Algemeen Nationalisatie Pro forma cijfers Algemeen Onze merken Groepsactiviteiten 21

Transcriptie

1 JAARVERSLAG

2 Inhoudsopgave Algemeen 2 1 Voorwoord 3 2 Nationalisatie van SNS REAAL Nationalisatie Pro forma cijfers 11 3 Profiel en merken Algemeen Onze merken Groepsactiviteiten 21 4 Het aandeel SNS REAAL Aandelen en notering Aantal aandelen en core Tier 1 capital securities in 2012 ongewijzigd Eind 2012: meeste aandelen bij Stichting en instituten Koersverloop Kengetallen per gewoon aandeel Geen dividend over Belangrijke data Investor relations 25 5 Raad van Bestuur SNS REAAL 26 6 Strategie Missie, kernwaarde en verantwoordelijkheid Verantwoord ondernemen Strategie Initiatieven verantwoord ondernemen 31 Jaarverslag 32 7 Voortgang in de strategie Afbouw van Property Finance Strategische herstructurering en kapitaalherstructurering Winnen, helpen en houden van klanten Verlaging van de kostenbasis Realisatie ambities 38 8 Vooruitzichten Financiële markten Impact wet- en regelgeving Veranderingen in het distributielandschap Productmarkten Vooruitzichten SNS REAAL 44 9 Financiële hoofdlijnen Resultaat Invloed incidentele posten Operationele lasten Onderliggend resultaat verzekeringsactiviteiten Ontwikkelingen SNS Retail Bank Strategie SNS Retail Bank Financiële ontwikkelingen SNS Retail Bank Baten Lasten Kredietrisico Organisatie en distributie Commerciële ontwikkelingen per productgroep 58

3 11 Ontwikkelingen Property Finance Financiële ontwikkelingen Resultaat 2012 ten opzichte van Baten Lasten Ontwikkeling portefeuille Herstructurering na de nationalisatie Ontwikkelingen REAAL Strategie REAAL Commerciële ontwikkelingen en organisatie Financiële ontwikkelingen REAAL Leven Baten Lasten Financiële ontwikkelingen REAAL Schade Baten Lasten REAAL Overig Ontwikkelingen Zwitserleven Strategie Financiële ontwikkelingen Baten Lasten Commerciële ontwikkelingen en organisatie Ontwikkelingen Groepsactiviteiten Financiële ontwikkelingen SNS Asset Management Duurzame keten en milieu Risicobeheer en kapitaalmanagement Risicobeheer in uitzonderlijke omstandigheden Belangrijke financiële risico's voor SNS REAAL Kapitalisatie Liquiditeit Beheersing niet-financiële risico s Nieuwe regelgeving en implementatie daarvan Ontwikkelingen in de risicobeheerorganisatie Financiering en credit ratings Strategie publieke financiering Financieringstransacties in Onderhandse plaatsingen Credit ratings Onze mensen Persoonlijk leiderschap Aantrekkelijke werkgever Duurzame inzetbaarheid Opleiding en ontwikkeling Toekomstbestendige arbeidsvoorwaarden SNS REAAL Pensioenfonds Medezeggenschap Aantal medewerkers (fte's) daalt tot (-2,9%) Bericht van de Raad van Commissarissen Thema's Samenstelling Raad van Commissarissen Samenstelling Raad van Bestuur Vergaderingen van de Raad van Commissarissen Vergaderingen commissies Jaarrekening en dividend Remuneratierapport Slotwoord Corporate Governance De Raad van Bestuur De Raad van Commissarissen Voorschriften betreffende benoeming en ontslag van bestuurders en commissarissen Aandeelhouders, aandelen en core Tier 1 securities Diverse codes 146

4 19.6 Bestuursverklaringen 150 Jaarrekening Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerde balans Geconsolideerde winst- en verliesrekening Geconsolideerd totaalresultaat Geconsolideerd overzicht mutaties eigen vermogen Geconsolideerd kasstroomoverzicht Grondslagen voor de geconsolideerde jaarrekening Vaststelling jaarrekening Algemene informatie Gehanteerde grondslagen Gehanteerde grondslagen voor de consolidatie Specifieke grondslagen balans Specifieke grondslagen winst- en verliesrekening Niet uit de balans blijkende verplichtingen Kasstroomoverzicht Segmentering Gesegmenteerde informatie Gesegmenteerde balans Gesegmenteerde winst- en verliesrekening Gesegmenteerde balans bankactiviteiten Gesegmenteerde winst- en verliesrekening bankactiviteiten Gesegmenteerde balans verzekeringsactiviteiten Gesegmenteerde winst- en verliesrekening verzekeringsactiviteiten Acquisities en verkopen Risicobeheer en -organisatie Belangrijkste ontwikkelingen risicoprofiel Risicobeheerorganisatie Risicobeheersingscomités Risicobeheerafdelingen Risicoclassificatie Raamwerk voor business control Risicobeheer financiële risico's bankactiviteiten Inleiding Kredietrisico bankactiviteiten - overzicht Kredietrisicoprofiel en -beheer Kredietrisico SNS Retail Bank Kredietrisico Property Finance Marktrisico bankactiviteiten Liquiditeitsrisico bankactiviteiten Risicobeheer financiële risico's verzekeringsactiviteiten Inleiding Verzekeringsrisico Leven Verzekeringsrisico Schade Verzekeringsrisico Herverzekering Marktrisico verzekeringsactiviteiten Kredietrisico verzekeringsactiviteiten Liquiditeitsrisico verzekeringsactiviteiten Financiële instrumenten en hedge accounting Financiële instrumenten Hedging en hedge accounting Risicobeheer niet-financiële risico's Beheersing van niet financiële risico's Property Finance Kapitaalbeslag Operationeel risico Kapitaalmanagement Kapitaalmanagement in bijzondere tijden Going concern kapitaalmanagement Doelstellingen en normenkader Kapitaalpositie Kapitaaltoereikendheid 310

5 30 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Geassocieerde deelnemingen Vastgoedbeleggingen Beleggingen Beleggingen voor rekening en risico polishouders Belegd onderpand en schuld inzake verbruikleen Derivaten Uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen Vastgoedprojecten Vorderingen op klanten Vorderingen op banken Overige activa Kas en kasequivalenten Eigen vermogen Participatiecertificaten en achtergestelde schulden Schuldbewijzen Verzekerings- en herverzekeringscontracten Voorziening voor personeelsverplichtingen Overige voorzieningen Spaargelden Overige schulden aan klanten Schulden aan banken Overige verplichtingen Niet uit de balans blijkende verplichtingen Verbonden partijen Gebeurtenissen na balansdatum Rentemarge Netto premie-inkomen Netto provisie en beheervergoedingen Resultaat deelnemingen Resultaat uit beleggingen Resultaat uit beleggingen voor rekening en risico polishouders Resultaat financiële instrumenten Overige operationele opbrengsten Resultaat activa en passiva gehouden om te verkopen Verzekeringstechnische lasten Lasten voor rekening en risico polishouders Acquisitiekosten verzekeringsactiviteiten Personeelskosten Overige operationele lasten Bijzondere waardeverminderingen (terugnemingen) Overige rentelasten Overige lasten Belastingen Netto resultaat per aandeel / core Tier 1 capital security Enkelvoudige jaarrekening Enkelvoudige balans Enkelvoudige winst- en verliesrekening Grondslagen voor de enkelvoudige jaarrekening Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening Deelnemingen in groepsmaatschappijen Vorderingen op groepsmaatschappijen Beleggingen Eigen vermogen Achtergestelde schulden Schuldbewijzen Overige schulden aan klanten Overige verplichtingen Niet uit de balans blijkende verplichtingen Gebeurtenissen na balansdatum Accountantskosten Overzicht belangrijkste groepsmaatschappijen Overige gegevens Regeling inzake de winst- en verliesbestemming Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 385

