INHOUDSOPGAVE 1 INTRODUCTIE 5

Transcriptie

1 INHOUDSOPGAVE 1 INTRODUCTIE 5 2 MBI METSELPRODUCTEN VOOR SCHOONMETSELWERK Enkelzijdig schone gevelstenen Gevelstenen met deklaag Gevelstenen geocolor Gevelstenen structuur Gevelstenen glad Gevelstenen gebroken Dubbelzijdig schone binnenmuurstenen Binnenmuurstenen structuur Binnenmuurstenen glad Inbouw elektriciteitsleidingen Vormstenen Dubbelzijdig schone B2 blokken B2 blokken structuur B2 blokken fijnstructuur B2 blokken glad Inbouw elektriciteitsleidingen Formaten en kleuren 8 3 MBI METSELPRODUCTEN VOOR SCHOONLIJMWERK 9 4 MBI METSELPRODUCTEN VOOR VUILMETSELWERK Grindbeton vuilmetselwerkstenen Grindbeton vuilmetselwerkblokken Lichtbeton vuilmetselwerkblokken Formaten 5 PRODUCTEIGENSCHAPPEN Producteigenschappen van gevelstenen en binnenmuurstenen Producteigenschappen van B2 blokken Producteigenschappen van grindbeton vuilmetselwerkblokken Overzicht Vorst-/dooiweerstand 13 6 ONTWERPASPECTEN 14 7 BOUWFYSISCHE ASPECTEN Dilatatievoegen Luchtgeluidisolatie Geluidabsorptie Licht Brandwerendheid 18 8 CONSTRUCTIEVE ASPECTEN Druksterkte van metselwerk Vuistregels ter bepaling van de maximale muurhoogte van binnenmuren Verankeringen Lateien Metselverbanden Halfsteensmuren Steensmuren 20

2 9 MILIEUASPECTEN VOORSCHRIFTEN EN ADVIEZEN VOOR MBI METSELWERK Productcode en samenstelling steenpakket Gebruik kleuraanduiding Controle levering Klachten Opslag en bescherming Metselmortel Metselen Knippen en zagen Reinigen van metselwerk Voegen van metselwerk VERLIJMEN VAN MBI METSELPRODUCTEN Algemeen Aspecten verlijmde MBI metselproducten Geveltextuur Ontwerp Materiaaleigenschappen Bouwfysische eigenschappen Constructieve eigenschappen Uitvoering Onderhoud Metselen met dun(bed)mortel BESTEK Bestektekst voor metselwerk MBI gevelstenen met deklaag (geocolor) Bestektekst voor metselwerk MBI gevelstenen gebroken Bestektekst voor metselwerk MBI binnenmuurstenen structuur Bestektekst voor metselwerk MBI B2 blokken glad Bestektekst voor lijmwerk MBI gevelstenen gebroken DETAILS METSELWERKCONSTRUCTIES 36. Detail 1 Aanzicht buitengevel 37. Detail 2 Fundering 38. Detail 3 Woningscheidende ankerloze spouwmuur 39. Detail 4 Fundering in water 40. Detail 5 Halfsteens muur op fundering 41. Detail 6 Raamdorpelsteen/waterslag 42. Detail 7 Zelfdragende betonnen latei boven houten kozijn 43. Detail 8 Zelfdragende betonnen latei boven aluminium/kunststof kozijn 44. Detail 9 Samengestelde zelfdragende betonnen latei boven houten kozijn 45. Detail 10 Stalen latei boven houten kozijn 46. Detail 11 Gewapend metselwerk met rollaag boven houten kozijn 47. Detail 12 Betonnen gevelband boven houten kozijn 48. Detail 13 Stalen latei aan consoles boven houten kozijn

3 Detail 14 Horizontale betonnen metselwerkondersteuning 50. Detail 15 Horizontale stalen metselwerkondersteuning 51. Detail 16 Aansluiting platdak tegen hoger opgaand metselwerk 52. Detail 17 Metselwerk op zelfdragende betonnen vloer 53. Detail 18 Muur op zelfdragende betonnen vloer 54. Detail 19 Dakrandafwerking plat dak 55. Detail 20 Dakrandafwerking hellend dak 56. Detail 21 Hoger opgaand metselwerk 57. Detail 22 Afdekking spouwmuur 58. Detail 23 Schoorsteen 59. Detail 24 Dilatatievoegtypen 60. Detail 25 Dilatatievoeg in geluidisolerende wand 61. Detail 26 Dilatatievoeg ter plaatse van hoek 62. Detail 27 Ongedilateerde hoek in buitenspouwblad 63. Detail 28 Brandwerende dilatatievoeg 64. Detail 29 Starre aansluiting met stalen kolom 65. Detail 30 Niet-starre aansluiting met stalen kolom 66. Detail 31 Aansluiting met stalen ligger 67. Detail 32 Starre en niet-starre aansluiting met betonnen kolom 68. Detail A1 Metselwerk met raamkozijn, gewapend metselwerk als latei 69. Detail A2 Metselwerk met deurkozijn en dilatatievoeg, gewapend metselwerk als latei 70. Detail A3 Metselwerk met raamkozijn en dilatatievoeg, zelfdragende betonnen latei 71. Detail A4 Metselwerk met raamkozijn en dilatatievoeg, stalen latei 72. Detail A5 Metselwerk met raamkozijn en dilatatievoeg, zelfdragende betonnen latei 73. Detail A6 Metselwerk met deurkozijn, samenwerkende betonnen latei 74. Detail A7 Metselwerk met deurkozijn en dilatatievoeg, samenwerkende betonnen latei 75. Detail A8 Uitkragend prefab betonnen balkon, dilatatievoeg aan voorzijde 76. Detail A9 Uitkragend prefab betonnen balkon, dilatatievoeg aan balkonzijde

4 1. introductie MBI metselproducten worden gemaakt van zand, grind of andere granulaten, hoogovencement CEMIII A 42,5 N en water dat tijdens het verhardingsproces wordt gebonden. Het natte, onverharde mengsel heeft een lage water-cementfactor waardoor de drogingskrimp beperkt is. MBI gevelstenen zijn opgebouwd uit een dikke laag beton en een dunne deklaag bestaande uit anorganische pigmenten of gekleurde granulaten (gebroken natuursteen), zand en cement. Ook kan een gevelsteen bestaan uit een homogeen mengsel dat na verharding wordt gebroken. B2 blokken, binnenmuurstenen en vuilmetselwerkproducten bestaan altijd uit een homogeen mengsel. Enkele eigenschappen van metselproducten conform NEN-EN genormaliseerde gemiddelde droge druksterkte na 7 dagen 20 N/mm 2 netto droge volumieke massa kg/m 3 (de juiste waarden zijn afhankelijk van het steen- of bloktype) vochtgedrag (krimp en zwelling) warmtegeleidingscoëfficiënt < 0,45 mm/m 1,00-1,24 W/(m.K) diffusieweerstandsgetal 5/15-30/100 MBI metselproducten voldoen aan eisen van vorst-/dooiweerstand en hebben uitstekende brandwerende eigenschappen. MBI metselproducten worden geleverd onder KOMO attest-met-productcertificaat. Voor vragen betreffende de al dan niet in deze publicatie opgenomen informatie is MBI Veghel, afdeling Verkoop Gevel te bereiken onder telefoonnummer

