ii!! Ministerie van OCW A K

Transcriptie

1 A K E-doc Nr. Ministerie van OCW ^DaOh R^I I N K L I J I E N E D E R L A N D S E U W E T E N S C H A P P E N Ter hehandeling aan: j^^dvies aan/aldoening door bewindspersoof) Advies aan/afdoening door lid MT-OCW Atdoening op directieniveau tter kennisneming Afdoening voor: 05 m* HOSrS Amsterdam, 2012 Kenmerk UPS/EU/6569 Betreft Programma Akademie Assistenten ii!! Staatsecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap De heer H. Zijlstra Directie Hoger Onderwijs & Studiefinanciering Postbus BJ DEN HAAG Contactpersoon Ella Uijtdewilligen Doorkiesnummer +31 (0) ella.uijtdewilligen@bureau.knaw.nl Geachte heer Zijlstra, Hierbij zend ik u het evaluatieverslag van het Programma Akademie Assistenten zoals met u is afgesproken binnen de Subsidieregeling Programma Akademie-assistenten 1. Wij stellen u hierbij middels het onderhavige evaluatieverslag op de hoogte van onze bevindingen. Het Programma Akademie-assistenten (PAA) Het PAA is een initiatief uit 2008 van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). Het programma wordt gefinancierd door het Ministerie van OCW. Faculteiten van alle Nederlandse universiteiten konden in 2009 (voor 1 jaar) en 2010 (voor maximaal 3 jaar) een subsidieaanvraag indienen. Het programma is bedoeld als een experiment en heeft tot doel talentvolle masterstudenten in een vroeg stadium te interesseren voor wetenschappelijk onderzoek en een wetenschappelijke loopbaan. Ruim 500 masterstudenten krijgen via dit programma de kans om zich als bezoldigd Akademie-assistent een jaar te verdiepen in wetenschappelijk onderzoek. De evaluatie De KNAW heeft de toegekende projecten bij de faculteiten gevolgd en over de invulling en uitvoering gegevens verzameld voor de evaluatie. De voornaamste conclusie is dat studenten en docenten van de deelnemende faculteiten vinden dat het programma een waardevolle bijdrage levert aan de kwaliteit van de Research Master. Zes van de tien gehonoreerde faculteiten uit de eerste ronde continueren - een vergelijkbare vorm van - het programma Akademie Assistenten op lokaal niveau en financieren dit uit eigen middelen. 1 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2008) nr. HO&S/BL/2008/22798, houdende regels voor het verstrekken van subsidie voor projecten in het kader van het programma voor Akademie-assistenten (Subsidieregeling Programma Akademie-assistenten) Het rn'ppen/iu/s Kloveniersburgwal jv Amsterdam Postbus GC Amsterdam Telefoon Fax

2 Pagina 2 van 2 1 maart 2012 UPS/nummer De PAA-projecten uit de ronde 2010 lopen nog tot en met De KNAW voert in het kader van de nazorg tot 2014 nog een bescheiden administratie en registratie van gegevens uit. maar de rol van de KNAW in relatie tot het PAA is in feite afgerond met de honorering van de projecten in de ronde en het bijgaande evaluatieverslag. Mede geïnspireerd door dit programma zal de KNAW zich blijven inzetten voor initiatieven ter stimulering van jong excellent talent. De KNAW onderzoekt op dit moment de mogelijkheden tot het organiseren van seminars voor masterstudenten Ik wil u van harte danken voor de constructieve samenwerking aan het Programma Akademie Assistenten. Met vriendelijkegroeten, Dr. H^nsCl>a Algemeen Directe Bijlagen: Evaluatie Programma Akademie Assistenten

