de Vliegende Hollander Jaargang 67 - nummer 07/08 - juli/augustus 2011

Transcriptie

1 de Vliegende Hollander Jaargang 67 - nummer 07/08 - juli/augustus 2011 Lessen van de Lightning II Integrated Test Force voelt JSF aan de tand Nationale Veteranendag Reünie eerste vliegklas USA vooruitblik Luchtmachtdagen

2 4 Foto: Richard Frigge, AVDD Je hebt onmiddellijk door dat je in een andere generatie vliegtuig zit 8 Omslagfoto: De JSF-flightline op Edwards Air Force Base met vooraan de vier SDD-testtoestellen, AF 1 tot en met 4, en achteraan de eerste twee productie-exemplaren bestemd voor Eglin Air Force Base. Foto: Paul Weatherman, Lockheed Martin 4 JSF testen Op Edwards Air Force houdt een internationaal team zich bezig met het testen van de Joint Strike Fighter. Ook Nederlanders werken daar aan en met de beoogde vervanger van de F-16, de F-35 Lightning II. 8 Nationale Veteranendag Tijdens de zevende Nationale Veteranendag verzamelden zich zo n 4300 actief dienende en oud-militairen. Ondanks het slechte weer, kregen de militairen weer veel publieke waardering in de straten van Den Haag. Elke dag een beetje Veteranendag 10 Foto: Wim Salis, AVDD Dog Op 24 mei 1950 vertrekken de eerste Nederlandse militairen voor de jachtvliegopleiding in Amerika. Een reis naar het grote onbekende. Reünisten kwam onlangs voor wellicht het laatst bijeen. 14 Lowlands Niet het festival in Flevoland maar een oefening waarbij het Korps Commandotroepen in een Operations Task Group ingespeeld raakt op ondersteunende eenheden, bijvoorbeeld helikopters en transportvliegtuigen. 16 Facilitair Bedrijf Defensie Voor facilitaire medewerkers was 1 juni een belangrijke datum, de start van het FBD. Met deze organisatie wordt structureel 5,5 miljoen euro per jaar bespaard, maar komen tegelijk 75 arbeidsplaatsen te vervallen. Foto: uit collectie Koos Françoys Onze instructeurs waren zeer streng, op het Duitse af - een uurtje strafexercitie was niets Luchtmachtdagen Anders dan voorgaande jaren, staan in 2011 de Luchtmachtdagen in september op de agenda. In het kader van de bezuinigingen is er versoberd daar waar mogelijk, maar het programma is beide dagen boeiend als altijd, zowel op de grond als in de lucht. VASTE RUBRIEKEN 21 Mensen en Mutaties 23 lees- en kijkwijzer 25 Journaal Foto: Gerben van Es, AVDD In Afghanistan werkten we al veel samen, maar we zagen elkaar pas op het laatste moment 30 Colofon 31 Fotopagina DE VLIEGENDE HOLLANDER 2

3 Co l u m n van de Commandant Luchtstrijdkrachten Kracht Foto: Dave de Vaal, AVDD Traditiegetrouw vond op 1 juli de ceremonie bij het monument op het terrein van voormalig vliegbasis Soesterberg plaats. Tijdens deze plechtigheid stonden we stil bij de collega s die in 2010 zijn overleden. In aanwezigheid van de nabestaanden werden de namen van de overleden collega s één voor één afgeroepen. Voor de nabestaanden was dat een emotioneel moment. De ceremonie helpt hen hopelijk bij de verwerking van het verlies en geeft hen kracht. Alleen al uit dat oogpunt is de 1 juli herdenking waardevol. Ik wil iedereen die betrokken is bij de voorbereiding van de ceremonie en/ of erbij aanwezig was, danken voor de geleverde inspanning. Mede dankzij uw inzet kunnen nabestaanden terugkijken op een voor hen zeer waardevolle ceremonie. Ondertussen heeft het eerste F-16 detachement op Sardinië na drie maanden te zijn ingezet haar taken overgedragen aan de opvolgers. Dit eerste detachement had een krachtige start. Op 26 maart was het detachement klaar om te worden ingezet en dat was twaalf uur na het politieke besluit om deel te nemen aan de operatie! Een paar dagen na aankomst op vliegbasis Decimomannu werden de eerste operationele missies gevlogen. Nu, drie maanden later, staat de teller op driehonderddertig missies en ruim zestienhonderd vlieguren. De handhaving van de no-fly zone en het toezicht op de naleving van het wapenembargo zijn inmiddels mede dankzij de inzet van de Nederlandse jachtvliegtuigen effectief. Op 28 juni heette ik het eerste detachement welkom thuis na hun landing op Eindhoven. De commandant liet mij weten dat alle aandacht vanuit Nederland van collega s en het thuisfront hen kracht gaf tijdens de missie. Het voelde goed om erkenning te krijgen en dat hielp mee aan het hoog houden van het moreel. Ik wil alle leden van het detachement danken voor hun inzet en flexibiliteit en hen, maar ook degenen die het personeel van de Air Task Force in Afghanistan of elders op missie in de wereld steunden, oproepen: ga daarmee door. Niets is zo belangrijk om steun te ondervinden voor een missie die je doet namens de Nederlandse samenleving. Op 8 april zijn de ombuigingsvoorstellen aan u bekend gemaakt. Daarna is (en wordt) achter de schermen, voor de meesten van u onzichtbaar, hard gewerkt aan een nadere uitwerking van de plannen. Deze moeten uiteindelijk de nieuwe Defensieorganisatie vormgeven. Over drie van die plannen wordt veel gesproken. afgestoten) en de numerus fixus (hoeveel medewerkers in een bepaalde rang mag een Defensieonderdeel hebben). Deze plannen worden op niet al te lange termijn gepresenteerd. Dat betekent echter niet dat er dan ook al ultieme duidelijkheid is voor u persoonlijk. Die zal er pas zijn als de diverse reorganisatietrajecten die nog moeten worden opgestart, zijn afgesloten. Ik zal alles in het werk stellen om onzekerheid zoveel mogelijk weg te nemen. Ik meen een eerste stap te kunnen doen door het identificeren van knelpuntcategorieën. Ik ben overigens uitermate trots als ik hoor hoe binnen de onzekere tijd, de vliegers die straks geen vlieguren meer krijgen nu presteren boven Libië, het personeel van de Air Task Force, de OGRV-ers, techneuten en alle andere collega s hun werk blijven doen: super professioneel! Mijn welgemeende dank en complimenten daarvoor. Natuurlijk zijn de uiteindelijke plannen belangrijk voor Defensie, maar eigenlijk nog belangrijker is het feit dat minister Hillen weer in gesprek is met de bonden over een nieuwe CAO. De kernpunten bij deze onderhandeling zijn een vernieuwd Sociaal Beleidskader en perspectief op loonontwikkeling. Met een akkoord hopen de minister en de bonden u meer duidelijkheid te bieden in deze onzekere periode. Belangrijk omdat dit ook als basis dient voor een luchtmachtorganisatie die met goed materieel, maar nog meer met gemotiveerd personeel blijft doen waarin we goed zijn: het inzetten van het luchtwapen daar waar nodig. En daar gaat het de politiek en dus de samenleving om. Als u dit leest, zitten we midden in de zomerperiode. Velen van u genieten een welverdiend verlof. Even ontspannen is nodig om op kracht te komen voor het tweede deel van het jaar. Het zij u van harte gegund. De collega s die vanwege een uitzending niet samen met hun dierbaren op vakantie kunnen wens ik veel succes met het belangrijke werk dat zij doen. Respect! Wilt u reageren? Dat kan per mail via lucoinfo@mindef.nl. Het gaat om de inrichting op hoofdlijnen van de Defensieorganisatie (wie heeft waar zeggenschap over), het infrastructurele beleggingsplan (welke defensielocaties blijven bestaan en welke worden 3 DE VLIEGENDE HOLLANDER