5 2. MBI metselwerkproducten voor schoonmetselwerk MBI produceert stenen en blokken zowel voor metselwerk van buitengevels als voor metselwerk van binnenmuren. De juiste steen- of blokkeuze wordt bepaald aan de hand van de functie van de buitengevel of de binnenmuur. Door een zorgvuldige selectie kunnen stenen of blokken worden gekozen die aan vooraf te stellen esthetische, mechanische en bouwfysische eisen voldoen. MBI maakt onderscheid in stenen voor enkelzijdig schoonmetselwerk en stenen en blokken voor dubbelzijdig schoonmetselwerk. Enkelzijdig schoonmetselwerk wordt over het algemeen toegepast als buitenspouwblad van spouwmuren, maar kan ook voor binnenmuren worden gebruikt. Dubbelzijdig schoonmetselwerk wordt als regel alleen voor binnenmuren toegepast. Op basis van textuur is het navolgende overzicht opgesteld. Voor enkelzijdig schoonmetselwerk van buitenspouwbladen zijn er de volgende keuzemogelijkheden: enkelzijdig schone gevelstenen (2.1) - gevelstenen met deklaag (2.1.1) - gevelstenen geocolor ( ) - gevelstenen structuur ( ) - gevelstenen glad ( ) - gevelstenen gebroken (2.1.2) Voor dubbelzijdig schoonmetselwerk van binnenmuren zijn er de volgende keuzemogelijkheden: dubbelzijdig schone binnenmuurstenen (2.2) - binnenmuurstenen structuur (2.2.1) - binnenmuurstenen glad (2.2.2) dubbelzijdig schone B2 blokken (2.3) - B2 blokken structuur (2.3.1) - B2 blokken fijnstructuur (2.3.2) - B2 blokken glad (2.3.3) Voor enkelzijdig schoonmetselwerk van binnenmuren zijn er de volgende keuzemogelijkheden: enkelzijdig schone gevelstenen (2.1) dubbelzijdig schone binnenmuurstenen (2.2) dubbelzijdig schone B2 blokken (2.3) LET OP Ter voorkoming van verschillen in kleurnuancering, textuur en/of maat mogen in geen geval MBI gevelstenen en MBI binnenmuurstenen met dezelfde kleuraanduiding in de productcode in één muurvlak worden toegepast (géén combinatie van E- en D-stenen met dezelfde kleuraanduiding). MBI produceert naast stenen en blokken voor schoonmetselwerk ook stenen en blokken voor vuilmetselwerk (zie hoofdstuk 3). 6.

6 2.1 Enkelzijdig schone gevelstenen Gevelstenen met deklaag Gevelstenen met deklaag zijn enkelzijdig schone stenen die voorzien zijn van een speciale deklaag op een laag onderbeton. Door deze deklaagconstructie kunnen stenen worden samengesteld met verschillende soorten texturen en kleuren. Hoewel deze stenen, wat betreft uiterlijk verschillen, zijn toch de mechanische en bouwfysische eigenschappen onderling identiek waardoor ook de toepassingsmogelijkheden van de typen gevelstenen met deklaag gelijk zijn. Dat maakt de keuzebepaling eenvoudiger. Gevelstenen met deklaag zijn aan de strekzijde voorzien van een vellingkant. Voor uitwendige hoeken en neggenkanten bij kozijnen wordt standaard een bepaald percentage kop-strekstenen bijgeleverd waarvan zowel de strek- als de kopzijde een identiek oppervlak hebben. Op speciaal verzoek kunnen van sommige steentypen, afhankelijk van het formaat ook kop-strek-kopstenen worden geleverd. Informeer hiernaar bij MBI Veghel, afdeling Verkoop Gevel. De kopzijde vertoont om productietechnische reden geringe afwijkingen (geen vellingkant, enigszins andere textuur) ten opzichte van de strekzijde. De afwijkingen, die inherent zijn aan de productie, zijn onopvallend Gevelstenen geocolor Bijzondere en kleurrijke producten in het assortiment zijn de gevelstenen geocolor. Deze stenen ontlenen hun kleur(vastheid) aan de natuurlijke materialen die in de deklaag zijn verwerkt. Door de toplaag te wassen ontstaat een min of meer gestructureerd oppervlak Gevelstenen structuur De stenen hebben een deklaag welke voornamelijk bestaat uit cementgebonden, gebroken natuursteen en zand met een zodanige samenstelling dat deze stenen een gestructureerd oppervlak hebben Gevelstenen glad De stenen hebben een deklaag welke voornamelijk bestaat uit cementgebonden, gebroken natuursteen en zand met een zodanige samenstelling dat deze stenen een glad oppervlak en daardoor een bijzonder strak uiterlijk hebben Gevelstenen gebroken In het assortiment stenen nemen de gevelstenen gebroken een wel heel bijzondere plaats in. De gevelstenen gebroken worden in dubbele formaatbreedte geproduceerd en kunnen na minimaal 4 weken verharding in tweeën worden geknipt. De doorgebroken toeslagmaterialen geven de gevelstenen gebroken een bijzondere uitstraling. Het metselwerk verkrijgt hierdoor een geheel eigen karakter. Deze stenen zijn kleurvast, dankzij de toepassing van natuurlijke materialen zoals noors marmer. 2.2 Dubbelzijdig schone binnenmuurstenen Speciaal voor dubbelzijdig schoonmetselwerk zijn er dubbelzijdig schone binnenmuurstenen. Deze stenen zijn homogeen van samenstelling en hebben twee afgewerkte strekken en twee afgewerkte koppen. De dubbelzijdig schone binnenmuurstenen bieden de mogelijkheid tot het inbouwen van elektriciteitsleidingen doordat een bepaald aantal van de te leveren stenen is voorzien van een randsparing om probleemloos en onzichtbaar leidingen door te voeren. In de steenpakketten zijn bovendien een aantal gekoppelde koppen opgenomen. Er is keuze uit binnenmuurstenen structuur en binnenmuurstenen glad. 7.

