze uitwisselingen zijn bestemd voor zowel universitair als niet-universitair personeel, met inbegrip van het personeel van de administratieve en ondersteunende diensten personeelsleden uit het hoger onderwijs volgden in 2010/2011 een opleiding in het buitenland (48,6 % meer dan het jaar daarvoor). Polen heeft het grootste aantal personeelsleden (1 834) naar het buitenland gestuurd voor opleiding, gevolgd door Spanje (1 234) en Finland (782). Spanje was de populairste bestemming (1 287) gevolgd door Duitsland (1 136) en het Verenigd Koninkrijk (1 121). De duur van de opleiding voor personeel bedroeg gemiddeld 6,2 dagen. Er namen meer vrouwen dan mannen deel aan de opleidingen voor personeel (68 %), terwijl vrouwen slechts 42,1 % van de deelnemers uitmaakten bij de onderwijsopdrachten. 6

7 Aantal intensieve Erasmus-programma's blijft stijgen Erasmus biedt docenten en studenten de kans om elkaar te ontmoeten in het kader van thematische studieprogramma's, die van tien dagen tot zes weken kunnen duren. De EU financiert de organisatie van deze zogeheten intensieve programma's, onder meer de reiskosten en een dagvergoeding voor de deelnemers. De landen die het grootste aantal dergelijke programma's organiseerden waren Italië met 51 cursussen (12,6 % van het totale aantal), gevolgd door Duitsland (38) en Frankrijk (32). De populairste vakgebieden waren sociale wetenschappen, bedrijfskunde en rechten (26 %); exacte en technische wetenschappen en bouwkunde (18 %). Cursussen op het gebied van wiskunde of informatica, evenals menswetenschappen of kunsten, zijn beide goed voor een aandeel van 15 %. De gemiddelde duur was iets meer dan 12 dagen. In 2010/2011 werden 404 intensieve Erasmus-programma's georganiseerd (een stijging in vergelijking met de 384 in het voorgaande jaar). Hieraan hebben studenten (zowel internationale als nationale studenten: +10,7 %) en docenten (+14,4 %) deelgenomen. Erasmus-samenwerkingsprojecten tussen universiteiten Het Erasmus-programma promoot met financiering van samenwerkingsprojecten tevens de modernisering van het Europees hoger onderwijs. Met deze tot drie jaar durende projecten wordt via grensoverschrijdende samenwerking tussen de instellingen voor hoger onderwijs en de belanghebbenden de hervorming van het beleid gestimuleerd. De aanvragen worden eenmaal per kalenderjaar ingediend en jaarlijks wordt ongeveer 20 miljoen EUR voor deze projecten voorbehouden. Vele door dit Erasmus-onderdeel gefinancierde projecten hebben bijgedragen tot belangrijke ontwikkelingen in het beleid. Zo was het Europees systeem voor het verzamelen en overdragen van studiepunten (ECTS) oorspronkelijk een Erasmusproject en werd het pas later een van de belangrijkste instrumenten ter bevordering van de mobiliteit dat nu in heel Europa wordt toegepast. (ECTS kent op basis van de studiebelasting om bepaalde leerresultaten te behalen aan elk onderdeel van een studieprogramma studiepunten toe. Dit maakt het voor studenten eenvoudiger in verschillende programma's behaalde studiepunten te verzamelen en het vereenvoudigt de erkenning van studies in het buitenland.) Het aantal aanvragen voor samenwerkingsprojecten tussen universiteiten neemt van jaar tot jaar toe. In 2011 werden 197 aanvragen ingediend (een stijging ten opzichte van de 194 in 2010). Daarvan werden er 69 geselecteerd voor financiering. Dit betekent dat gemiddeld 35 % positief geëvalueerd wordt. Het Verenigd Koninkrijk heeft het grootste aantal voorstellen ingediend (29), gevolgd door Finland en België (elk 21), Italië (18) en Spanje (16). Het Verenigd Koninkrijk was tevens het meest succesvol op het gebied van goedgekeurde projecten, 17 projecten kregen groen licht. 7

8 Hoeveel geeft de EU uit aan het Erasmus-programma? Voor de huidige begrotingsperiode ( ) heeft de EU voor het Erasmusprogramma 3,1 miljard EUR uitgetrokken. In 2010/2011 bedroeg de totale begroting ongeveer 460 miljoen EUR, waarvan 435 miljoen EUR bestemd was voor de bevordering van mobiliteit. Het grootste gedeelte van de Erasmus-begroting wordt beheerd door nationale agentschappen in de deelnemende landen. Bijna 90 % van de Erasmus-begroting wordt geïnvesteerd in mobiliteit voor studenten en personeel. Erasmus steunt ook multilaterale projecten en netwerken, dit vertegenwoordigt ongeveer 4 % van de begroting. Deze worden centraal beheerd door het Uitvoerend Agentschap voor onderwijs, audiovisuele media en cultuur (EACEA) in Brussel. De onderstaande tabel geeft het totale bedrag aan Erasmus-middelen weer dat elk jaar aan mobiliteit wordt besteed. Tabel 1: Decentrale Erasmus-middelen voor nationale agentschappen Jaar Jaarlijkse Erasmus-begroting voor mobiliteit van studenten en personeel in miljoen EUR ,00 Wijziging, op jaarbasis ,84 106,46 % ,88 22,50 % ,86 33,39 % ,88 43,37 % ,88 7,95 % ,78 7,22 % ,46 0,93 % ,3 1,14 % ,00-5,79 % ,27 43,24 % ,27 0,00 % ,79 11,49 % ,19 3,94 % ,9 4,91 % ,53 16,92 % ,00 17,87 % ,96 19,62 % ,75 22,29 % ,25 51,48 % ,36 11,85 % ,25-0,27 % ,03 4,76 % ,64 7,96 % ,22 2,25 % 2013(*) 489,82 2,00 % (*) schatting 8

