Carlo Koch, Gerrit Jan van t Eind, Nicole Damen (secretaris)

Transcriptie

1 Programma eid eid-platform Contactpersoon Nicole Damen T nicole.damen@logius.nl Datum 20 oktober 2014 eid-platform #4 Aantal pagina's 2 Vergaderdatum en tijd 27 oktober 2014, uur Vergaderplaats Logius, vergaderruimte paars Deelnemers Andere aanwezigen Elly Plooij-van Gorsel (voorzitter), Hankie van Baasbank (KvK), Hans Blokpoel (Belastingdienst), Leo De Boer (Verbond van Verzekeraars), Jelle Boonstra (TLN), Lotte de Bruijn (Nederland ICT), Peter van Buijtene (PostNL), Haydar Cimen (KPN), Marlies van Elst (Equens), Erik van 't Geloof (Logius), Wijnand Jongen (Thuiswinkel.org), Gé Linssen (EZ), Hedde van der Lugt (Nictiz), Piet Mallekoote (Betaalvereniging Nederland), Erik van de Poel (BKR), Ab van Ravenstein (RDW), Jacqueline Rutjens (BZK), Paul Schumacher (Bouwend Nederland), Marcel Wendt (Digidentity), Jan-Hein Willemse (VECOZO) Carlo Koch, Gerrit Jan van t Eind, Nicole Damen (secretaris) 1. Opening, mededelingen en vaststellen agenda 2. Verslag en actielijst van de vorige vergadering Verslag en actielijst van 3 september 2014 vaststellen 3. Stand van zaken bij de leden De leden kunnen hier input uit hun eigen organisatie of sector inbrengen ter informatie of ter discussie. Hier zal ook o.a. voortgang POT s en POC s en pilots terugkomen. 4. Publiekprivate samenwerking Bespreken publiekprivate samenwerking obv ingezonden brief van Nederland ICT 5. Voorstel governancestructuur Bespreken voorstel voor governancestructuur op korte en lange termijn 6. Voorstel business model Bespreken voorstel werkgroep business model Pagina 1 van 2

2 7. Doorbraakinitiatief eherkenning Hankie van Baasbank geeft toelichting op doorbraakinitiatief eherkenning. Het eid-platform wordt gevraagd hier steun voor uit te spreken. Dit project kan een belangrijke basis vormen voor de start van het eid Stelsel. Programma eid eid-platform Datum 20 oktober W.v.v.t.k. 9. Rondvraag 10. Sluiting Pagina 2 van 2

3 Positie Nederland ICT t.a.v. de Publiek-Private Samenwerking eid-stelsel Nederland ICT heeft met een groot deel van de Nederlandse identity markt in augustus het initiatief genomen om zich binnen de branchevereniging te verenigen. In twee recente bijeenkomsten bij Nederland ICT zijn het eid-stelsel en de publiek-private samenwerking besproken. In deze notitie deelt Nederland ICT haar standpunt op de publiek-private inrichting van het eid-stelsel. Concrete aanleiding voor dit standpunt zijn eerdere gesprekken met marktpartijen tijdens de bijeenkomst in juni over de governance van het eid-stelsel en begin september over het eid Platform, waarbij zorgen zijn geuit door diverse marktpartijen over de gang van zaken. Nederland ICT ziet het eid-stelsel als een onontbeerlijke randvoorwaarde om het potentieel te benutten dat de digitale economie de maatschappij biedt. Nederland ICT is positief over de ambitie van het eid-stelsel en de inzet om dit in publiek-private samenwerking te doen, maar is bezorgd dat de huidige situatie van samenwerking en proces een succesvolle invoering in de weg zal staan. Positief over de ambitie Steeds meer dienstverlening verloopt digitaal. Het is zeer belangrijk voor overheden, bedrijven en burgers onderling om te weten of degene met wie zij digitaal afspraken maken of zaken doen, ook daadwerkelijk degene is die hij zegt dat hij is. Identificatie, authenticatie, autorisatie en onweerlegbaarheid zijn daarom kernbegrippen en onontbeerlijk in een veilige digitale wereld. Nederland ICT steunt het door de ministers van EZ en BZK aangekondigde nieuwe eid stelsel als een essentieel onderdeel voor de versnelling van de digitale overheid en het cyber security beleid van het kabinet. Bedrijven steunen het doel om te komen tot een stelsel (zijnde een set van afspraken) waarbij voor alle partijen in het stelsel dezelfde eisen gelden. De ambitie zoals verwoord in de strategische verkenning van de Nederlandse overheid uit 2012 kan hierbij als vertrekpunt gelden. Nederland ICT is positief, omdat: Het bestaande middel DigiD aan vervanging toe is en het eid stelsel een veiligheidsniveau biedt dat past bij de ambities van een digitale overheid; Het eid stelsel in essentie een publiek-privaat stelsel is dat voort kan bouwen op bestaande goede ervaringen met stelsels als PKIOverheid en het recente eherkenningstelsel; Met de invoering van eid de fraude met overheidsdiensten sterk kan worden verminderd, met grote besparingen tot gevolg; Het eid stelsel de weg vrij maakt voor bedrijven om gebruik te maken van eid, waarmee zij in hun klantcontacten zekerder te zijn van de identiteit van klanten zonder dat zij zelf privacygevoelige gegevens hoeven te beheren; Het eid stelsel invulling geeft aan Europese ontwikkelingen voor elektronische identiteiten en dat een tijdig en goed werkend stelsel Nederlandse bedrijven een voorsprong kan bieden in de Europese markt; Nederland met een snelle adoptie van eid bijblijft bij de ontwikkelingen in Europa en elders in de wereld.

