De coachee uit het voorbeeld had niet genoeg aan enkel het inzicht in zijn beschermingsmechanisme.

Transcriptie

1 51 5 De Wildeman Je hebt in de voorgaande hoofdstukken gelezen wat Transactionele Analyse inhoudt en hoe Voice Dialogue werkt. Dit boek gaat over de combinatie van beide invalshoeken en hoe je daar als coach mee kunt werken. Hoe dat werkt? Laten we eens naar een praktijkvoorbeeld van een coachtraject kijken waarin de theoretische concepten vanuit TA worden versterkt met de ervaringsgerichte manier van werken met VD. Tussendoor geven we een kijkje in de beleving van de coach zelf. De coachee uit het voorbeeld had niet genoeg aan enkel het inzicht in zijn beschermingsmechanisme. Hij had het nodig om meer vanuit de beleving te voelen hoe hij een deel van zichzelf weggestopt had. Deze speelse ervaring bracht meer begrip en kon een aanzet geven tot ander, meer gewenst gedrag. Henk komt met de vraag om te werken aan zichtbaarheid. Hij is te bescheiden en profileert zich te weinig op zijn werk als projectmanager. Als ik hem vraag hoe hij hiermee aan de slag wil tijdens de coaching, heeft hij daar een duidelijke visie over. Hij wil van mij tips en suggesties om zijn gedrag te veranderen. Het is duidelijk dat hij gecoacht wil worden op de laag van doen. Als ik doorvraag, geeft hij aan het gevoel te hebben steeds tegen een soort muur aan te botsen. Ik vraag of de muur er al lang is en of hij een patroon ziet. Ik vermoed dat er op de laag van denken en zijn ook nog het een en ander aan de hand is. Daar wil hij echter niet op ingaan. Hij wil het vooral over het gedrag op zijn werkplek hebben. Het hoeft van hem niet zo therapeutisch, legt hij uit. Het wordt druk in mijn hoofd. De Voice Dialogue-coach in mij begint zich direct te roeren en ziet oneindig veel mogelijkheden in de muur. Direct de diepte in en in gesprek met al die stemmen in zijn hoofd. Mijn intuïtie vertelt me echter iets heel anders: Je moet het rustig aan doen, dit is voor hem nieuwe materie. De verantwoordelijke in mij spreekt me streng toe: De vraag is gericht

2 52 op gedrag en je werkt immers vraaggestuurd. Als ook mijn helper zich ermee gaat bemoeien, die het de man gunt om de diepte in te gaan, dan weet ik het even niet meer. Coachen met lef Ik geef hem de opdracht om zijn gedrag te observeren op zijn werk en eens te kijken wanneer en op welke wijze de muur zich manifesteert. Een laffe tussenoplossing, zo laat mijn interne criticus me weten. Henk lijkt er trouwens wel tevreden mee te zijn en gaat aan de slag! Begrijpen De vraag om de muur in het hier en nu te observeren, heeft ons uiteindelijk toch gebracht bij de constatering dat de muur iets is wat hem steeds overkomt. Geleidelijk aan zijn we, volgens de TA-theorie, ertoe gekomen het script, zijn levensplan, te onderzoeken. Henk durft nu wat meer verbanden te leggen met de kleine jongen die al vroeg het besluit heeft genomen om niet te veel risico s te nemen. Het warme nest heeft hem de ouderboodschap meegegeven dat je beter iets kleins helemaal goed kunt doen, dan je hoofd te veel boven het maaiveld uit te steken. Hij kijkt met warmte terug op zijn opvoeding, die hem waardering en liefde bood binnen een rustige en veilige context. We doen een oefening met de Voedende Ouder in hem die hem vertelt dat hij fouten mag maken. Hij is ontroerd en het nieuwe inzicht doet hem zichtbaar iets. De helper in mij is tevreden, de Voice Dialogue-coach vindt dat het weliswaar erg rustig verloopt, maar kan het accepteren. Zelfs mijn interne criticus houdt zich voor de verandering eens stil. Beleven Enige tijd later in het proces vertelt Henk dat zijn muur te sterk is en dat de mooie sessie met de Voedende Ouder geen gedragsverandering heeft gebracht. Inmiddels aardig vertrouwd met de terminologie van TA, oppert hij dat we wellicht iets moeten met de Kritische Ouder in hem. Zou dat mijn muur zijn? Ik weet het ook niet meer zo goed. Zijn script is in beeld: dat wat hem drijft en ook wat hem tegenhoudt. Er is vervolgens een soort herbesluit genomen om meer fouten te mogen maken. Wat kan ik als coach nu nog doen?

