Lichaam is meer dan uiterlijk: Het belang van lichaamsfunctionaliteit. Jessica Alleva, Maastricht University

Transcriptie

1 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 1 Lichaam is meer dan uiterlijk: Het belang van lichaamsfunctionaliteit Jessica Alleva, Maastricht University Jessica M. Alleva, Departement Clinical Psychological Science, Maastricht University. Deze bijdrage werd ondersteund door NWO beurs : Novel strategies to enhance body satisfaction. Correspondentie over dit artikel dient te worden gericht aan Jessica M. Alleva, Department of Clinical Psychological Science, Maastricht University, P.O. Box 616, 6200 MD Maastricht, Nederland. Jessica.Alleva@maastrichtuniversity.nl

2 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 2 Lead Als men aan het begrip lichaamsbeeld denkt, denkt men vooral aan het uiterlijk van het lichaam. Ook het meeste onderzoek naar het lichaamsbeeld is gericht op het uiterlijk. Dit is een van de grootste beperkingen van lichaamsbeeldonderzoek, want een belangrijk deel van het lichaamsbeeld wordt vergeten, namelijk lichaamsfunctionaliteit. Wat houdt lichaamsfunctionaliteit precies in? En, waarom is het zo belangrijk voor een positief, gezond lichaamsbeeld?

3 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 3 Lichaam is meer dan uiterlijk: Het belang van lichaamsfunctionaliteit Lichaamsbeeld is het subjectieve beeld dat mensen vormen van hun eigen lichaam (Schilder, 1935). Anders gezegd, het lichaamsbeeld wordt bepaald door de manier waarop het individu zijn lichaam waarneemt niet door hoe zijn lichaam er in de realiteit uit ziet. Het lichaamsbeeld heeft meerdere facetten. Het bestaat uit een cognitief en affectief aspect (hoe mensen over hun lichaam denken en voelen), een perceptueel aspect (hoe mensen de vorm en grootte van hun lichaam en lichaamsdelen schatten), en een gedragsaspect (onder andere, wat mensen doen om hun lichaam te veranderen, of te verbergen; Garner & Garfinkel, 1981; Rosen, Saltzberg, Srebnik, 1989; Thompson, Heinberg, Altabe, & Tantleff-Dunn, 1999). Sommige onderzoekers beweren dat het lichaamsbeeld centraal staat bij de kwaliteit van het leven (Cash & Pruzinsky, 2002). Dit is niet verrassend als men kijkt naar de effecten van een negatief lichaamsbeeld wat een opmerkelijke 60% van alle vrouwen en 40% van alle mannen hebben (Garner, 1997; Tiggemann, 2004). Een negatief lichaamsbeeld wordt gekenmerkt door ontevredenheid over het uiterlijk ( Ik ben zo lelijk! ), overschatting van lichaamsgrootte ( Mijn billen zijn te dik! ), en lichaamsgerelateerd gedrag zoals extreem diëten of frequent wegen (Garner & Garfinkel, 1982; Rosen et al., 1989). Wetenschappelijke studies laten zien dat een negatief lichaamsbeeld een van de grootste risicofactoren is voor het ontstaan en voortduren van een eetstoornis, zoals anorexia nervosa of bulimia nervosa (Stice, 2002). Een negatief lichaamsbeeld voorspelt ook hoe goed (of liever hoe slecht) de eetstoornispatiënt reageert op therapie (Cash & Brown, 1987). Behalve deze klinische stoornissen wordt een negatief lichaamsbeeld ook geassocieerd met andere psychische