7 2.2.1 Binnenmuurstenen structuur De stenen hebben goede geluidabsorberende maar beperkte geluidisolerende eigenschappen Binnenmuurstenen glad De stenen hebben goede geluidisolerende eigenschappen maar beperkte geluidabsorberende eigenschappen Inbouw elektriciteitsleidingen In de steenpakketten van dubbelzijdig schone binnenmuurstenen zijn een aantal leidingstenen (D2) met een sparing aan de kopzijde (kopsparing) opgenomen waardoor het mogelijk is in een muur van dubbelzijdig schoonmetselwerk zowel elektriciteitsleidingen als inbouwdozen op te nemen. Leidingstenen zitten in de steenpakketten en kunnen niet afzonderlijk geleverd worden. Opgave van het aantal leidingstenen kan worden verstrekt door MBI Veghel, afdeling Verkoop Gevel. ABB HAF te Ede of Attema te Gorinchem leveren speciale inbouwdozen die geschikt zijn voor MBI binnenmuurstenen Vormstenen Van de dubbelzijdig schone binnenmuurstenen structuur en glad in maasformaat en moduulformaat 90 heeft MBI een tweetal standaard vormstenen in het assortiment. Er is een steen waarvan een kop is afgeschuind onder een hoek van 135 en een steen waarvan een hoek is afgerond met een straal van 80 mm. Van de dubbelzijdig schone binnenmuurstenen structuur en glad zijn in overleg met MBI voor binnenmuurtoepassingen speciale vormstenen leverbaar volgens nader op te geven specificatie. Uitsluitend van de dubbelzijdig schone binnenmuurstenen glad zijn in overleg met MBI voor buitengeveltoepassingen eveneens speciale vormstenen leverbaar volgens nader op te geven specificatie. 2.3 Dubbelzijdig schone B2 blokken Speciaal voor dubbelzijdig schoonmetselwerk zijn er dubbelzijdig schone B2 blokken. Deze blokken zijn homogeen van samenstelling en hebben twee afgewerkte zijden. De dubbelzijdig schone B2 blokken bieden desgevraagd de mogelijkheid tot het inbouwen van elektriciteitsleidingen doordat de te leveren blokken zijn voorzien van sparingen om probleemloos en onzichtbaar leidingen door te voeren. Er is keuze uit B2 blokken glad, B2 blokken fijnstructuur en B2 blokken structuur B2 blokken structuur De blokken hebben goede geluidabsorberende maar beperkte geluidisolerende eigenschappen B2 blokken fijnstructuur De blokken hebben goede geluidisolerende eigenschappen en betere geluidabsorberende eigenschappen dan B2 blokken glad B2 blokken glad De blokken hebben goede geluidisolerende eigenschappen maar beperkte geluidabsorberende eigenschappen Inbouw elektriciteitsleidingen In de steenpakketten van dubbelzijdig schone B2 blokken zijn een aantal leidingblokken met een sparing (kernsparing) opgenomen waardoor het mogelijk is in een muur van dubbelzijdig schoonmetselwerk zowel elektriciteitsleidingen als inbouwdozen op te nemen. Leidingblokken zitten in de steenpakketten en kunnen niet afzonderlijk geleverd worden. Opgave van het aantal leidingblokken kan worden verstrekt door MBI Veghel, afdeling Verkoop Gevel. ABB HAF te Ede of Attema te Gorinchem leveren speciale inbouwdozen die geschikt zijn voor MBI B2 blokken. 2.4 Formaten en kleuren MBI stenen en B2 blokken zijn leverbaar in een groot aantal formaten en kleuren. Er is een aantal formaten waarvan de afmetingen inclusief voeg zijn afgestemd op een maatvoering met een basismoduulmaat van 100 mm. Hierdoor is het mogelijk diverse afmetingen gecombineerd in één muurvlak te gebruiken. Een volledig overzicht van leverbare formaten en kleuren is te vinden op onze website en in het overzicht metselproducten. De afdeling Verkoop Gevel van MBI Veghel kan ook alle informatie geven. 8.

8 3. MBI metselproducten voor schoonlijmwerk In principe zijn alle MBl gevelstenen, binnenmuurstenen en B2 blokken wegens de hoge vorm- en maatvastheid uitermate geschikt om te worden verlijmd of te worden verwerkt met dun(bed)mortel. Voor meer gedetailleerde informatie over het verlijmen van MBI metselproducten zie hoofdstuk

9 4. MBI metselproducten voor vuilmetselwerk Vuilmetselwerkstenen en vuilmetselwerkblokken worden onder andere toegepast in funderingen, in kruipruimtes, boven plafonds en voor muren die gestukadoord of betegeld worden. In vuilmetselwerk hoeven in principe geen dilatatievoegen te worden toegepast. Haarscheurvorming is in dat geval te verwachten. Om die reden is het raadzaam nader te overleggen met MBI indien vuilmetselwerk wordt gestukadoord of betegeld. 4.1 Grindbeton vuilmetselwerkstenen Grindbeton vuilmetselwerkstenen zijn homogeen van samenstelling, hebben een genormaliseerde gemiddelde droge druksterkte van 20 N/mm 2 en zijn leverbaar in de kleur grijs/donkergrijs. 4.2 Grindbeton vuilmetselwerkblokken Grindbeton vuilmetselwerkblokken zijn homogeen van samenstelling, hebben een genormaliseerde gemiddelde droge druksterkte van 20 N/mm 2 en zijn leverbaar in de kleur grijs/donkergrijs. 4.3 Lichtbeton vuilmetselwerkblokken Lichtbeton vuilmetselwerkblokken zijn homogeen van samenstelling, hebben een genormaliseerde gemiddelde droge druksterkte van 15 N/mm 2 en zijn leverbaar in de kleur grijs/donkergrijs. 4.4 Formaten Vuilmetselwerkstenen en vuilmetselwerkblokken zijn leverbaar in een groot aantal formaten. Een volledig overzicht van leverbare formaten is te vinden op onze website en in het overzicht metselproducten. De afdeling Verkoop Gevel van MBI Veghel kan ook alle informatie geven. 10.

10 5. producteigenschappen 5.1 Producteigenschappen van gevelstenen en binnenmuurstenen gevelstenen met deklaag gevelstenen gebroken binnenmuurstenen structuur binnenmuurstenen glad steen categorie (NEN-EN ) groep (NEN-EN ) l l l l maatafwijkingen klasse vlakheid vlakevenwijdigheid D2 < 2,0 mm < 1,0 mm D2 < 2,0 mm < 1,0 mm D2 < 2,0 mm < 1,0 mm D2 < 2,0 mm < 1,0 mm droge druksterkte ( legvlak) genormal. gem. na 7 d genormal. gem. na 14 d 20 N/mm 2 20 N/mm 2 20 N/mm 2 20 N/mm 2 afschuifhechtsterkte 0,15 N/mm 2 0,15 N/mm 2 0,15 N/mm 2 0,15 N/mm 2 netto droge volumieke massa 2060 kg/m kg/m kg/m 3 (gem.) 2100 kg/m 3 (gem.) vochtgedrag (krimp en zwelling) < 0,45 mm/m < 0,45 mm/m < 0,45 mm/m < 0,45 mm/m capillaire waterabsorptie < 9 g/(m 2.s)(gem.) < 8 g/(m 2.s) < 12 g/(m 2.s) < 12 g/(m 2.s) diffusieweerstandsgetal 5/15 30/100 5/15 5/15 warmtegeleidingscoëfficiënt 1,11 W/(m.K) 1,24 W/(m.K) 1,00 W/(m.K) 1,11 W/(m.K) vorst-/dooiweerstand (duurzaamheid) voldoet voldoet voldoet voldoet brandreactie Euroklasse A1 Euroklasse A1 Euroklasse A1 Euroklasse A1 gevaarlijke bestanddelen NPD NPD NPD NPD 11.

11 5.2 Producteigenschappen van B2 blokken blok B2 blokken structuur B2 blokken fijnstructuur B2 blokken glad categorie (NEN-EN ) groep (NEN-EN ) l l l maatafwijkingen klasse vlakheid vlakevenwijdigheid D2 < 2,0 mm < 1,0 mm D2 < 2,0 mm < 1,0 mm D2 < 2,0 mm < 1,0 mm droge druksterkte ( legvlak) genormal. gem. na 7 d 15 N/mm 2 15 N/mm 2 15 N/mm 2 afschuifhechtsterkte 0,15 N/mm 2 0,15 N/mm 2 0,15 N/mm 2 netto droge volumieke massa 1930 kg/m kg/m kg/m 3 vochtgedrag (krimp en zwelling) < 0,45 mm/m < 0,45 mm/m < 0,45 mm/m capillaire waterabsorptie < 14 g/(m 2.s) < 14 g/(m 2.s) < 12 g/(m 2.s) diffusieweerstandsgetal 5/15 5/15 5/15 warmtegeleidingscoëfficiënt 1,00 W/(m.K) 1,00 W/(m.K) 1,11 W/(m.K) vorst-/dooiweerstand (duurzaamheid) voldoet voldoet voldoet brandreactie Euroklasse A1 Euroklasse A1 Euroklasse A1 gevaarlijke bestanddelen NPD NPD NPD 12.

