Nieuwsbrief Vrouwenstudies Medische Wetenschappen Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs

Transcriptie

1 JAARGANG 6 NUMMER 3 Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs In dit nummer Nieuw onderwijsmateriaal Nieuws uit Nijmegen Nieuw onderwijsmateriaal op de website Vanuit het Kenniscentrum Sekse en Diversiteit in het Medisch Onderwijs, zijn diverse nieuwe onderwerpen te raadplegen: Publicaties Informatief Voor onderwijsdoeleinden is er: - een casus toegevoegd over Een vrouw in de overgang in gesprek met haar huisarts. - Drie casus met betrekking tot partnergeweld in de thuissituatie waarbij signalen, bespreekbaarheid, aanbevolen handelwijze (inclusief implicaties en adviezen) zijn uitgewerkt - over het thema voortplanting onderwijs opgenomen over anticonceptie, seksualiteit, vaginale klachten/soa. Literatuur voor het onderwijs: - Onder redactie van Mirjam Hemker en Linda Huijsmans is de Lesbo encyclopedie uitgegeven door Ambo/Anthos (ISBN: ). De Lesbo-encyclopedie geeft een uitgebreid beeld van het lesbische leven in Nederland. waarin de veelzijdigheid van het lesbische leven in al zijn bekende en onverwachte kanten zichtbaar wordt. - Dokteren in de stad van C.P.J.M. Peters, J.A.M. Harmsen (ISBN: ) - Stichting Zijweg schreef een artikel voor het tijdschrift Bijblijven, getiteld De rol van de (huis)arts bij de aanpak van partnergeweld bezien vanuit de invalshoek van ervaringsdeskundigen. Bijblijven is een nascholingstijdschrift voor huisartsen en brengt een themanummer over huiselijk geweld uit. Het artikel is gebaseerd op de presentatie die Stichting Zijweg heeft gegeven bij het symposium over partnergeweld ter ere van de uitreiking van de Corrie Hermannprijs 2009 aan huisarts Silvie Lo Fo Wong. Stichting Zijweg pleit voor een actieve rol van de arts bij het signaleren en bespreekbaar maken van het partnergeweld en geeft een aantal adviezen aan artsen. Boeken van belang voor onderwijs over gender en hart- vaatziekten: - Coronary artery disease in women. What all physicians need to know. Edited by Pamela Charney, MD, FACP. Women's Health series ISBN: Proefschrift: Psychosocial aspects of coronary heart disease in women. Veronika Maria Brezinka. Universiteit Leiden Thesis Leiden - with a summary in Dutch. ISBN Proefschrift: Gender differences in cardiovascular disease. An epidimiologic study of endocrine factors. Liesbeth Hak. Erasmus Universiteit Rotterdam Contemporary Cardiology. Coronary Disease in Women. Evidence-Based Diagnosis and Treatment. Edited by Leslee J. Shaw, PhD, Rita F. Redberg, MD, FACC Humana Press. Totowa, New Jersey (e-isbn). We hebben een selectie aan artikelen toegevoegd: - Hypertension is an independent predictor of survival disparity between African- American and white breast cancer patients uit The International Journal of Cancer, waarin wordt geconcludeerd dat hypertensie een prognostische betekenis heeft voor het overleving verschil tussen Afro-Amerikaanse en blanke patiënten met borstkanker, - Experiences with Weight Change in African-American Breast Cancer Survivors uit The Breast Journal, waaruit blijkt dat veranderingen in het gewicht een kritische component van borstkanker overlevingskans in Afro-Amerikaanse vrouwen is en dat het belangrijk kan zijn om de Afrikaanse-Amerikaanse borstkanker overlevenden met informatie over de oorzaken en gevolgen van de verandering in gewicht en strategieën Value Kenniscentrum Kalender Opvallend