3 Ik beslis de stem van mijn Voice Dialogue-coach te volgen, die me aanraadt hem zijn weggestopte kant eens te laten ervaren. Wellicht zit er wel een deel dat zich graag wil laten zien. Henk plaatst op mijn verzoek twee stoelen tegenover elkaar. De ene stoel is de muur, de ander staat voor hemzelf. Dit is precies hoe ik het zie, ik kan niet om die muur heen kijken! Hij vertelt op de stoel van de muur precies waar hij bang voor is. Geen risico s, geen onverwachte zaken, en dat alles voor zijn eigen bestwil. Ik neem vervolgens de positie van de muur in en vertolk de eerdergenoemde tekst. Ik zet deze muur flink aan om Henk te prikkelen om de andere kant ertegenover te zetten. 53 De Wildeman Figuur 5.1 De muur Muur: Ik doe het voor jou, ik wil niet dat je risico s neemt. Ik moet je wel beschermen tegen jezelf. Henk: Misschien wil ik dit wel. Ik wil misschien weleens iets onverwachts doen. Muur, beetje laatdunkend: Nou ja, wat voor wilde dingen zou jij dan wel niet willen? Kom zeg, dat past totaal niet bij jou. Henk, ineens geïrriteerd: Wat weet jij daar nou van! Als jij er niet was geweest, was ik misschien gaan toneelspelen. Misschien had ik durven reizen. Misschien had ik zelfs wel een ander vak gekozen en was ik voor mezelf begonnen als fotograaf. Precies, reageer ik als muur, ik moet je wel tegen jezelf beschermen.

4 54 Coachen met lef Henk stapt uit het rollenspel en zegt: Ik geef die muur groot gelijk, want die carrièreswitch, dat gaat mij ook veel te ver. Zijn ogen blijven echter twinkelen. Ik vind die wildere kant stiekem toch ook wel een beetje leuk, had ik maar iets meer van zo n Wildeman. Mijn opmerking dat ik hem toch echt niet die woorden in de mond heb gelegd, maakt hem aan het grinniken. Zeg je nu echt dat deze Wildeman ook in mij zit? Bewegen en beklijven Met dit gevoel eindigt de sessie. In de keren daarna gaan Henk en de muur met elkaar in onderhandeling. De muur blijft overeind en heeft de waardering van Henk gekregen voor al het harde werken, maar is een eindje opgeschoven. Uit het blikveld. Ze hebben een deal gesloten. De muur beschermt Henk voor al te risicovolle acties. En vanuit zijn Voedende Ouder geeft Henk zichzelf de permissie dat het niet erg is als eens een keer iets fout gaat. Zo krijgt de Wildeman meer ruimte. Aan het einde van dit traject vertelt Henk dat de Wildeman hem soms een duwtje in de rug geeft om meer risico te nemen in zijn gedrag. In TA-termen zou je de energie van de Wildeman waarschijnlijk onderbrengen in de energie van het Vrije Kind dat zijn eigen wegen bewandelt en goed contact heeft met zijn behoeften. De muur staat voor de Ouder die begrenst en behoedt. Maar juist door de dialoog met de meer specifieke subpersoon van de Wildeman kon het kwartje gemakkelijker vallen. En zo kan het dus gaan. Het woord Voice Dialogue is niet gevallen in de sessies. De gesprekjes met de muur (de primaire ik van Henk) en de Wildeman (de verstoten ik) brachten verdieping aan in het scriptonderzoek vanuit TA. Herinner je je nog de vier B s uit hoofdstuk 2? Henk had in bovenstaand voorbeeld niet genoeg aan enkel het inzicht over zijn script (begrijpen). Mentaal kon hij zijn eigen patroon wel ontdekken, maar het inslaan van nieuwe wegen kon voor hem pas beginnen nadat hij de Wildeman daadwerkelijk ontmoette en kon doorleven (beleven). Met het duwtje in de rug van de Wildeman kan Henk gaan bewegen in de praktijk en dus meer risico gaan nemen, net zo lang totdat het nieuwe gedrag gaat beklijven.