4 REPORTAGE Uitgebreid testen F-35 Lightning II JSF aan de tand gevoeld De vlaggen van de deelnemende landen in het JSF-project flankeren de luchtinlaat van de AF-01, één van de vier SDD-toestellen waarmee op Edwards getest wordt in de F-35 Lightning II Integrated Test Force. Het Nederlandse team dat op Edwards Air Force Base nauw betrokken is bij het testen van de F-35 Joint Strike Fighter voelt zich bevoorrecht. Het is een unieke ervaring om zo vroeg in de ontwikkelings- en testfase aan zo n programma te mogen meewerken. We zijn betrokken bij de testmissies, het onderhoudsproces, en evaluaties van de testresultaten. We leren veel van deze ervaring en bouwen kennis op die we later goed kunnen gebruiken tijdens de operationele test en evaluatie fase, zegt teamleider majoor ir. Bernard Buijs. Tekst: Leo de Rooij Foto s: Richard Frigge, AVDD Tijdens de System Development and Demonstration (SDD)- fase wordt getest of het vliegtuig voldoet aan de gestelde eisen en vliegt zoals het bedoeld is. Het testen en inzetten van de wapensystemen komt tijdens de operationele testfase aan de orde, waarover later meer. Flight Test Engineer Buijs volgt de testontwikkelingen rond de JSF al vanaf augustus 2009 op de voet. Toen zijn we hier als Nederland op Edwards AFB, de bakermat van het testvliegen, begonnen met de voorbereidingen. De eerste JSF-testtoestellen AF-1 en AF-2, zetten hier op 17 mei 2010 de wielen aan de grond. Als Nederland waren we er dus precies op tijd bij om vanaf het begin in te stappen. Buijs doet zijn werk op Edwards niet alleen, maar samen met ir. Nancy Bradshaw (Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium) en de technici sergeanten-1 Anno Visser (crewchief op Leeuwarden) en Mark Theihzen (avionics op Volkel). Inmiddels zitten we hier samen met zeven andere naties die betrokken zijn bij het testen van de JSF, aldus Buijs, die samen met zijn gezin daadwerkelijk op Edwards woont. Een dagelijkse vliegshow van allerhande testtoestellen boven de achtertuin is daar dan ook bij de huurprijs inbegrepen De Amerikaanse testvlieger majoor Steve Speares (USAF) te midden van (v.l.n.r.) sergeant 1 Mark Theihzen (avionica), Nancy Bradshaw (NLR), majoor Bernard Buijs (flight test engineer) en sergeant 1 Anno Visser (onderhoudsspecialist). De Conventional Take Off and Landing-versie F-35A AF-01 in een hangar op Edwards Air Force Base. Het toestel behoort tot het 461th Flight Test Squadron. DE VLIEGENDE HOLLANDER 4

5 REPORTAGE Uitgebreid testen Meten is weten, en dat geldt vooral bij een nieuw toestel als de F-35 Lightning II. Alle mogelijke zaken, gedragingen en uitwerkingen op het frame en de systemen worden getest, gemeten, genoteerd en vele malen onder diverse omstandigheden overgedaan. Buijs: We meten hoe het toestel zich gedraagt ten opzichte van de ontwerpspecificaties en verifiëren of de resultaten voldoen aan de gestelde eisen. Daarmee valideren we het ontwerp. Sommige resultaten vereisen kleine aanpassingen in het ontwerp en worden dan opnieuw getest. Aangezien dit vliegtuig volledig door computers wordt bestuurd, betreft dit voornamelijk aanpassingen in de software. Op Edwards staan vier testtoestellen, AF 1 tot en met 4, specifiek voor SDD-testen. Ze zijn in principe gelijk, vliegen hetzelfde, maar zijn wel voorzien van verschillende testsystemen. Per toestel testen we op andere eigenschappen, waarvoor weer andere meetsystemen nodig zijn, zegt Buijs. Bij het testen van het landingsgestel gebruik je andere instrumentatie dan wanneer je het gedrag van de vleugels onder G-krachten wilt meet. We werken dan ook met Integrated Product Teams, die steeds andere gedeeltes van de tests voor hun rekening nemen. Iedere testmissie wordt eerst door een testvlieger uitgevoerd in de simulator, daarna volgt de testvlucht die vanuit de centrale controlekamer wordt begeleid. Iedere handeling, ieder detail wordt geregistreerd. Snoepwinkel Testen in de simulator geeft een goed beeld van wat er tijdens de vlucht verwacht kan worden. Testmissies worden dan ook eerst in de simulator geoefend voordat later het luchtruim wordt gekozen. Learn to know the aircraft and its systems, noemt de Amerikaanse testvlieger majoor Steve Whitey Speares dat. Met zijn ervaring op veertig vliegtuigtypes en honderden uren in de JSF-simulator is oud-vlieger op de F-15 één van de gelukkigen om een JSF-testkist te mogen vliegen. Ik voelde me als een kind in de snoepwinkel, zegt de ervaren testvlieger over zijn eerste testvlucht in de AF-1. De vlucht werd weliswaar tot in de kleinste puntjes uitgevoerd onder leiding van de controlekamer, maar toch heb je onmiddellijk door dat je in een andere generatie vliegtuig zit. Het vliegt zo ongelooflijk gemakkelijk... Qua vliegeigenschappen vindt Speares de JSF in deze fase van de ontwikkelingstesten nog beperkt in vliegtechnische capaciteiten eerder lijken op een F-15 dan op een F-16. In een F-16 hoef je de neus maar ergens naar toe te wijzen en de kist is er al. Dat heeft de JSF nu nog wat minder, is daarin te vergelijken met de grotere en zwaardere F-15. Of beter gezegd, de JSF lijkt nu nog het meest op een F-16 met volledige lading bommen. De roll rate waarmee het toestel om zijn lengteas rolt, is verbazingwekkend. Die tovert gegarandeerd bij iedere piloot een glimlach op het gezicht! Belangrijke stap Het nieuws dat het Nederlandse parlement heeft ingestemd met de aanschaf van een tweede JSF testtoestel wordt tijdens een lunch in de tuin van huize Buijs met vreugde begroet. Deze aanschaf is voor de Nederlandse Defensie een belangrijke stap voor het kunnen deelnemen aan de operationele testfase van de F-35. Hiermee blijft Nederland zeer nauw betrokken bij de ontwikkelingen van het SDD-toestel AF-02 taxiet terug over Edwards Air Force Base. AF-01 tot en met 04 zijn eigendom van fabrikant Lockheed Martin. Foto: Frank Crébas, Testvlieger Speares met de speciaal voor de F-35 ontworpen helm. In plaats van een head-up display in de cockpit krijgt de vlieger alle noodzakelijke informatie op een Helmet Mounted Display geprojecteerd in deze futuristische helm. 5 DE VLIEGENDE HOLLANDER

