Carbon Footprint Rapport

Transcriptie

1 Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. Quality, Health, Safety & Environment Amsterdamseweg RP Amersfoort Postbus AA Amersfoort Telefoon Fax Carbon Footprint Rapport 2012-Q1+Q2 Auteur(s) J.P.T. Janssen N.R. Sandelowsky Datum opgesteld 26 september van 32

2 Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 1 Management summary 4 Quality, Health, Safety & Environment Amsterdamseweg RP Amersfoort Postbus AA Amersfoort Telefoon Fax qhse@wolterendros.nl 2 Verantwoording Overeenstemming Verwijzingsoverzicht rapportage en ISO Omschrijving van de organisatie Inleiding Missie Bedrijfshistorie 8 4 Beleid 9 5 Boundary 2012-Q1+Q Centrale Bedrijfsonderdelen Vestigingen Dochteronderneming Deelnemingen C-aanbieders/concernrelaties (nwe input Ronald) 12 6 Energiegebruik Soorten en hoeveelheden Alternatieve brandstoffen Aardgas Elektriciteit 17 Datum opgesteld 26 september van 32 7 De carbon footprint Carbon Footprint 2012-Q1+Q Verslagperiode en referentiejaar Verantwoordelijke persoon Contactpersoon Uitsluitingen Correcties en wijzigingen Correcties Wijzigingen Onzekerheden Kwantificeringsmethoden en conversiefactoren Verificatie 23 8 Doelen en maatregelen Doelstellingen Maatregelen Scope 1 Te nemen maatregelen om directe emissie te beperken Scope 2 te nemen maatregel om indirecte emissie te verminderen 25

3 26 september van 32 9 Voortgang en effect Voortgang en effect reductiemaatregelen voor scope Vervangen van de VW Caddy door de Skoda Fabia Extra inzetten van elektrische scooter voor stadsverkeer in plaats van de auto Verwarming 1 C lager Voortgang en effect reductiemaatregelen voor scope Het gebruik van energiezuinige T5 TL verlichting Evaluatie CO 2 emissie verandering per scope Evaluatie CO 2 emissie verandering scope Evaluatie CO 2 emissie verandering scope Voortgang doelstelling per scope en totale CO 2 emissie Vergelijking van de vestigingen onderling Wijzigingen 32

4 26 september van 32 1 Management summary In het kader van de CO 2 prestatieladder is de carbon footprint 2012-Q1+Q2 van Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. opgesteld. De totale CO 2 emissie voor Q1 en Q2 van 2012 bedraagt ton CO 2 en is onderverdeeld in directe emissies (3532 ton CO 2 ) en indirecte emissies (321 ton CO 2 ). Tabel 1 geeft de verandering in CO 2 emissie weer ten opzichte van 2010-Q1+Q2 CF 2010-Q1+Q2 ton CO 2 CF 2012-Q1+Q2 ton CO 2 Verandering t.o.v Q1+Q2 ton CO 2 % Directe CO 2 emissie, scope , ,25 133,35 3,92% Indirecte CO 2 emissie, scope ,69 321,86-902,83-73,72% Totale CO 2 emissie 4.623, ,11-769,48-16,64% Tabel 1: CO 2-emissie 2010-Q1+Q2 in vergelijking met 2012-Q1+Q2 Uit tabel 1 kan worden geconcludeerd dat in scope 1 een toename in CO 2 emissie heeft plaats gevonden. Tevens moet worden opgemerkt dat een behoorlijke reductie in scope 2 is gerealiseerd. Dit komt door toepassing van de reductiemaatregel: het gebruik van de energiezuinige T5 TL-verlichting en door het toepassen van de windkrachtcertificaten per 1 januari Het effect van de reductiemaatregelen per scope Reductiemaatregelen voor scope 1 In de directieverklaring 2012 zijn doelstellingen voor CO 2 reductie in 2012 per scope omschreven samen met de maatregelen om deze doelstellingen te verwezenlijken. Binnen deze rapportage wordt het effect van de maatregelen geprognosticeerd voor De maatregelen voor de doelstelling m.b.t. scope 1, 10 ton CO 2 reductie t.o.v. 2010, zijn als volgt: Vervanging VW Caddy door Skoda Fabia Elektrische scooter voor stadsverkeer in plaats van VW Caddy Verwarming 1 C lager Het gewenste effect van de eerste maatregel, vervanging van de VW Caddy door Skoda Fabia, wordt naar verwachting in 2012 ruim gehaald. De prognose voor 2012 is gebaseerd op de leascontracten van de Caddy s, die in Q3Q4 af zullen lopen en worden vervangen door fabia s icm te verwachten gereden km. De elektrische scooters inzetten voor stadsverkeer in plaats van VW Caddy (tweede maatregel) heeft zoals verwacht een te verwaarlozen effect op de reductie doelstelling voor scope 1. De bijdrage aan de reductiedoelstelling voor scope 1 zal % bedragen. De derde maatregel (t.b.v. vermindering van de directe emissie, scope 1) blijkt in de meeste vestigingen te worden toegepast. Gebleken is dat het effect van de maatregel groter is dan verwacht. De mogelijke oorzaken liggen hiervoor bij:

5 26 september van 32 De forse stijging van de productie uren. De stijging van de productie uren is groter dan verwacht waardoor het effect van de maatregel groter is dan verwacht. De vestigingen voeren de maatregel ambitieus uit. I.p.v. 1 graad lager bv 2 graden. De toename van de productie uren verloopt niet recht evenredig met de toename in aardgasverbruik. Reductiemaatregelen voor scope 2 De maatregel voor de doelstelling m.b.t. scope 2, 1,3 ton CO 2 reductie t.o.v heeft betrekking op het gebruik van energiezuinige verlichting. De verwachting is dat het doel van deze maatregel in 2012 ruim wordt gehaald. Er is zelfs een verhoogd effect waarneembaar. Mogelijke oorzaken hiervan: - T8 TL verlichting is eerder vervangen dan verwacht. - Meer verlichting vervangen door energiezuinige - Energiezuiniger kantoor apparatuur (PC en dergelijke) waardoor elektra verbruik in 2012 t.o.v is gereduceerd. Voortgang doelstelling per scope en totale CO 2 - emissie Tabel 2 geeft de doelstelling en prognose voor 2012, zowel absoluut als relatief, per scope en voor de totale CO 2 emissie van Wolter & Dros weer. De CO 2 emissie per scope over 2012 is geprognotiseerd op basis van extrapolatie van de emissies in 2012-Q1+Q2 (tabel 1), en de uitgangspunten voor aardgas- en elektriciteitsverbruik conform analyse van de reductiemaatregelen. CF 2010 Doelstelling 2012 Prognose effect reductiemaatregels 2012 Per scope Van totaal Per scope Van totaal ton CO 2/jaar % ton CO 2 /jaar % % ton CO 2 /jaar % Directe CO 2 emissie, scope ,48-0,16% -10,73-0,12% -1,31% - 86,37-0,96% Indirecte CO 2 emissie, scope ,45-0,05% -1,30-0,01% -0,33% -7,99-0,09% Totale CO 2 emissie Tabel 2: Evaluatie doelstellingen 9.010,93-12,03-0,13% -94,36-1,05% Uit tabel 2 kan de conclusie worden getrokken dat alle doelstellingen voor 2012 voor zowel scope 1 als scope 2 worden behaald, indien de prognose voor de totale CO 2 emissie van 2012 uitkomt.

