GGzE. jaargang 9 nummer

Transcriptie

1 GGzE jaargang 9 nummer GGzE behaalt Planetreelabel

2 - Colofon Dit magazine verschijnt vier keer per jaar. Negende jaargang nr Oplage: exemplaren. Het volgende nummer verschijnt in december Vormgeving/dtp Huisdrukkerij GGzE Drukwerk GrafiPrint BV Trots op behalen van het Planetree-label 4-5 GGzE mag zich de trotse bezitter van het Planetree-label noemen. Een erkenning voor ruim vijf jaar hard werken aan betere zorg, een helende omgeving en een gezonde organisatie waarvan de resultaten nu al zichtbaar zijn. Beeldmateriaal Karin Quint, Afdeling Communicatie GGzE Tekst Jack van Eekelen, Karin Quint, José van der Waerden, Afdeling Communicatie GGzE Eco-app geeft inzicht in relaties 13 Met een ecogram brengt een cliënt zijn netwerk digitaal in kaart en krijgt hij meer inzicht in zijn relaties. Vragen zoals wie kunnen we mogelijk bij de behandeling betrekken horen dan tot de verleden tijd. Redactiesecretariaat GGzE, afdeling Communicatie Postbus 909, 5600 AX Eindhoven tel. (040) vcw.mackus@ggze.nl Foto voorpagina: Nieuwbouw psychotische stoornissen Huisvesting GGzE Centrum Psychose in tien jaar volledig vernieuwd De afgelopen tien jaar is alle huisvesting van GGzE Centrum Psychose verbeterd. Waar vroeger donkere en wat naargeestige gangen waren, is nu veel daglicht en een huiselijke sfeer. GGzE is een HKZ-gecertificeerde organisatie. En is trotse bezitter van het Planetree-label. Het magazine wordt met zorg samengesteld. Toch kan het voorkomen dat er onjuistheden in staan. Aan de inhoud van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van afdeling Communicatie van GGzE. Verder in dit nummer Van opname naar deeltijdbehandeling... 3 Resultaten mensgerichte zorg spreken voor zich...4 In Contact: op weg naar minder dwang en drang...6 Vertrouwen in de toekomst?... 7 Chijs van Nieuwenhuizen benoemd tot president EFCAP...8 GGzE en gemeente Bladel bundelen krachten...9 GGzE wint prijs voor High Intensive Care...10 Minder vallen en beter slapen door sensoren...10 Voor cliënten: afspraakherinnering via sms Verwijzers benieuwd naar ACT-team van De Omslag Psychose ervaren met Labyrinth Psychotica Tien jaar actieve hulp bij eerste psychose...12 De naaste hoort erbij...12 Agenda...12 Krachten en valkuilen worden zichtbaar...13 Er is voor iedereen wel iets te doen Eigen problemen kunnen oplossen vermindert kans op terugval...15 Huisvesting GGzE Centrum Psychose volledig vernieuwd Sponsors gezocht! Column Raad van Bestuur GGzE Magazine

3 Van opname naar deeltijdbehandeling Verwijzersdagen De Wende houdt dit najaar een aantal informatiedagen voor verwijzers. Deze verwijzersdagen zijn op 28, 29 en 30 oktober en 11, 12 en 13 november. Aanmelden kan per Meer informatie en het programma vindt u op Aanbod De Wende: vernieuwd en vernieuwend Veertig jaar lang bood De Wende behandelingen aan in een klinische setting. Vanaf 1 september is dit veranderd in een intensief deeltijdaanbod. Nieuw is de diagnostische groep, waar in drie maanden tijd bekeken wordt welke behandeling het beste aansluit bij de situatie van de cliënt. De Wende maakt onderdeel uit van GGzE Centrum Persoonlijkheid en biedt behandeling aan mensen met complexe persoonlijkheidsproblemen die op meerdere terreinen in hun leven vastlopen. Ze zijn voortdurend ernstig in conflict met zichzelf en de wereld om hen heen. Vaak hebben eerdere behandelingen geen effect gehad. In de afgelopen veertig jaar werden deze cliënten voor een jaar opgenomen. In de weekenden gingen ze naar huis. Vorig jaar kregen we de opdracht om bedden af te bouwen. Dus vroegen we ons af hoe we met het oog op de toekomst iets vernieuwends konden ontwikkelen, vertelt psychiater Rosy Ghijsens. Dat werd een intensief deeltijdaanbod en een diagnostische groep. Ghijsens. We kijken wel naar wat er vroeger is gebeurd, maar werken vooral vanuit het hier en nu. De therapie is in wezen niet veranderd, maar de intensiteit is verhoogd. En dat is helemaal niet verkeerd. Van cliënten verwachten we direct een actieve houding. De samenwerking tussen cliënt en therapeut neemt ook toe. Daarnaast is het niet meer de bedoeling dat een behandeling zonder termijnsetting en toetsing gebeurt. We bekijken per cliënt wat er nodig is qua intensiteit en voor hoe lang. Gat Wat diagnostiek betreft was er nog een gat te vullen. Daarvoor is de diagnostische groep opgezet. Ghijsens: De doelgroep is complex, vaak is de diagnose meervoudig. Dan heeft bijvoorbeeld iemand én een borderline persoonlijkheidsstoornis én ADHD én stemmings- of verslavingsproblemen. Het is goed om dan diagnostisch te kijken wat er precies speelt. We betrekken daar ook het systeem (de naasten) van de cliënt bij. Het doel is een expertverslag in de taal van de cliënt, met daarin een advies. Bijvoorbeeld voor een behandeling bij ons of bij een instelling in de eigen regio. En soms blijkt de cliënt gewoon nog niet in staat om te werken aan zijn problematiek. Dan bekijken we wat hij op dit moment nodig heeft. Vier dagen Cliënten die meedoen aan de deeltijdbehandeling bezoeken De Wende vier dagen per week van negen tot vijf uur. s Avonds gaan ze naar huis en voor wie te ver weg woont, zijn er overnachtingsmogelijkheden op Landgoed De Grote Beek. Beide groepen krijgen Mentaliserende Bevorderende Therapie (MBT+) en bij één groep is dat aangevuld met aandacht voor een gezonde leefstijl (MTB+ Health Minded). Het gaat om mensen die aan zichzelf willen werken, die zicht hebben op hun problematiek, zegt De Wende in hulpvragen Cliënten komen met verschillende hulp-vragen bij De Wende terecht. Zoals: Ik loop telkens weer vast en wil graag iets veranderen. (De Wende algemeen) Wat is er toch met me aan de hand waardoor ik telkens in dezelfde problemen terecht kom en/of geen blijvende vooruitgang kan aanhouden? (Diagnostische groep) Ik zoek hulp om bepaalde patronen te doorbreken die ervoor zorgen dat ik moeilijkheden krijg op werk, met relaties en negatief ten opzichte van mezelf sta. (MBT-groepen). GGzE Magazine 3