9 Hoe worden de Erasmus-middelen op nationaal niveau toegewezen? De totale Erasmus-begroting voor de mobiliteit van studenten en personeel wordt op basis van de onderstaande factoren aan de verschillende landen toegewezen: - Bevolking: aantal studenten, afgestudeerden en docenten in het hoger onderwijs (niveau 5-6 van de internationale standaardclassificatie van het onderwijs, ISCED). De gegevens worden aangeleverd door Eurostat. - Kosten van levensonderhoud en afstand tussen hoofdsteden: worden gebruikt als correctiefactoren bij de factor bevolking. - Indicator van vorige prestaties: wordt berekend op basis van het aantal in het verleden uitgezonden personeelsleden en studenten (op basis van de laatst beschikbare gegevens). Hoe wordt het maandelijkse EU-beursbedrag berekend? Erasmus-beurzen zijn bedoeld om een deel van de extra woon- en reiskosten in het buitenland te dekken. Erasmus-studenten betalen geen inschrijvingsgeld aan de gastinstelling in het buitenland. In elk land wijzen de nationale agentschappen de ter beschikking gestelde middelen toe aan de instellingen voor hoger onderwijs. Een nationaal agentschap kan beslissen om hogere beurzen toe te kennen aan een kleiner aantal studenten (zoals bijvoorbeeld in Bulgarije, Cyprus en Turkije gebeurt), of lagere beurzen aan een groter aantal studenten (zoals bijvoorbeeld in Frankrijk en Italië). Het moet zich wel houden aan het plafond voor beurzen dat door de Europese Commissie voor elk land van bestemming wordt vastgelegd (zie de gids voor het programma Een Leven Lang Leren). Op basis van factoren zoals de aangevraagde bedragen en de resultaten uit het verleden wijzen de nationale agentschappen de middelen toe aan de aanvragende instellingen. Binnen een door het nationale agentschap vastgestelde marge die van land tot land verschilt, kan de instelling dan beslissen welk bedrag het precies betaalt aan de studenten (en hoeveel de week- of dagbijdrage voor personeel bedraagt). Het maandelijkse beursbedrag is afhankelijk van het land van bestemming en van het type mobiliteit. Zo bestaat er bijvoorbeeld een tendens om een hoger beursbedrag toe te kennen voor stages dan voor studies in het buitenland. De Erasmus-beurs van de Europese Unie kan met diverse medefinancieringen uit nationale, regionale en lokale bronnen worden aangevuld. De nationale agentschappen kunnen het beursbedrag voor sociaal-economisch zwakkere studenten verhogen. In 2010/2011 varieerde het gemiddelde EU-beursbedrag voor studentenmobiliteit van 133 EUR voor Spaanse studenten tot 653 EUR voor studenten uit Cyprus. Het gemiddelde maandelijkse beursbedrag over alle landen bedroeg 250 EUR. 9

10 Hoe kunnen studenten en personeelsleden een aanvraag voor een Erasmus-beurs indienen? Het Erasmus-programma staat open voor alle studenten van de instellingen uit het hoger onderwijs met een Erasmus University Charter uit 33 deelnemende landen (27 EU-lidstaten, IJsland, Kroatië, Liechtenstein, Noorwegen, Turkije en sinds 2011/2012 ook Zwitserland). De meeste instellingen voor hoger onderwijs in Europa meer dan hebben het Erasmus University Charter ondertekend. Als eerste stap bij het indienen van een aanvraag voor een Erasmus-studieperiode of -stage dient men contact op te nemen met het bureau buitenland van de instelling in het thuisland en vóór de mobiliteitsperiode een studieovereenkomst voor Erasmus-studies in het buitenland of een stageovereenkomst voor stages in te vullen. Deze overeenkomsten bakenen het programma af dat de student tijdens zijn studie- of stageperiode moet volgen. Zij moeten worden goedgekeurd en ondertekend door de thuisinstelling, de gastinstelling of onderneming in het buitenland en door de student zelf. Hierdoor wordt volledige academische erkenning door de thuisinstelling van het tijdens de Erasmus-periode naar behoren afgewerkte programma vereenvoudigd en gewaarborgd. Erasmus-studie: wie een deel van zijn studie in het buitenland wil vervolgen, moet ten minste in het tweede jaar hoger onderwijs zitten. Erasmus-stage: studenten kunnen een Erasmus-stage volgen vanaf het eerste jaar van hun studie in het hoger onderwijs. Een verblijf in het buitenland zowel voor studies als voor stages kan variëren van 3 tot 12 maanden voor elk, of voor de combinatie in totaal 24 maanden. Voor studenten die een kortlopende hogere beroepsopleiding volgen, bedraagt de minimumduur voor stages twee maanden. Erasmus voor personeelsleden: het onderwijzend personeel moet bij de thuisinstelling een door de gastinstelling goedgekeurd lesprogramma voorleggen. Personeelsleden die een Erasmus-opleidingsbeurs willen aanvragen, moeten op dezelfde wijze hun opleidingsprogramma laten goedkeuren door hun thuisinstelling en de gastinstelling of -onderneming. Hoe komt een universiteit in aanmerking voor deelname aan het Erasmus-programma? Een universiteit of een andere instelling voor hoger onderwijs moet een aantal beginselen en andere verplichtingen uit het Erasmus University Charter onderschrijven voor zij kan deelnemen aan de Erasmus-projecten voor mobiliteit of samenwerking. De nadruk ligt op het verzekeren van een hoog kwaliteitsniveau. De gastinstelling mag inkomende Erasmus-studenten geen inschrijvingsgeld aanrekenen, en na terugkeer naar de thuisinstelling moeten succesvol afgelegde vakken of stages automatisch volledig worden erkend. Wat is Erasmus Mundus? Het Erasmus Mundus-programma is een internationaal zusterprogramma van het traditionele Erasmus-programma, maar is volledig onafhankelijk. Sinds het in 2004 gelanceerd werd, hebben meer dan studenten uit andere delen van de wereld Erasmus Mundus-beurzen ontvangen om te studeren aan instellingen voor hoger onderwijs in Europa. Met een jaarlijks budget van meer dan 220 miljoen EUR (2011), beoogt Erasmus Mundus academische excellentie te ondersteunen, samenwerking met landen buiten de EU te bevorderen en de aantrekkelijkheid van 10