6 REPORTAGE SDD-toestel AF-04 in take off. Het tweede van een gepland aantal van 1763 F-35A s voor de USAF, de AF-07, landde op 6 mei op Edwards. Het toestel maakt deel uit van de Low Rate Initial Production (LRIP). vijfde generatie jachtvliegtuig. Naar verwachting neemt een volgend kabinet pas een beslissing over mogelijke aanschaf; deelname aan deze testfase geeft inspraak in de operationele ontwikkeling, weet kolonel Anton den Drijver, hoofd F-35 Transitieteam van de Staf CLSK. Ook collega Buijs ziet de deelname aan de Operational Test & Evaluation (OT&E) als een belangrijk voordeel: Dat is the proof of the pudding. Dat het vliegtuig goed vliegt, tonen we tijdens de SDD aan, maar hoe het vliegtuig moet worden ingezet als wapensysteem inclusief alle samenwerkende systemen en voldoet aan de gestelde operationele eisen, zal tijdens de OT&E blijken. Dit is ook onze laatste mogelijkheid om de vinger op te steken als wij denken dat het beter kan of anders moet. Doorvliegen F-16 Maar waar staan we nu precies met de eventuele aanschaf van de F-35 en het langer doorvliegen met de F-16? Voor Den Drijver is het duidelijk: Zoals het nu staat, blijft de F-16 nog tot in de jaren twintig het jachtvliegtuig waarmee Nederland haar ambitieniveau moet zekerstellen. De komende jaren worden we in de wereld echter steeds meer geconfronteerd met nieuwe vliegtuigen en raketsystemen waartegen de F-16 steeds minder bestand is. Het beschermen van onze grondstrijdkrachten brengt dan een groeiend risico met zich mee en vraagt om capaciteiten die vooralsnog enkel nog door de F-35 kunnen worden waargemaakt. Door de veelheid aan hoogwaardige sensoren wordt het doel namelijk op grotere afstand en met grotere nauwkeurigheid herkend. De vlieger hoeft bij wijze van spreken niet meer naar buiten te kijken of ie het goede doel pakt; hiermee wordt ook het toepassen van de Rules of Engagement makkelijker. Top of the bill. Vergelijkbare capaciteiten zijn er eigenlijk nog niet. Het realiseren van een vergelijkbare prijs-kwaliteitverhouding bij andere vliegtuigtypes zal de komende jaren nog een uitdaging blijken. Ook volgens luitenant-kolonel Bert de Smit, hoofd van het binnenkort op te richten Nederlandse deel van het Operational Test & Evaluation Team, is operationele doorontwikkeling van de F-16 kostbaar en relatief weinig effectief. Het houdt een keer op. Vergelijk het met een auto uit de jaren zeventig; daar kun je met een heleboel aanpassingen anno nu nog steeds in rijden, maar het is zeker dat problemen steeds vaker zullen voorkomen. Zo ook de F-16. Om vanaf 2015 afscheid te nemen van de F-16 lukt al niet meer, en dus staan we voor de uitdaging om nog enkele jaren te overbruggen. Daar zullen zeker beperkingen aan vastzitten, temeer omdat ook nog eens het aantal F-16 s wordt verminderd vanwege de bezuinigingen. Dat baart zorgen, maar hopelijk vliegen we vanaf 2020 in Nederland dan wél met een vijfde generatie jachtvliegtuig. Nogmaals de AF-04, maar dan in de landing. Het toestel heeft inmiddels gezelschap gekregen van twee LRIP-toestellen, de AF-07 en de AF-06 die op 13 mei op Edwards landde. DE VLIEGENDE HOLLANDER 6

7 REPORTAGE Kolonel Marcel Lambrichs, Hoofd Project Vervanging F-16 bij de DMO Het project Vervanging F-16 staat zeer vaak in de schijnwerpers van zowel de media als de politiek. Geen vreemd verschijnsel als beslist gaat worden over de miljarden kostende aanschaf van een top of the bill vliegend wapensysteem, dat vanwege de ontwikkeling van haar complexe en grensverleggende capaciteiten geplaagd wordt door vertraging. Het SDD-ontwikkelingsproject in de VS wordt sinds het begin 2002 door partners zoals Nederland, op de voet gevolgd en waar mogelijk bijgestuurd. In 2010 diende zich een bijzonder moment aan en is het internationale project volgens de Amerikaanse budgetregels door een maximale kostengrens gegaan, de zogenoemde Nunn-McCurdy law. Dit veroorzaakte een intensieve controle en een herplanning van het totale project. Eén van de gevolgen hiervan is dat de ontwikkeling van de Short Take Off Vertical Landing-versie, programma wordt stapsgewijs uitgebreid en verder geïntensiveerd om ontwikkelingsrisico s te verminderen voordat het vliegtuig aan de luchtmachten wordt overgedragen en de productie in grote aantallen start. Langzamerhand wordt het testprogramma dan ingewikkelder door alsmaar nieuw ingebrachte software die de capabele missiesystemen steeds complexer laat samenwerken. Nederland gaat ook dit proces op de voet volgen en er aan deelnemen. De drie types F-35 worden momenteel op de grond elk apart op dubbele levensduur getest in de vermoeiingsbanken van Lockheed Martin. Elk type krijgt zijn eigen specifieke gebruik te verduren en dan nog eens dubbelop. Kleine structurele problemen komen voor en de oplossingen hiervoor worden meteen, naar type, in de productie van de F-35 verwerkt. De AF-01 en AF-02 werden op 17 mei 2010 afgeleverd op Edwards Air Force Base. Foto: Tom Reynolds, Lockheed Martin de F-35B, is losgekoppeld van die van de F-35A de Conventional Take Off and Landing-variant, de beoogde versie voor Nederland en de F-35C Carrier Version. Hiermee zijn de projectrisico s voor de F-35 s A en C aanzienlijk verlaagd. Vertraging en herplanning zijn synoniemen voor extra benodigd budget. Om verder risico s bij de introductie naar de luchtmachten te vermijden en het ontwerp op een hoger, meer volwassen niveau te krijgen, is inmiddels het testprogramma met een fors aantal testuren uitgebreid. Om dit financieel te kunnen opbrengen zijn bestellingen van Amerikaanse F-35 s verschoven naar latere productiejaren. Dit geeft ruimte om nu om extra budget voor het SDDproject beschikbaar te stellen, maar veroorzaakt ook een vertraging in de F-35 productie-leercurve. Met andere woorden, eerste productievliegtuigen blijven langer relatief duurder dan de later geproduceerde vliegtuigen. Het testvliegen van de F-35A loopt voorspoedig. Het Desondanks is de F-35A versie nog steeds lichter dan zijn voorziene plangewicht. Aan de langer durende SDD-fase heeft Nederland geen extra financiële bijdrage geleverd. Vertraging van ontwikkeling, inflatie, duurder grondstofprijzen en dergelijke leiden tot toename van de stuksprijzen van de F-35 types. Over de jaren worden haast alle artikelen duurder; dit geldt ook voor een jachtvliegtuig. Op dit moment wordt de zogenoemde kale stuksprijs voor een Nederlandse F-35A berekend op 60,4 miljoen euro. Voor een dergelijke prijs komt een hoge kwaliteit, vijfde generatie jachtvliegtuig binnen handbereik voor de Nederlandse luchtmacht, die daarmee de komende veertig jaar de hoogste dreigingniveaus de baas kan. Tegelijkertijd heeft de industrie en de kennisinstituten van Nederland de kans om op tijdens productie, reparatie, onderhoud en/of doorontwikkeling, het hoogste technische en operationele niveau werkgelegenheid te krijgen in de meest vooruitstrevende producten. 7 DE VLIEGENDE HOLLANDER