6 26 september van 32 2 Verantwoording 2.1 Overeenstemming Deze rapportage voldoet aan de eisen zoals omschreven in ISO , paragraaf Verwijzingsoverzicht rapportage en ISO Tabel 3 geeft weer waar de vereiste onderdelen van een carbon footprint rapportage conform ISSO in dit rapport terug te vinden zijn. ISO , paragraaf Rapportage, paragraaf a) Beschrijving van de organisatie 3 Omschrijving van de organisatie b) Verantwoordelijke persoon 7.3 Verantwoordelijke persoon 7.4 Contactpersoon c) Verslagperiode 7.2 Verslagperiode en referentiejaar d) Boundary 5 Boundary e) Directe emissie 7.1 Carbon Footprint 2012-Q1+Q2 f) Biomassa 7.5 Uitsluitingen g) Reductie directe emissie 8.1 Doelstellingen 8.2 Maatregelen 9 Voortgang en effect h) Uitsluitingen 7.5 Uitsluitingen i) Indirecte emissie 7.1 Carbon Footprint 2012-Q1+Q2 j) Basisjaar en referentiejaar 7.2 Verslagperiode en referentiejaar k) Wijzigingen 7.6 Correcties en wijzigingen l) Kwantificeringsmethoden 7.8 Kwantificeringsmethoden en conversiefactoren m) Wijzigingen in Kwantificeringsmethoden Wijzigingen 7.8 Kwantificeringsmethoden en conversiefactoren n) Conversiefactoren 7.1 Carbon Footprint 2012-Q1+Q2 7.8 Kwantificeringsmethoden en conversiefactoren o) Onzekerheden 7.7 Onzekerheden p) Verklaring van overeenstemming 2 Verantwoording q) Verificatie 7.9 Verificatie Tabel 3: Verwijzingsoverzicht Carbon Footprint Rapport en ISO

7 26 september van 32 3 Omschrijving van de organisatie 3.1 Inleiding Wolter & Dros is een technisch dienstverlener werkzaam in de utiliteit, de woningbouw, de zorg, het onderwijs en de industrie. Advies, integraal ontwerp, engineering, realisatie en beheer van technische installaties voor verwarming, ventilatie, koeling en sanitair vormen ons dienstenpakket. Met 1800 medewerkers en een netwerk van vestigingen in Nederland, behoort Wolter & Dros tot de top drie van technische dienstverleners in haar vakgebied. Wolter & Dros is een werkmaatschappij van vastgoed-, bouw- en techniekconcern TBI te Rotterdam. Figuur 1 Locaties Wolter & Dros

8 26 september van Missie Wolter & Dros laat zich inspireren door wat mensen in het dagelijks leven nodig hebben om zich goed en gezond te voelen. Wolter & Dros ontwikkelt daarvoor innovatieve comfortconcepten. Geïntegreerde totaal oplossingen voor optimaal comfort, veiligheid en gebruiksgemak. Duurzame oplossingen waar het gaat om energiegebruik, kwaliteit, levensduur, hergebruik en dus de exploitatiekosten. Zo ontstaat een rendabel evenwicht tussen ontwerp, leefbaarheid en duurzaamheid. 3.3 Bedrijfshistorie In het jaar 2000 heeft Wolter & Dros haar jarig bestaan gevierd. In 1875 werd het bedrijf in Amsterdam opgericht door de heer H.J. Wolter. Een eenmanszaak met een leveringsprogramma dat bestond uit het ontwerpen en leveren van centrale verwarmings- en ventilatiesystemen. In 1906 werd door de heer Wolter, de heer A. Dros aangetrokken als mededirecteur van het inmiddels naar Amersfoort verhuisde bedrijf. In 1916 ging de heer Wolter met pensioen en zette de heer Dros de zaak alleen voort. In 1963 werd Wolter & Dros overgenomen door de N.V. OGEM. Binnen OGEM groeide het aantal medewerkers van Wolter & Dros door fusies en overnames tot boven de Vanaf begin jaren tachtig tot en met 2002 verricht Wolter & Dros haar activiteiten als werkmaatschappij van TBI Holdings B.V. te Rotterdam. In 2003 wordt TBI Techniek B.V. opgericht, een samenwerkingsverband tussen zes installatietechnische zusterbedrijven van TBI. Tot op projectniveau zijn de kennis en expertise binnen de TBI-bedrijven optimaal gesynchroniseerd en gebundeld. Naast het hoofdkantoor in Amersfoort heeft Wolter & Dros in 2007 het Belevingscentrum geopend, een hypermodern centrum waar bezoekers comfort in de breedste zin van het woord kunnen beleven. Per 1 januari 2010 zijn de woningbouwactiviteiten van Wolter & Dros ondergebracht onder een nieuwe Besloten Vennootschap Wolter & Dros Woningbouw B.V. met de handelsnaam Comfort Partners. Comfort Partners is ontstaan uit de vestigingen van Wolter & Dros Aquatherm in Groningen en Houten en de vestigingen van Wissink Installatietechniek B.V. in Zoetermeer en Zwaag.

9 26 september van 32 4 Beleid

10 26 september van 32

11 26 september van 32 5 Boundary 2012-Q1+Q2 De organizational boundary van Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V is weergegeven in figuur Centrale bedrijfsonderdelen 5.2 Vestigingen 5.3 Dochteronderneming 5.5. C-aanbieders Locatie 1: Locatie 1: Comfort Partners met de vestigingen: Amsterdamseweg 53 Amsterdamseweg 53 Comfort Partners Groningen ICR/W&D BAM techniek v.o.f. Centrale Diensten Wolter & Dros Centraal Technisch Bureau Comfort Partners Houten Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. Fabriek/CMV Fabriek/CMV Comfort Partners Maastricht (per ) TBI Direct B.V. Comfort Partners Zoetermeer Locatie 2: Locatie 2: Comfort Partners Zwaag Amsterdamseweg 51, De Voorsprong Amsterdamseweg 51, De Voorsprong Belevingscentrum Wolter & Dros Amersfoort 5.4 Deelnemingen Technisch Facilitair Management Locatie 2: Overige vestigingen Amsterdamseweg 51, De Voorsprong Wolter & Dros Amsterdam TBI Direct B.V. Wolter & Dros Arnhem Wolter & Dros Enschede Wolter & Dros Groningen Wolter & Dros Goes Wolter & Dros Haaglanden Wolter & Dros 's-hertogenbosch Wolter & Dros Maastricht-Airport Wolter & Dros Rotterdam Wolter & Dros Rotterdam-Industrie (vh Botlek) Wolter & Dros Terneuzen Wolter & Dros Venlo Wolter & Dros Warnsveld Fig. 2 Organizational Boundary Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. Q1 + Q Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. Figuur 2: Organizational Boundary Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V Q1+Q2 5.1 Centrale Bedrijfsonderdelen Centrale Bedrijfsonderdelen van Wolter & Dros zijn gevestigd op de locatie Amersfoort. Deze bestaat uit Locatie 1 Hoofdkantoor, gelegen aan de Amsterdamseweg 53 te Amersfoort. Huisvesting van onder meer de Centrale Diensten (CD) en Fabriek/CMV. Onder CD vallen: - Directie en Directiesecretariaat; - Controlling en Centrale Administratie (CA); - Presentatie en Marketing Communicatie (PMC); - Quality, Health, Safety & Environment (QHSE); - Personeel & Organisatie (P&O); - Facilitaire Zaken (FZ); - Informatie en Communicatie Technologie (ICT); - Technisch Advies en Ontwikkeling (TAO); - Inkoop coördinatie (IC). Locatie 2 De Voorsprong, gelegen aan de Amsterdamseweg 51 te Amersfoort, naast het hoofdkantoor. Hier zijn een aantal landelijke opererende bedrijfsonderdelen gevestigd. 5.2 Vestigingen Naast vestiging Wolter & Dros Centraal Technisch Bureau (loc 1)en vestiging Amersfoort (loc 2) zijn er een aantal vestigingen verspreid over diverse locaties in Nederland.

