Serdar Akkanat en Tarik Aarab, h5c

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Serdar Akkanat en Tarik Aarab, h5c"

Transcriptie

1 Serdar Akkanat en Tarik Aarab, h5c

2 INLEIDING Ontstaan van Utrecht De provincie Utrecht heeft een hele lange geschiedenis. Lang geleden waren de Romeinen de eerste bewoners van Utrecht. De Romeinen kwamen rond 50 n.chr. naar Nederland voor een militair bouwproject. Voorheen was Utrecht niets meer dan een onbewoond gebied dat bestond uit moeras. Het gebied waar nu het Domplein ligt leek hun een geschikte plek. De Romeinen noemden Utrecht destijds Trajectum wat later veranderde naar Ultrajectum. Utrecht dankt zijn ontstaan aan de Romeinen, want zij maakten in de 1 e eeuw n.chr. de Rijn tot de noordgrens van hun Rijk. In de 3 e eeuw n.chr. vertrokken de Romeinen uit Utrecht en de andere delen van Nederland. Na dit vertrek bleef het bewonersaantal in vrijwel heel Nederland gelijk; er werden weinig baby s geboren. Dit werd mede veroorzaakt door ziektes zoals de pest. Ook het uitbreken van branden was een groot gevaar. Gelukkig werden brandgevaren minder toen huizen werden gemaakt van steen 1. Friezen en Franken In de 5 e eeuw breidden vanuit het noorden van Nederland de Friezen hun gebied uit. Vanuit het zuiden kwamen de christelijke Franken. De Franken en Friezen waren geen vriendjes. Daarom was Utrecht een tijd in de handen van de Franken en een tijd in handen van de Friezen. Utrecht zal later nog veel andere bezettingen en verschuivingen kennen. Zo waren de Spanjaarden en Fransen een tijd de baas in Utrecht. Utrecht kreeg in het jaar 1122 stadsrechten. Opvallend was dat Utrecht één van de eerste steden was die stadsrechten verkreeg. Utrecht was lang de welvarendste stad van de Noordelijke Nederlanden. In het jaar 1254 begon men met het bouwen van de Domkerk. Op 26 maart 1636 werd de universiteit van Utrecht geopend. De universiteitsbibliotheek kwam op het Janskerkhof 2. Nederlandse Opstand De Opstand, ook wel de Tachtigjarige Oorlog genoemd, duurde van 1568 tot De Nederlanden, in die tijd een grootmacht, wilde niet meer onder het gezag zijn van Filips ll die in Spanje leefde. De lage landen besloten om samen te strijden tegen Spanje, maar na 1576 groeiden de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden om politieke en fiscale redenen uit elkaar. Mede doordat Margaretha van Parma in ogen van Filips ll haar taken niet goed uitvoerde, stelde hij de hertog van Alva aan als landvoogd van de Nederlanden om de

3 opstand neer te slaan. In eerste instantie leek de opstand voor de opstandelingen hopeloos, maar toen Spanje bankroet werd verklaard op 1 september 1575 en dus moest bezuinigen op soldij, keerde het tij. Omdat de Spanjaarden hadden inmiddels veel steden hadden veroverd(mede Utrecht), besloten de opstandige en de koningsgetrouwe gewesten samen te werken om de Spanjaarden te verjagen. Dit gebeurde op 8 november 1576 en wordt de Pacificatie van Gent genoemd. Al snel gingen de gewesten weer uit elkaar. Op 6 en 23 januari respectievelijk, werden de Unie van Atrecht en de Unie van Utrecht gesloten. Het verschil: de Unie van Atrecht, het zuidelijke gedeelte van de Nederlanden, waren voor steun aan koning Filips ll en de Unie van Utrecht daarentegen wilde de Opstand doorzetten. De noordelijke Nederlanden heette voortaan Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Voor vele wordt deze gebeurtenis gezien als de scheiding tussen het huidige Nederland en België. 3 Rampjaar Utrecht Het jaar 1672 was voor Utrecht een rampjaar. Franse troepen kwamen Nederland via het huidige Gelderland binnen. Met de economie ging het al niet goed en de komst van de Fransen zorgde voor nog hogere voedselprijzen. Eén jaar later vertrokken de Fransen weer. Dit deden ze door eerst Nederlandse dijken door te steken en gulden mee te nemen. Ook namen ze twintig gijzelaars mee. Nog geen jaar na het vertrek van de Fransen, zorgde een tornado ervoor dat op 1 augustus 1674 een groot deel van Utrecht verwoest werd. Onder andere het schip van de Domkerk begaf het. 4 Patriottentijd Patriotten waren gemotiveerde Nederlandse burgers die aan het einde van de 18e eeuw de democratisering wilden vervangen door het absolutisme. De patriotten - waren beïnvloed door de ideeën van Jean Jacques Rousseau over de algemene wil. Patriotten waren voor representatieve volksvertegenwoordiging, vrijheid van vergadering, vrijheid van meningsuiting. De ideeën over gelijkheid van protestanten, joden, dissenters en katholieken waren afkomstig van Franse en Schotse natuurfilosofen uit tijde van de Verlichting. De patriotten raakten geïnspireerd door de Amerikaanse onafhankelijkheid in 1776 en waren daarom tegen de Britten. Joan Derk van der Capellen tot den Pol,de voorman van de Patriotten,pleitte voor burgerbewapening. Utrecht, Overijssel en Gelderland kregen hierdoor meer rechten. Tijdens een landelijke bijeenkomst van exercitiegenootschappen in 1786 in Utrecht werd een belangrijke beslissing genomen. eerder was al besloten dat niet de stadhouder, maar de exercitiegenootschappen de leden voor de vroedschap zouden kiezen. De vroedschap van Utrecht werd op zeven leden na afgezet. Door al de verdeeldheid werd er gevreesd voor een burgeroorlog. Utrecht veranderde in een legerkamp om elke stadhouderlijke aanval af te slaan Idem, pagina

4 Utrecht als Hoofdstad? Utrecht was in het jaar 1808 voor ongeveer een halfjaar de hoofdstad van de koninkrijk Holland onder koning Lodewijk Napoleon. De Fransen bezaten tot 1813 Nederland. Opvallend was dat gedurende die bezetting het inwoneraantal rond de is gebleven. Rond 1900 was dit aantal rond de inwoners. Een flinke stijging dus 6. Utrecht en de trein Utrecht kreeg in 1843 treinverbinding. Dit zou heel goed zijn voor de economie, want in het jaar 1870 was Utrecht het middelpunt van spoorwegen. Dit zorgde voor de meer handel, dienstverlening en industrie. Er kwam dus meer werkgelegenheid. Omdat de treinen niet meer weg te denken waren bij Utrecht, werd in 1874 het Spoorwegmuseum gebouwd aan de Oosterspoorweg. Het museum heeft niet altijd dit adres gehad. Zo verhuisde het museum in 1935 naar het NS-hoofdgebouw aan het Moreelsepark. Ook heeft het museum tijdens de tweede wereldoorlog in de oostvleugel van het Rijksmuseum gestaan in Amsterdam. In 1951 werd de definitieve plek aangewezen voor het Spoorwegmuseum, namelijk het Maliebaanstation. Jammer genoeg is door deze verschuivingen en de oorlog een deel van de collectie verloren gegaan 7. Vrije tijd Door de toename van het werkgelegenheid en de stijging van de lonen had men meer vrije tijd. Om deze vrije tijd te benutten, ging men meestal naar Park Tivoli of naar de schouwburg. Ook was er jaarlijks een grote kermis op het Vredenburg. Tegenwoordig is er ook elk jaar een kermis, maar dan op de Maliebaan. In de loop van de 19 e eeuw ging men vooral naar koffiehuizen en voetbal kijken. 8 De bevolkingsgroei zette voort en er ontstonden nieuwe wijken zoals Tuinwijk, ondiep en Rivierenwijk. Ook Zuilen kwam later bij Utrecht. Zuilen had voorheen een eigen gemeente. Tweede wereldoorlog Nederland deed niet mee aan de eerste wereldoorlog. Helaas gold dit niet voor de tweede wereldoorlog. Nederland kon dit maal niet neutraal blijven en was helemaal niet voorbereid op een oorlog. Onder andere het hebben van een klein leger zorgde ervoor dat Nederland snel in de pan werd gehakt. Duitsland bombardeerde Rotterdam en dreigde ook Utrecht te bombarderen als Nederland niet capituleerde. Nederland had weinig kans en gaf zich over. Nederland was gedurende de periode in handen van de Duitsers. Veel joden

