Weetwinkel BERICHTEN. Verdere informatie: Seksueel misbruik in de jeugdzorg

Transcriptie

1 Weetwinkel BERICHTEN Wie is de baas op straat? Hoe gaat u als professional de strijd aan met overlastgevende en/of criminele jeugdgroepen? Wanneer weet u dat er meer aan de hand is dan slechts overlast? En hoe springt u in op crimineel gedrag? Doelgroep: Professionals die werkzaam zijn in: Jeugdzorg, GGZ/welzijn, Politie, Gemeenten, Reclassering, OM, Detentiewezen en overige geïnteresseerden. Kosten: De prijs voor de bijeenkomst is 275,- voor het plenaire ochtendgedeelte en 375,- voor het ochtendgedeelte aangevuld met een workshop. Genoemde bedragen zijn inclusief digitaal naslagwerk, hand-outs, koffie/thee en lunch en exclusief BTW. Tijd en plaats: 11 september, uur, Congrescentrum In de Driehoek - Willemsplantsoen 1c, 3511 LA Utrecht. Verdere informatie: Seksueel misbruik in de jeugdzorg Onder leiding van dagvoorzitter Annelies Kuyper (senior consultant seksualiteitsbeleid Rutgers WPF) krijgt u antwoord op de volgende vragen: Welke bevindingen deed de commissie Rouvoet in het Kwaliteitskader Voorkomen Seksueel Misbruik in de jeugdzorg? De hechtingsgeschiedenis - welke risico s op seksueel misbruik zijn er bij problematische gehechtheid? Hoe kunt u seksueel gedrag aan de orde stellen en desgewenst aanpakken? Verplichte meldcode of meldingsplicht - wat betekent het en hoe werkt het? Welke eerste opvang en begeleiding kunt u zelf bieden bij geconstateerd seksueel misbruik? Doelgroep: Managers, beleidsmedewerkers, jeugdhulpverleners, jeugdbeschermers, gezinshuisouders, gezinsvoogden, psychologen, orthopedagogen, kinderpsychiaters, kinderartsen, vertrouwensartsen, jeugdverpleegkundigen, maatschappelijk werkers en andere professionals werkzaam in de (gesloten) residentiële jeugdzorg en pleegzorg. Kosten: De prijs voor deze bijeenkomst is 375,- voor de hele dag. Genoemde bedragen zijn inclusief digitaal naslagwerk, hand-outs, koffie/thee en lunch en exclusief BTW. Tijd en plaats: 13 september, uur, Leerhotel Het Klooster - Daam Fockemalaan 10, 3818 KG Amersfoort. Verdere informatie: Jaarcongres LVB Organisatie: Het congres is ontwikkeld in samenwerking met Uitgeverij SWP en tijdschrift SoziO. De organisatorische verantwoordelijkheid ligt in handen van congresbureau Logacom in Amsterdam. De afgelopen jaren is de problematiek van kinderen, jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke beperking (LVB) steeds complexer geworden. Die problemen 390 Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 52 (2013)

2 zijn lastig te herkennen en te beoordelen en omdat LVB ers zichzelf vaak overschatten en niet willen onderdoen voor anderen, hebben ze de neiging zorg en ondersteuning te mijden. Ook de omgeving overschat deze groep dikwijls, met als gevolg dat LVB ers worden overvraagd. Gevolg is dat er nog meer problemen en frustraties ontstaan die uiteindelijk tot gedrags- of verslavingsproblemen of zelfs tot criminaliteit kunnen leiden. Kosten: 279,- excl. BTW; inclusief lunch, consumpties en congresmateriaal. Tijd en plaats: 17 september, uur, Congrescentrum Regardz Buitensociëteit te Zwolle, Stationsplein 1, 8011 CW Zwolle. Verdere informatie: Verstoorde taal - wat is normaal? - Omgaan met taalstoornissen in de klas Eén op de tien leerlingen heeft een probleem met de taalontwikkeling. Dit levert niet alleen moeilijkheden op bij taal en spelling, maar ook bij alle andere vakken. Hoe kunt u taalstoornissen adequaat signaleren? Wat is het verschil tussen een taalachterstand en een taalstoornis? En hoe vangt u problemen als gevolg van taalstoornissen op bij andere vakken? Onder leiding van dagvoorzitter Ellen Gerrits, lector Logopedie Hogeschool Utrecht staan onder meer de volgende vragen op het programma: - Wat zijn de verschillen tussen primaire en secundaire taalstoornissen en taalstoornissen als uiting van een onderliggende neurologische stoornis? - Hoe integreert u externe of ondersteunende hulp in de klas? - Welke leer- en gedragproblemen komen vaak voor in combinatie met taalstoornissen? Na het plenaire ochtendprogramma kunt u zich inschrijven voor een van de volgende verdiepingssessies: - Passend onderwijs voor dyslectische kinderen. - Taalbeleid en referentieniveaus. - Taalstoornissen en communicatieve vaardigheden. Doelgroep: Leerkrachten, intern begeleiders, remedial teachters, taalcoördinatoren, orthopedagogen, logopedisten, (school)maatschappelijk werkers uit het primair onderwijs. Kosten: 275,- voor de ochtend en 395,- voor de hele dag, inclusief digitaal naslagwerk, hand-outs, koffie/thee en lunch en exclusief BTW. Tijd en plaats: 25 september, uur, Congrescentrum In de Driehoek - Willemsplantsoen 1c LA Utrecht. Verdere informatie: De pedagoog in de spotlights! - Opvoedingsidealen vanuit verschillende contexten Organisatie: Vereniging tot Bevordering van de Studie der Pedagogiek (VBSP). Opvoeden is mensenwerk, iedereen heeft er een mening over en meningen verschillen. Opvoeding is met andere woorden niet neutraal en verbonden met de waarden en normen van de opvoeder. Maar wat betekent dit voor de pedagoog? Vanuit welke waarden handelt deze? Door welke idealen wordt de professional gedreven? Wat zijn hierbij de spanningsvelden die in het werk naar voren komen en hoe gaat de pedagoog hiermee om? In Nederland is sprake van een kanteling, van probleem naar perspectief en van zorg naar ontzorgen. Deze kanteling wordt ondersteund door veranderingen in 391