11 het hoger onderwijs in Europa te vergroten. Erasmus Mundus biedt financiële steun voor instellingen en beurzen voor individuen die deelnemen aan: - Europese programma's voor masters en doctoraten ( inclusief beurzen), - partnerschappen met niet-europese instellingen voor hoger onderwijs en beurzen voor studenten en academici, - projecten om het Europees hoger onderwijs wereldwijd te promoten. De internationale dimensie van de onderwijsprogramma's van Europa zullen worden geïntegreerd in het toekomstige programma Erasmus voor iedereen (IP/11/1398). 11

12 Waarom draagt het programma de naam Erasmus? Het Erasmus-programma is genoemd naar de filosoof, theoloog en humanist Desiderius Erasmus van Rotterdam ( ). Erasmus, die tijdens de Reformatie leefde, geniet ruime bekendheid als tegenstander van het dogmatisme. Erasmus heeft tijdens zijn zoektocht naar kennis, ervaring en inzicht uit de contacten met andere landen in verschillende delen van Europa gewoond en gewerkt. Het acroniem ERASMUS kan ook worden gelezen als EuRopean Community Action Scheme for the Mobility of University Students (Actieplan van de Europese Gemeenschap voor de mobiliteit van universiteitsstudenten). Meer informatie: Zie ook: Erasmus breekt record: aantal studentenuitwisselingen stijgt met 8,5 % (IP/12/454) Meer over het Erasmus-programma Erasmus facts and figures [brochure] Statistieken over Erasmus 12

Het Erasmus-programma in 2011/2012: de cijfers toegelicht

Het Erasmus-programma in 2011/2012: de cijfers toegelicht EUROPESE COMMISSIE MEMO Brussel, 8 juli 2013 Het Erasmus-programma in 2011/2012: de cijfers toegelicht Vandaag heeft de Europese Commissie nieuwe cijfers 1 bekendgemaakt over het aantal studenten, docenten

Nadere informatie

Vraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER

Vraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER Erasmusprogramma Evaluatie Het Erasmusprogramma

Nadere informatie

Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers

Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers Brussel, 23 november 2011 - Tot 5 miljoen mensen, bijna tweemaal zo veel als nu, krijgen de kans om in het

Nadere informatie

Erasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1

Erasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1 Erasmus + 2015 2016 Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden 10-12-2014 pag. 1 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO administratie door SAC 10-12-2014 pag. 2 Erasmus

Nadere informatie

onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2020

onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2020 Procedure Erasmus+ 2014-2020 ons kenmerk Erasmus+ Beurzenprogramma telefoon (088) 525 80 01 onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2020 contactpersoon Klaartje Gosens e-mail internationaloffice@avans.nl van

Nadere informatie

Procedure Erasmus+ 2014-2016

Procedure Erasmus+ 2014-2016 Procedure Erasmus+ 2014-2016 ons kenmerk Erasmus+ Beurzenprogramma contactpersoon Klaartje Gosens datum Maart 2015 telefoon (088) 525 80 01 onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2016 e-mail internationaloffice@avans.nl

Nadere informatie

13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange?