5 werden vervolgd en gedood. Op 7 mei 1945 trokken Canadese troepen langs de Biltstraat Utrecht binnen en bevrijdden Utrecht. Dit leidde tot grote blijdschap bij de inwoners 9. Huizenbouw na de oorlog Na de oorlog kon Nederland beginnen met de opbouw van de economie en het maken van nieuwe huizen in vooral Rotterdam. Na 1954 verdubbelde het Utrecht grondgebied. Zo werden Overvecht en Kanaleneiland en later Nieuwegein en Maarssen toegevoegd aan de Gemeente Utrecht. In deze plaatsen vond een grootschalige huizenbouw plaats. Dit is de reden dat er veel flats zijn in Overvecht en Kanaleneiland. Op 1 januari 2001 werden Vleuten en De Meern nog toegevoegd aan de gemeente. 10 Utrecht gelukkige en sfeervolle stad Utrecht behoort volgens de BBC tot één van de gelukkigste steden ter wereld. 11 Zo zijn er veel cafés en restaurants waar goed gegeten en gedronken kan worden. Van de inwoners dat Utrecht telt zijn er student die de stad levendig maken. Dus Utrecht is zeker een goede reisbestemming voor toeristen! gelukkigste-steden-ter-wereld.dhtml

6 Winkel van Sinkel Oudegracht AZ Utrecht 1. Ga oostelijke op Oudegracht richting Stadhuisbrug Sla rechtrechtsaf naar de Stadhuisbrug 3. Sla linksaf om op de Stadhuisbrug te blijven: U vindt uw bestemming links 5

7 Niet-kerkelijke gebouwen Winkel van Sinkel Anton van Sinkel opende zijn eerste zaak in 1821 aan de Nieuwedijk te Amsterdam. Zijn zaken gingen uitstekend. Hij opende meerdere filialen onder andere één in Utrecht. Zijn winkel kwam aan de Oudegracht. In 1824 kocht hij het huis Blijdestijn dat lag ook aan de Foto 1 Winkel van Sinkel rond 1955 Oudegracht. In 1834 kocht hij de winkels ernaast ook en liet alles slopen zodat hij er eenen grote winkel van kon maken 13. In 1837 ging de bouw van de winkel van start en de architect was Pieter Adams. In mei 1839 werd de Winkel van Sinkel officieel geopend. Het meest opvallende aan die winkel zijn de vier vrouwen die als pilaren dienden. De vier vrouwen zijn er vandaag de dag nog steeds. De winkel bleef bestaan tot het einde van de 19 e eeuw. In 1898 werd het gebouw verkocht aan een bank genaamd Vlaer en Knol 14. De bank fuseerde met een andere bank, genaamd ABN AMRO en het gebouw werd overbodig. In 1995 werd het pand Foto 2, Winkel van Sinkel tegenwoordig een horecabedrijf met vele andere gelegenheden. Zo kan men er uitgaan en soms zijn er zelfs festivals. Ook is er een restaurant. Nadat dit pand een horeca pand werd, kreeg het weer de naam Winkel van Sinkel. 15 Loopt u nu met de bocht mee richting het stadhuis. Het is niet heel ver van elkaar Idem, pagina

8 Stadhuis Uit archeologische logische onderzoek is gebleken dat het stadhuis al in het begin van de negende eeuw gebruikt werd16. Het stadhuis is omstreeks 1150 gebouwd en bestond destijds uit meerdere huizen. In 1122 kreeg Utrecht het stadsrecht. Dat hield in dat Utrecht trecht vanaf toen een stad was. Kort daarna werd op de plek waar het stadhuis stond een groot Foto 3, het Stadhuis met de Domtoren op de huis gebouwd. In 1253 was er een grote stadsbrand achtergrond omstreeks 1833 met als gevolg dat men het stadhuis moest herstellen. Het Stadhuis werd mooier dan voorheen. Het stadhuis keek voortaan naar de Oudegracht. In het jaar 1343 kwam het eerste stadsbestuur naar het stadhuis. Daar werden uitspraken gedaan over de Utrechtse burgers die de wet hadden overtreden, er werden dus mensen berecht. Als ze schuldig waren konden ze direct door naar de gevangenis in de kelder. In 1830 werden de huizen daar gesloopt om Foto 4, Het Stadhuis van Utrecht ruimte te maken voor een nieuw project. Er was een nieuw ontwerp gekomen voor het stadhuis dat was ontworpen door architect J. van Embden.. In 1846 werd het stadhuis nog een keer uitgebreid voor alle ambtenaren om er in te kunnen werken.17 Wanneer u klaar bent met het bewonderen van het stadhuis stadhuis loopt u door richting het Domplein. Universiteit Utrecht Academiegebouw Domplein JE Utrecht 8. Ga zuidelijke op Domplein richting Wed 9. Sla rechtsaf naar de Wed 10. Sla linksaf naar de Oudegracht/Oudegracht-Tolsteegzijde Oudegracht/Oudegracht 11. Sla rechtsaf naar de Gaardbrug 12. Sla linksaf naar de Oudegracht/Oudegracht-Tolsteegzijde:U Oudegracht/Oudegracht vindt uw bestemming rechts stadhuis. 7

9 Academiegebouw De start van het Academiegebouw gebouw begon in De architecten zijn; Eugen Gugel, Cornelis Vermijes en Ferdinand Jacob. Op de plek waar dit universiteitsgebouw versiteitsgebouw staat werd in 1579 de Unie van Utrecht ondertekend. Deze unie had als doel om de Spanjaarden te verjagen waar oorlog mee was Foto 5, het Academiegebouw rond 1900 destijds. Daarnaast werden afspraken gemaakt over andere zaken, zoals belastingen en godsdienst. godsdienst Dit gebouw is het hoofdgebouw van de universiteit van Utrecht. Dit gebouw zou als cadeau cad gegeven worden aan de Universiteit door de gemeente in 1886, maar door conflicten is dat niet gebeurd. Later werd het gebouw toch cadeau gegeven. Het wapen van de universiteit Utrecht Foto 6, het bijna onveranderde Academiegebouw anno nu steltt een stralende zon voor met het stadswapen in het 18 midden. Hierna erna ziet u allerlei winkels waar u kunt shoppen. Ook kunt u lekker iets nuttigen of wat rusten en de omgeving bezichtigen. bezichtigen Hoofdpostkantoor Neude 4. Ga zuidoostelijke op Stadhuisbrug richting Oudkerkhof 5. Weg vervolgen naar Vismarkt 6. Sla linksaf naar de Servetstraat 7. Ga rechtdoor op Domplein:U U vindt uw bestemming links

