De belangrijkste conclusies van dit haalbaarheidsonderzoek zijn dat:

Transcriptie

1

2 Samenvatting In opdracht van de gemeente Tiel heeft Greencrowd in samenwerking met Dynamico Advies een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar het rendabel doorvoeren van energiebesparingsmaatregelen en het rendabel plaatsen van zonnepanelen op de daken van de Rotondaschool in Tiel, al dan niet in combinatie met het toepassen van crowdfunding. In overleg met de gemeente Tiel en met de Rotondaschool is afgesproken dat dit haalbaarheidsonderzoek openbaar mag worden gemaakt zodat de andere scholen in Tiel hier hun voordeel mee kunnen doen. Het haalbaarheidsonderzoek toont aan welke besparingsmaatregelen rendabel doorgevoerd kunnen worden, wat ongeveer de investering zijn en wat het verwachte rendement op de investering zal zijn. Het haalbaarheidsonderzoek toont ook aan op welke wijze de zonnepanelen rendabel geëxploiteerd kunnen worden en wat het effect is van het toepassen van crowdfunding in combinatie met de provinciale subsidieregeling voor crowdfunding. De belangrijkste conclusies van dit haalbaarheidsonderzoek zijn dat: De Rotondaschool haar elektriciteitsverbruik naar nul kan reduceren; Alle maatregelen op zichzelf rendabel doorgevoerd kunnen worden; Er op dit moment geen rendabele mogelijkheden zijn om het gasverbruik te reduceren. De resultaten van dit onderzoek zijn mede tot stand gekomen dankzij de prettige samenwerking met de directie en medewerkers van de Rotondaschool en dankzij de prettige samenwerking met de gemeente Tiel die regelmatig vinger aan de pols heeft gehouden met betrekking tot de voortgang van het onderzoek. 2

3 Inhoud Samenvatting Inleiding Bevindingen... 5 Bevindingen locatieonderzoek... 5 Bevindingen energienota... 5 Energieverbruik... 5 Energiekosten Maatregelen... 8 Energiebesparing... 8 Energieproductie... 9 Levering aan het net Alternatieven Business cases zonnepanelen Ideaalplaatje Conclusies Bijlagen Locatieonderzoek Rotonda Electrabel Pure Energie Brandstofmix Pure Energie Offerte Van Maurik Installatieadvies Website Vandebron Endex forward curves

4 1. Inleiding Op de valreep van 27 december 2014 kwam er bij Greencrowd een binnen van de directrice van de Rotondaschool in Tiel waarin zij aangeeft dat het dak van de Rotondaschool schreeuwt om zonnepanelen. Naar aanleiding van het contact is er medio januari een bespreking geweest op de Rotondaschool met de directrice en twee medewerkers van de Rotondaschool. Tijdens dit gesprek is de nodige informatie uitgewisseld, waaronder de meest recente energienota s, op basis waarvan alle aanwezigen vertrouwen hebben gekregen in de ontwikkeling van een rendabele business case voor zonnepanelen op de Rotondaschool. Aansluitend op het gesprek bij de Rotondaschool is er overleg geweest met de gemeente Tiel waarbij de casus is voorgelegd en is de vraag gesteld of de gemeente Tiel een ondersteunende rol kan spelen binnen dit project. Na intern overleg te hebben gevoerd, heeft de gemeente Tiel aan te geven een financiële bijdrage te willen leveren ter dekking van een deel van de kosten van het haalbaarheidsonderzoek, mits: - Er voor de zonnepanelen verschillende exploitatiemodellen worden uitgewerkt; - Er niet alleen naar de mogelijkheid voor zonnepanelen wordt gekeken maar ook naar mogelijkheden voor energiebesparende maatregelen; en - Het haalbaarheidsonderzoek openbaar wordt gemaakt zodat dit gedeeld kan worden met de andere scholen in Tiel. Op 6 februari 2015 heeft Dynamico een locatieonderzoek uitgevoerd om de mogelijkheden voor zonnepanelen in kaart te brengen én om te onderzoeken welke energiebesparingsmogelijkheden nog uitgevoerd kunnen worden. De doorlooptijd tussen het locatieonderzoek en het tot stand komen van dit eindrapport is relatief lang geweest. Dit is voornamelijk veroorzaakt door de onduidelijkheid rondom de datum waarop het plaatsen van de slimme meter heeft plaatsgevonden waardoor het huidige energieverbruik niet eenduidig kon worden vastgesteld. 4