6 34.3 Onafhankelijk assurance rapport 387 GRI GRI Tabel Bijlagen GRI tabel: 2.10 Onderscheidingen GRI tabel: 4.12 Onderschreven handvesten GRI tabel: 4.13 Lidmaatschappen GRI tabel: 4.14 Betrokken belanghebbenden GRI tabel: EN01 Materialen GRI tabel: EN03 Energie GRI tabel: EN08 Waterverbruik GRI tabel: EN16 Emissie GRI tabel: EN22 Afval GRI tabel: EN29 Transport GRI tabel: LA13 Diversiteit 417

7 Kerncijfers

8

9 Powered by TCPDF ( Kerncijfers SNS REAAL In miljoenen euro's Resultaat SNS Retail Bank REAAL Leven REAAL Schade REAAL Overig REAAL Zwitserleven Groepsactiviteiten SNS REAAL Kernactiviteiten Property Finance SNS REAAL Totaal baten Totaal lasten Resultaat voor belastingen Belastingen Netto resultaat beëindigde bedrijfsactiviteiten en belang van derden Netto resultaat over de periode Balans Balanstotaal Beleggingen Beleggingen voor rekening en risico van polishouders Vorderingen op klanten Groepsvermogen Spaargelden Verzekeringscontracten Ratio's Double Leverage 127,4% 115,1% 115,4% 113,1% 113,7% Ultimostand aantal interne werknemers (FTE) Ziekteverzuim 4,3% 4,4% 4,3% 4,2% 4,4% Papierverbruik (kg/fte) Bankactiviteiten Efficiencyratio SNS Bank 57,4% 49,9% 57,8% 57,0% 62,8% Core Tier 1 ratio 6,1% 9,2% 8,1% 8,3% 8,1% Tier 1 ratio 7,7% 12,2% 10,7% 10,7% 10,5% BIS ratio 9,3% 14,4% 16,7% 13,9% 14,0% Verzekeringsactiviteiten Bedrijfskosten-premieverhouding REAAL 11,9% 11,5% 12,2% 13,0% Bedrijfskosten-premieverhouding Zwitserleven 14,5% 15,2% 15,4% 14,0% DNB-Solvabiliteitspercentage Verzekeringsactiviteiten 176% 203% 195% 230% 176% DNB-Solvabiliteitspercentage SRLEV 211% 223% 205% 246% 177% DNB-Solvabiliteitspercentage Schade 490% 464% 398% 379% 307% Vanaf 1 januari 2012 zijn de business units SNS Retail Bank en Property Finance gehergroepeerd. De business unit SNS Zakelijk is gereallocceerd over de business units SNS Retail Bank en Property Finance. De vergelijkende cijfers zijn hiervoor aangepast. Met ingang van 1 januari 2012 worden de geactiveerde interne en externe acquisitiekosten niet langer geactiveerd, maar direct ten laste van het resultaat gebracht. Vergelijkende cijfers zijn hiervoor aangepast. Core Tier 1 ratio, Tier 1 ratio en BIS ratio zijn berekend op basis van Basel II, rekening houdend met de 80% ondergrens van Basel I. Het vergelijkend cijfer 2011 en 1e halfjaar 2012 MCVNB is berekend met behulp van de interne pricing curve, de MCVNB over geheel 2012 is met behulp van de DNB AAA rentecurve inclusief de Ultimate Forward Rate (UFR) DNB solvabiliteitspercentage wordt per eind juni en eind december 2012 berekend op basis van de aangepaste methodiek voor extrapolatie van de rentecurve met behulp van een Ultimate Forward Rate (UFR). In het vereiste kapitaal is rekening gehouden met Tier 2 kapitaal met oneindige looptijd van maximaal 50% van het vereiste kapitaal en Tier 2 kapitaal met vastgestelde looptijd van maximaal 25% van het vereiste kapitaal (voorheen werden beide typen Tier 2 kapitaal voor 100% meegeteld als aanwezig kapitaal op verzekeringsactiviteiten-niveau). Vergelijkende cijfers zijn hiervoor niet aangepast. DNB solvabiliteitspercentage Leven is in vergelijking met voorgaande publicaties vervangen door DNB solvabiliteitspercentage van SRLEV, de juridische entiteit. Dit is exclusief Proteq, die wel opgenomen was in het percentage van Leven.