4 Grote zorgen over de uitwerking De ambities van het eid-stelsel worden alom onderschreven, maar de gekozen weg daar naar toe kent nog diverse zorgpunten die Nederland ICT graag onder de aandacht brengt. Er is behoefte aan een eenduidig doel, een helder begrippenkader, een duidelijke business case, transparantie, een governance die publiek-private samenwerking ademt, minder complexiteit, duidelijke keuzes en een aanpak uitgaande van een groeimodel. Voorkomen moet worden dat teveel doelstellingen met elkaar worden verenigd en het daarmee te complex wordt. Voor het succes van eid is een stimulerende rol van de overheid essentieel. Nederland ICT licht dit in onderstaande punten verder toe: 1. Helder doel en strategie 2. Transparant proces en governance 3. Publiek-private samenwerking 4. Consultatie markt inzake publiek middel 1. Helder doel en heldere strategie De huidige uitwerking van de doelstelling van het eid-stelsel is niet eenduidig. Strategische uitgangspunten worden ondersteund door marktpartijen, maar het dient duidelijker te worden welke concrete doelstellingen gerealiseerd moeten worden voor welke probleemeigenaren, binnen welke context en met welke beperkingen. Hierbij is vooral behoefte aan een heldere beschrijving van behoeften (requirements) vanuit de overheid, opdat de door de overheid zelf beoogde multimiddelenstrategie kan worden vormgegeven. Naast het algemeen tot stand brengen van het eid-stelsel, dient de rol van de overheid in het stellen van deze behoeften beperkt te blijven tot eigen e-overheidsdienstverlening. Daarbinnen is het van belang dat overheidspartijen zich ook daadwerkelijk committeren aan de afname van eid-diensten en de eisen die zij daaraan stellen. Voorkomen moet worden dat belanghebbenden vanuit eigen silo s gaan opereren. Het is belangrijk dat er voor een publiek-privaat stelsel ook zicht is op de behoefte aan eidoplossingen bij private sectoren. Laat dit onderdeel echter over aan private partners van het stelsel ( markt consulteert markt ) om zo investeringen en innovatie te stimuleren. Nu werkt de overheid de business case uit die op de overheid zelf niet van toepassing is. Doordat de probleemdefinitie, de doelstellingen en de behoeften nog te onduidelijk zijn, is een business case door de overheid en andere betrokken partijen niet te maken. Een business case zal echter wel ten grondslag moeten liggen aan de keuzes die gemaakt worden in de strategie. Deze bepaalt ook de budgetten die partijen beschikbaar hebben om het eid-stelsel tot een succes te maken. Heldere, eenduidige uitgangspunten en een begrippenkader zijn essentieel voor alle betrokkenen in de samenwerking (o.a. in werkgroepen). Zonder dit is het vrijwel onmogelijk om te komen tot een business model en een gezonde marktwerking. Partijen praten hierdoor immers langs elkaar heen en weinig met elkaar.

5 2. Transparante besturing en organisatie Het eid-stelsel is een samenwerking tussen publieke en private partijen: het is een publiekprivaat Stelsel eid. Op dit moment is de wens (en ambitie) tot publiek-private samenwerking onvoldoende in de praktijk omgezet. De stuurgroep van het eid-programma bestaat uit alleen overheidsvertegenwoordigers. De uitgangspunten en doelstellingen van het eid-stelsel worden in deze stuurgroep vastgesteld, terwijl in een publiek-private samenwerking juist in deze fase van doel en strategie de markt op gelijkwaardige basis betrokken zou moeten worden. Voor het succes van het eid-stelsel is een besturing (governance) nodig die duidelijk is voor alle partijen en waarbij afspraken in overleg worden gemaakt en niet na overleg. Voor succesvol overleg dient de inzet van de verschillende publieke en private partijen helder te zijn. Voor de besturing zou gekeken kunnen worden naar het huidige governancemodel van eherkenning, waarbij zowel op strategisch, tactisch en operationeel niveau een overleg met zowel publieke als private partijen van het stelsel is ingericht. In de eid-stelsel werkgroepen worden veel private partijen betrokken die hierin ook hun kennis en tijd investeren. De werkvorm is echter van dien aard dat alleen kan worden voortgebouwd op keuzes die daarvoor (door het publieke programmamanagement) zijn gemaakt. Zorgen die in de werkgroepen worden geuit door private partners krijgen danwel geen plaats om te bespreken (bijv. uitgangspunten eid stelsel), danwel is er geen ruimte voor een evenwichtig debat over aspecten die heroverwogen zouden kunnen worden ten behoeve van een betere werking van het eid-stelsel. Voor het succes van het eid-stelsel is transparantie van groot belang en is het belangrijk dat publieke en private partijen elkaar als volwaardige gesprekspartners zien in alle fases van het proces. Juist door de huidige publieke samenstelling van de stuurgroep is het van groot belang om transparant te zijn over de activiteiten van de stuurgroep. Wat behelst bijvoorbeeld het Masterplan? Deze transparantie wordt nu door marktpartijen als onvoldoende ervaren. 3. Publiek-private samenwerking Door de bovengenoemde zorgpunten is een gezonde publiek-private samenwerking een zeer grote uitdaging. Private partijen hebben onvoldoende het gevoel een volwaardige partner te zijn en het gevoel wordt bevestigd wanneer naar de buitenwereld privaat draagvlak wordt voorgesteld zonder dat de private aandachtspunten zijn meegenomen in gepresenteerde uitkomsten. Het feit dat bij voorbeeld bedrijfslogo s worden gebruikt in presentaties suggereert instemming van deze partijen, maar deze zijn hierin niet gekend. Nederland ICT ziet een belangrijke rol voor zowel overheid als de markt in het succesvol maken van het eid-stelsel. Dat vraagt echter een constructieve dialoog tussen publieke en private partners die in de ogen van Nederland ICT op dit moment nog ontbreekt. In deze dialoog zal de basis moeten worden gelegd voor een daadwerkelijk Publiek-Privaat eid- Stelsel op basis van gedeelde uitgangspunten, definities en een publiek-private besturing.