12 26 september van Dochteronderneming Comfort Partners is een volle dochteronderneming van Wolter & Dros en realiseert en onderhoudt installaties in woningen. Comfort Partners opende in maart 2013 een vijfde vestiging in Maastricht in het pand van Wolter & Dros vestiging Maastricht. 5.4 Deelnemingen Projectvof s Wolter & Dros neemt deel in diverse projectvof s. Deze vof s zijn aangegaan met derden ten behoeve van de uitvoering van één project. De inzet van huisvesting, medewerkers, outillage, materieel en technische uitrusting wordt volledig vanuit de eigen al bestaande Wolter & Dros organisatie geleverd. Het aandeel verbruik en emissie is volledig opgenomen in de Carbon Footprint van Wolter & Dros. In de laatste kolom van tabel 6 is aangegeven in welk deel van de Carbon Footprint de betreffende deelneming is opgenomen. Overige deelnemingen Bij deelnemingen in de vorm van een BV of stichting wordt de inzet van medewerkers, outillage, materieel en technische uitrusting meestal vanuit een afzonderlijke afdeling of locatie van Wolter & Dros geleverd. Het aandeel verbruik en emissie is dan ook als afzonderlijk bedrijfsonderdeel opgenomen in de Carbon Footprint van Wolter & Dros. 5.5 C-aanbieders/concernrelaties Op basis van de A/C-leveranciersanalyse volgens de laterale methode beschreven in de CO 2 -Prestatieladder zijn de relevante bedrijfsonderdelen weergegeven in tabel 4. Naam Opgenomen in de boundary van Wolter & Dros Croon Elektrotechniek B.V. Nee, is zelf gecertificeerd HVL Elektrotechniek BV Nee, is zelf gecertificeerd Building Technologies Maintenance Ja V.O.F. Koopmans Service & Onderhoud Nee, is zelf gecertificeerd B.V. Acto Informatisering B.V. Nee, is zelf gecertificeerd WTH Vloerverwarming B.V. Nee, is zelf gecertificeerd TBI Direct BV Ja Hazenberg BV Nee, is zelf gecertificeerd MDB B.V. Nee, is zelf gecertificeerd Aannemingmij. JP van Eesteren BV Nee, is zelf gecertificeerd Fri-jado super service Nee, is zelf gecertificeerd Comfort Partners Ja TBI Holdings B.V. Nee, geen hiërarchische zeggenschap Tabel 4: C-leveranciers opgenomen in de boundary In tabel 5 is weergegeven welke leveranciers uit de crediteurenadministratie van Wolter & Dros, door de A/C-analyse zijn aangemerkt als concernleverancier. Leveranciers die zelf gecertificeerd zijn voor de CO 2 -Prestatieladder worden door Wolter & Dros niet meegenomen in de Carbon Footprint van Wolter & Dros omdat deze leveranciers hun eigen Carbon Footprint rapporteren.

13 26 september van 32 Leveranciers waar Wolter & Dros (gedeeltelijke) zeggenschap over heeft zijn meegenomen in de Carbon Footprint van Wolter & Dros. TBI Holdings B.V. is een leverancier die niet gecertificeerd is voor de CO 2 - Prestatieladder. Het spreekt voor zich dat Wolter & Dros als dochteronderneming van TBI Holdings B.V. geen zeggenschap heeft over de holding. Daarnaast bedraagt de omzet van TBI Holdings B.V. bij Wolter & Dros slechts 0,03%. Relevante bedrijfsonderdelen Statutaire naam KvK nr BTW nr Boundary Voor 2012 Q1/Q2 in van Wolter & Dros CF als(naam), voor(%) Centrale bedrijfsonderdelen Locatie 1:- Centrale diensten Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Centrale Diensten, 100 Locatie 2: - Belevingscentrum, -Technisch Facilitair Management -Duurzame Energie Projecten Locatie 1: - Fabriek/CMV Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Fabriek/CMV,100 Vestigingen Wolter & Dros Amersfoort Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Amersfoort, 100 Wolter & Dros Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja CTB, 100 Centraal Technisch Bureau Wolter & Dros Arnhem Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Arnhem, 100 Wolter & Dros Amsterdam Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Amsterdam, 100 Wolter & Dros Rotterdam Industrie (v/h Botlek) Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Rotterdam Industrie, 100 Wolter & Dros Den Helder Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Nee nvt Wolter & Dros Enschede Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Enschede, 100 Wolter & Dros Groningen Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Groningen, 100 Wolter & Dros Goes Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Goes, 100 Wolter & Dros Haaglanden Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Haaglanden, 100 Wolter & Dros s-hertogenbosch Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja s-hertogenbosch, 100 Wolter & Dros Leeuwarden Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Leeuwarden, 100 Wolter & Dros Maastricht-Airport Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Maastricht, 100 Wolter & Dros Rotterdam Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Rotterdam, 100 Wolter & Dros Terneuzen Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Terneuzen, 100 Wolter & Dros Warnsveld Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V NL B01 Ja Ja Warnsveld, 100 Dochteronderneming Comfort Partners Comfort Partners Houten Wolter & Dros Woningbouw B.V NL B01 Ja Ja Comfort Partners, 100 Comfort Partners Groningen Wolter & Dros Woningbouw B.V NL B01 Ja Ja Comfort Partners, 100 Comfort Partners Maastricht Wolter & Dros Woningbouw B.V NL B01 Nee Ja Comfort Partners, 100 Comfort Partners Zoetermeer Wolter & Dros Woningbouw B.V NL B01 Ja Ja Comfort Partners, 100 Comfort Partners Zwaag Wolter & Dros Woningbouw B.V NL B01 Ja Ja Comfort Partners, 100 Deelnemingen (St. /BV) Locatie II, Amsterdamseweg 51 IDET * Stichting IDET NL B01 Ja Nee nvt TBI Direct * TBI Direct B.V NL B01 Ja Ja Centrale Diensten, 100 Blanxx * Blanxx B.V nvt Nee Nee Nvt Croon Wolter & Dros Vastgoed ** Croon Wolter & Dros Vastgoed v.o.f nvt Ja Ja Centrale Diensten, 100 CWI ** Croon Wolter & Dros Infratechniek v.o.f nvt Ja Ja Centrale Diensten, 100 Deelnemingen (projectvof s) CWF ** Croon Wolter & Dros Facilities v.o.f nvt Nee Nee nvt Building Technologies Maintenance ** Building Technologies Maintenance v.o.f. (opgericht ) nvt Nee Nee nvt