4 Resultaten mensgerichte zorg spreken voor zich Trots op behalen van het Planetree-label Op 17 september gaf het Amerikaanse hoofdkantoor van Planetree het verlossende bericht: GGzE mag zich de trotse bezitter van het Planetree-label noemen. Een erkenning voor ruim vijf jaar hard werken aan betere zorg, een helende omgeving en een gezonde organisatie. Het Planetree-label is veel meer dan een papieren certificaat. Het staat voor concrete resultaten. Cliënten, naasten en medewerkers ervaren dat dagelijks. In 2009 ging GGzE aan de slag met de Planetree-visie waarin mensgerichte zorg centraal staat. Er waren toen twintig mensen enthousiast, tweehonderd mensen geïnteresseerd en de rest dacht: we zien het wel, herinnert bestuursvoorzitter Joep Verbugt zich. Later werden er honderd enthousiast en zo n vier- tot vijfhonderd geïnteresseerd. Die aantallen zijn steeds doorgegroeid. Planetree-coördinator Ellen Knippers is ervan overtuigd dat Planetree niet meer ter discussie staat. Het hoort nu gewoon bij GGzE. We hebben aangetoond dat het nieuwe kansen biedt en veel oplevert. Binnen heel GGzE heeft het gezorgd voor meer openheid en reflectie. Bovendien biedt Planetree iedereen in de organisatie een duidelijke richting: dáár willen we met z n allen naartoe. Dat geeft helderheid. Veel opgeleverd Er is de afgelopen jaren hard getrokken aan alle aspecten die Planetree omvat. Eenmaal bezig met de aanvraag van het label, is op een rijtje gezet wat dat GGzE heeft opgeleverd. Heel veel, constateert Joep Verbugt. Hij begint aan een uitgebreide opsomming. Als je kijkt naar betere zorg is de cliënttevredenheid gestegen van 7,0 naar 7,5. Bij dat cijfer moet je goed voor ogen houden wie wij behandelen. Van alle cliënten die opgenomen zijn, is de helft gedwongen opgenomen. Dan is 7,5 een mooi cijfer. Belangrijk vindt hij ook de toename van het aantal ervaringsdeskundigen: in 2008 waren het er zestien, in 2013 maar liefst 61. We vonden dat altijd al belangrijk, maar Planetree legt echt de nadruk op eigen regie en inbreng van de cliënt. Daarom zijn we hen steeds meer gaan inzetten, vult Ellen Knippers aan. Nog een paar cijfers: het aantal gegronde klachten is gedaald van 52 in 2009 naar 25 in Het aantal separaties nam af van 1581 in 2011 naar 1122 in Meer vrijwilligers Ander positief punt: er zijn steeds meer vrijwilligers actief. Van 280 in 2012 naar 400 in Deels zijn dat (ex-)cliënten die zo hun eigen kracht ontdekken, deels zijn het mensen van buitenaf. Verbondenheid met de samenleving is een belangrijk punt van Planetree. Dit kan helpen om stigma s 4 GGzE Magazine

5 Over het Planetree-label De internationale Planetree-organisatie heeft een label ontwikkeld om zorgverleners te erkennen die cliëntgerichte zorg omarmen en op uitgebreide schaal toepassen. De criteria van het label zijn gebaseerd op de feedback van duizenden patiënten, cliënten en zorgprofessionals over wat echt belangrijk is bij mensgerichte zorg. Daarnaast zijn een goede organisatorische inbedding en metingen vereist. Om het label te krijgen moet een instelling aantonen dat aan ieder criterium wordt voldaan. Voor GGzE ging het om 156 verschillende criteria die vallen onder de drie kerndoelen van Planetree: betere zorg, helende omgeving, gezonde organisatie. Het Planetree-label kan aangevraagd worden door (onderdelen van) elk type zorginstelling. GGzE is in Europa de eerste GGZ-instelling die het label ontvangt voor de gehele organisatie. Na drie jaar beoordeelt Planetree of het label verlengd wordt. Meer informatie over Planetree: en ww.planetree.org. Het label wordt medio oktober uitgereikt. In november komt er een speciale editie van het magazine gericht op Planetree. rondom de GGZ te verminderen. Daarnaast maken vrijwilligers meer leuke activiteiten voor cliënten mogelijk. Bijvoorbeeld op het gebied van cultuur, licht Joep Verbugt toe. Daar steken we meer tijd in en dat merk je. Het aantal culturele activiteiten is gestegen en bepaalde evenementen, zoals Grote Beek Pop, groeien jaarlijks. Een belangrijk doel van Planetree is om van onderaf, op de werkvloer, de mensgerichte zorg te stimuleren. Het grote aantal inzendingen voor de JAK Award geeft aan dat dit gelukt is, vindt Verbugt. De JAK Award wordt sinds 2012 uitgereikt aan een project bij GGzE dat bijdraagt aan de visie van Planetree. In drie jaar dienden medewerkers 86 initiatieven in om elkaar te inspireren. Trots zijn op wat je doet en van elkaar leren, dat is echt Planetree, aldus Knippers. Ook het naastenbeleid heeft een extra impuls gekregen. Er kwamen focusgroepen met familieleden, de band met familieorganisaties is versterkt en bij veel JAKinitiatieven speelt de familie een belangrijke rol. De familiebrunch bij De Woenselse Poort, de familiekamers in de nieuwbouw, geeft Verbugt als voorbeelden. En wat ik erg mooi vind is dat familie veel nauwer betrokken wordt bij de terminale zorg. Daar heb ik verschillende positieve reacties over ontvangen. Zichtbare vooruitgang Nog een paar wapenfeiten. De afgelopen jaren is 150 miljoen euro geïnvesteerd om van Landgoed De Grote Beek steeds meer een helende omgeving te maken. Terrein, gebouwen en andere verblijfsvoorzieningen werden aangepakt. Wie nu op het landgoed komt, krijgt echt een andere eerste indruk dan vijf, zes jaar geleden. Ook zulke zaken vindt Planetree belangrijk. Het onderdeel gezonde organisatie zit eveneens in de lift. De medewerkerstevredenheid steeg van 6,8 naar 7,1; waarbij de score voor betrokkenheid en bevlogenheid met 30% toenam. Het ziekteverzuim daalde, de financiële gezondheid ging met sprongen vooruit. Er is kortom op veel terreinen zichtbaar vooruitgang geboekt. Dat viel ook buiten GGzE op, vertelt Joep Verbugt. De afgelopen vier jaar hebben we zestien internationale en nationale prijzen of nominaties in de wacht gesleept. Onder andere voor de High Care Unit, het Ketelhuis en onze gastvrijheid. Bemoedigende tussenstop Zeker, ze zijn trots op het Planetree-label, maar Verbugt en Knippers waarschuwen voor zelfgenoegzaamheid. Het label inspireert en is een bemoedigende tussenstop. Maar het kan en moet nóg beter. Dat cijfer voor cliënttevredenheid en medewerkerstevredenheid willen we echt naar een 8 krijgen. GGzE Magazine 5

6 Hoe bewaar je je rust? In Contact: op weg naar minder dwang en drang Ook tijdens moeilijke momenten wil GGzE haar cliënten goede, humane en vriendelijke zorg bieden. Daarom wordt er hard gewerkt aan het verminderen van dwang- en drangmaatregelen. Met het project In Contact zetten we de volgende stap. In Contact is begin dit jaar van start gegaan. De naam van het project is veelzeggend: In contact zijn en blijven met een cliënt is een belangrijke voorwaarde voor het verminderen van de inzet van dwang- en drangmaatregelen, zegt projectleider Karin Artz. Maar als hulpverlener moet je ook in contact met jezelf blijven. Hoe bewaar je je rust? Daarnaast zijn naasten en andere betrokkenen van belang. Als derde spelen gebouw en techniek een belangrijke rol. Aan deze drie punten wordt hard gewerkt. Medewerkers krijgen een training over onder meer vroegsignalering, waarbij signalerings plannen ingezet worden om een separatie te voorkomen. Door in contact minder dwang en drang Verder is er ruime aandacht voor het betrekken van naasten bij de behandeling. Dit moet veel vanzelfsprekender worden, zegt Artz. Naasten hebben veel ervaring met een cliënt. Door meer samen te werken, kun je een heleboel winst behalen. Ook de leefomgeving en de inzet van techniek kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het verminderen van de inzet van dwang- en drangmaatregelen. Voorbeelden daarvan zijn de support rooms in verschillende centra en de High Intensive Care bij GGzE Centrum Psychose. Het roer om Met het eerdere project Het roer om is al veel in gang gezet om het aantal dwang- en drangmaatregelen terug te dringen. Maar om het echt in de organisatie te borgen, is meer tijd nodig, zegt Artz. Er bestaan veel initiatieven naast elkaar en dat willen we meer stroomlijnen. Ook gaan we onderzoek doen. We bekijken bijvoorbeeld hoe het besluitproces bij separaties verloopt en wat daarin beter kan. Iedereen is zich ervan bewust dat er nog een weg te gaan is, zegt Joris Hendrickx, psychiater bij GGzE Centrum Psychose. De wil is er en het project is goed ontvangen, maar medewerkers beschikken nog niet altijd over voldoende alternatieven om bijvoorbeeld separeren te voorkomen. Nodig Het project besteedt daarom aandacht aan wat cliënten en medewerkers nodig hebben om dwangmaatregelen nóg meer te voorkomen. Dat is als eerste een competent team. Separaties helemaal voorkomen is waarschijnlijk niet mogelijk, zeggen zowel Artz als Hendrickx. Je kunt wel bekijken of het anders kan. In het verleden werd iemand bijvoorbeeld standaard voor een dag gesepareerd, illustreert Hendrickx. Nu zeggen we: separeer zo kort mogelijk. 6 GGzE Magazine