10 1 Voorwoord Aan de periode die nu achter ons ligt hebben we een gemengd gevoel overgehouden, want 2012 was voor SNS REAAL een jaar van contrasten. In het eerste halfjaar lag de focus nog op de uitvoering van onze strategische prioriteiten. In de tweede helft van het jaar begon voor SNS REAAL echter een intensieve periode van nauwe samenwerking met De Nederlandsche Bank (DNB) en het ministerie van Financiën om tot een allesomvattende oplossing te komen voor de kredietrisico s van de vastgoedfinancieringsportefeuille van Property Finance en de kapitaalbasis van SNS REAAL. Uiteindelijk besloot de Nederlandse minister van Financiën op 1 februari 2013, na overleg met DNB, om SNS REAAL te nationaliseren en de aandeelhouders van SNS REAAL en achtergestelde crediteuren van SNS REAAL en SNS Bank te onteigenen. Het aandelenbelang van Stichting Beheer SNS REAAL in SNS REAAL werd eveneens onteigend. Dit was een drastisch besluit, met verstrekkende gevolgen voor de samenleving, voor onze klanten en voor onze aandeelhouders en achtergestelde crediteuren. Wij beseffen dat bescheidenheid voor ons in de toekomst een sleutelwoord is. In dit verslag kijken we terug op het jaar dat aan de nationalisatie van SNS REAAL vooraf ging. Inmiddels is veel van wat er in 2012 is gebeurd al achterhaald door de gevolgen van deze nationalisatie. Voor SNS REAAL is er veel veranderd. Toch vinden we het belangrijk om verslag te doen over de ontwikkelingen in het afgelopen jaar. Verder zijn we ons uiteraard bewust van onze verantwoordelijkheid een antwoord te vinden op de vraag hoe de Nederlandse belastingbetaler uiteindelijk zal worden gecompenseerd voor zijn steun aan SNS REAAL en hoe SNS REAAL op haar beurt een bijdrage kan leveren aan de samenleving. Terugblik Begin 2012 bleef SNS REAAL zich richten op de uitvoering van haar strategische prioriteiten, te weten het verstevigen van het fundament en het bouwen voor de toekomst. De eerste strategische prioriteit, het verstevigen van het fundament, betekende een verdere afbouw van vastgoedfinancieringsportefeuille van Property Finance, terwijl we tegelijkertijd werkten aan de versterking van onze kapitaalbasis. Onder bouwen voor de toekomst vielen onze inspanningen om op kostenefficiënte wijze klanten te winnen, helpen en behouden. In 2012 zijn we erin geslaagd om de kredietlimieten van Property Finance met 1,7 miljard terug te brengen, wat neerkomt op een daling van 18% ten opzichte van ultimo Dit ging in het eerste halfjaar van 2012 nog gepaard met het versterken van de kapitaalbasis van SNS Bank als geheel, gemeten als core Tier 1 ratio. De afbouw van de kredietportefeuille kon echter niet voorkomen dat toenemende bijzondere waardeverminderingen en verliezen bij Property Finance in de tweede helft van 2012 tot een aanzienlijke verslechtering van de kapitaalbasis van SNS Bank leidde. Ondanks alle turbulentie bleven onze kernactiviteiten zich richten op de behoeften en belangen van onze klanten. We vonden manieren om de behoeften en tevredenheid van onze klanten nauwkeuriger te meten. We brachten het productaanbod terug, verbeterden producten en vereenvoudigden productvoorwaarden. We introduceerden ook nieuwe producten die voldoen aan hogere normen op het gebied van verantwoord ondernemen. Met de (her)introductie van Zilvervloot Sparen bij SNS Bank en RegioBank bevorderden we de waarde van sparen onder tienduizenden kinderen en jongeren. Een ander voorbeeld is de promotie door SNS Bank van Bouwsparen (een duurzame woningfinancieringsvorm, waarbij men eerst spaart en dan leent) in reactie op de publieke en politieke discussie met betrekking tot de Nederlandse woningmarkt. In 2012 stegen de operationele lasten van onze kernactiviteiten fractioneel, met 1%. Gecorrigeerd voor incidentele posten zijn we er echter in geslaagd de kosten verder terug te brengen, met 3%. Dit werd bereikt door medewerkers efficiënter in te zetten, IT-systemen te standaardiseren en beter op elkaar af te stemmen en scherper in te kopen. In het tweede halfjaar van 2012 verslechterden de marktomstandigheden aanzienlijk. Een stijgende werkloosheid, in combinatie met stringentere hypotheekvoorwaarden, leidde tot een verslechterende woningmarkt. Bovendien leidde de implementatie van een voorzichtiger risicobeoordelingsmodel bij SNS Bank tot hogere risicowegingen voor particuliere hypotheken. De commerciële vastgoedmarkten verslechterden eveneens en de verliezen bij Property Finance namen toe, waardoor de core Tier 1 ratio van SNS Bank onder druk kwam te staan. Daarnaast werden onze SNS REAAL Jaarverslag

11 verzekeringsactiviteiten negatief beïnvloed doordat de rente in kernlanden van de eurozone naar een historisch laag niveau daalde. Het werd steeds duidelijker dat we niet in staat zouden zijn om de kapitaalsteun, die SNS REAAL eind 2008 van de Nederlandse Staat had ontvangen, voor eind 2013 terug te betalen zonder een onaanvaardbaar kapitaaltekort op te bouwen. Ondanks dat we in een eerder stadium alternatieve scenario s onderzocht en bediscussieerd hadden, betekende dit meer en meer dat het noodzakelijk werd om een allesomvattende oplossing te vinden voor de versterking van SNS REAAL s kapitaalbasis en de vastgoedfinancieringsportefeuille van Property Finance. Daarnaast heeft DNB in mei 2012 SNS REAAL opgedragen door te gaan met haar inspanningen om haar kapitaalbasis te versterken en de non-core portefeuille van Property Finance af te bouwen. In juli 2012 heeft SNS REAAL daarom de financiële markten geïnformeerd dat zij verschillende scenario s aan het onderzoeken was. Dit onderzoek werd uitgevoerd in overleg met DNB, het ministerie van Financiën en onze externe accountant. We bestudeerden een breed scala aan scenario s, gericht op de versterking en vereenvoudiging van de kapitaalbasis, alsook herstructureringsscenario s zoals de verkoop van bedrijfsonderdelen. Tijdens dit proces werd voortdurend rekening gehouden met de belangen van alle betrokken partijen. Naarmate het tweede halfjaar van 2012 vorderde, nam de urgentie om een allesomvattende oplossing te vinden toe. In november 2012 heeft SNS REAAL opnieuw verklaard dat haar eerder aangekondigde beoordeling van de strategische herstructurering en versterking van het kapitaal aan de gang was. Als reactie op speculaties over de toekomst van SNS REAAL, werden de particuliere spaartegoeden volatieler, hoewel ze per saldo in het tweede halfjaar gelijk bleven. In januari 2013 nam de uitstroom van spaargelden echter toe. SNS REAAL sloot het jaar 2012 af met een nettoverlies van 972 miljoen. Hierin is begrepen een nettoverlies van 813 miljoen van Property Finance, als gevolg van fors hogere bijzondere waardeverminderingen. In januari 2013 informeerde SNS REAAL de financiële markten opnieuw dat haar inspanningen nog steeds gericht waren op het vinden van een allesomvattende oplossing, inclusief de vermindering van de kredietverliezen bij Property Finance. Er werd uitgelegd dat in alle scenario s de schatting van partijen inzake de toekomstige verliezen bij Property Finance een belangrijke rol speelde. In diezelfde maand constateerde DNB in de zogenaamde SREP-brief (Supervisory Review and Evaluation Process) dat SNS Bank een kapitaaltekort had. DNB verzocht SNS REAAL om uiterlijk op 31 januari met een remedie voor dit tekort te komen, of om ervoor te zorgen dat dit tekort, op basis van een op dezelfde datum in te dienen plan, op korte termijn zou worden aangevuld. Na maanden van intensieve samenwerking met alle betrokken partijen presenteerde SNS REAAL op 31 januari 2013 een privaatpubliek voorstel aan DNB. In de media werd dit voorstel het CVC-scenario genoemd. Dit scenario ging uit van een kapitaalinjectie door private partijen waarbij bestaande aandeelhouders de mogelijkheid kregen om daarin te participeren, burden sharing voor aandeelhouders en achtergestelde crediteuren, een bijdrage van de Nederlandse Staat in de vorm van een conversie van de in 2008 verstrekte kapitaalsteun, een kapitaalinjectie en een garantie op de financiering van de vastgoedfinancieringsportefeuille van Property Finance na de afsplitsing van deze portefeuille van SNS REAAL. De Minister van Financiën was echter van oordeel dat de Staat een onevenredig grote bijdrage moest leveren en de haalbaarheid en de financiering niet verzekerd waren. Daardoor werd geconstateerd dat dit scenario onvoldoende zekerheid bood om het kapitaaltekort van SNS Bank op korte termijn aan te vullen. Op basis van deze conclusie heeft de minister van Financiën SNS REAAL op 1 februari 2013 genationaliseerd, waarbij de aandeelhouders van SNS REAAL en de achtergestelde crediteuren van SNS REAAL en SNS Bank werden onteigend. Kernactiviteiten in 2012 De vermogenspositie en winstontwikkeling van de verzekeringsactiviteiten speelden geen rol bij de beslissing om SNS REAAL te nationaliseren. Omdat de verzekeringactiviteiten echter een 100% dochteronderneming van SNS REAAL zijn, werden die ook genationaliseerd. Aanhoudend moeilijke marktomstandigheden, toegenomen concurrentie en druk op de marges leidden in 2012 tot een aanzienlijk bedrag aan incidentele posten, voornamelijk in de vorm van afschrijvingen op goodwill bij REAAL Leven en REAAL Schade. We namen ook een bijzondere waardevermindering op de merknaam van Zwitserleven en een gedeeltelijke afwaardering van de VOBA. In totaal bedroegen de bijzondere waardeverminderingen van immateriële vaste activa bij de verzekeringsactiviteiten 493 miljoen netto. In 2012 was de totale invloed van incidentele posten, SNS REAAL Jaarverslag

