Digitale Fotografie. 1 Inleiding

Transcriptie

1 1 Inleiding Fotografie betekent: Schrijven met licht - Camera Obscura (het principe van beeldvorming is reeds eeuwen gekend) Beelden bewaren - pas sinds begin 19e eeuw Klassieke fotografie licht wordt omgezet in een beeld op basis van lichtgevoelige zilverhoudende emulsies op film en papier camera obscura Digitale fotografie omzetting gebeurt d.m.v. elektronica (beeldsensor zet licht om in elektronische signalen) ander fototoestel andere verwerking Wat blijft hetzelfde? - licht valt door een objectief - diafragma bepaalt hoeveel licht er op het lichtgevoelige element valt (scherptediepte) - sluitersnelheid bepaalt hoe lang het licht op het lichtgevoelige element valt (bewegingsonscherpte) beeldsensor pagina 1

2 2 Algemene begrippen uit de (digitale) fotografie Wat is een diafragma? - grootte van de opening van het objectief, uitgedrukt in een getal dat de verhouding weergeeft van de focusafstand tot de diameter van de opening groot getal is kleine opening (f/22) klein getal is grote opening (f/4). Wat is sluitersnelheid? - de tijd dat de beeldsensor licht kan ontvangen bij bewegende onderwerpen: snelle (korte) sluitertijd gebruiken om scherpe opnamen te maken. Wat is een groothoek- en een teleobjectief? - bij een groothoek komt er veel op de foto (perspectiefvervorming) bij een teleobjectief wordt het onderwerp schijnbaar dichterbij gehaald (zoals bij een verrekijker) - zoomobjectieven hebben een variabele brandpuntafstand (variabele hoek) - digitale zoom is het vergroten van de beeldpunten, wat even goed kan gebeuren op de pc, met een beeldbewerkings-programma en geeft kwaliteitsverlies (beeld wordt slechter). pagina 2

3 Wat is onscherpte? onscherpte bewegingsonscherpte scherptediepte - er is bewegingsonscherpte (beeldstabilisatie verkleint het effect van de beweging van de camera) en er is onscherpte door foutieve afstandsinstelling (focuseren) scherptediepte is de zone waarin het beeld nog als scherp wordt aanzien en is afhankelijk van het gebruikte diafragma (f/22 geeft grote scherptediepte f/3,5 geeft weinig scherptediepte) en de afstand tot het onderwerp. Wat is het belang van scherptediepte? Niet altijd is een volledig scherpe foto nodig. Bijvoorbeeld bij macro- en portretopnamen is een kleine scherptediepte aangenamer; de achtergrond wordt hierdoor minder storend; het belangrijkste van de foto komt beter tot zijn recht. pagina 3

4 Wat is Resolutie? Megapixels? Afbeeldingformaat? Bestandsomvang (memorycard of harde schijf) - Compressie (jpeg - gif - tiff - bmp) Hoeveel pixels zijn nodig? - vuistregel: als je een foto wil (laten) afdrukken, zorg dan dat je per centimeter ongeveer 100 pixels hebt (v.b. 10 x 15 cm = 1000 x 1500 pixels) Benodigd aantal pixels voor een afdruk - voor het scherm hoef je niet meer pixels te hebben dan er op het scherm kunnen worden weergegeven (1920 x 1080 op een HD scherm = 2 Mpx) De tendens is dat de schermen groter worden (TVschermen) en HD wordt stilaan verdrongen door 4K of 3840 x 2160 px = 8 Mpx Voor laptopschermen loopt het echter niet zo n vaart omdat grotere schermen voor laptops niet handig zijn en meer pixels zinloos zijn (geen verschil zichtbaar op die formaten). Wat is witbalans? Elk soort licht heeft zijn eigen kleur. Om een juiste kleurweergave op de foto te krijgen moet de kleur gecorrigeerd worden. Die instelling noemt men witbalans. Die zorgt ervoor dat wit op de foto als wit wordt weergegeven, ook als het gebruikte licht niet helemaal wit is. (Wit licht bevat alle zichtbare kleuren, kunstlicht bevat meestal niet alle kleuren) pagina 4