13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange? Erasmus + 2015 2016 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden administratie door SAC 13-10-2014 pag. 1 13-10-2014 pag. 2 Waarom

Nadere informatie

Oriënteringssessie Op Erasmus gaan: een vlag met vele ladingen. International Days 2015

Oriënteringssessie Op Erasmus gaan: een vlag met vele ladingen. International Days 2015 Oriënteringssessie Op Erasmus gaan: een vlag met vele ladingen International Days 2015 Op Erasmus gaan: wereldwijde mogelijkheden Binnen Europa: 32 landen: 28 EU landen, Turkije, IJsland, Noorwegen, FYROM

Nadere informatie

Going abroad: Info session for BLT students 2014-2015

Going abroad: Info session for BLT students 2014-2015 Going abroad: Info session for BLT students 2014-2015 International Week March 9-13 Info about Mobility Study Training Projects Student Conferences kood International Activity 2 Buitenlandse mobiliteit

Nadere informatie

Procedure Erasmus+ 2015-2016

Procedure Erasmus+ 2015-2016 Procedure Erasmus+ 2015-2016 ons kenmerk Erasmus+ beurzenprogramma contactpersoon Klaartje Gosens datum september 2015 telefoon + 3 1 88 525 80 01 onderwerp Procedure Erasmus+ 2015-2016 e-mail internationaloffice@avans.nl

Nadere informatie

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.9.2018 COM(2018) 651 final ANNEX BIJLAGE bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de werking van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing

Nadere informatie

UITWISSELING IN EUROPA

UITWISSELING IN EUROPA UITWISSELING IN EUROPA ERASMUS Algemene introductie tot Erasmus Hoe moet je je voorbereiden wat kun je verwachten van deze sessie? Geen individuele bespreking van alle mogelijke bestemmingen in alle faculteiten

Nadere informatie

Aanmelding bij buitenlandse universiteit & beursaanvraag. Patrick Beckers International Office Social Sciences

Aanmelding bij buitenlandse universiteit & beursaanvraag. Patrick Beckers International Office Social Sciences Aanmelding bij buitenlandse universiteit & beursaanvraag Patrick Beckers International Office Social Sciences AANMELDPROCES 1. Nominatie 2. Aanmelden bij universiteit 3. Beurs NOMINATIE + AANMELDING 1.

Nadere informatie

Arbeidsmarkt allochtonen

Arbeidsmarkt allochtonen Streekpact 2013-2018 Cijferanalyse Publicatiedatum: 30 september 2013 Contactpersoon: Kim Nevelsteen Arbeidsmarkt allochtonen Samenvatting 1.176 werkzoekende allochtone Kempenaren (2012) vaak man meestal

Nadere informatie

Gezondheid: uw Europese ziekteverzekeringskaart altijd mee op vakantie?

Gezondheid: uw Europese ziekteverzekeringskaart altijd mee op vakantie? MEMO/11/406 Brussel, 16 juni 2011 Gezondheid: uw Europese ziekteverzekeringskaart altijd mee op vakantie? Vakantie verwacht het onverwachte. Gaat u binnenkort op reis in de EU of naar IJsland, Liechtenstein,

Nadere informatie

Brussel, 13 mei Flash Eurobarometer over Jeugd in Beweging

Brussel, 13 mei Flash Eurobarometer over Jeugd in Beweging MEMO/11/292 Brussel, 13 mei 2011 Brussel, 13 mei 2011 - Flash Eurobarometer over Jeugd in Beweging 53% van de Europese jongeren is bereid om in het buitenland te gaan werken Meer dan de helft van de jongeren

Nadere informatie

ERASMUS+: HOGER ONDERWIJS OPROEP 2016 HANDLEIDING KERNACTIE 1 INDIVIDUELE LEERMOBILITEIT

ERASMUS+: HOGER ONDERWIJS OPROEP 2016 HANDLEIDING KERNACTIE 1 INDIVIDUELE LEERMOBILITEIT ERASMUS+: HOGER ONDERWIJS OPROEP 2016 HANDLEIDING KERNACTIE 1 INDIVIDUELE LEERMOBILITEIT Versie 18.11.2015 1. WELKE MOGELIJKHEDEN BIEDT DEZE ACTIE? Een mobiliteitsproject voor het hoger onderwijs omvat

Nadere informatie

PGI 2. Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) EUCO 7/1/18 REV 1

PGI 2. Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) EUCO 7/1/18 REV 1 Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) Interinstitutionele dossiers: 2017/0900 (E) 2013/0900 (E) EUCO 7/1/18 REV 1 INST 92 POLGEN 23 CO EUR 8 RECHTSHANDELINGEN Betreft: BESLUIT VAN DE EUROPESE RAAD

Nadere informatie

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting - Feiten en trends 2010-1- Studenten Aantal ingeschreven voltijd studenten in bekostigde HBO- en WO-instellingen in Nederland 2009-2010 2008-2009

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Erasmus voor iedereen Veelgestelde vragen (zie ook IP/11/1398)

Erasmus voor iedereen Veelgestelde vragen (zie ook IP/11/1398) MEMO/11/818 Brussel, 23 november 2011 Erasmus voor iedereen Veelgestelde vragen (zie ook IP/11/1398) Wat is Erasmus voor iedereen? Erasmus voor iedereen is het nieuwe door de Europese Commissie voorgestelde

Nadere informatie

Deel 8. internationale vergelijking

Deel 8. internationale vergelijking Deel internationale vergelijking INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 60576 30 oktober 2018 Regeling van de Minister voor Medische Zorg van 22 oktober 2018, kenmerk 1432459-182639, houdende

Nadere informatie

Publicatieblad van de Europese Unie L 165 I. Wetgeving. Niet-wetgevingshandelingen. 61e jaargang. Uitgave in de Nederlandse taal. 2 juli 2018.