3 KONINKLIJKE NEDERLANDSE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN Van Bestuur KNAW Aan Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap PROGRAMMA AKADEMIE ASSISTENTEN Datum: 19 Maart 2012 Van Ella Uijtdewilligen Kenmerk: UPS/EU/5763 PROGRAMMA AKADEMIE ASSISTENTEN EVALUATIE INLEIDING De evaluatie van het programma Akademie Assistenten (PAA) maakt deel uit van de afspraken tussen KNAW en het ministerie van OCW. Doel is het resultaat van het programma te onderzoeken en de staatssecretaris te adviseren over de wenselijkheid van structurele inbedding van de Akademie-assistent binnen de organisatie van de universiteit De beoordelingscommissie van het PAA heeft, ter afronding van haar taak, de ervaringen met het programma bekend gemaakt aan het bestuur van de KNAW en de Commissie Hoger Onderwijs. Het bestuur van de KNAW brengt de resultaten van het programma Akademie Assistenten (PAA) nu onder de aandacht van het ministerie van OCW. De evaluatie beoogt de resultaten van het programma te presenteren en dient als mogelijke informatiebron voor lokale vervolginitiatieven bij de universiteiten. De faculteiten worden door de KNAW op de hoogte gesteld van de evaluatie. ACHTERGROND Het PAA is een initiatief uit 2008 van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). Het programma wordt gefinancierd door het Ministerie van OCW. Faculteiten van alle Nederlandse universiteiten konden in twee ronden een subsidieaanvraag indienen, in 2009 voor 1 jaar en in 2010 voor maximaal 3 jaar. Het programma is bedoeld als een experiment en heeft tot doel talentvolle masterstudenten in een vroeg stadium te interesseren voor wetenschappelijk onderzoek en een wetenschappelijke loopbaan. In de eerste ronde (2009) werden tien projecten gehonoreerd en zijn 130 studenten aangesteld als Akademieassistent In de tweede ronde (2010) zijn dertien projecten gehonoreerd en ongeveer 400 studenten aangesteld. In 2013 zullen de laatsten hun Akademie-assistentschap beëindigen. DE EVALUATIE VAN HET PAA In deze paragraaf worden de bevindingen samengevat. De (financiële) eindverantwoording volgt in 2014 na afloop van het gehele traject De evaluatiemethode Voor de evaluatie van het PAA zijn kwalitatieve en kwantitatieve gegevens verzameld. Dit is gedaan tijdens monitoringsbezoeken aan de faculteiten; een conferentie met studenten, begeleiders en stafmedewerkers en een korte vragenlijst aan de coördinatoren na afloop van elk project