2 PAGINA 2 voor gewichtsbeheersing na de behandeling te bieden als onderdeel van hun follow-up zorg, - Ethnic and gender differences in patient education about heart disease risk and prevention van o.a. Gilat L. Grunau (Patient Education and Counseling Volume 76, Issue 2, August 2009, Pages ) waarin staat dat primaire zorgaanbieders moet streven naar een betere voorlichting over HD en de risicofactoren voor vrouwen in het algemeen, en voor postmenopauzale vrouwen in het bijzonder. - Prognose bij allochtonen na een ziekenhuisopname voor hart- en vaatziekten, feiten en cijfers van de werkgroep cijfers van de Nederlandse Hartstichting (Hart Bulletin j40 nr4 aug.2009), - Ethnic and gender differences in patient education about heart disease risk and prevention door o.a.gilat L. Grunau (in Patient Education and Counseling 76 (2009) ) waarin gepleit wordt voor een betere voorlichting, - Sex differences in pharmacokinetics and pharmacodynamics door Monica Gandhi e.o. (Annual Review of Pharmacology and Toxicology Vol. 44: ) - Cultureel interview overbrugt cultuurverschillen door Huub Beijers (Phaxx nr1 2009) geeft informatie over het opbouwen van een goede werkrelatie met patiënten met een allochtone achtergrond - Oncology News Issue 1: Focus on Race and Cacer, july Universal precautions: perinatal touch and examination after childhood sexual abuse door o.a Jan Coles (BIRTH 36:3 September 2009) De docentencursus Train the trainers voor nascholing Partnergeweld heeft in juli en augustus plaatsgevonden. Hiervoor zijn zeven docenten getraind die op verzoek nascholing kunnen geven. Aanmelden hiervoor kan via het kenniscentrum. Training voor huisartsen over signaleren en bespreken partnergeweld. Nieuws uit Nijmegen Vernieuwde website Vrouwenstudies Omstreeks november van dit jaar wordt een vernieuwde website vrouwenstudies medische wetenschappen in gebruik genomen. De vernieuwde website zal een inhoudelijke (en technisch) verbetering betekenen. Er is meer aandacht besteed aan de vormgeving, de navigatiestructuur (waar staat wat?) en het interactieve gebruik. We verwachten hiermee het gebruikersgenot voor de abonnees van onze kennisdatabank te optimaliseren. Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer weten over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur specifiek kunt maken? Neem contact op met het Kenniscentrum SDMO: ksdmo@elg.umcn.nl

3 PAGINA 3 Publicaties Van Zalinge E. A. B; Lagro-Janssen A. L. M.; Schadé B., The increasing number of female general practitioners: Why we need to change medical culture, The European Journal of General Practice, Volume 15, Issue , pages Souwer IH, Lagro-Janssen ALM. Vitamin D3 is not effective in the treatment of chronic chilblains. Int J Clin Pract 2009;63(2): Jonge A de, Rijnders MEB, Diem M Th van, Scheepers PLH, Lagro-Janssen ALM. Are there inequalities in choice of birthing position? Sociodemographic and labour factors associated with the supine position during the second stage of labour. Midwifery 2009; 25: Teunissen TAM, Lagro-Janssen ALM. Sex differences in the use of absorbent (incontinence) pads in independently living elderly people: do men receive less care? Int J Clin Pract 2009;63: Luijks H, Lagro-Janssen T, Weel C van. Defining comorbidity and understanding patients needs. Annals of Fam Med 2009;7: (Comments). Informatief Pharos Pharos is een landelijk kennis- en adviescentrum op het gebied van de gezondheid van vluchtelingen en nieuwkomers. Pharos ondersteunt professionals en organisaties die zorg- en dienstverlening aan deze groepen willen verbeteren en hun gezondheid willen bevorderen. Daartoe ontwikkelt Pharos praktisch toepasbare kennis en interventies. Pharos is lid van de Nederlandse Public Health Federatie. Lees verder Dokteren in de stad Het werk als huisarts in de grote stad is niet alleen lastig maar ook fascinerend. Een blijvende professionele uitdaging. Wat doe je met gezinsgeneeskunde, als er zoveel mensen zijn die alleen of in tweetallen wonen? Hoe markeer je je plaats als huisarts als er al zo veel plaats is afgestaan aan de specialistische genees kunde en andere tweedelijnsdisciplines? Het boek dokeren in stad is geschreven door J.A.M. Harmsen en C.P.J.M. Peters & Peters, C.P.J.M. Er is ook een abonnement op de reeks. Per jaar verschijnen er 3 á 4 titels. Doelgroep: Huisartsen. Meer lezen via deze link. Age and aging in rheumatoid arthritis Influence of age and gender on the assessment and outcome of rheumatoid arthritis Op 7 oktober a.s. zal Bea Rad0vits dit proefschrift verdedigen. In hetproefschrift wordt de inoed van leeftijd en geslacht op de behandeling, het verloop en de uitkomst van de ziekte RA in kaart gebracht. RA gecombineerd met een andere ernstige ziekte (bijv. hart-en vaatziekten), gaf bij vrouwen een 5 jaar kortere levensverwachting; bij mannen was dit 2 jaar.

