Duurzaamheidsrapport windturbineblad

Transcriptie

1 Duurzaamheidsrapport windturbineblad 7 december 2014 Groep 8 composieten: Tesse Krul Henk Snijder Anne Osinga Patrick Pol Rutger Loerts

2 Inhoud MET-matrix 3 LiDS-wiel 4 LCA 6 Opdracht

3 MET-matrix De MET matrix is een analysemethode waarbij men op een eenvoudige en snelle wijze een inzicht kan krijgen in de milieubelasting van een product. De MET matrix kan perfect dienen als startpunt om verdere verbeterpunten voor een ontwerp te bepalen. Bij het opstellen van een MET matrix wordt er gekeken naar drie aspecten: - welke materialen en hoeveel worden er gebruikt (M), - hoeveel energie wordt er gebruikt (E), - welke toxische stoffen worden er gebruikt en geproduceerd, en hoeveel (T)? Deze invalshoeken worden achtereenvolgens uitgezet in alle fasen van de levenscyclus van het product. De belangrijkste drie fasen zijn productie, gebruik en afdanking. 3

4 LiDS-wiel 0. Ontwikkel nieuwe concepten optimaliseer functievervulling NVT Score: 3/5 Score na verbeteren: 3/5 1. Selecteer materialen met lage milieu-impact Een windturbine blad word nu gemaakt van glasvezel-epoxy. De Dampen die vrij komen bij het maken van epoxy zijn giftig, en hebben een grote impact op het milieu. Dit zou verbeterd worden door epoxy te vervangen door een thermoplast (plastic). Score: 1/5 Score na verbeteren: 3/5 2. Reduceer materiaalgebruik De windturbinebladen zijn hol van binnen, waardoor er minimaal materiaal gebruikt wordt. Doordat de productiewijze niet 100% stabiel is word er op bepaalde plekken soms meer epoxy gebruikt dan nodig is. Dit zou verbeterd kunnen worden. Score: 3/5 Scora na verbeteren: 4/5 4

5 3. Optimaliseer de productie Bij het maken van windturbinebladen blijft er veel afval over. Score: 2/5 Score na verbeteren: 3/5 4. Optimaliseer de distributie De windturbinebladen worden geproduceerd in China. Vervolgens worden ze per boot getransporteerd naar Europa. Dit is een afstand van km, waarbij er dus veel brandstof wordt gebruikt. De windturbinebladen in Europa produceren zou een oplossing voor dit probleem kunnen zijn. Score: 2/5 Score na verbeteren: 4/5 5. Reduceer de impact tijdens het gebruik Het windturbineblad neemt niets tijdens zijn gebruikt. Het levert energie op, waardoor het turbineblad hoog scoort op dit onderwerp. Score: 5/5 Score na verbeteren: 5/5 6. Optimaliseer de levensduur van het product De levensduur zou verhoogd kunnen worden door het blad dikker te maken. Dit is wel weer nadelig voor de reductie in materiaal. Score: 3/5 Score na verbeteren: 3/5 7. Optimaliseer de productafdanking Glasvezel/epoxy valt niet te recyclen. Wel kan het vergruisd worden en als vulmiddel gebruikt worden voor beton. Alleen als er gebruikt gemaakt word van een ander materiaal, kan de productafdanking verhoogd worden. Score: 2/5 Score na verbeteren: 2/5 5

6 LCA windturbineblad Projectgroep 8, composieten Anne Osinga Henk Snijder Patrick Pol Tesse Krul Rutger Loerts W2b W2a W2a W2b W2b

7 Inhoud Het stappenplan van een LCA Doel definiëren en evalueren... 9 Materiaal... 9 Levenscyclus... 9 Grondstoffen... 9 Productie van de grondstoffen Verwerken tot windturbineblad Vervoer naar standplaats Afdanken Inventariseren Energieverbruik Herwonnen energie Energetische terugverdientijd Impactanalyse Literatuurlijst Bijlage

8 Het stappenplan van een LCA 1. Doel definiëren en evalueren Waarom een LCA? Grenzen aangeven Levenscyclus definiëren Materiaalstroom onderzoeken 2. Inventariseren Energieverbruik specificeren Gegevens verzamelen Analyseren en gegevens verwerken Resultaten bekijken en conclusies trekken 3. Impact analyse Effecten op milieu analyseren 8