12 5.3 Producteigenschappen van grindbeton vuilmetselwerkblokken blok blokken glad categorie (NEN-EN ) groep (NEN-EN ) maatafwijkingen klasse vlakheid vlakevenwijdigheid l 1 D1 < 2,0 mm < 1,0 mm droge druksterkte ( legvlak) genormal. gem. na 7 d 20 N/mm 2 afschuifhechtsterkte 0,15 N/mm 2 netto droge volumieke massa vochtgedrag (krimp en zwelling) capillaire waterabsorptie 2150 kg/m 3 (gem.) < 0,45 mm/m < 10 g/(m 2.s) (gem.) diffusieweerstandsgetal 5/15 warmtegeleidingscoëfficiënt vorst-/dooiweerstand (duurzaamheid) brandreactie gevaarlijke bestanddelen 1,11 W/(m.K) voldoet Euroklasse A1 NPD 5.4 Overzicht Een volledig overzicht van alle belangrijke kenmerken van steen en muur, respectievelijk B2 blok en muur is te vinden op de productbladen en op onze website Vorst-/dooiweerstand TNO-onderzoek (rapportnummer B ) heeft aangetoond dat MBI stenen en B2 blokken, toegepast in gevels met of zonder spouwisolatie alsmede in vrijstaande of grondkerende muren, vorstbestendig zijn. De vorst-/dooiweerstand heeft zich in de praktijk overigens ruimschoots bewezen; vorstschade komt niet voor! 13.

13 6. ontwerpaspecten Betonmetselstenen kunnen op verschillende wijzen worden toegepast. Conform tabel 1 van BRL 2340 worden betonmetselstenen op basis van mechanische belasting en/of vochtbelasting ingedeeld in 4 toepassingsklassen: I Geen of zeer geringe mechanische belasting en/of vochtbelasting II Geringe mechanische belasting en/of vochtbelasting III Normale mechanische belasting en/of vochtbelasting IV Hoge mechanische belasting en/of vochtbelasting. Omschrijving toepassingsklassen I II Ill IV Geen of zeer geringe mechanische belasting en/of vochtbelasting Er zijn geen constructieve of bouwfysische eisen. Voorbeeld: - metselwerk binnen, maar niet in publieke ruimten Geringe mechanische belasting en/ of vochtbelasting Afhankelijk van het toepassingsgebied kunnen constructieve of bouwfysische eisen worden gesteld. Voorbeelden: - metselwerk binnen, inclusief publieke ruimten - metselwerk onder een afdak - metselwerk in tunnels met uitzondering van voetgangers-/fietstunnels Normale mechanische belasting en/of vochtbelasting Afhankelijk van het toepassingsgebied kunnen constructieve of bouwfysische eisen worden gesteld. Voorbeelden: - metselwerk buiten waarbij geconcentreerd afstromen van hemelwater wordt vermeden - vrijstaand en bovendaks metselwerk en gemetselde schoorstenen die goed zijn afgedekt of anderszins zodanig gedetailleerd dat geconcentreerd afstromen van hemelwater wordt vermeden - metselwerk waarbij de kans op veelvuldig bekladden gering is Hoge mechanische belasting en/ of vochtbelasting Afhankelijk van bet toepassingsgebied kunnen constructieve of bouwfysische eisen worden gesteld. Voorbeelden: - metselwerk in waterkerende toepassingen - horizontaal metselwerk, inclusief de bovenkant van niet afgedekt metselwerk - metselwerk waarbij geconcentreerde afstroming van hemelwater moet worden verwacht - metselwerk waarbij kans op veelvuldig bekladden bestaat 14.

14 7. bouwfysische aspecten 7.1 Dilatatievoegen Wanneer de trekspanningen die in een muur optreden, leiden tot overschrijding van de treksterkte van het samenstellende materiaal, dan ontstaat scheurvorming. Er zijn verschillende aspecten die het ontstaan van deze spanningen beïnvloeden: vervorming van de hoofddraagconstructie zettingsverschillen in de fundering het ontbreken van wapening onder en boven muuropeningen, zoals raam- en deurkozijnen het ontbreken van een folie onder het metselwerk op ondersteuningen zoals funderingen, balken, vloeren en lateien vervorming ten gevolge van invloeden van temperatuur (verlenging en verkorting), vocht (krimp en zwelling), kruip en relaxatie belemmering van vervorming door aansluitende bouwdelen onvoldoende stabiliteit van het metselwerk het metselwerkverband het gebruik van een metselmortel met een te hoge cementdosering Ter voorkoming van scheurvorming moeten dilatatievoegen worden toegepast. De afstand tussen verticale dilatatievoegen is van een aantal factoren afhankelijk zoals kleur, formaat, druksterkte, mengselsamenstelling en metselwerkhoogte. Uitgaande van halfsteensverband kunnen de onderstaande globale richtlijnen worden aangehouden voor de maximale ongedilateerde muurlengte L r bij metselwerkhoogte h: Gevelstenen met deklaag, binnenmuurstenen structuur, binnenmuurstenen glad en B2 blokken formaat, kleur grootformaat (steenhoogte > 100 mm) maas- en moduulformaat (steenhoogte < 100 mm) kleinere formaten en waalformaat donkere kleuren (alle formaten) L r 5,0 h en maximaal 8,0 m 4,5 h en maximaal 7,5 m 4,5 h en maximaal 7,0 m 4,0 h en maximaal 6,0 m muren korter dan 2,5 m hoeven niet te worden gedilateerd. Gevelstenen gebroken formaat, kleur grootformaat (steenhoogte > 100 mm) maas- en moduulformaat (steenhoogte < 100 mm) kleinere formaten en waalformaat donkere kleuren (alle formaten) L r 5,5 h en maximaal 9,0 m 5,0 h en maximaal 8,0 m 4,5 h en maximaal 7,0 m 4,0 h en maximaal 6,0 m muren korter dan 3,0 m hoeven niet te worden gedilateerd. 15.

