Stalen wandbekistingen in de woningbouw. Afstudeerrapport

Transcriptie

1 Stalen wandbekistingen in de woningbouw Het bepalen van de inzet en routing van stalen wandbekistingen in gestapelde woningbouw Afstudeerrapport Stalen wandbekistingen in de gestapelde woningbouw Afstudeerrapport J. van Beers

2 Technische Universiteit Eindhoven Faculteit Bouwkunde Afstudeerrichting Uitvoeringstechniek Eindhoven, juni 2005 Stalen wandbekistingen in de woningbouw Het bepalen van de inzet en routing van stalen wandbekistingen in gestapelde woningbouw Afstudeerrapport J. van Beers s46061 Afstudeercommissie: ir. E.R. Poortman (voorzitter) ir. M.M.J. Vissers ir. H. Ouwerkerk [TU/e] [TU/e] [VOBN] I

3 Afstandsverklaring Dit rapport geeft het verslag weer van een eindstudie, die is gedaan voor het doctoraal examen bouwkundig ingenieur. Het rapport heeft daarbij mede gediend als toetssteen voor de beoordeling van de studieprestatie. In het rapport voorkomende conclusies, resultaten, becijferingen, e.d., kunnen verdergaand onderzoek vereisen alvorens voor extern gebruik geschikt te zijn. Ik beschouw dit rapport daarom als een intern rapport dat niet zonder mijn toestemming voor externe doeleinden mag worden gebruikt. Afstudeerrichting Uitvoeringstechniek Faculteit Bouwkunde Technische Universiteit Eindhoven II

4 Voorwoord Dit is het eindrapport waarmee ik mijn afstudeerproject afrond. Het afstudeerproject is het laatste studieonderdeel van de vijfjarige opleiding tot bouwkundig ingenieur aan de Technische Universiteit Eindhoven, faculteit Bouwkunde, afstudeerrichting Uitvoeringstechniek. Deze rapportage volgt op een periode van ruim een jaar, waarin ik onderzoek heb gedaan naar het gebruik van stalen wandbekistingen in het bouwsysteem wanden-breedplaat in gestapelde woningbouw in Nederland. Het resultaat hiervan is een stappenplan waarmee de werkvoorbereider de inzet en de routing van deze bekisting kan bepalen. Bij het stappenplan heb ik een handleiding geschreven om de bruikbaarheid ervan te vergroten. De informatie die ik heb verzameld is voornamelijk afkomstig van de leveranciers van stalen wandbekistingen; Konosch Nederland BV en Hendriks Stalen Bekistingtechniek BV. Tijdens het ontwerpproces van de handleiding heb ik veelvuldig contact gehad met bouwkundig hoofdaannemers zoals Dura Vermeer Groep NV, Koopmans Bouw BV, Kanters Bouwbedrijf Zuid BV en Korteweg Bouw BV. Via deze weg wil ik genoemde bedrijven bedanken voor de samenwerking en de openheid van zaken die zij hebben gegeven. Hierbij wil ik ook de gehele afstudeercommissie bedanken voor de begeleiding tijdens het afstudeerproces. Dit zijn de heren Poortman en Vissers van de TU/e en dat is de heer Ouwerkerk van de VOBN [Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland]. Als laatste wil ik een woord van dank richten aan de heer Snijders van de VSBG [Vereniging van Stalen Bekistingleveranciers voor Gietbouw] voor het ter beschikking stellen van zijn contacten in de bouwwereld. Jeroen van Beers Eindhoven, juni 2005 III

5 IV

6 Samenvatting Bij het gebruik van stalen wandbekistingen in het bouwsysteem wanden-breedplaat treedt stilstand op. Er is sprake van stilstand wanneer de bekisting op een werkbare dag niet ingezet wordt voor het bekisten van een betonwand. Er is onderscheid tussen de stilstand van sets wandbekisting en de stilstand van afzonderlijke bekistingschotten. Bij twee geanalyseerde bouwprojecten is het aandeel van de stilstand van sets bekisting, als onderdeel van de totale tijd dat de bekisting op de bouwplaats aanwezig is, ongeveer 40%. De stilstand van bekistingschotten bedraagt bij beide projecten ongeveer 10%. Stilstand van sets bekisting ontstaat wanneer de wandencyclus sneller verloopt dan de vloerencyclus. Het bouwtempo van de wanden ligt hoger dan het tempo van de vloeren, waardoor de wandencyclus niet continu door kan lopen naar de volgende bouwlaag. De onderliggende betonvloer is niet op tijd gereed. Stilstand van bekistingschotten ontstaat door variatie in lengte van betonwanden. Op sommige dagen is het niet noodzakelijk om een volledige set bekisting te gebruiken, omdat de te produceren betonwand korter is dan de set bekisting. In deze gevallen worden één of meerdere bekistingschotten losgekoppeld en wanneer deze niet inzetbaar zijn voor een andere betonwand, is er sprake van stilstand van de bekistingschotten. Het knelpunt zit in het proces waar het inzet- en routingschema door de bekistingleverancier wordt gemaakt. In dit schema ligt de inzet en de routing van de bekisting vast. De bekistingleverancier heeft niet als doel om stilstand van bekisting te voorkomen, maar om binnen de doorlooptijd van de betonwanden uit de bouwplanning te blijven. Daarnaast heeft de bekistingleverancier geen zicht op alle randvoorwaarden en invloedsfactoren die een rol spelen bij het bepalen van de inzet en de routing van de bekisting. Om stilstand van bekisting te voorkomen is het nodig om voor dit proces een stappenplan te ontwikkelen, waarbij het doel is dat er geen bekisting stilstaat. Met dit stappenplan kan de werkvoorbereider de inzet en de routing van de bekisting bepalen en vastleggen op een document dat bruikbaar is in de uitvoering. Gezien de hierboven beschreven problematiek is de volgende doelstelling geformuleerd voor het afstudeerproject: Het ontwikkelen van een stappenplan voor de werkvoorbereider waarmee hij de inzet en routing van de stalen wandbekisting kan bepalen zonder dat stilstand van bekisting optreedt. Het stappenplan moet bij toepassing op een bouwproject leiden tot een efficiënt bouwproces. Om dit te realiseren zijn de volgende twee eisen aan de output van het stappenplan gesteld: 1. De gemiddelde kraanbezetting in de bovenbouwfase ligt tussen 85% en 100%; 2. De doorlooptijd voor betonwanden is gelijk aan of sneller dan die uit de bouwplanning. V