9 1 Doel definiëren en evalueren Het doel van deze LCA is om te bepalen in welke mate de productie van glasvezelversterkte epoxycomposieten belastend zijn voor mens en milieu. Er wordt gekeken naar de algemene milieubelastende aspecten zoals: CO 2 uitstoot, energie verbruik, luchtvervuiling en de eutrofiëring van water. De onderzochte windturbine is een 600 kw turbine. Materiaal Een windturbineblad is opgebouwd uit verschillende materialen: 1 Glasvezelmatten 2 Epoxy matrix (hars en harder) 3 Epoxylijm (hars, harder en vulmiddel) 4 Balsahout Een winturbineblad wordt meestal gemaakt met behulp van hetzelfde productieproces namelijk: vacuüm injectie. Bij deze methode worden de bladen in twee delen gemaakt en na voltooiing van deze helften samengevoegd. Alle componenten die de schil van het turbineblad maken worden van tevoren in een mal gepositioneerd, deze lagen zien er als volgt uit: glasvezelmat in verschillende lagen en richtingen, balsahout en dan weer verschillende lagen glasvezelmat. Als de lagen goed gepositioneerd zijn wordt een folie over de mal gelegd welke vacuüm getrokken wordt. Dan begint het injecteren met epoxy totdat het complete product verzadigd is. [1] Levenscyclus De levenscyclus van een windturbineblad: 1. Grondstoffen 2. Productie van de grondstoffen 3. Verwerken van de grondstoffen tot windturbineblad 4. Vervoer naar standplaats 5. Onderhoud 6. Afdanken Grondstoffen Petrochemische grondstoffen voor productie van epoxy. [2] Vulmiddel voor de epoxylijm, bijvoorbeeld katoenvezel. Kwartszand, klei en kalksteen voor de productie van glasvezelmat. [3] Balsa hout, kwekerij. [4] 9

10 Productie van de grondstoffen Epoxy wordt gemaakt van petrochemische grondstoffen. Om epoxy te kunnen produceren moet in de eerste stap propeen reageren met chloor en alkylchloride, na een verdere bewerking met hypochloriet en natriumhydroxide ontstaat epichloorhydrine. Na enkele vervolg reacties ontstaan de epoxyharsen. Epoxy wordt onder andere in Nederland geproduceerd. [2] Het vulmiddel voor de epoxylijm kan gemaakt worden van bijvoorbeeld katoenvezels of verpoederd composiet. Omdat er van het vulmiddel erg weinig gebruikt wordt zal het vulmiddel voor de epoxy lijm niet worden meegenomen in deze LCA. Glasvezelmat wordt gemaakt van een mengsel van kwartszand klei en kalksteen. Deze grondstoffen worden in de juiste hoeveelheid gemengd en in een oven verhit tot 1400 o C, bij deze temperatuur is het glas vloeibaar en kan er draad van getrokken worden. De verkregen draden worden op spoelen gewonden waarna er een mat van geweven kan worden. Glasvezelproducten worden onder andere in Nederland geproduceerd. [3] Balsa hout is het hout van de ochroma piramidale. Balsa groeit erg snel, in het begin groeit de boom zes meter per jaar tot ongeveer 25 meter na vijf jaar. Balsa is een tropische boomsoort en wordt dan ook in tropische landen gekweekt. [4] Verwerken tot windturbineblad Voordat de grondstoffen verwerkt kunnen worden tot een windturbineblad moeten de grondstoffen vervoerd worden naar de producent van windturbinebladen. Er wordt in deze LCA van een Nederlandse producent uitgegaan. Bij de verwerking van de grondstoffen tot een windturbineblad blijft er nogal wat afval over. Omdat de epoxy die onder vacuüm wordt geïnjecteerd overal in het blad moet komen, worden er ontluchtingskanalen aangebracht. Hierin alsmede in de hars-val die zich voor de vacuümpomp bevind komt overtollige epoxyhars terecht. Ook bij het verlijmen van de twee schaaldelen en de gording wordt veel epoxylijm gebruikt om te garanderen dat de delen goed op elkaar gefixeerd zijn, de overtollige lijm wordt na uitharding verwijderd. 10