3 beleid en wettelijke kaders. Dit beïnvloedt direct het werk van de pedagoog. Tijdens dit congres gaat het over de idealen van de pedagoog en de situaties waarin deze handelt. Welke uitdagingen liggen er in de verschillende beroepssituaties van de pedagoog? Vanuit verschillende perspectieven en op verschillende niveaus komen werksituaties van de pedagoog aan de orde. De spanning tussen de praktijk en idealen wordt zichtbaar. Specifieke aandacht is er tijdens dit congres voor de stadspedagoog, de pedagoog als onderzoeker, de pedagoog als regisseur, de pedagoog als ondernemer. Maar ook de pedagoog in het virtuele milieu en de pedagoog als beleidsmaker. Kosten: gehele congres 535,- p.p. (incl. overnachting). Het is ook mogelijk om in te schrijven voor een van beide dagen: de deelnamekosten voor maandag 30 september bedragen 290,- p.p. en voor dinsdag 1 oktober 240,- p.p. (excl. overnachting). Tijd en plaats: 30 september en 1 oktober, Woudschoten Hotel & Conferentiecentrum te Zeist. Verdere informatie: Gedragsstoornissen bij kinderen en jongeren Het ochtendprogramma is speciaal afgestemd op het voortgezet onderwijs en de middag op het primair onderwijs. In een theoretisch en een praktisch deel krijgt u onder meer antwoord op de volgende vragen: - Wat is het verschil tussen gedragsproblemen en gedragsstoornissen? - Hoe betrekt u de ouders voor een gelijke aanpak op school en thuis? - Wat zijn de (nieuwe) regels voor verwijzing naar speciaal onderwijs? Doelgroep: In de ochtend worden de onderwerpen toegespitst op: docenten/mentoren, zorgcoördinatoren, orthopedagogen, groepsbegeleiders die werken met jongeren van jaar; s middags worden de onderwerpen behandeld voor: leerkrachten, gedragsspecialisten, intern begeleiders, orthopedagogen, groepsbegeleiders die werken met kinderen van 4-12 jaar. Kosten: De prijs voor de bijeenkomst is 275,- voor een dagdeel. Genoemde bedragen zijn inclusief digitaal naslagwerk, hand-outs, koffie/thee en lunch en exclusief BTW. Tijd en plaats: 2 oktober, uur en uur, Congrescentrum In de Driehoek - Willemsplantsoen 1c, 3511 LA Utrecht. Verdere informatie: Breinbewust onderwijs Onder leiding van Betsy van de Grift komen onder meer de volgende onderwerpen aan bod: - Breinvriendelijk reken- en taalonderwijs binnen de gebruikte lesmethoden. - Wat zijn do s en don ts van breinvriendelijk onderwijs? - Welke verschillen zijn er in de hersenontwikkeling tussen jongens en meisjes? - Hoe stimuleert u het leren plannen, het werkgeheugen en de regulatie van emoties? Doelgroep: Deze studiedag is speciaal ontwikkeld voor leerkrachten, remedial teachers, intern begeleiders en orthopedagogen uit het primair onderwijs. Kosten: De kosten voor deze studiedag bedragen 375,- voor de hele dag. Genoemde bedragen zijn inclusief digitaal naslagwerk, hand-outs, koffie/thee en lunch en exclusief BTW. 392

4 Tijd en plaats: 8 oktober, uur, Congrescentrum In de Driehoek - Willemsplantsoen 1c, 3511 LA Utrecht. Verdere informatie: Het oneigen lijf Onder leiding van Annelou de Vries, kinder- en jeugdpsychiater van het genderteam van het VU Medisch Centrum, worden onder andere de volgende onderwerpen behandeld: - Genderdysforie bij jongeren - een fase of een overtuiging? Welke symptomen zijn er? Hoe gaat u het gesprek aan met de jongere? - De definitie van genderdysforie - welke behandelingen zijn mogelijk? En wat is het effect van deze behandelingen nu en in de toekomst? - Hoe ondersteunt u de jongere en zijn of haar familie? Op deze studiedag krijgt u niet alleen praktische informatie van deskundige en ervaren sprekers, u kunt ook uw eigen verhaal voorleggen tijdens het forum in de middag. Doelgroep: Deze studiedag is bedoeld voor psychiaters, psychologen, professionals in de jeugdzorg, maatschappelijk werkers, (sociaal) verpleegkundigen, gezinstherapeuten, orthopedagogen, seksuologen en overige geïnteresseerden. Kosten: De kosten voor deze studiedag bedragen 245,- per dagdeel of 375,- voor de hele dag. Genoemde bedragen zijn inclusief digitaal naslagwerk, hand-outs, koffie/thee en lunch en exclusief BTW. Tijd en plaats: 10 oktober, uur, Leerhotel Het Klooster - Daam Fockemalaan 10, 3818 KG Amersfoort. Verdere informatie: 30e Symposium Jeugd- en Gezinsonderzoek Organisatie: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en de Radboud Universiteit. Thema: Nieuwe zorg voor jeugd. In het ochtendprogramma staat de nieuwe pedagogische visie centraal. Welke kwaliteiten