10 Hoofdpostkantoor Utrecht Tussen 1917 en 1924 werd het postkantoor gebouwd. Aanvankelijk werd het gebouw niet gebruikt als postkantoor. Pas in 1924 diende het gebouw als postkantoor. De architect van dit gebouw is Joseph Crouwel jr. Hij ontwierp meerde postkantoren en dat van Utrecht was daar een van19. Het pand is gebouwd in Amsterdams schoolstijl en is opvallend vanwege haar Foto 7, het Hoofdpostkantoor van parabolvormige bogen. Dit zorgt er tevens voor dat Utrecht anno 1940 het gebouw heel modern lijkt. In 2008 besloten post NL en TNT dat er zelfstandige postkantoren kwamen en vanaf dat moment ging het heel snel. De laatste twee postkantoren sloten hun deuren op 27 oktober Eén daarvan was het postkantoor van Utrecht die gevestigd was op het Neude. De postkantoren moesten sluiten omdat er servicebalies in supermarkten kwamen. Men kan Foto, 8 het Gebouw dient nu niet daar de post verzenden en/of ophalen. Dus de meer als postkantoor, maar is qua 20 uiterlijk niets veranderd postkantoren werden overbodig. Het gebouw is nu van ASR vastgoed. ASR heeft het pand tot 2015 verhuurd aan telecom bedrijf KPN. Wanneer het contract afloopt is ASR van plan om daar een luxe winkelcentrum te gaan bouwen. Verder zijn er op het Neude veel terrasjes en niet te vergeten het beeld Thinker on a Rock`` wat jaarlijks de aandacht van veel toeristen trekt. U loopt nu door richting de Mariaplaats. Als u daar eenmaal bent kunt u ook lekker wat nuttigen bij een van de vele cafés. Gebouw voor kunsten en wetenschappen, Utrecht 13. Ga noordwestelijke op Oudegracht/OudegrachtTolsteegzijde richtingdiaconessenstraat 14. Sla linksaf naar de Lange Rozendaal 15. Sla rechtsaf naar de Korte Rozendaal 16. Flauwe bocht naar rechts bij Kleine Geertekerkhof 17. Ga rechtdoor op Geertekerkhof 18. Weg vervolgen naar Springweg 19. Sla linksaf naar de Mariaplaats:U vindt uw bestemming rechts

11 Gebouw voor kunsten en wetenschap Dit gebouw staat op de Mariaplaats. De Mariaplaats diende vanaf 1391 als markt voor de burgers. Op de plek waar het gebouw nu staat stond een kerk. Die kerk heette de Mariakerk. Deze Mariakerk was as één van de vijf kapittelkerken. De kerk werd later gesloopt. In 1844 begon men met het bouwen van een nieuw gebouw. De architect van het gebouw is Johannes van Maurik. Op 20 maart 1847 ging het gebouw open als concertgebouw. Ongeveer dertig jaar later kwam daar een museum. In dat museum werden schilderijen tentoongesteld.. In 1905 hield het museum op met bestaan. Vanaf Van 1974 tot heden gebruikt het Utrechts trechts conservatorium het gebouw. In 1988 brandde het gebouw af en werd helemaal herbouwd. De restauratie zorgde voor het gebouw zoals we het nu kennen.21 Foto 9, Het gebouw voor kunsten en wetenschap op de Mariaplaats Foto 10, Hetzelfde gebouw wordt nu gebruikt door het Utrechts conservatorium Hiernaa loopt u door naar het Moreelspark. M Het is niet heel ver. 20. Ga noordoostelijke op Mariaplaatsrichting Mariaplaats Springweg 21. Sla rechtsaf naar de Springweg 22. Sla rechtsaf naar de Walsteeg 23. Sla linksaf naar de Catharijnebaan 24. Scherpe bocht naar rechts naar decatharijnesingel de 25. Sla linksaf richting Moreelsepark 26. Sla rechtsaf naar de Moreelsepark: Moreelsepark U vindt uw bestemming links

12 De Inktpot Dit gebouw werd gebouwd in opdracht van de Nederlandse Spoorwegen, kortweg de NS22. Men had voor dit gebouw 22 miljoen bakstenen nodig en dit it maakt De inktpot het grootste bakstenengebouw van Nederland. Men had ook veel eikenhout nodig en daarom hadden ze een compleet bos in Limburg gekocht. De Nederlandse Spoorwegen bezaten drie gebouwen in Utrecht. Het eerste gebouw gebou dat werd gebouwd zit aan het Moreelspark park en is gebouwd in Daarnaast kwam het tweede gebouw uw en dit werd gebouwd het jaar De architecten zijn N.J Kampersdijk persdijk en J.F Klinkhamer. De Inktpot I was klaar in Het gebouw uw diende als hoofdadministratiekantoor kantoor van de NS. Tijdens de tweede wereldoorlog werd het gebouw grotendeels ingenomen door de Bahnbevollmächtigter bei den Niederländischen Eisenbahen (Duitsers). In 2000 heeft een architect genaamd g Marc Ruygrok een Ufo met een doorsnede van 12 meter op het dak geplaatst. Als men de ufo ziet, zal hij waarschijnlijk schrikken, maar daarna kan men zien dat het geen echte ufo is. In het jaar 2000 begonnen de restauraties van het gebouw. Het werd compleet vernieuwd door de architecten van Andre en van Stigt. Het gebouw is sinds 2003 van Pro Rail. De NS is verhuisd naar de laan van Puntenburg Foto 11, De inktpot vanuit de lucht gefotografeerd Foto 12, het gebouw is tegenwoordig van Pro Rail

13 LangeNieuwstraat PH Utrecht 1. Ga noordwestelijke op Lange Nieuwstraat richting Abraham Dolesteeg 2. Weg vervolgen naar Korte Nieuwstraat 3. Weg vervolgen naar Domplein 4. Sla linksaf om op de Domplein te blijven U vindt uw bestemming rechts 12

14 Kerkelijke gebouwen Sint-Catharinakathedraal De kerk is een parochiekerk van de Rooms-katholieke Salvatorparochie en kathedraal van het aartsbisdom Utrecht.24De kerk is gebouwd tussen en heeft een gotische stijl. De Karlemieten begonnen in 1468 met het bouwen van de kerk. In 1529 namen de Johannieters de bouw over en voltooide de bouw in Deze kerk werd toegewijd aan Catharina van Foto 13, Utrecht, Sint Catherinakerk Alexandrië. Nadat bekend werd dat men geen katholiek mocht zijn, kwamen er winkels in de kerk, waaronder een smederij25. Na jaren door te gaan werd de kerk alsnog protestants en dat gebeurde in 1633 en ging door tot In 1840 schonk koning Willem ll de kerk aan de rooms-katholieken. Daarna werd de kerk alsnog Roomskatholiek. In 1859 tot 1901 werd de kerk helemaal veranderd. De kerk kreeg een neogotische stijl. De kerk was niet meer herkenbaar. Maar toen in 1955 de restauratie begon werd alles weer zoals het was. In 1636 had Pieter Jansz Saenredam een tekening van de kerk uit die tijd. De restauratie van 1955 tot 1965 zorgde ervoor dat de kerk er weer uitzag zoals het was. De kerk zag er nu veel saaier uit dan ervoor. De kerk kreeg een orgel Foto 14, De huidige Sint Catherinakerk cadeau van de katholieke burgerij voor het 50-jarige bestaan van de kerk als bisdom van Utrecht. De maker van de orgel was Maarschalkerweerd. Dat was een bedrijf en geen persoon. De mensen met het idee waren Wouter van Belle en Paul Houdijk. De kerk is Rooms-katholiek Idem, pagina

15 Domtoren Domplein JE Utrecht 5. Ga westelijke kant op richting Domplein 6. Vervolgens de weg volgen naar Servetstraat 7. De weg volgen naar Maartensburg 8. Ga rechtsaf naar de Buurkerkhof 9. Sla linksaf om op de Buurkerkhof te blijven Domkerk De plek waar nu de Domtoren staat stond eerst een ouder torengebouw dat werd gesloopt in 1320 en Men sloopte het om plaats te maken voor de Domtoren.27 De bouw begon in de late middeleeuwen. In 1328 lag de bouw stil. Daar waren enkele redenen voor. In 1382 was de Domtoren klaar. De toren was 27 meter hoger dan de huizen er omheen in die tijd. De oorspronkelijke hoogte is 109 meter, maar tijdens de restauratie in 1910 werd de spits veranderd, waardoor de hoogte 112 meter is. Foto 15, Domkerk omstreeks 1880 De Domtoren die we nu kennen is nog steeds 112 meter hoog raakte de Domkerk in brand. Men wilde de kerk een gotische bouwstijl geven. Ze konden beginnen met bouwen in Dertig jaar na de brand kon men pas weer beginnen met bouwen vanwege het tekort aan geld. De bouw duurde tot ?! Ja, u leest het goed 236 jaar duurde het bouwen van de Domkerk. Op 1 augustus 1674 stortte het middenschip in. Dit middenschip verbond de Foto 16, Huidige Domkerk onveranderd anno 2014

