IN MEMORIAM PROF. DR. L. BOUMAN. Beijerland geboren in een eenvoudig Nederl. Herv. gezin van orthodoxe beginselen. Hier heeft hij zijn jeugdopvoeding

Transcriptie

1 IN MEMORIAM PROF. DR. L. BOUMAN Dr. Leendert Bouman werd den 23en Mei 1869 te Nieuw- Beijerland geboren in een eenvoudig Nederl. Herv. gezin van orthodoxe beginselen. Hier heeft hij zijn jeugdopvoeding genoten en in O.-Beijerland, waar zijn Oom, de bekende Jongejan, hoofd der Chr. School was, die door B. werd bezocht. Hij had groote liefde, eerbied en bewondering voor zijn Oom, die ook op zijn verder leven grooten invloed beeft uitgeoefend. Hij was een ijverig leerling met een helder hoofd. In 1883 deed hij toelatingsexamen aan het gymnasium te Doetinchem, waar hij door zijn bijzonderen aanleg de aandacht der leeraren trok. Na zijn overgangsexamen naar de 5de klas keerde hij niet naar 't gymnasium terug, daar hij, zonder dat iemand er iets van wist, in de groote vacantie het Staatsexamen B had afgelegd, hetgeen hem toegang tot de Universiteit verschafte. In 1887 liet hij zich aan de Gem. Universiteit te Amsterdam inschrijven, aan welke academie hij met vrucht en voorspoedig gestudeerd heeft. In 't voorjaar van 1895 werd hij tot arts bevorderd en in September van dat jaar promoveerde hij bij Prof. Rotgans op een proefschrift getiteld: "De onderbinding van de vena femoralis". Hij was intusschen tot geneesheer van "Bloemendaal" te Loosduinen benoemd, doch alvorens deze betrekking te aanvaarden, begaf hij zicb, om zich speciaal voor zijn ambt te bekwamen, naar Weenen, waar hij onderricht en leiding ontving bij Krafft-Ebing, Wagner v. Jauregg en Obersteiner. Naast zijn klinischen arbeid als geneesheer, wist hi] tijd te vinden tot het verricbten van wetenschappelijk werk, waartoe zijn studielust en drang naar wetenschap hem aanzette. In den eersten tijd hield hij zich veel bezig met de problemen der erfelijkheidsleer, verrichtte op pathologischanatomisch sebled veel werk, vooral over Dementia paralytica. Ook op psychologisch gebied bewoog hij zich 76

2

3 to en reeds en hield zich vooral bezig met onderzoekingen over associaties zoowel bij gezonden als krankzinnigen, in 't bijzonder lijders aan Paranoia. Het resultaat van dezen wetenschappelijken arbeid gaf hij weer in een belangrijk werk: "Onderzoekingen over vrije woordassociaties", dat in de "Verhandelingen van de Koninklijke Academie" werd opgenornen. In 1907 werd hij tot Hoogleeraar aan de Vrije Universiteit benoemd, waarbij hij zich de eerste drie jaren moest beperken tot het geven van theoretische colleges over Psychiatrie en Biologie. Intusschen werden onder zijn leiding plannen gemaakt voor den bouw van een kliniek voor Psychiatrie en Neurologie aan 't Valeriusplein, die in 1910 werd geopend, en waar hij toen ruimschoots gelegenheid had voor klinisch werk en psychologischen, pathologischen, anatomischen en serologischen arbeid. Hier werkten met hem v. Hasselt, Bok en Griinbaum, met wien hij verschillende publica ties in 't licht gaf. Hier werkte hij in volle kracht, vol energie en lust en wist hij ook anderen te bezielen tot wetenschappeiijk werk. Deze periode van zijn leven was wei zijn beste en vruchtbaarste. In 1925 vertrok hij naar Utrecht, als opvolger van Prof. Winkler, waar hij zijn taak begon met een oratie over: "De nieuwe opvattingen omtrent de functies van het zenuwstelsel", Ook hier heeft hij tot kort voor zijn overlijden met groote energie gewerkt en publiceerde over psychologische en psychopathologische onderwerpen, doch ook op pathologisch-anatomisch gebied werkte hij weer en zijn onderzoekingen over de verschillende vormen van Encephalitis en vooral der Enc. postvaccinalis trokken de aandacht. Door zijn stu die had hij zich grooten naam verworven, zoowel in 't binnen- als in 't buitenland, zoowel bij geloofsgenooten als andersdenkenden. Hij was lid of correspondeerend lid van verschillende wetenschappelijke vereenigingen in 't buitenland en hield contact met tal van groote figuren op psychiatrisch en p ychologi ch gebied. Hij was geruimen tijd voorzitter van de Ned. Ver. 77