5 3 Bestandstypes Een bestandstype wordt herkend aan zijn extensie (de drie letters achter de punt in de naam van het bestand). Windows herkent het bestandstype en zoekt in een tabel welk programma er moet geopend worden om dat type van bestand te kunnen bekijken / wijzigen. Dat betekent echter niet dat een bepaald bestandstype met slechts 1 programma kan worden geopend. B.v. een txt-bestand kan worden geopend met het programma Kladblok, maar ook met het programma Wordpad, met Word en zowat alle tekstverwerkers. Er zijn heel wat verschillende soorten afbeeldingbestanden. Welk bestandstype je kiest hangt ervan af in welke toepassing je de afbeelding wilt gebruiken en welke kleurdiepte (aantal kleuren in de afbeelding) je nodig hebt. Je kan in een beeldbewerkingprogramma een afbeeldingbestand overzetten naar een ander type. Omdat afbeeldingbestanden meestal zeer groot zijn, wordt er in vele gevallen compressie toegepast. Met andere woorden: men gaat proberen de bestandsomvang op de harde schijf of andere drager te beperken om meer bestanden te kunnen opslaan op een beperkte ruimte. De meest gebruikte bestandstypes voor afbeeldingen zijn: TIFF (Tagged Image File Format) is een bestandsformaat in principe zonder compressie (= het verkleinen van de bestandsomvang). Dat betekent dat er geen misvormingen zijn en dus geen kwaliteitsverlies, maar daar staat tegenover dat de bestanden zeer groot zijn. Wordt nog weinig gebruikt. JPEG (Joint Photographic Experts Group) maakt gebruik van compressie. Dat wil zeggen dat de bestandsgrootte serieus kan verkleinen. De graad van compressie is instelbaar. Grote compressie = lage kwaliteit (zichtbare fouten), maar kleine bestandgrootte. Daar staat tegenover dat bij weinig compressie de bestanden redelijk groot blijven, maar de kwaliteit veel beter blijft. Gebruik nooit JPEG als je een beeld nog wil bewerken; maar enkel als de werkzaamheden voltooid zijn. Elke keer je een jpeg-bestand wegschrijft (opslaat) is er opnieuw kwaliteitsverlies door de compressie! (De fouten worden opgeteld!) Wordt vaak gebruikt op webpagina s omwille van de kleine bestandsgrootte. JPEG heeft moeilijkheden bij plotse sterke kleurovergangen (randen). Is wel geschikt voor foto s, maar minder voor grafische afbeeldingen en teksten. pagina 5

6 JPEG 100 JPEG 10 GIF (Graphics Interchange Format) zijn afbeeldingen waarbij de compressie gebeurt door het beperken van het aantal kleuren. Dit is eveneens instelbaar zoals bij JPEG. Hoe meer kleuren er verdwijnen, hoe compacter het bestand, maar hoe duidelijker (slechter) de kleurovergangen zijn. GIF is ideaal voor afbeeldingen zonder kleurovergangen (schema s, grafieken, grafische teksten). Wordt vaak toegepast in webpagina s omwille van kleine bestandsgrootte (pagina wordt sneller geladen). GIF ondersteunt transparantie van de afbeelding en ook bewegende beelden (animaties). TIFF GIF 256 kleuren GIF 16 kleuren pagina 6

7 PNG (Portable Network Graphics) is een opvolger van GIF. Werd in het verleden weinig gebruikt, maar heeft een betere compressietechniek dan GIF, zodat er geen kwaliteitsverlies is. De bestanden zijn meestal wat groter dan in GIF maar zijn van hogere kwaliteit. Transparantie is ook mogelijk. PSD (PhotoShop Document) is het bestandsformaat waarmee Photoshop werkt. Omdat Photoshop reeds jaren in de grafische omgeving de standaard is, wordt het ook veel gebruikt. De bestanden zijn niet gecomprimeerd en door toevoeging van lagen dikwijls zeer omvangrijk. Geen compressie hoogste kwaliteit. Dezelfde eigenschappen gelden voor het formaat XCF waarmee GIMP werkt. Er is maar één nadeel aan het XCF formaat en dat is: het is enkel toepasbaar in GIMP. Andere programma s gebruiken het niet en kunnen het dus niet openen. pagina 7