16 Domkerk met de Domtoren. In 1826 werden de resten opgeruimd. De Domkerk en de Domtoren zijn nooit meer met elkaar verbonden. De Domkerk is een protestantse kerk.28 Er vonden restauraties plaats in 1921 tot 1938 en in 1979 tot Er was nog een kerk op het Domplein, namelijk de Sint-Salvatorkerk. Deze werd gebouwd tussen 695 en 724. De kerk werd gesloopt in 1587 door religieuze redenen, omdat in 1580 men geen katholiek mocht zijn. In Utrecht werden alle katholieken kerken verboden. U kunt de Domkerk bezoeken door een rondleiding aan te vragen. U ziet allerlei kamertjes waar er dingen gebeuren. De trappen binnen in zijn heel erg smal. U moet ook heel veel lopen. Maar als u eenmaal boven bent heeft u een prachtig uitzicht over de stad Utrecht.29 Buurkerkhof Utrecht 10. Ga westelijke op Buurkerkhof richting3e Buurkerksteeg 11. Weg vervolgen naar 2e Buurkerksteeg 12. sla linksaf naar de Steenweg 13. Weg vervolgen naar Lange Elisabethstraat 14. Ga rechtdoor op Vredenburg 15. Weg vervolgen naar Sint Jacobsstraat U vindt uw bestemming rechts

17 Buurkerk De Buurkerk is gebouwd tussen 1279 en De buurkerk was in de late middeleeuwen de belangrijkste, oudste en rijkste parochiekerk van Utrecht.30 Daarvoor was het gebouw ruim drie keer in brand gevlogen dus vond men dat er een nieuw gebouw moest komen en die kwam er ook. De toren van het gebouw is 56 meter lang, maar het plan was om net als de domtoren een hoge toren te maken. Foto 17; Utrecht, Buurkerk rond 1957 Maar dat plan werd nooit waarheid. De kerk heeft een gotische bouwstijl en bestaat geheel uit baksteen en natuursteen31. De kerk werd toegewijd aan Maria. In 1430 besloten de inwoners van utrecht om de kerk te vergroten vanwege het ruimte tekort. Er kwamen teveel burgers naar de kerk voor allerlei zaken. Onder andere om de mis bij te wonen, gedoopt, getrouwd of begraven te worden32. Na 1455 werd de kerk als maar mooie, want toen kregen ze veel geld binnen en konden ze zorgen voor versiering. Tussen 1975 en 1984 vond een restauratie plaats. De orgel werd compleet vervangen. In de Buurkerk heeft Suster Bertkan 57 jaar lang vrijwillig opgesloten gezeten. Suster Bertkan is beroemd vanwege haar proza.33 In deze kerk hangen vier kerkklokken. Sinds 1984 is in de Buurkerk het museum van Speelklok tot Foto 18, de tegenwoordige Pierement gevestigd. Buurkerk

18 Hervormde Wijkvereniging "Jacobikerk" 16. Ga zuidelijke op Sint Jacobsstraatrichting Waterstraat 17. Sla linksaf naar de Jacobskerkhof 18. Weg vervolgen naar Jacobibrug 19. Sla rechtsaf naar de Oudegracht 20. Sla linksaf naar de Potterstraat 21. Flauwe bocht naar links naar de Neude 22. Weg vervolgen naar Lange Jansstraat 23. Ga rechtdoor op Janskerkhof 24. Flauwe bocht naar links om op dejanskerkhof te blijven U vindt uw bestemming links Jacobikerk De Jacobikerk is één van de vier middeleeuwse parochiekerken, de andere zijn Buurkerk, Nicolaikerk en de Geertekerk. De kerk moet gebouwd zijn tussen de 13e en 15e eeuw. De kerk werd uitgebreid tussen 1330 en 1460 vanwege de groeiende bevolking. De kerk was eerst een katholieke kerk, maar werd in 1580 protestants, vanwege het verbod op het katholieke geloof. Daarna is het interieur helemaal veranderd. In 1978 waren de mensen klaar met alle veranderingen. De toren was 80 meter hoog, maar door de storm in 1674 waaide die eraf. De toren werd pas hersteld in 1953 en die werd 63 meter hoog. Tussen is de kerk gerestaureerd. De kerk is in de middeleeuwen vaak vernieuwd en uitgebreid. In de 15e eeuw zag die eruit als nu. Aan de zuidzijde van de kerk zit nog een zonnewijzer uit De oudste zonnewijzer uit europa (die nog bestaat).34 Ieder jaar vindt er in de Jacobikerk de diploma-uitreiking plaats van het St. Gregorius College. Foto 19, de Jacobikerk eind jaren 70 Foto 20, de Huidige Jacobikerk

19 Janskerk Janskerkhof 26 Utrecht 25. Ga westelijke op Janskerkhof 26. Weg vervolgen naar Lange Jansstraat 27. Weg vervolgen naar Neude 28. Weg vervolgen naar Potterstraat 29. Sla rechtsaf naar de Oudegracht 35 U vindt uw bestemming links Janskerk Janskerk staat op het Janskerkhof in Utrecht. Het is één van de vijf kapittelkerken. De Janskerk is ook een kerk van de kerkenkruis. De Janskerk staat voor het noorden, de Pieterskerk voor het oosten, de Paulusabdij in het westen en de Mariakerk in het zuiden. De Janskerk is gebouwd na 1040 door bisschop Bernold en werd toegewezen aan Johannes de Doper. De stijl is romaans en gotisch. Tot aan de 16e eeuw was de kerk volledig romaans. In het begin van de 16e eeuw werd het romaanse koor vervangen. In plaat daarvan kwam het gotische koor. Ze hadden plannen om de kerk in zijn geheel te veranderen in een gotische bouwstijl, maar het bleef hierbij. Er werd niks meer veranderd. De kerk is uitgebreid tussen 1508 en In 1656 werd de kerk een hervormde kerk. In 1674 werd de westzijde van de kerk vernietigd. Aan het begin van de 19e eeuw diende de kerk als een kazerne voor Russische en Pruisische soldaten. Er vond ook een restauratie plaats tussen De Janskerk dient nu als 35 Google maps Foto 21,Utrecht, Janskerk 1984 Foto 22, Utrecht Janskerk tegenwoordig 18

20 speciale vergaderarrangementen en kan ook dienen als huwelijksarrangementen. Er kunnen ook evenementen plaatsvinden. U kunt de kerk altijd bezoeken. Uit de kerk komt de apostel Jacobus de Eerdere. Hij was een van de apostelen van Jezus van Nazareth. De kerk is een protestantse kerk. De kerk dient als een plek voor bijeenkomsten, concerten en diensten van de kerk.36 Sint-Augustinuskerk De kerk is gebouwd tussen De kerk is toegewijd aan Augustinus van Hippo. De SintAugustinuskerk maakt deel uit van de Salvatorparochie in Utrecht samen met de Sint-Catherinakerk. De architect van het gebouw K. Zocher heeft een waterstaatkerk ontworpen. Dat zijn kerken die de eerste 70 jaar van de 19 eeuw zijn ontworpen en gebouwd. Deze kerk heeft een neoclassicistische stijl. Deze kerk is de grootste katholieke kerk in Utrecht na de godsdienstvrijheid. De zuilen die aan de voorkant zitten doet je denken aan de oud - Griekse tijd. Deze kerk is ook met toeval gebouwd, want het plan was om de kerken te verdelen, maar de protestanten gingen daarmee niet akkoord. Toen moesten de katholieken wel nieuwe kerken bouwen. De kerk is dagelijks geopend en u kunt altijd een kijkje nemen. Foto 23, Utrecht, St Augustinuskerk 1971 Foto 24, De Sint Augustinuskerk anno

21 U bent nu aan het eind van de wandelroute. We hopen dat u heeft genoten van de bezienswaardigheden en veel mooie foto s heeft gemaakt. Volg dezelfde weg terug om weer aan te komen bij de Winkel van Sinkel. 20

NEDERLAND IN DE 16e EEUW

NEDERLAND IN DE 16e EEUW NEDERLAND IN DE 16e EEUW In de 16e eeuw vielen de Nederlanden onder de Spaanse overheersing. Er bestonden grote verschillen tussen de gewesten (= provincies), bv: - dialect - zelfstandigheid van de gewesten

Nadere informatie

Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5

Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5 De Kerk Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5 2 1. Geschiedenis De grote bevolkingsgroei in de tweede helft van de 14de eeuw maakte het noodzakelijk nieuwe kerken

Nadere informatie

De Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok

Nadere informatie

Dagboek Sebastiaan Matte

Dagboek Sebastiaan Matte Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen

Nadere informatie

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus 138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: De Nederlandse Opstand (1555 1588)

Hoofdstuk 2: De Nederlandse Opstand (1555 1588) Hoofdstuk 2: De Nederlandse Opstand (1555 1588) Geschiedenis VWO 2011/2012 www.lyceo.nl 1555-1588 Politiek: Nederland onafhankelijk Economie: Amsterdam wordt de stapelmarkt van Europa Welke staatsvorm?