7 Vertrouwen in de toekomst? Regeldruk en systeemfouten leiden tot financiële druk Het eind van 2014 is in zicht, terwijl bij een groot deel van de GGZ-instellingen de jaarrekening van 2013 nog steeds niet eens is afgewikkeld. Het ministerie van VWS, de Nederlandse Zorgautoriteit, zorgverzekeraars, banken en accountants hebben elkaar in een houdgreep. Maar achter de schermen wordt hard gewerkt aan een oplossing, zegt Helmer de Coninck van PwC, accountant van GGzE. Met de hervorming van de langdurige zorg voor de deur hebben GGZ-instellingen wel wat beters te doen dan zich bezig te houden met Toch kunnen ze niet anders. Want de jaarrekeningen over 2013 hebben nog geen goedkeurende verklaring gekregen van de accountants. Zonder die verklaring staat de financiering door de banken onder druk, om over nieuwe financiering nog maar te zwijgen. Dat de jaarrekening 2013 niet goedgekeurd wordt, is een landelijk sectoraal probleem. De afgelopen jaren hebben de GGZ-instellingen financiële gevolgen van de grote veranderingen, zoals de overgang naar de prestatiebekostiging en de invoering van de DBC s, op kunnen vangen met eigen gelden én met voorfinanciering door de banken. Banken eisen, logischerwijs, een goedkeurende accountantsverklaring voor deze voorfinanciering. En nu díe niet afgegeven wordt dreigen er GGZ-instellingen in problemen te komen. Financiële performance GGzE is goed Ondanks dat er ook voor GGzE geen goedkeurende verklaring voor 2013 door de accountant is afgegeven, blijkt de financiële performance en de financiële buffer van GGzE goed. Er is vertrouwen in de financiële prestatie van GGzE. De banken hebben dit vertrouwen in GGzE uitgesproken door een waiver te verstrekken. Hiermee verklaren ze, na alle cijfers van 2013 bekeken te hebben, dat het feit dat er geen goedkeurende accountantsverklaring is als gevolg van het landelijke sectorale probleem, dat het geen consequenties heeft voor de financiering en dat ze tevreden zijn met de performance van GGzE. Schoonheidsfoutjes Hoe kan het dat al die GGZ-instellingen in hetzelfde schuitje zitten? Dat heeft niets met structurele fouten te maken, verzekert De Coninck. Maar met schoonheidsfoutjes in het systeem. Door alle grote veranderingen zoals de prestatiebekostiging en de invoering van de DBC-systematiek moet er door de instellingen enorm veel worden vastgelegd. Daarmee is de administratieve lastendruk opgelopen tot wel 20% van de totale arbeidstijd. En doordat er zoveel moet worden vast gelegd gaan er dingen fout, met de nodige gevolgen. Als een verwijsbrief niet wordt geregistreerd of een DBC wordt nét iets te laat geopend of gesloten kan een zorgverzekeraar, die de zorginstelling moet betalen voor de bewezen diensten, daarop geld inhouden. Geld dat de instelling nodig heeft om de medewerkers die de cliënt al hebben behandeld zijn salaris uit te betalen. Wat goed is voor de cliënt lijkt door de overheid en financiers in de loop der jaren dus een beetje uit het oog verloren te zijn. De administratie rondom de behandeling van een cliënt is verworden tot een oerwoud van regeltjes. Daarom zijn VWS, NZa, zorgverzekeraars, accountants en de instellingen nu hard op zoek naar een structurele oplossing. Door het systeem nu aan te passen hopen we in 2015 dit probleem niet meer te hebben. De Coninck verwacht dat er voor 2013 en 2014 een herstelactie komt. Hij denkt dat die oplossing er voor het eind van het jaar is. Uitdagingen Dat is geen moment te vroeg, want nieuwe uitdagingen staan alweer te wachten. Op dit moment zijn instellingen druk bezig met de inkoopoffertes voor Er zijn echter nog veel zaken die zich moeten uitkristalliseren, zegt De Coninck. Er staan een aantal grote transities voor de deur zoals de transitie van de langdurige zorg en de jeugdzorg richting de gemeentes. De zorginstellingen weten nu, drie maanden voor het nieuwe jaar van start gaat, nog niet of de gemeenten zorg bij hen gaat inkopen. Komende maanden zijn voor iedereen spannende tijden, ook voor GGzE. GGzE Magazine 7

8 Chijs van Nieuwenhuizen benoemd tot president EFCAP De lijntjes zijn heel kort geworden Ze houdt ervan om kennis en expertise te delen, om mensen met elkaar te verbinden. Het is dan ook geen wonder dat Chijs van Nieuwenhuizen zich als de nieuwe president van EFCAP als een vis in het water voelt. Goede zorg staat of valt bij deskundige en passievolle professionals. Daar doe ik het voor. EFCAP staat voor European association for Forensic Child and Adolescent Psychiatry, Psychology and other involved professions. Het is een vereniging voor Europese gedragsdeskundigen die werkzaam zijn in de gedwongen hulpverlening aan jongeren met ernstige gedragsproblemen. De vereniging zet zich in voor het delen van kennis en kunde en voor samenwerking op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. In mei werd Chijs van Nieuwenhuizen op een congres in Manchester benoemd tot president. Van Nieuwenhuizen is hoogleraar Forensische Geestelijke Gezondheidszorg aan de Universiteit van Tilburg en werkzaam bij GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie. Ze was al langer betrokken bij EFCAP; bijna zeven jaar lang was ze voorzitter van de Nederlandse tak. De organisatie maakte in die periode een professionaliseringsslag door en groeide naar meer dan 260 leden. Een actieve vereniging die drie keer per jaar geaccrediteerde studiedagen voor haar leden organiseert. ervaren psychiater, die had verteld dat ze daar moeite hebben met het bepalen van ontoerekeningsvatbaarheid. Door op een centrale plek in Europa een training over zo n onderwerp te geven, kunnen we elkaar helpen. Zo n internationale samenwerking levert iedereen voordelen op, zegt Van Nieuwenhuizen. Zet verschillende denkbeelden bij elkaar en je genereert kennis. Ook wij kunnen heel veel van anderen leren. Zo zijn ze in Engeland naar mijn idee veel verder met herstelondersteunende zorg. Subsidies Europese samenwerking wordt met het opdrogen van Nederlandse subsidies voor wetenschappelijk onderzoek ook financieel steeds belangrijker. Dat speelde zeker mee bij het accepteren van deze functie, zegt Van Nieuwenhuizen. Door internationaal samen te werken kunnen we meer betekenen voor ons vak en de zorg. Met haar benoeming tot EFCAP-president is Van Nieuwenhuizens toch al aanzienlijke netwerk verder uitgebreid. Daar heeft ook GGzE voordeel bij. Ik ben er natuurlijk voor alle EFCAP-leden. Maar als ik bij GGzE hoor dat iemand praktijk- of onderzoekservaring wil opdoen, bijvoorbeeld in Zwitserland, dan kan ik gemakkelijk met iemand bellen. De lijntjes zijn heel kort geworden. Trainingsaanbod Voor de overkoepelende organisatie heeft Van Nieuwenhuizen ook grootse plannen. Zo wordt er bijvoorbeeld gewerkt aan een Europees trainingsaanbod. Bij het laatste congres in Manchester hoorde ik over een collega uit Oost-Europa, een hele 8 GGzE Magazine Chijs van Nieuwenhuizen