Publicatieblad van de Europese Unie L 165 I. Wetgeving. Niet-wetgevingshandelingen. 61e jaargang. Uitgave in de Nederlandse taal. 2 juli 2018. Publicatieblad van de Europese Unie L 165 I Uitgave in de Nederlandse taal Wetgeving 61e jaargang 2 juli 2018 Inhoud II Niet-wetgevingshandelingen BESLUITEN Besluit (EU) 2018/937 van de Europese Raad van

Nadere informatie

ERASMUS+ STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN SCHOOL EXCHANGE PARTNERSHIPS

ERASMUS+ STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN SCHOOL EXCHANGE PARTNERSHIPS INFO OPROEP 2019 ERASMUS STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN VOOR WIE? De School Exchange Partnerships (KA229) of samenwerking voor enkel scholen binnen Erasmus bestaat enkel voor scholen uit het

Nadere informatie

Raad van de Europese Unie Brussel, 18 mei 2017 (OR. en)

Raad van de Europese Unie Brussel, 18 mei 2017 (OR. en) Raad van de Europese Unie Brussel, 18 mei 2017 (OR. en) 9438/17 ADD 1 MAP 12 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 17 mei 2017 aan: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretaris-generaal van

Nadere informatie

nr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland

nr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland

Nadere informatie

ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010

ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010 ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010 Meer personen op de arbeidsmarkt in de eerste helft van 2010. - Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten, 2 de

Nadere informatie

Scorebord van de interne markt

Scorebord van de interne markt Scorebord van de interne markt Prestaties per lidstaat België (Verslagperiode: 2015) Omzetting van wetgeving Omzettingsachterstand: 1,1% (laatste verslag: 0,8%) voor het eerst sinds mei 2014 weer in de

Nadere informatie

AEG deel 3 Naam:. Klas:.

AEG deel 3 Naam:. Klas:. AEG deel 3 Naam:. Klas:. 1-Video Grensverleggend Europa; Het moet van Brussel. a-in welke Europese stad staat Jan Jaap v.d. Wal? b-beschrijf in het kort waarom een betere Europese samenwerking nodig was.

Nadere informatie

ERASMUS+ Stages. april 2015

ERASMUS+ Stages. april 2015 ERASMUS+ Stages april 2015 Inhoud Programma landen Erasmus Charter for Higher Education Budget Voorwaarden Pas afgestudeerden Mobiliteitperiodes Stagebeurzen Formulieren Questions & Answers Programma Landen

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT WERKDOCUMENT. Commissie cultuur en onderwijs 7.3.2008

EUROPEES PARLEMENT WERKDOCUMENT. Commissie cultuur en onderwijs 7.3.2008 EUROPEES PARLEMENT 2004 Commissie cultuur en onderwijs 2009 7.3.2008 WERKDOCUMENT inzake het voorstel voor het besluit van het Europees Parlement en de Raad tot invoering van een actieprogramma ter verhoging

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

2.2. EUROPESE UNIE Droogte remt groei melkaanvoer af. Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) % 18/17

2.2. EUROPESE UNIE Droogte remt groei melkaanvoer af. Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) % 18/17 2.2. EUROPESE UNIE 2.2.1. Droogte remt groei melkaanvoer af Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) 2005 2015 2017 2018 % 18/17 België 3 022 3 988 4 025 4 190 4,1 Denemarken 4 451 5 278 5

Nadere informatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14 Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa

Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa Brussel, 16 november 2011 Beleidsmakers moeten scholen beter ondersteunen

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET

TRACTATENBLAD VAN HET 66 (1991) Nr. 6 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2014 Nr. 39 A. TITEL Overeenkomst betreffende samenwerking en een douane-unie tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten,

Nadere informatie

1. 31958 Q 1101: EAEC Raad: De Statuten van het Voorzieningsagentschap van Euratom (PB 27 van 6.12.1958, blz. 534), gewijzigd bij:

1. 31958 Q 1101: EAEC Raad: De Statuten van het Voorzieningsagentschap van Euratom (PB 27 van 6.12.1958, blz. 534), gewijzigd bij: 9. ENERGIE 1. 31958 Q 1101: EAEC Raad: De Statuten van het Voorzieningsagentschap van Euratom (PB 27 van 6.12.1958, blz. 534), gewijzigd bij: 31973 D 0045: Besluit 73/45/Euratom van de Raad van 8 maart

Nadere informatie

Stages in Europa. Erasmus+

Stages in Europa. Erasmus+ Stages in Europa Erasmus+ Inhoud presentatie Waarom? Financiering? Erasmus+ programma Stageplatform voor Vlaanderen: Reconfirm Hoe vind je een buitenlandse stage? Tips voor een succesvolle stage Sociaal

Nadere informatie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie Raad van de Europese Unie Brussel, 23 mei 2017 (OR. en) 9601/17 ADD 4 JAI 537 ASIM 57 CO EUR-PREP 27 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 17 mei 2017 aan: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de

Nadere informatie

Uitwisselingsprogramma s KU Leuven, campus Brussel 2016-2017. Milieu en Preventie Management

Uitwisselingsprogramma s KU Leuven, campus Brussel 2016-2017. Milieu en Preventie Management Uitwisselingsprogramma s KU Leuven, campus Brussel 2016-2017 Milieu en Preventie Management Waarom naar het buitenland? Taal Cultuur Werkgelegenheid Academische vaardigheden Zelfvertrouwen Vriendenkring

Nadere informatie

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 1.6.2012 COM(2012) 255 final Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot verlening van een machtiging om onderhandelingen te openen over aanpassing van de volgende overeenkomsten

Nadere informatie

67,3% van de 20-64-jarigen aan het werk

67,3% van de 20-64-jarigen aan het werk ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 28 oktober 67,3% van de 20-64-jarigen aan het werk Tegen 2020 moet 75% van de Europeanen van 20 tot en met 64 jaar aan het werk zijn.