Nadere informatie

Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn

Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen

Nadere informatie

Stofomschrijving Deze opdracht hoort bij 2.1-3.1 en 3.2 van De Republiek in tijd van Vorsten (Geschiedenis Werkplaats).

Stofomschrijving Deze opdracht hoort bij 2.1-3.1 en 3.2 van De Republiek in tijd van Vorsten (Geschiedenis Werkplaats). Het verhaal van 1588 Bodystorming Inleiding Het jaar 1588 is een belangrijk jaar in de geschiedenis van de Republiek. De gebeurtenissen die eraan vooraf gaan worden als feiten voorgelezen en tussen de

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers

Nadere informatie

Het verhaal van de 80 jarige oorlog!

Het verhaal van de 80 jarige oorlog! Het verhaal van de 80 jarige oorlog! Filips II erft het grote "Europese Rijk" van zijn vader Karel V. Om te beginnen gaat hij strenge belastingen heffen. 1 Na een aantal jaar vertrekt hij naar Spanje,

Nadere informatie

Speurtocht door Utrecht

Speurtocht door Utrecht Speurtocht door Utrecht De speurtocht start in de oude kloostertuin aan de Mariaplaats. Hier stond vroeger de Maria Maior, de Mariakerk. Tip! Bij sommige gebouwen vind je handige bruine bordjes met informatie.

Nadere informatie

Speurtocht door Utrecht

Speurtocht door Utrecht Speurtocht door Utrecht De speurtocht start in de oude kloostertuin aan de Mariaplaats. Hier stond vroeger de Maria Maior, de Mariakerk. 1. Mariakerk De kloostergangen van de Mariakerk anno 2010. Mariakerk.

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk door een scholier 1970 woorden 12 oktober 2005 6,7 72 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag: Hoe beschrijven en verklaren we

Nadere informatie

ROUTEBESCHRIJVING STADSWANDELING OIRSCHOT

ROUTEBESCHRIJVING STADSWANDELING OIRSCHOT ROUTEBESCHRIJVING STADSWANDELING OIRSCHOT Een van de mooiste marktpleinen van Brabant ligt in Oirschot. Dit marktplein is beschermd dorpsgezicht en de kastanje- en lindebomen, de gaaf bewaarde oude huizen,

Nadere informatie

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij

Nadere informatie

Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt

Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden

Nadere informatie

Landenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u?

Landenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u? Landenspel Korte omschrijving werkvorm: In deze opdracht wordt de klas verdeeld in vijf groepen. Iedere groep krijgt een omschrijving van een land en een instructie van de opdracht. In het lokaal moeten

Nadere informatie

Eigen terrein Het Utrechts Archief/De Rechtbank. Overzijde kerk, voor universiteitsgebouw, parallel aan fietspad 3

Eigen terrein Het Utrechts Archief/De Rechtbank. Overzijde kerk, voor universiteitsgebouw, parallel aan fietspad 3 Locatielijst Vlaggenmasten Binnenstad Nummer Naam locatie Beschrijving van de plek Aantal vlaggen Opmerkingen 1 Achter de Dom Langs de Domkerk 6 In 2 groepen van 3 2 Achter de Dom 3 Achter de Dom 4 Achter

Nadere informatie

1c. Losse opdracht- Memoryspel

1c. Losse opdracht- Memoryspel 1c. Losse opdracht- Memoryspel Instructie: Op de volgende pagina van deze instructie vindt u het memory-spel met de portretten van de hoofdrolspelers tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Op elk portret staat

Nadere informatie

De renaissance!! Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis.!

De renaissance!! Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis.! De renaissance Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis. Deze term betekent letterlijk de wedergeboorte, en is een kunststroming uit

Nadere informatie

Bouwstijlen van kerken in Nederland. De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal:

Bouwstijlen van kerken in Nederland. De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal: Bouwstijlen Bouwstijlen van kerken in Nederland De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal: Oudste stenen gebouw Romaans Gotiek Neogotiek Renaissance Neorenaissance Classicisme

Nadere informatie

Wandelend langs de kerken en plaatsen van voormalige kerken van Gorredijk

Wandelend langs de kerken en plaatsen van voormalige kerken van Gorredijk Wandelend langs de kerken en plaatsen van voormalige kerken van Gorredijk Wandelroute van ongeveer een uur en een kwartier. Van de Ontmoetingskerk naar de voormalige Evangelische Gemeente Eben Haëzer Vanuit

Nadere informatie

Korte geschiedenis van de parochie

Korte geschiedenis van de parochie Korte geschiedenis van de parochie Het dorp Schin op Geul is zeer oud. Onder de naam Schina komt het reeds voor in het oudste gedenkboek der abdij van de H.Remigius te Reims, dat omstreeks 847 werd opgesteld.

Nadere informatie

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze

Nadere informatie

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk). Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest

Nadere informatie

Speurtocht door Utrecht

Speurtocht door Utrecht Speurtocht door Utrecht De speurtocht start in de oude kloostertuin aan de Mariaplaats. Hier stond vroeger de Maria Maior, de Mariakerk. Tip! Bij sommige gebouwen vind je handige bruine bordjes met informatie.

Nadere informatie

Werkblad Introductie. 1. WAT GEBEURT HIER? Hieronder staan beelden uit de film. Maak er zelf korte bijschriften bij.

Werkblad Introductie. 1. WAT GEBEURT HIER? Hieronder staan beelden uit de film. Maak er zelf korte bijschriften bij. Werkblad Introductie 1. WAT GEBEURT HIER? Hieronder staan beelden uit de film. Maak er zelf korte bijschriften bij. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 2. PETJE OP, PETJE AF: WAAR OF NIET? Zijn de volgende zinnen

Nadere informatie

Speurtocht door Utrecht

Speurtocht door Utrecht Speurtocht door Utrecht De speurtocht start in de oude kloostertuin aan de Mariaplaats. Hier stond vroeger de Maria Maior, de Mariakerk. Tip! Bij sommige gebouwen vind je handige bruine bordjes met informatie.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting door een scholier 990 woorden 24 februari 2018 4,2 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 3 + kenmerkende

Nadere informatie

Kastelen in Nederland

Kastelen in Nederland Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,

Nadere informatie

Noord-Nederlandse gewesten. Smeekschift

Noord-Nederlandse gewesten. Smeekschift Habsburgs gezag Vanaf dat moment stonden de zuidelijke Nederlanden onder Habsburgs gezag. Noord-Nederlandse gewesten Door vererving en verovering vielen vanaf dat moment ook alle Noord- Nederlandse gewesten

Nadere informatie

en nog andere straten moest nog worden aangelegd.

en nog andere straten moest nog worden aangelegd. In de Belle Epoque had de Brabantstraat en de Brabantdam. De Brabantstraat liep van de Vogelmarkt tot aan het François Laurentplein. Deze straat is een van de oudste van Gent want werd reeds vermeld in

Nadere informatie

2. Bourtange I. Kijk naar het plaatje en lees bovenstaande titel. Waar zou de luistertekst over gaan? Kruis het juiste antwoord aan.