4 PAGINA 4 The role of intergenerational transfers in gendered labour patterns Hoe ouders arbeid en zorg onderling verdelen beïnvloedt mede de latere arbeidspatronen van hun kinderen. Dat blijkt uit onderzoek van Anne van Putten. die hierover 26 juni 2009 promoveerde. Verdeling van zorgtaken bij ouders beïnvloedt de latere arbeidspatronen van hun kinderen. Mannen vervullen doorgaans een kleiner aandeel van het huishoudelijke werk en vrouwen een groter aandeel, naarmate hun vaders in hun kindertijd een kleiner aandeel in het huishouden hadden en hun moeders een groter aandeel. Bovendien werken vrouwen die opgroeiden met een huismoeder gemiddeld minder uren op de arbeidsmarkt in volwassenheid, dan de dochters van werkende moeders. Zo bezien lijkt een seksestereotype (traditioneel) rolmodel van ouders in de kindertijd en het gebrek aan werkgerelateerde vaardigheden en middelen van huismoeders een barrière te vormen voor het ontstaan van egalitaire arbeidspatronen onder hun kinderen. Daarentegen kan de overdracht van praktische hulp van ouders naar kinderen in volwassenheid juist egalitaire rolpatronen stimuleren. Moeders met jonge kinderen participeren namelijk vaker op de arbeidsmarkt en werken meer uren als de grootouders hen huishoudelijk werk uit handen nemen. Tot deze conclusies komt Anne van Putten in haar proefschrift 'Intergenerationele overdracht en gender-stereotype arbeidspatronen'. Beleidsmaatregelen die seksestereotype arbeidspatronen beogen te doorbreken moeten er volgens de promovenda dan ook rekening mee houden dat het gedrag van ouders deze patronen mede beïnvloedt, zowel tijdens de kindertijd als in volwassenheid. Gender Sensitive Health Care Practices From Awareness to Action Dit is de titel van de promotie van Halime Çelik, onderzoeker bij de vakgroep Health, Ethics and Society aan de universiteit van Maastricht. In haar proefschrift onderzoekt ze best practices voor een succesvolle implementatie van gender gerelateerde kennis in gezondheidspraktijken. In hoeverre is gender en diversiteit een onderdeel van huidige gezondheidspraktijken en zijn professionals (waaronder o.a. huisartsen) gevoelig voor deze verschillen tussen patiënten? Om gender gevoelige best practices te implementeren in praktijken is het niet voldoende om verschillen tussen patiënten te duiden. Professionals moeten eerst bewust (awareness) zijn van de meerwaarde van het rekening houden met genderverschillen tussen patiënten. Dat kan door middel van doelgerichte (post-) academische opleidingsprogramma s voor bijvoorbeeld huisartsen. Een evaluatie van een gender en diversiteitstraining voor professionals in verschillende gezondheidspraktijken is een onderdeel van haar proefschrift. Om een brug te slaan tussen awareness van professionals naar action (het praktiseren van een gender gevoelige benadering in de arts-patiënt relatie), is meer nodig dan alleen een academische opleiding. In het proefschrift beschrijft ze dat brede interventieprogramma s nodig zijn om gezondheidspraktijken en professionals structureel gevoeliger te maken voor gender en diversiteit.