5 2. Bevindingen Bevindingen locatieonderzoek Dynamico heeft op 6 februari 2015 het locatieonderzoek uitgevoerd bij de Rotondaschool aan de Hondsroos te Tiel. Het door Dynamico uitgevoerde technische locatieonderzoek is als bijlage ingesloten bij dit rapport en wij zullen ons beperken tot de belangrijkste bevindingen: - Energiebesparingsmogelijkheden zijn er alleen nog in de vorm van het toepassen van LEDverlichting en het toepassen van bewegingsdetectie; - Het dak is groot genoeg om 380 zonnepanelen te plaatsen. Hierbij moet opgemerkt worden dat plaatsing van panelen op het schuine, bitumen dak in overleg met het dakbedekkingsbedrijf moet gaan; - De aansluiting is zwaar genoeg om 220 zonnepanelen van 250 Wattpiek per paneel te plaatsen (bron: - Om het huidige elektriciteitsverbruik naar nul te brengen, zijn er, afhankelijk van het werkelijke verbruik, zo n 160 zonnepanelen nodig. Bevindingen energienota De meest recente energienota, gedateerd 16 augustus 2014, ligt ten grondslag aan de volgende twee paragrafen. Energieverbruik De Rotondaschool heeft haar meest recente jaarnota aangeleverd. Op basis hiervan hebben wij onderstaande tabel samengesteld: Omschrijving 2011/ / /2014 Elektriciteit (kwh) Gas (m 3 ) Graaddagen Gemiddeld gasverbruik per graaddag 2,88 3,85 3,65 Bovenstaande tabel geeft de indruk dat het elektriciteitsverbruik in 2013/2014 opeens meer dan verdubbeld is. Het hogere, gemeten, verbruik wordt veroorzaakt door de slimme meter die ergens in 2014 is geplaatst. De medewerkers van de Rotondaschool geven aan dat de meterwissel plaats heeft gevonden in mei dan wel augustus. Het meterwisselformulier geeft echter aan dat de wissel plaats heeft gevonden op 16 oktober Dit formulier is op 15 maart jongstleden bij Greencrowd aangeleverd. Om meer zekerheid over het verbruik te krijgen, heeft Dynamico twee keer de standen opgenomen. Extrapolatie van de standen in combinatie met het standaardverbruiksprofiel van een dergelijke school leert ons dat het huidige elektriciteitsverbruik ergens tussen de en kwh per jaar ligt. Dit is ruim 12 keer hoger dan het verbruik in de periode 2011/2012 en 2012/2013 terwijl er volgens de medewerkers van de Rotondaschool geen nieuwe, energie slurpende apparaten zijn aangeschaft en/of geïnstalleerd. De verklaring ligt waarschijnlijk in het feit dat de oude meter niet goed heeft gefunctioneerd. De meest recente jaarnota leert ons dat op 19 juni 2014 een verzwaring heeft plaatsgevonden van de elektriciteitsaansluiting. Deze was 3 x 35A en is nu 3 x 80A. Het meest waarschijnlijke scenario is dat 5

6 Kostprijs in euro per kwh de meterwissel ook op deze datum heeft plaatsgevonden. In dit geval sluit extrapolatie van de meterstanden ook aan met de schatting die Dynamico heeft gemaakt. Het gemiddeld gasverbruik per graaddag toont een grillig verloop. In 2014 is de CV-ketel vervangen door een nieuwe HR-ketel. De stijging van het gemiddeld gasverbruik per graaddag in 2012/2013 toont duidelijk aan dat de oude ketel aan vervanging toe was. Ondanks het feit dat we weten dat het jaarverbruik in ieder geval lager ligt, kunnen we, als gevolg van de meterwissel, helaas nog geen goede schatting maken van het jaarverbruik van het gas. Energiekosten De energieprijs is opgebouwd uit verschillende onderdelen en wordt op basis van het verbruik in rekening gebracht: De kale energieprijs; Energiebelasting (EB); Opslag Duurzame Energie (ODE); en BTW. De EB en ODE zijn gestaffeld zoals blijkt uit onderstaande tabel: Verbruik Energiebelasting Opslag Duurzame Energie , , , , , , > , , Als gevolg van deze staffel, wordt de kostprijs per kwh lager naarmate het verbruik hoger is. Hierdoor wordt het bij een hoog energieverbruik steeds lastiger om zonder subsidie toch rendabel zonnepanelen te exploiteren omdat zonnepanelen het totale verbruik verlagen waardoor ze in eerste instantie tegen de laagste kostprijs salderen. Onderstaande grafiek toont goed aan waarom zonnepanelen voor consumenten zo interessant zijn: zij verbruiken over het algemeen minder dan kwh per jaar (in 2014 was het gemiddelde elektriciteitsverbruik van een gemiddeld huishouden kwh op jaarbasis). 0, , , , , , , , , , Ontwikkeling kostprijs Verbruik in kwh per jaar 6

7 In aanvulling op bovenstaande onderdelen worden er vaak nog vaste kosten in rekening gebracht, zoals vastrecht (administratiekosten), onafhankelijk van het verbruik. Netwerkkosten worden ook door het energiebedrijf in rekening gebracht maar zijn gereguleerd. Afhankelijk van het type aansluiting bestaan de netwerkkosten uit een vast bedrag (aansluitingen tot en met 3 x 80A) en uit een bedrag dat afhankelijk is van het verbruik (aansluitingen groter dan 3 x 80A). Op basis van de energienota kunnen we concluderen dat er een contract is afgesloten op basis van een enkeltarief voor elektriciteit. Bij plaatsing van zonnepanelen dient het aanbeveling om dit om te zetten naar een piek- daltarief omdat zonnepanelen gemiddeld 70% van hun productie tijdens piekuren levert. De overige 30% vindt ook overdag plaats, maar weekenden en nationale feestdagen worden als daluren aangemerkt. Op basis van de energienota kunnen we concluderen dat er niet is gekozen voor duurzame inkoop van energie maar voor een prijszekerheidsproduct waardoor het gemiddelde stroometiket van Essent Retail wordt afgenomen. Het stroometiket van de afgenomen elektriciteit geeft aan dat 14,3% van de elektriciteit wordt opgewekt met windenergie, 40,8% met niet duurzame bronnen en de rest met voornamelijk waterkracht- en biomassacertificaten. Er is geen inzicht verkregen in het elektriciteitsinkoopcontract dat is gesloten tussen Essent Retail en de Rotondaschool. Om financiële tegenvallers te voorkomen, is het raadzaam het contract goed door te nemen om te zien of er een bepaling is opgenomen over een eventuele bandbreedte van het energieverbruik om te voorkomen dat een forse daling van het elektriciteitsverbruik tot een forse stijging van de elektriciteitskosten zal leiden. Op basis van de energienota van 16 augustus 2014 kunnen we concluderen dat de Rotondaschool haar energie-inkoop kan optimaliseren door zowel duurzamer opgewekte als goedkopere stroom in te kopen. Dit blijkt ook duidelijk wanneer we het huidige energieverbruik vergelijken op energieprijsvergelijker gaslicht.com. Uit deze vergelijking blijkt dat de Rotondaschool ruim 1.100,- kan besparen door over te stappen naar Electrabel. Ruim 90% van de stroom wordt bij dit contract opgewekt met kolen en aardgas en raden wij daarom zeker niet aan. Overstappen naar Greenchoice levert de Rotondaschool ruim 900,- per jaar op. In dit geval wordt echter bijna tweederde met waterkracht- en biomassacertificaten vergroend. Wanneer de Rotondaschool overstapt naar Pure Energie van Raedthuys, krijgt ze 91% van haar stroom uit windenergie en de rest uit zonne-energie. De besparing bedraagt dan nog steeds ruim 500,- 7

8 Cash flow in euro per jaar 3. Maatregelen Energiebesparing Circa 70% van de elektriciteitsvraag van een basisschool kan worden toegeschreven aan verlichting. Twee typen maatregelen kunnen leiden tot significante reductie van dit verbruik: toepassing van LED-verlichting en toepassing van hoogfrequente (HF) TL-armaturen in combinatie met daglichtafhankelijke systemen (DLA). LED-verlichting heeft een iets hogere investering en een hoger besparingspotentieel dan HF-TL-verlichting (40% versus 25%). HF-TL-verlichting kan in combinatie met daglichtafhankelijke regeling (DLA) ongeveer 30-35% besparing opleveren. Aanvullend op de verlichtingsarmaturen kan er een regeling op basis van bewegingssensors worden toegepast. Het locatieonderzoek heeft aangetoond dat er in totaal 248 armaturen zijn in de Rotondaschool; 176 op de begane grond en 72 op de eerste etage. Het vermogen bedraagt ruim VA en het elektriciteitsverbruik zit daarmee, bij branduren per jaar, op ruim kwh (66%) per jaar. Het vervangen van de bestaande verlichting door LED-verlichting, leidt tot een energiebesparing van bijna kwh per jaar. Het locatieonderzoek heeft ook aangetoond dat er in totaal 41 bewegingsmelders kunnen worden geplaatst. Om een goede business case te kunnen maken, heeft Dynamico een offerte opgevraagd bij Van Maurik Installatieadvies. Uit deze offerte blijkt dat het vervangen van de verlichting en armaturen door LED-verlichting inclusief nieuwe armaturen leidt tot een energiebesparing van ruim kwh per jaar en dat het plaatsen van bewegingsmelders leidt tot een energiebesparing van circa kwh per jaar. Een totale besparing van ongeveer kwh per jaar. De investering die hiervoor moet worden gedaan, bedraagt volgens de offerte circa ,-. De totale investering van ,- levert een besparing op van circa 3.000,- per jaar wanneer we wél rekening houden met vervangingsinvesteringen voor de huidige verlichting en géén rekening houden met een stijging van de elektriciteitsprijs noch de energiebelasting Ontwikkeling cash flow LED-verlichting en bewegingsdetectoren Jaar cash flow cash flow cumulatief De terugverdientijd van deze investeringen bedraagt in dit conservatieve scenario 12 jaar. 8

9 Energieproductie Het dak van de Rotondaschool is uitermate goed geschikt voor zonnepanelen wat betreft de oriëntatie en de hellingshoek. Hier staat tegenover dat het schuine, bitumen dak wel een uitdaging is om zonnepanelen te plaatsen. Om een goede business case te kunnen maken, heeft Greencrowd Tenten Solar gevraagd offertes op te stellen voor vier verschillende scenario s: 1. Dak helemaal vol; 2. Maximaal benutting van de elektriciteitsaansluiting; 3. Het huidige elektriciteitsverbruik minimaliseren; en 4. Het elektriciteitsverbruik na toepassing energiebesparingsmaatregelen minimaliseren. De uitkomsten van deze offertes zijn weergegeven in onderstaande tabel: Aspect Aantal panelen Productie / Wp Investering Ruimte , Aansluiting , Verbruik , Verbruik met besparing , Ad 1. Wanneer het dak helemaal vol wordt gelegd, moet in eerste instantie de aansluiting worden verzwaard. De eenmalige kosten hiervoor bedragen 4.471,- en de jaarlijkse kosten 191,02 (bron: Met deze meerkosten moet rekening worden gehouden in de business case. In dit scenario zal er per saldo tussen de en kwh per jaar worden terug geleverd aan het net wanneer er geen energiebesparingsmaatregelen worden doorgevoerd. Wanneer deze wel worden doorgevoerd, wordt de terug levering ongeveer kwh per jaar hoger. In de praktijk zal dit bruto nog meer zijn doordat het gros in de zomer wordt opgewekt wanneer de school dicht is in verband met de zomervakantie. Normaliter leveren kwh die worden terug geleverd minder op dan betaald moet worden voor kwh die worden afgenomen. Ook hier moet rekening mee worden gehouden in de business case. Ad 2. Wanneer de aansluiting maximaal wordt benut, hoeft deze niet worden verzwaard. Wel wordt er per saldo zo n tot kwh per jaar terug geleverd aan het net wanneer er geen energiebesparingsmaatregelen worden doorgevoerd. Wanneer deze wel worden doorgevoerd, wordt de terug levering ongeveer kwh per jaar hoger. In de praktijk zal dit bruto nog meer zijn doordat het gros in de zomer wordt opgewekt wanneer de school dicht is in verband met de zomervakantie. Normaliter leveren kwh die worden terug geleverd minder op dan betaald moet worden voor kwh die worden afgenomen. Hier moet rekening mee worden gehouden in de business case. Ad 3. Wanneer het aantal panelen wordt afgestemd op het huidige verbruik, wordt er niet terug geleverd. De business case is in dit geval recht-toe-recht-aan. Wanneer er later alsnog 9

10 energiebesparingsmaatregelen worden doorgevoerd, zal er normaliter alsnog worden terug geleverd aan het net en zal dit zijn effect op de business case hebben. Ad 4. Wanneer het aantal panelen wordt afgestemd op het verbruik na doorvoering van de energiebesparingsmaatregelen, wordt er niet terug geleverd aan het net. Levering aan het net In het eerste mailcontact met de Rotondaschool werd meteen gevraagd of de stroom van de zonnepanelen wellicht aan de nabije Albert Heijn kan worden geleverd. Op basis van de huidige elektriciteitswet is dit fysiek alleen mogelijk indien er sprake is van een gesloten distributiesysteem of van een directe lijn. Daar zowel de plaatselijke Albert Heijn als de Rotondaschool beiden een aansluiting op het openbare net hebben, is het haast onmogelijk en op dit moment financieel gezien absoluut niet interessant om rechtstreeks aan de Albert Heijn te leveren. De Regeling Verlaagd Tarief, ook wel bekend als de postcoderoosregeling, biedt wel de mogelijkheid tot levering aan het net. In dit geval dient de installatie in eigendom te komen van een lokale coöperatie van particulieren en/of MKB-bedrijven die binnen hetzelfde postcodegebied zijn gevestigd als de Rotondaschool. De business case die wij voor dit scenario hebben uitgewerkt is positief maar is complex in de uitvoering en leidt niet direct tot het primaire doel: verduurzaming van de Rotondaschool zelf. Alternatieven Op dit moment zijn er verschillende mogelijkheden om, al dan niet via een energiebedrijf, de overproductie wél aan anderen te leveren. Een goed voorbeeld hiervan is Vandebron ( zie bijlage). Vandebron heeft twee mogelijkheden: de Rotondaschool biedt haar stroom zelf aan en particulier kiezen bewust voor de stroom van de Rotondaschool. In dit geval bepaalt de school zelf haar prijs. Een andere mogelijkheid is om aan te sluiten bij het zonnestroomcollectief van Vandebron. In dat geval gaat de overproductie in een grote pool van allerlei kleine producenten en krijgt de Rotondaschool 10,5 cent per kwh (inclusief BTW). Een ander voorbeeld is Buurzaam ( Dit initiatief is recent gelanceerd en is vergelijkbaar met het zonnestroom-collectief van Vandebron met het verschil dat de prijs per kwh tot stand komt door marktwerking. In beide gevallen mag de aansluiting dan niet groter zijn dan 3 x 80A en kan dit dus niet wanneer er 380 panelen geplaatst worden omdat dan de aansluiting moet worden verzwaard. Een ander mogelijkheid om overproductie lokaal te leveren tegen een financieel interessante vergoeding, is het plaatsen van enkele laadpalen. De stroom die via de laadpalen wordt geleverd, levert al snel circa 25 cent per kwh bruto op (inclusief BTW) waarvan er netto circa 18 cent per kwh overblijft (inclusief BTW). 10

11 4. Business cases zonnepanelen De algemene uitgangspunten voor de business cases van de zonnepanelenscenario s zijn als volgt: In de scenario s zonder toepassing van energiebesparende maatregelen is de verrekenprijs 13,65 cent per kwh; In het scenario met toepassing van energiebesparende maatregelen is de verrekenprijs 14,75 cent per kwh; De integrale energieprijsstijging (dus inclusief EB en ODE) is 1,5% per jaar, ingaande in 2016; De opbrengst van de zonnepanelen is 900 kwh / kwp; De degradatie van de zonnepanelen is 0,7% per jaar; Verzekeringskosten op basis van 0,2% per jaar van de totale investering; Kosten beheer en onderhoud 1,5% per jaar van de totale investering (dus inclusief vervangen omvormers); Kosten monitoring 90,- per jaar; Alle kosten worden jaarlijks vanaf 2016 met 2% geïndexeerd; Indien er sprake is van terug levering wordt gerekend met de Endex forward curves zoals weergegeven in de bijlage; Na 2019 wordt het bedrag van 2019 met 1% per jaar geïndexeerd; In alle scenario s is rekening gehouden met 2.500,- ontwikkelkosten; Er wordt nog geen rekening gehouden met financiering. Specifieke uitgangspunten: In het scenario met 380 zonnepanelen is niet alleen rekening gehouden met de verzwaring ( 4.471,- eenmalig) en de hogere transportkosten ( 192,- per jaar), maar ook met een incidentele post van ,- voor eventuele dak aanpassingen. Tevens is rekening gehouden met SDE 2015 fase 7 (13 cent); In het scenario met 220 zonnepanelen is rekening gehouden met een incidentele post van 7.500,- voor eventuele dak aanpassingen. Onderstaande tabel geeft een korte samenvatting van de verschillende scenario s: Aantal panelen Investering Productie jaar Verrekenprijs 0,1475 0,1365 0,1365 0,1365 Projectrendement 10,01% 10,13% 5,59% 9,17% Het scenario met 220 zonnepanelen heeft het laagste rendement. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat de terug levering minder oplevert dan het salderen én er, in vergelijking met de 380 zonnepanelen, niet met de SDE-subsidie wordt gerekend. Het scenario met 380 toont duidelijk aan dat de investering in de verzwaring van de netaansluiting ruimschoots wordt terugverdiend vanuit de SDE-subsidie. 11

12 5. Ideaalplaatje Energetisch gezien, bestaat het ideaal plaatje uit de combinatie van energiebesparingsmaatregelen en het plaatsen van zonnepanelen. In dit geval bedraagt de totale investering ongeveer ,- en de jaarlijkse besparing is, rekening houdend met besparing op onderhoud en vervangen traditionele verlichting, ongeveer 5.500,- in jaar één. Wanneer de Rotondaschool (een deel van de) investering crowdfundt, kan een beroep worden gedaan op de subsidieregeling van de provincie Gelderland. Dankzij deze regeling is het mogelijk om 25% van de investering gesubsidieerd te krijgen wanneer minimaal eenzelfde bedrag wordt opgehaald bij crowdfunders. Uiteraard is aan deze regeling een aantal voorwaarden verbonden, maar Greencrowd kent deze voorwaarden en heeft al eerder gebruik gemaakt van de subsidieregeling, onder andere in Arnhem en in Neder-Betuwe. Het investeringsplaatje ziet er dan als volgt uit: Investering zonnepanelen Investering besparingsmaatregelen Ontwikkelkosten Totale investering Subsidie provincie Netto investering Waarvan inleg Rotonda Waarvan crowdfunding Wanneer de ,- wordt geleend op basis van een 10-jarige annuïteit met 4,5% rente, zit de minimale DSCR (de mate waarin rente en aflossing is gedekt vanuit de kasstromen) 1,02 in het eerste jaar en loopt deze snel op. Het projectrendement op de totale investering komt uit op 10,82%. Wanneer de Rotondaschool besluit om een laadpaal met twee laadpunten te installeren, gaat de investering omhoog en het rendement iets omlaag naar 10,75%. Het investeringsplaatje ziet er dan als volgt uit: Investering zonnepanelen Investering besparingsmaatregelen Laadpaal Ontwikkelkosten Totale investering Subsidie provincie Netto investering Waarvan inleg Rotonda Waarvan crowdfunding In dit scenario worden er niet 105 maar 133 zonnepanelen geplaatst. 12

13 6. Conclusies De belangrijkst conclusies van dit haalbaarheidsonderzoek zijn: Het elektriciteitsverbruik van de Rotondaschool is ruim tien keer hoger dan de afgelopen jaren. Dit is naar voren gekomen na het plaatsen van een slimme meter. Daar er geen recente uitbreiding in aantallen elektrische apparaten is geweest noch dat het verbruik per apparaat recent geïntensiveerd is, is de meest voor de hand liggende conclusie dat de vorige meter defect is geweest. De Rotondaschool kan haar energieverbruik verduurzamen door duurzamer in te kopen. De Rotondaschool kan besparen op haar energiekosten door scherper in te kopen. De Rotondaschool heeft op dit moment geen rendabele mogelijkheden om haar gasverbruik verder terug te dringen. De Rotondaschool kan ongeveer 33% van haar elektriciteitsverbruik reduceren door haar Tlverlichting te vervangen door LED-verlichting en door bewegingsdetectoren te plaatsen. De Rotondaschool kan haar elektriciteitsverbruik volledig zelf duurzaam opwekken door zonnepanelen te laten plaatsen. Alle voorgestelde maatregelen kunnen op zichzelf rendabel worden doorgevoerd. Door een deel van de investering te crowdfunden kan een beroep worden gedaan op de provinciale subsidie waardoor het rendement op de investering toeneemt. 13

14 Bijlagen Locatieonderzoek Rotonda Electrabel 14

15 Pure Energie Brandstofmix Pure Energie 15

16 Offerte Van Maurik Installatieadvies Website Vandebron Endex forward curves 16

17 Greencrowd Energy B.V. Utrechtseweg 310, gebouw H AR Arnhem