4 Pagina 2 van S 1. Kwalitatieve gegevensverzameling De faculteiten is de vrijheid gegeven in de uitvoering van de projecten binnen de randvoorwaarden van het PAA. Leden van de commissie hebben met studenten, docenten, decanen en/of onderzoeksdirecteuren van de faculteit en coördinatoren is gesproken. Doel was een goed beeld te krijgen van de uitvoering van de projecten. Vooraf werden vragen opgesteld. Aan de hand van deze vragen is een semi-gestructureerd gesprek gevoerd met de deelnemers aan de projecten. In november 2010 is door de KNAW een conferentie georganiseerd. Het doel van de conferentie was meerledig. Centraal stond de discussie over talentprogramma's in het algemeen, de positie van het PAA daarbinnen en de uitwisseling van best practices tot nog toe. Nevendoelen waren: inventariseren van ideeën en input krijgen voor de komende evaluatie en voor de toekomstige ontwikkelingen van het programma en het opzetten van een akademie-assistenten netwerk. De resultaten van de gesprekken tijdens de bezoeken en de discussies tijdens conferentie staan hieronder vermeld. 2. Kwantitatieve gegevensverzameling 1 Over de doelgroep, l e jaars masterstudenten en de output is een aantal categorieën van kwantitatieve gegevens verzameld. Een overzicht van de verzamelde kwantitatieve gegevens is gepresenteerd in bijlage I. De resultaten Op basis van de verzamelde gegevens is hieronder de uitkomst gepresenteerd onderscheiden naar resultaten voor de studenten en voor de deelnemende faculteiten. De kwalitatieve gegevens De studenten - Zelfstandig kunnen uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Uit de gesprekken komt naar voren dat de studenten de kans krijgen om zich intensief in vele facetten van wetenschappelijk onderzoek te verdiepen en zo te functioneren als onderzoeker. Dat wordt beschouwd als een duidelijke meerwaarde vergeleken met een 'gewoon'student-assistentschap. Het PAA biedt hun meer verdieping en verbredingsmogelijkheden dan in het reguliere masterprogramma mogelijk is. Een aantal studenten geeft aan moeite te hebben het extra onderzoekswerk naast het zware masterprogramma uit te voeren. Een dag per week blijkt soms ontoereikend. Daardoor besteden zij vaak extra 'eigen tijd' aan het onderzoeksproject. - Vroegtijdig een gefundeerde keuze voor een wetenschappelijk carrière maken. Studenten geven aan dat zij door deelname aan het PAA nu al over een mogelijke onderzoekscarrière kunnen nadenken en dit op reële gronden kunnen overwegen. Dit geeft hun een eerdere en betere voorbereiding op -de keuze tot- een loopbaan in de wetenschap. Een neveneffect van het programma is dat de AA voorlopen qua academisch vaardigheden op hun mede-studenten. Velen moesten om te kunnen presteren binnen het PAA een of meerdere aanvullende vakken volgen zoals statistiek, academisch Engels, presentatie vaardigheden en het schrijven van een wetenschappelijk artikel. - Academisch netwerk Door mee te werken aan onderzoeksprojecten raken Akademie-assistenten goed geïntegreerd in de vakgroep/faculteit of Onderzoeksschool. Zij vormen netwerken met onderzoekers binnen en buiten de faculteit Een aantrekkelijk aspect van het programma was het bezoek aan een (inter)nationaal congres. Vele studenten hebben dit kunnen doen, een groot aantal gaf er zelf een presentatie. Vaak vormde dit bezoek de start van een onderzoeksnetwerk. 1 Bijlage 1 kwantitatieve gegevens.

5 Pagina 3 van 5 Uit de gesprekken met de studenten blijkt ook dat zij hechten aan een goed netwerk van Akademie-assistenten en waar dit ontbreekt vaak zelf initiëren. Het ervaren van de wetenschappelijke praktijk samen met peers blijk minstens zo belangrijk voor verdieping en inzicht als het samenwerken met toponderzoekers. Bezoldiging Bezoldiging maakt deel uit van het programma (de bijbaan inwisselen voor een onderzoeksbaan) en blijkt naast de extra investering in onderzoek ook bij te dragen aan een professionelere houding. Een student verwoordde dit als volgt: (...) het is nu echter, je krijgt meer verantwoordelijkheid, je moet je professioneler opstellen. Je moet als een echte onderzoeker je eindresultaten voor vakgenoten presenteren. KNAW kwalificatie In de gesprekken en discussies komt naar voren dat het (gecertificeerde) Akademie-assistentschap een extra kwalificatie geeft op het Curriculum Vitae, zeker bij sollicitaties in het buitenland. Een certificaat is een zichtbare erkenning van talent en extra inzet buiten de reguliere studie. De faculteiten Selectie van toptalent Uit de gevoerde gesprekken en de discussie tijdens de conferentie blijkt dat de faculteiten enthousiast zijn over het programma. Door de selectieprocedure krijgen de onderzoekers/docenten een goed beeld van het talent binnen de faculteit, Dit is des te meer het geval bij grote cohorten van masterstudenten. Universiteiten geven aan dat dit een belangrijke indicatie is voor het onderzoekspotentieel binnen de faculteit. Implementatie PAA binnen reguliere masteropleiding Tijdens de gesprekken werd duidelijk dat de tijd en moeite die wordt besteed aan de selectie van de studenten en opzet van het programma niet altijd in verhouding staat tot de duur van het project (een jaar) als structurele inbedding uitblijft. De onderzoekers gaven echter ook aan dat de investeringen in het opzetten van een (buitenfacultair) project en extra begeleiding van Akademie-assistenten zich in redelijke mate terug betaalt in opbrengsten en bijdragen van de student. Samenwerking Een onverwacht positief effect bleek de onderlinge samenwerking tussen docenten onderling te zijn. Vooral bij interdisciplinaire projecten waarbij verschillende vakgroepen en faculteiten zijn betrokken kwam dit naar voren. Docenten gaven aan beter geïnformeerd over eikaars onderzoek te zijn hetgeen soms leidde tot nieuwe samenwerkingsverbanden al dan niet in het kader van het Programma Akademie Assistenten. Het grensoverschrijdend element overtuigde vele docenten van de meerwaarde van het programma. Goed voor de faculteiten en universiteiten als geheel. KNAW kwalificatie De docenten zijn van mening dat binnen het aantal bestaande talentprogramma's de rol van de KNAW als beoordelaar van de kwaliteit van het programma van grote betekenis is. De naam van de KNAW verleent hen extra kwalificatie om (meer) buitenlandse studenten aan te en naar buiten te treden met een gekwalificeerd project. Meerwaarde PAA in vergelijking met de reguliere (Research)Masterstudie Wetenschappelijk onderzoek maakt deel uit van het reguliere researchmasterprogramma. Het PAA biedt studenten de mogelijkheid tot het doen van extra wetenschappelijk onderzoek. De meerwaarde van het PAA is de mogelijkheid die excellente studenten krijgen om actief te participeren in

