Speurtocht door Utrecht

Transcriptie

1 Speurtocht door Utrecht De speurtocht start in de oude kloostertuin aan de Mariaplaats. Hier stond vroeger de Maria Maior, de Mariakerk. Tip! Bij sommige gebouwen vind je handige bruine bordjes met informatie. 1. Mariakerk De kloostergangen van de Mariakerk anno Mariakerk. 1 De kloostertuin hoorde bij de Mariakerk. Deze kerk is nu gesloopt. De tuin ligt binnen een Romaanse kloostergang uit de elfde eeuw. Het is de oudste kloostergang van ons land. Noem drie kenmerken van de Romaanse bouwstijl. 2 De kanunniken van de Mariakerk verbouwden hier kruiden. Van sommige planten maakten ze medicijnen. Zoek de plattegrond van de kloostertuin. In welk vak staan de medicinale kruiden? Speurtocht - routeblad 1

2 3 Luister naar audiofragment 1. Welke conclusies kun je trekken uit dit fragment? 4 Zou de moordenaar van Borre het vingerhoedskruid (digitalis purpurea) hier nu nog steeds kunnen plukken? Loop door het blauwe hek. Steek de straat over en loop naar de Domtoren. Vingerhoedskruid. Aan de rechterkant, tussen Boekhandel Libris en de Domtoren zit een poort. Loop onder de poort door en ga gelijk weer naar links. 2. Het Bisschoppelijk paleis 1 Links zie je de Domtoren weer. Hoog, in de muur zit een kleine deur met een traliehek. Hoe kwam de bisschop bij deze deur? 2 Het pand links is de Spinde. Dit is het enige bewaard gebleven gebouw van het Bisschoppelijk paleis dat hier ooit stond. Wat was de functie van het gebouw? Bisschoppelijk paleis? Wie woonde er in de tijd van Dirck in het Loop rechtdoor het steegje uit. Je staat nu op het Domplein, tegenover de Domkerk. 3. Domplein Op de tekening zie je hoe de Domkerk er ooit uitzag. In 1674 verwoestte een tornado het middenschip van de kerk. Kijk om je heen. Waaraan kun je zien dat hier ooit een middenschip stond? Maak hier een foto van. (Er zijn meerdere antwoorden mogelijk). Speurtocht - routeblad 2

3 Loop links om de kerk en sla links de Domstraat in. 4. Huis Domscholieren 1 Kijk goed naar het schilderij. Ga op de plek staan waar de schilder stond. Maak met je camera een moderne versie van het schilderij. Let op het standpunt en het kader van je foto! 2 Op de hoek van de Domstraat en het Oudkerkhof stond vroeger het huis van Dirck en de andere Domscholieren. Beluister nu audiofragment 4. Waarom is de rector ontslagen? Rechts zie je het huis van Dirck. 3 Geloof je zijn alibi? Loop langs de kledingwinkels het Oudkerkhof in. Loop rechtdoor de straat helemaal uit naar de open ruimte. Zoek in de gekleurde straatstenen een windroos. Kijk naar het schilderij hieronder en ga staan waar de mensen op de voorgrond staan. 5. Huis Hasenberg 1 Dit was een belangrijke plek in de Middeleeuwen. Er werd markt gehouden en er vonden soms terechtstellingen plaats. Op de rechterhoek van het huidige stadhuis stond Huis Hasenberg. In welke windrichting stond Huis Hasenberg? 2 Zet op de tekening een pijl bij Huis Hasenberg. 3 In Huis Hasenberg werden s nachts de sleutels van de stadspoorten bewaard. In de rechtszaal (vierschaar) werd recht gesproken. Soms werden schuldig bevonden burgers opgehangen. Dit gebeurde buiten de stad op de Galgenwaard. Wat is de Galgenwaard nu? Loop naar rechts, de Stadsbrug over naar de Winkel van Sinkel. Houd het water aan je linkerhand. Ter hoogte van Restaurant Humprey s neem je de houten trap naar beneden. Speurtocht - routeblad 3

4 6. Haven Hier was de haven van Utrecht. De Oudegracht was de belangrijkste aan- en afvoerroute voor handelswaar en bouwmateriaal. Het water uit de gracht werd gebruikt voor het brouwen van bier en het looien (bewerken) van leer en het blussen van branden. 1 Luister naar audiofragment 3. Waarom liet Jan van Montfoort Geerlof de stad uitzetten? 2 Geloof jij dat Geerlof de moord niet gepleegd kan hebben? 3 Bekijk de gevelsteen in de muur. In deze haven stond de stadskraan. Wat herinnert er nu nog aan deze kraan? 4 Wat was de functie van de kraan? Loop onder de boog, door de tunnel (het Wed) omhoog. Je staat nu op de Ganzenmarkt. In de Middeleeuwen stond het hier vol marktkramen met kakelende kippen en ganzen. Ga linksaf de Schoutenstraat in. Je komt uit op de Neude. 7. Neude 1 De Neude was vroeger een drassig moerasland (Latijn=noda). In de vijftiende eeuw werd de Neude verhoogd met 3000 karren zand om als marktplaats te kunnen gebruiken. Vergelijk de huidige situatie met die op de afbeelding. Wat herken je nog terug? 2 Hier woonden en werkten onder andere de kolenhandelaren zoals Ansem Salm. Zoek de Beurs en bedenk hoe korenhandelaars hun graan naar de zolder brachten. Loop tussen de moderne toren en het gele bakstenen gebouw de Drakenburgstraat in. Links op de hoek staat een Middeleeuws stadskasteel. Speurtocht - routeblad 4