vraagt die visie van de professionals? Hoe kan hierop beleid gemaakt worden? Wat is de wetenschappelijke evidentie en hoe kijken studenten hier tegenaan? Het middagprogramma gaat over resultaatgericht werken, het voortdurend monitoren van uitkomsten en benutten van informatie van cliënten over verloop en rendement van de hulpverlening. Kosten: 150,-. Tijd en plaats: 10 oktober, uur, Nijmegen. Verdere informatie: Samenwerkingsverbanden in het onderwijs Onder leiding van Paul Zoontjens, hoogleraar onderwijsrecht Universiteit van Tilburg, worden onder meer de volgende punten aangesneden: - Hoe completeert u uw schoolondersteuningsprofiel en stemt u het goed af met uw samenwerkingsverband? - Hoe verwerkt u overgangsjaren, verevening en weerstandsvermogen in de meerjarenbegroting? - Herbestedingsverplichting, personeel in dienst van SWV of een combinatie? Wat past bij uw situatie? 393

5 In de ochtend is het programma toegespitst op samenwerkingsverbanden in het voortgezet onderwijs, s middags wordt ingegaan op de gevolgen voor het primair onderwijs. Doelgroep: Deze studiedag is ontwikkeld voor bestuurders/cvb/rvb, (adjunct) directeuren, (con)rectoren, medezeggenschapsraden, ondersteuningsplanraden, personeelsfunctionarissen, leden raad van toezicht, beleidsmakers uit het voortgezet onderwijs (ochtendprogramma) en het primair onderwijs (middagprogramma). Daarbij is het programma wellicht interessant voor gemeentefunctionarissen onderwijs, onderwijsjuristen, onderwijsadviseur en overige geïnteresseerden. Kosten: De kosten voor deze studiedag bedragen 295,- per dagdeel. Genoemde bedragen zijn inclusief digitaal naslagwerk, hand-outs, koffie/thee en lunch en exclusief BTW. Tijd en plaats: 29 oktober, uur en uur, Congrescentrum In de Driehoek - Willemsplantsoen 1c, 3511 LA Utrecht. Verdere informatie: Autisme in het onderwijs Onder leiding van Ina van Berckelaer, emeritus hoogleraar orthopedagogiek universiteit Leiden komen onder meer de volgende onderwerpen aan bod: - Welke gesprekstechnieken zet u in bij het communiceren met leerlingen met autisme? - Hoe kunt u pesten van en tussen leerlingen met autisme verminderen? - Hoe maakt u uw onderwijsaanbod met kleine aanpassingen geschikt(er) voor leerlingen met autisme? - Contextblindheid - leerlingen met autisme kennis en vaardigheden in verschillende situaties leren toepassen. Doelgroep: s Ochtends worden de onderwerpen toegespitst op docenten, mentoren/leerlingbegeleiders, zorgcoördinatoren, orthopedagogen die werken met jongeren van 12 tot 18 jaar (voortgezet onderwijs en mbo). s Middags worden de onderwerpen behandeld voor leerkrachten, gedragsspecialisten, intern begeleiders, orthopedagogen die werken met kinderen van 4 tot 12 jaar (primair onderwijs). Kosten: De prijs voor deze bijeenkomst is 275,- voor een dagdeel. Genoemde bedragen zijn inclusief digitaal naslagwerk, hand-outs, koffie/thee en lunch en exclusief BTW. Tijd en plaats: 6 november, uur en uur, Leerhotel Het Klooster - Daam Fockemalaan 10, 3818 KG Amersfoort. Verdere informatie: WETENSWAARDIGHEDEN Kentalis wint Siméa Innovatieprijs 2013 met project Digitaal heen-en-weer Maartje Wilke, Bouke Meulenbroeks en Esther van Sprundel, persoonlijk begeleiders van dagbehandeling Kameleon in Sint-Michielsgestel en De Kubus in Breda, hebben met hun digitale heen-en-weer schriftje de Innovatieprijs van brancheorganisatie Siméa gewonnen. De prijs is ingesteld om vernieuwende praktijkinitiatieven onder de aandacht te brengen van medewerkers in onderwijs en zorg. 394

6 Zij constateerden dat het soms lastig is om ouders bij de dagbehandelingsgroepen te betrekken en om ervoor te zorgen dat het geleerde ook in de thuissituatie wordt meegenomen. In de pilot digitaal heen-en-weer schriftje werkten twee naschoolse dagbehandelingsgroepen een halfjaar lang met een digitaal schriftje in plaats van de papieren variant. In het digitale schriftje konden medewerkers, ouders en leerkrachten in een beveiligde digitale omgeving belangrijke zaken over het kind delen. Maar ook een logopedist, ergotherapeut of andere betrokkenen konden toegang krijgen tot het schriftje. In de digitale omgeving staat beschreven hoe een kind die dag heeft gewerkt aan een doel, hoe het ging in de klas en hoe het weekend thuis verliep. Ook kunnen er foto s worden gedeeld. Met het beeldmateriaal kunnen ouders en hun kind de dag bespreken. Het beeldmateriaal dient dan als communicatiemiddel. Ieder kind heeft in het digitale schriftje een algemene (groeps)omgeving en een individueel gedeelte. De proef is onderdeel van het project Zorg op afstand van Koninklijke Kentalis. In dit project wordt met E-zorg geëxperimenteerd op de werkvloer. Beste historische website De verkiezing Beste historische website is een initiatief van het Historisch nieuwsblad in samenwerking met het Nationaal Archief. Ieder jaar worden twee prijzen uitgereikt: een vakjuryprijs en een publieksprijs. De vakjury verkoos het digitaal historisch