7 VI

8 Het stappenplan is ontworpen op basis van het bouwproject Blok 9 te Breda en met behulp van deskundigen op het gebied van bekistingen. Het stappenplan is schematisch beschreven met SADT 1. Het bestaat uit zes afzonderlijke stappen: [1] Maak tekeningen langsdoorsnede en betonwanden; [2] Bereken de minimale en de maximale inzet van de bekisting; [] Optimaliseer de bezetting van de bouwkraan; [4] Bepaal de verdeling van de inzet van de bekisting; [5] Bepaal de stortdag van de betonwanden; [6] Bepaal de routing van de bekisting. In de eerste drie stappen bepaalt de werkvoorbereider de inzet van de bekisting en in de laatste drie stappen bepaalt hij de routing van de bekisting. In het stappenplan wordt, in tegenstelling tot de huidige situatie, de invloed van de bouwkraan en de vloerencyclus op de inzet en routing meegenomen. De werkvoorbereider maakt gebruik van drie documenten om informatie vast te leggen. Het resultaat van het stappenplan is een inzet- en routingschema voor de bekisting, waarin geen stilstand van bekisting optreedt. Het ontwerp van het stappenplan is getoetst op zowel inhoud als op bruikbaarheid. De toetsing van de inhoud van het stappenplan aan de doelstelling is uitgevoerd met behulp van een zogenaamde unittest. De unittest is een test die algemeen wordt toegepast in de software industrie. Met een unittest wordt het correct functioneren van een systeem onderzocht door de output te analyseren. De unittest is uitgevoerd bij de twee bouwprojecten The ave en Parkstate. Uit deze test komen vier aspecten naar voren: De stilstand van sets wandbekisting neemt af tot 0%, dit voldoet aan de doelstelling. De stilstand van bekistingschotten neemt met ongeveer 15% af, maar blijft dus bestaan. Dit voldoet niet aan de doelstelling. Het blijkt niet mogelijk te zijn om de stilstand van bekistingschotten tot 0% te reduceren, zolang er variatie is in de lengte van de betonwanden. De kraanbezetting ligt tussen 85% en 100%, dit voldoet aan de doelstelling. De doorlooptijd van de betonwanden neemt af met ongeveer 0%, dit voldoet aan de doelstelling. De toetsing van de bruikbaarheid van het stappenplan is gedaan met behulp van een zogenaamde review. Hiertoe is een heterogene groep personen gevraagd om het stappenplan kritisch door te nemen en te voorzien van commentaar. Het commentaar is gegeven op de inhoud en de bruikbaarheid van het stappenplan. Uit de resultaten blijkt dat het stappenplan in de praktijk moeilijk zelfstandig te gebruiken is door de werkvoorbereider. Om de bruikbaarheid te vergroten is daarom een handleiding geschreven bij het stappenplan. 1 SADT: Structured Analysis and Design Technique, een systeemanalyse methode VII

9 VIII

10 Inhoudsopgave Voorwoord... III Samenvatting... V Inhoudsopgave... IX 1 Inleiding Gebruik van de stalen wandbekisting in de woningbouw Het bouwsysteem wanden-breedplaat De stilstand van de stalen wandbekisting Oorzaken van stilstand van bekisting Knelpunt in het voorbereidingsproces Conclusie Plan van aanpak Doelstelling Afbakening Ontwikkelproces stappenplan Het bepalen van de inzet en de routing van de bekisting Bouwproject Blok Invloedsfactoren op inzet en routing van bekisting Variantenmatrix De doorlooptijd De vloerencyclus De bouwkraan De productiestroom De betonwand IX

11 X

12 4. Stappenplan Stap 1: voorbereiding Stap 2: bepalen van de minimale en maximale kistinzet Stap : optimaliseren van de kraanbezetting Stap 4: bepalen van de bouwstroom Stap 5: bepalen van de stortdagen Stap 6: bepalen van de routing Conclusie Toetsing van het stappenplan Toetsing doelstelling Toetsing bruikbaarheid Handleiding bij het stappenplan Evaluatie Stappenplan Suggesties voor vervolgonderzoek Verklarende woordenlijst Literatuurlijst Bijlagen XI

13 1

14 1 Inleiding Stalen wandbekistingen worden toegepast in de bouwmethode gietbouw. Gietbouw is het bouwen met van tevoren bereide betonmortel die op de bouwplaats in een bekisting gestort wordt 2. Met gietbouw worden betonconstructies in de burgerlijke- en utiliteitsbouw en in de grondweg- en waterbouw uitgevoerd. De VOBN [Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland] is het kennis- en voorlichtingscentrum voor de gietbouwindustrie. Momenteel is de VOBN bezig met een onderzoek naar hulpmiddelen waarmee de inzet van productiemiddelen bij het gietbouwproces in de woningbouw geoptimaliseerd kan worden. Dit rapport behandelt de optimalisatie van het productiemiddel stalen wandbekisting door het voorkomen van stilstand van deze bekisting. anneer in dit rapport gesproken wordt over bekisting, wordt de stalen wandbekisting bedoeld. In dit rapport worden voor de begrippen inzet van de bekisting en routing van de bekisting de volgende definities gehanteerd: Inzet van de bekisting De inzet van de bekisting is de totale hoeveelheid bekisting in m² die op een bepaald bouwproject aanwezig is om de betonwanden van de bovenbouw te bekisten. Routing van de bekisting De routing van de bekisting geeft aan welke betonwand van de bovenbouw op welke dag met welke bekisting gestort wordt. In dit rapport staat een stappenplan waarmee de werkvoorbereider de inzet en de routing kan bepalen en kan vastleggen zodat het productiemiddel bekisting optimaal is ingezet. De inzet en de routing legt de werkvoorbereider vast in een plan. Het doel van dit rapport is het beschrijven en verantwoorden van het proces dat heeft geleid tot dit stappenplan. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt een beeld geschetst van de problematiek door kwantificering van de stilstand van de bekisting en het benoemen van de oorzaken van stilstand. In hoofdstuk is de doelstelling van het afstudeerproject beschreven. Het stappenplan zelf is te vinden in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 5 staan de resultaten van de toetsing van het stappenplan. Bij het stappenplan is een handleiding geschreven voor de werkvoorbereider. De handleiding is een aparte uitgave bij dit rapport. In hoofdstuk 6 wordt ingegaan op de ontwikkeling van deze handleiding. Hoofdstuk 7 bevat een evaluatie en suggesties voor vervolgonderzoek. Achterin het rapport is een verklarende woordenlijst te vinden met definities van gebruikte begrippen. In het rapport is op de rechterpagina de lopende tekst weergegeven. De linkerpagina is gebruikt voor figuren en tabellen. 2 uit: Van Dale Groot oordenboek,

15 Figuur 2.1 De bewerkingen voor het maken van de bovenbouw, gesplitst in het maken van betonwanden en het maken van betonvloeren. UITVOERINGSPROCES produceren van een bouwwerk bouwplaats inrichten onderbouw maken bovenbouw maken gevel maken dak maken inbouw maken bouwplaats ontmantelen.1 onderbouw klaar betonwanden maken.2 betonvloeren maken bovenbouw klaar maatvoeren betonwand vlechten wapening.1. onderbouw klaar ontkisten betonwand ombouwen bekisting bekisten betonwand.1.4 storten beton betonwand klaar.2.1 betonwand klaar maatvoeren betonvloer.2.7 ontkisten vloer.2.2 plaatsen onderstempeling.2. leggen breedplaat.2.4 aanbrengen wapening en leidingwerk.2.6 storten vloer bovenbouw klaar.2.5 bekisten vloer