14 26 september van 32 Relevante bedrijfsonderdelen Statutaire naam KvK nr BTW nr Boundary Voor 2012 Q1/Q2 in van Wolter & Dros CF als(naam), voor(%) ICR W&D/BAM Techniek ** ICR W&D/BAM techniek v.o.f nvt Nee Nee nvt Installatiecombinatie Jeroen Installatiecombinatie Jeroen Bosch nvt Nee Nee nvt Bosch Ziekenhuis ** Ziekenhuis v.o.f. Installatiecombinatie New Installatiecombinatie New Babylon v.o.f nvt Nee Nee nvt Babylon ** Bouwcombinatie J.P van Bouwcombinatie J.P van Eesteren TBI nvt Nee Nee nvt Eesteren TBI Techniek ** Techniek vof Installatiecombinatie Komfort ** Installatiecombinatie Komfort v.o.f nvt Nee Nee nvt ICP (Instandhoudingscombinatie Instandhoudingscombinatie Prinsenhof v.o.f nvt Nee Nee nvt Prinsenhof)* * CSWE ** Combinatie Croon-Spie Wolter & Dros v.o.f nvt Nee Nee nvt Bouwcombinatie Heijmerink - Bouwcombinatie Heijmerink - Wolter & Dros nvt nvt Nee Nee nvt Wolter & Dros - Croon ** Croon v.o.f. Croon Wolter & Dros Vastgoed Croon Wolter & Dros Vastgoed v.o.f nvt Nee Nee nvt CWI ** Croon Wolter & Dros Infratechniek v.o.f nvt Nee Nee Nvt Maincontracting CWJP ** Maincontracting CWJP VOF nvt Nee Nee Nvt (per ) RUN Services ** (per ) RUN Services vof nvt nvt Nee Nee nvt Tabel 5: Boundary 2012-Q1+Q2 *) Stichting of BV die gelieerd is aan Wolter & Dros, met eigen huisvesting, medewerkers, outillage, materieel en technische uitrusting, en waarvan de Carbon Footprint verdisconteerd is in de Carbon Footprint van de eigen Wolter & Dros organisatie en/of participanten wordt geleverd. **) Projectvof waarvan Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. penvoerder is en waarvoor huisvesting, medewerkers, outillage, materieel en technische uitrusting geheel vanuit de eigen Wolter & Dros organisatie en/of participanten wordt geleverd.

15 Aardgas Elektriciteit Wind Stadsverwarming Noodstroom WKO Opslag Diesel Benzine LPG Elektriciteit kerosine Datum opgesteld 26 september van 32 6 Energiegebruik 6.1 Soorten en hoeveelheden Elke vestiging van Wolter & Dros verbruikt elektriciteit voor verlichting en ICT. Ook worden de gebouwen verwarmd. Hiervoor wordt hoofdzakelijk gebruik gemaakt van aardgas. Het gebouw van vestiging Botlek wordt elektrisch verwarmd met een warmtepomp. Het gebouw van vestiging Comfort Partners Houten is aangesloten op een collectief verwarmingssysteem met warmtepompen. Voor beide locaties geldt dat de hiervoor benodigde elektrische energie is meegenomen in het elektriciteitsverbruik van de vestigingen. Tabel 6 geeft een overzicht van de gebruikte energiesoorten per vestiging. Figuren 3 en 4 geven inzicht in het elektriciteit- en aardgasverbruik per vestiging. Energiestromen ingenieursbureau Wolter & Dros B.V Energiestromen t.b.v. bedrijfsactiviteiten Energiestromen auto's Energiestromen scooters Energiestromen zakelijk vliegen Opmerkingen Vestigingen Amersfoort Hoofdkantoor (CTB) x x x x x x x x x Amersfoort x x x x x X x Amsterdam x x x x x x Arnhem x x x x x x Botlek x x x x x x x Den Helder x x x x x x Enschede x x x x x x Goes x x x x x x Groningen x x x x x x x x Haaglanden x x x x x x x x Leeuwarden x x x x x x s-hertogenbosch x x x x x x Maastricht x x x x x x Venlo x x x x x x Rotterdam x x x x x x x Terneuzen x x x x x x Warnsveld x x x x x x Dochterondernemingen Comfort partners Groningen x x x x x x x Comfort partners Houten x x x x x x Comfort partners Zoetermeer x x x x x x Comfort partners Maastricht x x x x x x Comfort partners Zwaag x x x x x x x Deelnemingen/ Samenwerking TBI Direct x x x x x x x Belevingscentrum x x x x x x TFM x x x x x x DEP x x x x x x Tabel 6: Energiesoorten per vestiging

16 26 september van Alternatieve brandstoffen Als alternatieve brandstoffen (energiebronnen) zijn aan te merken: windenergie, bodemenergie (warmte- en koudeopslag) en elektrisch vervoer met scooters. 6.3 Aardgas Figuur 3: Aardgasverbruik per vestiging Fabriek/CMV hebben in 2012 Q1, samen m n 3 aardgas verstookt. Dit getal valt buiten figuur 3. Figuur 3 geeft voor 2012-Q1+Q2 het aardgasverbruik per kwartaal per vestiging weer in m n 3. In de grafiek is duidelijk te zien dat elke vestiging in Q1 een hoger aardgasverbruik hebben dan in Q2. De verklaring hiervoor is dat de gemiddelde buitentemperatuur in Q1 een stuk lager ligt dan in Q2. Dit zorgt ervoor dat meer aardgas is verbruikt om de gebouwen te verwarmen. Vestigingen Groningen, Comfort Partners Groningen en Comfort Partners Zwaag, beschikken over een warmte- en koudeopslag systeem (WKO) met elektrisch gedreven warmtepompen. Hierdoor is het aardgasgebruik in verhouding met een andere vestiging van gelijke omvang (bijv. Goes) met name in Q1 lager. Hier tegenover staat een hoger elektriciteitsverbruik in Q1. Het kantoor in Amersfoort beschikt ook over een WKO, maar deze wordt gebruikt voor koeling, waardoor het gebruik ervan niet bijdraagt aan de reductie van het aardgasverbruik. Voor de vestigingen Venlo en Botlek geldt dat verwarming plaatsvindt door middel van warmtepompen, waardoor geen aardgas wordt verbruikt. Voor de vestiging CP Houten geldt dat gebruik wordt gemaakt van stadsverwarming en dus dat geen aardgas wordt verbruikt (stadsverwarming wordt verrekend met Eneco). Per 1 februari 2012 is de vestiging CP Den Helder gesloten, waardoor een minimaal verbruik zichtbaar is. Per 1 april 2012 is de vestiging CP Maastricht opgericht.

17 26 september van Elektriciteit Figuur 4: Elektriciteitsverbruik per vestiging Fabriek/CMV hebben samen in Q kwh elektriciteit verbruikt en in Q kwh. Deze getallen vallen buiten figuur 4. Figuur 4 geeft voor 2012 Q1-Q2, het elektriciteitsverbruik per kwartaal per vestiging weer in kwh. Het elektriciteitsverbruik is bij het overgrote deel van de vestigingen vrijwel onafhankelijk van het kwartaal. Daar waar een relatief grote afwijking tussen de kwartalen Q1-Q2 bestaat, wordt dit veroorzaakt door bijvoorbeeld: levering van warmte door WKO in combinatie met een warmtepomp (vestigingen Groningen en Comfort Partners Groningen); levering van warmte door stadsverwarming waarbij het energieverbruik van de warmtepomp met Eneco wordt verrekend (vestiging Comfort Partners Houten). electrische verwarming door middel van warmtepompen (in de vestiging Botlek). De vestigingen Groningen en Comfort Partners Groningen laten in Q2 juist een vermindering van het elektriciteitsverbruik zien aangezien gebruik wordt gemaakt van een warmtepomp in combinatie met de WKO. Vestiging Botlek laat ook een vermindering zien van het elektriciteitsverbruik in Q2. Oorzaak hiervan is dat Botlek elektrisch verwarmd met behulp van de wandpomp.