museum van de s Heeren Loo Zorggroep tot de beste historische website van het jaar. In haar rapport loofde de jury de zorgvuldig gekozen combinatie van vorm en inhoud. De website intrigeert vanaf de allereerste aanblik. En dat niet alleen vanwege de mooie vormgeving. De jury waardeert de site omdat die veel meer is dan een folder of een boek, vertaald naar de techniek van het internet. Het is ook geen afgeleide van iets in de werkelijkheid, maar een product op zichzelf. Voor deze site zijn de technologische mogelijkheden ingezet om een verhaal te vertellen dat relevant is en interessant. Historisch en actueel. En daarmee aantrekkelijk voor mensen die niet a priori in dit onderwerp geïnteresseerd zijn. Het is een site die je naar binnen trekt en je vanachter het scherm bijna letterlijk laat ronddwalen in een andere wereld. Het digitaal historisch museum biedt de bezoeker informatie over hoe er de afgelopen 120 jaar vorm is gegeven aan de zorg voor verstandelijk gehandicapten. Het is het product van samenwerking tussen Communicatie van de s Heeren Loo Zorggroep, Bureau Louter uit Amsterdam, de Hogeschool Arnhem-Nijmegen en een Nijmeegse historicus. Bovendien werkten tientallen vrijwilligers mee aan het verzamelen en selecteren van waardevol historisch materiaal dat tot voor kort verstopt lag in evenzovele instellingarchieven in heel Nederland

7 Pier de Boer-prijs Op 25 april 2013 reikte de Nederlandse Stichting tot bevordering van de sociaalpedagogische zorg (SPZ) voor de derde maal de Pier de Boer-prijs uit aan het meest vernieuwende project voor mensen met een verstandelijke beperking. De prijs is genoemd naar Pier de Boer, de bevlogen schoolmeester, die aan de wieg van SPZ stond. De Pier de Boer-prijs is een initiatief van Stichting SPZ. Het doel van de prijs is vernieuwende projecten voor mensen met een verstandelijke beperking te stimuleren om mede daardoor een bijdrage te leveren aan het welzijn van de mensen met een verstandelijke beperking. Eén keer in de twee jaar reikt de stichting de prijs uit. Elke twee jaar wordt een nieuw thema vastgesteld voor de prijs. De Pier de Boerprijs bestaat uit een geldbedrag van ,- en een beeld. Stichting SPZ steunt mensen met een verstandelijke beperking. Zij doet dat door het verlenen van financiële steun aan verenigingen, stichtingen en projecten. Stichting SPZ ondersteunt projecten die inzetten op het verder helpen van mensen met een verstandelijke beperking, in het bijzonder projecten die vernieuwend en overdraagbaar zijn. Het thema van de prijs in 2013 was versterking van de positie van mensen met een licht verstandelijke beperking in de samenleving. Er waren 3 projecten genomineerd. - ABCDate van Stichting Steffie, een contactbemiddelingssite in de breedste zin van het woord, gemaakt voor en door mensen met een licht verstandelijke beperking: - isupporter van Stichting Perspectief is een instrument waarmee zorgorganisaties structureel kunnen werken aan verandering van cultuur, beleid en praktijk van de zorgverlening: - Spelenderwijs Meedoen van Zorgbelang Gelderland is een educatief en dynamisch bordspel dat samen met mensen met een licht verstandelijke beperking wordt ontwikkeld om alledaagse onderwerpen bespreekbaar te maken. De prijs werd toegekend aan een plan om een datingsite te ontwikkelen voor mensen met een verstandelijke beperking, ABCDate, een project van stichting Steffie. De datingsite zal worden beheerd door mensen met een beperking, en is bedoeld om mensen met een beperking die vrienden of verkering zoeken, met elkaar in contact te brengen. Kandidaten voor de volgende Pier de Boer-prijs (uitreiking in 2015) zijn projecten die bijdragen aan meer betrokkenheid en medezeggenschap van mensen met een verstandelijke beperking op gemeentelijk niveau. Zie Geboortegewicht en autisme Baby s die bij de geboorte licht of juist zwaar zijn, blijken later vaker autisme te ontwikkelen dan baby s met een gemiddeld gewicht. Dat blijkt uit een onderzoek van de University of Manchester. De onderzoekers bestudeerden gegevens over Zweedse kinderen van 0 tot 17 jaar die tussen 2001 en 2007 waren verzameld. Al tijdens de zwangerschap werd hun gewicht gemeten. Ook namen ze later deel aan testen waarin gekeken werd naar hun sociale, motorische, cognitieve en taalvaardigheden. Sommige kinderen werden niet meegenomen in het onderzoek, zoals kinderen die te jong waren om autisme te kunnen diagnosticeren, kinderen die niet in Zweden geboren waren en tweelingen. Uit de overgebleven beschikbare gegevens bleek dat er 4383 kinderen autisme hadden kinderen zonder autisme fungeerden als controlegroep. Bij grotere baby s, met een geboortegewicht van meer dan 4,5 kilogram, bleek vaker autisme voor te komen. Ook bij kleine baby s die minder dan 2,5 kilogram wogen, kwam vaker autisme voor. Of de baby s te vroeg of te laat geboren werden, maakte 396