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in januari 2016

De arbeidsmarkt in januari 2016 De arbeidsmarkt in januari 2016 Datum: 12 februari 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche januari 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we

Nadere informatie

Informatie van: international office Social Sciences (plaatsvervangend) studieadviseur Sociologie

Informatie van: international office Social Sciences (plaatsvervangend) studieadviseur Sociologie Op naar het buitenland! Informatie van: Patrick Beckers Coco de Jongh Ellen Verbakel international office Social Sciences (plaatsvervangend) studieadviseur Sociologie coördinator internationalisering Sociologie

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in november 2015

De arbeidsmarkt in november 2015 De arbeidsmarkt in november 2015 Datum: 7 december 2015 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche november 2015 In deze arbeidsmarktfiche zien we

Nadere informatie

Bijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx

Bijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 4 Tabel B4.3... 5 Tabel B4.4... 6 Tabel B4.5... 7 Tabel B4.6... 8 Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt

Nadere informatie

RICHTLIJNEN UITGAANDE ERASMUSSTUDENTEN - STUDIEVERBLIJVEN

RICHTLIJNEN UITGAANDE ERASMUSSTUDENTEN - STUDIEVERBLIJVEN RICHTLIJNEN UITGAANDE ERASMUSSTUDENTEN - STUDIEVERBLIJVEN 1. De uitwisseling wordt ingericht voor volgende studenten: a. BA3 studenten Communicatiewetenschappen b. Master studenten Communicatiewetenschappen

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in maart 2016

De arbeidsmarkt in maart 2016 De arbeidsmarkt in maart 2016 Datum: 11 april 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche maart 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat 1.

Nadere informatie

Scorebord van de interne markt

Scorebord van de interne markt Scorebord van de interne markt Prestaties per lidstaat Nederland (Verslagperiode: 2015) Omzetting van wetgeving Omzettingsachterstand: 0,6 % (laatste verslag: 0,6%) stabiel, nog steeds beter dan het EU-gemiddelde

Nadere informatie

Titel 1 (eigen middelen): miljoen EUR. Titel 3 (overschotten, saldi en aanpassingen): miljoen EUR

Titel 1 (eigen middelen): miljoen EUR. Titel 3 (overschotten, saldi en aanpassingen): miljoen EUR Raad van de Europese Unie Brussel, 17 juni 2016 (OR. en) 9586/16 BUDGET 15 TOELICHTING Betreft: Ontwerp van gewijzigde begroting nr. 2 bij de algemene begroting 2016: Boeking van het overschot van het

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in mei 2017

De arbeidsmarkt in mei 2017 De arbeidsmarkt in mei 2017 Datum: 6 juni 2017 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche mei 2017 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat 1. Antwerpen

Nadere informatie

De buitenlandse handel van België - 2009 -

De buitenlandse handel van België - 2009 - De buitenlandse handel van België - 2009 - De buitenlandse handel van België in 2009 (Bron: NBB communautair concept*) Analyse van de cijfers van 2009 Zoals lang gevreesd, werden in 2009 de gevolgen van

Nadere informatie

Europese feestdagen 2019

Europese feestdagen 2019 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 01-02

Nadere informatie

#BeActive Reglement ondersteuning clubs in het kader van Europese uitwisseling

#BeActive Reglement ondersteuning clubs in het kader van Europese uitwisseling #BeActive Reglement ondersteuning clubs in het kader van Europese uitwisseling Artikel 1: Situering De Europese Week van de Sport is een initiatief van de Europese Commissie om sport en lichaamsbeweging

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 29 407 Vrij verkeer werknemers uit de nieuwe EU lidstaten Nr. 162 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Instructie aanvraag verblijfsvergunning voor deelname EVS

Instructie aanvraag verblijfsvergunning voor deelname EVS Instructie aanvraag verblijfsvergunning voor deelname EVS Wanneer gebruiken? Deze instructie is alleen van nut indien u een aanvraag wilt indienen voor een jongere die langer dan 3 maanden in Nederland

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in februari 2016

De arbeidsmarkt in februari 2016 De arbeidsmarkt in februari 2016 Datum: 16 maart 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche februari 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat

Nadere informatie

Europese feestdagen 2018

Europese feestdagen 2018 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in augustus 2016

De arbeidsmarkt in augustus 2016 De arbeidsmarkt in augustus 2016 Datum: 8 september 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche augustus 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in april 2016

De arbeidsmarkt in april 2016 De arbeidsmarkt in april 2016 Datum: 10 mei 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche april 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat 1. Antwerpen

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz)

Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Lees ter voorbereiding de volgende teksten en bekijk de vragen en antwoorden van de quiz. De juiste antwoorden zijn vetgedrukt. Wat wil en doet

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in oktober 2015

De arbeidsmarkt in oktober 2015 De arbeidsmarkt in oktober 2015 Datum: 9 november 2015 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche oktober 2015 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat

Nadere informatie

Openbare raadpleging over de coördinatie van de sociale zekerheid in de EU

Openbare raadpleging over de coördinatie van de sociale zekerheid in de EU Openbare raadpleging over de coördinatie van de sociale zekerheid in de EU Velden met een zijn verplicht. I. Gezinsuitkeringen CONTEXT: Gezinsuitkeringen worden over het algemeen uit de belastingen gefinancierd

Nadere informatie

Erasmus beurzen Richtlijnen PXL

Erasmus beurzen Richtlijnen PXL Erasmus beurzen 2019-2020 Richtlijnen PXL Raadpleeg ook de informatiefiches Erasmus Study en Erasmus Placement. 1. Programmalanden De onderstaande landen, samen met de daarbij horende overzeese gebieden

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in maart 2017

De arbeidsmarkt in maart 2017 De arbeidsmarkt in maart 2017 Datum: 12 april 2017 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche maart 2017 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat 1.