6 Pagina 4 van 5 grootschalig onderzoek, interdisciplinair onderzoek of simpelweg veel méér facetten van onderzoek kunnen te verkennen dan mogelijk is in de reguliere masterstudie. De kwantitatieve gegevens Aan elke faculteit is na afloop van het project een aantal kwantitatieve gegevens gevraagd. Het overzicht staat in bijlage I. De verwachting was dat er meer researchmasterstudenten zouden deel nemen aan het programma dan masterstudenten omdat de researchmaster studenten aantrekt met een aantoonbare interesse in wetenschappelijke onderzoek. Dit blijkt ook uit de kwantitatieve gegevens. Er nemen ongeveer twee keer zoveel researc/imasterstudenten als masterstudenten deel aan het programma. Alle akademieassistenten produceren academische output, Velen doen dat op meerdere fronten zoals een wetenschappelijk presentatie, een artikel en een optreden als panellid tijdens een wetenschappelijke bijeenkomst Output waarvan begeleiders aangeven dat die binnen de reguliere masterstudie niet of nauwelijks tot stand was gekomen. Van de 130 Akademie-assistenten (AA) kiezen 20 studenten voor een PhD traject en doen 25 studenten dat zeker niet. 54 Studenten overwegen een PhD traject (zie in de tabel onder: intensie). Dit betekent dat een ruime meerderheid van de deelnemende studenten zijn/haar keuze duidelijk heeft bepaald dan wel nadenkt over een wetenschappelijke carrière. Slechts 31 studenten van de 130 weten het nog niet. Het doel om studenten in een vroegtijdige fase van de studie in de positie te brengen waarin zij een gefundeerde keuze kunnen maken voor een wetenschappelijke carrière lijkt hiermee bereikt CONCLUSIE EN ADVIES Conclusie De KNAW concludeert dat het programma Akademie Assistenten een waardevol programma is dat zeker bijdraagt aan de kwaliteit van de (Research)master. Een aantal universiteiten geven het programma een lokaal vervolg zoals ook de bedoeling was. De gesprekken met de stafmedewerkers van de deelnemende universiteiten ondersteunen bovenstaande conclusie en dat sterkt de KNAW in haar opvatting dat het programma, binnen het laagdrempelig onderwijssysteem in Nederland, een goed middel blijkt om uit een grote groep studenten de meest talentrijken te kunnen selecteren. Het biedt de individuele student de mogelijkheid kennis te maken met de wetenschappelijke praktijk. De KNAW heeft samen met het ISO en het ministerie van OCW het Programma Akademie Assistenten ontwikkeld. Gedurende vier jaar heeft een vijfde van alle Nederlandse faculteiten de mogelijkheid gekregen om met het programma kennis te maken. Het initiatief tot een vervolg van het programma ligt nu op lokaal niveau bij de universiteiten 2. De KNAW zal de universiteiten door middel van een brief informeren over de resultaten van deze evaluatie. 2 Tenminste zes faculteiten doen dit: 1. TU/Eindhoven: stelt studenten als (Akademie)assistenten aan op externe/ 3e geldstroom projecten of tracht hen te verbinden aan onderzoekscholen. 2. TU/Delft en UTwente: pogen Akademie Assistenten te financieren door gezamelijkefinancieringvan multidisciplinair projecten. 3. De Universiteit van Maastricht voert naar voorbeeld van het PAA een eigen programma uit gefinancierd door de faculteit 4. De Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Tilburg zet het Programma Akademie-assistenten voort onder de naam Research Assistentschap.S. De Faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de Radbouduniversiteit heeft het project zelfstandig ongewijzigd voortgezet.