9 GGzE en gemeente Bladel bundelen krachten Zorg dichtbij organiseren doe je samen Vanaf volgend jaar is de gemeente verantwoordelijk voor het ondersteunen van thuiswonende mensen met psychische beperkingen. Een goede samenwerking tussen GGzE en gemeenten is daarom steeds belangrijker. Hier en daar gebeurt dat al, zoals in Bladel. Onder meer rondom dementiezorg wordt veel samen opgetrokken. Zorg en begeleiding op maat zo dicht mogelijk bij inwoners organiseren. Dat is het doel van de omvangrijke decentralisatie van de Wmo, de jeugdzorg en arbeidsparticipatie naar gemeenten. In Bladel houdt wethouder Joan Veldhuizen zich daarmee bezig. De gemeente telt vijf dorpen, vertelt ze. Wij willen zorg en welzijn zoveel mogelijk op dorpsniveau organiseren. Bijvoorbeeld op het gebied van dementie. Bladel profileert zich als koploper dementievriendelijke gemeente, de wethouder is de kartrekker. Digitale sociale kaart De gemeente en GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie hebben onder meer de krachten gebundeld bij een pilot: het maken van een website over dementie, die per dorp laat zien waar informele en professionele zorg beschikbaar is: lokaal, regionaal en landelijk. De wethouder: GGzE maakt al vele jaren voor Eindhoven en omgeving de brochure Alles op een rijtje. Hierin staan op papier al heel veel lokale en regionale voorzieningen. Wat voor ons nog ontbrak, was het kleinschalige aanbod in de dorpen. Dat is nu aangevuld voor Bladel. Op deze manier biedt de nieuwe website, die in het najaar wordt gelanceerd, een sociale kaart waar iedereen in Bladel, Hoogeloon, Casteren, Netersel en Hapert op een toegankelijke en vraaggestuurde manier passende informatie kan vinden. De initiatiefnemers hopen dat andere gemeenten geïnspireerd worden om dit over te nemen. De samensteller van Alles op een rijtje is preventiewerker Harrie van Leeuwen van GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie. Hij benadrukt dat de digitale sociale kaart nuttig is voor alle betrokkenen bij dementie: cliënten, naasten, buren, maar ook zorgverleners. Ook zij moeten zicht hebben op wat er allemaal aan (informele) hulp te halen valt. Zorgtrajectbegeleiding Bij dementiezorg zijn Zorgtrajectbegeleiders (ZTB) vaak de spin in het web. Zij komen van diverse zorgorganisaties, waaronder GGzE. Joan Veldhuizen is vol lof over hun inzet. Zij zijn heel belangrijk voor de gemeente, ik ken ze goed. Wij zijn ook van plan om in elk dorp een ZTB er het professionele aanspreekpunt te laten zijn, naast een vrijwilliger die dementie-ambassadeur wordt. De rol van informele zorg zal zeker groter worden, verwacht Harrie van Leeuwen. Vrijwilligers en mantelzorgers die actief zijn voor mensen met psychiatrische problematiek hebben daar soms ondersteuning bij nodig. Vanuit GGzE kunnen wij dat bieden. Goede relatie Ook bij het gemeentelijk zorgloket in Bladel fungeert GGzE al als samenwerkingspartner. De kwartiermaker van GGzE is betrokken bij casuïstiekoverleg en vormt de link tussen zorgloket en de mensen thuis. De kwartiermaker en onze Wmo-consulent weten elkaar gemakkelijk te vinden, weet Joan Veldhuizen. Dat is goed voor de kwaliteit en snelheid van de hulpverlening. Van een goede samenwerkingsrelatie profiteert iedereen, stellen Van Leeuwen en Veldhuizen. Bovendien is het in het belang van de huidige en nieuwe cliënten dat we de toekomstige veranderingen samen vormgeven. We zitten er met z n allen in. GGzE Magazine 9

10 GGzE wint prijs voor High Intensive Care Het HIC-team (High Intensive Care) van GGzE heeft onlangs tijdens het symposium van GGZ+ de HIC-Award gewonnen. GGzE was een van de drie genomineerde instellingen voor deze stimuleringsprijs. Tijdens het symposium konden de bezoekers op basis van pitches hun stem uitbrengen. Een ruime meerderheid koos voor het team van GGzE. Het enthousiasme van het team, de toepassingen van techniek en de wijze waarop ervaringsdeskundigen worden betrokken bij de zorg, bleken belangrijk voor het winnen van de award. De HICaward is een initiatief van Stichting HIC, waarin 22 GGZ-instellingen intensief samenwerken. Afgenomen De afgelopen jaren is het aantal separaties bij GGzE aanzienlijk afgenomen. De inzet van High Intensive Care op Landgoed De Grote Beek is een belangrijke stap om separaties en opnameduur nog verder te beperken. De HIC is een plek voor ernstig zieke psychiatrische mensen bij wie de eigen veiligheid, of die van anderen, in gevaar is. De aanpak is multidisciplinair. Er is een-op-een begeleiding met als doel het acute gevaar weg te nemen en de communicatie tussen cliënt en omgeving weer op gang te brengen. Regie Cliënten hebben in de HIC veel meer eigen regie dan in traditionele separeerruimtes. Via een interactieve muur kunnen zij het licht en geluid bedienen. Wanneer de situatie dat toelaat, kunnen zij een spelletje spelen of muziek luisteren. De vloer is verdeeld in twee vlakken, waarvan er een de privéruimte is van de cliënt. Hulpverleners moeten uitgenodigd worden om in deze ruimte te mogen komen. Eigen regie, meer contact met anderen en een prettige omgeving dragen bij aan minder dwang- en drangmaatregelen en meer menswaardige zorg. Minder vallen en beter slapen door sensoren Een matje met sensoren onder het matras dat signaleert of iemand uit bed is: voor GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie lijkt het een goede manier om nachtelijke valincidenten te voorkomen. Het afgelopen halfjaar is ervaring opgedaan met dit systeem, dat zorgmonitor heet. Het aantal valincidenten bij GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie was te hoog naar ons zin. We waren echt op zoek naar een oplossing om dit terug te brengen, zegt Centrummanager André Fransen. Die oplossing bleek er nog niet te zijn, maar toevallig kwam een oud-medewerker van Philips met een vraag of GGzE wilde meewerken aan de ontwikkeling van een oplossing. Dit leidde tot de Cordian Zorgmonitor die GGzE begin dit jaar voor het eerst ingezet heeft. Geregistreerd Het systeem bestaat uit een matje met sensoren dat onder het matras wordt gelegd. Daarmee wordt geregistreerd of iemand uit bed is. Als dat zo is, krijgen medewerkers van de afdeling via hun gewone alarmeersysteem een signaal. De eerste ervaringen zijn buitengewoon positief, zegt Fransen. We hebben vier zorgmonitoren gekregen om te testen. Dat is te weinig om met harde cijfers te kunnen zeggen dat het aantal valincidenten is afgenomen. Maar ons gevoel zegt dat we wel degelijk een aantal valpartijen hebben kunnen voorkomen. Slaappatroon En de Cordian Zorgmonitor biedt meer. Het systeem kan namelijk het slaap/waakpatroon van een cliënt vastleggen en analyseren. Dat levert in sommige situaties veel duidelijkheid op. Eén van onze cliënten met cognitieve problematiek ging altijd heel vroeg naar bed, maar was s ochtends toch erg moe. Daardoor functioneerde hij overdag slecht. Wat bleek: hij moest s nachts vaak plassen, maar wist door zijn verwardheid niet waar hij dat moest doen. Daar maakte hij zich dan druk over, waardoor hij slecht sliep. Nu maken we hem twee keer per nacht wakker om naar de wc te gaan. Verder slaapt hij als een roos. Fransen ziet veel toepassingsmogelijkheden, ook voor andere centra van GGzE. Hij hoopt dat zijn centrum binnenkort met tien zorgmonitoren aan de slag kan. 10 GGzE Magazine