Nadere informatie

Gewoonlijk verblijvende bevolking (Usual residence population - Urespop) Kees Prins, projectleider Urespop

Gewoonlijk verblijvende bevolking (Usual residence population - Urespop) Kees Prins, projectleider Urespop Gewoonlijk verblijvende bevolking (Usual residence population - Urespop) Kees Prins, projectleider Urespop 1. BRP bron voor demografische statistieken 2. Demografische statistieken volgens Europese verordening

Nadere informatie

Werkloosheid in de Europese Unie

Werkloosheid in de Europese Unie in de Europese Unie Diana Janjetovic en Bart Nauta De werkloosheid in de Europese Unie vertoont sinds 2 als gevolg van de conjunctuur een wisselend verloop. Door de economische malaise in de jaren 21 23

Nadere informatie

Infosessie LOBW 25/11/2014. Programma infosessie: Erasmus + Waarom exchange?

Infosessie LOBW 25/11/2014. Programma infosessie: Erasmus + Waarom exchange? Erasmus + 2015 2016 Erasmus+ 2015-2016 Infosessie LOBW dinsdag 25 november 2014, 16u Exchange coordinator LOBW: Prof. De Martelaer Sinds 1 september: Internationalisation coordinator faculteit LK Katrijn

Nadere informatie

Stages in Europa. Erasmus+ Traineeship voor afgestudeerden

Stages in Europa. Erasmus+ Traineeship voor afgestudeerden Stages in Europa Erasmus+ Traineeship voor afgestudeerden Inhoud presentatie Waarom op internationale stage gaan? Beurzen? Stageplatform voor Vlaanderen: Reconfirm Erasmus+ programma - Doelgroep / voorwaarden

Nadere informatie

nr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen

nr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen Ten gevolge van de

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in januari 2017

De arbeidsmarkt in januari 2017 De arbeidsmarkt in januari 2017 Datum: 7 februari 2017 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche januari 2017 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in mei 2016

De arbeidsmarkt in mei 2016 De arbeidsmarkt in mei 2016 Datum: 17 juni 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche mei 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat 1. Antwerpen

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in februari 2017

De arbeidsmarkt in februari 2017 De arbeidsmarkt in februari 2017 Datum: 8 maart 2017 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche februari 2017 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat

Nadere informatie

Volume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg

Volume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan direct aan. Volume: 0-49 zendingen

Nadere informatie

Europese feestdagen 2017

Europese feestdagen 2017 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03 Denemarken

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in oktober 2013

De arbeidsmarkt in oktober 2013 De arbeidsmarkt in oktober 2013 Datum: 8 november 2013 Van: Stad Antwerpen Actieve stad Werk en Economie Betreft: Arbeidsmarktfiche oktober 2013 In deze arbeidsmarktfiche zien we 1. dat Antwerpen eind

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in augustus 2017

De arbeidsmarkt in augustus 2017 De arbeidsmarkt in augustus 2017 Datum: 7 september 2017 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche augustus 2017 In deze arbeidsmarktfiche zien we

Nadere informatie

Verkeersveiligheid: aantal verkeersdoden in de EU nog nooit zo laag - Europa maakt nu ook werk van een strategie voor gewonden in het verkeer

Verkeersveiligheid: aantal verkeersdoden in de EU nog nooit zo laag - Europa maakt nu ook werk van een strategie voor gewonden in het verkeer EUROPESE COMMISSIE PERSBERICHT Brussel, 19 maart 2013 Verkeersveiligheid: aantal verkeersdoden in de EU nog nooit zo laag - Europa maakt nu ook werk van een strategie voor gewonden in het verkeer Het aantal

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in oktober 2016

De arbeidsmarkt in oktober 2016 De arbeidsmarkt in oktober 2016 Datum: 9 november 2016 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche oktober 2016 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678 VOORSTEL van: de Europese Commissie d.d.: 18 november 2003

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in april 2017

De arbeidsmarkt in april 2017 De arbeidsmarkt in april 2017 Datum: 10 mei 2017 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche april 2017 In deze arbeidsmarktfiche zien we dat 1. Antwerpen

Nadere informatie

Raad van de Europese Unie Brussel, 9 november 2017 (OR. en)

Raad van de Europese Unie Brussel, 9 november 2017 (OR. en) Raad van de Europese Unie Brussel, 9 november 2017 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2017/0274 (E) 13588/17 ACP 119 FIN 647 PTOM 20 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: BESLUIT VAN DE

Nadere informatie

ZA4986. Flash Eurobarometer 260 (Students and Higher Education Reform) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish)

ZA4986. Flash Eurobarometer 260 (Students and Higher Education Reform) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) ZA4986 Flash Eurobarometer 260 (Students and Higher Education Reform) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) FLASH 260 STUDENTS AND HIGHER EDUCATION REFORM Uw locaal interviewernummer Naam plaats