8 4 Het histogram Een histogram is een grafische weergave van het aantal pixels van een afbeelding, die dezelfde helderheid hebben je kunt er heel nauwkeurig en objectief de helderheid en het contrast mee beoordelen Stel je voor dat de beeldsensor van onze camera een rechthoek is met 24 pixels. Wanneer er geen licht op de sensor valt zijn alle 24 pixels donker. (volledig zwarte foto) Wanneer er maximaal licht op gans de sensor valt dan zijn na korte tijd alle pixels verzadigd. (volledig witte foto) Wanneer er een gemiddelde hoeveelheid licht op de sensor valt dan zijn na korte tijd alle pixels half belicht. (volledig grijze foto) Het histogram geeft nu in grafiek weer hoeveel pixels er donker blijven, hoeveel halfbelicht en hoeveel helemaal verzadigd. In het eerste geval zijn er 24 pixels zwart. In ons tweede geval zijn er 24 pixels wit. In het laatste geval zijn er 24 pixels half belicht. We nemen in ons voorbeeld gemakkelijkheidshalve een klein aantal pixels (24); in de praktijk zijn er uiteraard veel meer fotogevoelige cellen in ons fototoestel. In de moderne toestellen loopt dit gauw op tot 24 miljoen. pagina 8

9 Als we ons histogram bekijken kunnen we dus zien of er veel of weinig licht op de beeldsensor is gevallen. Het geeft ons een beeld over de lichtverhoudingen: de helderheid en het contrast in onze opname. Als je er goed mee leert werken is het een heel handig instrument om onze foto optimaal te corrigeren wat betreft helderheid, contrast en kleurtoon. Tegenwoordig hebben een aantal fototoestellen de mogelijkheid om het histogram te bekijken direct na de opname. Het beeldbewerkingsprogramma dat we gaan gebruiken om onze foto optimaal te maken heeft de mogelijkheid om het histogram te tonen. We veronderstellen een vierde situatie: Slechts de linkerhelft van onze 24 pixels krijgen nu licht te verwerken; de rechtse helft blijft donker. Het histogram zal er dan als volgt uitzien: Merk op dat de positie van de verzadigde en de donkere pixels niet overeenkomt met de positie in ons histogram. Links op het histogram is donker (geen licht of ZWART) Rechts op het histogram is verzadigd (volle licht of WIT) Links / rechts heeft dus niets te maken met de positie in onze opname. pagina 9

10 We gaan nog een stapje verder: 6 pixels (linksonder) blijven donker 6 pixels (rechtsonder) zijn voor ¼ belicht 6 pixels (rechtsboven) worden voor de helft belicht en 6 pixel (linksboven) zijn voor ¾ belicht. Op het histogram kunnen we zien dat geen enkele pixel helemaal verzadigd is. Er ontbreekt dus wit op onze foto. (Te weinig helderheid). Als we dit nodig vinden kunnen we nu met ons beeldbewerkingsprogramma de helderheid en het contrast zeer precies gaan instellen tot we wel 100% wit in onze foto hebben. histogram pagina 10

11 5 Foto s op de pc zetten Via USB-kabel of kaartlezer (automatisch niet aan te bevelen!) Via Verkenner Via beeldviewerprogramma via beeldbewerkingsprogramma Kopiëer uw foto's naar een map op je harde schijf Bekijken met een viewer of browserprogramma Pas daarna de foto's op de camera (of kaartje) wissen Recht zetten (draaien) Slechte (minder goede) opnamen verwijderen (wees selectief!!!) Sneltoetsen: Wij gebruiken vaak 'sneltoetsen': de meest voorkomende zijn: Ctrl+A = alles selecteren Ctrl+Z = ongedaan maken Ctrl+C = kopiëren Ctrl+X = knippen Ctrl+V = plakken Ctrl+klik = meervoudige selectie pagina 11

12 6 Foto s bewerken Werk in een nieuwe map als je met belangrijke foto's te doen hebt! Laat je originele afbeeldingen zoals ze zijn; werk op kopieën in een nieuwe map. In de cursus gebruiken we daarom de mappen 'origineel' en 'bewerkt'. Er zijn twee vormen van fotobewerking: - corrigeren en 'photoshoppen' Corrigeren van foto s: - rechtzetten horizon (roteren) - rode ogen verwijderen - contrast en helderheid (kleur) aanpassen - bijsnijden Fotobewerking (photoshoppen): - rand toevoegen (kader) - collages maken - creatieve manipulaties - omzetten naar sepia of zwart-wit - storende elementen verwijderen (klonen) - elementen toevoegen of combineren (lagen) We gaan ons voorlopig beperken tot het maken van correcties. pagina 12