11 Vervoer naar standplaats Het vervoer van de windturbinebladen is een moeilijke opdracht. De bladen zijn vaak zo groot dat snelwegen afgezet moeten worden om de bladen te kunnen vervoeren. Meerdere vrachtwagens rijden dan in konvooi om de turbinebladen op de standplaats te krijgen. Figuur 1 Vrachtwagens in konvooi Figuur 2 Lastig verkeerspunt 11

12 Afdanken Het recyclen van windmolen bladen gemaakt van een Epoxy-glasvezel composiet is zeer problematisch. Omdat epoxy een thermoharder is zal het niet smelten en de grondstoffen kunnen dus niet terug gewonnen worden, ook opnieuw omvormen is niet mogelijk omdat de vorm vast staat op het moment dat de hars gehard is. Er zijn wel een aantal mogelijkheden om toch nog iets terug te winnen en enige energie te halen uit het restafval. De windmolen bladen worden eerst in stukken geknipt met behulp van een slijptol en/of een schrootschaar (figuur 3). Figuur 3 Voorverkleining m.b.v. schrootschaar Na het voor-verkleinen worden de composietdelen verder verkleind door een rotary sheer verkleiner gecombineerd met een hamermolen. Voorbeelden van de machines en vezels die uit deze machines komen zijn te vinden in figuur 4 en 5. Figuur 4 Rotary sheer machine met vezelproduct 12

13 Figuur 5 Hamermolen met vezelproduct Het in de shredder verkleinde materiaal kan als vulstof worden gebruikt, Een nadeel hiervan is dat de vezels gebroken worden. Hierdoor gaat een groot deel van de sterkte verloren, bovendien kan het algehele gedrag van het recyclaat moeilijk worden ingeschat. De gemalen bladen kunnen ook worden verbrand worden in een afvalverbrandingsinstallatie. Epoxy heeft een relatief hoge verbrandingswarmte (30,8 MJ/kg). De glasvezels kunnen op die manier niet terug gewonnen worden en dragen ook niks bij aan de verbrandingswarmte. Aangezien de windmolen bladen voor 50-75% uit glasvezel bestaan gaat er op deze manier veel energie verloren. Een andere mogelijkheid is om de glasvezels te scheiden van het epoxy middels thermolyse, bij dit proces wordt het epoxy omgezet in gas dat gebruikt wordt om warmte op te wekken. De vezels blijven achter en kunnen gereinigd worden en hergebruikt worden. Het nadeel is dat het windmolen blad zeer fijn vermalen moet worden en dit kost veel energie. [5] 13

14 2 Inventariseren Energieverbruik Het energieverbruik voor de productie van windturbinebladen is gegeven in de onderstaande tabel. In deze tabel staat het totale energieverbruik voor de productie van de drie aanwezige bladen op een windturbine. Tabel 1 Energieverbruik 600 kw windturbine Uit deze tabel is af te lezen dat er voor de productie van windturbinebladen 0,432 TJ aan energie wordt gebruikt. Dit is omgerekend kwh. Wat uit deze tabel ook naar voren komt is dat de productie van windturbinebladen de grootste hoeveelheid energie kost ten opzichte van de overige onderdelen. [6] 14

15 Herwonnen energie De herwonnen energie uit de afgedankte windturbinebladen is te zien in tabel 2. Tabel 2 Herwonnen energie 600 kw windturbine Uit deze tabel valt op te maken dat de windturbinebladen, bij recyclen, het minst duurzaam zijn, per kilogram levert het glasvezel-epoxycomposiet de laagste hoeveelheid energie op, namelijk 4,5 kwh/kg. In totaal komt dit op kwh herwonnen energie, zodat er als dit van de totaal verbruikte energie voor de productie van de bladen wordt afgetrokken kwh energie verloren gaat. [6] Energetische terugverdientijd De energetische terugverdientijd van een 600 kw windturbine hangt af van de embodied energy (toegevoerde energie voor de productie van de windmolen) en van de opgewekte energie. Een windturbine van 600 kw heeft inclusief het onderhoud (over een periode van 20 jaar) een embodied energy van 3169 GJ ( kwh). De totale opgewekte energie per jaar bedraagt 5015 GJ ( kwh) Aan de hand van deze gegevens kan worden gesteld dat de energetische terugverdientijd van een 600 kw windturbine tussen zeven en acht maanden ligt. In de complete levensduur van de windturbine kan deze turbine ongeveer 32 keer de embodied energy terugverdienen. [7] 15