8 daarbij niets uit. De onderzoekers vermoeden dat afwijkingen in de groei en ontwikkeling ook de ontwikkeling van de hersenen beïnvloeden. De onderzoeksresultaten verschenen in The American Journal of Psychiatry. Angststoornis komt vaker voor bij kind met een autismespectrumstoornis (ASS) Kinderen met ASS hebben vaker een angststoornis dan kinderen zonder ASS. Van de kinderen met ASS is 40 procent klinisch angstig. Dat blijkt uit het proefschrift van Bonny van Steensel, waarop zij 16 mei promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam. Andersom geldt ook dat symptomen van ASS vaker voorkomen bij kinderen met een angststoornis dan bij kinderen zonder angststoornis. Mogelijk vormt de aanwezigheid van ASS, of symptomen daarvan, een risico voor het ontwikkelen van angststoornissen. Angststoornissen zijn met cognitieve gedragstherapie goed te behandelen bij zowel kinderen met als zonder ASS, zo blijkt uit het promotieonderzoek. Cognitieve gedragstherapie heeft een soortgelijk effect bij kinderen met ASS als bij kinderen zonder ASS. Ook heeft de therapie positieve effecten voor de kwaliteit van leven, symptomen van ASS en gedragsproblemen. Volgens Van Steensel onderstrepen de onderzoeksresultaten het belang van het herkennen, diagnosticeren en behandelen van angststoornissen bij kinderen met ASS. Gehandicaptenzorg blijft groeien In 2011 maakten mensen met een verstandelijke, lichamelijke en/of zintuigelijke beperking gebruik van gehandicaptenzorg. Dat lijken er minder te zijn dan in 2007 ( ), maar er is in de afgelopen jaren nogal wat onduidelijkheid geweest wie er allemaal moesten worden meegeteld. De cijfers staan in het Brancherapport gehandicaptenzorg 2012 van de Vereniging gehandicaptenzorg Nederland. Volgens de opsteller van het rapport zijn de nieuwste cijfers betrouwbaarder, omdat de instellingen duidelijker vragen hadden gekregen. Kwart jongeren slachtoffer van criminaliteit Ruim een kwart van de jongeren van 15 tot 25 jaar was in 2012 slachtoffer van criminaliteit, merendeels vermogensdelicten. Dat blijkt uit een overzicht van criminaliteitscijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Jongeren kregen in 2012 vooral te maken met vermogensdelicten, zoals fietsendiefstal en zakkenrollerij. Ze zijn vaker dan volwassenen het slachtoffer van vermogens- en geweldsdelicten, maar minder vaak van vandalisme. Jonge mannen en vrouwen waren in 2012 gemiddeld even vaak slachtoffer. Wel waren jonge mannen beduidend vaker het slachtoffer van geweld en jonge vrouwen vaker van vermogensdelicten en vandalisme. Meewerken aan rechten van mensen met een beperking! Mensenrechten zijn er om ieder mens te beschermen tegen onrecht. In het dagelijks leven blijken mensenrechten niet voor iedereen gelijk te gelden. Ook niet voor bijvoorbeeld mensen met een beperking. Daarom hebben de landen van de Verenigde Naties een aanvullend verdrag gemaakt over de rechten van mensen met een beperking. Dit verdrag gaat uit van zelfstandigheid en zeggenschap, toegankelijkheid en gelijkheid. Nederland zal dit verdrag in 2015 gaan ratificeren. De Coalitie voor Inclusie, een beweging van mensen en organisaties die werkt aan een inclusieve samenleving, organiseert provinciale werkbijeenkomsten over dit verdrag. Op 27 september reikt staatssecretaris Van Rijn de Gouden Mensenrechten Prokkel uit in Den Haag. Deze wordt gefinancierd door het Ministerie van VWS in samenwerking met de Coalitie voor Inclusie en de Stichting Prokkel. 397

9 Er moet nog veel gebeuren in Nederland om ervoor te zorgen dat alle mensenrechten ook voor mensen met een beperking gaan gelden. Prokkelen, het organiseren van een prikkelende ontmoeting tussen mensen met en zonder een beperking, kan daarbij helpen. Meer informatie over de activiteiten rondom het VN-verdrag is te vinden op: en over de Coalitie voor Inclusie: Meer informatie over Prokkel is te vinden op Zorgplicht scholen verhelderd Voor scholen, ouders, leerlingen en rechters is het vaak onduidelijk wat de zorgplicht van een school precies inhoudt. In haar proefschrift verheldert Brechtje Paijmans de reikwijdte van de zorgplicht en aansprakelijkheid van scholen. Zij promoveerde aan de Universiteit Utrecht. Paijmans onderzocht de zorgplicht voor de vier meest voorkomende onderwerpen waarbij ouders scholen soms aansprakelijk stellen voor schade. Paijmans pleit ervoor de zorgplicht bij pesten, misbruik en geweld in te delen in drie fasen: voorzorg, uitvoering en nazorg. In de fase van voorzorg moet een school nadenken over de sociale veiligheid van het schoolgebouw en de directe omgeving. De school moet een veiligheidsbeleid opstellen, met daarin onder meer gedragsnormen. Bij de uitvoering gaat het om toezicht houden en zo nodig ingrijpen. Als nazorg moet de school hulp bieden aan het slachtoffer of de leerling adviseren of verwijzen naar externe hulpverleners. Kinderombudsman: bied thuiszitters onderwijs op maat Kinderen die extra zorg nodig hebben, moeten onderwijs op maat kunnen krijgen. Daarvoor pleit Kinderombudsman Marc Dullaert