18 26 september van 32 7 De carbon footprint 7.1 Carbon Footprint 2012-Q1+Q2 Figuur 5 geeft de carbon footprint weer voor 2012-Q1+Q2 Figuur 5: Carbon Footprint 2012-Q1+Q2 Bronnen: 1 Handboek CO 2 prestatieladder 2.1 versie 18 juli BI conversieberekeningen maart Conversiefactor SKAO 4 Diesel t.b.v. NSA 68 kva gebruik o.b.v. nodige testen CO 2-emissie factor 2012-Q1+Q2 factor eenheid bron hoeveelheid eenheid bron CO 2-emissie [ton] Scope 1: Directe emissie 3533,20 Brandstoffen 386,97 - Aardgas 1.825,00 g CO 2 / m n ,47 m n 3 Scope 1 omvat de directe CO 2 -emissie, waartoe worden gerekend brandstoffen voor verwarming en generatoren, koudemiddelen voor airco en koeling, en het wagenpark van zakelijke auto s. De directe CO 2 -emissie bedraagt ton. Scope 2 omvat het elektriciteitsverbruik, het zakelijk gebruik van privé auto s en zakelijk vliegverkeer. De indirecte CO 2 -emissie (scope 2) bedraagt 322 ton CO 2. De CO 2 -emissie van scope 1 en 2 tezamen over 2011 bedraagt ton CO 2, verdeeld over de onderdelen zoals aangegeven in figuur 6. Uit figuur 6 kan worden opgemerkt dat het wagenpark van Wolter & Dros het overgrote deel van de CO 2 - emissie veroorzaakt, gevolgd door gebruik van brandstoffen en privé auto s voor zakelijk verkeer. Opgave W&D 375,24 - Diesel 3.135,00 g CO 2 / liter 4 60,00 liter Aanname W&D 10 0,19 - Acetyleen (C 2H 2) 3.145,00 g CO 2 / kg ,00 kg Airproducts Linde gas 4,32 - Koolzuur dekgassen (CO 2) 1.000,00 g CO 2 / kg ,00 kg Airproducts Linde gas 7,09 - Propaan (C 3H 8) 2.990,00 g CO 2 / kg 3 42,00 kg Airproducts Linde gas 0,13 Airco en koeling 0,00 - HFK R407C 1.775,00 kg CO 2 / kg 1 0,00 kg Opgave W&D 0,00 Wagenpark 3146,23 - Benzine 2.780,00 g CO 2 / liter ,00 liter Athlon 331,77 - Diesel 3.135,00 g CO 2 / liter ,00 liter Athlon 2814,46 - LPG 1.860,00 g CO 2 / liter 1 0,00 liter Athlon 0,00 Scope 2: indirecte emissie 321,86 Elektriciteitsgebruik 23,22 - Groene stroom 15,00 g CO 2 / kwh ,53 kwh Opgave W&D 23,22 Privé auto's voor zakelijk verkeer 297,87 - Benzine-auto, klasse <1,4 liter 185,00 g CO 2 / km ,00 km Opgave W&D 1,86 - Benzine-auto, klasse 1,4-2,0 liter 220,00 g CO 2 / km ,00 km Opgave W&D 13,30 - Benzine-auto, klasse >2,0 liter 305,00 g CO 2 / km 1 0,00 km Opgave W&D 0,00 - Diesel-auto, klasse <1,7 liter 155,00 g CO 2 / km ,00 km Opgave W&D 1,67 - Diesel-auto, klasse 1,7-2,0 liter 195,00 g CO 2 / km ,00 km Opgave W&D 19,29 - Diesel-auto, klasse > 2,0 liter 265,00 g CO 2 / km ,00 km Opgave W&D 10,86 - LPG-auto 175,00 g CO 2 / km ,00 km Opgave W&D 2,83 - Personenauto, brandstoftype niet bekend 210,00 g CO 2 / km ,60 km Opgave W&D 248,07 Zakelijk vliegen 0,77 - Afstand < 700 km 270,00 g CO 2 / reizigers km 1 0,00 km Opgave W&D 0,00 - Afstand km 200,00 g CO 2 / reizigers km ,34 km Opgave W&D 0,77 - Afstand > km 135,00 g CO 2 / reizigers km 1 0,00 km Opgave W&D 0,00

19 26 september van 32 Figuur 6: Verdeling CO 2-emissie 2012-Q1+Q2 naar soort emissie 7.2 Verslagperiode en referentiejaar Dit Carbon Footprint rapport over 2012 omvat de periode vanaf 01 januari 2012 tot en met 30 juni Het referentiejaar is Verantwoordelijke persoon De verantwoordelijke persoon voor de Carbon Footprint is de heer ir. J.M. Kuling, directeur. 7.4 Contactpersoon De contactpersoon voor de Carbon Footprint is de heer ing. J.P.T. Janssen, exploitatiebeheerder duurzame energieprojecten. Amsterdamseweg RP Amersfoort Postbus AA Amersfoort Telefoon Telefax mail 7.5 Uitsluitingen Biomassa wordt niet toegepast. 7.6 Correcties en wijzigingen Correcties De volgende correcties zijn toegepast op eerdere rapportages:

20 26 september van 32 In de rapportages over 2008 en 2009 was scope 3 emissie opgenomen in De Carbon Footprint, terwijl scope 3 geen deel uitmaakt van de Carbon Footprint. Scope 3 is verwijderd uit de rapportages en uit de Carbon Footprint. Koudemiddelen die door Wolter & Dros worden geleverd aan klanten waren in de rapportages over 2008 en 2009 ten onrechte toegekend aan scope 1. Carbon Footprint 2010-Q1: toevoeging van groene stroom en wijziging van de conversiefactoren voor elektriciteit van de opgaven van de leveranciers naar andere leverancier conform de CO 2 ladder. Dit tezamen heeft een verlaging van de CO 2 -uitstoot tot gevolg van ton naar ton. Carbon Footprint 2010-Q2: toevoeging van groene stroom en wijziging van de opgave van brandstofverbruik voor het wagenpark door Athlon. Dit tezamen heeft een verlaging van de CO 2 -uitstoot tot gevolg van ton naar ton. Carbon Footprint 2008, 2009 en 2010 Q1 tot en met Q4: wijziging van conversiefactoren conform CO 2 prestatieladder 2.0 versie 23 juni 2011 en toevoeging van groene stroom. Er is een nota van wijzigingen opgesteld voor Carbon Footprint rapport 2010, 2011-Q1+Q2, Wijzigingen De volgende wijzigingen zijn opgetreden na 2008: Het gebouw van de vestiging Haaglanden is uitgebreid per 1 augustus Het gebouwen van de vestigingen Groningen Comfort Partners en Zwaag Comfort Partners hebben een WKO met elektrische warmtepomp. Stadsverwarming voor het gebouw van Comfort Partners in Houten is in 2008 en 2009 niet opgenomen in de Carbon Footprint. Dit is een afwijking van ca. 0,1% op de totale Carbon Footprint van heel Wolter & Dros wat verwaarloosbaar is geacht. Vanaf 2010 is dit aandeel wel verdisconteerd. Wolter & Dros heeft groencertificaten van Essent ingekocht voor de periode 1 januari 2011 tot en met 1 januari Het betreft windkracht 220 waarbij een conversiefactor van 15 g CO 2 /kwh van kracht is. Met ingang van 2011-Q2 is de locatie Venlo operationeel. Met ingang van Q2 is locatie Botlek verhuisd van de Venkelweg naar de Eemhavenweg. 7.7 Onzekerheden 1. Van de warmte- en koudeopslaginstallaties (WKO) voor de gebouwen van Groningen, Comfort Partners Groningen, Hoofdkantoor en Comfort Partners Zwaag is verondersteld dat deze emissieloos zijn, maar de benodigde elektriciteit om de warmte of koude in de grond op te slaan en weer op te pompen is wel meegenomen in het energieverbruik. 2. Stadsverwarming Houten wordt afgerekend op verbruikte m 3 warm water. Het energieverbruik en de emissie zijn berekend in de vorm van elektriciteit welke door de warmtepomp van Eneco is gebruikt. 3. Aflees, schrijf- en communicatiefouten kunnen niet worden uitgesloten. Het effect op langere termijn zal gering zijn omdat zulke fouten bij een volgende opnamecyclus weer worden gecompenseerd. Tevens vindt een jaarlijkse controle plaats met de jaarlijkse energieafrekeningen van de energiebedrijven. 4. De gegevens van het brandstofgebruik van het eigen wagenpark zijn aangeleverd door de leasemaatschappij.