5 PAGINA 5 Ongelijkheid behouden, bestrijden en veranderen Op 18 september hield Mieke Verloo, hoogleraar Vergelijkende politicologie en ongelijkheidsvraagstukken aan de Faculteit der Managementwetenschappen van de Radboud Universiteit Nijmegen, haar oratie over ongelijkheidsvraagstukken. Ongelijkheid komt op allerlei plaatsen en manieren voor. Opstand tegen ongelijkheid vindt pas plaats als er politieke mogelijkheden zijn, eerdere netwerken, ondernemende individuen die mensen mobiliseren, en als een ongelijkheid geproblematiseerd is geraakt. Mieke Verloo beschrijft hoe ingewikkeld ongelijkheidsvraagstukken zijn. Zij laat zien dat meer kennis over ongelijkheid vereist dat onderzoek zich richt op de structurele manier waarop ongelijkheid in sociale verhoudingen gemaakt wordt, dat steeds aandacht nodig is voor het maken van de categorieën zelf, dat het begrip interferentie nodig is om ook op kruisingen van privilege en achterstelling te kunnen letten, en dat er in sterkere mate aansluiting gezocht moet worden bij bredere sociale theorieën. Ze bespreekt verschillende benaderingen van de vraag hoe politiek en beleid kunnen omgaan met interferentie tussen ongelijkheden: reactief, pragmatisch, substantieel en democratisch participatief. Value kenniscentrum VALUE De databank van het kenniscentrum VALUE is geüpdate met ca. 115 nieuwe referenties (periode jan juni 2009). In de publicatie Feiten en cijfers over (a.s.) artsen m/v, is veel materiaal toegevoegd. De publicatie nadert nu de eindfase. In eerste instantie zal de publicatie in het Nederlands verschijnen. Binnen het onderdeel Feiten en cijfers zijn de laatste maanden vele nieuwe tabellen toegevoegd. Zie de pagina s: Cijfers gezondheidszorg en Emancipatie. Op de website staat de speciale bibliografie over het thema gezondheidsklachten van (vrouwelijke) artsen. In september en oktober wordt de website overgezet van het verouderde Coherence (Content Management Systeem) naar Sharepoint. Vrouwen in Wetenschap Sinds 2001 hebben de vrouwelijke hoogleraren van de Radboud Universiteit Nijmegen het initiatief genomen tot de oprichting van de Werkgroep Vrouwelijke Hoogleraren (WVH), een platform bestaande uit vrouwelijke hoogleraren uit verschillende wetenschapsgebieden, ter bevordering van de positie van de vrouw. De Werkgroep Vrouwelijke Hoogleraren stimuleert en faciliteert de uitwisseling van ervaringen, onderlinge ondersteuning en belangenbehartiging van vrouwelijke werknemers aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Dat meer vrouwen in de academie nodig zijn erkennen alle universiteiten. De Radboud Universiteit Nijmegen voegt de daad bij het woord. Met emancipatienota s en concrete actieplannen die nauw op elkaar aansluiten. Stimuleringspremies voor postdoc s, docenten en onderzoeksters zullen de komende jaren worden ingezet om de doorstroomkansen van vrouwelijke wetenschappers te vergroten. Voor veelbelovende vrouwelijke promovendi kent de Radboud Universiteit Nijmegen de

6 PAGINA 6 Frye-stipendia: reisbeurzen die onderzoeksters in staat stellen in het buitenland onderzoek te doen. Daarnaast buit de Nijmeegse universiteit de mogelijkheden van het Aspasiaprogramma van NWO goed uit. Vrouwen die ze binnen heeft, wil de Radboud Universiteit Nijmegen ook binnen houden. Daarom maakt ze werk van goede randvoorwaarden zoals kinderopvang en de mogelijkheid om werktijden flexibel in te richten. Lees verder Kalender Met een mentor naar de top! Op 22 oktober 2009 organiseert de NHG-werkgroep Vrouwen en Huisartsgeneeskunde een symposium Met een mentor naar de top!". Het is bestemd voor vrouwelijke huisartsen die bestuurlijke of wetenschappelijke ambities hebben binnen het veld van de huisartsgeneeskunde. Na een inleiding door Toine Lagro-Janssen, voorzitter NHG-werkgroep Vrouwen en Huisartsgeneeskunde en een voordracht over motivatie en carrière van medici door Berber Pas, volgen twee workshops. In de eerste bespreken de deelnemers wat hen tegenhoudt en wat hen juist stimuleert in het ontwikkelen van een carrière binnen de huisartsgeneeskunde. In de tweede workshop bespreken we de mogelijkheden van mentorschap. Ter afsluiting wordt de haalbaarheid van een systeem van georganiseerd mentorschap geïnventariseerd. Doelgroep Vrouwelijke huisartsen die ofwel academische ofwel bestuurlijke aspiraties hebben. Vrouwelijke huisartsen met academische of bestuurlijke ervaring die anderen verder willen helpen. Symposium Seks, sekste en seksualiteit (WSSG) Op 7 oktober a.s. organiseer de Werkgroep Sekse Specifieke Geneeskunde (WSSG) een avondvullend symposium over seks, sekse en seksualiteit. De avond bestaat uit een drietal workshops met de volgende onderwerpen: Seks, sekse en cultuur bij jongeren: Prof. Dr. A.L.M. Lagro-Janssen Seks en chronische ziekten: Dr. M. Vergeer (Arts-seksuoloog) Homoseksualiteit en de hulpverlener: Drs. K. Rosmalen-Nooijens en Drs. D. Arts Zie voor meer informatie over de Werkgroep Sekse Specifieke Geneeskunde de website : De opzet van de werkgroepen en inhoud zullen in het kenniscentrum worden opgenomen. 4th Congress of the International Society of Gender Medicine (IGM) Van 6 tot 8 November 2009 Nov 6-8, 2009 te Berlijn Het congres is gericht op gender-onderzoek vanuit een breed spectrum van medische gebieden, in het fundamenteel en klinisch onderzoek, en gezondheidszorg, preventie en medisch onderwijs.