12 inclusief een additionele voorziening ten behoeve van de getroffen compensatieregeling voor beleggingsverzekeringen, bij de verzekeringsactiviteiten 549 miljoen negatief, wat resulteerde in een nettoverlies van 147 miljoen. Aangezien immateriële activa niet in de solvabiliteit worden opgenomen, hadden de bijzondere waardeverminderingen geen invloed op de solvabiliteitsratio s van de verzekeringsactiviteiten. Eind 2012 was de vermogenspositie van de verzekeringsactiviteiten gedaald tot 176%, vooral als gevolg van een lagere rente, hogere kapitaaleisen en de toegenomen levensverwachting. Gecorrigeerd voor incidentele posten steeg de nettowinst van de verzekeringsactiviteiten met 42% naar 402 miljoen, voornamelijk als gevolg van koerswinsten op obligaties. Gecorrigeerd voor incidentele posten steeg de nettowinst van het levenbedrijf met 46% naar 391 miljoen. De nettowinst voor incidentele posten van het schadebedrijf daalde met 19% tot 26 miljoen. Onderliggende resultaten van de verzekeringsactiviteiten (gecorrigeerd voor incidentele posten en de invloed van de beleggingsportefeuille en hedges) daalden, maar bleven in 2012 winstgevend. Gecorrigeerd voor incidentele posten boekte SNS Retail Bank in 2012 een fors lagere winst van 124 miljoen, deels door lagere winsten op de terugkoop van eigen schuldpapier en hogere bijzondere waardeverminderingen op leningen als gevolg van de verslechtering van de woningmarkt en de stijgende werkloosheid in Nederland. Door incidentele posten van 36 miljoen, welke met name een herstructureringslast betrof, werd de nettowinst beperkt tot 88 miljoen. De efficiency ratio steeg van 50% in 2011 naar 57% in 2012, vooral door de lagere terugkoopresultaten, druk op de provisie-inkomsten en de herstructureringslast. De in- en uitstroom van particuliere spaargelden werd in het tweede halfjaar van 2012 volatieler als gevolg van de media-aandacht voor SNS REAAL. Desondanks stegen particuliere spaargelden over het hele jaar met 2,5 miljard. Alles bijeengenomen rapporteerden de kernactiviteiten in 2012 een nettoverlies van 159 miljoen. Gecorrigeerd voor incidentele posten, bedroeg de nettowinst van de kernactiviteiten 443 miljoen, ten opzichte van 485 miljoen in Nationalisatie De nationalisatie omvat de herkapitalisatie van SNS REAAL en SNS Bank, alsmede de afsplitsing van de Property Finance vastgoedfinancieringsportefeuille in een aparte vastgoedbeheerorganisatie. Dit geschiedt door de overdracht van Property Finance. De herkapitalisatie bestaat uit een kapitaalinjectie van 2,2 miljard door de Nederlandse Staat en de onteigening van aandelen van SNS REAAL en van achtergestelde schuld van in totaal 1 miljard van SNS REAAL en SNS Bank. Bovendien heeft de Nederlandse Staat SNS REAAL een overbruggingskrediet verstrekt van 1,1 miljard om senior schuld en intragroepsleningen af te lossen. De overdracht van Property Finance aan een afzonderlijke vastgoedbeheerorganisatie betreft 8,5 miljard aan bruto vastgoedleningen en 0,5 miljard vastgoedprojecten per 30 juni 2012 ( 8,3 miljard totale netto-exposure na aftrek van voorzieningen op leningen). Het overgrote deel hiervan (meer dan 75%) heeft betrekking op Nederland. Als onderdeel van de overdracht is een afschrijving van 2,8 miljard op de totale activa van Property Finance per 30 juni 2012 vereist. Deze afschrijving van 2,8 miljard is bepaald door de Nederlandse Staat. In aanvulling op de 0,8 miljard aan bijzondere waardevermindering bij Property Finance in het tweede halfjaar van 2012, wordt daarom in het eerste kwartaal van 2013 een extra voorziening van 2,0 miljard getroffen. Na de extra afboeking bedraagt de netto-exposure van de vastgoedfinancieringsportefeuille 5 miljard. SNS Bank blijft deze portefeuille financieren, ook na de beoogde overdracht. De Nederlandse Staat heeft het voornemen om een garantie van circa 5 miljard te verstrekken voor het financieren van Property Finance. Zodra de garantie is verkregen, in combinatie met de overdracht, draagt SNS Bank geen kredietrisico op een overeenkomstig financieringsbedrag. Zij draagt dus ook niet langer de bijbehorende risicogewogen activa in haar kapitaalratio s. Daarnaast heeft de Nederlandse Staat het voornemen om de vastgoedbeheerorganisatie te kapitaliseren. SNS REAAL Jaarverslag

