Aanpassingen in economie emerging markets biedt Nederland
|
|
- Linda Sanders
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Themavisie Internationaal ING Economisch Bureau Aanpassingen in economie emerging markets biedt Nederland kansen De groei van de productie en werkgelegenheid in de verwerkende industrie in de emerging markets neemt de komende jaren af. Als gevolg hiervan neemt het aandeel in de wereldproductie nog wel toe maar in een lager tempo. De keerzijde van deze ontwikkeling is te zien in een langzamer daling van het aandeel van de geïndustrialiseerde landen. Daarnaast komen er ook berichten dat delen van eerder vanuit Europa of de VS naar de emerging markets verplaatste productieprocessen worden teruggehaald. Stijgende kosten (loon, infrastructuur en transport) en onvrede met de geleverde kwaliteit vormen de belangrijkste redenen waarom dit gebeurt. Nederland is voor Nederlandse ondernemers in dat geval een logische alternatieve productielocatie. Daarbij moet echter wel geconcurreerd worden met landen in Centraal- Zuid- en Oost Europa. Handhaving van een gunstig vestigingsklimaat in Nederland is daarom van groot belang. Belang emerging markets neemt nog toe De rol die de emerging markets 1 in de wereldeconomie vervullen bereikt dit jaar een climax. Als gevolg van het langjarig overtreffen van de economische groei in de geïndustrialiseerde landen 2 zal het aandeel van de emerging markets in het wereld BBP dit jaar 51% bedragen (figuur 1). Daarmee is de economische groei in de geïndustrialiseerde landen niet langer maatgevend voor hun ontwikkelingstempo. Verschuiving van de focus van de export naar de snelgroeiende eigen binnenlandse vraag, of tenminste die in de regio, moet het groeitempo hoog houden. De landen worden daarbij geholpen door een groeiende beroepsbevolking, omvangrijke investeringen, mede gefinancierd door het buitenland, en een stijging van de productiviteit.. De internationale reserves zijn sterk opgelopen. Inmiddels beschikken de emerging markets over 75% van de wereldreserves. Dit heeft er toe bijgedragen dat het aandeel van de emerging markets in de 1 Volgens het IMF betreft dit 153 landen die behoren tot de emerging and developing countries en niet kunnen worden aangeduid als advanced economies 2 Definitie geïndustrialiseerde landen: VS, Japan, Canada, het VK, de 17 landen van het euro gebied en nog 14 landen (Australië, Tsjechië, Denemarken, Hong Kong, IJsland, Israël, Zuid- Korea, Nieuw Zeeland, Noorwegen, San Marino, Singapore, Zweden, Zwitserland en Taiwan. stroom van buitenlandse investeringen richting de emerging markets is opgelopen tot ca 33%. Grote ondernemingen uit de emerging markets behoren nu al tot de belangrijke partijen voor overnames in de wereld. Figuur 1 Toenemend belang emerging markets 1 Aandeel in wereldbevolking Emerging markets 2 Aandeel in wereld BBP 69, ,1 3 Aandeel in wereldwijde export 4 24,3 75,7 74,7 17,1 16,6 82,9 83, ,1 44,9 Emerging markets 30,9 50,9 55,1 58,9 Emerging markets 25,3 38,9 41,4 5 Aandeel in wereld productie verwerkende industrie 91, ,3 52,7 Emerging markets 8,5 43,7 47,3 Aandeel in werkgelegenheid in wereld productie verwerkende industrie Emerging markets Bron: UN, IMF, ING Economisch Bureau, Oxford Economics 4) De werkgelegenheidscijfers geven slechts een indicatie 28 1