15 Voor lijmwerk moeten ongeveer 10% kleinere waarden voor L r worden aangehouden. Voor volledig gewapend tegelverband geldt: De wapeningsafstand bedraagt maximaal 400 mm. Voor ongewapend tegelverband geldt: L r = 4 h en maximaal 6,0 m L r = 3 h en maximaal 3,0 m Op verzoek verstrekt MBI kostenloze dilatatieadviezen ter voorkoming van ongewenste scheurvorming in het metselwerk. De in een advies aangegeven dilatatievoegen moeten zorgvuldig worden uitgevoerd. Positie en type van de aangegeven lintvoegwapening moeten strikt worden aangehouden. Meer gedetailleerde regels zijn te vinden in Bijlage A4 van CUR-Aanbeveling 82 Beheersing van scheurvorming in steenconstructies. In metselwerk en lijmwerk worden door MBI verschillende dilatatievoegtypen met bijbehorende symbolen geadviseerd. Bouwfysische dilatatievoeg (in verband met de materiaaleigenschappen) Symbool: Indien geen aanvullende eisen worden gesteld, kunnen bouwfysische dilatatievoegen worden uitgevoerd als koude voeg. Uitvoering als gevulde voeg is eveneens mogelijk. Indien eisen worden gesteld aan de licht- en luchtdichtheid van metselwerk van binnenmuren dan moeten deze dilatatievoegen worden uitgevoerd als gevulde voeg. Indien eisen worden gesteld met betrekking tot de luchtgeluidisolatie dan moeten deze dilatatievoegen eveneens worden uitgevoerd als gevulde voeg met een dieper aangezette kitvoeg op een rugvulling van 2 of 3 schuimbanden met gesloten cellen. Bouwtechnische dilatatievoeg (in verband met de bouwkundige of constructieve opzet) Symbool: Bouwtechnische dilatatievoegen moeten altijd worden uitgevoerd als gevulde voeg. Indien de ondersteunende constructie niet doorbuigt en bij de opleggingen geen hoekverdraaiing optreedt dan mogen deze dilatatievoegen ook worden uitgevoerd als koude voeg. Glijankers mogen in bouwtechnische dilatatievoegen nooit worden toegepast. Bouwtechnische dilatatievoeg die wordt gebruikt als bouwfysische dilatatievoeg Symbool: In dilatatieadviezen wordt de lintvoegwapening in blauw aangegeven. Een verdiepingshoog kozijn (symbool V) of een gevelpui die het metselwerk verticaal geheel doorsnijdt heeft de functie van natuurlijke dilatatievoeg. Door hiermee rekening te houden tijdens het ontwerp kan het aantal zichtbare dilatatievoegen worden beperkt. MO V P koude of gevulde bouwfysische dilatatievoeg gevulde bouwtechnische dilatatievoeg gevulde bouwfysische en bouwtechnische dilatatievoeg horizontale metselwerkondersteuning lintvoegwapening op basis van staal verdiepingshoog kozijn paneel o.g. behoort bij rapport nr. paraaf gew. gew. d.d. sticker MBI dilatatieadvies 16.

16 Koude dilatatievoeg Deze dilatatievoeg is alleen toepasbaar voor MBI gevelstenen en MBI B2 blokken. De stenen en blokken worden ter plaatse van de dilatatievoeg nagenoeg koud tegen elkaar geplaatst. De dilatatievoeg behoeft geen verdere afwerking. Afhankelijk van het toegepaste isolatiemateriaal kan een waterwerende dpc-folie van bijvoorbeeld 300 mm breed noodzakelijk zijn. Gevulde dilatatievoeg Deze dilatatievoeg moet minimaal 10 mm breed zijn en kan worden afgewerkt met een terugliggende, elastisch blijvende, olievrije kit op rugvulling, met weerbestendige schuimband of met speciaal hiervoor ontwikkelde afdichtingsprofielen. Alternatief voor een koude voeg in metselwerk van binnenmuren De koude voeg kan ook worden uitgevoerd als loodvoeg zonder lintvoegwapening. De voegdiepte bedraagt mm. Deze dilatatievoeg moet in een zo laat mogelijk stadium worden nagevoegd nadat de eerste krimp is opgetreden. Haarscheurvorming in deze voeg is te verwachten en bij een terugliggende voeg minder opvallend. Alternatief voor een koude voeg in metselwerk van gevelstenen De koude voeg kan ook worden uitgevoerd als een loodvoeg met een dikte van circa 10 mm. De loodvoeg heeft als rugvulling een mm terugliggende, vochtbestendige houten lat met, voor scheurgeleiding daartegen bevestigd, een dpc-folie of een gelijkwaardig product ter breedte van ruim de dikte van het buitenspouwblad. Deze dilatatievoeg moet in een zo laat mogelijk stadium worden nagevoegd nadat de eerste krimp is opgetreden. Vervolgens kan de uitstekende dpc-folie worden afgesneden. Bovenstaande dilatatievoegen zijn weergegeven in detail 24 van hoofdstuk 13. Algemene uitgangspunten en aanbevelingen zijn te vinden in CUR-Aanbeveling 71 Constructieve aspecten bij ontwerp, berekening en detaillering van gevels in metselwerk en in CUR-Aanbeveling 82 Beheersing van scheurvorming in steenconstructies. 7.2 Luchtgeluidisolatie De luchtgeluidisolatie wordt in hoge mate bepaald door de kwaliteit van het metselwerk ( vol en zat ) en door de detaillering. Voor scheidingsconstructies moet bovendien rekening worden gehouden met flankerende geluidoverdracht ter plaatse van aansluitende bouwdelen, met omloopgeluid via verlaagde plafonds of leidingdoorvoeren en met de verhouding van de oppervlakte van de scheidingsconstructie ten opzichte van de inhoud van de aangrenzende ruimte. Als aan een binnenmuur eisen worden gesteld met betrekking tot de luchtgeluidisolatie dan moet een dilatatievoeg in die muur altijd worden uitgevoerd als gevulde dilatatievoeg met een dieper aangezette kit op een rugvulling van 2 of 3 schuimbanden met gesloten cellen. Wordt een binnenmuur uitgevoerd in dubbelzijdig schoonmetselwerk dan moet aan twee zijden een gevulde dilatatievoeg worden uitgevoerd. 7.3 Geluidabsorptie In ruimten zoals sportruimten, bedrijfsruimten, gesloten galerijen en trappenhuizen waaraan bepaalde eisen worden gesteld met betrekking tot geluidabsorptie kan toepassing van binnenmuurstenen structuur een positieve bijdrage leveren aan het bereiken van de voorgeschreven geluidabsorptie. Toepassing van additionele voorzieningen kunnen daardoor worden beperkt of achterwege blijven. Als zowel aan de luchtgeluidisolatie als aan de geluidabsorptie eisen worden gesteld dan kunnen gevelstenen structuur worden toegepast. Naast goede geluidisolerende eigenschappen hebben deze stenen ook relatief goede geluidabsorberende eigenschappen. Zowel van binnenmuurstenen structuur als van gevelstenen structuur zijn op aanvraag rapporten van gemeten geluidabsorptiecoëfficiënten beschikbaar. 17.