4 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 4 problemen, zoals een lage zelfwaardering (Cash & Pruzinsky, 2002), depressie (Paxton, Neumark-Sztainer, Hannan, & Eisenberg, 2006), sociale angst (Cash & Fleming, 2002a), gestoord seksueel functioneren (Weaver & Byers, 2006), en een algemeen lage kwaliteit van het leven (Cash & Fleming, 2002b). Een negatief lichaamsbeeld is ongezond. Maar hoe ontstaat een negatief lichaamsbeeld? Hoe wordt het in stand gehouden? En, hoe kunnen we een negatief lichaamsbeeld verbeteren? Onderzoekers hebben geprobeerd deze vragen te beantwoorden door middel van experimenteel onderzoek, meta-analyses en interventiestudies (zie bijvoorbeeld Jarry & Ip, 2005; Littleton & Ollendick, 2003; Stice, Shaw & Marti, 2007). Deze studies hebben veel inzicht geboden in lichaamsbeeld, maar bieden nog geen definitieve antwoorden. Bij het begrip lichaamsbeeld denkt men meestal aan het uiterlijk van het lichaam: dikke buiken, behaarde schouders, brede heupen. Onderzoekers doen dat door de bank genomen ook. Maar in feite is het lichaam veel meer dan hoe het eruit ziet. Het lichaam is ook functioneel. Het stelt je in staat bepaalde dingen te doen. In dit artikel kijk ik specifiek naar, wat ik noem, lichaamsfunctionaliteit. Eerst zal ik ingaan op wat lichaamsfunctionaliteit precies inhoudt. Vervolgens bespreek ik waarom een focus op de functionaliteit van het lichaam een positieve invloed zou kunnen hebben op lichaamsbeeld. Lichaamsfunctionaliteit Franzoi en Shields (1984) beschreven lichaamsfunctionaliteit als de fysieke conditie van het lichaam. Hiermee bedoelden ze de kracht, uithoudingsvermogen en lenigheid van het lichaam alles wat met fitheid te maken heeft dus. Later beschouwde Franzoi (1995) lichaamsfunctionaliteit als de lichaam-als-proces

5 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 5 dimensie, in tegenstelling tot de lichaam-als-object dimensie (het uiterlijk). Hierbij voegde Franzoi aspecten zoals gezondheid, energieniveau, reflexen, seks en eetlust toe aan het begrip van deze term. Avalos en Tylka (2006), die ook onderzoek naar lichaamsfunctionaliteit hebben gedaan, zien het als de interne signalen en interne functies van het lichaam, zoals verzadigingssignalen of hongersignalen. In mijn eigen studies werp ik een nog bredere blik op lichaamsfunctionaliteit. Ik zie lichaamsfunctionaliteit als alles wat het lichaam kan doen. Samen met de aspecten die andere onderzoekers eerder hebben beschreven, beschouw ik ook andere aspecten als belangrijke delen van lichaamsfunctionaliteit, namelijk: vaardigheden (zoals zingen, dansen, muziek maken), sociaal contact en communiceren (zoals knuffelen, lichaamstaal) en de ervaring van de lichamelijke zintuigen (ruiken, voelen, proeven, enzovoorts). Om duidelijker te maken wat lichaamsfunctionaliteit voor mensen betekent, zal ik een aantal voorbeelden geven van wat mensen zelf over de functionaliteit van hun eigen lichaam hebben geschreven. Deze voorbeelden komen uit een pilotonderzoek waarin ik aan mensen vroeg te beschrijven wat zij allemaal met hun lichaam kunnen doen. Deze beschrijvingen illustreren dat lichaamsfunctionaliteit veel aspecten heeft. Mijn lichaam kan nieuw leven maken (samen met mijn fantastische man), kan bevallen en dit ook overleven (haha). Mijn lichaam kan mijn kind alles geven om te kunnen groeien. Het is ook een bron van entertainment, van steun; het is een knuffelplekje en een veiligheidsdeken. Ik hou van mijn lichaam, wat het heeft gedaan en wat het kan doen. (Briget, 35 jaar oud)