13 De hierboven beschreven structuur met betrekking tot Property Finance (de afsplitsing, de garantie op de financiering en de kapitalisatie van de vastgoedbeheerorganisatie) is afhankelijk van de goedkeuring van de Europese Commissie. Rekening houdend met de invloed van alle nationalisatiemaatregelen, laten de pro forma core Tier 1 ratio van SNS Bank en de pro forma double leverage van SNS REAAL een sterke verbetering zien. De pro forma core Tier 1 ratio van SNS Bank verbetert naar 14,9%, tegenover 6,1% ultimo De pro forma double leverage van SNS REAAL wordt teruggebracht naar 105%, wat overeenkomt met een nominale leverage van 0,2 miljard (ultimo 2012: 127%). De DNB-solvabiliteit van de verzekeringsactiviteiten wordt niet beïnvloed door de nationalisatie. Ultimo 2012 bedroeg deze 176%. Vooruitzichten SNS REAAL rapporteerde over het eerste kwartaal van 2013 een nettowinst van 170 miljoen bij de kernactiviteiten, inclusief een positief effect van 71 miljoen als gevolg van de nationalisatiemaatregelen. Gecorrigeerd voor incidentele posten en nationalisatiemaatregelen bedroeg de nettowinst van de kernactiviteiten over het eerste kwartaal 99 miljoen, vergeleken met 103 miljoen over het eerste kwartaal van SNS Retail Bank had een goede start in 2013, de nettowinst bij de verzekeringsactiviteiten bleef achter. Property Finance rapporteerde een netto verlies van 1,8 miljard in het eerste kwartaal 2013 door het netto-effect van 1,8 miljard van de 2,0 miljard voorziening getroffen op de vastgoedfinancieringsportefeuille. Met deze voorziening is de netto-exposure in lijn gebracht met de overdrachtswaarde zoals bepaald door de Nederlandse Staat en gecommuniceerd in een brief van de Nederlandse minister van Financiën aan het Parlement. Door het aanzienlijke verlies van Property Finance over het eerste kwartaal, zal SNS REAAL ook over heel 2013 een verlies rapporteren. Ondanks een verder verslechterde Nederlandse huizenmarkt, verwachten we dat SNS Retail Bank de komende kwartalen bevredigende resultaten zal blijven boeken. We verwachten dat het marktklimaat bij de verzekeringsactiviteiten moeilijk zal blijven. Als gevolg hiervan zullen de nettowinst en solvabiliteit bij de verzekeringsactiviteiten de komende kwartalen onder druk blijven. Aan het einde van het eerste kwartaal van 2013, was de feitelijke core Tier 1 ratio van SNS Bank verbeterd tot 11,5%, voornamelijk als gevolg van de nationalisatiemaatregelen die in dit kwartaal al waren doorgevoerd. Het resterende verschil tussen de feitelijke en de (hogere) pro forma core Tier 1 ratio van SNS Bank is voornamelijk het gevolg van de invloed op risicogewogen activa van SNS Bank verbonden aan de beoogde overdracht van Property Finance. Op 22 februari 2013 gaf de Europese Commissie (EC) voorlopige goedkeuring voor de steun van de Nederlandse Staat aan SNS REAAL, met uitzondering van de maatregelen ten aanzien van Property Finance, waarvoor geen goedkeuring was gevraagd. De voorlopige goedkeuring is onder voorwaarde van een presentatie van een herstructureringsplan door het Ministerie van Financiën binnen zes maanden vanaf voornoemde datum en omvat alle staatssteunmaatregelen, inclusief de voorgenomen Property Finance steunmaatregelen. De EC zal een definitief besluit nemen over de staatssteun op basis van dit plan. Het herstructureringsplan zal worden opgesteld door het Ministerie van Financiën in nauwe samenwerking met SNS REAAL. Ontwikkelingen in de markt en SNS REAAL s karakteristieken in acht nemende, zal dit plan het raamwerk voor de toekomst van SNS REAAL zijn. We verwachten gedurende het jaar meer duidelijkheid te geven over dit plan. De juridische en financiële uitvoering van de (gevolgen) van de nationalisatie en de voorbereidingen voor de afsplitsing van de Property Finance vastgoedfinancieringsportefeuille zijn de eerste belangrijke stappen op weg naar de terugkeer van stabilisatie voor SNS REAAL. We zullen ook werken aan de financiële ontvlechting van de holding, de bank en de verzekeraar, in lijn met de inhoud van de brief van de Nederlandse minister van Financiën aan het parlement na de nationalisatie. SNS REAAL Jaarverslag

14 Verantwoordelijkheid De nationalisatie van SNS REAAL heeft verstrekkende gevolgen voor de samenleving, voor onze aandeelhouders en achtergestelde schuldeisers, onze klanten en onze organisatie, inclusief onze medewerkers. Wij hebben een verantwoordelijkheid richting deze partijen. Hoewel deze verantwoordelijkheid per groep verschilt, zal SNS REAAL hier naar beste kunnen invulling aan geven. Door te streven naar transparantie, eenvoud en duurzaamheid, of anders gezegd: door op een verantwoorde manier te ondernemen, in de breedste zin van het woord. Met onze missie Eenvoud in Geldzaken en onze kernwaarde GEEF! zullen we ernaar blijven streven de belangen van de maatschappij, onze klanten, elkaar en het resultaat zo goed mogelijk te behartigen. In dit streven neemt SNS REAAL haar verantwoordelijkheid om het vertrouwen in haar eigen organisatie te herstellen en een bijdrage te leveren aan het herstel van vertrouwen in de financiële sector als geheel. Daarbij is de integriteit en professionaliteit van onze medewerkers het startpunt. In 2012 is er twijfel gerezen over de integriteit van enkele van onze medewerkers bij Property Finance. Wij betreuren deze integriteitkwesties zeer. Wij tolereren geen normoverschrijdend gedrag en hebben daarom corrigerende maatregelen getroffen en zijn onderzoeken gestart. Dit integriteitsincident betekent echter wel dat we nog harder ons best zullen moeten doen om aan te tonen dat de maatschappij en onze (potentiële) klanten ons hun financiële toekomst kunnen toevertrouwen. Daarnaast staat het klantbelang altijd voorop in onze producten en diensten en in onze processen. Als Raad van Bestuur zijn we ervan overtuigd dat er in de Nederlandse financiële sector ruimte is voor een speler die de Nederlandse economie ondersteunt, met een menselijke maat, die transparante, eenvoudige en eerlijk geprijsde producten aanbiedt, die helder en realistisch is in de rendementen die behaald kunnen worden en die waarmaakt wat hij belooft. In haar 200 jarige historie heeft SNS REAAL haar verantwoordelijkheid in onze maatschappij genomen. Wij streven ernaar dat te blijven doen, juist ook in de nieuwe werkelijkheid waarin we ons bevinden. Daarbij zullen eenvoud, transparantie en duurzaamheid voorop blijven staan. Gerard van Olphen SNS REAAL Jaarverslag