2 De uitdaging voor de emerging markets is om het hoge groeitempo vast te houden Ontwikkelingen op het gebied van de bevolkingsopbouw (ook China kent vergrijzing), veranderend spaargedrag (meer consumptie en minder investeringen) brengen het economisch groeitempo omlaag. Desondanks blijven de opkomende markten tot x zo snel groeien als de geïndustrialiseerde landen. Innovatie is een sleutelwoord dat opkomende markten in staat moet stellen het hoge groeitempo vast te houden. Het gaat niet alleen meer om het toepassen van nieuwe technieken maar vooral om het uitvinden van die technieken. Dat vereist meer investeringen in menselijk kapitaal en een verbetering van de instrumenten om R&D te bevorderen. Dit betekent een verschuiving van de buitenlandse naar de binnenlandse vraag. In 2025 wordt verwacht dat 55% van de vraag in China uit het binnenland komt (nu 41%). In Oost-Europa en Latijns-Amerika bedraagt de binnenlandse vraag veelal al 65% van het totale inkomen. Verschuiving productiestructuur in emerging markets De verschuiving van de focus in het beleid van de emerging markets van de export naar de binnenlandse bestedingen heeft effect op de productiestructuur. De agrarische sector, de voedingsmiddelenindustrie, de bouw en de dienstensectoren.krijgen een zwaarder accent. Voorts neemt de oriëntatie op de eigen regio toe. Dit is enerzijds het gevolg van de snel groeiende welvaart binnen de eigen regio en anderzijds een noodzaak gezien het toenemen van het protectionisme. Als gevolg van het uitblijven van een nieuw wereldhandelsakkoord worden nu binnen regio s meer afspraken gemaakt over preferentiële tarieven voor landen onderling binnen een regio. De lidstaten van ASEAN 3 (zie noot 3) zijn van plan om in 2015 de onderlinge handelstarieven sterk te verlagen. Voorts heeft de lang voortdurende crisis in de wereldeconomie landen verleid om meer en meer hun toevlucht te zoeken tot het forceren van een concurrentievoordeel door hun munt te laten devalueren Kostenontwikkeling en kwaliteit bepalend voor expansie per bedrijfssector Afgezien van de hogere mate van automatisering van de productie in de geïndustrialiseerde landen weerspiegelt de afname van de werkgelegenheid in de periode de verschuiving van werkgelegenheid naar de emerging markets in de verwerkende industrie. Dat betreft overigens vooral een verschuiving van productie naar China, India, Zuid Korea en Taiwan. Die ontwikkeling wordt onderbouwd door 3 Asean: Associatie van Zuidoost-Aziatische landen met als toe de bevordering van de economische ontwikkeling, sociale vooruitgang en culturele ontwikkeling van de 10 lidstaten (Indonesië, Thailand, Maleisië, Singapore, Filippijnen, Vietnam, Birma(Myanmar), Brunei, Cambodja en Laos. Gezamenlijk bedraagt de bevolking in ASEAN 9% van he wereldtotaal en 3,2% van het Wereld BBP de verschillen in productiekosten. In een studie van KPMG 5) worden de totale productiekosten in US dollar van een vergelijkbaar productieproces in diverse landen vergeleken. 5 KPMG, Competitive Alternatives: KPMG s Guide to International Business Location Costs, 2012 Figuur 2 Totale kostenniveaus per sector maakindustrie vergeleken per land (2013) NL niveau= Index NL = 100 Bron: KPMG, bewerking ING Economisch Bureau Germany Italy Netherlands US UK Mexico Brazil Russia Japan China India Na aanpassing met de stijging van de productiekosten tot 2013 en de valutaontwikkeling zijn de kostenniveaus in India en China nog steeds het laagst. Het grootste voordeel wordt gemeten bij de arbeidsintensieve sectoren. In de automobiel industrie en de elektronica industrie ligt het Chinese kostenniveau ongeveer op 75% van het Nederlandse kostenniveau (zie figuur 5). De ingrijpende sanering van de productiecapaciteit in de VS in voorgaande jaren en de jarenlange matiging van de loonontwikkeling lijkt zijn resultaten nu af te werpen in de vorm van een herstellende werkgelegenheid in de verwerkende industrie. De automobiel sector is hiervan het bekendste voorbeeld. Opvallend is de sterk achterblijvende prijsontwikkeling in Zuid-Korea en Taiwan. Terwijl Brazilië hier ver bovenuit torent. Deze vergelijking van de