16 2 Gebruik van de stalen wandbekisting in de woningbouw In dit hoofdstuk is het gebruik van de stalen wandbekisting in de praktijk en de problematiek van stilstand van deze bekisting geanalyseerd. In paragraaf 2.1 is het bouwsysteem wandenbreedplaat beschreven. Paragraaf 2.2 geeft een cijfermatig overzicht van de stilstand van de bekisting bij twee bouwprojecten in Nederland, The ave en Parkstate. In paragraaf 2. zijn de directe oorzaken van de stilstand bij deze projecten te vinden. Het knelpunt in de werkvoorbereiding is omschreven in paragraaf 2.4 en in paragraaf 2.5 is hieraan een conclusie verbonden. 2.1 Het bouwsysteem wanden-breedplaat In het bouwsysteem wanden-breedplaat worden de betonwanden gemaakt met een stalen wandbekisting en worden de betonvloeren gemaakt met een geprefabriceerde schil van beton waarop later een druklaag wordt gestort. Deze schil noemt men de breedplaatvloer. De noodzakelijke leidingen en doorvoeren worden ingestort in de betonvloer en de betonwanden. Het bouwsysteem wordt toegepast in zowel de burgerlijke bouw als de utiliteitsbouw. Dit rapport beperkt zich tot de toepassing in de burgerlijke bouw ofwel de woningbouw. Het bouwsysteem vindt toepassing in de woningbouw vanaf drie verdiepingen. Dit is gestapelde woningbouw. De draagconstructie van de bouwprojecten die met het wanden-breedplaat systeem worden gerealiseerd bestaat dus uit betonwanden en betonvloeren. Op foto 2.2 is een voorbeeld van zo n bouwproject in uitvoering te zien. Foto 2.2 Bouwproject uitgevoerd in het bouwsysteem wanden-breedplaat. betonwanden betonvloer Uitvoeringsproces In figuur 2.1 zijn de bewerkingen te zien voor het maken van de betonwanden en de betonvloeren uit de bovenbouw met dit bouwsysteem. Breedplaatvloer is een merknaam die algemeen ingeburgerd is. In de literatuur wordt ook de term bekistingplaatvloer gebruikt. In dit rapport wordt de benaming breedplaatvloer gehanteerd. 4

17 Foto 2. De onderdelen van de stalen wandbekisting met functie. Hekwerk Functie: veiligheidsvoorziening. Demontabele stortgoot Functie: trechter waarin de betonspecie gestort wordt. Stortbordes met loopgaas Functie: werkruimte voor de stortploeg. sluitkist Kopschot Functie: bekisting voor de zijkant van de betonwand. Trap Functie: bereikbaarheid van het stortbordes. Centerpenjuk Functie: vastzetten van beide kistdelen in het midden van de wand. Foto: project de aalhaeve te Nijmegen Steljuk Functie: aanpassen van hoogte en teloodstand van de bekisting. Doorcentering h.o.h mm Functie: vastzetten beide kistdelen onderin de wand. Figuur 2.4 Vooraanzicht van een set wandbekisting met de verdeling in drie bekistingschotten en acht bekistingdelen. snelkoppeling 9600 bekistingset bekistingschotten bekistingdelen 5

18 andencyclus De wandbekisting bestaat uit twee delen; de stelkist en de sluitkist. Beide delen vormen samen een set bekisting. De bewerkingen voor het maken van de betonwanden volgen een cyclus: men stelt de stelkist op de juiste positie door gebruik te maken van een maatvoering op de onderliggende betonvloer. De stelkist wordt in hoogte-, diepte-, en langsrichting gefixeerd. Met de stelkist als ondergrond wordt de wapening gevlochten en worden de installatievoorzieningen aangebracht. Als laatste sluit men de bekisting door de sluitkist tegen de wapening te plaatsen en de centering aan te draaien. Nadat het beton in de bekisting is gestort en is uitgehard, wordt de bekisting weggenomen en is deze weer gereed voor gebruik. Vloerencyclus Ook de bewerkingen voor het maken van de betonvloeren volgen een cyclus: na het ontkisten van de wanden wordt de ondersteuningsconstructie, die bestaat uit schroefstempels en onderslagen, geplaatst. Hierop wordt de breedplaatvloer gelegd. Op de breedplaatvloer wordt de wapening gevlochten en worden de installaties aangebracht. Het bekisten van de vloeren bestaat uit het aanbrengen van een randbekisting en het aanbrengen van sparingen. Nadat de vloer is gestort en uitgehard, kan de randbekisting en de ondersteuningsconstructie weggenomen worden. Beide onderdelen zijn dan voor het volgende vloerveld inzetbaar. Stalen wandbekisting De stalen wandbekisting bestaat uit een aantal afzonderlijke onderdelen. Op foto 2. zijn de onderdelen van de bekisting met hun functies aangegeven. Het losstaande deel op de foto is de sluitkist. De bekisting is leverbaar in diverse lengtes, met een maateenheid van 1200 mm. Een set bekisting heeft altijd een lengte in een veelvoud van 1200 mm. Het stuk bekisting van 1200 mm is een bekistingdeel. De bekistingdelen zijn met een vaste verbinding aan elkaar gekoppeld. In de praktijk is de lengte van de set bekisting gedurende de uitvoering aanpasbaar, zodat er verschillende lengtes van betonwanden binnen een bouwproject bekist kunnen worden. De set bekisting is daarvoor opgedeeld in bekistingschotten. De bekistingschotten kunnen aanen afgekoppeld worden met een snelkoppeling. In figuur 2.4 zijn de begrippen bekistingset, bekistingschot en bekistingdeel geïllustreerd. Behalve variatie in lengte van betonwanden, is er ook variatie in dikte, vaak 170 of 180 mm voor een eindwand en 20 of 250 mm voor een woningscheidende wand. Dit vereist kopschotten van verschillende breedtes voor het bekisten van de zijkant van de betonwand. De hoogte van de betonwanden binnen een project is vaak hetzelfde, zodat de bekisting in hoogte niet aanpasbaar hoeft te zijn. Daarnaast zijn er in de betonwanden sparingen voor ramen en deuren. Om de sparingen te maken bevestigt de wandenploeg losse bekistingen op de wandbekisting. In de beplating van de bekisting is een boorpatroon met gaten aangebracht. Deze gaten dienen voor de bevestiging van kopschotten, raam- en deursparingen en instortvoorzieningen zoals schroefhulzen en elektradozen. Er wordt ook wel gebruik gemaakt van magneten om de sparingen en instortvoorzieningen op de bekisting te plaatsen. Er zijn dan geen gaten in de bekisting nodig. 6