17 7.4 Licht Van het totaal van alle grensvlakken van een ruimte in een bouwwerk hebben de wanden doorgaans de grootste oppervlakte. Licht wordt door donkere kleuren meer of minder geabsorbeerd. Lichte kleuren hebben een reflecterend karakter. In onderstaande tabel zijn afhankelijk van de steenkleur lichtreflectiefactoren opgenomen. De factoren zijn mede afhankelijk van de textuur van de stenen en van de kleur, textuur en de vorm van het voegwerk. steenkleur lichtreflectiefactor antraciet 0,3 donkere kleuren 0,4-0,5 lichte kleuren 0,5-0,6 wit 0,6-0,7 7.5 Brandwerendheid Voor de rekenkundige bepaling van de brandwerendheid van metselwerk zijn Europese normen in voorbereiding. Ter bepaling van de brandwerendheid van metselwerk van betonsteen kan voor onbelaste muren echter gebruik worden gemaakt van de formule: B = 0,9 x d 2 x 10-2 B is de minimale brandwerendheid in minuten d is de muurdikte in mm brandwerendheid muurdikte d mm schoonmetselwerk B minuten vuilmetselwerk met 2 pleisterlagen B minuten

18 8. constructieve aspecten 8.1 Druksterkte van metselwerk Metselwerk van MBI gevelsteen of MBI binnenmuursteen kan naast een scheidende functie ook een constructieve functie vervullen. De karakteristieke druksterkte f k van ongewapend metselwerk kan worden bepaald door deze te berekenen volgens NEN 6790: 2005 Technische grondslagen voor bouwconstructies TGB Steenconstructies - Basiseisen en bepalingsmethoden. 8.2 Vuistregels ter bepaling van de maximale muurhoogte van binnenmuren De vuistregels ter bepaling van de maximale muurhoogte in m zijn geldig voor niet-dragende binnenmuren. Ze zijn afhankelijk van de constructieve randvoorwaarden van de binnenmuren. niet verstijfd m verstijfd door kolommen of dwarsmuren of afstand a m muur aan de bovenzijde gesteund 30 x d 60 x d - 0,5 x a muur aan de bovenzijde niet gesteund 15 x d 60 x d - 0,9 x a a = de afstand in m tussen verstijvende kolommen of dwarsmuren d = de dikte van de muur Met nadruk wordt erop gewezen dat het gebruik van bovenstaande vuistregels te allen tijde onder de verantwoordelijkheid van de constructeur valt. 8.3 Verankeringen Uit onderzoek naar de duurzaamheid van spouwankers is gebleken dat in geval van het optreden van corrosie het spouwanker wordt aangetast ter plaatse van de overgang van buitenspouwblad naar spouw. De mate van aantasting van het spouwanker is afhankelijk van het milieu waarin het bouwwerk staat. Een te hoog gehalte aan chloriden in de lucht draagt in belangrijke mate bij aan het corroderen van spouwankers. Geadviseerd wordt ter voorkoming van corrosie spouwankers toe te passen van roestvast staal A4 (AISI 316). Voor spouwmuren met een spouwbreedte tot en met 150 mm kan de volgende tabel worden aangehouden. gebouwhoogte 0-11 m m aantal spouwankers per m Voor een spouw die breder is dan 150 mm moet de spouwverankering worden berekend. 19.

19 8.4 Lateien Lateien worden toegepast boven gevelopeningen om het eigen gewicht van het bovenliggende metselwerk te dragen. Bij toepassing van betonnen lateien moet rekening worden gehouden met doorbuiging als gevolg van tijdsafhankelijke effecten zoals kruip en als gevolg van veranderlijke lasten. Bij toepassing van stalen lateien moet alleen rekening worden gehouden met doorbuiging als gevolg van veranderlijke lasten. Genoemde doorbuigingen mogen niet groter zijn dan 1/1000 van de overspanning. Deze eis geldt overigens niet alleen voor metselwerk op lateien maar ook voor metselwerk op balken, vloeren, balkons en galerijen. In het algemeen is het raadzaam om lateien ter plaatse van dilatatievoegen glijdend op te leggen zodat de latei en het metselwerk waarin de latei opligt vrij ten opzichte van elkaar kunnen vervormen. Bovendien moet achter de beëindiging van de latei enkele millimeters ruimte worden gelaten. In de gevel kan de verticale voeg tussen latei en metselwerk worden uitgevoerd als kitvoeg op rugvulling of open worden gelaten. 8.5 Metselverbanden De mechanische sterkte van een gemetselde muur wordt enerzijds bepaald door de hechtsterkte tussen mortel en steen en anderzijds door het metselverband dat ontstaat door het laten verspringen van boven elkaar liggende stootvoegen. Daarnaast dragen metselverbanden bij aan de esthetiek van een gevel. MBI stenen en B2 blokken kunnen altijd in een tevoren bepaald metselverband worden verwerkt wegens de grote maatvastheid van stenen en blokken. Noodgedwongen toepassing van wildverband als gevolg van maatonvastheid komt niet voor. Een bijzonder metselverband is het modulair verband waarbij een viertal modulaire formaten gevelstenen gebroken worden samengesteld tot een vrij te bepalen configuratie die steeds wordt herhaald Halfsteensmuren Voor halfsteensmuren van MBI stenen of B2 blokken is het halfsteensverband het meest geëigende verband Steensmuren Steensmuren kunnen met dubbelzijdig schone binnenmuurstenen in engels, noors, vlaams, staand, kruis- of koppenverband worden uitgevoerd. 20.

20 9. milieuaspecten MBI metselproducten MBI heeft een onderzoek laten uitvoeren betreffende de milieubelasting die optreedt in de levenscyclus van metselwerk van MBI gevelstenen in vergelijking met de milieubelasting van metselwerk van andere materialen. Deze LevensCyclusAnalyse (LCA) is uitgevoerd door CREM, Consultancy and Research for Environmental Management te Amsterdam. Een LCA is een systematische manier om de milieueffecten van een bouwproduct te bepalen gedurende de gehele levenscyclus. Hiermee wordt een objectief beeld verkregen van de milieubelasting van bouwproducten. Metselwerk van MBI gevelsteen scoort in het bijzonder op de milieueffecten uitputting, broeikaseffect, aantasting van de ozonlaag, verzuring en vermesting opmerkelijk gunstig. Een uitgebreid rapport is verkrijgbaar bij MBI. 21.

21 10.voorschriften en adviezen voor MBI metselwerk 10.1 Productcode en samenstelling steenpakket Alle MBI metselproducten zijn voorzien van een unieke productcode bestaande uit een combinatie van letters en cijfers (kleuraanduiding). Productcodes van (enkelzijdig schone) MBI gevelstenen beginnen met de letter E. Productcodes van (dubbelzijdig schone) MBI binnenmuurstenen beginnen met de letter D. Productcodes van (dubbelzijdig schone) MBI B2 blokken beginnen met de letter F. Hoewel in de steenpakketten van gevelstenen structuur en gevelstenen glad in voldoende mate kop-strekstenen (E1) en gekoppelde halve stenen (E2) zijn opgenomen, wordt geadviseerd bij het afsluiten van een order voor deze gevelstenen in overleg met MBI steeds te controleren of de per productcode mee te leveren aantallen E1- en E2-stenen toereikend zijn om het metselwerk uit te voeren. Het is mogelijk eventueel extra kop-strek-kopstenen (E4) mee te leveren. Voor gevelstenen geocolor geldt dat per productcode steeds ongeveer 15 % kop-strek-kopstenen (E4) in afzonderlijke steenpakketten standaard worden meegeleverd. Meeleveren van extra kop-strek-kopstenen is mogelijk. Voor MBI gevelstenen gebroken geldt eveneens dat per productcode steeds ongeveer 15 % kop-strekstenen (E1) in afzonderlijke steenpakketten standaard worden meegeleverd. Meeleveren van extra kop-strekstenen is mogelijk. In de steenpakketten van binnenmuurstenen structuur en binnenmuurstenen glad zijn voor een gemiddeld werk in voldoende mate gekoppelde halve stenen (D1) en leidingstenen met kopsparingen (D2) opgenomen. Leidingstenen maken het mogelijk in een muur van dubbelzijdig schoonmetsel werk elektriciteitsleidingen op te nemen. In de steenpakketten van B2 blokken zijn voor een gemiddeld werk in voldoende mate pasblokken 1/2-1/2 (F1), pasblokken 1/3-2/3 (F2) en leidingblokken met kernsparingen (F3) opgenomen. Leidingblokken maken het mogelijk in een muur van dubbelzijdig schoonmetselwerk elektriciteitsleidingen op te nemen. De in steenpakketten meegeleverde percentages E1-, E2-, D1-, D2-stenen en F1-, F2-, F3-blokken kunnen per productcode verschillen. Nadere informatie hierover kan worden verkregen bij MBI Veghel, afdeling Verkoop Gevel. Nadere informatie betreffende de producteigenschappen van de MBI metselproducten en de muur alsmede de verwerking is op de MBI website te vinden Gebruik kleuraanduiding Ter voorkoming van verschillen in kleurnuancering, textuur en/of maat mogen in geen geval MBI gevelstenen en MBI binnenmuurstenen met dezelfde kleuraanduiding in de productcode in één muurvlak worden toegepast. Dus géén combinatie van E-en D-stenen met dezelfde kleuraanduiding Controle levering Bij levering moet direct na het lossen worden gecontroleerd of de MBI metselproducten voldoen aan de bestelspecificaties en de productspecificaties. Om de kans op verschillen in kleurnuancering, textuur en/of maat te verminderen moeten metsel - producten voor het gehele bouwwerk per productcode uit één productiecharge afkomstig zijn. Indien sprake is van levering uit meerdere productiecharges moet worden nagegaan of deze toegepast kunnen worden voor afzonderlijk te onderscheiden metselwerkvlakken. Omdat bij de productie van metselproducten gebruik wordt gemaakt van natuurlijke grondstoffen zijn geringe verschillen in kleurnuancering wegens het optreden van fluctuaties in de kleureigenschappen van de gebruikte natuurlijke grondstoffen niet uit te sluiten. 22.