13 7 Faststone Image Viewer op je pc zetten Faststone is een gratis (Freeware) van het internet te downloaden programma, dat vooral heel interessant is als viewer browser. Wij gaan hiermee werken in deze cursus. Daarom moeten we het eerst op onze pc zetten om er ook thuis mee te kunnen oefenen. Start je internet-browser-programma op. Dat is in de meeste gevallen Internet Explorer, Firefox of Chrome. Surf naar de website en klik op de knop programma's bovenaan de pagina. Op die pagina staat een link naar de pagina waarvan je het programma kunt downloaden. Klik op de link. Je komt dan op de volgende pagina: Klik op de aangeduide knop 'Download'. Geef toelating om het bestand te downloaden. Kies vervolgens om het bestand uit te voeren (in Firefox kies je voor 'bestand opslaan') Als je Firefox gebruikt, ga dan in de Verkenner naar de map waarin je het bestand hebt gedownload en start het installatie-programma of klik boven in het scherm op de dikke verticale pijl. Als Faststone geïnstalleerd is, gaan we het instellen zodat alle afbeeldingen automatisch worden geopend door Faststone. Ga in Faststone naar het menu 'Instellingen' en klik nog eens op 'Instellingen'. Klik vervolgens op de tab 'Koppelingen'. Klik op de knop 'Alles selecteren'. Klik ten slotte op de knop 'OK'. In Windows 10 is dat wat moeilijker: Er wordt een beschrijving gegeven hoe je het best aanpakt als je in Faststone bent bij Instellingen Koppelingen. pagina 13

14 8 Faststone Image Viewer Dit is een gratis (Freeware) van het internet te downloaden programma, dat vooral heel interessant is als viewer browser. Daarnaast kan het ook gebruikt worden om uitsneden te maken, de afbeeldingsnamen te wijzigen, de afbeeldingen te schalen, kaders te trekken rond de afbeelding, afbeeldingen om te zetten naar andere bestandstypes en verschillende correcties aan te brengen aan afbeeldingen: helderheid contrast kleur rode ogen roteren klonen. Ook afbeeldingen afdrukken en versturen via , verschillende effecten toepassen en een diapresentatie vertonen is hiermee mogelijk. Faststone in modus Overzichtsweergave De weergave-modi Er zijn twee manieren van weergave in Faststone: de weergave van het overzicht (inhoud van de geselecteerde map wordt getoond) en de schermvullende weergave. Door te dubbelklikken (of op de Entertoets te drukken) wordt de geselecteerde afbeelding in de schermvullende weergave getoond. Terugkeren naar de overzichtsweergave is heel eenvoudig: druk opnieuw op de Enter-toets. pagina 14

15 In de schermvullende weergave zijn de verschillende menu s gemakkelijk toegankelijk via de schermranden. Faststone in modus Schermvullende weergave Door de muis naar de bovenrand van het scherm te verplaatsen, verschijnt een mini-browservenster: pagina 15

16 Muiswijzer aan de linker schermrand: menu s voor aanpassingen en effecten. Muiswijzer onderaan midden en links geeft een aantal bewerkingsknoppen: Muis onderaan rechts maakt de taakbalk van Windows zichtbaar. Zo kun je dus eenvoudig naar een ander programma overschakelen. Muis aan de rechter schermrand laat de EXIF-data (opnamegegevens) zien en het histogram: pagina 16

17 Via de pijltjestoetsen blader je verder in de geselecteerde map. = volgende afbeelding = vorige afbeelding De deelvensters en getoonde informatie In de overzichtsweergave kun je de drie deelvensters eenvoudig vergroten of verkleinen door de randen te verslepen. Het deelvenster Voorbeeld kun je wegklikken om meer plaats te maken voor de mappenstructuur. Als je met de muiswijzer over een afbeelding blijft staan, komt een pop-up te voorschijn die je wat meer informatie geeft van deze afbeelding: Naam van het bestand Datum en uur van laatste bewerking Formaat (aantal pixels B x H) en bestandstype Bestandsgrootte (KB) Verder in deze cursus bekijken we de belangrijkste mogelijkheden van Faststone Image Viewer. pagina 17