in zijn onderzoeksrapport Van leerplicht naar leerrecht, dat op 16 mei is gepubliceerd. De Kinderombudsman onderzocht hoe het kan dat er kinderen in Nederland zijn die geen onderwijs krijgen. Hij vindt dat er een omslag moet worden gemaakt van leerplicht naar leerrecht. Voor sommige kinderen is het niet haalbaar om vijf dagen fysiek aanwezig te zijn op school, wat de leerplichtwet nu verplicht. Het moet dan bijvoorbeeld mogelijk zijn een aantal dagen thuisonderwijs te volgen. De overheid, de onderwijsinspectie, scholen en leerplichtambtenaren moeten hier gezamenlijk afspraken over maken in een zogenaamd thuiszittersakkoord, aldus Dullaert. Ook concludeert de Kinderombudsman dat passend onderwijs geen oplossing is voor thuiszittende kinderen, want de zorgplicht die scholen krijgen biedt volgens hem geen oplossing zolang schoolbesturen, leerkrachten en leerplichtambtenaren niet worden gestimuleerd om maatwerk te organiseren. Boek met beweegspellen bij Middin Bij zorginstelling Middin hebben studenten eenvoudige spellen beschreven om mensen met een verstandelijke beperking meer aan het bewegen te krijgen. In bijna 70 pagina s omschrijven ze hoe je met sportmaterialen en ook met huis- tuin- en keukenmiddelen kunt werken aan de gezondheid van cliënten. Het beweegboek is onder andere gebaseerd op een activiteitenboek van Gemiva en een beweegmap van Asvz. Jan Walburg hoogleraar positieve psychologie Universiteit Twente De technische Universiteit Twente heeft Jan Walburg per 1 mei 2013 benoemd als hoogleraar aan de vakgroep psychologie, gezondheid en technologie. Het domein van de leerstoel is positieve psychologie. Hiermee heeft de Universiteit Twente de eerste Nederlandse leerstoel op dit terrein gecreëerd. Met name in de Verenigde Staten zijn meerdere vakgroepen en hoogleraren actief in dat domein. De positieve psychologie 398

10 is een relatief nieuw vakgebied dat zich niet alleen richt op de bestudering van menselijke problemen en tekortkomingen, maar ook op onderwerpen als ontwikkeling, bloei, geluk en welbevinden. De Universiteit Twente en het Trimbos-instituut hebben al een jarenlange samenwerking op dit terrein. Jan Walburg zal zich als hoogleraar de komende jaren richten op de bestudering van factoren die bijdragen aan de bloei van individuen, teams, organisaties, scholen, gemeenschappen en wijken. Ook zelfmanagement en het welbevinden van mensen met een chronische ziekte behoort tot het onderzoeksdomein. Nieuwe regels voor eenzame insluiting in de GGZ Vanaf 15 mei 2013 mogen er in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) geen nieuwe separeer- en afzonderingskamers meer bijkomen. GGZ-patiënten mogen in de toekomst alleen nog worden ingesloten in een extra beveiligde kamer in combinatie met intensieve zorg. Dat staat in een nieuwe veldnorm over insluiting. Op verzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft TNO in samenwerking met GGZ Nederland, patiënten/familieorganisaties en zorgaanbieders, een veldnorm insluiting ontwikkeld. Daarin staan eisen waaraan extra beveiligde kamers moeten voldoen. Alle traditionele separeer- en afzonderingsvoorzieningen moeten op termijn buiten gebruik worden gesteld. De IGZ en GGZ Nederland zijn in overleg over deze termijn. In de GGZ is het uitbannen van eenzame insluiting inmiddels een breed gedragen uitgangspunt. Zowel kortdurende behandeling als chronische zorg vindt steeds meer ambulant en thuis plaats. Dat kan alleen als er voldoende achtervang is in de vorm van korte intensieve klinische zorg voor eerste opvang en crisissituaties. Randvoorwaarden voor insluiting zijn veiligheid, voldoende zorg, aandacht en nabijheid, 24/7 face to face contactmogelijkheden en een humane fysieke setting. Dit moet eraan bijdragen dat insluiting zo kort mogelijk duurt, met minimale belasting en schade voor de patiënt en zijn omgeving. Kindermishandeling vergroot kans op obesitas Kinderen die mishandeld zijn hebben zesendertig procent meer kans op het ontwikkelen van obesitas op volwassen leeftijd. Dat toont een nieuwe studie van King s College London aan. De onderzoekers analyseerden gegevens van ruim mensen uit 41 studies over de hele wereld. Ernstige kindermishandeling treft ongeveer één op de vijf kinderen (onder de 18 jaar) in het Verenigd Koninkrijk. Borderliners interpreteren gezichtsuitdrukkingen verkeerd Uit Canadees onderzoek blijkt dat patiënten met borderline persoonlijkheidsstoornis soms woede zagen in een neutraal gezicht en reageerden op die bedreiging. Dit verschijnsel wordt niet gezien bij bipolaire stoornis of schizofrenie. De symptomen van borderline persoonlijkheidsstoornis lijken veelal wel op klachten van andere psychiatrische stoornissen wat de diagnose en behandeling lastig maakt. De recente studie van Ruocco toont aan dat mensen met borderline moeite hebben met het herkennen van emoties als woede, verdriet, angst en walging, waarbij met name het mis-interpreteren van woede en walging opvielen. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis hebben moeite met het reguleren van hun emoties. Ze hebben de neiging om impulsief te handelen, hebben woedeuitbarstingen en stormachtige relaties. Borderliners vrezen verlating, klagen over een leeg gevoelsleven en doen aan zelfbeschadiging, zoals snijden. Onder mensen met borderline is een relatief hoog zelfmoordpercentage. Ongeveer 6 procent van de volwassenen in de Verenigde Staten heeft borderline persoon- 399