11 Voor cliënten: afspraakherinnering via sms Ambulante cliënten van GGzE kunnen voortaan gebruikmaken van een smsservice die hen attendeert op hun eerstvolgende afspraak. Een proef bij GGzE Direct, GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie en de forensische polikliniek De Omslag gaf zulke positieve resultaten dat de sms-service nu breed ingezet wordt. Wanneer een cliënt een afspraak maakt, wordt meteen de vraag gesteld of hij/zij via sms een afspraakherinnering wil ontvangen. Deze herinnering wordt automatisch 24 uur vóór de afspraak verzonden. In de proefperiode werden 500 sms jes verstuurd. Zowel cliënten als hulpverleners beoordeelden de sms-herinnering als een goede extra dienstverlening. Voor GGzE is SMS van GGzE: U heeft een afspraak met Piet Pieterse op 10 september 2014 om uur SMS-Code: meer servicegericht werken het belangrijkste doel van de sms jes. Bovendien kan dit waarop bij GGzE Direct cliënten benaderd te maken hebben met de nieuwe manier het aantal no shows verminderen, is de worden, namelijk vanuit meer eigen regie en verwachting. Bij GGzE Direct is het aantal verantwoordelijkheid. Ik ga er vanuit dat ook no-shows al gedaald, vertelt procesmanager dat minder no show tot gevolg heeft. Patricia Janssen-Peters. Maar dat kan ook Verwijzers benieuwd naar ACT-team van De Omslag Forensische poliklinische afdeling De Omslag, onderdeel van de Woenselse Poort, ontving medio mei ruim twintig belangstellenden tijdens de jaarlijkse verwijzersmiddag. Zij werden bijgepraat over het ambulante behandelaanbod en over nieuwe ontwikkelingen op dat gebied. De externe verwijzers van De Omslag zijn vooral drie reclasseringsorganisaties: Leger des Heils, Reclassering Nederland en Novadic-Kentron. Daarnaast worden cliënten intern doorverwezen via de kliniek van De Woenselse Poort en soms via andere centra van GGzE. De verwijzersmiddag verliep op een De Omslag, vertelt Jeroen Kampkes, voorzitter van het psychotherapeutisch team van plezierige en positieve manier. Veel gasten waren benieuwd naar de mogelijkheden De Woenselse Poort. Dit ACT-team biedt van het nieuwe forensisch ACT-team van continue multidisciplinaire aandacht voor mensen. Het is heel zorgintensief en outreachend opgezet en richt zich onder andere op zorgmijders. We geven ondersteuning op alle levensgebieden en doen er alles aan om mensen erbij te houden. Kampkes benadrukt dat De Omslag door de inzet van het ACT-team ook mensen kan behandelen waarvan verwijzers soms denken dat de GGZ er niets mee kan. Voor dit nieuwe behandeltraject heeft De Omslag financiering van het ministerie van Veiligheid en Justitie ontvangen. Er bestaat ook al een gecertificeerd ForFACT-team. Psychose ervaren met Labyrinth Psychotica Wie wil ervaren hoe het is om een psychose te hebben, kan in de week van 28 tot en met 31 oktober een bezoek brengen aan Labyrinth Psychotica. Dit psychosesimulatieprogramma staat dan opgesteld op Landgoed De Grote Beek. Labryinth Psychotica is ontwikkeld door onderzoeker en kunstenaar Jennifer Kanary. Het bestaat uit twee onderdelen: het Labyrinth en The Wearable. Het Labyrinth is een multimediainstallatie waarbij je door een surrealistische omgeving loopt. The Wearable is een 3D-bril met koptelefoon die de werkelijkheid verandert; gezichten worden vervormd, de omgeving verdwijnt of krijgt een vreemde kleur. Doel van het psychosesimulatieprogramma is om begrip te creëren voor cliënten die te maken hebben met psychoses. Het programma is toegankelijk voor naasten, verwijzers en anderen die in hun dagelijkse werk op een bepaalde manier betrokken zijn bij zorg voor mensen met een psychose. Er kan een beperkt aantal mensen meedoen aan Labyrinth Psychotica, aanmelden is dan ook noodzakelijk. Dit kan via labyrinthpsychotica@ggze.nl. GGzE Magazine 11

12 Tien jaar actieve hulp bij eerste psychose Het 10-jarig bestaan van de ACT-teams van GGzE stond op 27 mei centraal tijdens het Symposium Vroegpsychosezorg. De ACT-teams bieden hulp aan mensen met een eerste psychose. Act is het Engelse woord voor doen en de afkorting ACT staat voor Assertive Community Treatment. De methode is in de Verenigde Staten ontwikkeld. De werking is inmiddels via diverse studies is aangetoond. De inzet van een ACT-team is erop gericht om mensen zo snel mogelijk in hun eigen vertrouwde omgeving te behandelen, om zo opname te voorkomen. Scheidend psychiater Pieterjan Roks was jarenlang kartrekker van de ACT-teams. De psychosezorg heeft belangrijke ontwikkelingen doorgemaakt. Door de huidige aanpak zijn mensen niet alleen sneller hun klachten de baas. Ze kunnen ook veel eerder hun leven weer oppakken. De teams helpen cliënten actief: thuis, op het werk of op school. Het is erg belangrijk om na een psychose zo snel mogelijk het dagelijks leven weer te structuren. Eindhoven stond aan de bakermat van de vroegpsychosezorg. GGzE startte op 4 juni 2004 als een van de eerste instellingen met een intensief ambulant behandelmodel. Nu wordt de ACT-aanpak in heel Nederland toegepast, met landelijke afspraken over zorgkwaliteit en een keurmerk. De ACT-teams van GGzE zijn opgenomen in het openbare keurmerkregister van de Stichting Centrum Certificering ACT en FACT. Jubileum poeziecommissie 2 oktober uur in de kapel van Landgoed De Grote Beek. Volg P10. Zie Tekenfestival The Big Draw Eindhoven De naaste hoort erbij In de geestelijke gezondheidszorg mag bij de behandeling van cliënten de familie niet buitenspel staan. Deze boodschap werd op 3 juli breed omarmd tijdens de doe-middag van de Stichting Labyrint in Perspectief (LIP), GGzE, de gemeente Eindhoven en Familie als Bondgenoot in het gemeentehuis van Eindhoven. Voorzitter Paul Schalken van LIP maakte de balans op van het familiebeleid bij GGzE. Op papier oogt het fraai, zo signaleerde hij. Maar papier is geduldig, de praktijk is taai. Met de centra van GGzE liggen er afspraken over de uitvoering. Er zijn ook mooie praktijkvoorbeelden. Aan de andere kant constateerde hij echter weerstanden en handelingsverlegenheid bij de betrokkenen. Het uitgangspunt moet zijn: de naaste hoort erbij, aldus Giel Verhaegh, programmamanager naastenbeleid van GGzE. Hoewel de organisatie volgens hem goed op weg is, is de uitvoering van het familiebeleid op een aantal plaatsen nog voor verbetering vatbaar. Hij pleitte voor een proactief familiebeleid. De bereikbaarheid van hulpverleners voor de familie moet verbeteren. Familiebeleid hoort bij goed hulpverlenerschap, stelde Roelof Kleppe, Geneesheerdirecteur van GGzE. Dit werd beaamd door bestuursvoorzitter Joep Verbugt. Hij waarschuwde voor een nieuwe overdaad aan regelgeving om de rol van de familie vast te leggen. Die bureaucratie gaat volgens hem ten koste van de zorg: de mensen die het zo vreselijk hard nodig hebben. Momenteel slokt die bulk aan bureaucreatie al een flink deel van het beschikbare budget op. 27 september t/m 3 oktober Samen wat betekenen Verwijzersdagen De Wende 28, 29 en 30 oktober en 11, 12 en 13 november. Aanmelden kan per info.wende@ggze.nl. Meer informatie en het programma vindt u op 12 GGzE Magazine GGzE s got talent 2014 In Christmas style Grote talentenshow met acts van cliënten en werknemers 16 december uur Conferentiecentrum volg P10. Zie 12 GGzE Magazine