kostenniveaus in 2013 levert nog steeds een duidelijk kostenvoordeel op in de Aziatische landen en dat geeft geen aanleiding te veronderstellen dat grootschalig productieprocessen zullen worden teruggehaald naar Europa. Verschillen per bedrijfssector in de groei van de toegevoegde waarde De uitbreiding van de activiteiten in de maakindustrie vond in de periode vooral plaats in Azië (ook zonder China) in bijna alle sectoren (behalve rubber en kunststof). Een extra sterke groei werd in de sectoren basismetaal, elektronische machines, farmaceutische industrie en de transport- 2
3 middelen sector behaald. Latijns Amerika toonde een meer bescheiden groei vooral in de transportmiddelen sector, rubber- en kunststofindustrie en de machinebouw. De EU laat in alle sectoren, behalve in de farmaceutische industrie, een verlies aan marktaandeel zien. Figuur 3 Ontwikkeling aandelen in wereld tot. toegevoegde waarde per sector ( ) Transportmiddelen Rubber & kunststof Farmaceutische producten Machinebouw Electronische machines en app Voedsel, drank en tabak Electrische machines en app. Chemie Basis metaal Bron: Oxford Economics Belgie Frankrijk NL Duitsland EU -80% -60% -40% -20% 00% 20% 40% 60% 80% Het grootst is dat verlies in de elektronische machines en apparaten, de basismetaal, de transportmiddelensector en de elektrische machines en chemische industrie. De VS toont over de beschouwde periode een positieve uitschieter in de elektronische machines en apparaten en een negatieve uitschieter in de farmaceutische industrie en de elektrische apparaten en machines. De dominantie van Azië ( 50% of meer aandeel) manifesteert zich in de maakindustrie nu bij de : basis metaal, de elektrische machines en elektronische apparaten. Machines en chemische producten zullen in 2020 eveneens in meerderheid in Azië worden geproduceerd. Geen Aziatische absolute dominantie zien we optreden in de :rubber- en kunststofindustrie, de transportmiddelenindustrie, de voedingsmiddelen en de farmaceutische productie. In de voedingsmiddelen- en farmaceutische industrie wordt dit veroorzaakt door de voedselveiligheid problematiek en de strijd om patenten. In de transportmiddelenindustrie is een sterke regionale expansie gaande in de landen in CEE (Rusland, Turkije) en Latijns Amerika, naast het herstel in de VS. In de rubber- en kunststofindustrie zien we groei in Latijns Amerika en CEE. In welk concurrentieveld brengt dat Nederlandse ondernemers? De omgevingsverkenning voor Nederlandse ondernemingen levert tot 2020 het volgende beeld op: Lage groeiverwachting in geïndustrialiseerde landen en een 2x zo hoge (maar wel afzwakkend) in de emerging marktes Een nog steeds groeiend aandeel van de emerging markets in de wereld (qua productie, werkgelegenheid, handel, kapitaalstromen en internationale reserves), ook hier zien we een afzwakking van de groei Meer focus in de emerging markets op de snel groeiende binnenlandse vraag. Meer local voor local productie ter vermijding van hoge transportkosten en de mogelijkheid om snel in te kunnen spelen op veranderende wensen en vereisten Meer focus op de eigen regio, gevoed door het stagneren van de wereldhandelsdiscussie (protectionisme), sluiten van meer bilaterale overeenkomsten remt de handel tussen de regio s. Belangrijker rol van de valutakoersen in de concurrentiestrijd Grote corporates uit emerging markets gaan steeds meer op overnamepad in onze regio. 3