22 10.4 Klachten Indien gebreken aan MBI metselproducten worden geconstateerd of, zonder nader onderzoek, redelijkerwijs hadden kunnen worden geconstateerd, dan moeten deze binnen 24 uur na aflevering (weekeinde, feestdagen en collectieve vrije dagen niet meegerekend) duidelijk omschreven aan de leverancier worden gemeld en uiterlijk binnen 5 werkdagen schriftelijk zijn bevestigd. De mogelijk heid van klachtmelding, zoals hier genoemd, vervalt in elk geval na verwerking van de metselpro - ducten. Verwerk dus in geen geval metselproducten met te grote verschillen in kleurnuancering, textuur en/of maat. Geringe afwijkingen in kleurnuancering, textuur, maat, ander klein gebrek en eventuele kalkuitslag kunnen geen reden zijn voor klachtmelding Opslag en bescherming MBI metselproducten moeten bij aflevering worden opgeslagen op een schone, vlakke, droge en waterdichte ondergrond (bij voorkeur op Stelcon betonnen vloerplaten). De eventueel aanwezige, niet-waterdichte (!), transportfolie moet altijd, zo snel als mogelijk is, worden verwijderd om inwendige condensatie in de steenpakketten zoveel mogelijk te voorkomen. Opgesloten condensatie vocht kan kalkuitslag veroorzaken die voornamelijk zichtbaar is op donkergekleurde metselproducten. Metselproducten, geleverd op pallets, mogen nooit op elkaar worden gestapeld om vervuiling (o.a. door indringing van houtsappen) te voorkomen. Metselproducten moeten na verwijdering van de eventueel aanwezige transportfolie door middel van schone, waterdichte dekzeilen afwaterend worden beschermd tegen regen en vervuiling waardoor wordt voorkomen dat (vervuild) regenwater over en tussen de metselproducten door kan lopen. Beluchting van de steenpakketten moet echter wel mogelijk zijn. Verwerk de opgeslagen metselproducten zo snel als mogelijk is. Verwerk in geen geval metselproducten die door wat voor oorzaak dan ook vuil zijn geworden of die uitslag vertonen als gevolg van in de steenpakketten binnengedrongen regenwater Metselmortel Metsel bij voorkeur met een seizoensgebonden prefab metselmortel (zonder vertragingsmiddel) die onder KOMO attest-met-productcertificaat wordt geleverd. Vraag aan de producent van de prefab metselmortel een gespecificeerd morteladvies waarin de voorwaarden zijn opgenomen voor de ver werking van de metselmortel in combinatie met de MBI metselproducten. Voor het op de bouw plaats vervaardigen van metselmortel kan gebruik worden gemaakt van metselcement (waaraan al plastificeerder is toegevoegd) en grof, scherp zand in een mengverhouding van 1 : Metselen Metsel met droge MBI metselproducten en met een zo droog mogelijke metselspecie zodat het smetten van metselspecie op het gerede metselwerk wordt voorkomen. Gebruik eventueel smetfolie. Bij het verwerken van antracietkleurige gevelstenen wordt geadviseerd een eventueel op kleur gebrachte metselspecie te gebruiken. Vers metselwerk moet aan de bovenzijde afdoende worden beschermd tegen indringing en afstro ming van regenwater ter voorkoming van uitspoeling van kalk uit de metselmortel. Gebruik hiervoor geen houten plank maar maak gebruik van een via de bouwmaterialenhandel verkrijgbaar lichtge wicht kunststof muurafdekprofiel. Dit profiel kan ook dienen als tijdelijke waterslag bij gevelopeningen. Het metselwerk moet worden uitgevoerd in overeenstemming met de Uitvoeringsrichtlijn Metselwerkconstructies uitgegeven door BKB onder publicatienummer PBL0357/98, datum uitgifte Bij het metselen dient er rekening mee te worden gehouden, dat de spouwbreedte altijd een restwaarde heeft van minimaal 20 mm gerekend vanaf de meest uitstekende metselmortelbaard of eventuele andere uitstekende muurdelen. Om een minimale luchtspouw van 20 mm te bereiken moet de ontwerpbreedte van de luchtspouw 40 mm zijn. Zorg ervoor dat op de juiste plaatsen in het metselwerk het vereiste aantal stootvoegen wordt open gehouden. Maak bij voorkeur gebruik van dubbele steigers waardoor het smetten van de gevel door spatten van vallende metselspecie kan worden voorkomen. Gebruik als stelprofielen géén onbehandelde houten profielen omdat deze op de steen vlekken kunnen veroorzaken die afkomstig zijn van houtsappen. Gebruik bij voorkeur aluminium stelprofielen. Dilatatievoegen in het metselwerk moeten zorgvuldig worden uitgevoerd conform het door MBI te verstrekken dilatatieadvies. 23.