13 Krachten en valkuilen worden zichtbaar Duidelijk beeld Een ecogram maakt zowel voor cliënt als hulpverleners duidelijk waar de krachten en valkuilen in relaties zitten, zegt Slaats. Je krijgt een heel duidelijk beeld van de mensen om een cliënt heen. Zo kunnen we bekijken wie we bij de behandeling kunnen betrekken. Bovendien maakt het de jongeren meer bewust; want ze zien beter welke relaties wel of niet goed lopen en welke mensen ze in de toekomst misschien beter kunnen mijden. De digitale versie van het ecogram biedt veel meer mogelijkheden dan de papieren versie. In de eco-app is het ecogram gecombineerd met de contactthermometer ; daarmee geef je door middel van emoticons aan of een contact warm of koud is. Dat wil zeggen: steunend, belastend of daar ergens tussenin. Cliënten kunnen de app gemakke- Eco-app geeft inzicht in relaties Wie kun je om hulp vragen als dat nodig lijk zelf bedienen op een ipad en er eventueel is? Wie wil je betrekken bij je behandeling? een printje van maken, bijvoorbeeld om het Welke vriendschappen zijn waardevol en te bespreken met hun ouders. Als de relatie welke niet? Met een ecogram brengt een met een contact verandert, is dat snel aan te cliënt zijn netwerk in kaart en krijgt hij meer passen. Verder is er meer ruimte om ook de inzicht in zijn relaties. Eerder gebeurde dat contacten die een jongere op sociale media op papier, maar bij de Catamaran doen ze heeft aan het totaal toe te voegen. dat tegenwoordig met de eco-app. Gevoel Simon, cliënt bij de Catamaran, zag direct het nut van de app. Normaal gesproken denk je niet veel over je relaties na. Door de eco-app te gebruiken, kom je erachter wat voor gevoel je hebt bij iemand. Wie er alleen voor de gezelligheid is en aan wie je echt steun hebt. Dat hij zelf met de app aan de slag kan, vindt hij erg fijn. Als je iets over jezelf moet maken, kun je dat het beste zelf doen. En dit werkt prima, ik kan er goed mee omgaan. De ervaringen op de Catamaran met de ecoapp zijn positief en vanuit andere afdelingen is al belangstelling. Zelfs buiten de muren van GGzE gaat de app gebruikt worden. Zo loopt er een pilot bij jeugdzorg Kompaan en De Bocht om te zien of de eco-app ook voor ambulante hulpverlening geschikt is. Het E-lab van GGzE heeft de eco-app ontwikkeld op verzoek van Mark Slaats, maatschappelijk werker bij de Catamaran, kliniek voor forensische jeugdpsychiatrie. Hij liep tegen de beperkingen van een ecogram op papier aan. Papier is omslachtig; het is lastig te delen of aan te passen en niet gemakkelijk in het elektronisch patiëntendossier op te slaan. Vaak komt-ie ergens in een map terecht en wordt er niet meer naar omgekeken. Terwijl het juist een groeidocument moet zijn. GGzE Magazine 13

14 Er is voor iedereen wel iets te doen De Woenselse Poort biedt hoop voor de toekomst Bij GGzE is er veel aandacht voor herstelondersteunende zorg. Participatie, revalidatie; er zijn allerlei voorzieningen die aansluiten bij de persoonlijke behoeften van cliënten. Voor mensen die in de forensische zone van De Woenselse Poort verblijven, waren die voorzieningen lange tijd onbereikbaar. Daar komt steeds meer verandering in. De eerste keer dat Daniëlle voorlichting gaf aan familieleden van cliënten leek het wel alsof ze high was zonder middelen te hebben gebruikt, zegt ze zelf. Ik voelde me zo ontzettend goed na die bijeenkomst. Mensen waren geïnteresseerd in mijn verhaal en ik had het gevoel dat ik echt iets voor hen kon betekenen. Ik kon vijftien jaar negativiteit omzetten in iets positiefs. Mogelijkheden Daniëlle is een van de cliënten van De Woenselse Poort die vrijwilligers- werk doet. Behalve voorlichting geven staat ze ook wel eens in het kledingwinkeltje van de instelling. Ze kwam enkele jaren geleden vanuit detentie bij De Woenselse Poort terecht en besloot dat ze er echt iets van wilde maken. Ik hoor wel eens van mensen in andere tbs-instellingen dat ze daar geen hoop voor de toekomst krijgen. Dat is hier heel anders. Bij De Woenselse Poort worden echt je mogelijkheden onderzocht. Binnenkort start Daniëlle met een opleiding voor ervaringsdeskundigen. Voorop De Woenselse Poort loopt in Nederland voorop als het gaat om herstelondersteunende zorg, zegt kwaliteitscoördinator Matty Timmermans. Het begon met Toon Walravens, die als cliënt zag dat er buiten allerlei herstelvoorzieningen voor cliënten aanwezig waren, maar binnen niet. Samen met hem zijn we een cliëntenservicepunt begonnen. Dat bouwen we uit met steeds Kledingwinkeltje De Woenselse Poort meer activiteiten. We proberen hoop en partnership te creëren. Blijkbaar is dat wat buiten normaal is, in de forensische psychiatrie bijzonder geworden. Dat willen we veranderen. Dit betekent niet dat alles mogelijk is bij De Woenselse Poort. Er moet altijd een balans zijn tussen veiligheid en behandelen. Maar het antwoord mag nooit standaard nee zijn. We hebben bijvoorbeeld tijdens de Zomerweek een tattooworkshop gehouden. Vroeger hadden we misschien gedacht: dat komt hier echt niet binnen. Maar cliënten willen er iets mee doen, dus waarom eigenlijk niet? Doorsaggevend Het cliëntenservicepunt is het centrum van waaruit de herstelondersteunende zorg vorm krijgt. Cliënten kunnen er terecht voor activiteiten en een praatje met ervaringsdeskundigen. Voor cliënt Edwin was het contact met ervaringsdeskundigen doorslaggevend voor het succes van zijn behandeling. Zonder hen had ik dit niet volgehouden, dan was ik teruggegaan naar de gevangenis, vertelt hij. Het personeel hier is heel aardig, maar het is toch anders om te kunnen praten met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt als ik. Nu helpt Edwin af en toe bij het geven van rondleidingen aan studenten en biedt hij een luisterend oor aan nieuwe cliënten. Ik herken mijzelf vaak in de mensen die hier binnenkomen. Heel wantrouwend, de schijn proberen op te houden. Maar als je hier normaal leeft en je goed gedraagt, gaan er deuren voor je open. Er is voor iedereen wel iets te doen. Ik denk dat dat de beste manier is om te herstellen. 14 GGzE Magazine

15 Eigen problemen kunnen oplossen vermindert kans op terugval Meer aandacht nodig voor coping Welke factoren voorspellen of een jongen in een gesloten instelling na ontslag terugvalt in crimineel gedrag? Uit promotieonderzoek van Charlotte Barendregt blijkt dat goed kunnen omgaan met tegenslagen (coping) de kans op terugval verkleint. In totaal deden 172 jongens mee aan het onderzoek, vertelt Charlotte Barendregt, promovenda bij Tilburg University en de Onderzoeksgroep Forensische Geestelijke Gezondheidszorg. Het waren allemaal jongens die met een civielrechtelijke of strafrechtelijke maatregel in een gesloten instelling zaten. Iedere zes maanden zochten we ze op. Bij ontslag deden we opnieuw een meting en na twaalf maanden nog een keer. We merkten dat veel jongens heel positief over het onderzoek waren, dat ze graag vertelden over hoe het met ze ging. Ik vond het bijzonder dat ze twaalf maanden na ontslag nog steeds wilden meewerken en ons toelieten in hun eigen huis. Good Lives Model Het uitgangspunt van het onderzoek was het Good Lives Model. Dat gaat ervan uit dat ieder mens bepaalde basisbehoeftes heeft. Zoals zelfstandig leven, veiligheid, relaties en vriendschappen. Vervulling van die behoeftes zorgt voor een hogere kwaliteit van leven, waardoor (zo is de theorie) mensen minder snel terugvallen in oud gedrag. Dat ging bij de jongens die Barendregt testte echter niet op. Kwaliteit van leven in de instelling bleek geen beschermende factor voor daarbuiten. Wat overigens niet betekent dat kwaliteit van leven niet belangrijk is, zegt Barendregt. Er was geen directe relatie te vinden met delinquent gedrag, maar het bleek wel van invloed op iemands psychische gesteldheid. En dat laatste zou weer een risicofactor kunnen zijn voor het plegen van een delict. Ze denkt daarom dat het meten van kwaliteit van leven een goed monitorinstrument kan zijn voor nazorg. Het geeft een beeld van hoe de overgang verloopt van een gestructureerd leven in een instelling naar een zelfstandig leven. Als dat niet goed gaat, kun je op tijd ingrijpen. Coping De vaardigheid om te kunnen omgaan met tegenslagen (coping) is wél een beschermende factor, zo blijkt uit het onderzoek. Wie actief zijn problemen probeert op te lossen, vervalt minder snel in crimineel gedrag. Daarom pleit Barendregt ervoor om tijdens een behandeling meer aandacht te geven aan het versterken van die vaardigheid. Andere vaardigheden stimuleren, kan eveneens belangrijk zijn. Vanuit het Good Lives Model wordt beredeneerd dat ook andere vaardigheden kunnen helpen bij het voorkomen van recidive. Maar binnen dit onderzoek hebben we alleen gekeken naar copingvaardigheden. Barendregt is momenteel bezig met het afronden van haar onderzoek en het publiceren van artikelen hierover. Zij hoopt in maart 2015 te promoveren. Charlotte Barendregt GGzE Magazine 15