8 GENRE EVENEMENTEN Luchtmachtveteranen van diverse tijdvakken passeren het defileerpunt, begroet door ondermeer (v.l.n.r.) minister van Defensie Hans Hillen, premier Mark Rutte en een saluerende kroonprins Willem-Alexander. Zevende Nationale Veteranendag in de Hofstad Verbondenheid en trots Tekst: Ingmar Kooman Foto s: Wim Salis, AVDD Publiek en prominenten klapten op zaterdag 25 juni hun handen blauw voor de veteranen tijdens de zevende Nationale Veteranendag. Zo n 4300 actief dienende en oud-militairen marcheerden door Den Haag. Duizenden mensen bezochten het evenement ter ere van de militairen die wereldwijd zijn ingezet in oorlogen, conflicten en internationale vredesmissies. Vier (oud-)militairen ontvingen onder andere uit handen van premier Rutte het Draaginsigne Gewonden. Keep Them Rolling zorgde ook dit jaar voor authentiek rollend materieel. Links een oud-militair van het Commando Luchtvaarttroepen uit Nederlands Nieuw-Guinea. DE VLIEGENDE HOLLANDER 8

9 EVENEMENTEN Defilé met voorop oud-militairen, gevolgd door actief dienende van de KMSL vliegbasis Woensdrecht en het AOCS Nieuw Milligen samen met de vliegbasis Eindhoven. De DHC-delegatie defileert in desert tenue over de Kneuterdijk in Den Haag. Eén dag voor de Nederlandse Veteranendag vierden veteranen, oudgedienden en hoogwaardigheidsbekleders op Curaçao hun Veteranendag. Op Marinebasis Parera ontving commodore bd Geert Bergsma de speciale Veteranenspeld. Foto: Peter Bijpost, AVDD Voorafgaand aan de eremars door het centrum van de Hofstad sprak minister-president Mark Rutte in de Ridderzaal zijn bewondering uit voor de inmiddels ruim honderdduizend veteranen die Nederland telt. Uw inzet voor vrede en veiligheid in de wereld verdient ons blijvend respect en waardering. Elke dag een beetje Veteranendag. Op deze plechtigheid volgde een bijzondere medailleceremonie op het Binnenhof. Vier (oud-)militairen ontvingen uit handen van kroonprins Willem- Alexander, premier Rutte, minister van Defensie Hans Hillen en Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht luitenant-generaal Lex Oostendorp het Draaginsigne Gewonden. Ook overhandigden veteranen 52 recent uitgezonden militairen van de vier krijgsmachtdelen de Herinneringsmedaille voor Vredesoperaties. Vanwege het slechte weer kon de geplande fly-past van moderne en historische vliegtuigen niet doorgaan. Hiervoor was een formatie samengesteld van ondermeer tien PC-7 s, vier F-16 s, twee Apaches, Hawker Hunters en Harvards, en een Beech en Spitfire. Zonder dit vliegende schouwspel bleven de vele toeschouwers niet verstoken van luchtmachtinbreng. Vijfenveertig luchtmachtveteranen namen deel aan het defilé door de Haagse binnenstad. De vliegbases Eindhoven, Gilze-Rijen, Volkel, Koninklijke Militaire School Luchtmacht (KMSL) Woensdrecht en het Air Operations Control Station (AOCS) Nieuw Milligen vertegenwoordigden het actief dienend luchtmachtpersoneel. In totaal defileerden bijna negentig detachementen van voormalige en actief dienende militairen langs de Prins van Oranje. Ze werden aangespoord door zeventien muziekkorpsen en het uitbundige applaus van de vele toeschouwers. Het Malieveld vormde zowel begin- als eindpunt van het defilé. Ook dit jaar was het een plek van weerzien en festiviteiten. Verschillende generaties veteranen haalden uitzendervaringen en andere herinneringen op. Kinderen en volwassenen vergaapten zich aan het diverse oude en moderne militaire materieel, waaronder een F-16, een Alouette III en een Patriot launcher. Wieteke Tante Lien van Dort, Raffaëla, Glennis Grace en Jeroen van der Boom zorgden samen met de Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem Friso en de Marinierskapel voor de muzikale omlijsting van de regenachtige maar feestelijke dag. Het contact tussen militairen en burgers is heden ten dage geen vanzelfsprekendheid, sprak minister Hillen op het Binnenhof. Vroeger had iedereen wel een broer of neef op de kazerne. Alleen daarom al is Veteranendag een dag van grote waarde. Het gecombineerde detachement van het AOCS Nieuw Milligen en de vliegbasis Eindhoven en op de achtergrond vliegbasis Volkel. 9 DE VLIEGENDE HOLLANDER

10 HISTORIE In Amerika opgeleide Class 51 Dog blikt terug Liefde voor het vak en wil om te slagen 44 Jonge rekruten vertrekken op 24 mei 1950 naar de Verenigde Staten voor de eerste Amerikaanse opleiding tot jachtvlieger. Kort na de Tweede Wereldoorlog krabbelt Nederland op uit een diep dal. Het zijn tijden waarin een tripje naar de Veluwe of het strand al opzien baart, laat staan vliegen over de Grote Plas. Anderhalf jaar naar de States, dat is wat. Wie naar Amerika ging, werd met grote ogen aangekeken, vertelt voormalig vlieger Koos Françoys. Sterker, je werd net niet heilig verklaard. Maar het scheelde niet veel. Tekst: André Twigt Foto s: uit collectie Koos Françoys Voorbereiding op een navigatievlucht op de flightline van Williams, getuige de badge op de neus van de T-33A. DE VLIEGENDE HOLLANDER 10