2. Bourtange I. Kijk naar het plaatje en lees bovenstaande titel. Waar zou de luistertekst over gaan? Kruis het juiste antwoord aan. 2. Bourtange I. Kijk naar het plaatje en lees bovenstaande titel. Waar zou de luistertekst over gaan? Kruis het juiste antwoord aan. 1. Boeren gebruiken een tang om de nagels van hanen bij te knippen.

Nadere informatie

Gent 24b. De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz. Onderbergen. Het pand van de Dominicanen. Predikherenlei

Gent 24b. De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz. Onderbergen. Het pand van de Dominicanen. Predikherenlei De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz Gent 24b Onderbergen. Het pand van de Dominicanen Predikherenlei Rue de la Valléé nr 40 /Onderbergen Onderbergen nr 57 in 1940 Tweede gedeelte

Nadere informatie

Profielwerkstuk. Daan Hendrik Michiel Verwaaijen. Een historische rondleiding door Utrecht.

Profielwerkstuk. Daan Hendrik Michiel Verwaaijen. Een historische rondleiding door Utrecht. Profielwerkstuk. Daan Hendrik Michiel Verwaaijen. Een historische rondleiding door Utrecht. 1 Inhoudsopgave: Voorwoord. 3 Samenvatting van het ontstaan van Utrecht. 4 Overzicht route 7 Achtergrondinformatie

Nadere informatie

België. Jopie Euwe-Beaufort (links)

België. Jopie Euwe-Beaufort (links) België De afgelopen negen jaar mocht ik wonen in de hoofdstad van Europa. Zag ik voorheen Antwerpen als de mooie gezellige stad van België en Brussel als een grauw en grijs bestuursbolwerk, vanaf de eerste

Nadere informatie

De opkomst van het christendom

De opkomst van het christendom De opkomst van het christendom Goden in het Romeinse Rijk Net als de Egyptenaren, Grieken en Germanen geloofden de Romeinen in veel goden. Apollo De belangrijkste waren de staatsgoden zoals Jupiter en

Nadere informatie

PINKSTEREN DRIE: Bokkie kopen!

PINKSTEREN DRIE: Bokkie kopen! PINKSTEREN DRIE: Bokkie kopen! Met PINKSTEREN hebben we in Nederland altijd vrij! Er is een 1 e Pinksterdag, een 2 e Pinksterdag. En in Purmerend (en omgeving) hebben we zelfs een 3 e Pinksterdag. Op deze

Nadere informatie

Werkgroep Bouwhistorie Zutphen. Informatiekaart St. Janskerk. St. Janskerk

Werkgroep Bouwhistorie Zutphen. Informatiekaart St. Janskerk. St. Janskerk Informatiekaart St. Janskerk St. Janskerk De spits van deze lange slanke toren staat al eeuwen scheef. Hoe dat komt weten we niet, maar het zal tot in lengte van dagen wel zo blijven. De toren heeft niet

Nadere informatie

De Geschiedenis Op 28 Oktober in 1237 werd een nederzetting gesticht met de naam Berlijn in het toen genaamde Pruisen. Op dezelfde datum werd ook in de buurt Cölin opgericht. In 1307 werden deze nederzettingen

Nadere informatie

[GESCHIEDENIS VAN UTRECHT]

[GESCHIEDENIS VAN UTRECHT] 2016 SGC St. Gregorius College Simo el hadouchi H5B [GESCHIEDENIS VAN UTRECHT] Inhoudsopgave De geschiedenis van Utrecht Bladzijde 2-6 Route van Utrecht en adressering Bladzijde 7 Bezienswaardigheden,

Nadere informatie

Op bezoek in de Sint Bavo Basiliek aan de Leidsevaart.

Op bezoek in de Sint Bavo Basiliek aan de Leidsevaart. Op bezoek in de Sint Bavo Basiliek aan de Leidsevaart. Via de Nederlandse Genealogische Vereniging, afd. Kennemerland zijn we in de gelegenheid gesteld om een rondleiding in de Sint Bavo Basiliek bij te

Nadere informatie

Leerdoel Leerlingen herhalen op een speelse manier kennis over het ontstaan en het bestuur van de Republiek.

Leerdoel Leerlingen herhalen op een speelse manier kennis over het ontstaan en het bestuur van de Republiek. HISTORISCHE BLINGO Korte omschrijving werkvorm Deze kennisquiz is een combinatie van Bingo en Lingo. De klas wordt verdeeld in zes teams. Ieder team heeft een bingokaart met daarop negen jaartallen. Het

Nadere informatie

Reisverslag Boedapest 2015 Deel 2 [1]

Reisverslag Boedapest 2015 Deel 2 [1] Gepubliceerd op Willem-Jan van der Zanden (http://www.wjvanderzanden.nl) Home > Reisverslag Boedapest 2015 Deel 2 Reisverslag Boedapest 2015 Deel 2 [1] Door wjvanderzanden[2]op vr, 07/24/2015-13:29 Tags:reizen

Nadere informatie

De klassieke tijdlijn

De klassieke tijdlijn De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict

Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict Werkstuk door een scholier 1470 woorden 25 oktober 2003 6,8 41 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Memo-dossier Vlaams nationalisme. Hoofdvraag: Hoe ontwikkelde

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-12-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een beschrijving van een politieke stroming (rond 1870): Zij

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo II

Eindexamen geschiedenis vwo II Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen Vanaf de zomer van 1789 trokken veel Franse vluchtelingen naar Oostenrijk. 1p 1 Waarom vormde dit voor het Franse revolutionaire

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Gebeurtenis Regeerperiode 1403-1442

Gebeurtenis Regeerperiode 1403-1442 Johanna van Polanen is pas 11 jaar als ze trouwt. Dit komt doordat haar familie een verstandshuwelijk sluit. Ontvang 100 florijnen. 1403 Engelbrecht de Eerste van Nassau trouwt met Johanna van Polanen.

Nadere informatie

Calvijn. Vrede van Augsburg. Margaretha van Parma. Hertog van Alva. De keurvorst van Saksen. Karel V. Buitenlandse zaken en oorlog

Calvijn. Vrede van Augsburg. Margaretha van Parma. Hertog van Alva. De keurvorst van Saksen. Karel V. Buitenlandse zaken en oorlog In welk jaar publiceerde Luther zijn 95 stellingen? Welke Frans-Zwitserse hervormer kreeg veel aanhang in de Nederlanden? Welke vrede bepaalde, dat de vorst de religie van zijn volk bepaalt? 1517 Calvijn

Nadere informatie

OORLOG IN OVERIJSSEL 2015

OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had

Nadere informatie

Gaudi Parc Guel Barcelona

Gaudi Parc Guel Barcelona voorkant Gaudi Parc Guell Barcelona 12 Gaudi De architectuur die te vinden is Architectuur in het park zegt veel over het werk van Antonio Gaudi. De architectuur is herkenbaar en opvallend. De architectuur

Nadere informatie

L ang geleden zag de Achterhoek er. De geschiedenis van Doetinchem, Wehl en Gaanderen

L ang geleden zag de Achterhoek er. De geschiedenis van Doetinchem, Wehl en Gaanderen Vuurstenen werktuigen steentijd [Stadsmuseum] L ang geleden zag de Achterhoek er heel anders uit dan tegenwoordig. Er waren uitgestrekte heidevelden, moerassen en veel bossen. Kortom, een ruig en onherbergzaam

Nadere informatie

Lesbrieven WOI. 100 jaar Groote Oorlog

Lesbrieven WOI. 100 jaar Groote Oorlog Lesbrieven WOI 100 jaar Groote Oorlog De Ginter gemeenten 1 Gistel 2 Oudenburg 3 Ichtegem 4 Torhout 5 Zedelgem 6 Koekelare 7 Kortemark 2 Kortemark tijdens de Eerste Wereldoorlog Kortemark vóór de oorlog

Nadere informatie

Ontstaan van de Gouden Eeuw (1588-1648)

Ontstaan van de Gouden Eeuw (1588-1648) 1 Ontstaan van de Gouden Eeuw (1588-1648) H!to"sche context Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-1648 meneervanempel.nl 2 Hoofdvraag Waardoor ontstond in de Republiek de Gouden Eeuw, 1588-1648?