16 3 Impactanalyse De impactanalyse is gedaan met behulp van het programma Solidworks. Er is een model van een windturbineblad geïmporteerd in het programma, hiervan is een duurzaamheidsrapport opgesteld. Dit duurzaamheidsrapport is bijgevoegd in de bijlage. In Solidworks kan de productie en levensloop gespecificeerd worden; welke materialen gebruikt zijn, welk productieproces gebruikt is, de levensverwachting, en de gebruiksduur van het product. Bovendien kunnen de productielocatie en de gebruikslocatie aangegeven worden. 16

17 Literatuurlijst [1] Gastcollege windturbineblad-productie (Pontis) [2] [3] [4] [5] MJA Composieten Recycling Rapport december 2010 [6] The Energy balance of modern windturbines, [7] 17

18 Bijlage Duurzaamheidsrapport Solidworks Groep 8 Composieten Nhl. Opleiding werktuigbouwkunde Sustainability Report Model Name: Wind turbine Blade Material: E-Glass Fiber Recycled content: 0.00 % Weight: Manufacturing process: Built to last: Duration of use: 3.28E+6 g Injection Molded 20 year 20 year Manufacturing Region The choice of manufacturing region determines the energy sources and technologies used in the modeled material creation and manufacturing steps of the product s life cycle. Use Region The use region is used to determine the energy sources consumed during the product s use phase (if applicable) and the destination for the product at its end-of-life. Together with the manufacturing region, the use region is also used to estimate the environmental impacts associated with transporting the product from its manufacturing location to its use location. 18

19 Sustainability Report Model Name: Wind turbine Blade Material: E-Glass Fiber Weight: 3.28E+6 g Manufacturing process: Recycled content: 0.00 % Duration of use: 20 year Built to last: 20 year Injection Molded Material E-Glass Fiber 0.00 % Manufacturing Use Region: Europe Region: Europe Process: Injection Molded Duration of use: 20 year Electricity consumption: 1.8 kwh/lbs. Natural gas consumption: 0.00 BTU/lbs. Scrap rate: 2.0 % Built to last: 20 year Transportation End of Life Truck distance: Train distance: Ship distance: Airplane Distance: 1900 km 0.00 km 0.00 km 0.00 km Recycled: 25 % Incinerated: 24 % Landfill: 51 % 19

20 Sustainability Report Model Name: Wind turbine Blade Material: E-Glass Fiber Weight: 3.28E+6 g Manufacturing process: Recycled content: 0.00 % Duration of use: 20 year Built to last: 20 year Injection Molded Environmental Impact Carbon Footprint Total Energy Consumed Material: 1.8E+4 kg CO2 Material: 2.0E+5 MJ Manufacturing: 3500 kg CO2 Manufacturing: 6.7E+4 MJ Transportation: 300 kg CO2 Transportation: 4400 MJ End of Life: 2700 kg CO2 End of Life: 2100 MJ 2.5E+4 kg CO2 2.8E+5 MJ Air Acidification Water Eutrophication Material: 78 kg SO2 Material: 7.0 kg PO4 Manufacturing: 23 kg SO2 Manufacturing: kg PO4 Transportation: 1.4 kg SO2 Transportation: kg PO4 End of Life: 2.0 kg SO2 End of Life: 1.3 kg PO4 100 kg SO2 9.5 kg PO4 20

21 Glossary Air Acidification - Sulfur dioxide, nitrous oxides other acidic emissions to air cause an increase in the acidity of rainwater, which in turn acidifies lakes and soil. These acids can make the land and water toxic for plants and aquatic life. Acid rain can also slowly dissolve manmade building materials such as concrete. This impact is typically measured in units of either kg sulfur dioxide equivalent (SO2), or moles H+ equivalent. Carbon Footprint - Carbon-dioxide and other gasses which result from the burning of fossil fuels accumulate in the atmosphere which in turn increases the earth s average temperature. Carbon footprint acts as a proxy for the larger impact factor referred to as Global Warming Potential (GWP). Global warming is blamed for problems like loss of glaciers, extinction of species, and more extreme weather, among others. Total Energy Consumed - A measure of the non-renewable energy sources associated with the part s lifecycle in units of mega joules (MJ). This impact includes not only the electricity or fuels used during the product s lifecycle, but also the upstream energy required to obtain and process these fuels, and the embodied energy of materials which would be released if burned. Total Energy Consumed is expressed as the net calorific value of energy demand from non-renewable resources (e.g. petroleum, natural gas, etc.). Efficiencies in energy conversion (e.g. power, heat, steam, etc.) are taken into account. Water Eutrophication - When an overabundance of nutrients are added to a water ecosystem, eutrophication occurs. Nitrogen and phosphorous from waste water and agricultural fertilizers causes an overabundance of algae to bloom, which then depletes the water of oxygen and results in the death of both plant and animal life. This impact is typically measured in either kg phosphate equivalent (PO4) or kg nitrogen (N) equivalent. Life Cycle Assessment (LCA) - This is a method to quantitatively assess the environmental impact of a product throughout its entire lifecycle, from the procurement of the raw materials, through the production, distribution, use, disposal and recycling of that product. 21

22 Opdracht 6 1. Waar (in welke landen, werelddelen) wordt het materiaal voornamelijk gewonnen? Glasvezel (E-glas) word geproduceerd uit siliciumdioxide (SiO2), een stof uit (kwarts)zand. Dit zand kan bijna overal gewonnen worden. De grondstoffen voor epoxyhars worden grotendeels gewonnen uit aardolie, soms uit plantaardige olie. Aardolie word grotendeels gewonnen in het Midden-Oosten. 2. Wat voor effect heeft de winning van de grondstof op de directe omgeving in relatie tot de 3 P s? People Planet Profit - De winning van aardolie heeft een negatief effect op mensen. Er word veel oorlog gevoerd om aardolie. Aardolie wordt goedkoop gewonnen, en voor een absurd hoge prijs verhandeld omdat de vraag naar aardolie hoog is. Zo zijn er maar een paar mensen die er beter van worden, wat een slechte zaak is. - De winning van zand levert de regio geld op en de bevolking kan een eerlijke baan krijgen in de sector. Daarnaast zijn er voor verschillende Niveaus s functies. - Aardolie is een uitputbare bron, op een gegeven moment zal de aardolie opraken. - Zand is er in overvloed en is in feite een onuitputbare bron. bij de winning en het vervoer worden fossiele brandstoffen gebruikt. - Aardolie word goedkoop gewonnen, en voor een absurd hoge prijs verhandeld omdat de vraag naar aardolie hoog is. Zo zijn er maar een paar mensen die er beter van worden, wat een slechte zaak is. - De winning van het zand wordt gedaan door specialistische bedrijven in geïndustrialiseerde landen. De winst wordt min of meer eerlijk verdeeld en levert eerlijke banen op voor de lokale bevolking. 3. Wat voor effect heeft de verwerking van de grondstof op de directe omgeving in relatie tot de 3 P s? People - De verwerking van aardolie naar epoxy is niet goed voor de mensen die er werken omdat er veel schadelijke stoffen bij vrijkomen. Daarnaast kunnen mensen een allergie opbouwen voor epoxy en producten die ermee gemaakt worden. - De verwerking van het zand naar de glasvezels is niet zo schadelijk voor de mensen die er werken. de winning van het zand is intensief voor het personeel maar het is te doen. 22

23 Planet - Er komen stoffen vrij die schadelijk zijn voor het milieu. De tussenproducten zijn zwaar giftig en mochten ze in het milieu terecht komen dan zal dit grote problemen veroorzaken. - Het zand moet tijdens het proces verwarmd worden en hiervoor zijn uiteindelijk fossiele brandstoffen nodig met de bijbehorende emissies. Profit - De productie van epoxy gebeurt in chemische fabrieken. Dit zijn meestal groothandels en men mag ervan uit gaan dat de winsten eerlijk met de bevolking gedeeld worden. - Het verwerken van het glas tot glasvezels gebeurt in lokale fabrieken. Men mag ervan uit gaan dat de winst min of meer eerlijk verdeeld wordt. Het levert werkgelegenheid op voor de regio en voor bedrijven die de glasvezels verwerken. 4. Hoe groot acht men de voorraden van de grondstof? Men verwacht dat aardolie op zal raken - Kan het een piek bereiken? ja - Wanneer? Peak oil rond Zijn er landen waar de voorraden al zijn uitgeput Ja 5. Het wereldwijde gebruik van de grondstof - Hoe is het gebruik in de afgelopen decennia ontwikkeld? Geef een grafiek. 23

24 - Welke landen hebben de grootste vraag naar dit materiaal Olieverbruik naar land (bron BP 2005) Land miljoen ton per jaar mln. vaten p. dag 1 Verenigde Staten 779,0 887,8 927,3 20,0 2 China 116,6 219,8 308,6 6,7 3 Japan 247,7 255,0 250,5 5,4 4 Rusland 198,8 123,5 131,8 2,8 5 Duitsland 125,6 129,4 123,2 2,7 6 India 57,9 98,0 115,3 2,5 7 Brazilië 58,4 100,1 101,7 2,2 8 Canada 78,4 93,0 100,1 2,2 9 Zuid-Korea 49,5 99,3 99,1 2,1 10 Frankrijk 89,4 95,2 95,2 2,1 overige landen 1328,9 1438,1 1527,3 32,7 Wereld 3130,2 3539,2 3780,1 81,4 24

25 - Is er een eerlijke verdeling van dit materiaal over de wereld? nee 6. Noem politieke belangen die een rol spelen bij de winning deze grondstof. - Bijvoorbeeld landen die elkaar economisch of militair steunen om de toegang tot de grondstof veilig te stellen. DE PERZISCHE GOLF: De grootste olieproducerende landen zijn gelegen in het gebied rond de Perzische Golf, zoals bijvoorbeeld Irak, Iran en Saudi-Arabië. Die Golfstaten behoren tot de rijkste landen ter wereld omdat de rest van de wereld zowat afhankelijk is van hun olieproductie. Als er in dit gebied een conflict of oorlog uitbreekt, dan wordt de productie van olie onzeker en zal de olieprijs stijgen. Zo was er eind juni 2014 bijvoorbeeld een opvallende stijging van de olieprijs toen bleek dat de rebellen van het ISIS de grootste raffinaderijen van Irak in handen hadden gekregen. SUEZKANAAL EN EGYPTE Waar de Perzische Golf essentieel is voor de ontginning en productie van olie, is Egypte essentieel voor het transport ervan. Het transport van olie van de Perzische Golf naar Europa verloopt via het Suezkanaal. En dat kanaal is gelegen op het grondgebied van Egypte. Bij politieke onzekerheid in Egypte (zoals bij de revolutie in 2011) vreest men dat het transport van olie niet meer veilig kan verlopen. Hierdoor kan de olieprijs snel in opgaande lijn gaan. 7. Welke bedrijven spelen een belangrijke rol? - Zijn dit veel of weinig bedrijven? Shell Oil Company. British Petroleum Bashneft. Saudi Aramco En nog vele andere bedrijven. - Bij welke landen horen de belangrijkste bedrijven? Verenigde staten, Rusland en Saoedi Arabië - Wat voor effect heeft dit op de lokale bevolking/ economie? De meeste winsten uit de olie gaan naar de top van de desbetreffende bedrijven en de aandeelhouders. Deze bedrijven hebben veel te veel geld en ook een redelijk grote invloed op de politiek. dit leidt regelmatig tot oorlogen die niet bevorderlijk zijn voor de lokale bevolking. De economie van een aantal olieproducerende landen zijn bijna geheel afhankelijk van de olieproductie, 25

26 waardoor het effect op de economie groot is. Deze landen zijn echter zeer gevoelig voor fluctuaties in de olieprijs. 8. Hergebruik - Kan het materiaal worden hergebruikt? Nee, glasvezelversterkte epoxy kan niet worden hergebruikt. Het kan wel worden vergruisd, en gebruikt worden als opvulling in bouwmaterialen. Het kan ook verbrand worden. - In hoeverre behoudt het materiaal zijn eigenschappen bij hergebruik? Geen hergebruik mogelijk. De aanwezigheid van de glasvezels heeft een negatief effect op de verbrandingswarmte van het epoxy, waardoor die eigenschap verloren gaat. - Op welke wijze kan het materiaal van het afval gescheiden worden? De shredder - Welke rol speelt de politiek hierin? Geen. 9. Eigen mening De productie van windmolenbladen van glasvezelversterkt epoxy is niet bepaald duurzaam. De bladen kunnen niet gerecycled waardoor er veel grondstoffen verloren gaan. 26

27 Bronnen: 27