4 Figuur 4 Winnende en verliezende regio s (in toegevoegde waarde) naar sector in periode Afrika Azië Azië ex China, Japan Europese Unie VS Latijns Amerika Oost-Europa Basis metaal 0,8 0,6 41,5 61,1 11,9 14,4 24,4 14,5 13,9 9,6 7,0 5,2 1,9 1,4 Chemie 0,6 0,6 35,4 43,6 11,0 14,7 29,5 23,1 19,8 16,5 5,8 5,5 1,8 1,8 Electrische machines en app. 0,6 0,6 36,6 49,3 8,0 10,3 35,7 26,2 16,0 9,6 4,3 4,2 2,0 4,4 Voeding-, drank- en tabak 0,6 0,7 25,5 33,9 7,1 9,8 32,5 28,6 20,9 17,7 10,7 10,1 2,5 3,4 Electronische machines en app. 0,1 0,1 43,4 54,3 13,7 24,5 21,4 12,1 24,7 26,3 3,7 1,9 0,8 1,4 Machinebouw 0,2 0,2 31,8 45,1 4,9 7,3 35,5 28,4 20,1 17,6 2,6 2,9 1,1 2,1 Farma 0,4 0,3 27,3 35,1 6,5 8,5 31,9 31,3 27,7 19,5 6,8 5,2 1,6 1,8 Rubber- en kunstof 0,4 0,4 31,1 40,1 7,8 9,2 33,1 26,8 23,2 18,0 4,5 4,7 1,6 3,5 Transportmiddelen 0,4 0,4 29,6 39,5 6,3 10,1 30,7 23,9 25,2 22,0 5,8 6,4 1,3 2,8 Bron: Oxford Economics, bewerking ING Economisch Bureau Er zijn kansen voor meer productie in Nederland Hoewel ons aandeel in de wereldmaakindustrie tot 2020 nog wat afneemt, groeit de productie nog steeds licht. De groei van de emerging markets is hoger waardoor ons aandeel afneemt. Daarmee wijkt het totaalbeeld voor Nederland niet af van dat van onze Europese concurrenten. Op sectorniveau zijn er wel verschillen met de Europese concurrenten (figuur 3). In de periode presteerde Nederland ten opzichte van België, Frankrijk, Duitsland en het totaal van de EU beter dan de concurrenten in de rubber- en kunststofindustrie, de farmaceutische industrie, de chemische- en de basismetaalindustrie. Net als de concurrenten verloor ons land aandeel in de wereldproductie van elektronische apparatuur, elektrische machines en transportmiddelen. Bij een aantal bedrijven is inmiddels een heroverweging gaande over de productie in Azië (vooral China). Argumenten voor die heroverweging zijn de stijgende productiekosten in China. Hoewel de lonen nog relatief laag zijn, stijgen ze snel in de regio s waar veel industrie geconcentreerd is. Bovendien leidt de stijging van de waarde van de Chinese munt tot een extra concurrentienadeel. Er treden in toenemende mate problemen op in de logistieke processen en er zijn klachten over de geleverde kwaliteit. Dit wordt mede ingegeven door hoge verloop in het personeelsbestand in vooral China. Dit alles leidt inmiddels tot enige terugstroom van kritieke productieprocessen naar Europa. Die activiteiten worden veelal in Centraal en Oost-Europa en Nederland opgepakt. Dat gebeurt in Nederland in sterk geautomatiseerde productiefaciliteiten. Als gevolg daarvan zijn de directe positieve effecten op de Nederlandse werkgelegenheid beperkt. Maar indirect zullen die effecten wel voelbaar worden. Toeleveranciers en dienstverleners profiteren hiervan. Er zal overigens geen sprake zijn van massale terugkeer van productie naar de geïndustrialiseerde landen. Met name massaproductie van gestandaardiseerde producten voor de lokale markt en de export zal in Azie blijven. Bovendien wordt in China in toenemende mate aandacht besteed aan de verbetering van de kwaliteit van de producten. Nederlandse ondernemers kunnen mogelijk ook profiteren door hun expertise op het vlak van bestaande en nieuwe procestechnologie te exporteren Al met al zal dit ook gepaard gaan met een stijging van het kostenniveau in China. Dit zal, in combinatie met de oplopende transportkosten, vaker leiden tot een afweging om productie voor Europa dichterbij uit te laten voeren. Daarbij zal Nederland een van de opties zijn. Handhaving van een gunstig vestigingsklimaat in Nederland is een voorwaarde om hierin succesvol te zijn. 4
5 Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 16 juli
6 Meer weten? Kijk op ING.nl Of bel met Rob Rühl Head of Business Economics of Of mail naar: Rob.Ruhl@ing.nl
Minder starters in 2016
Vooruitzicht Starters Minder starters in 2016 Aantal starters stabiel in 2015, daling verwacht in 2016 130.000 Meer starters in de bouw, minder starters in de transport percentage, jan t/m sep 2015 t.o.v.
Nadere informatieMinder faillissementen in 2016
Vooruitzicht faillissementen Minder faillissementen in 2016 Faillissementen nog altijd boven pre-crisis niveau In 2016 voor derde jaar op rij minder faillissementen.maar nog altijd niet terug op pre-crisis
Nadere informatieBijna 30% van de starters stopt na het eerste jaar Met name cafetaria s en restaurants worden na één jaar weer opgeheven
Kwartaalbericht Starters ING Economisch Bureau Bijna 30% van de starters stopt na het eerste jaar Met name cafetaria s en restaurants worden na één jaar weer opgeheven In het eerste kwartaal 2014 waren
Nadere informatieNoord-Holland heeft hoogste startersquote
Vooruitzicht Starters Noord-Holland heeft hoogste startersquote Ontwikkeling aantal starters onzeker door nieuwe wetgeving Fors meer taxichauffeurs door nieuwe taxiwet en Uber Ontwikkeling aantal starters
Nadere informatieMinder startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Minder startende ondernemers in 2012 Aantal starters loopt in alle provincies terug Dit jaar zijn er tot en met september circa 95.000 mensen een onderneming gestart, ruim
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1 1. Goederenexport van Australië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Australische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1 1. Goederenexport van Canada naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Canadese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieVisie ING Investment Office Oktober 2017
Visie ING Investment Office Oktober 2017 Bob Homan 21 september 2017 Kernfactoren die financiële markten bepalen 3 pijlers + sentiment Economie Sentiment Waardering Liquiditeit Hoe staat de economie ervoor?
Nadere informatieOpkomende markten: do s en don ts
Online Seminar Beleggen Opkomende markten: do s en don ts Simon Wiersma Investment Manager ING Investment Office Bart-Jan Blom van Assendelft Marketing Manager ING Beleggen Amsterdam, 12 november 2013
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1 1. Goederenexport van Zuid-Korea naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zuid-Koreaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro). Bron: International
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1 1. Goederenexport van het Verenigd Koninkrijk naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Britse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Verenigde Arabische Emiraten- Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Verenigde Arabische Emiraten- Nederland 1 1. Goederenexport van de Verenigde Arabische Emiraten naar andere landen Tabel 1: Voornaamste exportpartners van de Verenigde Arabische
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1 1. Goederenexport van Zwitserland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zwitserse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1 1. Goederenexport van Ierland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Ierse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1 1. Goederenexport van Spanje naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Spaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieStagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Stagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers In het eerste kwartaal van 2012 zijn er circa 39.000 mensen een onderneming gestart, ruim 4%
Nadere informatieZzp er: werknemer nieuwe stijl
Vooruitzicht Starters Zzp er: werknemer nieuwe stijl Aantal starters blijft ook de komende jaren op hoog niveau 140.000 130.000 120.000 110.000 100.000 Stabilisatie aantal starters in 2016 Meer starters
Nadere informatieZet herstel bankensector door?
ING Investment Office Publicatiedatum: 29 mei 2015 Sectorcommentaar financiële waarden Zet herstel bankensector door? Door Jan Kleipool, analist van het ING Investment Office De vooruitzichten voor de
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Verenigde Staten-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Verenigde Staten-Nederland 1 1. Goederenexport van de Verenigde Staten naar andere landen Tabel 1: Voornaamste exportpartners uit de Verenigde Staten (bedragen x 1.000 euro)
Nadere informatieNederland Handelsland
Nederland Handelsland Herziening ranglijst belangrijkste exportlanden voor Nederland 10 10% Verenigd Koninkrijk Zweden 9 Rusland Verenigde staten 10% % België % Frankrijk Duitsland 1% % Spanje ING Economisch
Nadere informatieProductiegroei industrie versnelt
Industrie Kwartaalbericht Productiegroei industrie versnelt De groei van de industriële productie trekt naar verwachting aan 3% 2016 Export blijft steunpilaar, binnenland trekt bij Exportorders Hoogste
Nadere informatieING Investment Office
ING Investment Office Publicatiedatum: 12 november 2015 Sectorcommentaar Metaal en mijnbouw Door Marina Hagoort, beleggingsanalist van het ING Investment Office In dit rapport vindt u onze vooruitzichten
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Australië-Nederland mei 2019
Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Orange Opera House Wat kunt u verwachten bij deze handelscijfers:
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Tunesië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Tunesië-Nederland 1 1. Goederenexport van Tunesië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Tunesische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland mei 2019
Handels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Dan Pretoria, Zuid -Afrika Wat kunt u verwachten bij deze
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers China-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers China-Nederland 1 1. Goederenexport van China naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Chinese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland 1 1. Goederenexport van Vietnam naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Vietnamese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Mexico-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Mexico-Nederland 1 1. Goederenexport van Mexico naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Mexicaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieEconomie en financiële markten
Economie en financiële markten Bob Homan ING Investment Office Den Haag, 11 oktober 2013 Vraag 1: Begraafplaats Margraten gesloten vanwege. 1. Bezuinigen bij de Nederlandse overheid 2. Op last van Europese
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Colombia-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Colombia-Nederland 1 1. Goederenexport van Colombia naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Colombiaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Libië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Libië-Nederland 1 1. Goederenexport van Libië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Libische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Pakistan-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Pakistan-Nederland 1 1. Goederenexport van Pakistan naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Pakistaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zweden-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zweden-Nederland 1 1. Goederenexport van Zweden naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zweedse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Israël-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Israël-Nederland 1 1. Goederenexport van Israël naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Israëlische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Ivoorkust-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Ivoorkust-Nederland 1 1. Goederenexport van Ivoorkust naar andere landen Tabel 1: Voornaamste exportpartners Ivoorkust (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Turkije-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Turkije-Nederland 1 1. Goederenexport van Turkije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Turkse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Ghana-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Ghana-Nederland 1 1. Goederenexport van Ghana naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Ghanese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Luxemburg-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Luxemburg-Nederland 1 1. Goederenexport van Luxemburg naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Luxemburgse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Nigeria-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Nigeria-Nederland 1 1. Goederenexport van Nigeria naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Nigeriaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Denemarken-Nederland april 2019
Handels- en investeringscijfers Denemarken-Nederland april 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Nyhavn in Kopenhagen, Denemarken Wat kunt u verwachten bij
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Tunesië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Tunesië-Nederland 1 1. Goederenexport van Tunesië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Tunesische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Portugal-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Portugal-Nederland 1 1. Goederenexport van Portugal naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Portugese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Canada-Nederland maart 2019
Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland maart 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Skyline Calgary, Canada Wat kunt u verwachten bij deze handelscijfers:
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Hongkong-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Hongkong-Nederland 1 1. Goederenexport van Hongkong naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Hongkongse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Indonesië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Indonesië-Nederland 1 1. Goederenexport van Indonesië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Indonesische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers China-Nederland februari 2019
Handels- en investeringscijfers China-Nederland februari 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Beijing West treinstation, China Wat kunt u verwachten bij