18 9 Contrast, helderheid en kleuren aanpassen Bijna alle foto's die we nemen kunnen nog verbeterd worden wat betreft helderheid, contrast en kleuren. De nieuwe versie van Faststone heeft hiervoor verschillende mogelijkheden in huis. Je kan kiezen uit: - Auto-aanpassen kleuren - Aanpassen belichting - Aanpassen kleuren - Aanpassen niveaus - Aanpassen curven We gaan even kort het rijtje af. Kies de schermvullende weergave en ga met de muiswijzer naar de linkse schermrand. Klik op 'Auto-aanpassen kleuren'. Dit is de eenvoudigste manier van aanpassen, maar zonder eigen inbreng. We kunnen zelf niet ingrijpen; het programma doet alles voor ons. Onderaan de menulijst zie je het woordje 'Ongedaan'. Klik hierop als je je bewerking niet wenst uit te voeren, maar terug wil naar de originele foto (= Ctrl+Z). We proberen nu de tweede mogelijkheid uit: 'Aanpassen belichting'. Er zijn nu wel mogelijkheden om zelf in te grijpen... en heel wat, zelfs! Er zal een nieuw venster openen. In de onderste balk kun je de weergave instellen. Het meest linkse icoontje betekent: werkelijke (100%) weergave. Het middelste wil zeggen: weergave aangepast aan de schermgrootte. Als je het rechtse icoontje aanklikt, wordt het venster verdeeld in twee: links zie je de originele afbeelding en rechts de afbeelding zoals ze zal worden na de correcties. Verder zie je in de balk onderaan het scherm, verschillende slepers voor 'Onderbelichting' 'Overbelichting' 'Contrast' en 'Verzadiging'. pagina 18

19 De bediening kan gebeuren via de slepers, of via het intikken van een getal in de kleine vakjes naast de slepers. Je kan die getallen nog verhogen of verlagen via de pijltjes (voor kleine correcties). 'Onderbelichting' heeft invloed op de donkere delen in de afbeelding 'Overbelichting' op de lichtere delen. Door 'Verzadiging' op -100 te zetten (sleper helemaal links zetten) maak je een grijswaarde-afbeelding (zwart-wit) van je foto. De knop 'bewaar instellingen' zet je best niet aan. Die dient enkel voor het corrigeren van een reeks foto's met dezelfde (foutieve) opname-instellingen. Let op: als je een correctie uitvoert en je klikt op de OK-knop, en je opent dit venster opnieuw, dan zullen de nieuwe correcties opgeteld worden bij de eerder uitgevoerde correcties. Wil je dat vermijden, doe dan voor je het venster opnieuw activeert: 'Ongedaan' (onderaan linker beeld-rand) of Ctrl+Z. 'Aanpassen kleuren' is de derde mogelijkheid om je foto te verbeteren. Ook in dit venster kun je heel wat instellen. We gaan ons nu beperken tot het aanpassen van de helderheid en het contrast. Begin steeds met de helderheid. Pas als die in orde is, kun je het contrast gaan bijstellen. Probeer nooit de twee tezamen in te stellen! Omdat er een betere (eenvoudigere) manier bestaat in Faststone om helderheid en contrast in te stellen, gaan we hier niet verder op in. pagina 19

20 De vierde manier om helderheid en contrast te verbeteren is: 'Aanpassen niveaus'. Aan de rechter schermrand zien we het histogram van de afbeelding. Daaronder bevinden zich een zwart en een wit pijltje. We verschuiven het linkse (zwarte) pijltje tot aan de voet van het histogram en we verschuiven het rechtse (witte) pijltje tot aan de rechtse voet van het histogram. Op die manier is in de meeste gevallen de helderheid perfect ingesteld. Een kleine correctie kun je desnoods nog aanbrengen, als je dat zelf wil. pagina 20

21 Ten slotte is er nog een vijfde manier: 'Aanpassen curven'. Dit gebruiken we voor 'moeilijke' gevallen. Het lijkt wat ingewikkeld, maar eens je er vertrouwd mee bent, zul je waarschijnlijk deze manier verkiezen boven alle andere! Zoals in het vorige scherm zien we aan de rechtse beeldrand een histogram, maar nu niet met pijltjes eronder, maar met een curve erdoor. Als je de curve op een bepaalde plaats naar boven trekt, worden die beeldpixels lichter; als je de curve naar beneden trekt, worden die pixels donkerder. Op deze manier kun je onafhankelijk van mekaar bepaalde delen lichter maken en andere donkerder. Als je natuurgetrouwe foto's wil: wees dan zuinig met dit gereedschap! Buiten het corrigeren van foto's kun je er ook rare effecten mee bekomen. Dit kunnen we gebruiken om foto's te vervreemden. pagina 21