21 26 september van 32 De gegevens zijn verkregen op basis van de brandstofpassen die aan de betreffende voertuigen zijn gekoppeld. De kilometerregistratie is minder nauwkeurig aangezien niet elke berijder na het tanken de kilometerstand consequent invoert. Daarom is gekozen om op basis van de door de leasemaatschappij aangeleverde brandstofgegevens de CO 2 -emissie te bepalen. 5. De meetgegevens van het aardgas- en elektriciteitsgebruik komen van de comptabele aardgasmeter zoals door de netwerkleverancier is aangebracht. Deze worden betrouwbaar geacht. 6. De meterstanden worden vanaf 1 juni 2010 per gebouw maandelijks afgelezen van de comptabele meter door de contactpersoon en doorgegeven voor de verwerking in de Carbon Footprint berekening. Jaarlijks worden de opgeven maandstanden getoetst aan de ontvangen jaarafrekening van de betreffende leverancier. 7. In november 2012 wordt gestart met het op afstand uit leesbaar maken van de hoofd elektriciteit- en aardgasmeters van de Wolter & Dros vestigingen. De meet data wordt digitaal gepresenteerd op een web portal. De gegevens van de web portal worden betrouwbaar geacht. 8. De maandelijkse meterstanden voor 1 juni 2010 worden voor aardgas gevonden door het totaal verbruik van het voorgaande jaar te vergelijken met het aantal graaddagen van dat jaar. Hieruit volgt een factor uitgedrukt in de hoeveelheid aardgas per graaddag. Door per maand deze factor te vermenigvuldigen met het aantal graaddagen van die maand, volgt het aardgasgebruik voor die maand. 9. Voor elektriciteit is het totaal gebruik van een vorig jaar genomen en in twaalf gelijke stukken verdeeld. 10. Er zit een onnauwkeurigheid in de onderlinge verdeling van de verschillende bedrijfsactiviteiten in de panden aan de Amsterdamseweg 51 en 53 te Amersfoort. Op basis van het geschatte aandeel in vloeroppervlak is het maandelijks aardgasgebruik toegerekend. Deze methodiek gaat niet op voor elektriciteit, hier is op basis van het opgesteld elektrisch vermogen de verdeling gemaakt. 11. Medewerkers die hun privé auto inzetten voor Wolter & Dros ontvangen hiervoor een vergoeding per zakelijk gereden kilometer. Op basis van de door de salarisadministratie opgeven gereden kilometers en de door de eigenaar opgeven autoklasse is berekend tot hoeveel CO 2 -emissie dit heeft geleid. 12. Voor het maandelijks testen van het NSA voor TBI Direct en TFM wordt diesel gebruikt. Het verbruikte aantal liters diesel wordt niet geregistreerd maar door een berekening geschat. Basis van de berekening is de tijdsduur van de test en het gemiddelde verbruik van de noodstroomaggregaten tijdens de testen. 13. Voor de gebruikte gassen is er een raamovereenkomst afgesloten met Air Products en Linde gas. Deze leveranciers geven periodiek op hoeveel zij per gassoort hebben geleverd, deze hoeveelheden worden verwerkt in de Carbon Footprint.

22 26 september van 32 Incidenteel kan voorkomen dat iemand bij een andere leverancier een flesje gas koopt om een klusje af te maken en deze kosten declareert, dan is deze hoeveelheid niet bekend en wordt dit niet meegerekend in de Carbon Footprint. Per 1 juli 2011 wordt de afgenomen hoeveelheid gassen van Linde gas herleid vanuit de afnamelijst welke online kan worden geraadpleegd. 7.8 Kwantificeringsmethoden en conversiefactoren De conversiefactoren zijn volgens de opgaaf uit de CO 2 -Prestatieladder 2.1 d.d. 18 juli 2012 toegepast, met uitzondering van de volgende posten. Lasgassen Tabel 7 geeft een overzicht van de gehanteerde conversiefactoren voor het gebruik van lasgassen weer. (emissie factor propaan is conform het prestatieladder handboek) Tabel 7: Conversiefactoren lasgassen Bron: Business Improvement Conversieberekening, 09 maart Stadsverwarming Houten Uitgangspunten: De WKO met warmtepomp wordt geëxploiteerd door Eneco. Eneco betrekt de benodigde elektriciteit uit eigen net. Het rendement van een dergelijke installatie > 10 kw bedraagt COP 3,66 (bron: Cijfers en tabellen 2007, Senternovem, blz. 40, tabel Kentallen van warmtepompen ). Gemiddeld specifiek vermogen van kantoren is 38 W/m³ bij een gemiddeld aantal vollasturen van 1250 uur/jaar (bron: Cijfers en tabellen 2007, Senternovem, blz. 32, tabellen Ketelvermogen op basis van gebouwinhoud en Vollasturen op basis van ketelvermogen ). Een kantoor heeft een gemiddelde verdiepingshoogte van 2,7 meter. Conversiefactor grijze stroom is 455 g/kwh (Bron: ProRail CO 2 -Prestatieladder). Conversiefactor Per m² vloeroppervlak is 38*2,7*1250= 128,3 kwh/jaar aan warmte nodig. Om deze warmte met de WKO/WP te maken is 128,3/3,66=35,1 kwh/m 2 elektriciteit nodig. De conversiefactor van de stadsverwarming in Houten is 35,1 kwh/(m 2.jaar) * 455 g/kwh = g/(m 2.jaar)

23 26 september van Verificatie De Carbon Footprint Rapportage 2012-Q1Q2 is niet geverifieerd door een externe partij. De laatst geverifieerde rapportage is het Carbon Footprint Rapport 2011.

24 26 september van 32 8 Doelen en maatregelen Doelstellingen Door toenemende bedrijfsactiviteiten zal de CO 2 emissie van Wolter & Dros een stijgende lijn vertonen t.o.v Om de toename in CO 2 emissie te beperken worden jaarlijks reductiedoelstellingen geformuleerd met bijbehorende maatregelen. De reductiedoelstelling van Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. voor 2012 ten opzichte van 2010 zijn weergegeven in tabel 8. Tabel 8: reductiedoelstelling Maatregelen CF 2010 Doelstelling 2012 Per scope ton CO 2/jaar % ton CO 2 /jaar % Van totaal Directe CO 2 emissie, 6.614,48-0,16% -10,73-0,12% scope 1 Indirecte CO 2 emissie, 2.396,45-0,05% -1,30-0,01% scope 2 Totale CO 2 emissie 9.010,93-12,03-0,13% Het totale maatregelen pakket die Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. neemt in 2012 om de reductiedoelstelling te realiseren zijn gericht op: Het wagenpark, wat ca. 65% van de totale emissie veroorzaakt in 2010; De verwarming, wat ca. 8% van de totale emissie veroorzaakt in 2010; Het elektriciteitsgebruik inclusief verlichting, wat ca. 18% van de totale emissie veroorzaakt in Scope 1 Te nemen maatregelen om directe emissie te beperken 1 Vervangen van de VW Caddy door de Skoda Fabia Dit levert ten opzichte van 2010 bij de in 2012 te verwachte vervangingen, een besparing op van 5,7 ton CO 2 ; een bijdrage van 0,085% aan de reductiedoelstelling van 0,16% voor scope 1. 2 Extra inzetten van elektrische scooter voor stadsverkeer in plaats van de auto Dit levert ten opzichte van 2010 bij de in 2012 te verwachte extra inzet, een besparing op van 0,03 ton CO 2 ; een bijdrage van 0,00045% aan de reductiedoelstelling van 0,16% voor scope 1. 3 Verwarming 1 C lager Dit levert ten opzichte van 2010 een besparing op van 5 ton CO 2 ; een bijdrage van 0,075% aan de reductiedoelstelling van 0,16% voor scope 1.