11 lijkheidsstoornis, volgens de Nationale Onderwijs Alliantie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis, die ook schat dat 20 procent van alle psychiatrische ziekenhuisopnames en 10 procent van de poliklinische behandeling mensen met borderline betreft. Inspectie constateert diverse tekortkomingen bij zorgorganisaties De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft diverse onaangekondigde bezoeken aan zorginstellingen voor mensen met een verstandelijke beperking gebracht. Daarbij constateerde de Inspectie diverse tekortkomingen, onder meer in de kwaliteit van het personeel, ondersteuningsplannen en onderbouwing van vrijheidsbeperkingen. Veel tips via meldpunt voor besparen op onnodige zorg Pak eerst de verspilling van zorgeuro s aan, in plaats van te snijden in zorguitgaven. Met dat idee werd het Meldpunt onnodige zorg ingericht door vier belangenorganisaties die zich zorgen maken over de bezuinigingen die het kabinet wil doorvoeren in de zorg. Ruim 2500 mensen dachten mee en gaven suggesties voor besparingen. Inmiddels heeft de overheid ook een meldpunt geopend voor verspilling in de zorg. Uit de meldingen blijkt dat bijna de helft van de mensen te maken heeft met onnodige zorg. Zo liet 28,5% weten ervaring te hebben met overbodige of onnodig dure medicijnen. 37% van de deelnemers die suggesties deden voor besparingen vinden dat er onnodig vaak medicijnen worden weggegooid doordat deze in te grote hoeveelheden worden verstrekt. Bij het meldpunt kwamen ook voorstellen binnen om fraude met declaraties tegen te gaan. Mensen stellen voor om declaraties via patiënten te laten verlopen, en om mensen beter inzicht te geven in het declaratieoverzicht. Ook meldt 14,1% van de deelnemers ideeën om efficiënter om te gaan met hulpmiddelen, bijvoorbeeld door ze te hergebruiken. Mensen vinden ook dat er geld bespaard kan worden als dokters beter luisteren naar patiënten en als de communicatie tussen zorgverleners verbetert. De Chronisch zieken en Gehandicapten Raad, het Landelijk Platform GGz, Platform VG en patiëntenfederatie NPCF startten het meldpunt Besparingen in de zorg eind maart. Op kunnen mensen sinds 24 mei ook (anoniem) verspilling in de zorg en oplossingen hiervoor doorgeven. Het meldpunt zal de hele kabinetsperiode geopend blijven. ADHD en dyslexie meer hetzelfde dan verschillend Christien Alderlieste-de Jong is op 20 maart 2013 gepromoveerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij deed onderzoek naar de overlap in cognitieve problemen die leiden tot ADHD en dyslexie. Uit dit onderzoek blijkt dat ADHD en dyslexie meer overlappen dan tot nu toe werd gedacht. De Jong vergeleek een groep kinderen met alleen ADHD, een groep kinderen met enkel dyslexie, een groep kinderen met zowel ADHD als dyslexie en een groep zonder ADHD of dyslexie met elkaar. Iedere groep voerde verschillende computertaakjes uit. Deze taakjes brachten in kaart hoe goed kinderen een handeling konden stoppen of dingen konden onthouden die ze zojuist gezien hadden. Daarnaast onderzocht ze hoe goed de kinderen woorden van pseudowoorden konden onderscheiden. Hieruit bleek dat er een overlap bestaat in het neurocognitief functioneren tussen ADHD en dyslexie, wat mogelijk wijst op gemeenschappelijke etiologische factoren van ADHD en dyslexie. Inspectie: meer nodig voor kwetsbare leerlingen De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de kwaliteit van het Nederlandse Onderwijs en brengt ieder jaar verslag uit van de positieve en negatieve ontwikkelingen in het stelsel. Op 24 april 2013 hebben de bewindslieden van OCW het Onderwijsverslag 400

12 van de inspectie over in ontvangst genomen. Dit jaarlijkse verslag laat zien dat er winst is geboekt aan de onderkant van het onderwijs door een forse terugdringing van het aantal zwakke en zeer zwakke scholen. De onderwijskwaliteit op scholen die niet zwak of zeer zwak zijn, laat echter geen vooruitgang zien. Het onderwijs in Nederland is doorgaans in orde. Toch ziet de inspectie bij een aanzienlijk deel van de scholen tekortkomingen. De meeste leraren leggen de lesstof goed uit, realiseren een taakgerichte werksfeer en betrekken leerlingen of studenten actief bij de les. Kortom: ze beheersen de basisvaardigheden. Maar voor de meer complexe vaardigheden ligt het anders. De meerderheid van de leraren heeft moeite met differentiëren en het afstemmen van het onderwijs op verschillen tussen leerlingen en studenten. Dit betekent dat de gemiddelde