4 voor Psych. en Neurologie en redacteur-gerant der Psych. Neurol. bladen. Vit 't bovensaande blijkt wei, welk een ontzaggelijken wetenschappelijken arbeid hij heeft verricht en 't was geen wonder, dat zijn naam in de wetenschappelijke wereld groot gezag had. Bouman was een geloovig christen en is in de zekerheid van dit geloof heengegaan. Zijn geloof kwam vooral naar voren in intieme gesprekken met zijn naaste vrienden, doch ook in zijn wetenschappelijk werk was hij een principeel man. Hij was opgeleid volgens de natuurwetenschappelijke methode, waarin geen plaats was voor God en ZUn Woord. HU steide zich in zijn geschriften niet tevreden met het volgen dezer methode en dan, zooais hu 't zelf in een ziiner geschriften uitdrukte, een paar Biibelteksten er hi], omdat daardoor juist een tegenstelling tusschen geloof en wetenschap gemaakt werd. In 1900 hield hij een referaat: "Over onze beginselen" en zegt daarin, ais hij spreekt over de biologische wetenschap: "In de eerste plaats komt hierbij de vraag in aanmerking: Hoe is het Ieven ontstaan, het Ieven, dat zich uit in het protoplasma van plant en dier en van den mensch? Voor den Christen is hier het antwoord gegeven in Genesis I. Deze beschouwing moet ons fundament zun; daaraan mag niets toegevoegd en daar mag niets afgedaan worden. Een bewijs hebben we niet; dat qeloouen we". In zijn referaat over "Algemeene Praedispositie" laat hij zich aldus hooren: "Hooger dan het geloof aan blinde natuurkrachten, die alles zouden beheerschen, staat het geloof aan den Schepper van het Heelal, Die alles regeert en bestuurt". Men heeft wei eens gezegd, dat in zijn geschriften weinig principieels gevonden werd, een foutieve opvatting, die blijk gaf, dat men zijn bedoelen niet begreep. Hij ging veeial "inductief" te werk, b.v. in zijn werken over "Begrijpelijke Relaties" en "Psychische Activiteit". In dit laatste geschrift eindigt hij zijn beschouwingen aldus: "Langs geheel andere lijnen kwam ik tot beschouwingen, 78

5 die overeýnkoýst 'Y.ertoonen met die van mijn ambtgenoot Bavinck III z\ln rede over: "De overwinning der ziel"." Zoo is het heengaan van Bouman een groot verlies geweest, ook voor de christelijke wetenschap. Bouman was een man van breede opvatting, die ook den tegenstander wist te waardeeren. Hij had een nobel karakter, had een tintelenden geest, was van meer dan gewone opgewektheid, zoodat hij met zijn daverenden lach een kamer kon vullen; hij was een trouw vriend,,fideel" in den vollen zin van het woord, aangenaam in den omgang, die zich aan zijn vrienden geheel gaf en daardoor geeerd en geliefd was. Bouman zal in onze herinnering voortleven als een man van groote wetenschap, een stoere werker, een eenvoudig oprecht geloovig Christen en een trouw vriend. S. 79