7 PAGINA 7 Opvallend Als afsluiting van de nieuwsbrief, bij het rubriekje wat u en ons opviel in de media, deze keer aandacht voor de volgende onderwerpen: Sekseverschil in de nota over studierendement In de nota over studierendement van de Radboud Universiteit Nijmegen (september 2009) blijkt dat vrouwelijke studenten veel ijverig studeren dan mannelijke studenten. Ze geven minder vaak de brui aan hun studie, en halen vaker dan mannelijke studenten binnen vier jaar het bachelordiploma. In de nota staan tal van maatregelen voor rendementsverbetering. Het is voor het eerst dat de Radboud universiteit het verschil tussen mannelijke studenten en vrouwelijke studenten als het gaat om studierendement op een rijtje heeft gezet, en wat blijkt? Mannelijke studenten blijven ver achter. Van alle vrouwelijke studenten haalt bijna tweederde na vier jaar het bachelordiploma, bij de mannelijke studenten is dit percentage ruim onder de 40. Tussen faculteiten en opleidingen zijn grote verschillen. Bij letteren lopen mannelijke studenten en Vrouwelijke studenten nog redelijk in de pas, bij sociale wetenschappen zijn de Vrouwelijke studenten vele malen succesvoller dan mannelijke studenten: 67 procent van de Vrouwelijke studenten haalt in vier jaar de eindstreep, bij de mannelijke studenten is dat liefst 40 procentpunten minder. De cijfers (zie tabel) zijn gebaseerd op vwo-scholieren die in 2004 met hun studie in NIjmegen begonnen. De Nijmeegse universiteit heeft het rendement bij de kop genomen als uitvloeisel van de landelijke afspraken om de studieprestaties te verbeteren. In 2014 moet het percentage dat in vier jaar de eindstreep haalt zijn opgetrokken naar 70, een geweldige inhaalslag. Landelijk ligt dat percentage nu op 45, in de Nijmeegse universiteit zit daar iets boven.

8 PAGINA 8 Wetenschap meer iets voor mannen? Onderzoekers van het Project Implicit melden in juli 2009 dat stereotypes een oorzaak kunnen zijn voor de genderongelijkheid in wetenschap, zo concluderen ze in het rapport National differences in gender-science stereotypes predict national sex differences in science and mathachievement. De termen wetenschap en wiskunde werden door een grote meerderheid van de ruim proefpersonen uit 34 verschillende landen eerder met hij en man geassocieerd dan met de vrouwelijke tegenhangers van deze termen. De gegeven antwoorden verschilden niet tussen mannen en vrouwen: ook succesvolle vrouwelijke wetenschappers associeerden wetenschap met man. Niet iedereen is zich echter bewust van dit stereotype, zoals de naam van het project al doet vermoeden: Participants are often surprised to learn that they may have unconscious biases involving gender or race or religion that are quite different from their stated beliefs. Om dit impliciete stereotype te veranderen en hiermee het concurrentievermogen te verbeteren is een cultuuromslag nodig, zo stellen de onderzoekers. Lees verder Het Kenniscentrum Sekse en Diversiteit in Medisch Onderwijs is onderdeel van, UMC St. Radboud. Indien ontvangst van de nieuwsbrief niet meer gewenst is, is afmelding mogelijk via ksdmo@elg.umcn.nl