6 4. Consultatie publiek middel Nederland ICT is door het ministerie van Binnenlandse Zaken eind augustus gevraagd om voor eind september te reageren op de vraag hoe de publiek-private samenwerking aan de totstandkoming van authenticatiemiddelen binnen het eid-stelsel er, volgens de mogelijke aanbieders van dergelijke middelen, idealiter uitziet. Wie doet daarbij wat? Het betreft een consultatie in het kader van de beleidsvraag over de uitgifte van een eventueel publiek middel. In algemene zin ziet Nederland ICT een heldere rolverdeling: o Overheid als beleidsmaker: verantwoordelijk voor het stellen van de kaders van het stelsel waarbinnen marktpartijen kunnen voldoen aan de door de overheid gestelde eisen en verantwoordelijk voor toezicht en controle op die marktpartijen en de eisen waaraan zij moeten voldoen. Bij het ontwikkelen van deze kaders maakt de overheid gebruik van de kennis die beschikbaar is in de markt. o Overheid als digitale dienstverlener en afnemer van identiteitsdiensten: verantwoordelijk voor de business case, formulering van de concrete behoefte (requirements) van de overheid en committering aan de afname van eid-middelen; o Bedrijfsleven als leverancier: waar de overheid kaders stelt en de behoeften bepaalt, leveren marktpartijen de digitale identiteiten binnen die gestelde kaders en eisen. De bestaande markt van stabiele, betaalbare en werkende oplossingen wordt hierbij gerespecteerd en benut. Het bedrijfsleven investeert in de ontwikkeling van het stelsel waarvoor de overheid de kaders heeft gesteld door het leveren van kennis en knowhow op basis van gezamenlijk met overheid gedefinieerde uitgangspunten. Voor de doorontwikkeling, differentiatie en innovatie is het noodzakelijk dat marktpartijen kunnen toetreden en diensten aanbieden binnen de contouren van het stelsel. De consultatie vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken is dus niet als geïsoleerde vraag te beantwoorden. Het raakt de verschillende elementen en fundamenten van het eid-stelsel. Nederland ICT stelt daarom voor om vanuit de voorgestelde dialoog met de sector ook deze vraag te agenderen. Resumerend Nederland ICT steunt de ambitie voor een eid-stelsel en ziet grote bereidheid in de markt om in publiek-private samenwerking te komen tot een goed werkend, publiek-privaat eid-stelsel. Om daar te komen, is echter wel op korte termijn een constructieve dialoog nodig over de zorgpunten rondom doelstelling, strategie, transparantie en besturing zoals hierboven zijn verwoord. Alleen dan zijn de perspectieven van een publiek-privaat eid-stelsel ook daadwerkelijk te realiseren. Net als de overheid heeft ook de markt veel belang om de snelheid in de ontwikkeling van het eid-stelsel te houden. Door nu tijd te maken voor de dialoog kan vertraging of stagnatie in een later stadium worden voorkomen. Nederland ICT, 22 september 2014

7 Programma eid eid-platform Contactpersoon Nicole Damen T nicole.damen@logius.nl Datum 20 oktober 2014 Inrichting governance eid Stelsel Aantal pagina's 5 Agendapunt Onderwerp Status Voorstel 5. Voorstel governancestructuur Inrichting governance eid Stelsel Ter informatie en ter bespreking Het eid-platform wordt gevraagd: 1. Het beeld zoals tot op heden uit de gesprekken naar voren is gekomen ter kennisgeving aan te nemen. 2. In te stemmen met het voorstel om het project governance uit te breiden met personen namens private partijen en de governance eherkenning; 3. Om op korte termijn hiervoor twee personen voor te dragen, bij voorkeur ook uit de vertegenwoordiging van private dienstleveranciers. 4. Input te geven op het voorstel van Nederland ICT om voor de voorlopige governance te kijken naar de governance van eherkenning. 5. Indien nodig aanvullingen te doen op de lijst van gesprekspartners. 1. Aanleiding Uit het eid-platform van 3 september jl. is het verzoek gekomen om snel meer helderheid te verschaffen over de inrichting van de definitieve governance van het eid Stelsel. Sinds augustus 2014 voert het programma eid oriënterende gesprekken met stakeholders. Oriënterend omdat de gesprekken vooral ingaan op de vraag hoe de gesprekspartner de toekomstige governance van het eid Stelsel voor zich ziet. Deze oriënterende gesprekken zijn nog niet afgerond. Desondanks is de projectgroep governance zich bewust van de wens om verduidelijking rondom het onderwerp governance en de notie van de belangen die spelen op dit terrein, zowel publiek als privaat. Uit de combinatie van gevoerde gesprekken en de deskstudie tekent zich al een rode draad af. Vanwege de urgentie om te komen tot snelle verduidelijking richting het eid-platform treft u daarom nu alvast een voorstel voor de uitwerking van de governance aan. 2. Fasering governance In deze notitie wordt eerst ingegaan op de huidige tijdelijke governance, vervolgens wordt ingegaan op de voorlopige governance en tenslotte op de definitieve governance. Pagina 1 van 5

8 Met de voorlopige governance bedoelen we de formele publiekprivate governance die zal moeten gaan gelden vooruitlopend op de definitieve governance. Deze is in werking voordat gestart wordt met de pilots, zodat we de pilots kunnen besturen. Met definitieve governance bedoelen we de governancestructuur die geldt na inwerkingtreding van de wet op het eid Stelsel (nadat er helderheid is over de verantwoordelijkheidsverdeling tussen de wetgever/toezichthouder en de publiekprivate governance van het Stelsel). Programma eid eid-platform Datum 20 oktober Huidige governance In de huidige governance zijn de private partijen in het informele eid-platform vertegenwoordigd. Het eid-platform, zo stelt de Minister van BZK in zijn brief aan de Tweede Kamer van 28 maart 1 jl.: is als een tijdelijk platform opgericht waarin partijen de doelstellingen van het eid Stelsel onderschrijven en actief willen bijdragen aan de ontwikkeling van het Stelsel. Hiermee is het belang van het eid-platform als het publiekprivate overleggremium weergegeven. Het huidige eid-platform heeft echter geen formele besluitvormende bevoegdheden. Onder het eid-platform zijn diverse (tijdelijke) publiekprivate werkgroepen ingericht die bijdragen aan de totstandkoming van het eid Stelsel: Voor de POC s en POT s (Proof of Concept en Proof of Technology). Voor het businessmodel. Voor het afwegingskader publieke diensten in het eid Stelsel. Voor de toezichtsarrangementen. Afhankelijk van de behoefte kunnen er nog meerdere werkgroepen worden ingericht. De huidige governance voldoet echter onvoldoende. Vanuit verschillende kanten, zoals uit de brief van Nederland ICT blijkt, wordt aangegeven dat de private partijen behoefte hebben aan een meer gelijkwaardige positie. Men constateert dat in de huidige setting de Stuurgroep eid besluiten neemt en het eid-platform louter adviseert. Als het eid Stelsel in de toekomst een publiekprivaat Stelsel wil zijn, levert deze situatie voor de definitieve governance onvoldoende draagvlak. 4. Definitieve governance De definitieve governance gaat in bij inwerkingtreding van de wetgeving voor het eid Stelsel. In de wetgeving wordt de verantwoordelijkheid van de minister en het wettelijk toezicht beschreven. Dit betekent dat de inrichting van de definitieve governance nu nog niet bepaald kan worden. Naar aanleiding van de gesprekken die zijn gevoerd met de diverse personen, zijn de volgende punten naar voren gekomen die als uitgangspunt voor de definitieve governance worden gehanteerd: Meer samenwerking tussen publieke en private partijen; Duidelijk beleggen van rollen en de daarmee samenhangende 1 Kamerbrief over start eid-platform, 28 maart 2014, zie: Pagina 2 van 5

9 verantwoordelijkheden; Wederzijds vertrouwen. Verder wordt ook regelmatig ingegaan op de rollen die men inneemt binnen de governance. Die moeten duidelijk zijn en de bijbehorende taken en verantwoordelijkheden moeten zijn opgetekend. Wie is de eigenaar van het eid Stelsel, wie is de opdrachtgever en wie is de opdrachtnemer? Programma eid eid-platform Datum 20 oktober 2014 Dat dit nog niet zo gemakkelijk is, blijkt wel uit hoe de overheid vertegenwoordigd kan zijn binnen het eid Stelsel. De overheid kan de rol aannemen van wetgever, toezichthouder, eigenaar, authenticatiedienstverlener, attribuutregister of dienstaanbieder. Kortom: de overheid moet transparant zijn in welke rollen zij binnen het eid Stelsel aanneemt. In aanvulling op de besluitvormingsstructuur, zal bij het voorstel voor definitieve governance ook naar de adviesstructuur worden gekeken (nut en noodzaak van eventuele adviesorganen). Vooruitlopend op en parallel optrekkend met het wetgevingstraject, is reeds gestart met de uitwerking van een voorstel voor de definitieve governance. De wetgeving zal bepalend zijn voor de rol en positie van de overheid en daarmee ook een grote invloed hebben op de ruimte voor de publiekprivate governance. Hierbij zullen ook eventuele eisen vanuit de eidas verordening worden beschouwd. Gegeven de onzekerheid van de uitkomsten van het wetgevingstraject is er nu nog geen zicht op de definitieve governance. De inrichting van de voorlopige governance is gebaseerd op de huidige situatie en geen afspiegeling van de definitieve governance. 5. Voorlopige governance Een voorstel ten aanzien van de voorlopige governance moet gebaseerd zijn op draagvlak. Draagvlak moet ook de basis zijn om verder te bouwen aan de inrichting van de governance. Voorgesteld wordt om vertegenwoordigers namens de private partijen actief deel te laten nemen aan de totstandkoming van het voorstel voor de voorlopige en definitieve governance. Het eid-platform wordt uitgenodigd om twee personen (uit of namens het eid-platform) voor te dragen om deel te gaan uitmaken van de projectgroep governance binnen het eid-platform. Deze projectgroep zal op korte termijn een voorstel opstellen voor de voorlopige governance. Die zal in 2015 moet gaan gelden voorafgaand aan de start van de pilots. Bij het voorstel voor de voorlopige governance kan, zoals voorgesteld door Nederland ICT, gekeken worden naar de governance van eherkenning. Eén vertegenwoordiger namens of uit de governance van eherkenning binnen de projectgroep governance lijkt daarom wenselijk. Bij het voorstel voor de voorlopige governance zal ook een voorstel voor de Pagina 3 van 5

10 burgerparticipatie worden meegenomen. 6. Proces De voorstellen voor de voorlopige en definitieve governance worden opgesteld door de publiekprivate projectgroep governance. Programma eid eid-platform Datum 20 oktober 2014 In de volgende vergadering van het eid-platform van 4 december 2014 wordt een voorstel voor de voorlopige governance ingebracht. Hiervoor is een tijdige uitbreiding van de projectgroep governance met de komst van twee leden uit de private sector voorwaardelijk. 7. Gevraagd besluit Het eid-platform wordt gevraagd: 1. Het beeld zoals tot op heden uit de gesprekken naar voren is gekomen ter kennisgeving aan te nemen (zie onderdeel 3. Huidige governance). 2. In te stemmen met het voorstel om het project governance uit te breiden met personen namens private partijen en de governance eherkenning; 3. Om op korte termijn hiervoor twee personen voor te dragen bij voorkeur ook uit de vertegenwoordiging van private dienstleveranciers. 4. Input te geven op het voorstel van Nederland ICT om voor de voorlopige governance te kijken naar de governance van eherkenning. 5. Indien nodig aanvullingen te doen op de lijst van gesprekspartners (zie bijlage I). Pagina 4 van 5

11 BIJLAGE I Lijst met te interviewen of geïnterviewde personen Hieronder staat de lijst met personen met wie een gesprek is gevoerd (zie *) c.q. waarmee nog een gesprek wordt gevoerd. Programma eid eid-platform Datum 20 oktober 2014 Naam Arjen Haasnoot * Piet Mallekoote * Allard Keuter Guus Bronkhorst * Elly Plooij Jan Timmermans* David de Nood * Lotte de Bruijn Bart Pegge Marijke Salters* Hans van Dam* Koos Veefkind* Florian Henning* Mark Janssen* Jean Paul Bakkers Sylvia de Hoop Haydar Cimen Lex van Lent* Peter van Buijtene Frans Hietbrink Organisatie EZ Betaalvereniging Nederland MinBZK Onafhankelijke voorzitter eid-platform en eherkenning Stelselraad MinBZK/ PKI-O VNO-NCW Nederland ICT Forum Standaardisatie Beheerorganisatie eherkenning Onafhankelijke voorzitter Tactisch Overleg eherkenning Universiteit Maastricht PKI-O SBR KPN Zetsolutions Post NL Belastingdienst Alle rechten voorbehouden 2014 Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Den Haag. Er kunnen geen rechten worden ontleend aan deze publicatie. Pagina 5 van 5

12 Programma eid eid-platform Contactpersoon Nicole Damen T nicole.damen@logius.nl Datum 20 oktober 2014 Oplegnotitie businessmodel Aantal pagina's 2 Agendapunt Onderwerp Status Voorstel 6. Voorstel business model Oplegnotitie business model Ter informatie en ter besluitvorming Het eid-platform wordt gevraagd om: 1. in te stemmen met de voorgestelde uitwerking van het business model, zoals samengevat bij punt in te stemmen met de vervolgstappen zoals deze hieronder staan uitgewerkt bij punt Inleiding en doelstelling In het eid-platform van 20 mei 2014 is het plan van aanpak van het business model goedgekeurd. Het doel van het business model is de beschikbaarheid van eid-middelen in de startfase van het eid Stelsel te stimuleren en daarmee om de beginfase het gebruik van het eid Stelsel de noodzakelijke versnelling te geven (kip-eiproblematiek doorbreken). In het eid-platform van 3 september 2014 hebben de leden ingestemd met de voorkeursvariant (een bilaterale verrekenprijs binnen het stelsel met een terugvalprijs). Bijgaande treft u de notitie aan over het business model voor het eid Stelsel. In deze notitie is een eerste uitwerking opgenomen van deze voorkeursvariant. 2. Vervolgstappen Voordat er een definitief besluit over het business model genomen kan worden, zal er aanvullend een aantal zaken uitgewerkt moeten worden, zoals: Uitwerking en toetsing van het model op juridische (o.a. mededinging) en technische implicaties; Terugvalprijs (onderzoek naar objectieve prijsbepaling); Draagvlakonderzoek (brede bijeenkomsten met publieke en private partijen). Zie notitie business model voor verdere toelichting. 3. Voortgang In de afgelopen periode heeft de expertgroep bijna wekelijks, op basis van de resultaten van de bredere consultatie en de reactie van het eid-platform, gewerkt aan de uitwerking van het business model: Inhoudelijke uitwerking business model; Pagina 1 van 2

13 Noodzakelijkerandvoorwaardenvoorbesluitoverbusiness model; Debusinessachterhetbusiness model; De mogelijkhedenvoorprijsbepaling; Informeletoetsingbijeen mededingingsdeskundige. ProgrammaeID eid-platform Datum 20oktober2014 Naastdeuitwerkingvanhetbusiness modelisindeexpertgroepookvooral gesprokenoverdeachterliggendebusiness(zonder business heefthetbusiness modelgeen waarde). Crucialevragendaarbijhebbenbetrekkingop: Devraagkantvanuitdeoverheidenprivatesector; Deeventuelekomstvaneenpubliek middelendevoorwaarden waaronder; DetoekomstvandehuidigeDigiD-voorziening. 4. Uitwerkingbusiness modelophoofdlijnen Hetvoorsteldeverrekenmodelbetekent,datervrije marktwerkingblijfttussen zoweldienstaanbiedersen makelaarsalstussen middelenuitgevers/ authenticatiediensteneindgebruikers.tussen makelaarsen authenticatiedienstverlenersissprakevanbilateraleprijsafspraken. Deze marktpartijen moetenapartvanelkaarcontractueleafspraken maken. Omdatin hetbeginvaneen marktpartijener mogelijkniet metelkaar uitkomen,zaler ookeenzogenaamdeterugvalprijswordenvastgesteld(ook wel falback interchangegenoemd). Dezeterugvalprijsiseen multilateraleprijsafspraakenzal op mededingingsaspectengetoetst moeten worden. Iederepubliekeenprivatedienstaanbiederkooptduszelftransactiesinbijde makelaar. Deoverheidzalnog moetenbepalenofzijgezamenlijkinkooptof iedereuitvoeringsorganisatiezelfstandigenhoedefinancieringbinnende overheid wordtgeregeld(uitalgemene middelenofomslagperorganisatie onderdeel). Alerechtenvoorbehouden 2014 MinisterievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelaties, Den Haag.Erkunnengeenrechten wordenontleendaandezepublicatie. Pagina2van2

14 Businessmodel eid Programma eid Auteur: Huub Janssen Versie: 0.5 Status: Concept t.b.v. eid-platform en BAO Titel: Notitie businessmodel eid Datum: 16 oktober 2014 Versiegeschiedenis Versiebeheer: op de definitieve versies van dit document is versiebeheer van toepassing. Definitieve versies hebben een geheel getal als nummer. versie datum Geadresseerden en bespreekdatum Aanpassingen Vs. 4 september Projectgroep businessmodel Opmerkingen verwerkt (4 september 2014) Vs. 8 september Expertgroep Businessmodel Opmerkingen verwerkt (11 september 2014) Vs. 15 september Expertgroep Businessmodel Opmerkingen verwerkt (17 september 2014) Vs. 23 september PVO (30 september 2014) Opmerkingen verwerkt Vs. 10 oktober Expertgroep Businessmodel Opmerkingen verwerkt (mail) Vs. 16 oktober BAO (23 oktober 2014) Vs. 31 oktober eid-platform (27 oktober ) Vs. 6 november Stuurgroep eid (6 november)

15

16 Notitie businessmodel eid 16 oktober INLEIDING WAARDE EID STELSEL NOODZAAK SNELLE TOENAME GEBRUIK EID STELSEL DOELSTELLING VAN HET BUSINESSMODEL GEVOLGDE AANPAK LEESWIJZER SCENARIO S UITWERKING PROBLEMATIEK UITWERKING SCENARIO S SCENARIO A: GEEN AFSPRAKEN MAKEN SCENARIO B: AFSPRAKEN BUITEN HET STELSEL SCENARIO C: VERREKENMODEL BINNEN STELSEL TOTAALOVERZICHT EN WAARDERING VOOR- EN NADELEN SCENARIO S UITWERKING VERREKENMODEL BASIS VOOR DE VERREKENING HOOGTE EN DUUR VAN WERKING VERREKENPRIJS ERVARING BUITENLAND OPERATIONALISATIE OP HOOFDLIJNEN WET- EN REGELGEVING VERVOLGACTIVITEITEN VERVOLGACTIVITEITEN PLANNING BIJLAGE: OVERZICHT SITUATIE IN NORDICS INLEIDING BANK ID NOORWEGEN BANK ID ZWEDEN NEMID DENEMARKEN TUPAS IN FINLAND OVERIGE EID-OPLOSSINGEN IN DE NORDICS Pagina 3 van 23

17 Notitie businessmodel eid 16 oktober Inleiding 1.1 Waarde eid Stelsel Maatschappijbrede eid-voorzieningen vormen een cruciale component voor de ontwikkeling van elektronische dienstverlening. In de Strategische Verkenning uit de zomer van 2012 is de noodzaak voor het eid Stelsel al aangegeven: De Nederlandse maatschappij wordt in hoog tempo gedigitaliseerd. Elektronische dienstverlening is zowel gebruiksvriendelijk als (kosten)efficiënt. Voor de private en publieke sector is het vertrouwen van mensen en organisaties in elektronische dienstverlening essentieel. Dat vertrouwen komt steeds meer onder druk te staan, onder meer omdat het betrouwbaarheidsniveau van bestaande elektronische identificatiemiddelen (gebruikersnaam/wachtwoord) voor burgers niet toereikend is. Het is wenselijk dat op grote schaal eid-voorzieningen op hogere veiligheidsniveaus voor burgers beschikbaar komen, zodat het vertrouwen in de digitale dienstverlening geborgd blijft. Sinds die Strategische Verkenning is de noodzaak tot een invoering van het eid Stelsel (onder toezicht van de overheid) toegenomen. Denk hierbij met name aan: 1. De snel toenemende maatschappelijke kosten door ID-diefstal en -fraude zowel richting de overheidsdienstverleners als in het ecommercelandschap (phishing etc). Ook het toenemend aantal DDOS-aanvallen en hacken zorgt voor snelle toename van de maatschappelijke kosten. Deze ondermijnen het vertrouwen in elektronische dienstverlening. 2. Het belang van de concurrentiepositie van de BV Nederland op het terrein van elektronische dienstverlening. Ook in relatie tot de kosten t.o.v. buitenland (Duitsland, Frankrijk en Engeland) dreigen we achter te lopen door het ontbreken van transparant eenduidig stelsel De opening van de Europese markt (met name als gevolg van de eidas verordening). Het eid Stelsel moet zorgen voor aansluiting en ontsluiting op Europese markt, waarmee we onze positie ook als online handelsland opeisen. Ook hiervoor is het eid Stelsel de belangrijkste randvoorwaarde. 1.2 Noodzaak snelle toename gebruik eid Stelsel De hierboven genoemde kosten van de huidige situatie en de kansen van de mogelijkheden van het eid Stelsel, dwingen tot snelle invoering. Iedere vertraging leidt tot meerkosten. Er zijn op dit moment al veel middelen beschikbaar, maar nog niet breed beschikbaar door het ontbreken van de standaarden voor interoperabel gebruik. Het eid Stelsel heeft de potentie om die beschikbare middelen te ontsluiten. Tevens biedt het stelsel de mogelijkheid om middelen op lagere betrouwbaarheidsniveau s op te waarderen: afhankelijk van de behoefte aan betrouwbaarheid bij transacties. Een snelle invoering alleen is echter niet voldoende. Met name het gebruik van het eid Stelsel moet snel van de grond komen. De waarde van (aansluiting op c.q. gebruik maken van) het eid Stelsel neemt toe met het aantal partijen dat er gebruik van maken; en daarmee de terugverdienmogelijkheid voor de investeringen die ermee gemoeid zijn. Uit de consultatie voor het eid Stelsel is naar voren gekomen dat de meeste partijen waarde hechten aan een snel en breed gebruik van het eid Stelsel. Als belangrijkste belemmerende factor daarbij wordt de beschikbaarheid van eid-middelen voor eindgebruikers (burgers en bedrijven) aangegeven1. De verwachting is dat dit niet vanzelf gaat gebeuren. Zonder nadere afspraken, zullen eindgebruikers moeten betalen voor de aanschaf van middelen. Maar de betaalbereidheid voor gebruikers (met name bij burgers en consumenten) is laag, doordat: - Gebruikers nu meestal niet voor inlogmiddelen hoeven te betalen (perceptie van gratis); - Gebruikers in de opstartfase nog maar beperkt bekend zijn met het eid Stelsel; 1 Zie onder andere de Strategische Verkenning eid Stelsel ( Pagina 4 van 23