6 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 6 Mijn lichaam kan sporten, het geeft me veel energie om mijn tegenstander te pakken, om punten te scoren in waterpolo...of om te rennen zodat ik de trein niet mis. Wat ik ook ontzettend belangrijk vind is dat ik, met mijn lichaam, contact kan maken met andere mensen: glimlachen naar mensen op straat, handen schudden voor een interview...ik zou geen rijk leven hebben zonder deze eenvoudige, dagelijkse interacties. Hand in hand, dansen, alles wat ik graag doe is gericht rond wat mijn lichaam in staat is om te doen. Het is heel verbazingwekkend, eigenlijk. (Kim, 25 jaar oud) Mijn lichaam kan zo ongeveer alles wat mijn geest beslist, zoals het beklimmen van de Vesuvius en zwaaien aan een trapeze (niet zonder gevolgen natuurlijk). Na ziek geweest te zijn voor vele jaren, heb ik een grote waardering voor mijn lichaam. Ik heb geleerd om (meestal) naar mijn lichaam te luisteren. Het is een volledig herbouwde en gevoelige machine die voor mij werkt. Het geeft me veel vreugde: het plezier van een wandeling in de natuur, het heffen van gewichten in de sportschool, de pure extase bij het zien van mijn bloeiende tuin, dutten in de zon met mijn katten er is geen einde aan. Dit zijn allemaal dingen die ik voor een lange tijd niet kon doen. (Grace, 56 jaar oud) Lichaamsfunctionaliteit en een positief lichaamsbeeld Waarom zou het belangrijk zijn om op de functionaliteit van het lichaam te focussen? Het uiterlijk van het lichaam is immers wat iedereen ziet. Om te begrijpen waarom een focus op lichaamsfunctionaliteit een positief effect heeft, moet men eerst begrijpen waarom een focus op uiterlijk problematisch kan zijn.

7 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 7 In het kort, in de westerse cultuur wordt men vaak geconfronteerd met het heersende schoonheidsideaal. Het schoonheidsideaal voor vrouwen is een lang en dun lichaam; voor mannen is dat een gespierd lichaam met weinig lichaamsvet (Law & Labre, 2002; Seifert, 2005). Verder geldt dat er jong uitzien is er mooi uitzien voor zowel vrouwen als mannen. Dit schoonheidsideaal is overal in de media (Groesz, Levine, & Murnen, 2001). Denk aan de covers van tijdschriften, aan videoclips, aan televisiereclames, of aan Hollywoodfilms. Bovendien krijgt men de boodschap dat het zeer belangrijk is om mooi en aantrekkelijk te zijn om zo gelukkig en succesvol te worden en te blijven (Groesz et al., 2001; Morrison, Kalin, & Morrison, 2004). Het probleem is dat het onmogelijk is om aan het schoonheidsideaal te voldoen. Het ideale lichaam dat de bladen siert is verder dan ooit van de werkelijkheid verwijderd (Fox, 1997; Wiseman, Gray, Mosimann & Ahrens, 1992). En natuurlijk is het onmogelijk om voor altijd jong te blijven. Als gevolg hiervan kunnen mensen zich ontevreden voelen over hun eigen, oudere en veelal vollere lichaam en dit zorgt voor stress, want mooi zijn is zeer belangrijk in de westerse cultuur (Morrison et al., 2004). Een negatief lichaamsbeeld is vaak het uiteindelijke resultaat (zie Littleton & Ollendick, 2003, voor meer oorzaken van een negatief lichaamsbeeld). Focussen op de functionaliteit van het lichaam kan een veel positiever invloed hebben op het lichaamsbeeld dan het richten op uiterlijk. Ten eerste bestaat er voor lichaamsfunctionaliteit helemaal geen ideaal (Martin & Lichtenberger, 2002). Er bestaan bijvoorbeeld geen strenge normen voor welke vaardigheden iemand moet hebben of voor de manier waarop iemand zijn lichamelijke zintuigen moet ervaren. Mensen kunnen hun lichaamsfunctionaliteit dus ook niet met een onrealistisch ideaal vergelijken. Ten tweede zijn veel aspecten van lichaamsfunctionaliteit niet beperkt tot jonge mensen. Sommige aspecten van lichaamsfunctionaliteit worden zelfs beter met