5 148 Over de auteurs Jacqui Halmans (1964) studeert Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit van Nijmegen. Na tien jaar als zelfstandig trainer en adviseur in schriftelijke communicatie gewerkt te hebben, verlegt zij haar spoor richting trainingen en coachings in persoonlijke ontwikkeling bij de Boertiengroep. Talloze deelnemers en coachees heeft ze begeleid om meer in balans en in hun kracht te komen. Haar eigen vorming en ontwikkeling als professioneel begeleider start in 2002 bij Phoenix Opleidingen in Utrecht. Tijdens deze driejarige opleiding komt ze voor het eerst in aanraking met Transactionele Analyse. Ze wordt gegrepen door de aantrekkelijke mensvisie, de transparante modellen en de aansprekende taal van TA. Bij de Boertiengroep verzorgt ze regelmatig interne professionaliseringsdagen in TA. Tijdens deze dagen ontdekt ze dat ze het heel interessant vindt om vakgenoten op te leiden in trainen en coachen. De basis is gelegd voor het echte werk: het ontwikkelen en uitvoeren van een erkende post-hbo opleiding in Ze verdiept haar scholing in TA bij Piet Weisfelt. Vanaf 2007 volgt ze de Opleiding Transactionele Analyse en de Opleiding tot Coach: Verdieping tot de kern. In deze opleidingen ervaart ze de diepe werking van TA gecombineerd met karakterstructuren. De lichtheid en speelsheid in professioneel begeleiden vindt ze in 2012 bij Lex Mulder en Berry Collewijn in hun opleiding Speels coachen en trainen met Voice Dialogue en Psychodrama. Met Voice Dialogue is ze dan al bekend door de veelvuldige samenwerking met Anita Bakker. Dramatechnieken zijn dan nog onbekend terrein. Tijdens deze opleiding komt haar vrije en expressieve kant volledig tot bloei. Ze vormen een mooie aanvulling op haar gestructureerde, analytische en enigszins serieuze kant. Anita Bakker (1962) is van oorsprong dramatherapeut. In 1997 zet zij haar eigen bureau Bubbles in de markt. Ze werkt als trainingsacteur, trainer en coach. Haar drama-achtergrond kleurt haar werkwijze. Ze maakt veel gebruik van

6 speelse interventies, dramatechnieken en raakt meer en meer gefascineerd door de krachtige combinatie van diepgang en luchtigheid. Dit brengt haar op het spoor van de opleiding De trainer als regisseur, bij opleidingscentrum het Balkon. Onder de bezielende leiding van Lex Mulder, Berry Collewijn en Judith Budde komt ze voor het eerst in aanraking met Voice Dialogue. Ze is direct in de ban van deze methode en besluit zich hierin te specialiseren. Ze volgt een intensive bij de grondleggers Hal en Sidra Stone in Californië. Vele workshops op het gebied van Voice Dialogue, Speels coachen, Psychodrama en Transactionele Analyse volgen. Met Transactionele Analyse heeft ze in eerste instantie een wat aarzelende relatie. Het gedachtegoed spreekt haar aan en ze gebruikt het regelmatig in haar trainingen. Toch blijft ze het soms als te mentaal en ietwat zwaar ervaren. Dit verandert compleet als ze in 2008 gaat werken bij de Boertiengroep. Ze start als trainer en coach en ze ziet haar collega Jacqui Halmans in de praktijk aan de slag met Transactionele Analyse. Ze leert de rijkdom en de schoonheid van deze ontwikkelingstheorie meer en meer waarderen en begrijpen. Ondertussen verlegt ze haar werkzaamheden als trainer en coach naar het opleiden van vakgenoten. Ze ontwikkelt vele workshops en masterclasses op het vlak van Voice Dialogue en het gebruik van dramatechnieken voor coaches en trainers. 149 Over de auteurs Anita en Jacqui starten hun intensieve samenwerking als coachopleiders. Als vast duo verzorgen zij vele jaren de Gecertificeerde Opleiding tot Coach van de Boertiengroep. Het complementaire in hun karakters en hun manier van werken is voor hen de aanleiding geweest om dit boek te schrijven en hun samenwerking verder vorm te geven in een eigen bureau: Halmans & Bakker, Opleiden en coachen met lef. Voor meer informatie kun je terecht op onze website: