John Barends Directeur Mourik Services B.V.

Transcriptie

1 Jaarbeeld 2012

2 De enige manier om in de markt te blijven winnen is het dagelijks verbeteren van onze kennis en technieken. Wij gaan door waar anderen stoppen. Eigenaarschap en ondernemersgeest van onze mensen bepalen ons succes. Morgen en overmorgen. John Barends Directeur Mourik Services B.V. Wereldprimeur wordt standaard Als eerste in de wereld hebben wij een complete plant in dit geval van DOW in Terneuzen gereinigd, zonder de inzet van handmatige reiniging. Dus geen mensen met hogedrukspuiten meer. DOW had ons de opdracht gegeven, met die voorwaarde in het kader van de veiligheid. We slaagden in de opzet en DOW heeft onze werkwijze nu verheven tot wereldwijde standaard. Daarmee creëren we wederom een voorsprong. Van contract naar concept Nu zijn we een contractor voor de klant en voeren we uit wat de klant van ons vraagt. Ik voorzie een verschuiving naar meer conceptmatige strategieën, waarbij we bijvoorbeeld de complete dienstverlening tussen het uit en weer in bedrijf nemen van een plant voor onze rekening nemen. Een totaalpakket, gekoppeld aan een performance-bonus die zowel voor de klant als voor Mourik gunstig uitpakt bij bewezen kwaliteit en besparing.

3 Mourik voor morgen De betrokkenheid van onze mensen is hoog, net als het enthousiasme. Dat komt omdat we ze niet alleen het hoe en het wat vertellen, maar ook het waarom. We bieden mensen het inzicht, dat ze in staat stelt om het beste uit zichzelf te halen.

4 Organigram Mourik Groot-Ammers B.V. Groot-Ammers Infrastructuur, Milieutechniek, Projectontwikkeling Mourik Limburg B.V. Echt Staalbouw, Industriële services, Renovatie stuwen en sluizen Vogel B.V./ G. Bouman Arkel B.V. Zwijndrecht Betonreparatie, Brandwerende bekleding, Conservering Mourik Techniek B.V. Groot-Ammers Onderhoud en Nieuwbouw van materieel, apparatuur en staalconstructies, Innovatieve producten Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Groot-Ammers Mourik Services B.V./ Mourik Vlissingen B.V./ Botlek-Rotterdam/Nieuwdorp Industriële services, Industrie- en utiliteitsbouw, Total tank care Hendrik Bedrijven Brunssum B.V. Brunssum Ontginning groeve Raad van Bestuur: C. Mourik - voorzitter (tot en met ) J.C. Mourik - voorzitter (vanaf ) drs. R.J. Lamé Stafafdelingen Raad van Commissarissen: drs. R.G.A. de Schutter - voorzitter (tot ) A. Vos - voorzitter (vanaf ) P.B.M. Boels ing. J.H. Stam Mourik Bouw B.V. Groot-Ammers Industrie- en utiliteitsbouw Mourik n.v. Antwerpen Industriële reiniging, Catalyst handling, Milieutechniek, Industrie- en utiliteitsbouw UM Holding B.V. Botlek-Rotterdam (en buitenlandse vestigingen) Industriële reiniging, Catalyst handling Beek Container Groep Nederland B.V. Leiden Afvalcontainer services Mourik E&I B.V. Spijkenisse Elektrotechniek en Instrumentatie, Sanitaire en waterleidinginstallaties, Klimaatbeheersing Petrogas International B.V. Gouda Turnkey gasinstallaties

5 Inhoudsopgave 1 Mourik voor Morgen John Barends 2 Organigram 4 Kerncijfers 6 Interview Kees Jan Mourik 8 Mourik in Personalia 27 Thema: Mourik voor Morgen 28 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 28 MVO in Mourik MVO Kalender Interview Brigit Hagemeijer 36 Milieu 40 Interview Tjerk Wagenaar, directeur Natuur & Milieu 42 Stakeholdersdialoog 46 Innovatie 49 Veiligheid en Gezondheid 54 Interview Wim Raedts en Dirk Hakkesteegt 56 Human capital 62 Interview Wout van Veen 64 Interview Dimitri van Loon 66 Samengevatte Jaarcijfers 68 Geconsolideerde Balans en Geconsolideerde Winst- en Verliesrekening 71 Financiële toelichting 74 Lijst van deelnemingen 77 Assurance-rapport 78 Mourik gedragsregels MVO 80 GRI 3.1 Cress Index 81 KPI s 82 Mourik voor Morgen Chris van der Ree 84 Summarized Financial Figures 86 Key figures 88 Summary of the Report of the Board of Management 90 Consolidated Balance sheet and Consolidated Profit and Loss account 94 Bedrijvenlijst 96 Mourik voor Morgen Frans Hoffmans Jaarbeeld 2012 Mourik

6 Groepsresultaat na belasting (in mio euro) 18,2 18,5 17, , , , , , , , , , , , , , Omzet op werken (in mio euro) * De cijfers vanaf 2007 zijn gebaseerd op winstname op basis van de Percentage of Completion Methode. Voorgaande jaren zijn niet herberekend en derhalve nog op basis van Completed Contract Methode.

7 Kerncijfers e 000 e 000 e 000 Omzet op basis werken Productie van het jaar (= in het jaar aan werken bestede kosten) Groepsvermogen 31 december Groepsresultaat na belastingen Gemiddeld groepsresultaat na belastingen van de laatste 3 jaar Afschrijvingen vaste activa Cashflow Gemiddelde cashflow over de laatste 3 jaar Investeringen materiële vaste activa Gemiddeld personeelsbestand Gemiddelde leeftijd personeel Gemiddelde productie per werknemer Gemiddelde personeelskosten (incl. sociale lasten) Verhoudingsgetallen: Vlottende activa/kortlopende schulden 1,71 1,60 1,51 Groepsvermogen/totaal vermogen 0,50 0,46 0,45 Jaarbeeld 2012 Mourik

8 INTERVIEW Kees Jan Mourik Raad van Bestuur Leeftijd 47 jaar Bij Mourik sinds 1992 Schitterende bedrijven Wij hebben schitterende bedrijven die hun krachten bundelen om multidisciplinaire projecten aan te pakken. Hiermee bieden wij beslis - sende voordelen voor onze opdrachtgevers. De Mourik-mentaliteit van handen uit de mouwen wordt alom gewaardeerd. Ik wil deze unieke Mourik-cultuur, waargemaakt door onze medewerkers, samen met hen vasthouden en stimuleren.

9 Hij is de nieuwe topman sinds januari Kees Jan Mourik concludeert dat samenwerking tussen diverse Mourik-bedrijven steeds belangrijker wordt. Reden genoeg om het dikke touw juist op dat terrein strak in handen te houden. Over deze en andere strategische kwesties geeft Kees Jan zijn visie. Feeling met de werkvloer K disciplines binnen Mourik illustreert. Kees Jan ijk, dit is nou zo n typisch project van ons, dat de kracht van de samenwerking tussen diverse heeft het over het turnkeyproject Wilmar Autoroute, waaraan meerdere Mourik-bedrijven hun bijdrage leveren. Hij kan onvermoeibaar over talloze Mourikprojecten praten, met uitstapjes naar technische details en innovaties, om de toegevoegde waarde van een geïntegreerde aanpak te benadrukken. In 2012 stond de divisievorming binnen Mourik centraal. Wij constateren dat de vormen van samenwerking zich steeds verder ontwikkelen, binnen het bedrijf, tussen opdrachtgever en aannemers, maar ook tussen aannemers onderling. Als je naar Mourik kijkt, zie je geen geheel van bedrijven die dezelfde diensten verlenen maar een mooi samenstel van technische bedrijven met een grote diversiteit, waarvan een aantal in nichemarkten opereert. Ieder bedrijf heeft veel zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Dit stimuleren wij bewust om ondernemerschap te bevorderen en vanwege specifieke technologieën, producten, diensten en markten. Wij geven als Raad van Bestuur het algemene kader en sturen op synergie tussen de Mourik-bedrijven, en bewaken het ondernemerschap. Mijn rol hierin? Ik houd het overzicht en streef ernaar om altijd te weten wat er leeft en speelt, vervul een verbindende rol en heb oog voor actuele innovaties. Als voorzitter ben ik vanaf januari 2013 ook degene die de knopen doorhakt als het nodig is. Maar eerst wil ik exact weten hoe het echt zit. Leiderschap Het bestaan van de hoogste bestuurder kan eenzaam zijn. Het managen van een complex technisch bedrijf gaat ook niet altijd over rozen. Al zeg ik het zelf, ik ben een toegankelijke en benaderbare leider, lacht Kees Jan. Sinds ik bijna vijf jaar geleden tot de Raad van Bestuur ben toegetreden, heb ik veel geïnvesteerd in het opbouwen van contacten met mensen. Ik loop regelmatig veiligheidsrondjes samen met het hoofd Corporate Veiligheid en ik bezoek projecten. Ik wil de strategische details weten en op projectniveau met onze mensen kunnen praten. Wat bepaalt je kostprijs? Hoe zorg je voor compli ancebeleid? Feeling met de werkvloer vind ik net zo belangrijk als managementervaring. Natuurlijk ben ik eindverantwoordelijk voor de algemene gang van zaken. Mijn drie persoonlijke aandachtsgebieden daarnaast zijn Inkoop, Innovatie en Veiligheid. Hoewel duurzaamheid niet expliciet in dat rijtje voorkomt, laat Kees Jan geen twijfel bestaan over zijn standpunt op dit beleidsterrein: Voor mij is dit geen apart onderwerp en geen hype. Duurzaamheid is gewoon verweven met onze bedrijfsvoering en hoort bij het netjes runnen van de zaak. Rendement De schoorsteen moet wel blijven roken. Dit betekent een gezond rendement. Maar rendement is in mijn ogen een breder begrip dan alleen het cijfer onderaan de streep. Mijn gevoelswaarde van rendement is motivatie, toewijding, loyaliteit en de veiligheid van de mensen die voor Mourik werken. Hier stemmen wij ook ons sociaal beleid op af. Kijk, wij zijn een familiebedrijf en we zijn zuinig op onze mensen. Duurzame inzetbaarheid is een mooie term maar het komt erop neer dat iedereen fit en gezond zijn werk kan doen en zijn pensioen kan halen. Actief gezondheidsbeleid speelt hierin een grote rol. Wij bieden mensen ook volop kansen om zich te ontwikkelen. Mijn persoonlijke stip aan de horizon? Ik wil dat het Mourik-schip de juiste koers blijft varen, ook in ruwe wateren; dat wij dingen blijven doen waar wij goed in zijn en daar nog beter in worden. Een goed bedrijfsresultaat is belangrijk, maar ik kijk verder. Ik wil ook dat wij onze horizon verbreden: door innovaties, nieuwe markten, werkmethodes en samenwerkingsverbanden. Dat wij een modern bedrijf zijn met oog voor maatschappelijke ontwikkelingen. Ik sta voor de continuïteit van Mourik. Jaarbeeld 2012 Mourik

10 Voor Wilmar Oleochemicals ontwerpen en realiseren Mourik Services, Petrogas, Mourik Groot-Ammers, Mourik Bouw en Mourik E&I de logistieke faciliteiten voor een vet-alcoholfabriek in Rotterdam De sleutel tot succes: koester het belang van de klant door te ontzorgen middels een optimale samenwerking van Mourik disciplines, en met hoog gekwalificeerde medewerkers Jaap Kruijt, directeur Mourik Groot-Ammers

11 Mourik in 2012 Mourik heeft zich ontwikkeld tot een krachtig multidisciplinair bedrijf. Interactie bevordert vooruitgang. En vooruitgang is nog steeds het adagium van Mourik. Wij zien een stijgende lijn in veiligheidsprestaties, verdere professionalisering van bedrijfsvoering en toename van multidisciplinaire projecten. Mission statement Mourik is een innovatief familiebedrijf dat traditionele menselijke waarden combineert met modern ondernemerschap, hoogwaardige technieken, inspirerend leiderschap en een proactieve instelling. Wij zijn een betrouwbare partner die wereldwijd toegevoegde waarde weet te creëren met een breed scala aan diensten in meerdere technische disciplines, waarbij wij de synergie tussen de Mourik bedrijven optimaal benutten. Mourik staat voor gezond rendement, continuïteit, veilig werken en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Om onze activiteiten wereldwijd te kunnen uitvoeren, hebben wij vestigingen in Nederland, België, Duitsland, Groot- Brittannië, Italië, Spanje, Aruba, de Verenigde Staten van Amerika, Venezuela, Brazilië, Saoedi-Arabië, Qatar, Thailand, Maleisië, Singapore, India en China. Beleid en strategie De komende jaren zullen het beleid en de strategie van Mourik gericht zijn op de volgende punten. Groei door internationale expansie De expansiemogelijkheden voor Mourik in Nederland zijn beperkt door minder uitgaven van de overheid voor infra en doordat de petrochemie in Europa niet uitbreidt, mede vanwege overcapaciteit. Wij voorzien dan ook verdere groei van onze petrochemische activiteiten in het buitenland, met name buiten West- Europa. Onze positie is sterk vanwege ons opgebouwde kennis- en ervaringsniveau, dat voldoet aan de hoogste eisen die de petrochemie stelt aan kwaliteit, veiligheid en efficiency. Ons netwerk van buitenlandse Mourik-vestigingen, aangevuld met participaties in het Midden-Oosten en Verre Oosten, maakt ons een wereldspeler, die haar klanten wereldwijd volgens dezelfde eisen kan bedienen. We spelen daarmee in op de tendens bij onze opdrachtgevers, die steeds meer global aanbesteden. Verdere ontwikkeling van engineering- en managementcapaciteit Mourik heeft zich ontwikkeld van uitvoerend bedrijf naar system integrator. In de infra hebben de Design, Construct en Maintenance opdrachten deze ontwikkeling gestimuleerd. In de industriebouw hadden we vaak te maken met onjuiste engineering van de grote engineeringbureaus, waardoor projecten totaal anders verliepen dan begroot. Mourik is de engineering zelf gaan ontwikkelen met ondersteuning van onze participatie Petrogas International B.V., die een behoorlijke engineeringafdeling in eigen huis heeft. In de toekomst willen wij de engineeringactiviteiten verder uitbouwen. Vanwege de steeds complexere opdrachten, de toenemende eisen die opdrachtgevers stellen aan planvorming, planning, risico-inventarisatie, beheersing en het toenemend aantal betrokken disciplines, is de behoefte aan projectmanagement de laatste jaren eveneens toegenomen. Wij hebben hierin de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan en ons hiermee positief onderscheiden. We zien deze managementbehoefte meer en meer toenemen. Toename multidisciplinaire projecten Wij constateren een steeds grotere behoefte bij onze opdrachtgevers aan een one-stop-shoppingconcept, waarbij één partij alle andere partijen aanstuurt. Oorzaak hiervan is onder andere de toenemende complexiteit van projecten. Binnen Mourik beschikken wij over een groot aantal disciplines en wij hebben van oudsher ervaring met het werken in samenwerkingsverbanden, onder andere in de infrastructuur. Dit maakt ons bij uitstek geschikt om onze kennis en ervaring in te zetten voor multidisciplinaire projecten, waardoor de opdrachtgever één aanspreekpunt heeft. Andere voordelen zijn lagere logistieke kosten en lagere aansturings- en faalkosten. Mourik hanteert één veiligheids-, kwaliteits-, aansturings- en rapportagesysteem. Extra focus op innovatie Innovatie is bij Mourik een van de onderscheidende succesfactoren in ons ruim 80-jarige bestaan. Het zelf ontwikkelen en bouwen van een belangrijk deel van ons materieel en gereedschap, en van de installaties die wij bouwen voor onze klanten, heeft hier sterk aan bijgedragen. De kracht van de innovaties is, dat uitvoerende medewerkers deze veelal hebben aangedragen, en dit moet vooral zo blijven. De laatste jaren heeft ook organisatorisch een inkadering plaatsgevonden om meer planmatig en gestructureerd aan bepaalde innovatieve ontwikkelingen te werken, direct aansluitend aan de behoeftes en doelstellingen van onze klanten. Versterken partnerships Partnerships, zowel met opdrachtgevers als met andere partijen en toeleveranciers, zijn van wezenlijk belang om meer voor de opdrachtgever te kunnen bereiken, zoals begrip, communicatie, samenwerking en snellere doorlooptijden. Resultaat hiervan zijn betere efficiency en lagere faalkosten. Er zijn partnerships in vele vormen, Jaarbeeld 2012 Mourik

12 Mourik in 2012 variërend van bouwteam tot combinaties. Wij zijn van mening dat wij onze partnerships moeten versterken om verdere optimalisatie van processen te bereiken. Visie op maatschappelijk verantwoord ondernemen Mourik was als een van de eerste bedrijven, zeker in haar sector, actief op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit komt onder andere doordat wij al tientallen jaren in opdracht vervuilde gronden saneren, petrochemische processen reinigen, afvalstromen begeleiden, en asbestsaneringen uitvoeren. Wij houden bij de ontwikkeling van ons materieel rekening met arbo- en veiligheidsaspecten en energiezuinige technieken. Mourik loopt voorop op het gebied van verslaggeving en transparante contractvormen en wij willen deze voorsprong behouden. In de Transparantiebenchmark 2012 van het Ministerie van Economische Zaken scoorden wij hoog op betrouwbaarheid en duidelijkheid. Onze MVO-strategie voor de komende drie jaar richt zich op de kernthema s Milieu, Arbeidsomstandigheden en Eerlijk zakendoen. Wij hebben al de nodige stappen gezet. Op het gebied van veiligheid en P&O-beleid zijn Mourikbreed doelstellingen geformuleerd. Behaalde doelstellingen worden regelmatig geactualiseerd. Sommige maatregelen vergen een iets langere adem. De uitdaging voor de komende jaren is om onze inspanningen op het gebied van Milieu (onder andere het verkleinen van onze CO 2 -footprint) verder uit te breiden van de divisie infra naar de overige Mourik-bedrijven. Onze intentie om te groeien door internationale expansie kan resulteren in een uitdaging op het gebied van Eerlijk zakendoen in landen waar een andere zakelijke cultuur heerst. Wij bereiden ons hierop voor door de komende jaren extra aandacht te schenken aan integriteits trainingen. Wij zijn er stellig van overtuigd dat het de moeite dubbel en dwars waard is. De gezonde bedrijfsvoering bij Mourik wordt versterkt door het MVO-beleid. Door efficiënter en met beter materieel te werken, bevorderen wij veiligheid en energiebesparing en leveren wij ook de hoge kwalitatieve prestaties die onze klanten van ons gewend zijn. Kernactiviteiten De kernactiviteiten van Mourik zijn ondergebracht in drie divisies.» Divisie infra: hiertoe behoren bedrijven, die actief zijn in de infrastructuur, projectontwikkeling, milieutechniek, onderhoud sluizen, stuwen en vaarwegen, betonrenovatie, conserveringen en schilderwerken» Divisie industrie: bedrijven in de petrochemie en overige industrie op het gebied van civiel onderhoud, cleaning, mechanische werkzaamheden en elektrotechniek, overwegend in Nederland» Divisie internationaal: onze bedrijven en participaties op het gebied van industriële dienstverlening en levering gassystemen, overwegend in het buitenland De werkmaatschappijen zijn in deze drie divisies ondergebracht om duidelijkheid te creëren voor onze klanten en om zoveel mogelijk samenwerking te bereiken in het aanbieden van multidisciplinaire projecten en de uit - voering hiervan. Verantwoording en financiële rapportage vinden echter plaats per werkmaatschappij recht - streeks aan de Raad van Bestuur. Doelstellingen 2012 Het centrale thema voor Mourik in 2012 is: Mourik voor Morgen, waarover u op pagina 27 een nadere uiteenzetting vindt. Mourik had in 2012 drie belangrijke doelstellingen: handhaving van het omzet- en winstniveau van 2011, meetbaar veiliger werken, en meer multidisciplinaire projecten, dat wil zeggen projecten waaraan meerdere Mourik-bedrijven een bijdrage leveren. De omzet is in 2012 onder invloed van Petrogas International B.V. met 15,6% gestegen naar 481 miljoen euro. De winst is gedaald van 12,2 miljoen euro naar 12,1 miljoen euro. De ontwikkelingen in de infra vielen niet tegen, gezien de achtergrond van het huidige economische klimaat. De omzet stabiliseerde op een niveau van 95 miljoen euro met een winst van 2,7 miljoen euro, wat zeker niet slecht genoemd kan worden. We worden in de wegenbouw wel geconfronteerd met een dalende orderportefeuille. De industriële activiteiten in Nederland ontwikkelden zich goed met een hogere omzet. De marges stonden onder druk, wat per saldo in een lagere winst Kees Jan Mourik loopt met Gert Griffioen, hoofd Corporate Veiligheid, en veiligheidskundige Bert Schrier een van zijn vele veiligheidsrondes op een (petro)chemische plant

13 resulteerde. Een aantal belangrijke onderhoudscontracten is verlengd en onze capaciteit voor projecten is zo goed als bezet voor De omzet van de industriële activiteiten steeg naar 159 miljoen euro. De winst daalde naar 1,7 miljoen euro. De internationale omzet en het resultaat, exclusief Petrogas, stonden onder druk en zijn beide gedaald. Onze buitenlandse dochterbedrijven werden geconfronteerd met de ombouw van raffinaderijen in Duitsland, Engeland en Aruba tot tanker farms, waardoor een groot deel van onze werkzaamheden wegviel. Dit heeft te maken met de overcapaciteit in raffinage in de westerse wereld. Ook de onrust in Venezuela in de aanloop naar de verkiezingen zorgde voor uitstel van werkzaamheden. Voor onze participaties in het Midden-Oosten en Verre Oosten was er minder werk. Deze cyclus doet zich om het jaar voor; in 2013 verwachten wij weer meer werk. België daarentegen had een bevredigend jaar met een geringe omzetdaling maar hogere winst. Petrogas had een zeer goed jaar met een forse omzetstijging en winstbijdrage. Onze veiligheidsprestaties waren statistisch gezien beter dan in 2011, en we hebben de nodige verbeteringen doorgevoerd. In 2012 is het aantal ongevallen met arbeidsverzuim gereduceerd. Meer hierover leest u bij Veiligheid en Gezondheid op pagina 50. De kracht van Mourik zit in de veelzijdigheid van de bedrijven binnen de groep. Naast risicospreiding voor Mourik zelf heeft deze veelzijdigheid een duidelijke toegevoegde waarde voor opdrachtgevers omdat zij een multidisciplinair project aan één contractpartner kunnen uitbesteden. We voerden in 2012 meer multidisciplinaire projecten uit dan ooit tevoren. Meerdere werkmaatschappijen waren betrokken bij onder andere de uitvoering van diverse sluisrenovatieprojecten in Limburg, de bouw van een waterzuiveringsinstallatie voor Vopak Europoort, asbestsanering van de tweede tunnelbuis Maastunnel Rotterdam, en de bouw van een vet-alcoholfabriek voor Wilmar. Over dit verslag Mourik heeft haar Jaarbeeld opgesteld op basis van de vereisten voor een Verslag van de Raad van Bestuur, zoals bedoeld in artikel 2:391 lid 1 BW en de GRI 3.1 CRESS richtlijnen voor duurzaamheids - verslaggeving. Mourik heeft Deloitte Accountants B.V. de opdracht verstrekt om een beoordelingsopdracht uit te voeren voor 22 duurzaamheidsindicatoren De GRI 3.1 CRESS richtlijnen zijn op een zodanige wijze toegepast dat wordt voldaan aan toepassingsniveau C+. Ook de Jaarbeelden 2011 en 2010 waren op dit niveau opgesteld, maar in 2012 hebben we 12 duurzaamheidsindicatoren toegevoegd. Het Assurance-rapport van Deloitte Accountants B.V. is opgenomen op pagina 77. GRI (Global Reporting Initiative) is een internationale organisatie die aanstuurt op duurzaamheidsrapportages door alle organisaties en bedrijven. Het doel van de GRI is een transparante rapportage over economische, milieugerelateerde en sociale gevolgen van bedrijfsactiviteiten. Het is een uitstekend instrument om onze prestaties te meten en te beheren. Kortom, om in control te zijn en om te anticiperen op Mourik voor morgen. De richtlijnen sluiten naadloos aan bij onze ambitie om MVO in al onze bedrijfsprocessen te verankeren. Reikwijdte van dit verslag Dit Jaarbeeld gaat over het kalenderjaar Hier leggen wij verantwoording af over onze financiële, economische, sociale, innovatieve, MVO- en veiligheidsprestaties. Voor de meest relevante thema s hebben wij 22 kritische prestatieindicatoren (KPI s) gedefinieerd. Economische en sociale KPI s gelden voor geheel Mourik. KPI s voor de veiligheidsprestaties gelden voor bedrijven waarin Mourik een meerderheidsbelang heeft. De CO 2 -footprint betreft alleen Nederland. Petrogas is in 2012 niet meegenomen in de CO 2 -footprint. Voor het overzicht van de gekozen KPI s verwijzen wij naar de GRI 3.1 Cress Index op de pagina s 80 en 81. Tenzij anders vermeld, gelden de KPI s voor alle bedrijven waarin Mourik een meerderheidsbelang heeft. Gegevensverzameling Om de gegevens op een uniforme wijze te verzamelen, hebben wij een rapportagehandboek opgesteld. De meeste gegevens zijn verzameld op centraal niveau. De keuze van de KPI s is enerzijds bepaald door de aard van onze werkzaamheden en anderzijds door het DNA van Mourik. De gemaakte keuze werd bevestigd door de stakeholdersdialoog. Meer informatie hierover treft u in het hoofdstuk Stakeholdersdialoog op pagina 43. Het in kaart brengen van onze CO 2 -footprint en het ontwikkelen van een reductiebeleid is inherent aan het feit dat wij een groot wagenpark hebben waarmee wij op een milieuverantwoorde wijze willen omgaan. De keuze voor bijvoorbeeld KPI s voor Veiligheid en Human Capital is ingegeven door het sterke sociale karakter van ons familiebedrijf en het belang dat wij al jaren hechten aan deze onderwerpen. Tevens gebruiken wij de uitkomsten als stuurinstrument zodat wij ons beleid op deze terreinen verder kunnen aanscherpen. Bestuurlijke structuur De organisatie kenmerkt zich door een zeer divers karakter van activiteiten en een decentrale structuur. De kern van ons internationale concern wordt gevormd door werkmaatschappijen, geleid door directies die rapporteren aan de Raad van Bestuur. De zetels in de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen zijn niet zodanig verdeeld als bedoeld in artikel 166 en 276 van het Burgerlijk Wetboek Boek 2. De reden hiervan is dat primair geselecteerd wordt op basis van capaciteiten. In de toekomst zal bij gelijke geschiktheid een vrouwelijke kandidaat de voorkeur krijgen. De Raad van Bestuur wordt geadviseerd en bijgestaan door haar stafafdelingen met een professioneel en gericht blikveld. In 2012 is een adjunct-directeur benoemd, die verantwoordelijk is voor het Mourik-brede personeelsbeleid, MVO en corporate communicatie. Het organigram met bestuurlijke structuur is in dit Jaarbeeld opgenomen op pagina 2. De Personalia van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen vindt u op pagina 26. De Lijst van Deelnemingen staat op pagina 74 en de Bedrijvenlijst op pagina 94. Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen bestaat uit drie onafhankelijke leden, onder wie ten minste één financieel deskundige. Er is geen separate auditcommissie of remuneratiecommissie. Voor de leden van de Raad van Commissarissen is een profielschets vastgesteld evenals een reglement en een rooster van aftreden. Hierna volgt een verslag over de verschillende Mourik-bedrijven. Jaarbeeld 2012 Mourik

14 Mourik in 2012 DIVISIE INFRA Mourik Groot-Ammers B.V. / Mourik Bouw B.V. Mourik Groot-Ammers is actief in de infrastructuur, milieutechniek en projectontwikkeling. In het licht van de uitdagende en veranderende marktomstandigheden in de bouwgerelateerde branches kan Mourik Groot-Ammers terugkijken op een redelijk goed jaar met een lichte omzetstijging en een kleine daling van het resultaat. Wij leggen ons steeds meer toe op integrale opdrachten waarbij het multidisciplinaire karakter van de Mourik-bedrijven het beste tot zijn recht komt. In 2012 hebben wij ons vizier naast de publieke opdrachtgevers in meerdere mate gericht op de private markt. Ook hier leidt de bundeling van kennis en netwerken tot synergievoordelen voor zowel de klanten als voor de Mourikwerkmaatschappijen. De samenwerking verloopt steeds soepeler. Dit neemt niet weg dat wij het integrale Mourik-denken nog beter moeten inburgeren binnen de gehele organisatie. De complete multidisciplinaire nieuwbouw van een waterzuiveringsinstallatie voor Vopak illustreert de kracht van de samenwerking tussen meerdere Mourikbedrijven. Een ander integraal project dat tot de verbeelding spreekt is het turnkeyproject Wilmar Autoroute. Hiervoor ontwerpen en bouwen Mourik Services, Petrogas, Mourik Groot- Ammers, Mourik Bouw en Mourik E&I als combinatie de logistieke faciliteit voor een fabriek, waar ruw plantaardig vet verwerkt zal worden tot diverse eindproducten. Tot de opdracht behoren fabrieksfundaties, leidingwerk, tankopslagvoorzieningen, een verladingsstation, een explosiebestendige controlekamer en de bijbehorende infrastructuur. Het verder verbreden van ons werkveld naar de private markt maakt deel uit van onze doelstellingen. De marktomstandigheden in de publieke sector worden in belangrijke mate beïnvloed door de budgettaire ruimte van de rijksoverheid en de lokale overheden. Deze budgetten blijven de komende jaren naar verwachting onder druk staan. De markt biedt echter nog steeds kansen voor de realisatie van een breed scala aan projecten. Het is de uitdaging om deze kansen te verzilveren. Hiervoor hebben wij veel pijlen op onze boog: specifieke kennis van hoogstaande producten, processen en technologieën, duurzame bedrijfsvoering en het aanbieden van een totaal dienstenpakket en een volledige projectorganisatie aan de klant. We richten onze strategie dan ook op het vergroten van onderscheidende kennis en het aanbieden van complexe producten. Duurzame innovaties spelen ook een prominente rol in onze bedrijfsvoering. Een sprekend voorbeeld van een toekomstgericht product is COLT-asfalt. Het toevoegen van speciale additieven aan het asfalt zorgt voor veel minder (tot 30%) CO 2 -uitstoot, een substantiële afname van geluidshinder en een langere levensduur van de weg. Het beschikken over deskundig personeel vormt de meest kritische succesfactor om deze ambities waar te maken. Verdere integratie van Mourik Bouw, actief in de industrie- en utiliteitsbouw, zal hiertoe een bijdrage leveren. De volwaardige afdeling engineering van Mourik Bouw versterkt onze kennispositie. De afdeling Verbouw, Renovatie, Onderhoud (VRO) van Mourik Bouw, is in 2012 overgedragen aan Mourik Services, waardoor de omzet van Mourik Bouw is gedaald en het resultaat over 2012 negatief is. Per 1 januari 2013 is Mourik Bouw een dochteronderneming van Mourik Groot-Ammers. Door deze integratie kunnen wij besparen op de algemene kosten. Mede hierdoor en door de synergie tussen de beide bedrijven verwachten wij een positief resultaat in Participaties van Mourik Groot-Ammers Frees Service Utrecht (60%) en Traffic & More (60%) sluiten 2012 af met een goede omzetontwikkeling en resultaat conform de vastgestelde budgetten. In 2013 blijven wij scherp focussen op kostenefficiency, samenwerking en een positieve naamsbekendheid. Mourik Limburg B.V. Mourik Limburg is actief in cleaning en staal- en werktuigbouw, met als hoofdactiviteiten roestvaststalen vaten, verkeersportalen voor rijkswegen, nieuwbouw, renovatie en onderhoud van Demontage van de benedensluisdeuren van sluis Heel west in het kader van de renovatiewerkzaamheden van het Project Kolkverlenging stuwen en sluizen. Mourik Limburg blikt terug op een goed jaar. De omzet en het resultaat zijn licht gestegen. Een sterke projectorganisatie en specialistische expertise op het gebied van verkeerskundige draagconstructies, nieuwbouw en onderhoud van natte kunstwerken, zoals sluizen, stellen ons in staat om te profiteren van de gunstige marktomstandigheden in de infra-nichemarkt waarin wij opereren. Mourik Limburg is in staat om voor grote delen van het werk als multidisciplinaire aannemer de verantwoordelijkheid te nemen voor het gehele proces, van ontwerp tot oplevering. Een waarneembare tendens in deze markt is de verschuiving naar steeds bredere onderhoudscontracten. Op het gebied van industriële reiniging zijn de economische ontwikkelingen sterker merkbaar. Door de relatief kleine organisatie van deze afdeling heeft dit echter geen nadelige gevolgen voor het eindresultaat. In het verslagjaar hebben wij in onderaanneming van Besix het staalbouwkundige deel van de keersluis Heumen opgeleverd. De sluiskolken van Heel en Maasbracht zijn in combinatie met Besix verlengd en geheel vernieuwd. Vermeldenswaard is hier zeker het vijfjarig prestatiecontract Nat Zuid dat wij van Rijkswaterstaat Directie Limburg

15 Wij profileren ons als een aanbieder van totale oplossingen voor complexe vraagstukken van de klant. Daarom blijven wij werken aan een transparante projectbeheersing, maar ook aan het verdiepen en verbreden van onze kennis in de disciplines die in onze projecten aan de orde komen. Walter Deelen Directeur Mourik Limburg hebben verworven. Mourik heeft voor dit project in combinatie met Imtech ingeschreven en tekent voor 75% van de activiteiten. De werkzaamheden omvatten een breed scala aan activiteiten, variërend van groen tot werktuigbouwkundig onderhoud en het oplossen van eventuele calamiteiten. Voor Rijkswaterstaat Dienst Oost-Nederland hebben wij het onderhoud aan de sluizen Driel-Amerongen uitgevoerd. Onze projectaanpak heeft ook bij deze nieuwe opdrachtgever waardering gekregen. Wij profileren ons als aanbieder van totale oplossingen voor complexe vraagstukken van de klant. Hiervoor blijven wij werken aan het verdiepen en verbreden van kennis in alle disciplines die in projecten aan de orde komen, van werktuigbouwkunde, engineering en kranenbouw, tot specifieke werkzaamheden onder water. Deze brede kennis en ervaring vormen ons onderscheidend vermogen en houden ons tevens scherp, omdat wij ook alle risico s van elke multidisciplinaire aanpak tijdig moeten identificeren en actief beheersen. Wij zijn in het bezit van diverse ISO-, VCA-, Milieu- en MVO-certificaten voor onze vakgebieden. Buiten de certificeringsaudits vinden er met regelmaat audits plaats vanuit onze opdrachtgevers. Mourik Limburg werkt continu aan het verbeter- en aanpassingsproces om haar diensten zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij de behoefte uit de markt. Mourik Limburg ziet de toekomst positief maar ook realistisch tegemoet. Wij verwachten in 2013 een gelijkblijvende omzet; het grootste gedeelte hiervan is zelfs al gecontracteerd. Wij moeten continu blijven investeren in onze deskundigheid. Capaciteitsuitbreiding behoort tot de mogelijkheden, afhankelijk van de complexiteit van projecten. Gestroomlijnde processen, korte communicatielijnen, en een relatief kleine en slagvaardige organisatie maken het mogelijk om snel, vakkundig, veilig, verantwoord en betaalbaar aan de vraag van de klant te voldoen. Dit vermogen willen wij behouden en verder ontwikkelen. Hendrik Bedrijven Brunssum B.V. Hendrik Bedrijven Brunssum, de groeve waar wij zand, grind en klei winnen, is actief voor verschillende branches: de baksteenindustrie, de wegenbouw, aanleg sportvelden en in de leisteenhandel. De omzet en het resultaat zijn gedaald. Economische ontwikkelingen in de bouw en wegenbouw hebben een nadelige invloed op de markt waarin wij opereren. In deze uitdagende markt - omstandigheden proberen wij ons te onderscheiden door proactief mee te denken met onze klanten over productontwikkeling, het aanreiken van productgegevens en advisering op maat. Wij streven een hoog kwaliteitsniveau na, hanteren scherpe kwaliteitscontroles en werken continu aan productverbeteringen. Ook nemen wij de prijs-kwaliteitverhouding regelmatig onder de loep. Onze producten worden uitgeleverd onder productcertificaten en worden voor diverse doeleinden gebruikt. In Geleen werd bijvoorbeeld de beekloop afgedicht met Brunssummer klei, afkomstig uit de Hendrik-groeve. In de dagelijkse bedrijfsvoering besteden wij veel aandacht aan MVO. Wij monitoren het brandstofgebruik van onze machines en geven trainingen aan chauffeurs om zuiniger en efficiënter om te gaan met materieel. Onze inspanningen op dit gebied werden in 2012 bekroond met de eerste plaats van onze collega Ralph Hornesch, tijdens de Groene Grondverzet Wedstrijden. In 2013 blijven wij ons vakmanschap ontwikkelen. Wij verwachten geen wijziging in de personele bezetting. Jaarbeeld 2012 Mourik

16 Mourik in 2012 Vogel B.V. / Vogel Kathodische Bescherming B.V. Vogel is specialist in betonreparaties met als nieuwe specialisatie kathodische bescherming. De omzet over het afgelopen jaar is gedaald. Door de druk op de marges is het bedrijfsresultaat ook gedaald. De omzet van de nieuwe loot aan de stam Vogel Kathodische Bescherming (VKB) is gestaag gegroeid met een bevredigend resultaat. Het werkveld van VKB blijkt een groeimarkt te zijn. Kathodische bescherming biedt oplossingen voor (corrosie)schades, die het saneren van beton beperken en een duurzame functionaliteit opleveren. Al jaren zien wij dat het beschikbare werk in de industrie geen gelijke tred houdt met de hoeveelheid uit te voeren projecten bij de overheid. Vogel heeft veel betonrenovaties gedaan voor infrastructurele projecten, grotendeels in samenwerking met andere Mourikbedrijven. Ondanks het feit dat wij ongeveer de helft van onze omzet in 2012 hebben gehaald uit diverse infra-activiteiten, verleggen wij het accent naar de private markt, en dan vooral de industrie. Dit heeft te maken met een teruglopend aantal projecten van publieke opdrachtgevers. Een interessant project in het verslagjaar is de renovatie van voorgespannen liggers van 29 viaducten voor de A1, A28 en A50 in het kader van het project Liggerkoppen. In dit project wordt kathodische bescherming toegepast door In 2012 heeft Vogel meerdere viaducten, bruggen en sluizen duurzaam beschermd door middel van kathodische bescherming middel van opgedrukte stroom die opgewekt is uit zonne-energie. In 2013 komt de eerste fase van het project gereed, waarna een periode van 20 jaar onderhoud volgt. Andere vermeldenswaardige projecten zijn de renovatie van een betonnen casco voor Nedinsco in Venlo, kathodische bescherming in zwembad Overbosch in Den Haag, en betonnen barriers in de Vollenhoventunnel in opdracht van combinatie De Utrechtse Tulp. De sluiswanden van de sluizen in Born en Maasbracht hebben wij voorzien van kathodische bescherming door middel van grondanodes. Voor Lyondell is een stalen skid brandwerend bekleed op het terrein van Mourik Services. Grillige marktomstandigheden vergen onderscheidende kracht van ons bedrijf. Op basis van onze jarenlange ervaring, kennis en hoge kwaliteitseisen leveren wij out of the box oplossingen op maat voor onze opdrachtgevers. Een voorbeeld hiervan is het innovatieve anker dat Vogel heeft ontwikkeld om de natuurstenen gevel van het Hilton Hotel in Rotterdam te verankeren, zonder dat de beplating gedemonteerd hoefde te worden. De vooruitzichten voor 2013 zijn gematigd positief. Wij verwachten verlenging van het contract met Shell voor vijf jaar. Het grootschalige onderhoudscontract met EPZ voor de kerncentrale wordt naar verwachting in 2016 afgerond. In samenwerking met Mourik Services streven wij naar uitbreiding van een aantal locaties binnen de industrie. Hier zien wij onder andere toekomst voor het vloeistofkerend maken van vloeren. Onze strategie behelst verder het bewerken van nichemarkten, zoals restauraties en zwembaden. G. Bouman Arkel B.V. Bouman Arkel is actief in conservering en schilderwerken en laat in 2012 een zeer sterke omzetgroei zien. Het resultaat bleef echter sterk achter. In het verslagjaar hebben wij meerdere projecten binnen de industrie uitgevoerd. Het project Gasunie zorgde voor een buitengewone omzetgroei. Beschikbaarheid van vakkundig personeel in grote aantallen en te zware belasting van de eigen projectorganisatie waren risicofactoren bij dit project. Het project is afgerond met een negatief resultaat. Dit hebben wij opgevangen met overige werken zoals de conservering van het koelwaterinlaatgebouw van EPZ. Naast een grondige sanering en conservering van de betonwanden en stalen onderdelen, hebben wij op de onderwaterdelen een hoogwaardige anti-fouling aangebracht. Dit bespaart de opdrachtgever jaarlijks substantiële kosten en downtime ten gevolge van de reiniging en verhoogt het rendement van het koelproces. De werkzaamheden duren tot medio Op de agenda staat, in samenwerking met Mourik Techniek, de ontwikkeling van een non-entry mobiele unit die het stralen en conserveren van inwendige vaten veiliger maakt. Vergrijzing, ontgroening en tanende belangstelling van de jeugd voor vakmanschap in onze branche baren ons zorgen. Wij initiëren en begeleiden diverse leertrajecten via onze brancheorganisatie om vakmanschap binnen te halen en kennis en kunde te blijven ontwikkelen. In 2013 zullen wij zowel ons bedrijfsbureau versterken als het aantal productiemedewerkers uitbreiden. Gezien de zorgwekkende ontwikkelingen in de infra- en openbare markt, en gematigde verwachtingen van woning- en vastgoedbeheer, richten wij ons in 2013 vooral op de industrie. De sleutel tot integrale dienstverlening is turnkey- ontzorging. Op basis van vertrouwen en ingecalculeerde financiële risico s dragen wij mede de zorg voor de continuïteit van de core business van de klant. Onmisbare voorwaarden voor het slagen van deze toekomstvisie zijn structureel overleg, delen van netwerken en kennis, en nauwe samenwerking met de Mourik-bedrijven.

17 DIVISIE INDUSTRIE Mourik Services B.V. / Mourik Vlissingen B.V. Mourik Services en Mourik Vlissingen zijn voornamelijk actief in de industriegebieden Europoort, Botlek, Maasvlakte, Moerdijk, Vlissingen/Terneuzen en IJmond. De activiteiten bestaan uit industriële reiniging, mechanisch werk, civiel onderhoud en industrie- en utiliteitsbouw, en zijn onderverdeeld in projecten, fabrieksstops en onderhoudscontracten. Wij voeren werken uit in afzonderlijke disciplines maar ook in geïntegreerde, multidisciplinaire totaalpakketten. In 2012 is de omzet fors gestegen en daarmee is de prognose overtroffen. Het resultaat steeg licht. Belangrijkste oorzaken zijn de toegenomen kosten en druk op de tarieven, mede als gevolg van de wereldwijde economische crisis en aanloopverliezen bij de non-entry tank cleaning van onze in 2011 opgestarte onderneming MTC GmbH. In antwoord op de tendens dat opdrachtgevers nog scherper op kosten zullen sturen, leggen Mourik Services en Mourik Vlissingen voor 2013 de focus op kostenbesparing, verbetering van efficiency en kwaliteit van de dienstverlening. Innoveren is hierin het sleutelwoord. In 2012 hebben wij een aantal grote projecten succesvol uitgevoerd. Enkele voorbeelden:» Renovatiewerkzaamheden aan de oostelijke tunnelbuis voor het project Maastunnel-2» Leidingwerk aan de Ocean Jetty voor Kuwait Petroleum Europoort» De bouw van een waterzuiveringsinstallatie voor Vopak Terminal Europoort» De bouw van een vet-alcoholfabriek voor Wilmar Oleochemicals» Grote onderhoudsstops voor BP Raffinaderij Rotterdam en Shell Pernis De goede en veilige uitvoering van deze werken heeft geleid tot een aantal vervolgopdrachten. Ook andere klanten bevestigden hun vertrouwen in onze bedrijven met nieuwe opdrachten. We hebben een aantal meerjarencontracten afgesloten, onder andere met Zeeland Refinery voor mechanisch, cleaning- en civiel werk, met Lyondell voor mechanisch werk (Maasvlakte en Botlek) en met Shell (Pernis en Moerdijk) voor de uitvoering van mechanische turnarounds en projecten. Van Akzo Nobel verkregen we de opdracht voor de uitvoering van het DME (Dimethyl Ether) 45Kt project. Voor Vopak voeren we steeds vaker mechanische en civiele projecten uit en BP heeft een Letter of Intent afgegeven voor cleaningwerkzaamheden gedurende de turnaround in Wij verwachten voor 2013 een zeer drukke voorjaarsperiode waarin veel stops tegelijkertijd zullen plaatsvinden. In 2013 loopt een aantal belangrijke contracten af en dat zorgt voor uitdagingen. We maken weliswaar een reële kans op verlenging, maar een zekerheid is dat uiteraard niet. De geïntegreerde, multidisciplinaire projecten in samenwerking met andere Mourik-bedrijven blijken een succes en gaan we uitbreiden. Hierbij maken wij gebruik van de synergievoordelen die de kruisbestuiving van kennis, ervaring, specialismen en middelen oplevert. Verder zien we kansen om in 2013 een groter marktaandeel te veroveren in tank(terminal)onderhoud. In 2013 voorzien we ook uitbreiding van onze industriële loodgietersactiviteiten, voortbordurend op het succes van het huidige team. Naast de risico s die de huidige marktsituatie veroorzaakt, kent de markt waarin wij opereren een tekort aan vak - kundig personeel. Met een goedgevulde orderportefeuille voor 2013 moeten Mourik Services en Mourik Vlissingen zorgen voor voldoende vakmensen. We hebben daartoe onder andere trajecten ingezet met Kenniscentrum Cosi en met uitzendbureau Zuidgeest (50% Mourikparticipatie) voor de instroom van vakmensen. Daarnaast richten we ons nog meer op het verbeteren van de kennisstructuren, het delen van best practices, en kennen we een actief wervings- en opleidingsbeleid. De kwaliteit van dienstverlening heeft onze continue aandacht. Wat veiligheid betreft, blijven we sinds 2010 zonder Lost Time Incident (LTI), een prestatie waar we trots op zijn. Om onze Total Recordable Incident Rate (TRIR) van rond de één verder naar beneden te brengen, hebben wij een meerjaren- gedragsprogramma gestart, waarin wij het herkennen en bijsturen van onveilig gedrag stimuleren. Door de recessie en de overcapaciteit in de markt hebben veel van onze klanten het zwaar, waardoor zij in sommige gevallen genoodzaakt zijn fabrieken te sluiten. Onze ambitie in het ondersteunen en ontzorgen van onze opdracht gevers gaat ver. Wij trachten kosten besparingen en verbetering van efficiency te realiseren door mee te denken in verdere optimalisatie van proces- en ketenbeheersing, innovatieve technologieën te ontwikkelen en doelmatig materieel in te zetten. Onze innovaties zorgen niet alleen voor lagere kosten en flexibiliteit, maar creëren ook kansen in bestaande en nieuwe marktsegmenten. Voorbeelden zijn de inmiddels bewezen innovaties die het werk zowel veiliger als efficiënter maken, zoals non-entry tank cleaning en het draadloos spuitpistool. Recent hebben we daar veelbelovende technologieën aan toegevoegd, zoals emissiebeperkende technieken die de uitstoot van schadelijke stoffen, onder andere bij tankopslagbedrijven, aanzienlijk verminderen, zonder afname van productiecapaciteit. Hier liggen veel kansen. Een ander interessant project is de toepassing van ultrasoon reinigen. De inzet daarvan bij een van onze grote opdrachtgevers leverde in 2012 een succesvol resultaat op, waarmee de weg is vrijgemaakt voor het inzetten van deze techniek bij andere bestaande en nieuwe klanten. Innovatief vermogen, expertise, jarenlange ervaring en goede logistieke en organisatorische vaardigheden bieden Mourik Services en Mourik Vlissingen een goede uitgangspositie voor de toekomst. Dochterbedrijven van Mourik Services MCO-Team B.V. (100%), met als hoofdactiviteiten het integraal optimaliseren van luchtkoelers en het leveren van koelcapaciteit door advisering, engineering, reiniging en onderhoud, heeft in 2012 het gewenste resultaat niet behaald. De omzet is gedaald en het resultaat stond onder druk. De focus op onderhoud heeft geresulteerd in een stijging van werkzaamheden in dit Jaarbeeld 2012 Mourik

18 Mourik in 2012 Onze innovaties zorgen niet alleen voor lagere kosten en flexibiliteit, maar we creëren er ook kansen in bestaande en nieuwe marktsegmenten mee John Barends Directeur Mourik Services Reinigingsinstallatie van koelbanken, gezamenlijk ontwikkeld door MCO-Team en Petrogas marktsegment. Met name op Zeeland Refinery hebben wij tijdens de turnaround in september mechanisch onderhoud aan de airfin banken met succes uitgevoerd. Het jaar 2012 stond in het teken van actieve acquisitie binnen en buiten de Benelux. Wij hebben de eerste contacten gelegd en gesprekken gevoerd met potentiële klanten over de specialismen van MCO-Team. Op innovatief gebied zijn we in een gevorderd stadium met het inzetten van de MCO-Monitor. Dit is een tool die op afstand diverse parameters uitleest en daarmee onder andere het ideale moment kan bepalen om tot reiniging over te gaan. Hiermee kunnen wij de klant proactief op maat bedienen en ontzorgen. In de tweede helft van 2012 hebben wij intensief samengewerkt met Petrogas om gezamenlijk een nieuwe opdrachtgever te bedienen. Door de kennis en ervaring van Petrogas met grote projecten en de kennis van MCO-Team op het gebied van reinigingsspecialisme te bundelen, hebben we het one-stop-shoppingprincipe binnen de Mourik-bedrijven effectief toegepast. Het doel voor 2013 is om de pijlers van MCO-Team verder te optimaliseren, met de focus op verlaging van kostprijs, verbetering van efficiency, innovaties en continu werken aan verbeteren van kwaliteit en veiligheidsperformance. De omzet van Mourik Chemical Cleaning B.V. (MCC) (70%), specialist in het chemisch technisch reinigen van installaties is fors gestegen, maar ook hier stonden de marges onder druk, met een daling van het resultaat als gevolg. MCC heeft een aantal buitenlandse projecten uitgevoerd, waaronder reiniging van een sterk vervuilde tank van een schip in Gdansk (Polen) en naftatanks van Total Frankrijk. Tevens hebben wij de bundelvoorbehandeling voor ingebruikname uitgevoerd voor Yara Sluiskil (Nederland). In 2012 heeft MCC diverse investeringen gedaan in materieel. Een interessante innovatie is een robot om camerainspecties te doen in leidingen. Uitbreiding van het personeel, vooral projectleiders, staat op de agenda voor Dankzij onze specialistische expertise hebben wij een vijfjarig contract voor bundelreiniging verworven voor Yara, Italië. Ook zijn wij in gesprek met de Wereldbank voor een project in Macedonië, waarbij afvalwater, afkomstig uit energiecentrales, moet worden gereinigd. Voor de uitbreiding van onze expertise in het non-entry reinigen van opslagtanks hebben wij ons team versterkt.

19 Mourik van Tunen B.V. (60%) verricht schrootactiviteiten voor Tata Steel en overslagactiviteiten. De omzet daalde door verminderde activiteiten voor Tata Steel, waardoor het verlies toenam. Proces veranderingen bij onze opdrachtgever Tata Steel hebben ertoe geleid dat we het tij niet hebben kunnen keren. In 2012 hebben wij wel een interne verbeterslag gemaakt door de invoering van Metacom, het ERP-pakket dat ook binnen Mourik wordt gebruikt en in januari 2013 is Teamworks uitgerold, een automatiseringspakket voor de optimalisatie van bedrijfsprocessen middels workflows. Ons doel in 2013 is de integratie van het management controlsysteem van Mourik. De aangekondigde besparingen voor 2013 binnen Tata Steel zullen wederom zorgen voor een moeilijk jaar. Enerco, een andere grote opdrachtgever, zal echter haar werkgebied vergroten binnen Nederland. Dit betekent voor Mourik van Tunen uitbreiding van het huidige dienstenpakket, een positieve ontwikkeling voor onze bedrijfsvoering. Mourik Tank Cleaning GmbH (MTC) (100%) onderscheidt zich met specialistische non-entry tankreinigingstechnieken. MTC, opgestart in 2011, heeft een moeilijk jaar gehad door onvoldoende omzet in de eerste helft van het jaar. Uitstel van geplande werken door opdrachtgevers resulteerde in te weinig opdrachten. Over heel 2012 is de omzet gelijk gebleven, maar we sluiten het jaar af met een fors verlies. MTC heeft projecten uitgevoerd bij Shell, Total Frankrijk en in Noorwegen. De stikstofinstallatie voor inertiseren van tanks en systemen, die wij samen met Petrogas hebben ontwikkeld, zorgt voor een technologische voorsprong. In de markt zien wij een ontwikkeling om de totale keten aan te pakken, vanaf grove reiniging tot final cleaning en oplevering in samenwerking met meerdere partijen. In dit opzicht biedt MTC toegevoegde waarde met haar kennis van chemische reiniging, inzet van speciale chemicaliën en de knowhow van ervaren medewerkers op het gebied van non-entry tankcleaning. De tankopslagmarkt groeit en wordt steeds belangrijker. Participaties van Mourik Services Asbest & Combi Services B.V. (ACS) (50%) heeft haar meest uitdagende en prestatierijke jaar achter de rug en heeft de hoogste omzet ooit behaald met daarbij een bevredigend bedrijfsresultaat. Wij sluiten 2012 tevreden af en blikken terug op een aantal bijzondere en omvangrijke projecten. Het asbestveilig maken van de Maastunnel in Rotterdam is het paradepaardje van onze uitgevoerde projecten. Negen weken lang had ACS als hoofdaannemer van het project elke dag ruim 150 mensen werkzaam. Na negen turbulente en uitdagende weken is het project succesvol afgerond. In opdracht van Stadgenoot Amsterdam hebben wij niet-hechtgebonden asbest - houdende materialen verwijderd uit honderden bergingen van woonblokken in de Diamantbuurt in Amsterdam. De besmette inventaris is gereinigd, opgeslagen en weer ingeruimd. Dit project duurde acht maanden. In opdracht van Het Groene Hart ziekenhuis in Gouda zijn ruim m 2 asbestverontreinigde ondergrondse loopruimten gesaneerd en gereinigd. Daarnaast hebben wij in 2012 verschillende grote en middelgrote projecten uitgevoerd in opdracht van onze vaste opdrachtgevers zoals de TU Delft, KLM, Martinair en Transavia. Op de agenda voor 2013 staat onder andere een groot sanerings- en sloopproject van gigantische ketels voor E.ON Rotterdam. De samenwerking met Personeelsdiensten, Training & Cursus Centrum B.V. (TCC) (25%) is in 2012 voortgezet. Veel van onze technische opleidingen verlopen via TCC. Wij stellen diverse gezamenlijke plannen op en voeren ze uit om goede vakmensen te werven. In 2012 heeft TCC een nieuw kantoor betrokken. Een scheepsbouwloods uit 1900 is omgebouwd tot een modern opleidingscentrum waar TCC gehuisvest is. Op dit moment worden plannen uitgewerkt om een voormalige fabriek van Shell Pernis te verhuizen naar het RDM-terrein op Heijplaat, Rotterdam. De fabriek zou na een grondige revisie als opleidingscentrum moeten fungeren onder de naam RMTU (Rotterdam Maintenance Training Unit). Het project verkeert in de financieringsfase. We zouden deze unit kunnen gebruiken voor alle relevante trainingen in de (proces) industrie om op een zeer praktijkgerichte manier mensen op te leiden tot vaklieden. Met een baangarantie via TCC (personeelsdiensten) kunnen cursisten hun weg vinden naar een vaste baan in de industrie. Mourik E&I B.V. (60%) De activiteiten van Mourik E&I omvatten elektrotechniek, instrumentatie, sanitaire en waterleidinginstallaties, en klimaatbeheersing. De omzet is licht gedaald. Het behaalde resultaat was conform het geprognosticeerde budget. In 2012 hebben wij ons gefocust op de industriemarkt, mede vanwege de terughoudendheid in de utiliteit. Vanuit onze expertise leveren wij graag een bijdrage aan multidisciplinaire projecten. Voor de projecten Wilmar en Vopak Terminal Europoort Waterzuivering West doen wij de engineering en de realisatie van de elektrotechnische installaties. Voor onze klant Vopak Chemie vervangen wij de conventionele verlichting in de laad-/loskraan door LED-verlichting. Mourik E&I is actief bezig met marktbenadering, ook via social media. Wij profileren ons als totaalinstallateur bij diverse opdrachtgevers. Als lid van UNETO-VNI en VAP blijven wij betrokken bij actuele ontwikkelingen in de markt en spelen daarop in. In 2013 staat efficiencyverbetering op de agenda door onder andere de integratie van de project- en financiële administratie. De elektrische auto maakt een serieuze opmars. Mourik E&I is installateur en dealer van EV-box, een landelijk dekkend netwerk van oplaadpunten voor elektrisch rijden. Wij constateren weinig kwalitatieve instroom van personeel. Schoolverlaters zijn niet voldoende praktijkgericht opgeleid en missen vaak een werkmentaliteit. Om deze leerlingen toekomstperspectief te bieden, leiden wij hen zelf verder op. Wij participeren ook actief in het verbetertraject Leercultuur, dat we met UNETO-VNI hebben opgezet voor de instroom van schoolverlaters. Verder nemen wij deel aan de TechNet- Kring Voorne-Putten om in samenwerking met de ROC s technische leerlingen te plaatsen bij ons bedrijf. Inmiddels hebben wij vier leerlingen geplaatst. Jaarbeeld 2012 Mourik