leerling over het algemeen goed bediend wordt, maar dat degenen die moeilijk mee kunnen komen of juist extra uitdaging nodig hebben, buiten de boot vallen. In navolging van Passend onderwijs hanteert de inspectie het begrip leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte. De inspectie vat het begrip ondersteuning breed op: van een aanbod voor leerlingen met leerproblemen, zoals dyslexie en dyscalculie, tot en met een aanbod voor leerlingen met een hoog of laag IQ. In hun beleidsreactie op het Onderwijsverslag van de inspectie geven de bewindslieden van OCW en de staatssecretaris van Economische Zaken aan dat zij dit Onderwijsverslag beschouwen als de aanzet voor een gezamenlijke agenda om een grote stap vooruit te zetten, op weg van goed naar excellent onderwijs. Door meer aandacht te geven aan de beste leerlingen en de prestaties van de kwetsbare leerlingen op peil te houden, kan het onderwijs over de hele linie beter worden. Scholen moeten de kwaliteit van hun onderwijs aan leerlingen met ondersteuningsbehoefte op een aantal belangrijke punten verbeteren, onder meer als het gaat om afstemming, ondersteuning en begeleiding. Om dit te bereiken is er veel aandacht voor schoolleiders en leraren in het beleid. Verbetering van de lerarenopleidingen, betere begeleiding van beginnende leraren en permanente ontwikkeling van leraren zijn essentiële onderdelen van dit beleid. Op die manier kan het onderwijs voor alle leerlingen beter worden en kunnen scholen bijvoorbeeld ook goed inspelen op de invoering van passend onderwijs per 1 augustus Jeugdwet en dyslexie Als het aan het kabinet ligt, moet op 1 januari 2015 de nieuwe Jeugdwet ingaan. Vanaf dat moment wordt alle zorg voor kinderen door de gemeente georganiseerd en betaald. Ook de diagnosticering en behandeling van enkelvoudige dyslexie die nu nog door de zorgverzekeraar wordt betaald, valt vanaf 2015 onder de Jeugdwet. De wet is nog in de maak, maar gemeenten zullen zich nu al moeten gaan voorbereiden op hun nieuwe zorgtaak. Binnen de kaders van de nieuwe wet moet elke gemeente afzonderlijk gaan beslissen hoe ze de zorg voor jeugd gaat organiseren binnen hun gemeente en hoe ze het beschikbare budget daarvoor gaan inzetten. Voorlopig gemeentelijk jeugdhulpbudget 2015 bekend Alle gemeenten hebben een indicatie gekregen van het bedrag dat ze in 2015 ontvangen voor de gedecentraliseerde jeugdzorg. De bedragen staan in de Meicirculaire gemeentefonds 2013, die op 31 mei is verschenen. De Jeugdmonitor van het CBS geeft gemeenten inzicht in de lokale vraag naar jeugdzorg en het geld dat daarvoor nodig is. Binnenkort verschijnt er over elke gemeente een factsheet met daarin het budget en het aantal kinderen en jongeren per zorgvorm. Van Yperen: Bestaande kennis te weinig gebruikt Ondanks innovaties boekt de zorg voor jeugd te weinig vooruitgang, doordat verbete- 401

13 ringen te versnipperd zijn en bestaande kennis weinig wordt gebruikt. Dat betoogde Tom van Yperen op 4 juni in zijn oratie als bijzonder hoogleraar Monitoring en innovatie zorg voor jeugd aan de Rijksuniversiteit van Groningen. Van Yperen vreest dat door de transitie de versnippering en het negeren van bestaande kennis zal toenemen. Hij geeft als voorbeeld de invoering van wijkteams bij de aanpak van gezinnen met meervoudige problemen. Sommige gemeenten gaan eraan voorbij dat de gespecialiseerde jeugdzorg daar goede methoden voor ontwikkeld heeft, zo stelt hij. Successen en tegenvallers in de zorg voor de jeugd vallen onvoldoende op doordat de resultaten niet goed gemonitord worden. Hij pleit voor een meet- en verbeterbeweging waarin beroepskrachten, organisaties en gemeenten samen verbeteringen doorvoeren op basis van nieuwe ideeën, praktijkervaring en kennis over wat werkt, waarbij de resultaten van die verbeteringen goed gemeten worden. AGENDA 11 september Wie is de baas op straat? (zie dit nummer) september New horizons for Mental Health in Intellectual and Development Disabilities (IDD) (zie nummer 2). 13 september Seksueel misbruik in de jeugdzorg (zie dit nummer). 17 september Jaarcongres LVB (zie dit nummer). 25 september Verstoorde taal - wat is normaal? - Omgaan met taalstoornissen in de klas (zie dit nummer). 30 september en 1 oktober De pedagoog in de spotlights! - Opvoedingsidealen vanuit verschillende contexten (zie dit nummer). 2 oktober Gedragsstoornissen bij kinderen en jongeren (zie dit nummer). 8 oktober Breinbewust onderwijs (zie dit nummer). 10 oktober Het oneigen lijf (zie dit nummer). 10 oktober 30e Symposium Jeugd- en Gezinsonderzoek (zie dit nummer). 11 oktober Studiedag Oplossingsgericht Werken (zie nummer 4). 29 oktober Samenwerkingsverbanden in het onderwijs (zie dit nummer). 6 november Autisme in het onderwijs (zie dit nummer). 7 en 8 november Internationaal symposium Gezondheidsachterstand bij mensen met verstandelijke beperkingen (zie nummer 4). 29 januari 2014 Nationale Dyslexie Conferentie 2014 (zie nummer 6). 402