16 Huisvesting GGzE Centrum Psychose in tien jaar volledig vernieuwd Van donkere gangen naar licht en ruimte De afgelopen tien jaar is alle huisvesting van GGzE Centrum Psychose vernieuwd. Hier en daar kwam er nieuwbouw, bestaande gebouwen werden ingrijpend verbouwd. Waar vroeger donkere en wat naargeestige gangen waren, is nu veel daglicht en een huiselijke sfeer. Hoe het gebouw aan de Grote Beekstraat 14 eruit zag toen het leeg was? Als een kraakpand, zegt een van de medewerkers van GGzE Centrum Psychose spontaan. Ze komt net uit de kamer van een cliënt. Op de gang loopt af en toe iemand voorbij, de sfeer is ontspannen. Het werkplezier is er een stuk op vooruitgegaan sinds de verbouwing. Het is veel rustiger geworden. Dat is ook wat Centrummanager Peter Damen op de afdelingen ziet. Met gepaste trots geeft hij een rondleiding. Eerst door het gebouw aan de Grote Beekstraat 14, daarna door de gesloten afdeling op nummer 18. Op deze afdeling hebben we twee separeerruimtes, vertelt hij. Maar die zijn in de afgelopen acht jaar nauwelijks meer gebruikt. Binnenkort gaan we ze verbouwen tot een appartement voor een van de cliënten. Geïnvesteerd GGzE heeft de afgelopen tien jaar heel veel geïnvesteerd in de huisvesting van GGzE Centrum Psychose. En dat was nodig, vertelt Damen. Tien jaar geleden woonden er twee groepen van zesentwintig cliënten en een groep van twaalf cliënten in het gebouw aan de Grote Beekstraat 14. Per groep was er een huiskamer. s Ochtends was het dringen voor de badkamers en dat betekende iedere ochtend ruzie. De gesloten afdeling was op de eerste verdieping, die mensen konden nooit naar buiten. De gesloten afdeling was de eerste die meer bewegingruimte en betere voorzieningen kreeg. De twaalf cliënten verhuisden zo n acht jaar geleden naar het pand aan de Grote Beekstraat 18. Ze kregen een eigen kamer met sanitaire voorzieningen en een grote gezamenlijke tuin. We zagen direct het effect. De cliënten werden rustiger, er was nauwelijks nog ruzie, separeren was niet meer nodig. Huisvesting bleek veel belangrijker dan we ons altijd hadden gerealiseerd. Nek uitgestoken De Raad van Bestuur van GGzE heeft volgens Damen zijn nek uitgestoken voor alle vernieuwingen. Tegen de trend van steeds meer ambulantisering in. Ambulantisering is een goede ontwikkeling. Maar je kunt niet zonder klinische afdelingen, stelt Damen. En je moet ervoor zorgen dat die afdelingen op orde zijn, want als cliënten in de rommel zitten, zijn ze niet in staat aan herstel te werken. De afgelopen jaren was Damen naast zijn werkzaamheden als Centrummanager voortdurend in overleg met aannemers en architecten. Want er gebeurde veel. Zo kwam er nieuwbouw aan Grote Beekstraat 28; daar werden zestien appartementen voor zijn cliënten gerealiseerd. Verder werden de woningen aan de Dr. Poletlaan van binnen verbouwd, zodat cliënten grotere kamers kregen. Overleg Grote Beekstraat 14 kreeg niet alleen een complete metamorfose, maar werd ook uitgebreid met nieuwbouw, met daarin 16 GGzE Magazine

17 onder meer de High Care Unit. Er is steeds uitvoerig overlegd met de cliënten. Hoewel ze het moeilijk vonden om zich voor te stellen wat er allemaal mogelijk was in het verouderde gebouw, gaven ze bijna allemaal aan dat ze meer leefruimte wensten, een grotere kamer. Wij wilden van het ziekenhuisimago af, van gebouwen met lange gangen, vertelt Damen over het pand op nummer 14. Daarom zijn de gangen bij de kamers getrokken. Aan de uiteinden van het gebouw zitten nu vier appartementen, waardoor de gangen ook nog korter werden. Een hele mooie oplossing. Deze appartementen zijn zelfstandig, maar de zorg en gemeenschappelijke ruimtes zijn in de nabijheid. Plaza De Plaza verbindt het oude gebouw met de nieuwbouw. Het is een grote, kleurrijke ontmoetingsruimte voor cliënten, met gezellige zitjes, een voetbalspel, tafeltennistafel en televisiehoeken. Er wordt al veel gebruik van gemaakt, zegt Damen. De Boei organiseert er activiteiten, er zijn familiebijeenkomsten en er wordt koffie gedronken. Met het WK hebben we er een groot scherm opgehangen, zodat we gezamenlijk voetbal konden kijken. Cliënten zijn blij met hun nieuwe onderkomen. Ik zit hier prima, zegt er één, sigaret in de hand. Hij staat net op het punt om even naar buiten te gaan, het enorme dakterras op, dat boven de Plaza is gebouwd. Een cliënte die vol trots haar appartement laat zien, zegt bij het afscheid: Ik hoop dat ik hier niet meer weg hoef. Volgende stap Voor GGzE Centrum Psychose blijft het doel om cliënten te begeleiden naar de volgende stap. Damen: Voor sommigen is dat een lange weg. Je kunt daar geen tijd voor afspreken. We willen onze cliënten hier de kans geven te leren van positieve ervaringen. Een nieuw gebouw helpt daar overduidelijk aan mee. GGzE Centrum Psychose was lange tijd een achtergebleven stuk waar geen eer aan te behalen viel. Dat beeld is honderd procent omgedraaid. Dat de organisatie hierin wil investeren, laat zien dat de cliënt de moeite waard is. En dat er waardering is voor het werk dat onze medewerkers hier doen. GGzE Magazine 17