Nadere informatie

Arras. De Champs-Élysées

Arras. De Champs-Élysées Utrecht, de Domstad Neeltje Jans Arras Kasseien in Noord-Frankrijk De Champs-Élysées Alpe d Huez Gâteau à la broche Utrecht, de Domstad De Tour de France start in 2015 in Utrecht. Utrecht wordt ook wel

Nadere informatie

Bij nummer 12 rechtsaf, 3e Buurkerksteeg. Je loopt tegen een kerk aan.

Bij nummer 12 rechtsaf, 3e Buurkerksteeg. Je loopt tegen een kerk aan. Historisch Utrecht Auteur: Gerard Goudriaan Door de geschiedenis van Utrecht De historie van Utrecht speelt zich op een kleine oppervlakte af. Dit is de reden dat deze wandeling relatief kort is. Wel gaan

Nadere informatie

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een

Nadere informatie

Liniepad Abcoude. Liniepad Abcoude / wandelroute (10 km) Wandelen langs de Stelling van Amsterdam. Horeca Forten in de omgeving.

Liniepad Abcoude. Liniepad Abcoude / wandelroute (10 km) Wandelen langs de Stelling van Amsterdam. Horeca Forten in de omgeving. Liniepad Abcoude Wandelen langs de Forten Horeca Forten in de omgeving Molens in de omgeving pagina 1 / 6 Omschrijving Deze wandelroute is opgesteld door Natuurmonumenten WANDELEN OVER HET LINIEPAD De

Nadere informatie

3a. Denk opdracht- Wie ben ik?

3a. Denk opdracht- Wie ben ik? 3a. Denk opdracht- Wie ben ik? Instructie: Wie ben ik is een spel waarbij de kinderen gebruik maken van de hoofdpersonen uit de Opstand der Nederlanden: Johannes Calvijn, Angelus Merula, Willem van Oranje,

Nadere informatie

Naam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6

Naam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6 Naam: De Romeinen De Romeinse bouwkunst. De Romeinen behoren tot de beste bouwers uit de geschiedenis. Ze bouwden tempels, riolen, waterleidingen, wegen, kanalen, huizen, aquaducten, havens, bruggen en

Nadere informatie

Reisverslag Heidelberg 2016 Deel 7 (2 augustus 2016) [1]

Reisverslag Heidelberg 2016 Deel 7 (2 augustus 2016) [1] Gepubliceerd op Willem-Jan van der Zanden (http://www.wjvanderzanden.nl) Home > Reisverslag Heidelberg 2016 Deel 7 (2 augustus 2016) Reisverslag Heidelberg 2016 Deel 7 (2 augustus 2016) [1] Door wjvanderzanden[2]op

Nadere informatie

Liniepad Abcoude. Liniepad Abcoude / wandelroute (10 km) Wandelen langs de Stelling van Amsterdam. Horeca Forten in de omgeving.

Liniepad Abcoude. Liniepad Abcoude / wandelroute (10 km) Wandelen langs de Stelling van Amsterdam. Horeca Forten in de omgeving. Liniepad Abcoude Wandelen langs de Stelling van Amsterdam Forten Horeca Forten in de omgeving Molens in de omgeving pagina 1 / 5 Omschrijving Deze wandelroute is opgesteld door Natuurmonumenten WANDELEN

Nadere informatie

Het begin van staatsvorming en centralisatie. Onderzoeksvraag; Hoe vond de staatsvorming van Engeland, Frankrijk en het hertogdom Bourgondië plaats?

Het begin van staatsvorming en centralisatie. Onderzoeksvraag; Hoe vond de staatsvorming van Engeland, Frankrijk en het hertogdom Bourgondië plaats? Onderzoeksvraag; Hoe vond de staatsvorming van Engeland, Frankrijk en het hertogdom Bourgondië plaats? Voorbeeld 1: Engeland De bezittingen van de Engelse koning Hendrik II in Frankrijk rond 1180 zijn

Nadere informatie

China. - De geschiedenis en cultuur van Peking -

China. - De geschiedenis en cultuur van Peking - Pagina 1 Groep 8 Colofon China - De geschiedenis en cultuur van Peking - Leerling - informatie Inleiding In deze les gaan wij het hebben over de Chinese stad Peking. We kijken met elkaar naar een stukje

Nadere informatie

Routebeschrijving per auto

Routebeschrijving per auto Routebeschrijving per auto Als u besluit met de auto te komen, houdt u er dan rekening mee dat de binnenstad van Utrecht slecht bereikbaar is per auto; bovendien zijn de parkeertarieven in de Binnenstad

Nadere informatie

3. Door de kruistochten werden de wegen naar het Oosten weer bekend en werd

3. Door de kruistochten werden de wegen naar het Oosten weer bekend en werd Samenvatting door M. 1059 woorden 9 december 2013 6 13 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 3.2 Waardoor de handel herleeft in de hoge middeleeuwen 1. Handelaren gingen zicht weer organiseren en gingen samenwerken

Nadere informatie

"Begraafplaats Nieuw Dordrecht" Klazienaveensestraat! "Donald Fells is hier gevonden" Houttuinen!

Begraafplaats Nieuw Dordrecht Klazienaveensestraat! Donald Fells is hier gevonden Houttuinen! Routebeschrijving naar "Nederlands Hervormde Kerk" Vastenow! 61,6 km ca. 1 uur 34 min. Route langs de crash sites van de RAF toestellen die in de omgeving van Emmen zijn neergekomen in 1943 en 1944, alsmede

Nadere informatie

Het kasteel begin 19e eeuw. Naar een gouache van J.A. Knip. RHCe, fotocollectie nr. 108658.

Het kasteel begin 19e eeuw. Naar een gouache van J.A. Knip. RHCe, fotocollectie nr. 108658. 2. Huidige kasteel Anders dan in het verleden vaak gedacht is, heeft het kasteel van Helmond een eeuwenlange bouwgeschiedenis gekend. Begonnen in het tweede kwart van de veertiende eeuw (ca. 1325) werd

Nadere informatie

Dagexcursie Utrecht Danique Voorthuijzen Jaar: 2 Datum: 07/02/2011

Dagexcursie Utrecht Danique Voorthuijzen Jaar: 2 Datum: 07/02/2011 Dagexcursie Utrecht Danique Voorthuijzen Jaar: 2 Datum: 07/02/2011 Voordat we naar het museum gingen hebben we eerst een stadswandeling door Utrecht gemaakt. We zijn hierbij langs verschillende punten

Nadere informatie

Naast het Centraal Museum is een beperkte mogelijkheid tot (betaald) parkeren.

Naast het Centraal Museum is een beperkte mogelijkheid tot (betaald) parkeren. Bereikbaarheid Adresgegevens Centraal Museum De Tuinzaal De Nicolaïkerk Nicolaaskerkhof 10 Nicolaasdwarsstraat 14 Nicolaaskerkhof 8 3512 XC Utrecht 3512 XH Utrecht 3512 XC Utrecht Bereikbaarheid: Per auto

Nadere informatie

Den Haag Scheveningen Delft

Den Haag Scheveningen Delft Den Haag Scheveningen Delft Zaterdag en zondag 21 en 22 juni 2008 met bezoek aan Mauritshuis Museum Beelden aan zee Vermeercentrum V.V.A. afdeling Brussel G. Gilsonstraat 55, 1090 Brussel tel. 02-479.32.32

Nadere informatie

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat

Nadere informatie

Omschrijving. Bezienswaardigheden. Naar buiten in 's-graveland / wandelroute (17 km)

Omschrijving. Bezienswaardigheden. Naar buiten in 's-graveland / wandelroute (17 km) Omschrijving Bijzonder aan s-graveland is de concentratie van zoveel buitenplaatsen op een relatief klein rechthoekig gebied. De buitenplaatsen zijn mede bepalend voor het karakter van de hele gemeente.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden. Datum 2 mei 2011

Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden. Datum 2 mei 2011 Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden Datum 2 mei 2011 Colofon Projectnaam Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden Auteur Willem de Bruin Datum 2 mei 2011 1. Inleiding 1.1

Nadere informatie

1 ste OPDRACHT - Maquette

1 ste OPDRACHT - Maquette Naam... Klas... 1 ste OPDRACHT - Maquette 1a Zet de maquette van de Domkerk voorzichtig in elkaar, zoals hij te zien is op de plattegrond hieronder. 1b Zet de nummers op de juiste plaats in de tekening

Nadere informatie

Beknopte historische geografie van Oosterhout en Den Hout

Beknopte historische geografie van Oosterhout en Den Hout Titel: Beknopte historische geografie van Oosterhout en Den Hout Inleiding Oosterhout, strategisch gelegen tussen de A27, de A59 en de A16 heeft al een lange geschiedenis. Thans een bruisende stad met

Nadere informatie

TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën

TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Tijd van Pruiken en Revoluties 1700-1800 Vroegmoderne Tijd Kenmerkende aspecten Uitbouw van de Europese overheersing,

Nadere informatie

HOOGLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG

HOOGLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG HOOGLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Het is oorlog! Het brandweerkorps wordt snel samengeroepen voor het gemeentehuis. De brandweermannen moeten de jongens gaan waarschuwen

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 3 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 3 Toetsvragen Tijdvak 3 Toetsvragen 1 Op veel afbeeldingen wordt de Romeinse keizer Constantijn als een heilige afgebeeld met een stralenkrans om zijn hoofd. Welke reden was er om Constantijn als christelijke heilige

Nadere informatie

Per auto (Centraal Museum, Nicolaaskerkhof, Utrecht) Naast het Centraal Museum is een beperkte mogelijkheid tot (betaald) parkeren.

Per auto (Centraal Museum, Nicolaaskerkhof, Utrecht) Naast het Centraal Museum is een beperkte mogelijkheid tot (betaald) parkeren. Bereikbaarheid Adresgegevens Centraal Museum Nicolaaskerkhof 10 3512 XC Utrecht De Tuinzaal Nicolaasdwarsstraat 14 3512 XH Utrecht De Nicolaïkerk Nicolaaskerkhof 8 3512 XC Utrecht Per auto (Centraal Museum,

Nadere informatie

4 De Nederlandse opstand

4 De Nederlandse opstand 4 De Nederlandse opstand Kenmerken Nederlanden: * veel water * weinig goede wegen * weinig steden * veel dorpen * aparte gewesten * gewesten zeer zelfstandig Habsburgse Nederlanden 1477-1581 * 17 gewesten

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Ro Samenvatting door S. 1180 woorden 29 maart 2016 6,4 11 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 5 De Ro Paragraaf 1 t/m 7 1 Van dorp

Nadere informatie

2 De oprichting van de VOC en de WIC zorgde ervoor dat overal op de wereld Zeeuwse en Hollandse schepen voeren.

2 De oprichting van de VOC en de WIC zorgde ervoor dat overal op de wereld Zeeuwse en Hollandse schepen voeren. Tijdvak 6 Toetsvragen 1 In de Tijd van Vorsten en Regenten werden in ook in de Nederlanden de eerste handelstochten naar Azië georganiseerd. Hoe werden deze tochten gefinancierd? A De Nederlandse overheid

Nadere informatie

Vind de mooiste fietsroutes op Fietsroute Warffum, Roodeschool en Uithuizen

Vind de mooiste fietsroutes op  Fietsroute Warffum, Roodeschool en Uithuizen Fietsroute 121695 Warffum, Roodeschool en Uithuizen Praktische informatie Dichtstbijzijnde parkeerplaats roode til Roode Til 9679 Oldambt Dichtstbijzijnde parkeerplaats vanaf eindpunt roode til Roode Til

Nadere informatie

Reisverslag Liechtenstein 2016 Deel 5 (31 juli 2016) [1]

Reisverslag Liechtenstein 2016 Deel 5 (31 juli 2016) [1] Gepubliceerd op Willem-Jan van der Zanden (http://www.wjvanderzanden.nl) Home > Reisverslag Liechtenstein 2016 Deel 5 (31 juli 2016) Reisverslag Liechtenstein 2016 Deel 5 (31 juli 2016) [1] Door wjvanderzanden[2]op

Nadere informatie

2 Vroege renaissance 2.1

2 Vroege renaissance 2.1 2 Vroege renaissance Giotto di Bondone, rond 1315 Veranderingen Het vorige werkboek eindigde met de 14e eeuwse kunstenaar Giotto di Bondone, die in Italië een nieuwe kunststijl introduceerde. Voor het

Nadere informatie

Tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600) / Renaissance

Tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600) / Renaissance Tijdvakken Tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600) / Renaissance K.A. * Het begin van de Europese overzeese expansie * Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een

Nadere informatie

Naast het Centraal Museum is een beperkte mogelijkheid tot (betaald) parkeren.

Naast het Centraal Museum is een beperkte mogelijkheid tot (betaald) parkeren. Bereikbaarheid Adresgegevens Centraal Museum De Tuinzaal De Nicolaïkerk Nicolaaskerkhof 10 Nicolaasdwarsstraat 14 Nicolaaskerkhof 8 3512 XC Utrecht 3512 XH Utrecht 3512 XC Utrecht Bereikbaarheid: Per auto

Nadere informatie

GITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG

GITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG GITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op vrijdag 31 juli 1914 staat Gits in rep en roer: de algemene mobilisatie wordt afgekondigd. Alle jongemannen die in aanmerking komen voor

Nadere informatie

B1 Hoofddorp pagina 1

B1 Hoofddorp pagina 1 B1 Hoofddorp pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 2. Geschiedenis 3. Ontwikkeling 4. Bezienswaardigheden 1. Inleiding Hoofddorp is een stad in de provincie Noord-Holland en de hoofdplaats van de gemeente Haarlemmermeer.

Nadere informatie

De Romeinen. Wie waren de Romeinen?

De Romeinen. Wie waren de Romeinen? De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als

Nadere informatie

Het land op de kaart

Het land op de kaart Eritrea Het land op de kaart Indeling Geografie Geschiedenis De bevolking Godsdienst Onafhankelijkheidsoorlog Politiek Oorlog met Ethiopië 1998 Eindeloze dienstplicht Geografie. Eritrea ligt in de hoorn

Nadere informatie

SPELREGELS START. Loop vanaf het Tongerloplein richting Molenstraat en sla rechtsaf de hoek om.

SPELREGELS START. Loop vanaf het Tongerloplein richting Molenstraat en sla rechtsaf de hoek om. SPELREGELS De speurtocht start en eindigt op het Tongerloplein te Roosendaal. Blijf bij je groepje en let op het verkeer! START Loop vanaf het Tongerloplein richting Molenstraat en sla rechtsaf de hoek

Nadere informatie

BERLIJN. Vlak daarbij is er het Europa-Center waarvan de bouw in 1963 begon en veel winkels en restaurants bevat.

BERLIJN. Vlak daarbij is er het Europa-Center waarvan de bouw in 1963 begon en veel winkels en restaurants bevat. BERLIJN Toen ik student was ben ik in 1963 voor het eerst in Berlijn geweest. Er was nog geen muur maar om naar Oost-Berlijn te gaan moest je langs de Vopo s die het geweer op de mensen hielden. Geen prettig

Nadere informatie

Naast het Centraal Museum is een beperkte mogelijkheid tot (betaald) parkeren.

Naast het Centraal Museum is een beperkte mogelijkheid tot (betaald) parkeren. Bereikbaarheid Adresgegevens Centraal Museum De Tuinzaal De Nicolaïkerk Nicolaaskerkhof 10 Nicolaasdwarsstraat 14 Nicolaaskerkhof 8 3512 XC Utrecht 3512 XH Utrecht 3512 XC Utrecht Bereikbaarheid: Per auto

Nadere informatie