8 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 8 de loop der jaren (zoals tekenen, een instrument bespelen). Ten derde is lichaamsfunctionaliteit multidimensionaal. Er zijn veel verschillende dingen die mensen kunnen doen en ervaren met hun lijf waarbij ze plezier en voldoening beleven. Deze drie kwaliteiten van lichaamsfunctionaliteit zouden een heel positief deel van het lichaamsbeeld kunnen vormen. Onderzoek naar Lichaamstevredenheid en Het Positieve Lichaamsbeeld Mensen met een negatief lichaamsbeeld zijn vooral ontevreden over de vorm en gewicht van hun lichaam, niet over de functionaliteit van hun lichaam (Avalos, Tylka, & Wood-Barcalow, 2005; Garner, 1997; Tiggemann, 2004). Omdat onderzoek naar het lichaamsbeeld pathologiegericht is (zoals veel onderzoek in de psychologie), is het wellicht niet zo verrassend dat lichaamsbeeldonderzoek voornamelijk op het uiterlijk gericht is. Uit de weinige studies naar lichaamsfunctionaliteit blijkt het dat lichaamsfunctionaliteit gerelateerd is aan een positief lichaamsbeeld. Avalos en Tylka (2006) hebben bijvoorbeeld een model van intuïtief eten onderzocht (dat wil zeggen eten als reactie op interne, lichamelijke signalen in plaats van emoties of externe prikkels). In dit onderzoek ondervonden zij dat focussen op lichaamsfunctionaliteit, in plaats van op het uiterlijk, gerelateerd was aan meer positieve gevoelens over het eigen lichaam, aan hogere lichaamstevredenheid en aan intuïtief eten. Om meer inzicht te krijgen in lichaamsfunctionaliteit en een positief lichaamsbeeld, hebben Avalos en collega s (2005) vijftien vrouwen met een positief lichaamsbeeld geïnterviewd. Deze vrouwen hadden twee dingen gemeen: (1) ze waardeerden hun lichaamsfunctionaliteit en (2) zorgden goed voor de functionaliteit van hun lichaam. Dit deden ze door bijvoorbeeld gezond te eten en te sporten. Ook Frisén en Holmqvist (2010) kwamen tot vergelijkbare resultaten door dertien jongens

9 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 9 en meisjes met een positief lichaamsbeeld te interviewen. Deze kinderen richtten zich meer op de functionaliteit van hun lichaam dan op hun uiterlijk. Zo waardeerden zij het vermogen van hun lichaam om te sporten of om te presteren op school. Bovendien vonden deze kinderen het zeer belangrijk om te sporten om zo goed voor hun lichaam te zorgen en hun lichaamsfunctionaliteit te verbeteren. Verder bewijs voor de positieve invloeden van een focus op lichaamsfunctionaliteit komt uit de literatuur over sport en yoga. Volgens Martin en Lichtenberger (2002) leren mensen door te sporten zich meer op hun lichaamsfunctionaliteit te richten, en minder op hun uiterlijk. Campbell en Hausenblas (2009) hebben een meta-analyse uitgevoerd over de invloed van sportinterventies op lichaamsbeeld. De resultaten lieten zien dat sportinterventies een positieve invloed hadden op het lichaamsbeeld. Een grotere focus op lichaamsfunctionaliteit zou in ieder geval een deel van het positieve effect van de sportinterventies kunnen verklaren. Met betrekking tot yoga beweert Boudette (2006) dat yoga mensen leert zich te richten op hun interne lichamelijke sensaties. Door deze focus te trainen on the mat, zouden mensen deze focus ook off the mat aannemen. Wetenschappelijke studies laten inderdaad zien dat mensen die aan yogalessen meedoen, minder op hun uiterlijk focussen, meer voor gezondheid en fitness sporten dan voor hun uiterlijk, en in het algemeen tevredener zijn met hun lichaam (Daubenmier, 2005; Prichard & Tiggemann, 2008). Een lichaamsbeeldinterventie gericht op lichaamsfunctionaliteit De bovengenoemde studies geven een indicatie van de positieve invloed van lichaamsfunctionaliteit. Toch is het vanuit deze studies onmogelijk om te concluderen dat een focus op lichaamsfunctionaliteit tot een positief lichaamsbeeld leidt. Daarvoor