19 Figuur 2.5 Formule voor het berekenen van de relatieve stilstand van de bekisting. Σ Aantal m² bekisting dat op een dag stilstaat Σ Aantal m² bekisting dat op alle dagen op de bouwplaats aanwezig is X 100 % = relatieve stilstand bekisting Figuur 2.6 Absolute en relatieve stilstand van de bekisting bij de bouwprojecten The ave en Parkstate. Absolute en relatieve stilstand bij project The ave 206; 1% 7978; 45% bekisting in gebruik stilstand sets bekisting stilstand schotten bekisting 758; 42% Absolute en relatieve stilstand bij project Parkstate 102; 9% 4115; 5% 6499; 56% bekisting in gebruik stilstand sets bekisting stilstand schotten bekisting 7

20 2.2 De stilstand van de stalen wandbekisting In het uitvoeringsproces van het bouwsysteem wanden-breedplaat treedt stilstand van de stalen wandbekisting op. Er is sprake van stilstand van de bekisting als een set bekisting of een bekistingschot op een dag 4 niet in gebruik is voor het bekisten van betonwanden. De stilstand van bekisting is berekend bij twee bouwprojecten in gestapelde woningbouw, welke allebei zijn uitgevoerd met het bouwsysteem wanden-breedplaat. Project 1: The ave, 49 appartementen te Almere Bijzonderheden: Complexe betonconstructie met veel variatie in lengte van betonwanden en schuine kopse kanten van betonwanden, waardoor een golvend effect ontstaat in de gevel. Project 2: Bijzonderheden: Parkstate, 47 appartementen te Middelburg Eenvoudige betonconstructie met veel repetitie in de geometrie van de betonwanden. Berekening stilstand De stilstand is berekend door het aantal m² bekisting dat per dag stilstaat voor alle dagen op te tellen voor zowel de sets bekisting als de bekistingschotten. Dit is de absolute stilstand in m² x dagen. De relatieve stilstand is de absolute stilstand gedeeld door het totale aantal m² bekisting dat aanwezig is gedurende de bouwtijd van het project, vermenigvuldigd met 100%. In figuur 2.5 is te zien hoe deze berekening er in formulevorm uitziet. Voor project The ave geeft deze berekening een relatieve stilstand van 55%. De relatieve stilstand bestaat voor 42% uit stilstand van sets bekisting en voor 1% uit stilstand van bekistingschotten. De bevindingen bij project Parkstate zijn verhoudingsgewijs vergelijkbaar: de relatieve stilstand bedraagt hier 44%, waarvan 5% stilstand van sets bekisting en 9% stilstand van bekistingschotten. In de cirkeldiagrammen in figuur 2.6 is de procentuele verdeling van de stilstand van sets bekisting en bekistingschotten bij beide projecten te zien. In bijlage 2.1 en 2.2 is voor beide projecten een overzicht te vinden waarop te zien is op welke dag, welke set bekisting of welk bekistingschot stilstaat. Kosten van stilstand Het huren van 1 m² stalen wandbekisting per dag kost bij de bekistingleverancier 5 0,57 per dag. Gedurende de tijd dat de bekisting niet in gebruik is, moet huur betaald worden. De kosten hiervan bedragen bij beide projecten: In formule: Absolute stilstand (m² x dag, optellen sets en schotten) X kosten huur ( / m² / dag) voor The ave: ( ) X 0,57 = 5.611,- voor Parkstate: ( ) X 0,57 = 2.929,- 4 Een dag is een werkbare dag. Vakantie- en verletdagen zijn niet in de berekening meegenomen 5 Bron: Hendriks Stalen Bekistingstechniek BV 8

21 Figuur 2.7 Vooraanzicht van bouwproject The ave met het routingschema van de wanden. Het project is opgedeeld in deel A en deel B. De delen zijn gescheiden door een dilatatie. De routing is weergegeven tot en met stortdag 28. verdieping deel A deel B vloerveld betonwand dilatatie stortdag 1 stortdag 7 Bron: project The ave te Almere Figuur 2.8 Fragment uit de ruwbouwplanning van The ave. ST is de stortdag van een vloerveld. gat van 5 dagen gat van 5 dagen activiteit Ruwbouwplanning dagen maken wanden deel A A A A maken wanden deel B B B B maken vloeren deel A A ST A ST A maken vloeren deel B B B vloerveld deel A gereed Bron: project The ave te Almere 9

22 2. Oorzaken van stilstand van bekisting De stilstand bij beide projecten is berekend uit de ruwbouwplanning en het wandendraaiboek. Deze documenten worden in het uitvoeringsproces van het bouwsysteem wanden-breedplaat gebruikt. Hieronder zijn de definities te vinden van de inhoud van deze documenten zoals deze in het rapport worden gehanteerd. Ruwbouwplanning De ruwbouwplanning is een tijdschema voor de ruwbouw waarin een detaillering van het algemeen tijdschema op basis van ploegtaken is gemaakt 6. andendraaiboek Het wandendraaiboek is een draaiboek waarin voor iedere betonwand uit het project een tekening van de stel- en de sluitkist staat. Deze tekening is de programmering van de bekisting; de lokatie van sparingen, installaties en overige instortvoorzieningen. De oorzaken van stilstand van sets bekisting en van stilstand van bekistingschotten zijn zichtbaar op respectievelijk de ruwbouwplanning en het wandendraaiboek. Oorzaak stilstand sets bekisting In de ruwbouwplanning is te zien dat aan het einde van de wandencyclus op een verdieping de sets bekisting niet over kunnen naar de volgende verdieping, omdat het vloerveld daar nog niet gereed is. Dit wordt uitgelegd met als voorbeeld project The ave. De ruwbouwplanning is gemaakt op basis van de routing van de wandbekisting. Bij dit project is de inzet van de bekisting twee sets, bekisting A en B. Volgens de routing worden op stortdag 7 de laatste twee betonwanden van de begane grond gestort. Op stortdag 1 wordt gestart met de betonwanden van de volgende verdieping, waardoor de twee sets bekisting gedurende 5 dagen niet in gebruik zijn. Dit is te zien in het routingschema in figuur 2.7. In de ruwbouwplanning zelf zijn de stortdagen van de wanden van deel A met een balk van vier dagen weergegeven. De vloerencyclus van deel A start vier dagen na het storten van de eerste betonwand en heeft een doorlooptijd van acht dagen. De wanden van de eerste verdieping van deel A kunnen pas starten wanneer de vloer van deel A één dag is uitgehard. Dat moment is in de planning na dag 12, waardoor de start van de betonwanden op dag 1 gezet is. De wandencyclus voor de begane grond heeft een doorlooptijd van zeven dagen. Doordat de vloer niet snel genoeg klaar is, ontstaat een gat van 12 7 = 5 dagen op de planning tussen de wandencyclus van de begane grond en de 1 e verdieping. In figuur 2.8 is dit in de ruwbouwplanning van project The ave te zien. 6 Bron: erkorganisatie in het bouwbedrijf,

