Een steen heeft 2 lange kanten of strekken. 2 koppen en 2 platte kanten. Op een strek passen 2 halve stenen met een voeg. ( Strek - voeg : 2 ).

Transcriptie

1 Metselverbanden, benamingen en bewerkingen. Om sterkte in een gemetselde muur te krijgen metselen we de stenen in een patroon, dit noemen we een metselverband. In de loop van de eeuwen zijn vele metselverbanden, ontstaan en hebben de revue gepasseerd, metselverbanden zijn tijd en streekgebonden. Om de verschillende verbanden te kunnen metselen hebben we hele, halve en driekwartstenen nodig, Deze kunnen worden gehakt van een hele steen / strek: Er van uitgaande dat we een waalformaat steen hebben 100x50x210 mm. Overzicht gehakte stenen: Kop: Uit een strek kun je 2 halve stenen hakken. Een halve steen is niet precies het zelfde als een kop. Als je een strek precies door midden deelt krijg je 2 halve stenen van ( 210mm : 2 = 105mm. ) 2 koppen + een voeg passen precies boven een strek. Een kop = een strek - 1 voeg : 2 = 100 mm. ( 210mm - 10mm : 2 = 100mm. Strek: Een steen heeft 2 lange kanten of strekken. 2 koppen en 2 platte kanten. Op een strek passen 2 halve stenen met een voeg. ( Strek - voeg : 2 ). Andere steen formaten zijn : Vechtformaat mm. Rijnformaat mm. Dikformaat mm. Boerkens mm. Drie-klezoor: Een drie-klezoor wordt zeer veel gebruikt op hoeken om de verspringing in het verband te maken. Een drie klezoor is niet hetzelfde als 3/4 steen. ( 210 : 4 = 52,5 mm X 3 = 157,5 mm.),maar een drie-klezoor = 3 koppen + 1 voeg : 2. ( 3 X 100 = 300, + 10 = 310, : 2 = 155 mm.). Klezoor: Als je een steen in vieren hakt krijg je 4 klezoren. Een klezoor is niet het zelfde als 1/4 steen ( 210mm. : 4 = 52,5 mm. Een klezoor = strek - 3 voegen : 4 ( 210 mm mm : 4 = 45 mm. Een klezoor mag niet in een metselverband gebruikt worden.

2 bron; Halfsteensverband: Dit is een metselverband voor halfsteens muren en wordt veel toegepast voor schoonmetselwerk, zowel voor buitenspouwbladen als binnenmuren. Het bestaat vrijwel geheel uit strekkenlagen die per laag een halve steen verspringen. Halfsteensverband is een constructief sterk metselverband omdat de stenen maximaal in elkaar grijpen. Daarnaast is het zeer economisch doordat er weinig afval is door zaag-, knip- of hakwerk. Bij een haakse hoek in het metselwerk kan het metselwerk eenvoudig doorlopen, er hoeft geen steen gehakt te worden. 4e laag: als 2e laag 3e laag: als 1e laag 2e laag: kop-strek-strek etc. 1e laag: strek-strek-strek etc.

3 Klezoorverband: Het klezoorverband lijkt erg op het halfsteensverband, het bestaat ook uit lagen van strekken, echter verspringen de lagen maar een klezoorlengte in plaats van een halve steen. de ander laag wordt begonnen met een drieklezoor, de andere laag begint met een kop. Daardoor liggen de stootvoegen dicht bij elkaar, waardoor dit verband een relatief zwak verband is. Het wordt vaak toegepast als een sierverband en er zijn een aantal variaties mogelijk. Door het al of niet toevoegen van een extra kop na de drieklezoor, ontstaat een denkbeeldige zigzaglijn die de onderliggende voegen met elkaar verbindt die verticaal kan lopen ("staande tand", het meest voorkomend), maar ook "linksvallend" (schuin naar linksonder lopend) of "rechtsvallend" (schuin naar rechtsonder lopend). 4e laag: kop-strek-strek-strek etc. 3e laag: drieklezoor-strek-strek-strek etc. 2e laag: kop-strek-strek-strek etc. 1e laag: drieklezoor-strek-strek-strek etc. Staand klezoorverband Bij het staand klezoorverband verspringen de stenen steeds een klezoor bij iedere laag. Het verband is minder sterk als het halfsteensverband en geeft meer ( hakverlies ).De lagen bestaan uit strekken behalve op de hoeken.

4 Wildverband: Bij wildverband is er geen vast voorschrift voor het afwisselen koppen en strekken in het metselwerk. De metselaar heeft veel vrijheid om het verband zelf te maken, hij moet er echter wel op letten dat er geen onbedoelde regelmatige (en dus storende) patronen ontstaan. Er is over het algemeen overeenstemming over de volgende punten: 1. Niet meer dan drie koppen of vijf strekken naast elkaar 2. Vallende tanden niet groter dan vijf lagen 3. Geen herhalingen en geen klezoren gebruiken 4. Stootvoegen mogen nooit boven elkaar liggen 5.Vaak geeft de architect aan hoeveel procent stootvoegen hij in 1m3 wil hebben. ( 0% voegen = halfsteens-verband en 100% voegen is koppenverband). 6. de hoeken beginnen met kop en dan een drieklezoor. Het wildverband is een veelgebruikt metselverband omdat het vrij gemakkelijk is te metselen zonder veel steenverlies. De stenen worden in een willekeurige volgorde gemetseld, dat wil zeggen er zijn wel een aantal regels zoals hierboven is vermeld. Kruisverband: Het kruisverband is na het halfsteensverband en wildverband één van de meest voorkomende metselverbanden in Nederland. Het ontleent zijn naam aan de kruisvormige patronen die in het metselwerk herkenbaar zijn. Het wordt in siermetselwerk vaak gebruikt om het metselwerk te accentueren. Bij het kruisverband worden koppenlagen met streklagen afgewisseld, waarbij steeds met een drieklezoor begonnen wordt. Het patroon herhaalt zich bij het kruisverband echter (anders dan bij het