10 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 10 is experimenteel onderzoek nodig. Samen met mijn collega s heb ik daarom twee experimentele interventiestudies uitgevoerd (Alleva, Martijn, Jansen & Nederkoorn, 2013). Deze twee studies zijn de eerste experimentele studies naar lichaamsfunctionaliteit. Het doel van beide studies was om het lichaamsbeeld te verbeteren door mensen op de functionaliteit van hun lichaam te laten focussen. Studie 1. In de eerste studie heb ik 118 vrouwen en mannen getest (de gemiddelde leeftijd was 21 jaar). Deze proefpersonen werden in drie groepen verdeeld. Iedere groep kreeg een andere schrijftaak. Proefpersonen in de functionaliteitgroep werden gevraagd hun lichaam in termen van functionaliteit te beschrijven (wat kan je lichaam allemaal?) en proefpersonen in de uiterlijkgroep werden gevraagd hun lichaam in termen van uiterlijk te beschrijven (hoe ziet je lichaam eruit?). Proefpersonen in de controlegroep hebben de route naar de universiteit beschreven. Lichaamsbeeld (hier: tevredenheid met lichaamsfunctionaliteit en met het uiterlijk) en zelfwaardering werden een week voor en direct na de taken gemeten met vragenlijsten. Ik heb een visual analogue scale (VAS) gebruikt om tevredenheid met lichaamsfunctionaliteit te meten (waar 0 = helemaal niet tevreden met de functionaliteit van mijn lichaam, en 100 = helemaal tevreden met de functionaliteit van mijn lichaam), en de Body Image States Scale (BISS; Cash, Fleming, Alindogan, Steadman, & Whitehead, 2002) gebruikt om tevredenheid met het uiterlijk te meten. Zelfwaardering heb ik gemeten met de Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES; Rosenberg, 1965). De resultaten lieten zien dat de mannen die de functionaliteit van hun lichaam beschreven zich positiever voelden over hun lichaamsfunctionaliteit direct na de schrijftaak. Verder voelden de vrouwen die hun uiterlijk beschreven zich negatiever over hun lichaamsfunctionaliteit direct na de schrijftaak en een week later. Er waren

11 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 11 geen veranderingen in tevredenheid over het uiterlijk of in zelfwaardering. De resultaten van deze eerste studie laten zien dat mannen zich positiever kunnen voelen over (een aspect van) hun lichaamsbeeld door meer op de functionaliteit van hun lichaam te focussen. Studie 2. De tweede studie heb ik uitgevoerd bij 118 vrouwen tussen 30 en 50 jaar oud. Het zou kunnen dat vrouwen van deze leeftijd, in vergelijking met jongere vrouwen, meer bewust zijn van de functionaliteit van hun lichaam en dit aspect daardoor meer waarderen. Bovendien hebben zij meer ervaring met de functionaliteit van hun lichaam dan jongere vrouwen. Dit zou kunnen betekenen dat het focussen op lichaamsfunctionaliteit een sterke positieve invloed zou hebben op deze vrouwen. Het design van mijn tweede studie bleef hetzelfde als mijn eerste studie, met uitzondering van de keus voor een andere steekproef. In deze studie toonde ik aan dat de vrouwen die met een functionele blik naar hun lichaam keken zich positiever voelden over hun lichaamsfunctionaliteit een week na de schrijftaak. Er waren geen veranderingen in tevredenheid over het uiterlijk of in zelfwaardering. Het blijkt dus dat een focus op lichaamsfunctionaliteit ook een positieve invloed kan hebben op (een aspect van) het lichaamsbeeld van vrouwen tussen 30 en 50 jaar. Hoewel de resultaten van deze eerste twee studies veelbelovend zijn, roepen ze ook een aantal vragen op. Waarom voelden de jongere vrouwen zich niet positiever over hun lichaam toen ze op hun lichaamsfunctionaliteit focusten? Een reden zou kunnen zijn dat vrouwen meer op hun uiterlijk focussen terwijl mannen meer op hun lichaamsfunctionaliteit focussen (Cash & Brown, 1989; Lerner, Orlos & Knapp, 1976). Onderzoek heeft ook aangetoond dat, door te focussen voornamelijk op hun uiterlijk, kunnen vrouwen zich uiteindelijk distantiëren van hun lichamelijke functies (Moradi & Huang, 2008; Roberts & Waters, 2004). Het zou dus kunnen zijn dat deze