23 Figuur 2.9 Overzichtstekening uit het wandendraaiboek van project Parkstate. Het betreft de plattegrond van verdieping 1. Met bekisting B worden de wanden op de stramienen 7, 8, 11 en 12 gemaakt op de stortdagen 1, 2, en 4 (zie omcirkeling). Bron: project Parkstate te Middelburg Figuur 2.10 Knelpunt in het voorbereidingsproces. Knelpunt routing stilstand bekisting formats schotten leeg plan maken wandendraaiboek zichtbaar wandendraaiboek doorlooptijd wanden ervaring bekistingsleverancier 2 leeg plan maken inzet- en routingschema inzet- en routingschema productienormen stortdagen wanden doorlooptijd productienormen vloeren stilstand sets 1 bekistingsleverancier 4 zichtbaar leeg plan maken bouwplanning bouwplanning leeg plan maken ruwbouwplanning ruwbouwplanning werkvoorbereider werkvoorbereider wandencyclus = vloerencyclus X wandencyclus vloerencyclus 11

24 Oorzaak stilstand bekistingschotten In het wandendraaiboek is te zien dat de bekistingschotten ook stil staan. Dit heeft te maken met de variatie in lengte van de betonwanden die met dezelfde set bekisting gestort worden. De lengte van een set bekisting is afgestemd op de lengte van de langste betonwand die met die set in het totale project gemaakt wordt. Hierdoor is bij het maken van kortere wanden met die set bekisting niet de volledige lengte van de bekisting nodig. In de praktijk worden dan één of meer bekistingschotten losgekoppeld. anneer deze schotten die dag niet voor een andere betonwand ingezet kunnen worden, staan deze stil. Voorbeeld Bij project Parkstate is de inzet van de bekisting twee sets, bekisting A en B. De lengte van bekisting B is afgestemd op de betonwanden van stramien 7 en 12. Dit is te zien in figuur 2.9. Deze lengte is voor het maken van de betonwanden op stramien 8 en 11 niet nodig, daarom wordt er van stortdag 1 op stortdag 2 één bekistingschot afgekoppeld. Dit bekistingschot is op stortdag 2 niet inzetbaar voor de betonwand op stramien 9, omdat die wand met bekisting A wordt gestort. Het bekistingschot staat dus stil. 2.4 Knelpunt in het voorbereidingsproces De stilstand is zichtbaar in de ruwbouwplanning en het wandendraaiboek. De beide documenten zijn de output van het voorbereidingsproces voor de betonwanden. Het voorbereidingsproces begint met het maken van de bouwplanning 7 door de werkvoorbereider. Dit is stap 1 in figuur De werkzaamheden voor de bouwdelen wanden en vloeren zijn in deze planning als stroken per verdieping weergegeven. In de bouwplanning is geen stilstand van bekisting zichtbaar. De stroken voor de wanden en de vloeren hebben per verdieping dezelfde lengte. Het bouwtempo van wanden en vloeren is gelijk. Inzet- en routingschema In het voorbereidingsproces van de betonwanden wordt naast het wandendraaiboek en de ruwbouwplanning nog een ander document wordt gemaakt: het inzet- en routingschema van de bekisting. Dit is stap 2 in figuur In dit schema ligt de inzet en de routing van de bekisting vast. Het inzet- routingschema wordt gemaakt door de bekistingleverancier op basis van de doorlooptijd van de wanden uit de bouwplanning. Met de routing van de bekisting maakt de bekistingleverancier in stap het wandendraaiboek, waar stilstand van bekistingschotten optreedt. Met de stortdagen van de betonwanden maakt de werkvoorbereider in stap 4 de ruwbouwplanning, waar stilstand van sets bekisting optreedt. Dit is te zien in figuur De output van informatie uit stap 2 is niet gericht op het voorkomen van stilstand van bekisting. Hier ligt het knelpunt in het voorbereidingsproces, bij het maken van het inzet- en routingschema van de bekisting. 7 Bouwplanning: het algemene tijdschema met voor de belangrijkste bouwdelen de vereiste bouwtijden waarmee binnen de totale bouwkosten wordt gebleven. [Bron: erkorganisatie in het bouwbedrijf, 199] 12

25 Figuur 2.11 Voorbeeld van het inzet- en routingschema. Naast iedere betonwand is de onderstaande notatie te zien: 1A = stortdag 1 met wandbekisting A 01 = wand nummer 1 Bron: project The ave te Almere Figuur 2.12 Beschrijving door schematisering van stap 2 in het voorbereidingsproces. formule ervaring leeg plan 2 maken inzet- en routingschema inzet- en routingschema formule 2.1 bekistingsleverancier leeg plan bepalen inzet van bekisting inzet van bekisting ervaring bekistingsleverancier 2.2 bepalen routing van bekisting inzet- en routingschema bekistingsleverancier 1

26 Het maken van het inzet- en routingschema De calculator van de bekistingleverancier bepaalt de inzet en de routing van de bekisting en legt deze vast in het inzet- en routingschema. Zie figuur 2.12, stap 2. De werkwijze is hieronder uitgelegd aan de hand van het bouwproject The ave. De calculator bepaalt de inzet van de bekisting met een wiskundige formule, figuur 2.12, stap 2.1. Hiertoe telt de calculator het aantal betonwanden op een standaard verdieping. Dit zijn 14 betonwanden. Hij deelt dit getal door de doorlooptijd van de betonwanden op deze verdieping, dat zijn 12 dagen. De uitkomst van 1,2 wordt naar boven afgerond. Er is dan een inzet nodig van twee sets wandbekisting. De werkelijke productietijd van de betonwanden op deze verdieping is 14 wanden gedeeld door 2 wanden per dag. Dat zijn 7 productiedagen. Dit is minder dan de oorspronkelijke doorlooptijd uit de bouwplanning van 12 dagen. Er ontstaat een gat van 12-7 = 5 dagen. De calculator bepaalt de routing van de bekisting door de totale bouwrouting uit te werken voor iedere set bekisting, figuur 2.12, stap 2.2. Dit gebeurt op basis van ervaring en door binnen de mogelijkheden van de totale bouwrouting rekening te houden met het voorkomen van ombouw van de bekisting. De bekisting wordt omgebouwd bij een verandering van de geometrie van een betonwand. De totale bouwrouting is van links naar rechts per verdieping omhoog, omdat in die volgorde de woningen worden opgeleverd. In figuur 2.11 is de inzet en de routing van de bekisting bij The ave te zien. In figuur 2.12 is het maken van het inzet- en routingschema door de bekistingleverancier schematisch weergegeven. 2.5 Conclusie Bij projecten in gestapelde woningbouw, uitgevoerd met het bouwsysteem wandenbreedplaat komt stilstand van bekisting voor. Bij de bouwprojecten The ave en Parkstate is dit berekend. Er is sprake van een relatieve stilstand van respectievelijk 55% en 44%. De stilstand wordt verdeeld in stilstand van sets bekisting en stilstand van bekistingschotten. Stilstand van sets bekisting ontstaat wanneer de wandencyclus sneller verloopt dan de vloerencyclus. De vloer is niet op tijd klaar, zodat de wandencyclus niet door kan lopen op de volgende verdieping. Stilstand van bekistingschotten is het gevolg van een bepaalde keuze voor routing van de bekisting in combinatie met variatie in lengte van betonwanden uit het gebouwontwerp. Het knelpunt zit in het proces waar het inzet- en routingschema door de bekistingleverancier wordt gemaakt. De bekistingleverancier heeft niet als doel om stilstand van bekisting te voorkomen, maar om binnen de doorlooptijd van de betonwanden uit de bouwplanning te blijven. Om stilstand van bekisting te voorkomen is het nodig om voor dit proces een stappenplan te ontwikkelen, waarbij het doel is dat er geen bekisting stilstaat. Met dit stappenplan kan de werkvoorbereider de inzet en de routing van de bekisting bepalen en vastleggen op een document dat in de uitvoering bruikbaar is. 14

27 Figuur.1 De doelstelling van het afstudeerproject. stappenplan leeg plan bepalen inzet en routing van de bekisting plan met inzet en routing van de bekisting werkvoorbereider 15

28 Plan van aanpak In dit hoofdstuk is het plan van aanpak voor het afstudeerproject te vinden. Het plan van aanpak bestaat uit de doelstelling voor het afstudeerproject, de afbakening en een beschrijving van de gehanteerde methode om de doelstelling te halen..1 Doelstelling De conclusie uit hoofdstuk twee is dat er een stappenplan moet komen waarmee de werkvoorbereider de inzet en de routing van de bekisting bepaalt, zonder dat daarbij stilstand van bekisting optreedt. De doelstelling van het afstudeerproject volgt hieruit: Het ontwikkelen van een stappenplan voor de werkvoorbereider waarmee hij de inzet en routing van de stalen wandbekisting kan bepalen zonder dat stilstand van bekisting optreedt. De werkvoorbereider neemt deze taak over van de bekistingleverancier. Het te ontwikkelen stappenplan is de sturingsinformatie waarmee de werkvoorbereider de inzet en de routing van de bekisting bepaalt en vastlegt in een plan. Dit plan is het inzet- en routingschema van de wandbekisting. Het inzet- en routingschema komt in functionele zin overeen met het inzeten routingschema zoals dat in de praktijk door de bekistingleverancier gemaakt wordt. In figuur.1 is de doelstelling beschreven door schematisering. Het stappenplan moet bij toepassing op een bouwproject leiden tot een efficiënt bouwproces. Om dit te realiseren zijn de volgende twee eisen aan de output van het stappenplan gesteld: 1. De gemiddelde kraanbezetting in de bovenbouwfase ligt tussen 85% en 100% 8 ; 2. De doorlooptijd voor betonwanden is gelijk aan of sneller dan die uit de bouwplanning. Het stappenplan voor het bepalen van de inzet en de routing van de bekisting is beschreven door schematisering met de SADT-techniek. Bij het stappenplan is een handleiding geschreven voor de werkvoorbereider. 8 Een gemiddelde kraanbezetting gedurende de ruwbouwtijd van 85% of meer is in theorie optimaal. De kraanbezetting kan niet hoger zijn dan 100%. 16

29 Figuur.2 De nieuwe situatie ten opzichte van de oude situatie. routing bekisting formats leeg plan maken wandendraaiboek wandendraaiboek doorlooptijd wanden ervaring -> stappenplan bekistingleverancier 2 leeg plan maken inzet- en routingschema inzet- en routingschema productienormen stortdagen wanden doorlooptijd vloeren productienormen 1 bekistingleverancier -> werkvoorbereider 4 leeg plan maken bouwplanning bouwplanning leeg plan maken ruwbouwplanning ruwbouwplanning werkvoorbereider werkvoorbereider wandencyclus = vloerencyclus wandencyclus = vloerencyclus 17

30 .2 Afbakening Het stappenplan is toepasbaar op bouwprojecten in gestapelde woningbouw vanaf drie bouwlagen. De bouwprojecten worden uitgevoerd met het bouwsysteem wanden-breedplaat. In het stappenplan heeft de werkvoorbereider informatie nodig met betrekking tot het te realiseren bouwproject en het daaraan gerelateerde bouwproces. Het project wordt geproduceerd met de vier productiemiddelen materiaal, materieel, arbeid en onderaannemers. Informatie over deze productiemiddelen is vastgelegd in documenten zoals de bouwplanning en de bouwtekeningen. Ieder afzonderlijk productiemiddel heeft een bepaalde invloed in het stappenplan. 1. Materiaal In de fase van het voorbereidingsproces waarin het inzet- en routingschema wordt gemaakt ligt het gebouwontwerp vast. Het materiaal heeft een constante waarde in het stappenplan. 2. Materieel Om de inzet en routing van de bekisting te bepalen, is er in het stappenplan sprake van de inzet van één bouwkraan in het bouwproces. De bouwkraan heeft in het stappenplan de constante waarde één.. Arbeid Het productiemiddel arbeid wordt na het bepalen van de inzet en de routing van de bekisting aan het bouwtempo aangepast. 4. Onderaannemers Het productiemiddel onderaannemers wordt na het bepalen van de inzet en de routing van de bekisting aan het bouwtempo aangepast. Afbakening output In de praktijk kan het voorkomen dat ook de onderbouw van een bouwproject uit betonwanden bestaat. Dit is het geval bij een parkeergarage, bij liftputten en bij keerwanden in de fundering. Deze betonwanden worden met een traditionele wandbekisting gemaakt, omdat de oppervlakteklasse eisen van deze betonwanden geen stalen wandbekisting noodzakelijk achtten. Het inzet- en routingschema wordt dus alleen gemaakt voor de bovenbouw van het bouwproject. De werkvoorbereider maakt het inzet- en routingschema van de bekisting niet op basis van ervaring, maar door het stappenplan toe te passen (stap 2 figuur.2). Het tempo van de vloerencyclus wordt aangepast aan de wandencyclus, waardoor geen gat ontstaat tussen de wanden- en vloerencyclus. Het inzet- en routingschema is voor de werkvoorbereider de basis voor het opstellen van de ruwbouwplanning, waarbij de stortdagen van de betonwanden uitgangspunt zijn en niet de doorlooptijd van de vloeren (stap 4, figuur.2). Met het inzet- en routingschema van de werkvoorbereider maakt de bekistingleverancier het wandendraaiboek (stap, figuur.2). In figuur.2 is deze situatie ten opzichte van de oorspronkelijke situatie uit figuur 2.10 weergegeven. 18

31 Figuur. Ontwerpen en toetsen van het stappenplan. doelstelling 1 leeg stappenplan ontwerpen stappenplan stappenplan bepalen inzet en routing doelstelling 2 toetsen stappenplan definitief stappenplan bepalen inzet en routing terugkoppeling 19

32 . Ontwikkelproces stappenplan Het ontwikkelproces van het stappenplan bestaat uit twee delen. Het eerste deel is het ontwerpen van het stappenplan, het tweede gedeelte is het toetsen van het ontwerp. In het ontwerpgedeelte is het stappenplan gemaakt op basis van het project Blok 9 te Breda [stap 1, figuur.]. Dit is een project dat is uitgevoerd met de wanden-breedplaat methode. In hoofdstuk 4 komt het stappenplan aan de orde. In de ontwerpfase is gebruik gemaakt van de kennis van een aantal deskundigen op het gebied van bepalen van inzet en routing van stalen wandbekistingen. In bijlage.1 is een samenvatting van de interviews met deze deskundigen te vinden. Het ontwerp is vervolgens getoetst aan de doelstelling door het toe te passen bij de projecten The ave en Parkstate [stap 2, figuur.]. De resultaten van de toetsing zijn te vinden in hoofdstuk 5. 20

33 Figuur 4.1 Bouwproject Blok 9. trappenhuis 21

34 4 Het bepalen van de inzet en de routing van de bekisting In dit hoofdstuk is het stappenplan te vinden waarmee de werkvoorbereider de inzet en de routing van de bekisting kan bepalen. Het stappenplan is ontworpen op basis van het bouwproject Blok 9. In paragraaf 4.1 is een korte beschrijving van dit project te vinden. In paragraaf 4.2 staat de theoretische basis voor het stappenplan. Het stappenplan zelf is beschreven in paragraaf 4.. In paragraaf 4.4 worden de resultaten uit het stappenplan met betrekking tot Blok 9 in het licht van doelstelling besproken. 4.1 Bouwproject Blok 9 Bouwproject Blok 9 is een project in gestapelde woningbouw waarvan de bovenbouw is uitgevoerd met het bouwsysteem wanden-breedplaat. De bovenbouw is vier verdiepingen hoog en is op twee plaatsen gedilateerd. Twee trappenhuizen met hal verschaffen toegang tot het gebouw. De begane grond verdieping bestaat uit bergingen en de 1e tot en met de e verdieping bestaat uit appartementen. In figuur 4.1 is Blok 9 het omcirkelde woonblok op de foto. 22

35 D C B A D C B A Technische Universiteit Eindhoven Figuur 4.2 Constructieve opbouw van de bovenbouw van Blok 9 in aanzicht (links) en de plattegrond van een verdieping (rechts). Legenda E = eindwand = woningscheidende wand E Eindwand (E) uit twee delen dilatatie trappenhuis dilatatie trappenhuis D = dilatatiewand T = tussenwand prefab betonwand T D D T D D nivo E oningen met daartussen woningscheidende wanden () tussenwand, scheiding tussen woning en openbaar Dilatatiewand (D), bestaande uit twee afzonderlijke wanden 2

36 Constructieve opbouw De bovenbouw heeft een constructief ontwerp dat bestaat uit betonwanden en betonvloeren, onderbroken door twee gebouwdilataties en twee trappenhuizen. De vloer van de verdiepingen loopt bij deze onderbrekingen niet door. De constructieve opbouw is in figuur 4.2 schematisch weergegeven. Het betreft de linker afbeelding. In het aanzicht staan de betonwanden en de betonvloeren afgebeeld. Iedere verdieping bestaat uit 26 betonwanden die in het werk worden gestort en uit 2 prefab betonwanden. De in het werk gestorte betonwanden zijn te verdelen in vier soorten: (zie legenda uit figuur 4.2). Eindwanden [E] Op iedere kopgevel bevindt zich een eindwand. De eindwand heeft een dikte van 170 mm en is voorzien van een raamsparing. In dit project komen per verdieping twee eindwanden voor. De eindwand bestaat uit twee delen; een deel met een lengte van 8050 mm en een deel met een lengte van 115 mm. Deze delen vormen samen de volledige eindwand. oningscheidende wanden [] De woningscheidende wanden zijn de wanden tussen twee woningen. Deze wanden hebben een dikte van 20 mm en zijn uitgevoerd zonder raam- en/of deursparingen. In dit project telt iedere verdieping 18 woningscheidende wanden. Dilatatiewanden [D] De dilatatiewand bestaan uit twee betonwanden van 170 mm met daartussen een spouw van 20 mm. Op de verdieping komen 2 dilatatiewanden voor. Tussenwanden [T] Alle betonwanden die niet tot de bovenste drie categorieën behoren, zijn tussenwanden. Tussenwanden vormen een scheiding tussen een woning en een openbare of gemeenschappelijke ruimte en hebben een dikte van 20 mm. 24

37 Figuur 4. De variantenmatrix. Variantenmatrix inzet en routing bekisting inzet bekisting in sets routing bekisting verzameling oplossingen Figuur 4.4 Bovenaanzicht van een betonwand waarvan een gedeelte is bekist en gestort mm deel 1 deel 2 deel deel 4 deel 1 deel 2 deel deel 4 deel van de betonwand dat niet is gestort stortnaad bekistingsdeel deel van de betonwand dat is gestort 25

38 4.2 Invloedsfactoren op inzet en routing van bekisting Bij bouwprojecten zoals Blok 9 zijn er veel verschillende mogelijkheden voor de inzet en de routing van de bekisting denkbaar. De werkvoorbereider moet de juiste oplossing met het stappenplan kunnen vinden. Om te bepalen welke oplossing van alle denkbare mogelijkheden de juiste is, is het noodzakelijk te weten welke mogelijkheden überhaupt aanwezig zijn. Deze mogelijkheden zijn bepaald met een variantenmatrix. Met behulp van vijf invloedsfactoren op de inzet en de routing van de bekisting kan vervolgens uit de matrix één oplossing bepaald worden. Dit is de theoretische basis voor het stappenplan Variantenmatrix Op de horizontale as van de variantenmatrix staan de verschillende mogelijkheden voor de inzet van de bekisting. Dit is te zien in figuur 4.. Een set wandbekisting is opgebouwd uit delen van 1,2 m¹, dit zijn de bekistingdelen. De minimale hoeveelheid inzet is in theorie één bekistingdeel, de maximale hoeveelheid is het aantal bekistingdelen dat nodig is om % van alle betonwanden op een verdieping op één dag te storten. Dit is als volgt te verklaren: nadat de betonwanden van een laag zijn gestort, zijn er minimaal twee dagen nodig voor het maken van de verdiepingsvloer. Gedurende deze twee dagen kan de bekisting niet ingezet worden op de volgende laag en moeten de betonwanden van dezelfde verdieping gestort worden. Het aantal bekistingdelen is te berekenen door de lengtes van de betonwanden op de verdieping op te tellen en te delen door 1,2 m¹. Vervolgens is de maximale inzet % hiervan. Dit gaat als volgt: Totale lengte betonwanden per verdieping in m¹: = 280,57 m¹ Aantal benodigde bekistingdelen in stuks: = 280,57 / 1,2 = 24 stuks Maximale hoeveelheid: = 24 x % = 78 stuks De berekening van de inzet in bekistingdelen heeft als voordeel dat de stilstand altijd 0 is. Ieder stukje bekisting wordt iedere dag ingezet. Het probleem dat in de praktijk ontstaat, is dat hierdoor delen van betonwanden gestort moeten worden. Stel dat de inzet van de bekisting 24 bekistingdelen is. Hiermee kunnen twee betonwanden van mm (dit is de lengte van de woningscheidende wanden) met voor iedere wand 10 bekistingdelen (totale lengte 1,2 m¹ x 10 = 12 m¹) gestort worden. Op een stortdag zijn er dan 4 bekistingdelen niet ingezet. Indien deze alsnog voor het storten van een betonwand ingezet worden, kan niet de volledige betonwand gestort worden. De derde betonwand die dag is slechts gedeeltelijk bekist. Dit is geïllustreerd in figuur