15 2 Nationalisatie van SNS REAAL 2.1 Nationalisatie De Nederlandsche Bank (DNB) heeft in januari 2013 aan SNS REAAL gecommuniceerd dat zij heeft geconcludeerd dat de kapitaalpositie van SNS Bank ontoereikend is om een beheerste dekking van de huidige en mogelijk toekomstige risico's van de onderneming te waarborgen. SNS Bank moest uiterlijk 31 januari 2013 een finale oplossing presenteren met een naar het oordeel van DNB voldoende mate van zekerheid van slagen en die op korte termijn tot aanvulling van het kapitaaltekort zou leiden. Naar de mening van DNB bood het voorstel van SNS REAAL onvoldoende mate van zekerheid dat het genoemde kapitaaltekort op korte termijn zou kunnen worden aangevuld. DNB heeft vervolgens het Ministerie van Financiën laten weten het niet langer verantwoord te achten dat SNS Bank het bankbedrijf zou blijven uitoefenen. Op 1 februari 2013 heeft de Minister van Financiën vervolgens op grond van de artikelen 6:2 en 6:4 van de Wet op het Financieel toezicht besloten (hierna: het besluit) tot onteigening van: alle geplaatste aandelen in het kapitaal van SNS REAAL N.V. alle door SNS REAAL N.V. aan Stichting Beheer SNS REAAL uitgegeven core Tier 1 capital securities ( Stichting securities ) alle achtergestelde obligaties van SNS REAAL N.V. en SNS Bank N.V. achtergestelde onderhandse schulden van SNS REAAL N.V. en SNS Bank N.V. In het besluit heeft de Minister uiteengezet dat hij van oordeel is dat de stabiliteit van het financiële stelsel ernstig en onmiddellijk in gevaar kwam door de situatie waarin SNS REAAL zich voorafgaand aan 1 februari 2013 bevond. SNS REAAL realiseert zich dat het onteigeningsbesluit een grote impact heeft op de samenleving, klanten, beleggers en medewerkers. Alle aandelen, Stichting securities en achtergestelde obligaties zijn onteigend ten name van de Staat der Nederlanden. De onteigening van de achtergestelde onderhandse schulden heeft plaatsgevonden door onteigening van de met die schulden corresponderende passieve vermogensbestanddelen van SNS REAAL N.V. en SNS Bank N.V. ten name van de Stichting Afwikkeling Onderhandse Schulden SNS REAAL. In het besluit heeft de Minister aangegeven dat de vermogensbestanddelen van de achtergestelde onderhandse schulden ten name van een aparte stichting zijn onteigend om te voorkomen dat deze schulden op de Staat der Nederlanden zouden overgaan. De stichting zal voor verdere afwikkeling (waarschijnlijk via faillissement, zo meldt het besluit) zorg dragen. SNS REAAL is bij wijze van onmiddellijke voorziening als bedoeld in artikel 6:1 van de Wet op het financieel toezicht als enig bestuurder van de stichting benoemd. De nationalisatie heeft geen directe gevolgen voor de verzekeringsactiviteiten van SNS REAAL. Uitzonderingen hierop zijn het door de Europese Commissie uitgevaardigde voorlopige verbod tot het doen van acquisities en het voorlopige verbod tot het doen van rentebetalingen op door de verzekeraar zelfstandig uitgegeven hybride instrumenten (zie toelichting op de volgende bladzijde). Het besluit tot onteigening is per 1 februari 2013, om 8.30 uur, in werking getreden. De onteigende effecten en vermogensbestanddelen zijn per dat tijdstip van rechtswege overgegaan op de Staat der Nederlanden, respectievelijk de Stichting Afwikkeling Onderhandse Schulden SNS REAAL. De bestuurders Ronald Latenstein (CEO) en Ference Lamp (CFRO) en de voorzitter van de Raad van Commissarissen Rob Zwartendijk, zijn op 1 februari 2013 teruggetreden uit hun functies. Per 4 februari zijn de door de Staat der Nederlanden voorgedragen en benoemde bestuurders in functie getreden: Gerard van Olphen als voorzitter van de Raad van Bestuur en Maurice Oostendorp als CFRO. De vicevoorzitter van de Raad van Commissarissen, Piero Overmars, heeft de rol van voorzitter van de Raad van Commissarissen voorlopig op zich genomen. SNS REAAL Jaarverslag

16 Naast de hiervoorgenoemde onteigening van de aandelen, Stichting securities, achtergestelde obligaties en onderhandse schulden heeft de Minister nog tot de volgende maatregelen besloten. De financiële impact hiervan wordt in paragraaf 2.2 Pro forma cijfers toegelicht. Het overdragen van Property Finance aan een vastgoedbeheerorganisatie in combinatie met een overheidsgarantie van ongeveer 5 miljard op de tijdelijke financiering die SNS Bank zal verstrekken aan deze vastgoedbeheerorganisatie. De conversie van de core Tier 1 securities uitgegeven aan de Staat en de Stichting Beheer SNS REAAL in agio op gewone aandelen SNS REAAL. De onteigening en omzetting in eigen vermogen van achtergestelde schulden van SNS Bank N.V. en SNS REAAL N.V. Een agiostorting van 2,2 miljard door de Nederlandse Staat in SNS REAAL, waarvan 1,9 miljard is doorgestort als agio in SNS Bank. Een overbruggingskrediet van 1,1 miljard. Het vrijvallen van circa 5,5 miljard aan risico gewogen activa door het overbrengen van de Property Finance activiteiten naar een nieuw op te richten vastgoedbeheerorganisatie. De bijdrage van SNS Bank aan de door de Minister opgelegde Resolutieheffing. De Europese Commissie heeft in een besluit van 22 februari 2013 de kapitaalstorting van 2,2 miljard in SNS REAAL, de doorstorting door SNS REAAL van 1,9 miljard daarvan in SNS Bank en het overbruggingskrediet van de Staat aan SNS REAAL van 1,1 miljard voorlopig goedgekeurd. De goedkeuring geldt tot het moment dat de Europese Commissie een finaal besluit neemt op basis van het door het Ministerie van Financiën uiterlijk op 22 augustus 2013 in te dienen herstructureringsplan. Het besluit van 22 februari 2013 bepaalt onder meer dat SNS REAAL tot het moment van het finaal besluit geen acquisities mag doen ("acquisition ban") en geen betalingen mag doen op hybride instrumenten ("hybrid debt call and coupon ban"). Het Ministerie van Financiën overweegt om vooruitlopend op het finaal besluit ook een voorlopige goedkeuring van de Europese Commissie te verzoeken met betrekking tot de hierna onder vermelde ontvlechting van Property Finance. Voor deze ontvlechting heeft de Europese Commissie namelijk (nog) geen voorlopige goedkeuring verleend. Het door het Ministerie van Financiën bij de Europese Commissie in te dienen herstructureringsplan heeft tot doel de financiële stabiliteit van SNS REAAL te herstellen en herhaling in de toekomst te voorkomen. Het is mogelijk dat de Europese Commissie na bestudering van het herstructureringsplan tot het oordeel komt dat door de staatsteun aanvullende maatregelen en/of sancties nodig zijn om onbedoelde verstoringen in de concurrentieverhoudingen tegen te gaan. Deze eventuele maatregelen en/of sancties kunnen invloed hebben op de toekomstige strategische positionering van SNS REAAL. In onderstaande paragrafen wordt nader ingegaan op specifieke aspecten van de nationalisatie Raad van State Tegen het besluit is door een groot aantal belanghebbenden beroep ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. De Raad van State heeft op 25 februari 2013 de beroepen grotendeels ongegrond verklaard en het onteigeningsbesluit in stand gelaten met dien verstande dat de Raad van State vond dat de Minister de effecten en vermogensbestanddelen wel rechtmatig heeft onteigend, maar niet de daarmee verband houdende verplichtingen of aansprakelijkheden van SNS REAAL N.V. en SNS Bank N.V. jegens onteigende partijen voor zover die verplichtingen of aansprakelijkheden verband houden met het (voormalig) bezit van bedoelde effecten. Dergelijke eventuele claims kunnen nog steeds tegen SNS REAAL N.V. resp. SNS Bank N.V. worden uitgeoefend. SNS REAAL Jaarverslag