5 staand verband) om de vier lagen, waarbij door het verspringen een sterk verband ontstaat. Vanaf de hoeken of muurbeëindigingen volgt om de andere strekkenlaag op de drieklezoren eerst een kop en dan de strekken. 4e laag: kop-kop-kop-kop-kop etc. 3e laag: drieklezoor-kop-strek-strek-strek etc. 2e laag: kop-kop-kop-kop-kop etc. 1e laag: drieklezoor-strek-strek-strek etc. Kruisverband Staandverband Staand verband: Het staand verband lijkt erg op het kruisverband, ook hier is een afwisseling van lagen met strekken en koppen. De strekkenlaag begint altijd met een drieklezoor. Het verschil is dat bij het staand verband zowel de koppen als de strekken precies onder elkaar liggen. Het is een verband dat veel toegepast wordt bij steense muren. Omdat er relatief weinig geknipt of gehakt hoeft te worden, is dit een economisch verband. 4e laag: kop-kop-kop-kop-kop-kop etc. 3e laag: drieklezoor-strek-strek-strek etc. 2e laag: kop-kop-kop-kop-kop-kop etc. 1e laag: drieklezoor-strek-strek-strek etc. Engels verband: Het Engels verband is geschikt voor halfsteens metselwerk in grotere muurvlakken. Bij het Engels verband worden in elke laag drie strekken afgewisseld met een kop. Om de andere laag wordt begonnen

6 met een drieklezoor, gevolgd door één strek. De koppen liggen midden boven de middelste van de strekken van de laag eronder en erboven. Het Engels verband is economisch omdat er relatief weinig afval is. Een hoek kan gevormd worden door twee drieklezoren haaks op elkaar, of een strek met een klisklezoor. 4e laag: drieklezoor-strek-kop-strek-strek-strek-kop etc. 3e laag: kop-strek-strek-strek-kop-strek-strek-strek-kop etc. 2e laag: drieklezoor-strek-kop-strek-strek-strek-kop etc. 1e laag: kop-strek-strek-strek-kop-strek-strek-strek-kop etc. Kettingverband / Noorsverband: Het ketting ( ook wel Noorsverband genoemd ) lijkt op het Engels verband, echter hier worden tweestrekken met een kop afgewisseld. Ook wordt hier om de andere laag met een drieklezoor begonnen gevolgd door een strek. De koppen komen zo recht boven elkaar te liggen. Het kettingverband heeft zijn naam te danken aan de verticale volgorde van de koppen en de strekken die aan een ketting doen denken. 4 e laag: kop-kop-strek-strek-kop etc. 3 e laag: drieklezoor-strek-kop-strek-strek-kop etc. 2 e laag: kop-kop-strek-strek-kop etc 1 e laag: drieklezoor-strek-kop-strek-strek-kop etc. Vlaams verband: Het Vlaams verband is een metselverband voor oorspronkelijk steens muren bedoeld en bestaat uit lagen met een afwissleling van koppen en strekken. Om de andere laag wordt met een drieklezoor begonnen, zodat de koppen in het midden liggen van de strekken in de laag eronder en erboven. 1e laag: 3-klezoor en vervolgens kop - strek - kop - strek enz. 2e laag: begint met een kop en vervolgens strek - kop - strek - kop enz. In de tweede laag komt de strek midden boven op de kop te liggen. Koppenverband: Het koppenverband is een verband dat het meest toegepast wordt bij ronde muren. De koppen kunnen de ronding immers eenvoudiger volgen dan strekken zouden kunnen. Daardoor kan er met een kleinere diameter worden gewerkt (een minimale diameter van 80 cm wordt meestal aangehouden). Bij het koppenverband verspringen de koppenlagen per

7 laag een halve kop, waardoor een soort halfsteensverband van koppen ontstaat, beginnend met een drieklezoor. 4e laag: drieklezoor-kop-kop-kop-kop etc. 3e laag: koop-kop-kop-kop-kop etc. 2e laag: drieklezoor-kop-kop-kop-kop etc. 1e laag: kop-kop-kop-kop-kop etc. Nog wat apart metselwerk: Rollaag Een rollaag kan op een aantal verschillende manieren toegepast worden. Het kan gebruikt worden als decoratief element boven een kozijn. Het heeft echter een beperkte dragende functie daarom is het raadzaam ze alleen toe te passen bij openingen die kleiner zijn dan 80 cm. Als de opening groter is dan 80 cm, dient een rollaag vervangen te worden door een strek of hanekam. Je kunt de rollaag ook gebruiken om het verschil op te vangen als de bovenkant van een kozijn niet overeenkomt met de lagenmaat. De bovenkant van een rollaag moet altijd stroken met een lintvoeg. Een andere toepassing van een rollaag is als afscheiding tussen bijvoorbeeld het trasraam en het opgaand metselwerk in een gevel. Daarnaast wordt een rollaag vaak gebruikt als muurafdekking op tuinmuren of gemetselde pilaren. Naast een decoratieve functie, zorgt het hier ook dat vocht minder kans heeft om in het metselwerk te trekken.