39 Figuur 4.5 Routing van links naar rechts. dilatatie trappenhuis dilatatie trappenhuis nivo Routing naar boven. dilatatie trappenhuis dilatatie trappenhuis nivo beuk Routing trapsgewijs. dilatatie trappenhuis dilatatie trappenhuis nivo

40 Het storten van delen van wanden heeft als consequentie dat de stortnaad van de betonwand moet worden uitgevoerd met een stekverbinding door gebruik te maken van een stekkenbak en instorthulzen voor onder- en bovenwapening ter plaatse van sparingen. Een stekkenbak is een instortvoorziening die op de bekisting wordt gemonteerd. Na het ontkisten kunnen de wandstekken eruit geplooid worden. Op de afbeelding hieronder is een voorbeeld te zien van een stekkenbak. Figuur 4.6 Voorbeeld van een stekkenbak. Betonwanden zijn constructieve schijven waarvan de wapening niet op ieder willekeurig punt onderbroken kan worden. Het storten van delen van wanden is in veel gevallen technisch niet uitvoerbaar. In het stappenplan worden zodoende geen betonwanden in delen gestort. Het storten van delen van betonwanden is te voorkomen door sets bekisting toe te passen. Een set bekisting maakt altijd een hele betonwand. De lengte van de set is aanpasbaar aan de lengte van de betonwand door bekistingschotten aan- en af te koppelen. In de variantenmatrix is de inzet van de bekisting in sets bekisting. De theoretische mogelijkheden voor de inzet van de bekisting variëren van 1 set wandbekisting bekisting (minimaal één betonwand per dag volledig storten) tot en met 9 sets wandbekisting (maximaal % van 26 betonwanden per dag volledig storten). Routing van de bekisting Op de verticale as van de variantenmatrix staan de verschillende mogelijkheden voor de routing van de bekisting. Dit is te zien in figuur 4.. De routing van de bekisting geeft aan welke betonwand met welke bekisting op welke dag gestort wordt. De routing van de bekisting kan op een drietal manieren plaatsvinden. 1. Routing van links naar rechts of van rechts naar links per verdieping omhoog. Deze routing houdt in dat van een verdieping eerst alle betonwanden worden gestort, voordat op de volgende verdieping gestart wordt. In figuur 4.5 is de routing van links naar rechts in de bovenste afbeelding aangegeven. 2. Routing per deel van het gebouw omhoog. Deze routing houdt in dat zo snel mogelijk een gedeelte van de dakvloer wordt gestort. In de afbeelding van figuur 4.5 is deze routing per beuk omhoog aangegeven. In deze categorie is het ook mogelijk om met meerdere beuken tegelijk omhoog te gaan, bijvoorbeeld met twee of vier beuken.. Routing trapsgewijs omhoog Deze routing houdt een trapsgewijze uitvoering in. In de afbeelding in figuur 4.6 is deze routing aangegeven. 28

41 Figuur 4.7 De variantenmatrix met alle mogelijkheden. Variantenmatrix inzet en routing bekisting inzet bekisting in sets routing bekisting dilatatie trappenhuis dilatatie trappenhuis 1 2 nivo nivo nivo dilatatie trappenhuis dilatatie trappenhuis dilatatie trappenhuis dilatatie trappenhuis oplossing 1 oplossing 10 oplossing 19 oplossing 2 oplossing 11 oplossing 20 oplossing oplossing 12 oplossing 21 oplossing 4 oplossing 1 oplossing 22 oplossing 5 oplossing 14 oplossing 2 oplossing 6 oplossing 15 oplossing 24 oplossing 7 oplossing 16 oplossing 25 oplossing 8 oplossing 17 oplossing 26 oplossing 9 oplossing 18 oplossing 27 29

42 Variantenmatrix De variantenmatrix kan gevuld worden met de mogelijkheden voor de inzet en de routing van de bekisting. Voor de inzet van de bekisting zijn er negen mogelijkheden, variërend van 1 set bekisting tot en met 9 sets bekisting. Voor de routing van de bekisting zijn drie mogelijkheden, horizontaal, verticaal en trapsgewijs. In totaal zijn er nu 27 oplossingen voor de combinatie van inzet en de routing van de bekisting. De verzameling oplossingen is in figuur 4.7 op de pagina hiernaast gerangschikt in de variantenmatrix. In de hiernavolgende paragrafen zal de theorie van het stappenplan worden behandeld. De theorie vormt een beperking van het aantal mogelijkheden uit de variantenmatrix. 0

43 Figuur 4.8 Interval van drie dagen. activiteiten dagen maken betonwanden begane grond vloer 1e verdieping plaatsen onderstempeling leggen breedplaatvloer stellen prefab beton vlechten onderwapening maken installaties sluiten vloer storten vloer maken betonwanden 1e verdieping interval dagen 1

44 4.2.2 De doorlooptijd De taakstelling voor de wandencyclus is de tijd die beschikbaar is voor het produceren van de betonwanden. Dit is de doorlooptijd van de betonwanden. De doorlooptijd is de tijd die verloopt van de start van de wandencyclus tot en met het einde van de wandencyclus. De vraag is hoeveel betonwanden er iedere dag gestort moeten worden om de doorlooptijd te halen. Hiervoor is een bepaalde, minimale inzet van bekisting nodig. Deze minimale inzet van bekisting is te berekenen door het totale aantal betonwanden uit de bovenbouw te delen door de doorlooptijd. De werkvoorbereider gebruikt hiervoor de volgende formule: Xmin = Ytot / Twand Xmin Ytot Twandi = de minimale inzet van de bekisting in sets. = het aantal betonwanden uit de bovenbouw in stuks. = de doorlooptijd van de betonwanden in werkbare dagen. Voorbeeld Ytot Twandi = 104 betonwanden ( 26 wanden per verdieping, 4 verdiepingen) = 45 werkbare dagen Xmin = Ytot / Twand = 104 / 45 = 2,1 Om de doorlooptijd van 45 werkbare dagen te realiseren moet de inzet van de bekisting minimaal sets zijn, de uitkomst moet dus naar boven toe afgerond worden De vloerencyclus De maximale inzet van de bekisting is die inzet van bekisting die gebruikt kan worden zonder dat de wandencyclus sneller verloopt dan de vloerencyclus. De wandencyclus verloopt in de praktijk sneller en kan niet verder op de volgende verdieping, omdat de vloer daar nog niet gereed is. Het interval tussen de start van de eerste betonwanden op een verdieping en de stort van het bovenliggende vloerveld bepaalt op welk moment de wandencyclus op de volgende verdieping verder kan. In figuur 4.8 is dit interval bepaald. Na drie dagen is het vloerveld gestort en kan de wandencyclus op de volgende verdieping verder. 2