17 2.1.2 Ondernemingskamer De rechthebbenden ten aanzien van de hiervoor genoemde effecten en vermogensbestanddelen hebben recht op een schadeloosstelling ter hoogte van de werkelijke waarde. De hoogte van de schadeloosstelling wordt vastgesteld door de Ondernemingskamer van het Gerechtshof te Amsterdam. De Minister heeft inmiddels een schadeloosstelling van 0 euro aangeboden. Het verzoekschrift van de Minister om de schadeloosstelling op 0 euro vast te stellen is in behandeling bij de Ondernemingskamer. Indien de Ondernemingskamer zou bepalen dat wel een schadeloosstelling verschuldigd is dan wordt deze voldaan door de Staat der Nederlanden. Dat heeft dus geen consequenties voor SNS REAAL N.V. of SNS Bank N.V Juridische procedures De mogelijkheid bestaat dat de oorspronkelijke rechthebbenden van de onteigende effecten en vermogensbestanddelen juridische procedures zullen starten om hun schade vergoed te krijgen. Op dit moment is geen inschatting te maken van zowel de kans dat mogelijke juridische procedures tot een verplichting zullen leiden alsmede de hoogte van de financiële impact op SNS REAAL N.V. Om die reden zijn ten aanzien van mogelijke juridische procedures door rechthebbenden van de onteigende effecten en vermogensbestanddelen geen voorzieningen gevormd. Aangezien de uitkomst van mogelijke juridische procedures niet met zekerheid bepaald kan worden, valt niet uit te sluiten dat een negatieve uitkomst daarvan een materiële negatieve financiële impact zou kunnen hebben op de vermogenspositie, resultaten of kasstromen van SNS REAAL N.V Participatiecertificaten Onder de door de Staat onteigende achtergestelde schulden van SNS Bank bevinden zich ook de zogeheten 3e serie participatiecertificaten. De Minister heeft het nieuwe management verzocht om een feitenonderzoek te doen naar de vraag of in het verleden mogelijk onjuist is gehandeld bij het aanbieden en/of adviseren van deze certificaten, en om indien nodig een voorstel te doen voor compensatie van deze gedupeerden. Momenteel wordt dit door SNS REAAL onderzocht. SNS REAAL streeft er naar in het tweede kwartaal van 2013 participatiecertificaathouders duidelijkheid te bieden. SNS REAAL Jaarverslag

18 2.2 Pro forma cijfers In deze paragraaf wordt ingegaan op wat de nationalisatie in financieel opzicht voor SNS REAAL betekent. Onderstaande pro forma balans geeft inzicht in de belangrijkste financiële effecten van de nationalisatie en na uitvoering van bepaalde vervolgstappen die de Minister heeft aangekondigd in zijn brief van 1 februari 2013 aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal gezonden brief (hierna: de Kamerbrief). Deze pro forma balans is opgesteld door uitsluitend de vermelde gebeurtenissen of handelingen in de balans per 31 december 2012 te verwerken om inzicht te geven in het uiteindelijke effect van de vervolgstappen van de nationalisatie. De vervolgstappen die resulteren in de pro forma balans representeren niet in alle gevallen historische feitelijke transacties. Een aantal vervolgstappen moet nog geëffectueerd worden. De werkelijke uitvoering kan afwijken, bijvoorbeeld als gevolg van de reactie van de Europese Commissie op het herstructureringsplan, hetgeen invloed kan hebben op de hierna gepresenteerde pro forma s. Onderstaande effecten staan in de pro forma balans per kolom aangegeven en worden in de daaropvolgende paragrafen nader toegelicht: De afwaardering van de vastgoedfinancieringsportefeuille naar de waarde zoals door de Minister bepaald bij overdracht van Property Finance aan een vastgoedbeheerorganisatie. Het verlies op de vastgoedfinancieringsportefeuille bij separatie bedraagt 2,8 miljard ten opzichte van de boekwaarde van juni 2012 (zie paragraaf ). Van dit bedrag is 776 miljoen verwerkt in het tweede halfjaar Voor het resterende verlies is in het eerste kwartaal 2013 een voorziening gevormd van 2,0 miljard. Deze voorziening leidt per 1 februari 2013 tot een afname van de risicogewogen activa van SNS Bank, waarna bij de externe overdracht van de portefeuille de resterende risico gewogen activa vrijvallen (zie ). De core Tier 1 securities uitgegeven aan de Staat en de Stichting Beheer SNS REAAL als agio gestort op gewone aandelen SNS REAAL. De onteigening en omzetting in eigen vermogen van de achtergestelde schulden van SNS Bank N.V. en SNS REAAL N.V. en de verwerking in het vermogen van de resultaten uit de afbouw van de derivaten gerelateerd aan de onteigende stukken. Een agiostorting van 2,2 miljard door de Nederlandse Staat in SNS REAAL, waarvan 1,9 miljard is doorgestort als agio in SNS Bank. Een overbruggingskrediet van 1,1 miljard. Het vrijvallen van ongeveer 5,5 miljard aan risico gewogen activa door het overbrengen van de Property Finance activiteiten naar een nieuw op te richten vastgoedbeheerorganisatie in combinatie met de overheidsgarantie van ongeveer 5 miljard op de tijdelijke financiering die SNS Bank zal verstrekken aan deze vastgoedbeheerorganisatie. De bijdrage van SNS Bank aan de door de Minister opgelegde Resolutieheffing. Een inschatting van de te verrekenen vennootschapsbelasting op de bijzondere waardeverminderingen bij Property Finance en de omzetting in eigen vermogen van de achtergestelde schulden. SNS REAAL Jaarverslag