Nadere informatie

BIJLAGE. bij het. Voorstel voor een besluit van de Raad

BIJLAGE. bij het. Voorstel voor een besluit van de Raad EUROPESE COMMISSIE Brussel, 18.2.2016 COM(2016) 70 final ANNEX 1 BIJLAGE bij het Voorstel voor een besluit van de Raad betreffende de ondertekening, namens de Europese Unie en haar lidstaten, van het protocol

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET

TRACTATENBLAD VAN HET 34 (2007) Nr. 7 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2015 Nr. 4 A. TITEL Verdrag van Lissabon tot wijziging van het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag tot oprichting

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in juni 2015

De arbeidsmarkt in juni 2015 De arbeidsmarkt in juni 2015 Datum: 15 juli 2015 Van: Stad Antwerpen Ondernemen en Stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche juni 2015 In deze arbeidsmarktfiche zien we 1. dat Antwerpen

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in december 2014

De arbeidsmarkt in december 2014 De arbeidsmarkt in december 2014 Datum: 14 januari 2015 Van: Stad Antwerpen Ondernemen & stadsmarketing Werk en Economie Betreft: Arbeidsmarktfiche december 2014 In deze arbeidsmarktfiche zien we 1. dat

Nadere informatie

Ontstaan van de EU Opdrachtenblad Schooltv-beeldbank

Ontstaan van de EU Opdrachtenblad Schooltv-beeldbank Ontstaan van de EU Opdrachtenblad Schooltv-beeldbank GROEP / KLAS.. Naam: Ga www.schooltv.ntr.nl Zoek op trefwoord: EU Bekijk de clip Het ontstaan van de EU en maak de volgende vragen. Gebruik de pauzeknop

Nadere informatie

COLLEGEGELD

COLLEGEGELD EU-lidstaten De volgende landen zijn lid van de Europese Unie: Heb je de nationaliteit van een EU-lidstaat, IJsland, Liechtenstein, Monaco, San Marino Noorwegen, Suriname, Zwitserland of ben je een langdurig

Nadere informatie

STAGES IN EUROPA ERASMUS+

STAGES IN EUROPA ERASMUS+ DIRECTIE ONDERWIJSAANGELEGENHEDEN AFDELING INTERNATIONALISERING STAGES IN EUROPA ERASMUS+ Patricia Burssens 25/10/2016 INHOUD PRESENTATIE Inleiding Erasmus+ programma Stageplatform voor Vlaanderen: Reconfirm

Nadere informatie

Bijlage B4. Werken aan de start. Freek Bucx

Bijlage B4. Werken aan de start. Freek Bucx Bijlage B4 Werken aan de start Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 5 Tabel B4.3... 6 Tabel B4.4... 7 Tabel B4.5... 8 Tabel B4.6... 9 Tabel B4.7... 10 Tabel B4.8... 11 Tabel B4.9... 12 Tabel

Nadere informatie

Stage & Studie in het buitenland Biomedische Wetenschappen. Cindy van Dijk Radboudumc International Office Radboud Beyond Borders, 29 september 2014

Stage & Studie in het buitenland Biomedische Wetenschappen. Cindy van Dijk Radboudumc International Office Radboud Beyond Borders, 29 september 2014 Stage & Studie in het buitenland Biomedische Wetenschappen Cindy van Dijk Radboudumc International Office Radboud Beyond Borders, 29 september 2014 Programma 29 september 2014 Radboudumc International

Nadere informatie

15410/17 JVS/sht DGC 1A. Raad van de Europese Unie. Brussel, 14 mei 2018 (OR. en) 15410/17. Interinstitutioneel dossier: 2017/0319 (NLE)

15410/17 JVS/sht DGC 1A. Raad van de Europese Unie. Brussel, 14 mei 2018 (OR. en) 15410/17. Interinstitutioneel dossier: 2017/0319 (NLE) Raad van de Europese Unie Brussel, 14 mei 2018 (OR. en) 15410/17 Interinstitutioneel dossier: 2017/0319 (NLE) COLAC 144 WTO 329 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: Derde aanvullend protocol

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in april 2015

De arbeidsmarkt in april 2015 De arbeidsmarkt in april 2015 Datum: 12 mei 2015 Van: Stad Antwerpen Ondernemen & stadsmarketing Business en innovatie Betreft: Arbeidsmarktfiche april 2015 In deze arbeidsmarktfiche zien we 1. dat Antwerpen

Nadere informatie

Tijdens de studie naar het buitenland?

Tijdens de studie naar het buitenland? 28-5-2016 Tijdens de studie naar het buitenland? Faculteit der Letteren, Mobility Office Joyce Snijder-Gelling Janet Caspers Sigrid Hasper Uitwisselingscoördinatoren Laura Dekker Uitwisselingsstudent exchange.out.arts@rug.nl

Nadere informatie

BIJLAGE. bij. Voorstel voor een Besluit van de Raad

BIJLAGE. bij. Voorstel voor een Besluit van de Raad EUROPESE COMMISSIE Brussel, 3.8.2017 COM(2017) 412 final ANNEX 1 BIJLAGE bij Voorstel voor een Besluit van de Raad betreffende de ondertekening, namens de Europese Unie en haar lidstaten, en de voorlopige

Nadere informatie