12 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 12 vrouwen een intensievere taak nodig hebben om voldoende aandacht te besteden aan hun lichaamsfunctionaliteit. Een andere vraag is, hoe kunnen we zorgen dat de positieve effecten van de schrijftaak langer duren? Een meta-analyse over eetstoornispreventie liet zien dat langere interventies tot een grotere verbetering in lichaamsbeeld leiden dan korte interventies van één sessie (Stice & Shaw, 2004). Het zou dus ook kunnen dat mensen de schrijftaak vaker moeten doen om een beter en langdurig resultaat te krijgen. Deze en andere vragen wil ik graag onderzoeken in mijn toekomstige studies (zie Alleva et al., 2013, voor meer informatie over deze studies). Bijvoorbeeld, in mijn eerste vervolgonderzoek zal ik focussen op de laatste vraag. Ik wil mensen de schrijftaak dagelijks laten doen, over een periode van één of twee weken. Een mogelijke optie is om mensen ook een korte psychoeducatie (over lichaamsfunctionaliteit) te geven, aan het begin van de interventie. Discussie en Conclusies Een negatief lichaamsbeeld kan schadelijke consequenties hebben, zoals een lage zelfwaardering, depressie en eetstoornissen. Het is niet alleen een kleine proportie van de populatie die een negatief lichaamsbeeld heeft: Meer dan de helft van alle vrouwen en bijna de helft van alle mannen zijn niet blij met hun lichaam (Garner, 1997; Tiggemann, 2004). Dit betekent dat het verbeteren van een negatief lichaamsbeeld een prioriteit moet zijn voor onder andere onderzoekers en therapeuten. Helaas bestaat er een grote beperking aan onze kennis van het lichaamsbeeld. Net als in de maatschappij wordt de focus in wetenschappelijk onderzoek naar het lichaamsbeeld vooral op het uiterlijke aspect van het lichaam gericht. Daardoor wordt lichaamsfunctionaliteit meestal vergeten, hoewel het een belangrijk deel van het lichaamsbeeld vormt (Cash & Pruzinsky, 2002). Toekomstig onderzoek zou deze

13 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 13 beperking moeten aanpakken. De belangrijkste eerste vier stappen om dit te doen zijn als volgt. Ten eerste moeten onderzoekers een concrete definitie van het begrip lichaamsfunctionaliteit vormen. De eerste studies naar lichaamsfunctionaliteit conceptualiseren lichaamsfunctionaliteit vooral in termen van fitness en gezondheid, maar er zijn ook andere belangrijke aspecten van lichaamsfunctionaliteit. Om onderzoek naar lichaamsfunctionaliteit consistent en vergelijkbaar te houden is het dus noodzakelijk om tot overeenkomst te komen over een definitie. De tweede stap voor toekomstig onderzoek naar lichaamsfunctionaliteit is om een gevalideerde vragenlijst te creëren, wat tot nu toe nog niet bestaat. Ook dit zou onderzoek naar lichaamsfunctionaliteit consistent en vergelijkbaar houden; verder zou het de kwaliteit en betrouwbaarheid van de onderzoeksresultaten verbeteren. Daarna zou theoretisch onderzoek de volgende stap zijn om meer inzicht te krijgen in lichaamsfunctionaliteit. Een belangrijke vraag daarbij is, bijvoorbeeld: Hoe is lichaamsfunctionaliteit gerelateerd aan het uiterlijk, en hoe beïnvloeden ze elkaar? Tenslotte zou een vierde stap zijn om de interventiemogelijkheden van lichaamsfunctionaliteit verder te onderzoeken. Mijn studies zijn de eerste om lichaamsfunctionaliteit experimenteel te onderzoeken, en om lichaamsfunctionaliteit te manipuleren als interventietechniek. Het is belangrijk om deze techniek verder uit te werken en ook om andere interventietechnieken te bedenken. Het zou mogelijk ook belangrijk zijn om lichaamsfunctionaliteit interventies in klinische populaties te onderzoeken. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat het voor patiënten met een eetstoornis bevordelijk is om te beseffen dat er ook positieve, functionele aspecten aan hun lichaam zijn, en dat hun lichaam niet alleen een bron van stress hoeft te zijn.