25 26 september van Scope 2 te nemen maatregel om indirecte emissie te verminderen 4 Het gebruik van energiezuinige T5 TL verlichting Dit levert ten opzichte van 2010 bij de in 2012 verwachte vervangingen een besparing op van 1,30 ton CO 2, een bijdrage van 0,05 % aan de reductiedoelstelling van 0.05% voor scope 2.

26 26 september van 32 9 Voortgang en effect 9.1 Voortgang en effect reductiemaatregelen voor scope Vervangen van de VW Caddy door de Skoda Fabia Tabel 9 geeft de voortgang en het effect van deze maatregel weer. Vervangen van VW Caddy door Skoda Fabia Doelstelling Q1+Q2 Prognose 2012 CO 2 verandering t.o.v (ton CO 2 ) -5,70-14,38-47,05 Bijdrage aan reductiedoelstelling scope 1 (-0,16%) -0,085% -0,22% -0,71% Tabel 9 Voortgang en effect vervangen van VW Caddy door Skoda Fabia Toelichting: Voor het bepalen van de reductiedoelstelling is uitgegaan van aflopende lease contracten. Naast aflopende leasecontracten zijn nieuwe medewerkers aangenomen die gelijk een Fabia (in plaats van een caddy) hebben gekregen en zijn gaan rijden. Hierdoor is het effect groter dan gedacht. De prognose voor 2012 is gebaseerd op de leascontracten van de Caddy s, die in Q3Q4 af zullen lopen en worden vervangen door fabia s icm te verwachten gereden km. De gereden km zijn gebaseerd op gemiddelde afstand fabia in Q1Q2. Conclusie: Op basis van de prognoses kan worden gesteld dat de reductiedoelstelling van CO2 t.o.v naar verwachting ruim wordt gehaald Extra inzetten van elektrische scooter voor stadsverkeer in plaats van de auto Wolter & Dros maakt gebruik van enkele elektrische scooters. Hierdoor wordt gebruik van auto s voor stadsverkeer vermeden. De verwachting is dat de scooters in % meer gebruikt worden dan in Uit de km standen van 2012-Q1+Q2 blijkt dat de scooters 17,6% meer gebruikt worden dan in De verwachting is dat deze trend zich doorzet in heel Tabel 10 geeft de geprognosticeerde vermeden CO 2 emissie in 2012 weer door extra inzet van elektrische scooters. Bij de beschouwing van tabel 9 kan de conclusie worden getrokken dat het inzetten van de scooters een te verwaarlozen effect heeft op het behalen van de reductiedoelstelling voor scope 1. CO 2 verandering t.o.v (ton CO 2 ) Bijdrage aan reductiedoelstelling scope 1 (-0,16%) Extra inzet van elektrische scooters voor stadsverkeer Doelstelling Q1+Q2 Prognose ,03-0,04-0,04-0,00045% -0,00061% -0,00061% Tabel 10: Vermeden CO 2 emissie door gebruik van elektrische scooters

27 26 september van Verwarming 1 C lager Op het moment van schrijven was het aardgas bekend tot juni Het verbruik van de overige maanden is geëxtrapoleerd om een prognose voor 2012 te verkrijgen. Om het aardgas- en elektriciteitsverbruik van 2010 en 2012 goed met elkaar te kunnen vergelijken, wordt gecompenseerd met graaddagen en productie-uren was namelijk een kouder jaar dan In 2012 zijn echter meer productieuren gemaakt. Onder een productie-uur wordt verstaan: het werkelijk aantal gewerkte uren voor alle werknemers van Wolter & Dros. Dit zijn dus alle beschikbaar uren verminderd met alle verlofdagen, roostervrijdagen, fondsdagen, ziekte, sociaal arbeidsongeschikt, WIA, vorstverlet en/of stakingen van alle werknemers. De productie-uren zijn maatgevend voor de CO 2 emissie van Wolter & Dros. CO 2 verandering t.o.v (ton CO 2 ) Bijdrage aan reductiedoelstelling scope 1 (-0,16%) Verwarming 1 C lager Tabel 11: Voortgang en effect verwarming 1 C lager. Doelstelling Q1+Q2 Prognose ,00-34,66-39,28-0,075% -0,52% -0,59% Tabel 11 geeft de voortgang en het effect van de maatregel weer. Uit beschouwing van tabel 11 blijkt dat de verwachting is dat de doelstelling voor 2012 zal worden gehaald. Uit tabel 11 blijkt dat het effect van de maatregel groter is dan verwacht. De mogelijke oorzaken liggen hiervoor bij: De forse stijging van de productie uren (indien niet wordt gecompenseerd met productie uren stijgt het aardgasverbruik). De stijging van de productie uren is groter dan verwacht waardoor het effect van de maatregel groter is dan verwacht. De vestigingen voeren de maatregel ambitieus uit. I.p.v. 1 graad lager bv 2 graden. De toename van de productie uren verloopt niet recht evenredig met de toename in aardgasverbruik. 9.2 Voortgang en effect reductiemaatregelen voor scope Het gebruik van energiezuinige T5 TL verlichting Deze maatregel wordt geëvalueerd aan de hand van de vergelijking van het elektriciteitsverbruik van Wolter & Dros verminderd met elektriciteit ten behoeve van koeling en verwarming. De vergelijking van het overgebleven elektriciteitsverbruik met het elektriciteitsverbruik van 2010 zal het effect van de toepassing van T5 TL verlichting moeten weergeven. Het blijft echter wel een benadering. Indien in 2012 t.o.v energiezuinigere kantoorapparatuur wordt gebruikt zal dit het elektriciteitsverbruik ook reduceren.