Nadere informatieLEEUWENDEEL VLAAMSE EXPORT NAAR EU-LIDSTATEN
Bijlage ANALYSE EXPORTCIJFERS 2018 op basis van een analyse van Flanders Investment & Trade (FIT) van de in- en uitvoercijfers 2018 van de Nationale Bank van België (NBB). LEEUWENDEEL VLAAMSE EXPORT NAAR
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers België-Nederland juni 2019
Handels- en investeringscijfers België-Nederland juni 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. David Mark via Pixabay - brouwerij, België Wat kunt u verwachten
Nadere informatieConjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland
Conjunctuur enquête Technologische Industrie Nederland Gunstig beeld met internationale onzekerheden Het CBS kopt donderdag 16 februari dat het ondernemersvertrouwen in Nederland nog nooit op zo n hoog
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland 1 1. Goederenexport van Brazilië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Braziliaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Noorwegen-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Noorwegen-Nederland 1 1. Goederenexport van Noorwegen naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Noorse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Saoedi-Arabië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Saoedi-Arabië-Nederland 1 1. Goederenexport van Saoedi-Arabië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Saoudi-Arabische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Rusland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Rusland-Nederland 1 1. Goederenexport van Rusland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Russische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Chili-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Chili-Nederland 1 1. Goederenexport van Chili naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Chileense exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Marokko-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Marokko-Nederland 1 1. Goederenexport van Marokko naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Marokkaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Duitsland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Duitsland-Nederland 1 1. Goederenexport van Duitsland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Duitse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers België-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers België-Nederland 1 1. Goederenexport van België naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Belgische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Egypte-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Egypte-Nederland 1 1. Goederenexport van Egypte naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Egyptische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Frankrijk-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Frankrijk-Nederland 1 1. Goederenexport van Frankrijk naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Franse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Italië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Italië-Nederland 1 1. Goederenexport van Italië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Italiaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland mei 2019
Handels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Thaysey Pixabay, Brazilië Wat kunt u verwachten bij deze handelscijfers:
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Slowakije-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Slowakije-Nederland 1 1. Goederenexport van Slowakije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Slowaakse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Hongarije-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Hongarije-Nederland 1 1. Goederenexport van Hongarije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Hongaarse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Algerije-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Algerije-Nederland 1 1. Goederenexport van Algerije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Algerijnse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Bulgarije-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Bulgarije-Nederland 1 1. Goederenexport van Bulgarije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Bulgaarse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Kroatië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Kroatië-Nederland 1 1. Goederenexport van Kroatië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Kroatische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieNederlandse automotive toelevering Sterk in export, sterk in innovatie
Nederlandse automotive toelevering Sterk in export, sterk in innovatie 44% van de totale export Omvang Nederlandse automotive toelevering 9,2 miljard 88% bestemd voor export Automotive-industrie mondiaal:
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Singapore-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Singapore-Nederland 1 1. Goederenexport van Singapore naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Singaporese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHANDLEIDING SIM KAART CANADA
HANDLEIDING SIM KAART CANADA Copyright 2018. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Benin-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Benin-Nederland 1 1. Goederenexport van Benin naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Beninse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN
Nadere informatieKosten gespaard. Industrie. Quick scan op aantrekkelijke lage lonenlanden
Industrie Kosten gespaard Quick scan op aantrekkelijke lage lonenlanden In India liggen de arbeidskosten per uur het laagst. De productiviteit is er echter ook laag en de aanwezigheid van gekwalificeerd
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Estland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Estland-Nederland 1 1. Goederenexport van Estland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Estse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het toerisme en de factoren die daarop
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland 1 1. Goederenexport van Zuid-Afrika naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zuid-Afrikaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Polen-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Polen-Nederland 1 1. Goederenexport van Polen naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Polen exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN 2015
Nadere informatieEconomie in 2015 Kans of kater?