14 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 14 Ik hoop dat dit artikel, mijn studies, en andere studies naar lichaamsfunctionaliteit verder onderzoek en interesse naar dit belangrijke deel van het lichaamsbeeld zal stimuleren. Door een ander, breder perspectief op het lichaamsbeeld te nemen, namelijk een functioneel perspectief, zouden we het lichaamsbeeld beter kunnen begrijpen en daardoor mogelijk ook meer inzicht krijgen in hoe een negatief lichaamsbeeld verbeterd kan worden.

15 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 15 English Summary The body is more than its appearance: The importance of body functionality One of the main limitations of body image research, and thus of the understanding of body image, is that body image is usually researched in terms of appearance. However, the body is much more than its appearance. Namely, the body is also functional. This aspect of the body is called body functionality. In the present article I describe the concept of body functionality and provide experimental evidence to demonstrate that body functionality is a vital aspect of a positive body image. Furthermore, I discuss two of my own intervention studies, wherein I manipulated a focus on body functionality in order to improve body image. Lastly, I offer suggestions for research that is necessary to better understand body functionality and to expand the understanding of body image.

16 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 16 Literatuur Alleva, J., Martijn, C., Jansen, A., & Nederkoorn, C. (2013). Body language: Affecting body satisfaction by describing the body in functionality terms. Psychology of Women Quarterly, doi: / Avalos, L.C., & Tylka, T.L. (2006). Exploring a model of intuitive eating with college women. Journal of Counseling Psychology, 53, doi: / Avalos, L., Tylka, T.L., & Wood-Barcalow, N. (2005). The Body Appreciation Scale: Development and psychometric evaluation. Body Image, 2, doi: /j.bodyim Boudette, R. (2006). Question & Answer: Yoga in the treatment of disordered eating and body image disturbance. How can the practice of yoga be helpful in recovery from an eating disorder? Eating Disorders, 14, doi: / Campbell, A., & Hausenblas, H.A. (2009). Effects of exercise interventions on body image: A meta-analysis. Journal of Health Psychology, 14, doi: / Cash, T.F., & Brown, T.A. (1989). Gender and body images: Stereotypes and realities. Sex Roles, 21, Cash, T. F., & Fleming, E. C. (2002a). Body image and social relations. In T. F. Cash & T. Pruzinsky (Eds.), Body image: A handbook of theory, research, and clinical practice (pp ). NewYork, NY: Guilford Press. Cash, T. F., & Fleming, E. C. (2002b). The impact of body-image experiences: Development of the body image quality of life inventory. International Journal of Eating Disorders, 31, doi: /eat.10033

17 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 17 Cash, T. F., Fleming, E. C., Alindogan, J., Steadman, L., & Whitehead, A. (2002). Beyond body image as a trait: The development and validation of the Body Image States Scale. Eating Disorders: The Journal of Treatment and Prevention, 10, doi: / Cash, T.F., & Pruzinsky, T. (2002). Future challenges for body image theory, research, and clinical practice. In T.F. Cash & T. Pruzinsky (Eds.), Body Image: A handbook of theory, research, and clinical practice (pp ). New York: Guilford Press. Daubenmier, J.J. (2005). The relationship of yoga, body awareness, and body responsiveness to self-objectification and disordered eating. Psychology of Women Quarterly, 29, doi: /j x Fox, K. (1997). Mirror, mirror: A summary of research findings on body image. Social Issues Research Centre. Retrieved from Franzoi, S.L. (1995). The body-as-object versus the body-as-process: Gender differences and gender considerations. Sex Roles, 33, doi: /bf Franzoi, S.L., & Shields, S.A. (1984). The Body Esteem Scale: Multidimensional structure and sex differences in a college population. Journal of Personality Assessment, 48, Frisén, A., & Holmqvist, K. (2010). What characterizes early adolescents with a positive body image? A qualitative investigation of Swedish girls and boys. Body Image, 7, doi: /j.bodyim Garner, D.M. (1997). The 1997 Body Image Survey Results. Psychology Today, 30,