11 De flightline van Williams Air Force Base met daarop vele trainers. HISTORIE Formatie van North American T-28 Trojans, overgangstrainers in 1950 in dienst genomen als vervanger van de T-6 Texan. Bijna tweeduizend zijn ervan gebouwd, en de US Navy gebruikte het toestel liefst tot 1984, de Filipijnse luchtmacht zelfs tot Briefings vonden geregeld in de vrije natuur plaats. De mannen van het eerste uur, sommige echtgenotes en weduwen kwamen op 23 juni in Voorschoten bijeen voor waarschijnlijk één van de laatste reünies. Geen toevallige datum want het was precies zestig jaar geleden dat de vliegers onder de reünisten in 1951 hun militair brevet kregen. Alle leden van de Class 51D, Dog genoemd, bereikten de leeftijd der allersterksten. Maar de herinneringen aan het Amerikaanse avontuur zijn nog springlevend. Ook de reis er naartoe staat de meesten nog helder voor de geest. Uitgezwaaid door familie, vrienden en bekenden trekt de bemanning van de DC-6 Edam even over half zes in de ochtend het voorwiel van de startbaan. Zeventien en een half uur na de start van Schiphol arriveert de KLM-machine in New York. Veel tijd de omgeving te verkennen, is er niet. De volgende ochtend vliegen de aspirant-vliegers naar Randolph Field, een grote vliegbasis nabij San Antonio in Texas. Hier vindt de basis vliegeropleiding plaats. Begin jaren vijftig woedt de Koude Oorlog in alle hevigheid. Om zich te wapenen tegen het Rode Gevaar voert de Koninklijke Luchtmacht een groot opbouwprogramma uit. Voor enkele honderden bestelde Hawker Hunters en Republic F-84 Thunderjets worden met spoed vliegers gezocht. De selectie vindt in Nederland plaats, waarna de beste van de besten naar de States mogen. Nederland had in die dagen een groot tekort aan geoefende vliegers, weet Frans van Pul. De Verenigde Staten stak daarbij een handje toe. Kort daarna werden ook in Canada vliegers opgeleid. Ladeknoppen Voor de 44 mannen begint op Randolph een tijd van zes maanden keihard werken en vroeg opstaan. Reveille is om half vijf. De lessen beginnen om half zes. Samen met hun Amerikaanse collega s gaat de ene helft van de klas naar grondschool, de andere helft naar de flightline waar de T-6 Texans en T-28 Trojans klaarstaan. De US Air Force wil de Nederlanders blanco ontvangen, oftewel zonder militaire vooropleiding. Daardoor past iedereen makkelijker in het Amerikaanse systeem. Onze instructeurs waren zeer streng, op het Duitse af, vertelt Bert van Wijnen. Bij aankomst werd onze kop kaalgeschoren en maakten we kennis met soms heel typische regeltjes. Zo moesten we ons zelf omgevingsbewustzijn aanleren. Bij iedere hoek van de straat stopte je, vervolgens keek je over je schouder naar rechts, naar links en naar boven en onder. Intussen schreeuwde je Clear to the right, Clear to the left, Clear above en Clear below. Wie dit ritueel een keertje vergat, kreeg straf. Een uurtje strafexercitie in de immense hitte was niets. Ook herinner ik me dat je altijd een schone zakdoek op de man moest hebben, zodat je de koperen deur- of ladeknoppen niet met blote handen vast pakte. Anders werden ze vies. Gekkigheid natuurlijk. Miami Tijdens de eerste weken van de opleiding krijgen de mannen massa s leerstof aangereikt. In de cockpit van de T-6 en in het klaslokaal leren 11 DE VLIEGENDE HOLLANDER

12 HISTORIE ze blind schakelaars vinden, hoe de bediening werkt en hoe de noodprocedures verlopen. De eerste zes maanden vliegen om. Op enige schaarse momenten is er tijd voor wat ontspanning. Tijdens kerst pakt een initiatief van leerling-vlieger John Shaddick goed uit. Hij vraagt aan één van zijn Nederlandse cursisten of hij de feestdagen bij zijn ouders in Miami wil doorbrengen. De leiding krijgt hiervan lucht en wil alleen toestemming geven wanneer álle Nederlanders naar Florida mee mogen. In allerijl wordt via de krant en radio een oproep voor gastgezinnen verspreid. Vanaf dat moment liep het storm, vertelt Wijnen. In no-time was iedereen onderdak. Net voor de kerst werden we met twee militaire Dakota s naar Miami gevlogen. Daarna begon het feest, gaat Françoys verder. We werden overal en voor alles uitgenodigd: swim parties, coffee parties, tea parties. Vooral de eerste baart opzien wanneer het weekblad Panorama een foto publiceert met daarop onze jongens in gezelschap van enkele schaars geklede dames. Helaas hoorden we enkele jaren later dat John Shaddick bij een vlucht boven Korea om het leven was gekomen, zegt Françoys. Jammer, het was een heel goede vent. Torque De States maken een onvergetelijke indruk op de mannen. Er was een gigantische overvloed, vertelt Frans van Pul. Etalages lagen vol, er waren koelkasten en televisies. Die dingen zag je in Nederland niet. Bij ons was koffie nog op de bon. Bovendien, wat waren we nou gewend? Ik was een menneke van negentien. Vergeleken met ons waren die Yanks heel wereldwijs en soms wat naïef. Where are you from? Holland? Michigan?, was een veelgestelde vraag, refererend aan de plaats in de Noord-Amerikaanse staat. Zeker een hoogtepunt zijn de joy flights naar Los Angeles, waar een select gezelschap de Lockheed vliegtuigfabrieken mogen bezichtigen. Ook een bezoek aan Sunset Boulevard in Hollywood staat op het programma. Eveneens om nooit te vergeten, is de overgang van propeller naar straalvliegtuig. Dat gebeurt na de overplaatsing naar Williams Air Force Base. Hier worden de T-6 en de T-28 verruild voor de T-33 T-Bird en de F-80 Shooting Star. Nick de Vrij mag als een van de eersten met een T-33 mee omhoog. Na afloop van de vlucht hangen zijn medecursisten aan zijn lippen. Koos Françoys kan zich zijn eerste keer nog In de zogenoemde Captivair, een in beton gegoten F-80 Shooting Star werden de procedures voor jets getraind. Koos Françoys (tweede van rechts) in gezelschap van zijn sectieleden van Mohawk White en (in het midden) instructeur. Op 19 april 1951 hadden Françoys en zijn instructeur in een T-33 (rechts op de foto) boven de landingsbaan van Williams een mid air collision met een F-80. Beiden kwamen met de schrik vrij, maar de vlieger van de Shooting Star overleefde het ongeval niet. DE VLIEGENDE HOLLANDER 12 Françoys bij zijn eerste solovlucht in de TF-80A Shooting Star op 2 mei 1951.

13 REPORTAGE HISTORIE goed herinneren. Het was een andere manier van vliegen. Met een propellerkist zet je je voet in het roer om de torque van de motor op te vangen. Met de T-33 vloog je zonder veel correctie gewoon recht vooruit, heel soepel allemaal. Opvallend was ook het gemis aan herrie en trillingen in de cockpit. De overgang naar de F-80 is er ook één om nooit te vergeten. Françoys: In tegenstelling tot de T-33 had de solovariant geen constante inspuiting. Zodra je loodzware manoeuvres trok, liep je het risico dat het toestel begon te sputteren. Zeker iets om rekening mee te houden. Fantastisch Van de 44 leerlingen halen er uiteindelijk dertig hun wing. Veertien man vallen af. Tijdens het vier jaar durende verband bij de luchtmacht sneuvelen acht vliegers. Van Pul, Françoys en Van Wijnen komen er zonder al teveel kleerscheuren van af. Eerstgenoemde schopt het tot generaal-majoor en Françoys tot kolonel. Hij wordt onder anderen Commandant 334 Squadron en Commandant vliegbasis Ypenburg. Van Wijnen eindigt als hoofd vliegdienst bij Philips. Alle heren zouden hun carrière zo over willen doen, te beginnen in de States uiteraard. Van Wijnen: We deelden toen de liefde voor het vak en hadden de wil om te slagen. Die mix creëerde een uniek sfeertje en een fundament waarvan je de rest van je leven baat had. Ik vond het in één woord fantastisch. Straf na een harde landing: met de hobstick het platform op en neer. Op 23 juni 1951 worden dertig van de 44 cadetten van Class 51Dog gebrevetteerd en tegelijk bevorderd tot tijdelijk reserve sergeant-vlieger. Françoys poseert bij het platform met T-33 s van de 3525 th Pilot Training Wing op Williams Air Force Base. De laatste etappe van het Amerika-avontuur: de terugreis met een DC-6 van de KLM, van New York naar Schiphol. 13 DE VLIEGENDE HOLLANDER

14 REPORTAGE Special Operations Task Group bundelt krachten Lowlands 2011 In Afghanistan werkte het Korps Commandotroepen al samen met ondersteunende specialistische eenheden. Maar structureel trainen vooraf zat er niet in. Daarin brengt het KCT met de oefening Lowlands 2011 verandering. Het Special Operations Task Group-concept heeft de toekomst. Tekst: Marlous de Ridder en Corné Dalebout Foto s Gerben van Es, AVDD In Lowlands gaat het om een NEO: aan commando s de taak om ambassadepersoneel in een gefingeerd crisisland te beschermen en samen met andere evacués het land uit te krijgen. Zodra de eerste Chinook met KCT ers, arriveert een tweede (foto) met specialistische eenheden van de luchtmobiele brigade. Nadat commando s op quads de landingslocatie voor de Hercules hebben verkend, sporen genisten van de luchtmobiele brigade mijnen op de landingsbaan op. Daarna kan de C-130 landen om de evacués naar een veilige locatie te brengen. Mortieristen en schutters lange afstand van 11 Infanteriebataljon nemen de rondom beveiliging in de buitenste ring voor hun rekening en houden eventuele tegenstanders op afstand. De commando s kunnen zich hierdoor richten op de evacués. DE VLIEGENDE HOLLANDER 14

15 REPORTAGE Een oude brandweerloods vlakbij de landingsbaan is het verzamelpunt voor de evacués in nood. Commando s hebben de loods en directe omgeving veilig gesteld. In rijen van twee lopen de evacués tussen de militairen naar de C-130 zodat de Hercules binnen enkele minuten te vertrekken. De Belgsiche vliegbasis Weelde, net over de grens bij Baarle-Nassau, vormt het decor voor de grootscheepse oefening Lowlands 2011 waarin het Special Operations Task Group-concept wordt beproefd. Zo n SOTG bestaat, afhankelijk van de opdracht, uit commando s aangevuld met personeel en materieel van specifieke ondersteunende eenheden, zoals het Defensie Helikopter Commando, de Explosieven Opruimingsdienst, forward air controllers, transportvliegtuigen, luchtmobiele infanterie of andere specifieke eenheden. Een SOTG is inzetbaar voor diverse missies zoals het uitvoeren van een Hostage Rescue Operation (HRO) of offensieve operaties. Het draait tijdens Lowlands om beeldvorming, want het is voor het eerst dat eenheden daadwerkelijk volgens het SOTG-concept trainen. Eerste stap Onder het mom van samen slimmer plannen zet het KCT met Lowlands de eerste stap naar een structurele samenwerking in vredestijd tussen ondersteunende specialistische eenheden, de zogenoemde enablers. Met hen werkten we in Afghanistan al veel samen, maar we zagen elkaar pas ter plaatse of in de missievoorbereiding, vertelt luitenant-kolonel Erik Jellema, Hoofd Sectie Operaties bij het KCT. Het was altijd afwachten wie aangeklikt werden. Door SOTG s al in een vroeg stadium te formeren en gereed te stellen, combineren we schaars personeel en materieel op een efficiënte manier én kunnen we snel reageren op wereldwijde crisissituaties. Bijvoorbeeld bij een NEO, dat staat voor een Non-Combattant Evacuation Operation. Een voorbeeld daarvan is het bevrijden van gegijzelde burgers wat we ook tijdens deze oefening trainen. Met de situaties in het Midden-Oosten en Noord-Afrika is het een reëel scenario dat wij Nederlanders evacueren uit een crisisgebied. Het Special Operations Task Group-concept is vlot en vakkundig geklaard. De Chinooks komen terug om de militairen op te halen. Wederzijds begrip De deelnemende luchtmachteenheden kijken voor het eerst voorzichtig mee over de schouders van de KCT ers. Het is immers een kennismaking. Volgens Chinook-vlieger majoor Jaap Lokker van het 298 Squadron werkt het vooral verhelderend om samen het planningsproces te doorlopen. Grondtroepen hebben niet altijd beeld bij onze mogelijkheden. Doordat we de missieplanning samen doorlopen, krijgen we niet alleen een beter beeld van elkaars beperkingen, maar zorgt het ook voor wederzijds begrip. Voor het KCT is een Special Operations Task Group de toekomst. De afgelopen jaren laten zien dat het KCT volgens dit concept op missie gaat. Voor ons is het een operationeel gedachtegoed geworden, dat we graag verder willen invoeren, zegt Jellema. Op dit moment ligt het nog aan de goodwill van de enablers zoals het DHC en het 336 Squadron, of zij SOTG-momenten in hun oefening willen of kunnen inbouwen. Hij besluit: Wij hopen dat Lowlands de kracht laat zien van dit soort trainingen. De evacuatie is afgerond. Eenheden van het Korps Commandotroepen en de luchtmobiele brigade verlaten Weelde per Chinook. 15 DE VLIEGENDE HOLLANDER

16 PERSONEEL Facilitair Bedrijf Defens Zoals elke organisatie heeft ook het Commando Luchtstrijdkrachten medewerkers voor wie de facilitaire ondersteuning de hoofdtaak is. Op 1 juni ging het Facilitair Bedrijf Defensie (FBD) formeel van start. De komende maanden staan in het teken van de overgang van de CLSK- medewerkers die bij het FBD worden ondergebracht. De transitieperiode duurt tot 1 september. Met de oprich- ting van het FBD wordt structureel 5,5 miljoen euro per jaar bespaard. Tegelijk komen 75 arbeidsplaatsen te vervallen. Voor Defensiemedewerkers verandert er weinig. Door de oprichting van het FBD blijft de dienstv terecht voor facilitaire dienstverlening. In de loop van 2011 wordt het ook mogelijk om facilitaire Facilitaire zaken die door het FBD worden geleverd: Algemeen Facilitair Facilitaire logistiek V rije tijd en evenementen Huisvesting Arbo en m Raamwer k Post Facilitaire benodigdheden Fac. log. taken Fac. Mat. Beheer Vrijetijdsbesteding Ondersteunen evenementen Gebouw- en objectbeheer/ huismeestertaken Gebouw- en objectbeheer/ huismeestertaken Legering/ wasserij stomerij Schietbaan beheer Milieu P DC - postdistributie - faxverkeer - reprodiensten - audiovisuele middelen - naambordje - planten - publicatieborden - visitekaartjes - verstrekken van toners en papier - meubilair - sleutels - kunst - faciliteiten voor mindervaliden - mobiele toiletten - bewegwijzering - raambekleding - wand- en vloerbekleding - fotostudio - facilitaire verbruiks- en kantoorartikelen - facilitaire gebruiksartikelen - internet café - zonnebank - sauna - hobbyclubs - vrijetijdsbesteding - evenementen - schoonmaak - controle kleine brand- - glas reinigen blusmiddelen en - raambekleding brandmeldinstallatie - gevelreiniging - brandveiligheidsaspecten - dieptereiniging - reinigen biertap - damesverbandcontainers - gladheidbestrijding - legionellabeheer - vergaderaccommodaties - lokalen tbv lessen - briefing - bedrijfsruimtes (facilitair) - flexruimte - filmzaal - verhuizingen intern extern - preventieve en correctieve inspecties - begeleiden, coördineren en toezien op uitvoering - legering - textiel verstrekking en reiniging - schietbaanbeheer - simulator klein kaliber wapens - oefenhuizen - masker-oefenruimtes - munitie-opslagruimte - milieuadvies - afvalverwerki - ongediertebe - afspuitplaats - brandstoflaad - OWSV-afsche - ondergrondse bovengrondse Doelmatigheidsindicatie Legenda D efensiebrede ondersteunende diensten F acultatief Doelmatigheidsindicatie Doelmatigheid hoog Doelmatigheid middel Doelmatigheid laag DE VLIEGENDE HOLLANDER 16