18 Notitie businessmodel eid 16 oktober Gebruikers in de opstartfase nog maar beperkte voordelen zien van een eid-middel want het aantal dienstaanbieders dat zijn diensten ermee ontsluit moet nog groeien. Er is in de opstartfase van het eid Stelsel een klassiek kip-eiprobleem: zolang gebruikers niet breed over een eid-middel beschikken, is het voor dienstaanbieders niet interessant om aan te sluiten op het eid Stelsel en andersom. Het businessmodel biedt de mogelijkheid hier een doorbraak te realiseren, doordat de prijs voor de middelen (beter) aansluit bij de betaalbereidheid van gebruikers. Hierdoor kan de adoptie van eid-middelen en -diensten versneld worden en kan er een versnelling ontstaan voor digitale diensten in Nederland. Daarnaast zijn er een hoeveelheid diensten die nog niet ontsloten worden of kunnen worden omdat gebruikers niet over een middel van voldoende betrouwbaarheid beschikken. Deze middelen zijn duurder en er zijn minder diensten waarvoor die middelen te gebruiken zijn. Voor zo n individuele dienst is het te kostbaar om zelfstandig voldoende betrouwbare authenticatiemiddelen ter beschikking te stellen. Het stelsel zorgt juist voor hergebruik van de middelen, zodat de benodigde investering door veel meer partijen gedragen kan worden. In het onderdeel businessmodel van het afsprakenstelsel eid wordt dus beschreven of en op welke wijze er specifieke financiële verrekeningen binnen het stelsel (c.q. tussen actoren in het stelsel) plaatsvinden. In alle scenario s is het echter van groot belang dat dienstaanbieders ook daadwerkelijk aansluiten. Want zonder business voor de eid-dienstverleners is er ook geen business model om de benodigde investeringen te doen. 1.3 Doelstelling van het businessmodel Het businessmodel moet een bijdrage leveren in een snelle startfase van het eid Stelsel zodat: - eid-middelen (bestaande en nieuwe) snel grootschalig beschikbaar komen voor gebruikers en dienstaanbieders; - eid-middelen snel bij een brede groep dienstaanbieders gebruikt kunnen worden; - dienstaanbieders gaan aansluiten. 1.4 Gevolgde aanpak Om snel tot een uitgewerkt businessmodel te komen die ook op een breed draagvlak kan rekenen is de volgende aanpak gekozen. Voor het opstellen van het businessmodel is er in juni 2014 een expertgroep gevormd die de vraagstukken en oplossingsrichtingen voorbereid hebben. De resultaten zijn daarna besproken in een brede werkgroep businessmodel (met meer dan 80 organisaties). De voorlopige resultaten en uitwerkingsrichting zijn ingebracht ter toetsing in het eid-platform van 3 september 2014, waarin de leden hebben ingestemd met de uitwerking van de voorkeursvariant. In deze notitie is dit verder uitgewerkt. 1.5 Leeswijzer In het volgende hoofdstuk wordt eerst ingegaan op de diverse oplossingsrichtingen binnen het businessmodel voor het realiseren van de doelstelling. Aan het einde van dat hoofdstuk wordt er een voorkeursoplossing bepaald, die in hoofdstuk 3 verder is uitgewerkt. Tenslotte komen in hoofdstuk 4 de beslispunten aan de orde ten behoeve van de besluitvorming over het businessmodel. Pagina 5 van 23

19 NotitiebusinessmodeleID 16oktober Scenario s 2.1 Uitwerkingproblematiek HetgebruikvanheteIDStelselzaleentragestartkennen,dooreenonbalansopdat momenttussen dekosten(metnamedoordelagebetaalbereidheidvaneindgebruikersdieeen middel moetenaanschafen)endeopbrengsten(metnamebijpubliekeenprivatedienstaanbieders). Debetaalbereidheidzalbijeindgebruikerstoenemen,naar mate meerdienstenviazo n middelbeschikbaarzijn. MeerdienstaanbiederszulenviaheteIDStelselhundienstenaanbiedennaar mateer meergebruikersovereen middelbeschikken. Indeloopvandetijdzalditprobleemzichzelfoplossendoortoenamevanhetaantalbeschikbare dienstenendooreengroteraanbodaan mogelijkhedenalsgevolgvanconcurrentieeninnovatie. Dit betekentdatindeloopvandetijd,debehoefteaan(deinrichtingvan)hetbusinessmodelkanveranderen. Hetbusinessmodelisdanookdynamischengerelateerdaandebetaalbereidheidvangebruikersendienstaanbieder. Versnelingvanhetoplossenvanditkip-eiprobleemkandoor: - Gebruikverplichtstelendoordeoverheid(deoverheidverleenttoeganguitsluitenddooreen middeluitheteidstelsel); - Grootschaligeaansluitingdoordeprivateenpubliekesector; - Voorinvesteringdoor middelenuitgevers(terugteverdienenviahetgebruik van middelen); - Doorhergebruikvanbestaandeofuitgiftenieuwe middelenfinancieeltebelonen. Hetbusinessmodelzaldeontwikkelingvande ist situatienaarde sol situatie moetenstimuleren. Eengoedbusinessmodel: - Verlaagtdeprijsvoorgebruikers; - Stimuleerthergebruikbestaande middelen; - Faciliteertnieuwe middelen; - Biedtkeuzevoorgebruikersendienstaanbieders; - Stimuleertaansluitingdienstaanbieders; - Stimuleert marktgroeienconcurrentie. Hetvoorliggendevraagstukisinhetverledenalveelvuldigvoorgekomenintweezijdige markten.eris sprakevaneenprijsvoorbeidekantenvande markt. Daarzitvaakeenonbalanstussendebelangen Pagina6van23

20 NotitiebusinessmodeleID 16oktober2014 vanbeidezijden(zijde1:gebruikersenzijde2:aanbiedersvandiensten).ziedeonderstaandetabel voorenkelevoorbeelden. Hierbijis,iniedergevalindeopstartfase,zijde2eensubsidiëntvoorde kostenvanzijde Uitwerkingscenario s Voorhetrealiserenvanhetdoel,zalhetbusinessmodel moetenzorgenvoorhetherstelenvande financiëleonbalanstussenbatenenlasten.erzaleenfinanciëleverrekening moetenkomen. Ditkan binnenhetstelselenbuitenhetstelselgebeuren. Pagina7van23