18 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 18 Garner, D. M., & Garfinkel, P. E. (1981). Body image in anorexia nervosa: Measurement, theory, and clinical implications. International Journal of Psychiatry m Medicine, 11, Jarry, J.L., & Ip, K. (2005). The effectiveness of stand-alone cognitive-behavioural therapy for body image: A meta-analysis. Body Image, 2, doi: /j.bodyim Law, C., & Labre, M. P. (2002). Cultural standards of attractiveness: A thirty-year look at changes in male images in magazines. Journalism and Mass Communication Quarterly, 79, doi: / Lerner, R.M., Orlos, J.B., & Knapp, J.R. (1976). Physical attractiveness, physical effectiveness and self-concept in late adolescents. Adolescence, 11, Littleton, H.L., & Ollendick, T. (2003). Negative body image and disordered eating behaviour in children and adolescents: What places youth at risk and how can these problems be prevented? Clinical Child and Family Psychology Review, 6, doi: /A: Martin, K.A., & Lichtenberger, C.M. (2002). Fitness enhancement and changes in body image. In T.F. Cash & T. Pruzinsky (Eds.). Body image: A handbook of theory, research, and clinical practice (pp ). New York, NY: Guilford Press. Moradi, B., & Huang, Y. (2008). Objectification theory and psychology of women: A decade of advances and future directions. Psychology of Women Quarterly, 32, doi: /08 Morrison, T.G., Kalin, R., & Morrison, M.A. (2004). Body-image evaluation and body-image investment among adolescents: A test of sociocultural and social comparison theories. Adolescence, 39,

19 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 19 Paxton, S. J., Neumark-Sztainer, D., Hannan, P. J., & Eisenberg, M. E. (2006). Body dissatisfaction prospectively predicts depressive mood and low self-esteem in adolescent girls and boys. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 35, doi: /s jccp3504_5 Prichard, I., & Tiggemann, M. (2008). Relations among exercise type, selfobjectification, and body image in the fitness centre environment: The role of reasons for exercise. Psychology of Sport and Exercise, 9, doi: /j.psychsport Roberts, T., & Waters, P.L. (2004). Self-objectification and that not so fresh feeling: Feminist therapeutic interventions for healthy female embodiment. Women & Therapy, 27, doi: /J015v27n03_02 Rosen, J. C. (1996). Body image assessment and treatment in controlled studies of eating disorders. International Journal of Eating Disorders, 20, doi: /(SICI) X(199612)20:4<331::AID-EAT1>3.0.CO;2-O Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ: Princeton University Press. Schilder, P. (1935). The image and appearance of the human body. Oxford, England: Kegan Paul. Seifert, T. (2005). Anthromorphic characteristics of centrefold models: Trends towards slender figures over time. International Journal of Eating Disorders, 37, doi: /eat Stice, E. (2002). Risk and maintenance factors for eating pathology: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 128, doi: //

20 LICHAAMSFUNCTIONALITEIT 20 Stice, E., & Shaw, H. (2004). Eating disorder prevention programs: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 130, doi: / Stice, E., Shaw, H., & Marti, C.N. (2007). A meta-analytic review of eating disorder prevention programs: Encouraging findings. Annual Review of Clinical Psychology, 3, doi: /annurev.clinpsy Thompson, J.K., Heinberg, L., Altabe, M., & Tantleff-Dunn, S. (1999). Exacting beauty: Theory, assessment, and treatment of body image disturbance. Washington, DC: American Psychological Association. Tiggemann, M. (2004). Body image across the adult life span: Stability and change. Body Image, 1, doi: /S (03) Weaver, A. D., & Byers, S. E. (2006). The relationships among body image, body mass index, exercise, and sexual functioning in heterosexual women. Psychology of Women Quarterly, 30, doi: /j x Wiseman, C. V., Gray, J. J., Mosimann, J. E., & Ahrens, A. H. (1992). Cultural expectations of thinness in women: An update. International Journal of Eating Disorders, 11, doi: / X(199201)11:1<85::AID EAT >3.0.CO;2-T