28 26 september van 32 De vestingen Warnsveld en Comfort Partners Zoetermeer hebben aangegeven in 2012 de verouderde T8 TL verlichting te vervangen door de energiezuinige T5 TL verlichting. Het elektriciteitsverbruik ten behoeve van koeling en verwarming zijn voor 2012 gecompenseerd met behulp van graad- en koeldagen om de invloed van het klimaat in 2012 t.o.v te neutraliseren. Tevens is het totale elektriciteitsverbruik in 2012 gecompenseerd met behulp van productie uren om het effect van de verhoogde bedrijfsactiviteiten in 2012 te neutraliseren. Op het moment van schrijven was het verbruik tot en met Q2 bekend. Aangenomen is dat het verbruik in 2012 dezelfde beweging maakt als het verbruik in Met behulp van deze aanname is een prognose voor het totale elektriciteitsverbruik in 2012 gemaakt. Tabel 12 geeft de voortgang en het effect van de maatregel weer. CO 2 verandering t.o.v (ton CO 2 ) Bijdrage aan reductiedoelstelling scope 2 (-0,05%) Het gebruik van energiezuinig T5 TL verlichting Tabel 12: Het gebruik van energiezuinige T5 TL verlichting Doelstelling Q1+Q2 Prognose ,30-3,52-7,99-0,05% -0,15% -0,33% Tabel 12 laat zien dat het doel van deze maatregel in 2012 ruim wordt gehaald. Er is zelfs een verhoogd effect waarneembaar. Mogelijke oorzaken hiervan: - T8 TL verlichting is eerder vervangen dan verwacht. - Meer verlichting vervangen door energiezuinige - Energiezuinigere kantoor apparatuur (PC en dergelijke) waardoor elektra verbruik in 2012 t.o.v is gereduceerd. 9.3 Evaluatie CO 2 emissie verandering per scope Evaluatie CO 2 emissie verandering scope 1 Tabel 13 geeft de CO 2 emissie en verandering in CO 2 emissie weer over de periode Q1+Q2 in vergelijking met 2010-Q1+Q2 in ton CO 2. CF 2010-Q1+Q2 ton CO 2 CF 2012-Q1+Q2 ton CO 2 Verandering t.o.v Q1+Q2 ton CO 2 % Directe CO 2 emissie, scope , ,20 134,3 3,95% Indirecte CO 2 emissie, scope ,69 321,86-902,83-73,72% Totale CO 2 emissie 4.623, ,06-768,53-16,62% Tabel 13: Verandering CO 2 emissie per scope t.o.v Q1+Q2 Uit tabel 13 kan worden herleid dat in scope 1 een toename in CO 2 emissie heeft plaats gevonden. Tabel 14 geeft de verandering in CO 2 emissie weer voor de indirecte emissieposten binnen scope 1 over de periode Q1+Q2 in vergelijking met de periode 2010-Q1+Q2.

29 26 september van 32 Indirecte emissies CF 2010-Q1+Q2 CF 2012-Q1+Q2 Verandering t.o.v Q1+Q2 Scope 1 ton CO 2 ton CO 2 ton CO 2 % Brandstoffen 426,93 386,97-39,96-9,36% Airco en koeling 50,72 0,00-50,72-100% Wagenpark 2.921, ,23 224,98 7,70% Totaal 3.398, ,20 134,3 3,95% Tabel 14: Verandering CO 2 emissie scope 1 t.o.v Q1+Q2 Bij het component brandstoffen is de constatering dat sprake is van een reductie in CO 2 - emissie. Oorzaak van deze reductie is het aardgasgebruik ten behoeve van, hoofdzakelijk, ruimteverwarming Q1+Q2 was een koudere periode dan Q1+Q2. Hierdoor is de CO 2 emissie ten gevolge van aardgasgebruik gereduceerd. Toepassing van de maatregel verwarming 1 C lager heeft ook tot een reductie van het aardgasverbruik geleid. Het gebruik van koudemiddelen zorgt voor een CO 2 emissie waar Wolter & Dros vrijwel geen invloed op kan uitoefenen. De koelmachines en warmtepompen ten behoeve van klimaatinstallaties vergen onderhoud waarbij in sommige gevallen koudemiddel wordt toegevoegd Q1+Q2 is een periode waarin onderhoudswerkzaamheden gepland waren. Dit in tegenstelling tot 2012-Q1+Q2. De toename in CO 2 emissie door het wagenpark is te wijten aan de toename van het aantal service & onderhoud medewerkers van Wolter & Dros. Deze medewerkers hebben allen een lease auto. Tevens zijn over de periode Q1+Q2 de productie-uren, t.o.v Q1+Q2 toegenomen. Dit weegt zwaarder dan de reductie door de maatregel vervanging VW Caddy door Skoda Fabia. Uit tabel 14 kan worden herleid dat de toename in CO 2 emissie voor scope 1 te wijten is aan het wagenpark Evaluatie CO 2 emissie verandering scope 2 Tabel 13 geeft een opmerkelijk hoge reductie in CO 2 emissie weer voor scope 2. Tabel 15 geeft de verandering in CO 2 emissie weer voor de indirecte emissieposten binnen scope 2 over de periode Q1+Q2 in vergelijking met de periode 2010-Q1+Q2. Indirecte emissies Scope 2 CF 2010-Q1+Q2 ton CO 2 CF 2012-Q1+Q2 ton CO 2 Verandering t.o.v Q1+Q2 ton CO 2 % Elektriciteitsgebruik 859,25 23,22-836,03-97,30% Privé auto s voor zakelijk gebruik 351,17 297,87-53,30-15,18% Zakelijk vliegen 14,27 0,77-13,50-94,60% Totaal 1.224,69 321,86-902,83-73,72% Tabel 15: Verandering CO 2 emissie scope Q1+Q2 t.o.v Q1+Q2

30 26 september van 32 Uit tabel 15 kan worden herleid dat de reductie in CO 2 emissie voor scope 2 veroorzaakt wordt door een reductie in de CO 2 emissie ten gevolge van hoofdzakelijk het elektriciteitsgebruik. De volgende oorzaken liggen hieraan ten grondslag: Toepassing van de maatregel groene stroom met gebruik van windkracht 220 certificaten. Reductie van het elektriciteitsverbruik door vervanging van de verouderde T8 TL verlichting door de energiezuinige T5 TL verlichting. Tabel 15 geeft tevens een reductie in CO 2 emissie weer voor privé auto s voor zakelijk gebruik en zakelijk vliegen. Reductie van de CO 2 emissie voor privé auto s is te wijten aan toename in flexwerken en het stimuleren van gebruik van openbaar vervoer. De reductie in CO 2 emissie voor zakelijk vliegen is te wijten aan een afgerond project in het buitenland. 9.4 Voortgang doelstelling per scope en totale CO 2 emissie Tabel 16 geeft de doelstelling voor 2012, zowel absoluut als relatief, per scope en voor de totale CO 2 emissie van Wolter & Dros weer. In tabel 19 wordt daarnaast het verwachte effect van de reductiemaatregelen vergeleken met de doelstellingen. Hieruit blijkt dat, indien de prognose uitkomst, alle doelstellingen ruimschoots worden behaald.. CF 2010 Doelstelling 2012 Prognose effect reductiemaatregels 2012 Per scope Van totaal Per scope Van totaal ton CO 2/jaar % ton CO 2 /jaar % % ton CO 2 /jaar % Directe CO 2 emissie, scope ,48-0,16% -10,73-0,12% -1,31% -86,37-0,96% Indirecte CO 2 emissie, scope ,45-0,05% -1,30-0,01% -0,33% -7,99-0,09% Totale CO 2 emissie Tabel 16: Evaluatie doelstellingen 9.010,93-12,03-0,13% -94,36-1,05% 9.5 Vergelijking van de vestigingen onderling Onderstaand figuur 7 geeft de totale CO 2 -uitstoot van scopes 1 en 2 per vestiging per productie-uur weer. Op basis van dit resultaat kunnen vestigingen onderling met elkaar worden vergeleken. De fabriek met het centrale magazijn zorgen samen met comfort partners voor de hoogste CO 2 - emissie per productie-uur. Oorzaak voor de fabriek is de verhouding tussen productie-uren en energiegebruik. Het energiegebruik is hoog in vergelijking met andere vestigingen en de productie-uren laag. Comfort partners heeft een hoge uitstoot per productie-uur. De oorzaak hiervan is de hoge uitstoot door gebruik van lease auto s en een relatief laag aantal productie uren.

31 26 september van 32 Figuur 7: Totale CO 2 emissie per productie uur