17 PERSONEEL ie van start Tekst: Willem Bogaard Foto: AVDD Het was bij het CLSK een heel gepuzzel om de functies die overgaan in kaart te brengen. Veel facilitaire werkzaamheden zijn namelijk als neventaak bij medewerkers belegd, verduidelijkt majoor Richard van Brandwijk, vertegenwoordiger van het CLSK in dit project. Er heeft dus een omvangrijk en tijdrovend ontvlechtingproces plaatsgevonden. Maar dat is nu achter de rug en kunnen we beginnen met het overhevelen van de 51 en een halve VTE naar het FBD, en de bijbehorende medewerkers natuurlijk. erlening op peil. Defensiemedewerkers kunnen via intranet of de afgebeelde servicebalie producten en diensten via CDC Direct af te roepen. Tussenkop Op sommige onderdelen zal het nodige veranderen. De Squadron Materieel Voorziening (SMV) gaat niet over maar blijft bij het CLSK voor de operationele taak. De vredestaken zoals bestellen van kantoorartikelen gaan over naar het FBD. De klanten zullen dus voor deze bestelingen niet meer bij de eigen SMV moeten zijn maar bij het FBD. De periode tot aan 1 september zal gebruikt worden om deze koppelvlakken in te regelen, geeft Van Brandwijk aan. U wordt later op uw eigen onderdeel hierover geïnformeerd. Voorop staat dat de dienstverlening van hetzelfde niveau blijft. Verder zal niet alle facilitaire dienstverlening worden ondergebracht bij het FBD. Het CLSK heeft er voor gekozen dat we het minimale assortiment afnemen. Daarnaast is besloten dat niet alle verplichte delen aan facilitaire diensten worden afgenomen. De fotostudio ten behoeve van de smartcard en het niet operationele dienstvervoer (NOD) blijven belegd bij het onderdeel. De komende maanden wordt op elk CLSK-onderdeel duidelijk wat er verandert ten aanzien van aanvraagprocedures op het gebied van faciliteiten. Deze informatie zal via het lokale intranet en/of het onderdeelblad worden bekend gesteld. Kijk voor meer informatie over het FBD op intranet: CDC BG Facility Services Facilitair Bedrijf Defensie Arbo en milieu BHV Hoofdgebruiker- en drijver schap S e r vicebaliefunctionaliteit (Locatie) management Milieu Arbo BHV BHV coördinatie Brandweerzorg Coördineren huisvesting Hoofdgebruikeren drijverschap (uitvoeringstaken) Servicebalie Beheer dienstwagens (niet operationeel) Afroepen/ EBF facilitair Overige diensten Coördinatie, management en aansturing tes te - milieuadvies - afvalverwerking - ongediertebestrijding - afspuitplaats - brandstoflaadstation - OWSV-afscheiders - ondergrondse- en bovengrondse tanks - Arbo advies - BHV assortiment - BHV coördinatie - preventie - bestrijding - belegging eenheden - hoofdgebruikerschap - drijverschap - servicebalie functionaliteit - niet operationeel dienstvervoer (NOD): Uitgifte en beheer van auto s die bedoeld zijn voor dienstreizen (incl. commerciële inhuur). (niet gekoppeld aan het primair proces) - sportfaciliteiten - dienstfiets - belbus 17 DE VLIEGENDE HOLLANDER

18 EVENEMENTEN Het demonstratieteam Team Viper is vernoemd naar de straalmotor van de Strikemaster waarmee het eerst vloog, en waarmee het bijvoorbeeld te zien was op Volkel in Sinds 2011 vliegen ze met vijf Hawker Hunters. Foto: Team Viper Ondanks bezuinigingen boeiend programma op de grond en in de lucht Luchtmachtdagen op Leeuwarden Tekst: Arno Marchand Traditiegetrouw geven de Luchtmachtdagen een beeld van de militaire luchtvaart in Nederland, maar zeker ook van de ons omringende (NAVO-) landen. Ondanks dat met het oog op de bezuinigingen is versoberd waar mogelijk, is het programma voor 16 en 17 september op de grond en in de lucht even boeiend als altijd. Zoveel mogelijk middelen uit binnen- en buitenland zijn te zien, van helikopters tot jachttoestellen en van geleide wapens tot transportvliegtuigen. En natuurlijk demonstratieteams. Naast Solo Display Teams van eigen bodem met de F-16 en Apache, is uit Nederland nog meer te zien. Zowel de Lynx als indien beschikbaar de AB412 vliegen naar verwachting voor de laatste keer hun demonstraties tijdens de Luchtmachtdagen. De Lynx kwam in 1978 in dienst bij de Koninklijke Marine en de AB412SP in 1994 bij de luchtmacht. Sinds 2008 vallen beide types onder het DHC en krijgen ze een gezamenlijke opvolger: de NH90. Deze staat op de staticshow, net als zoveel mogelijk andere KLu-types. De Air Power Demonstratie ziet er dit jaar anders uit als voorgaande. Uiteraard toont de luchtmacht met F-16 s, helikopters en transportvliegtuigen waartoe het in staat is, maar voor zover mogelijk wordt in detail getoond hoe het luchtwapen een grondoperatie ondersteunt. Mariniers springen uit een C-130 om een geïmproviseerd dorpje te ontdoen van een militante beweging. Ook 11 Luchtmobiele Brigade van de landmacht draagt daaraan bij. Om een goed beeld te krijgen van de situatie op de grond houdt een F-16 vanaf grote hoogte een oogje in het zeil. Via het Rover-systeem krijgen de militairen op de grond de beelden van de F-16 te zien. Ook vliegt er een Raven UAV van de landmacht die beelden doorgeeft aan de grondtroepen. Deze opnames, in combinatie met beelden vanaf de grond, zijn zoveel mogelijk te zien op de grote televisieschermen. Verder is er volop actie van (weliswaar een geringer aantal) de F-16 s die eerst show of presence en later show of force geven, en verder Chinooks, Apaches en een KDC-10. Buitenlandse teams Ook dit jaar heeft de organisatie enkele van de grote Europese demonstratieteams weten te strikken: Red Arrows van de Britse, Patrouille de France van de Franse en Patrulla Aguila van de Spaanse luchtmacht. Daarnaast stuurt België het demonstratieteam de Red Devils dat dit jaar nieuw leven is ingeblazen met vier SIAI-Marchetti SF-260 propeller lesvliegtuigen. De Britse marine vaardigt het Royal Navy Helicopter Display Team the Black Cats af. De naam van het team van twee Lynxen verwijst naar het embleem van 702 Squadron en naar black catting, marinetaal voor iets beter hebben of kunnen dan iemand anders. Nieuwe Solo Displays zijn er uit België (A-109), Finland (F/A-18C Hornet) en Turkije. Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan stelde de Turkse luchtmacht met hulp van het Nederlandse F-16 Solo Display Team en eigen programma voor de F-16C samen. Heel bijzonder is het Britse Team Viper dat vliegt met vijf Hawker Hunters waarvan het ontwerp stamt uit begin jaren vijftig. Als de Dutch Hawker Hunter Foundation met nóg twee Hunters bij het team kan aansluiten, ontstaat een formatie met historische vliegtuigen die uniek is voor deze tijd. De Red Devils bestonden eerder van 1957 tot 1977, en vlogen met Hawker Hunters en Fouga Magisters. Nadien traden de Fouga s nog diverse keren op als de Rode Duivels, maar van een officieel team was geen sprake meer tot de heroprichting dit voorjaar. Foto: Joris van Boven, DE VLIEGENDE HOLLANDER 18

19 EVENEMENTEN Luitenant-generaal Jac Jansen, Commandant Luchtstrijdkrachten Enige tijd was er onduidelijkheid over het wel of niet doorgaan van de Luchtmachtdagen. De inzet in Afghanistan, de missie boven Libië en de bezuinigingen maakte een zorgvuldige afweging noodzakelijk of het evenement nog wel uitvoerbaar was. Inmiddels is er bewust voor gekozen zowel de Marinedagen als de Luchtmachtdagen gewoon doorgang te laten vinden. Juist in tijden van bezuinigingen is het belangrijk om zichtbaar te zijn in de maatschappij en draagvlak voor de krijgsmacht te creëren. De dagen worden wel versoberd, niet alleen in besparingsposten, maar ook het programma. Dat de luchtmacht wordt geraakt door de bezuinigingen, zal daardoor zeker zichtbaar zijn. Het thema van deze open dagen, Future Ops de krijgsmacht van de toekomst, is gebaseerd op de nieuwe koers die de krijgsmacht inzet. Zodat we ook dan nog steeds een organisatie zijn die er toe doet, met hoogwaardig materiaal en goed opgeleid en getraind personeel. De Luchtmachtdagen bieden ons een uitgesproken kans om het Nederlands publiek te laten zien wat we kunnen als KLu en wat onze toegevoegde waarde is. Wellicht voor de laatste keer vliegend te zien tijdens de Luchtmachtdagen, de AB412SP s van het 303 SAR Squadron. Foto: Marco Ferrageau Vliegshow Nederland: F-16 Solo Display team, Apache Solo Display team, AB412SP, Alouette III, C-130H Hercules, CH-47D Chinook, Do , KDC-10, SH-14D Lynx België: Red Devils, F-16 Solo Display Team, A-109 Display Team, Sea King Finland: F/A-18 Solo Display Frankrijk: Patrouille de France (alleen vrijdag) Groot-Brittannië: Red Arrows, Black Cats, Battle of Britain Memorial Flight (2x Spitfire), Hawk Solo Display team, Tucano Display Team, Sea King HU-5 Italië: C-27J Spartan Jordanië: Royal Jordanian Falcons Spanje: Patrulla Aguilla Turkije: Solo Türk F-16 Display Civiel: Dutch Hawker Hunter Foundation (Nederland), Team Viper (Groot-Brittannië), The Flying Bulls Bölkow Bo-105 (Oostenrijk) Staticshow Nederland: AB412 SP, AH-64D, CH-47D, DC-10, Do , F-16, Fokker 50, SH-14D Lynx, AOCS Nieuw Milligen, Groep Geleide Wapens (Patriot) België: Sea King Duitsland: F-4F Phantom II, P-3C Orion, UH-1D Finland: F27 Troopship Frankrijk: Grob-120, TB-30 Epsilon Groot-Brittannië: Sea King HU-5 Ierland: AW139 Verenigde Staten: F-16C De Lynx is bijna uitgefaseerd. Naar verwachting alleen dit jaar is het toestel nog vliegend te zien op de Luchtmachtdagen. Foto: Arno Marchand Op het moment van schrijven, medio juli, is bovenstaande de lijst zoals bekend bij Bureau Air Display. Het programma voor de vlieg- en staticshow kan tot aan de Luchtmachtdagen worden aangepast. 19 DE VLIEGENDE HOLLANDER

20 EVENEMENTEN Beeld van de staticshow van de laatste Luchtmachtdagen op Leeuwarden. Foto: Arnoud Schoor, AVDD La Patrouille de France is een regelmatig terugkerende gast op de Luchtmachtdagen. Dit jaar zijn de Alpha Jets alleen op vrijdag te zien. Foto: Gostar den Daas De toekomst hangt in de lucht De Luchtmachtdagen 2011 hebben als slogan De toekomst hangt in de lucht wat goed aansluit bij het Defensiebrede open dagenthema Future Operations de krijgsmacht van de toekomst. Het luchtwapen is van groot belang voor het optreden van de krijgsmacht. Het biedt niet alleen bescherming aan grondtroepen, maar is ook in staat vanuit de lucht vrede af te dwingen. Helikopters, transportvliegtuigen en F-16 s zijn en worden ingezet in Afghanistan en Libië. En in Nederland levert de KLu-luchtvloot een belangrijke bijdrage aan de nationale veiligheid. De krijgsmacht staat voor ingrijpende bezuinigingen, maar Nederland wil ook in de toekomst blijven beschikken over een strijdmacht die er toe doet. Daarom moeten wapensystemen voor meer dan één taak inzetbaar zijn, en moet nauw worden samengewerkt met andere krijgsmachtdelen en bondgenoten. De huidige middelen van de KLu voldoen hier al aan. Met toekomstige intensiveringen van het UAV-programma en de deelname aan de testfase van de F-35, stelt de KLu zeker dat zij ook in de toekomst in staat blijft doen waarin ze goed is: het leveren van bescherming daar waar gevraagd. Tijdens de Luchtmachtdagen maakt u kennis met het personeel en materieel en kunt u een voorproefje nemen op de toekomst. De nieuwste ontwikkelingen op het gebied van personeel, materieel en gezamenlijk opereren komen aan bod. De stand van de F-35 is zeker de moeite van het bekijken waard. Dat geldt ook voor die van de Nationale Datalink Management Cell die samen met de Groep Geleide Wapens en andere eenheden van de Koninklijke Luchtmacht het belang van interconnectivity laat zien. En kijk ook eens hoe de uitrusting van militairen en de werkplek van de toekomst er uitziet. De Luchtmachtdagen laten zien wat de toekomst brengt. De Air Power Demonstratie ziet er dit jaar anders uit dan voorgaande, maar nog steeds is er volop actie van F-16 s. Foto: Arno Marchand Jaarlijks vliegt het Belgische F-16 Solo Display Team voor op de Luchtmachtdagen. De F-16 met de bijnaam Vortex (links) wordt dit jaar door het 349 Squadron gevlogen en onderhouden. Foto: Arnoud Schoor, AVDD Blijf up to date, en volg de Luchtmachtdagen via: Bezoek onze site met live streaming Volg ons op Word lid van onze hyvespagina Bekijk ons op You Tube DE VLIEGENDE HOLLANDER 20