18 Sponsors gezocht! Cliëntenraad op de bres voor bewegingstuin Het grote, lege terrein aan de achterkant van Grote Beekstraat 8 vraagt om een mooie bestemming. En die lijkt het nu ook te krijgen: een bewegingstuin. De Raad van Bestuur en de Centrale Cliënten Raad van GGzE zijn druk bezig met het werven van sponsors. Drie jaar geleden werd duidelijk dat het terrein, dat in eerste instantie gereserveerd was voor nieuwbouw, leeg zou blijven. Toen was er al een plan voor een bewegingstuin. Een mooi ontwerp, maar er was geen geld. Het enige dat uitgevoerd kon worden was de aanleg van een kronkelpaadje, vertelt Bert Wever van de Centrale Cliënten Raad (CCR). want dat kan snel beschadigen. In dit ontwerp is alles van roestvrij staal. En we wilden een multisport court (speelveld met omrastering, red.) dat geen geluidsoverlast veroorzaakt. Het ontwerp ligt dus klaar, maar de financiering moet nog geregeld worden. De Raad van Bestuur en de CCR zijn op zoek naar sponsors. Wever: De Raad van Bestuur heeft de grote leveranciers van GGzE gevraagd om een financiële bijdrage. Die zijn nu met elkaar in overleg om te bekijken wat ze samen kunnen doen. Ook zijn subsidieaanvragen ingediend bij verschillende fondsen. Wever en zijn collega s van de CCR zijn vastbesloten om het project niet los te laten voordat de bewegingstuin er is. Mocht het niet in een keer lukken, dan doen we het gefaseerd. Hij hoopt dat de tuin medio 2015, al dan niet gedeeltelijk, klaar is. Prachtterrein De CCR heeft het plan nieuw leven ingeblazen. Want, zo zegt Wever, het kan niet zo zijn dat een prachtterrein als Landgoed De Grote Beek geen mogelijkheden biedt voor beweging. Je kunt er uitgebreid wandelen maar bijvoorbeeld bijna nergens voetballen. In de bewegingstuin die de CCR voor ogen heeft, is er ruimte voor teamsporten als voetbal, basketbal en tennis. Ook zijn er allerlei bewegingstoestellen voor mensen die individueel of onder leiding van een sportcoach willen sporten. Daarnaast kan men er heerlijk wandelen en op bankjes met elkaar praten of genieten van het kijken naar de sporters. De tuin wordt openbaar, zodat ook mensen uit de buurt, bezoekers of de leden van de scouting, die ook op het landgoed verblijft, er gebruik van kunnen maken. Ontwerp Op verzoek van de CCR maakten vier leveranciers een ontwerp. Eén daarvan voldeed volledig aan de eisen en wensen. We wilden bijvoorbeeld geen toestellen met coating, GGzE zoekt sponsors voor het inrichten van de bewegingstuin. Wilt u meehelpen? Neem dan contact op met Joep Verbugt of Marie-Louise Vossen, Raad van Bestuur. Zij zijn bereikbaar op telefoon (040) of raadvanbestuur@ggze.nl. 18 GGzE Magazine

19 Column Raad van Bestuur Suïcides Medio augustus werd de wereld opgeschrikt door de keuze van Robin Williams om uit het leven te stappen. Een acteur die sinds de jaren tachtig geroemd werd om zijn komische rollen maar ook zijn serieuze acteerprestaties. Naast dat ik hem natuurlijk kende van Misses Doubtfire, vond ik hem geweldig in The world according to Garp en Death Poets Society. Een komiek met een zwarte kant, een dwalende ziel die geen rust kon vinden, geplaagd werd door depressies en zijn heil zocht in drugs en drank. Ook in mijn vriendenkring hadden twee mensen zich van het leven beroofd. Beiden totaal onverwacht, ogenschijnlijk gelukkig, gezond, fijn gezin, goede baan, wat wil je nog meer denk je dan?! Maar blijkbaar is het lijden, en het strijden tegen dit lijden, zo heftig en heeft het zoveel impact dat deze mensen het leven dat ze nu hebben willen inruilen tegen het grote onbekende. Ik kan me daar niets bij voorstellen. En toch raakt het me, onmachtig en dus machteloos zien we toe en zijn we intens verdrietig. Een natuurlijk overlijden van een naaste is al moeilijk te accepteren, maar als het een bewuste keuze is, is dat nog moeilijker. Je blijft met veel vragen achter waarvan je weet dat ze nooit beantwoord zullen worden. In het verleden toen ik als verpleegkundige werkzaam was, werd ik ook geconfronteerd met suïcides. Soms waren dit hele impulsieve acties en soms was er een lange tijd van wikken en wegen aan vooraf gegaan. Beiden zijn voor een professional niet makkelijk. Bij mensen die in een impuls suïcide plegen neem je je als professional altijd kwalijk dat je iets gemist hebt. Bij mensen met jarenlang groot zielenpijn en lijdensdruk had je graag meer willen betekenen en hen een meer menswaardiger afscheid van deze wereld gegund. Het is een fenomeen dat tijdloos is. Vroeger kwam het al voor, maar het is ontegenzeglijk een feit dat het aantal suïcides toeneemt. In 2007 maakten 539 Nederlanders bewust een einde aan hun leven. In 2012 waren dit er 677. En ik voorzie ook dat 2013 en 2014 een verdere stijging kent. Dit is overigens omgekeerd evenredig met het aantal verkeersslachtoffers. Waren dit er in 2007 nog 791, in 2013 was dit gedaald naar 570 slachtoffers. Blijkbaar slagen we er wel in om succesvol te interveniëren in het verkeer, maar is suïcidepreventie van een totaal andere orde. Wat verklaart deze stijging van suïcides? Is er sprake van meer lijden? Of is er een toename van het aantal burgers dat de druk van de samenleving niet aankan? De omslag van de verzorgingsstaat naar een samenleving die mensen steeds meer aanspreekt op hun eigen verantwoordelijk is niet vanzelfsprekend. Lokale overheden krijgen meer verantwoordelijkheden, participatie is het toverwoord en ondertussen doen instellingen een emotioneel pleidooi om aandacht te vragen voor de meest kwetsbaren. Maar, we hebben nog onvoldoende notie wat alle transities en bezuinigingen gaan betekenen. Ik wil geen doemdenker zijn, maar ben wel realistisch. We hebben volgens mij de ondergrens nog niet bereikt. Er zullen eerst nog meer excessen plaats moeten vinden, suïcidecijfers zullen helaas nog meer stijgen en meer trieste incidenten zullen de politiek moeten bereiken om het doorschieten van eigen verantwoordelijkheid naar verarming en verwaarlozing te doorbreken. Ik mag hopen dat hier niet teveel slachtoffers bij vallen! Ook al is er dus sprake van een stijgende trend, het belang van suïcidepreventie, risicotaxaties en het volgen van deze doelgroep met zielenpijn is en blijft belangrijk. Bij GGzE is dit een speerpunt. We investeren in deskundigheidsbevordering en dragen bij aan landelijk onderzoek. We monitoren bij iedere cliënt het mogelijk suïciderisico en besteden veel aandacht aan evaluatie als er toch helaas sprake is van een suïcide. Daarentegen is dit niet alleen het probleem van de GGZ en de inspectie, het moet ook maatschappelijk gedragen worden. De kloof die er nog altijd is tussen aandacht voor psychische en lichamelijke problematiek moet verminderen, zowel in de preventie, als in de cure en als ook in de nazorg en begeleiding van naasten. Het moet vanzelfsprekend zijn dat er vergelijkbaar wordt geïnvesteerd in suïcidepreventie als in preventie van verkeersslachtoffers en dat dit politiek en maatschappelijk even hoog op de agenda staat! Ieder individu die er alleen en verlaten voor kiest om een eind aan zijn leven te maken is er één teveel en dat moeten we ons allemaal aantrekken! Marie-Louise Vossen Raad van Bestuur GGzE Magazine 19

20 - Nicolle, medewerkster De Woenselse Poort Mattea, cliënt Tijdens de Zomerweek in De Woenselse Poort heb ik meegeholpen met de fotoshoots. Dat was erg leuk om te doen. Er was ontzettend veel belangstelling voor van cliënten, zelfs meer dan we aankonden. Op Landgoed De Grote Beek gebeurt altijd iets leuks. Ik kom regelmatig met mijn kinderen bij de boerderij en daar is altijd gezelligheid. Het contact tussen mensen is goed en respectvol. Wat heeft je positief verwonderd? Anja, cliënt Ik kom graag bij De Boei Plaza, waar ik werk bij de kapster. Ik maak afspraken, doe de was, dat soort dingen. Het is fijn om wat te doen te hebben en van de afdeling af te zijn. Nathalie, medewerkster De Woenselse Poort Ik ben net terug van vakantie, het was super. Heerlijk relaxen, niets hoeven. Soms is dat even nodig. Nu ben ik weer goed uitgerust en vind ik het lekker om weer aan de slag te gaan. Willeke Grommen Dat mensen hier aardig voor elkaar zijn, dat viel me direct op. Ik heb eerder bij GGzE stage gelopen en vervang nu een collega tijdens haar zwangerschapsverlof. Ik merk dat collega s erg behulpzaam zijn.