19 2.2.1 Pro Forma balans SNS REAAL Geconsolideerd Tabel 1: Pro Forma balans SNS REAAL na nationalisatie In miljoenen euro's PF op held for sale Balans na PF op held for sale Aanpassen kapitaalstructuur Onteigening achtergestelde stukken Kapitaalstorting Overbruggingskrediet Ontvlechting Resolutie- Pro PF heffing Forma Balans Activa Beleggingen Uitgestelde belastingvorderingen Vastgoedprojecten Vorderingen op klanten Vorderingen op banken Kas en kasequivalenten Overige activa Totaal activa Passiva Eigen vermogen toe te schrijven aan aandeelhouders Eigen vermogen toe te schrijven aan houders van securities Belang van derden Totaal eigen vermogen Participatiecertificaten en achtergestelde schulden Schuldbewijzen Overige passiva Totaal passiva Double Leverage SNS REAAL (euro) Double Leverage SNS REAAL (%) 127% 105% Core Tier 1 ratio SNS Bank 6,1% -2,9% 14,9% RWA SNS Bank Property Finance op held for sale In de pro forma balans wordt het effect verwerkt van de voorgenomen overdracht van Property Finance naar een vastgoedbeheerorganisatie. Property Finance zal worden gesepareerd tegen een aanzienlijk lagere waarde dan de boekwaarde. De totale activa van Property Finance worden met ongeveer 2,8 miljard afgeboekt ten opzichte van de boekwaarde per 30 juni De Minister van Financiën heeft tot deze afboeking besloten. In de pro forma cijfers is een afboeking op Property Finance van bruto miljoen (netto miljoen) verwerkt. Dit bedrag is afgeleid uit de totale afboeking van 2,8 miljard ten opzichte van de boekwaarde per 30 juni 2012 minus de reeds geboekte waardeverminderingen ter grootte van 772 miljoen die in het tweede halfjaar van 2012 zijn genomen en 4 miljoen verstrekte kortingen op de afbouw. De afboeking is deels fiscaal aftrekbaar (zie toelichting onder paragraaf ). In de toelichting op het nationalisatiebesluit is aangegeven dat de vastgoedprojecten van Property Finance een waarde hebben tussen de 185 en 265 miljoen. In de pro forma balans is, naar analogie van de totale afboeking op heel Property Finance op basis van de gemiddelde uitkomst, uitgegaan van een afwaardering van de vastgoedprojecten naar de gemiddelde waarde van 225 miljoen. De portefeuille aan vastgoedprojecten is in het tweede halfjaar 2012 door uitwinning toegenomen. De gemiddelde overdrachtswaarde, rekening houdend met deze toename is per 31 december miljoen. De in de pro forma balans verwerkte afboeking van miljoen heeft naar schatting voor miljoen betrekking op de door Property Finance verstrekte vastgoedfinancieringen en naar schatting voor 118 miljoen op de vastgoedprojecten. Voor de afboeking die in de pro forma balans is opgenomen is in het eerste kwartaal van 2013 ten laste van het resultaat een voorziening gevormd omdat door het besluit van de minister een feitelijke verplichting is ontstaan om Property Finance tegen de vastgestelde waarde over te dragen. SNS REAAL Jaarverslag

20 In de waardering van de vastgoedfinancieringsportefeuille van Property Finance bestaan aanzienlijke verschillen tussen de overdrachtswaarde bij separatie van SNS REAAL, de reële waarde die is opgenomen in hoofdstuk 27.1 en de balanswaardering per 31 december De balanswaardering van de vastgoedfinancieringen is miljoen en heeft conform de verslaggevingsregels de geamortiseerde kostprijs als grondslag. Hierop wordt alleen voorzien na neerwaartse aanpassing van de verwachte kasstromen die het gevolg is van een daadwerkelijke tot verlies leidende gebeurtenis op balansdatum. Dit betekent dat de voorzieningen alleen betrekking hebben op posten die als gevolg van deze gebeurtenissen in in default zijn verklaard en waarop een verlies (incurred loss) is geleden. Ter bepaling van de hoogte van de voorziening worden de verwachte kasstromen contant gemaakt tegen de oorspronkelijke effectieve rentevoet van de desbetreffende post. Discontering van de kasstromen vindt dus plaats tegen de rente die bij de start van de lening met de klant was afgesproken. Verliezen die het gevolg zijn van verwachte toekomstige ontwikkelingen of gebeurtenissen mogen, hoe waarschijnlijk deze verwachtingen ook zijn, niet worden voorzien (expected loss). De reële waarde van de vastgoedfinancieringen is in de jaarrekening opgenomen in paragraaf De opstelling in paragraaf 27.1 betreft alleen de reële waarde van financiële instrumenten en omvat daardoor wel de reële waarde van de vastgoedfinancieringen, maar niet van de vastgoedprojecten. De reële waarde gaat uit van de marktprijs en deze is gedefinieerd als de prijs die tot stand komt tussen geïnformeerde partijen die tot een transactie bereid zijn (geen gedwongen transacties). Op dit moment is er geen sprake van een actieve markt voor vastgoedfinancieringen en referentieprijzen (afgeleid van vergelijkbare transacties) zijn daardoor niet beschikbaar. Het management heeft geoordeeld dat de uitkomsten van het interne onderzoek naar de verwachte onderdekking van de financieringen de beste inschatting is van de reële waarde. Dit onderzoek is gebaseerd op de door Property Finance gehanteerde afbouwstrategie waarbij uitgegaan wordt van waardemaximalisatie zonder tijdsdruk op de afbouw. Voor zover als mogelijk is bij de waardering rekening gehouden met in de markt waarneembare referentietransacties. In tegenstelling tot de balanswaardering is in het onderzoek rekening gehouden met verwachte verliezen op posten die op 31 december 2012 (nog) niet in default zijn. De disconteringsvoet waartegen de kasstromen contant worden gemaakt bevat bovendien opslagen ontleend aan de marktrente boven de oorspronkelijke effectieve rentevoet om uitdrukking te geven aan het ten opzichte van de verstrekkingsdatum gestegen risico. Het interne onderzoek naar de waarde van de portefeuille is onder 3 scenario s doorgerekend (optimistic, base, bare). De uitkomst op basis van het neutrale scenario is als reële waarde opgenomen. De overdrachtsprijs waartegen de vastgoedfinancieringsportefeuille zal worden gesepareerd is gebaseerd op het besluit van de Minister op basis van een in zijn opdracht uitgevoerd onderzoek Aanpassen kapitaalstructuur Aandelen B Op 4 februari 2013 heeft een wijziging van de statuten van SNS REAAL plaatsgevonden waardoor de aandelen B die op 1 februari door de Staat der Nederlanden waren onteigend bij Stichting Beheer SNS REAAL, zijn omgezet in 6 gewone aandelen. Het aantal gewone aandelen is daardoor gestegen van naar Core Tier 1 capital securities De Stichting securities die in 2008 zijn uitgegeven zijn onteigend. De core Tier 1 securities die SNS REAAL in 2008 aan de Staat der Nederlanden ( 565 miljoen) heeft uitgegeven en de Stichting securities ( 435 miljoen, balanswaarde per 31 december miljoen als gevolg van loss absorption) zijn inmiddels gestort als agio op de gewone aandelen SNS REAAL. In de kamerbrief van de Minister staat dat de omzetting van de core Tier 1 securities een effect op het EMU saldo heeft van 0,8 miljard. Bij dat bedrag is rekening gehouden met boetes die SNS REAAL bij aflossing verschuldigd zou zijn. SNS REAAL heeft deze toekomstige boete niet als verplichting in haar balans opgenomen. SNS REAAL Jaarverslag