23 10.8 Knippen en zagen Om halve stenen en passtukken te maken heeft het gebruik van een steenknipper de voorkeur boven nat zagen. Stenen die nat worden gezaagd, moeten ter voorkoming van kleurverschillen altijd vóór het zagen met schoon water worden verzadigd en na het zagen worden afgespoeld en gedroogd. Gevelstenen gebroken zijn homogeen van samenstelling en kunnen daarom in iedere gewenste vorm worden geknipt Reinigen van metselwerk Metselspeciesmetten moeten vóór verharding van de metselspecie worden verwijderd met schoon water. Verregend vers metselwerk moet, indien mogelijk, alleen worden uitgekrabd en na het aan trekken van de metselspecie afhankelijk van de temperatuur, s zomers na 1 dag en s winters na 2 dagen, worden gereinigd met (warm) water opgebracht onder hoge druk (eventueel via een roterende kop indien het metselwerk ouder is dan enkele dagen). Om een fraai resultaat te bereiken, moet metselwerk van MBI gevelsteen geocolor vóór het voegen bij voorkeur met behulp van een geschikt reinigingsmiddel worden behandeld. De behandeling moet worden uitgevoerd volgens voorschrift van de desbetreffende producent van het reinigingsmiddel Voegen van metselwerk Voegmortel alsmede uitvoering en controle van het voegen moeten voldoen aan CUR-Aanbeveling 61 Het voegen van metselwerk. (Gedeeltelijk) natte muren mogen ter voorkoming van uitspoeling van kalk uit de voegmortel niet worden gevoegd. 24.

24 11. verlijmen van metselproducten 11.1 Algemeen Verlijmen is een techniek voor het verwerken van MBI metselproducten met als voornaamste kenmerk dat de voeg tussen de stenen in vergelijking met een metselwerkvoeg relatief dun is. Dit wordt bereikt doordat MBI gevelstenen maatvast zijn en door het gebruik van een speciaal voor dit doel samengestelde zand/cementmortel. Verlijmde MBI metselproducten hebben een aantal bijzondere kenmerken op het gebied van geveltextuur, ontwerp, materiaaleigenschappen, uitvoering en onderhoud. Het voornaamste uiterlijke kenmerk van verlijmde MBI metselproducten is de dunne lijmvoeg waardoor een andere, van metselwerk afwijkende geveltextuur ontstaat. Voor de dikte van de lintvoeg en de stootvoeg kan 3 mm worden aangehouden. Uitgaande van een tolerantie op de afmeting van -3 tot +1 mm kan de voegdikte variëren van 2 tot 6 mm. Deze variatie kan worden beperkt door in de ontwerpfase de steenleverantie vast te leggen en te ontwerpen met de actuele maten van die leverantie. Het ontwerpen met verlijmde MBI metselproducten stelt bepaalde eisen aan de maatvoering van de gevel. In materiaaltechnische zin bieden verlijmde MBI metselproducten op constructief en bouwfysisch gebied mogelijkheden die met traditioneel metselwerk niet zijn te realiseren. Verlijmen wijkt af van metselen omdat de lijmmortel in de meeste gevallen met een lijmspuit op de steen wordt aangebracht. In combinatie met MBI metselproducten ontwikkelt lijmmortel ten opzichte van metselmortel een relatief hoge hechtsterkte. Verlijmde MBI metselproducten zijn onderhoudsarm Aspecten verlijmde MBI metselproducten Geveltextuur Door het verlijmen van MBI metselproducten ontstaat een gevel waarin de kleur en de textuur van de steen domineren. Het formaat van de metselproducten is door het vrijwel visueel afwezig zijn van de voegen van minder belang. Omdat het formaat minder beeldbepalend is, is de keuze voor een groter formaat meer voor de hand liggend omdat de verwerkingskosten omgekeerd evenredig zijn met de formaatgrootte. Een bijzonder effect wordt bereikt door dunne, niet met lijmmortel gevulde stootvoegen toe te passen. De keuze voor de kleur van de lijmmortel is afhankelijk van de mate waarin de voeg wordt gevuld. Bij een vol en zat verlijmde voeg zijn esthetische overwegingen bepalend voor de kleurkeuze. Bij een enigszins terugliggende voeg verdient een donkere lijmmortel de voorkeur boven een lichte. Een eventueel ongelijkmatig ligging van de lijmmortel wordt verhuld doordat het onderscheid vervaagt tussen de kleur van naar voren liggende lijmmortel en de schaduw van naar achteren liggende lijmmortel Ontwerp Om een buitenhoek of een beëindiging ter plaatse van een kozijn in halfsteensverband uit te voeren moeten gezaagde stenen worden toegepast. De gevelmaatvoering van verlijmde MBI metselproducten moet nauwkeurig op tekening worden aangegeven. Wegens de mogelijkheid van een afwijkende dikte van het thermisch isolatiemateriaal, een afwijkende breedte van de MBI metselproducten en/of een afwijkende plaatsing van het buitenspouwblad, moet bij het ontwerpen van verlijmde MBI metselproducten in het buitenspouwblad worden uitgegaan van een luchtspouw tussen thermisch isolatiemateriaal en buitenspouwblad van minimaal 30 mm, waarbij rekening is gehouden met het vrijwel afwezig zijn van lijmmortelbaarden. 25.

25 Met de toepassing van prefab lijmmortels zijn goede ervaringen opgedaan. Er zijn verankeringen op de markt die speciaal zijn afgestemd op het gebruik in gevels van verlijmde MBI metselproducten. Om verlijmde MBI metselproducten probleemloos te laten functioneren is een door MBI opgesteld dilatatieadvies noodzakelijk. Deze service wordt geboden ten behoeve van architect, aannemer en metselbedrijf. In het dilatatieadvies is het type en de plaats van de dilatatievoegen aangegeven Materiaaleigenschappen Bouwfysische eigenschappen Uit een onderzoek dat is uitgevoerd door het Laboratorium Bouwfysica van het Departement Burgerlijke Bouwkunde van de KU-Leuven naar de invloed van open stootvoegen op het hygrisch gedrag van gevels van verlijmde betonsteen is naar voren gekomen dat een buitenspouwblad van verlijmde betonsteen met open stootvoegen wat vochtdoorslag betreft beter presteert dan een buitenspouwblad van verlijmde betonsteen met gevulde stootvoegen. Dunne, open stootvoegen hebben dus geen nadelige invloed op het vochtdoorslaggedrag van een gevel van verlijmde MBI metselproducten Constructieve eigenschappen De haalbare hechtsterkte van lijmmortel is ruim tweemaal de volgens NEN 6790 bepaalde hechtsterkte voor metselmortels waarbij een hechtsterkte van 0,4 N/mm 2 haalbaar is. Door deze eigenschap van lijmmortel in combinatie met MBI metselproducten is het in principe mogelijk een dunner buitenspouwblad toe te passen en de stootvoegen open te laten. De voegdikte tussen verlijmde MBI metselproducten is nominaal 3 mm. Deze waarde is gekozen op grond van de hoge maatvastheid van de MBI metselproducten. Er bestaat geen stalen lintvoegwapening die geschikt is om constructief te worden toegepast in een gevel van verlijmde MBI metselproducten. Er bestaat evenmin stalen lintvoegwapening die noodzakelijk is om krimpspanningen boven en onder gevelopeningen op te nemen. Verticale dilatatievoegen in gevels van verlijmde MBI metselproducten zijn nauwelijks opvallend omdat deze standaard worden uitgevoerd als koude voeg. Alternatieven zijn een 3 mm open verticale dilatatievoeg. In sommige gevallen is het mogelijk om de verticale dilatatievoeg, voorzien van dpc-folie, zigzag te laten verlopen volgens de voegen van het steenverband. In dat geval is de dilatatievoeg onzichtbaar Uitvoering Voor het aanbrengen van de lijmmortel op de steen kan gebruik worden gemaakt van een mortelpomp. Voor niet te kleine gevelvlakken heeft het gebruik van een lijmpomp op grond van kostenoverwegingen de voorkeur boven handmatige verlijming. 26.