5 8. Stadskasteel 1 Bekijk de gevel. Hoe noem je dit type gevel? 2 Hoe heet dit stadskasteel? Wie woonde hier? (denk aan het webspel) 3 Beluister audiofragment 2. Wat is het alibi van Frederik Utenham? 4 Geloof je hem? 5 In dit huis bevonden zich de chique pronkzalen waar de gasten werden ontvangen. Het nadeel van die hoge zalen was dat ze heel moeilijk warm te stoken waren. Daarom bouwden de praktische middeleeuwers een klein huis naast de pronkzalen van het grote pand. Loop een stukje terug de Drakenburgstraat in. Wat zit er nu in Klein Drakenburg? Loop weer terug, sla voor Huis Drakenburg linksaf. De Oudegracht is aan je rechterhand. Sla rechtsaf de Jansbrug op en sla aan het einde van de brug links. Loop een stukje rechtdoor. Ter hoogte van een middeleeuws vakwerkhuisje (zie tekening hieronder) sla je rechtsaf de Bakkerstraat in. 9. Bakkerstraat 1 In de late Middeleeuwen woonden in deze straat de bakkers. Hoeveel bakkers tel je nu? 2 Aan welke twee voorwaarden moesten ambachtslieden, zoals bakkers, voldoen om hun beroep uit te mogen oefenen? 3 Welk brood kocht matrona Maeycken bij Jan Butendyck voor de Domscholieren? 4 Is dit brood nog steeds bij de bakker te koop? Loop de Bakkerstraat uit en sla linksaf, de Steenweg in. Sla gelijk de eerste straat rechtsaf, de Mariastraat. Speurtocht - routeblad 5

6 Zoek Mariastraat Poortgebouw 1 Dit winkelpand werd in de vijftiende eeuw door Kanunnik Zoudenbalch gebouwd als poortgebouw. Via deze poort kwam hij in de binnentuin van zijn stadskasteel. Maak een schets. 2 In de toren zat geen gewone ingang. Omdat er in de Middeleeuwen vaak straatgevechten waren, liet Zoudenbalch de toren goed beveiligen tegen indringers. Hoe denk je dat Zoudenbalch naar binnen ging? O met de lift O met een ladder O met een touw De zeven werken van barmhartigheid. 3 Kanunnik Zoudenbalch liet in 1491 een weeshuis bouwen. Wat was in de Middeleeuwen de beloning voor het doen van goede werken (de werken van barmhartigheid)? Loop weer terug naar de Steenweg. Sla rechtsaf en ga de eerste straat rechts, Donkerstraat. Het pand met de rode luiken was het stadskasteel van kanunnik Evert Zoudenbalch. Ga halverwege de Speurtocht - routeblad 6

7 Donkerstraat links de steeg in. Loop rechtsom de Buurkerk heen. Je komt uit in de Choorstraat, sla linksaf. 11. Buurkerk 1 In de Choorstraat vind je een plattegrond in de bestrating. Hier stond ooit een stuk van de kerk, de Buurkerk. Dit was de kerk voor de gewone burgers, de buren. In 1586 werd een groot deel van de kerk gesloopt, om plaats te maken voor het verkeer in de binnenstad. In de Middeleeuwen werd de ch uitgesproken als een k. Welk deel van de Buurkerk is toen gesloopt? 2 Geef op de tekening aan welk deel van de kerk afgebroken is. Zet op de luchtfoto een pijl waar jij nu staat. 3 Vlakbij een etalage vind je een plaat ter herinnering aan zuster Bertken. Wat is er zo bijzonder aan haar? 4 Beluister audiofragment 5. Op welke plek vind je de oplossing van de moord? Loop terug, de Choorstraat uit en ga linksaf, over de Maartensbrug, richting de Dom. Deze brug verbond in de Middeleeuwen de immuniteit van het Domkapittel met de stad. Loop rechtdoor de Servetstraat in. Halverwege de straat steek je een bronzen lijn over. 12. Geschiedenis op straat 1 Tweeduizend jaar geleden liep de grens van het Romeinse rijk dwars door de Lage Landen. Hoe heet deze grens? Het antwoord vind je in de bronzen lijn. Maak een foto van het antwoord. Pas op voor het verkeer! Speurtocht - routeblad 7

8 2. Geef op de tekening aan waar je staat. 3 Wat geeft de bronzen lijn aan? O de grens van de immuniteit van de Domkerk O de oude stadsgrenzen van Utrecht O de oude stroom van de Rijn O de omtrek van het Romeinse fort Trajectum Je bent klaar! Ga je nu naar Museum Catharijneconvent? Loop dan onder de Domtoren door en ga naar rechts. Loop nu alsmaar rechtdoor. Het museum staat rechts, aan de Lange Nieuwstraat 38. Speurtocht - routeblad 8