7 Pagina 5 van 5 Advies Het ministerie heeft de KNAW verzocht, zoals gesteld in de' Regeling Akademie-assistenten', om na afronding van het gehele traject door middel van een evaluatie het ministerie te adviseren over de wenselijkheid van structurele inbedding van de 'Akademie-assistent' in de organisatie van de universiteit De KNAW acht het wenselijk dat, gezien de positieve effecten van het programma, universiteiten - elementen van- het programma implementeren in de (R)masteropleiding. Het gaat dan met name om selectie van jong wetenschappelijk talent en het vergroten van de ondezoekscomponent in de masterfase. AANBEVELINGEN Hieronder volgen enkele concrete aanbevelingen voor het ontwikkelen van locale initiatieven. 1. Aansluiting zoeken bij andere excellente trajecten De universiteiten kunnen de mogelijkheden onderzoeken om binnen de huidige (research)masteropleidingen de doelstellingen van het Programma Akademie-assistenten te behouden en zo mogelijk te implementeren binnen het hoger onderwijssysteem. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door aansluiting te zoeken bij andere excellente trajecten van NWO of de VSNU. 2. Verspreiding van ervaringen Op dit moment hebben 21 faculteiten van 12 universiteiten ervaring met het PAA. Decanen en onderwijsdirecteuren kunnen deze ervaringen breed kenbaar te maken binnen de vakgroepen en faculteiten van de universiteit Een mogelijk voorstel tot behoud van de opbrengsten van het PAA kan zijn om de invulling van de huidige studentassistentschappen aan te scherpen en deze om te buigen naar het model van het programma Akademie Assistenten. 3. KNAW seminars voor excellente masterstudenten Een groep KNAW-leden verkent de gedachte om in 2012 seminars voor excellente masterstudenten te organiseren. Met deze KNAW-seminars kan de Akademie talentvolle masterstudenten een kans bieden om tot wetenschappelijke verdieping te komen.

8 BIJLAGE I EVALUATIE AKADEMIE ASSISTENTEN OVERZICHT KWANTITATIEVE GEGEVENS PROJECTEN AKADEMIE ASSISTENTEN Vakgebied ^Alfa-^gamma Research Aantal Master PHD Totaal Master Vrouw Man studenten 1-jaar Ja Nee Intentie Weetniet 2-jaar 6 faculteiten * < 32 >* Output publicaties Overig Bèta wetenschappen 4 faculteiten ' Totaal Bron: deelnemende faculteiten, projecten *Van drie studenten ontbreken deze gegevens. 1 Overige output waaronder: externe onderzoeksaanvragen; gegeven presentaties; tool-ontwikkeling en overige bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek van hoogleraar. 2 RUN: Letteren en Unie Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen; UvA^ Maatschappij- en Gedragswetenschappen en Rechtsgeleerdheid;UvM: Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde;UvT:Rechtsgeleerdheid. 3 EUR-MC; TU/Delft: Technische Wetenschappen; TU/Eindhoven: Industrial Design; UTwente: Elektrotechniek, Wiskunde in Informatica