20 Mourik in 2012 DIVISIE INTERNATIONAAL Petrogas International B.V. (60%) Petrogas is actief in de gasindustrie en ontwerpt en bouwt installaties om gasbewerkingen en -metingen te doen. Petrogas kan terugblikken op een goed Wij luisteren naar de wensen van de klant en richten ons op de oplossingen bij de bron. Ook hier blijft ons motto gelden: Denkt aleer gij doende zijt, zijt gij doende, denk dan nog. Chris van der Ree Directeur Petrogas jaar waarin de beoogde omzetgroei is behaald. De omzet en het resultaat zijn fors gegroeid. De gerealiseerde groei is mede te danken aan nieuwe klanten, uitbreiding van een aantal vakgebieden in de markten waarin Petrogas opereert, en een actieve aanpak van het upstream marktsegment. Forse investeringen in kennis en kunde van onze medewerkers hebben bijgedragen aan het positieve resultaat. De doelstellingen voor 2012 zijn ruimschoots behaald. Petrogas heeft geluisterd naar de wensen van de klant en haar innovaties gericht op de oplossingen bij de bron, daar waar het gas wordt gewonnen. Vanuit een bredere risicoanalyse hebben we complexe high-end technische innovaties ontwikkeld die state-of-the-art techniek combineren met een doelgerichte aanpak. Interessante innovaties zijn het Black Dust filter, dat de corrosieproducten vanuit de pijpleidingen filtert, en de inline separatietechniek, die ervoor zorgt dat het aanwezige water bij de oliebron wordt gescheiden en terug in de bron wordt gepompt. De oliekwaliteit stijgt en de brondruk blijft zo langer op peil. Dat zorgt voor meer winst voor de opdrachtgevers. Petrogas voert steeds meer multidisciplinaire projecten uit met de andere Mourikbedrijven, waarbij we de mechanische en E&I-engineering doen, zoals bij projecten voor Exxon, Vopak en Wilmar. Mogelijke risico s zouden kunnen ontstaan door een eventuele drastische verslechtering van de economie van het Midden-Oosten en Afrika. Op dit moment is dit niet aan de orde. Doelstellingen zijn onder andere efficiencyverbetering door standaardisatie en optimalisatie van de werkmethoden, spreiding van omzet over deelsegmenten en geografische markten, en one-stopshopping voor onze afnemers. Het ontwikkelen en vermarkten van unieke technische expertise behoort tot de speerpunten. De strategie op lange termijn is gericht op versterking van de marktpositie, uitbreiding en stabilisering van kennis in de organisatie, risicospreiding van de omzet, en uitbreiding van de samenwerking met andere Mourik-bedrijven. In het kader van kennisdeling hebben vier medewerkers van de Mourik infrabedrijven in 2012 meegewerkt aan Petrogas-projecten. Deze kruisbestuiving bevordert de onderlinge samenwerking. Mourik n.v. België Mourik n.v. is actief in de civiele en utiliteitsbouw, industriële reiniging, catalyst handling, asbestverwijdering en bodem- en grondwatersaneringen. De omzet- en resultaatprognoses over 2012 zijn behaald, ondanks de druk op de civiele en utiliteitsbouw. De omzet in de civiele en utiliteitsbouw is beneden de verwachtingen en dit vooral voor de civiele projecten. De omzet voor renovatieprojecten en bouwkundig onderhoud ten behoeve van de Zorgsector (ziekenhuizen en serviceflats) bleef nagenoeg op peil, maar met een minder goed resultaat dan vorig jaar. Voor ADIC hebben wij het voormalig stadsarchief van zes verdiepingen hoog omgevormd tot een opvangcentrum voor drugsverslaafden. Mourik heeft tevens twee van de vier gerenoveerde serviceflats voor het Zorgbedrijf gerealiseerd, evenals de ombouw van één vleugel van de materniteit van het Middelheim Ziekenhuis, de nieuwbouw van een Kinderdagverblijf voor vzw Thuishulp en de ombouw van een voormalige opslagplaats tot kantoorgebouw voor de Belgische Transportarbeidersbond. In de civiele bouw werden bepaalde projecten niet binnengehaald, ondanks de calculaties met zeer lage marges. Dit resulteerde erin, dat projecten in uitvoering met een laag resultaat werden opgeleverd of nog opgeleverd worden. Ondanks dat hebben wij toch technisch mooie en innovatieve projecten uitgevoerd. Helaas was dit niet altijd met het beoogde financieel resultaat voor de inspanningen die zowel in de werkvoorbereiding als op het terrein werden gedaan. Wij hebben met succes twee Mourik n.v. België heeft op de site van Lanxess te Antwerpen de civiele werken uitgevoerd voor de constructie van een productie-installatie door middel van glijbekisting