Economie in 2015 Kans of kater? Nico Klene Economisch Bureau Doorwerth 6 november 2014 Wat verwacht ú: - kans? - kater? 2 Opbouw - Buitenland: mondiale groei houdt aan - Nederland 3 VS: groei weer omhoog
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatieMarktkansen en risico s bij internationaal zakendoen
Industrie Marktkansen en risico s bij internationaal zakendoen Quick scan op meest aantrekkelijke buitenlandse afzetmarkten Gekeken naar omvang en groei dan blijken China en Rusland de meest aantrekkelijke
Nadere informatieCare IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk oktober 2015
Care IS klantbijeenkomst Hotel Van der Valk oktober 2015 Welkom Wij heten u van harte welkom in Van der Valk Hotel 2 Programma 19.00 uur Ontvangst 19.30 uur Opening 19.40 uur Chinese groeivertraging 20.00
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Griekenland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Griekenland-Nederland 1 1. Goederenexport van Griekenland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Griekse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Iran-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Iran-Nederland 1 1. Goederenexport van Iran naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Iraanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN 2014
Nadere informatieStatistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012
Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Inleiding Lorette Ford De economische ontwikkeling van een land kan door middel van drie belangrijke economische indicatoren
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Nadere informatieVeranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken
Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken De Nederlandse bancaire vorderingen 1 op het buitenland zijn onder invloed van de economische crisis en het uiteenvallen van ABN AMRO tussen
Nadere informatieOnline Seminar Beleggen Ook een beetje beleggen kan lonen
Online Seminar Beleggen Ook een beetje beleggen kan lonen Annemarie van Gaal Ondernemer & financieel deskundige Bob Homan Manager ING Investment Office Amsterdam, 8 oktober 2013 Agenda 1. Wat is beleggen
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland mei 2019
Handels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Rijstvelden in de provincie Hà Giang, Vietnam - Pixabay Wat kunt
Nadere informatieDruiven: Ontwikkeling wereldhandel en aandeel Chili (export) en Nederland (import) 10%
wereldhandel in 1000 ton Factsheet druiven oktober FACTSHEET DRUIVEN Fruit&VegetableFacts; JanKeesBoon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com Groei wereldhandel in druiven, vooral nieuwe markten Zuid en
Nadere informatieSIM KAART USA UNLIMITED
SIM KAART USA UNLIMITED Copyright 2018. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm
Nadere informatiePotplanten en jonge planten 2007
Importnota Potplanten en jonge planten 2007 HBAG Bloemen en Planten Aalsmeer, oktober 2008 Jan Lanning Monique Sassen Inleiding Het HBAG Bloemen en Planten heeft op basis van het meest recente AIPH-Union
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Nadere informatieZorgen om arbeidsmarktkrapte
Regiovisie Noord-Brabant Zorgen om arbeidsmarktkrapte Arbeidspotentieel niet uitgeput, wel lastiger om te benutten De sterke groei van de Brabantse economie voedt de vraag naar personeel. De groei van
Nadere informatieDe Staat van Nederland Innovatieland: een gouden ei? Walter Manshanden
De Staat van Nederland Innovatieland: een gouden ei? Walter Manshanden Van der Zee, F., W. Manshanden, F. Bekkers, T. van der Horst ea (2012). De Staat van Nederland Innovatieland 2012. Amsterdam: AUP
Nadere informatieConjunctuurtest voorjaar 2011
Conjunctuurtest voorjaar 2011 Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, juni 2011 Kasper Buiting, beleidsadviseur Onderzoek en Economie www.fme.nl Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag zonder bronvermelding
Nadere informatiePMI. De meest toonaangevende economische indicator in de wereld
PMI De meest toonaangevende economische indicator in de wereld De Purchasing Managers Index (PMI ) is gebaseerd op maandelijks onderzoek bij zorgvuldig geselecteerde bedrijven in belangrijke economieën
Nadere informatieFACTSHEET ANANAS COSTA RICA DOMINEERT ANANASMARKT
1000 TON FACTSHEET ANANAS Fruit & Vegetable Facts; Jan Kees Boon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com COSTA RICA DOMINEERT ANANASMARKT Filippijnen groot in Azië De wereldhandel in (verse) ananas wordt
Nadere informatieSBI-indeling, omzetniveau en internationale handel in goederen van de leden van de FME en aangesloten brancheverenigingen
SBI-indeling, omzetniveau en internationale handel in goederen van de leden van de FME en aangesloten brancheverenigingen CBS April 2019 Inhoud Werkblad Inhoud Toelichting Toelichting bij de tabellen Tabel
Nadere informatieING Private/Business Banking
ING Private/Business Banking Workshop Duurzaam Beleggen Congres Grip op je Vermogen 5/6 oktober 2012, Den Haag Jan van Hoven, consultant Susanne van de Wateringen, senior analist 1 Welkom op planeet Aarde
Nadere informatieStijging van export en exportkansen in industrie, diensten en groothandel
M200515 Stijging van export en exportkansen in industrie, diensten en groothandel Exportthermometer drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, januari 2006 Exportprestaties en exportpotentieel van de industrie, de
Nadere informatie