22 10 Afbeeldingen 90 roteren Wanneer je zelf foto's hebt genomen met je camera en de foto's naar jouw computer hebt overgezet, zullen er allicht foto's tussen zitten die je verticaal (of in 'portrait') hebt genomen. Die moeten op de computer nog gedraaid worden zodat ze 'recht' staan op het computerscherm. Dat kun je heel eenvoudig doen door alle foto's die moeten gedraaid worden te selecteren (meervoudige selectie door Ctrl+klik) en dan op het betreffende icoontje te klikken. De pijltjes duiden de draairichting aan. Alle geselecteerde afbeeldingen worden samen geroteerd. pagina 22

23 11 Afbeeldingen bijsnijden Er zijn verschillende redenen om een foto bij te snijden (of ook 'uit te snijden'): storende elementen wegknippen formaat-verhouding klopt niet... Dit gaat heel soepel met Faststone. Ga naar de schermvullende weergave. Ga met de muiswijzer naar de linkse rand van het scherm. Klik op het icoon 'bijsnijden'. We zien nu de afbeelding met een grijze rand rondom een stippellijn. Die lijn geeft de uitsnede aan. Er zijn twee verschillende wijzen om de uitsnede te bepalen: met een vooraf ingestelde verhouding (vaste maat) of vrij (lasso). Er zijn standaard heel wat verschillende verhoudingen ingebouwd. Je kan hieruit kiezen door op het neerwaartse pijltje te klikken naast het kadertje waarin de verhouding is aangeduid. Er zijn verschillende 'maten': verhouding (ratio) pixels inches en cm. Wanneer je voor een absolute waarde kiest (inches of cm) kun je de afdrukkwaliteit aflezen in het veldje onder het kadertje (DPI). Als je op de knop met de drie puntjes klikt, kom je in een venstertje waarin je zelf een nieuwe verhouding kunt instellen. Door het vakje 'Spiegeling' aan te vinken, wordt de lengte/breedte-verhouding omgekeerd (wordt dus breedte/lengte). Anders gezegd: een 'landscape-uitsnede' wordt een 'portrait-uitsnede'. pagina 23

24 In de vakjes links onder zie je de nieuwe afmetingen (in aantal pixels) van de uitgesneden afbeelding. Je kan de uitsnede nog verplaatsen door met de muis te slepen in de afbeelding. De muiswijzer verandert dan in het verplaatsing symbool (een kruis met vier pijltjes). De standaard-verhoudingen zijn 4:3 voor een klassiek beeldscherm 16:9 voor een breedbeeldscherm (nieuwe TV's en sommige laptops) en 3:2 voor een klassieke afdruk (postkaartformaat 15 x 10 cm). Wanneer je tevreden bent met de zone die je gaat uitsnijden, klik dan op de knop 'Bijsnijden'. Je keert dan terug naar de schermvullende weergave van de afbeelding. Je moet dan nog wel de gewijzigde afbeelding opslaan (bewaren) door op het icoontje te klikken met de diskette (aan de linkse schermrand of de onderste schermrand). Je kunt je acties ongedaan maken door in de linkse schermrand onderaan, te klikken op 'Ongedaan' (of Ctrl + Z). Dit geldt niet als je reeds op 'Opslaan' geklikt hebt! pagina 24

25 12 Een reeks foto's hernoemen Foto's die van een camera naar een computer worden overgezet hebben als naam een reeks letters gevolgd door een getal (bv. IMGP4506 of DSCN2904). Om op die manier foto's op onze pc terug te vinden, is een lastig karwei. Het is logischer om onze foto's een betekenisvolle naam te geven zoals Romereis106 of verjaardagkim014. Je kan via de functietoets F2 een andere naam geven, maar als je dat voor een grote reeks afbeeldingen moet doen ben je wel een tijdje zoet. In Faststone hebben we daar een simpele manier voor. Kies de overzichtsweergave. Selecteer alle afbeeldingen die je wil hernoemen en druk dan op functietoets F4. In het kadertje 'Herbenoemen als' kun je een nieuwe naam ingeven en daarachter zet je '###' wat betekent dat hier cijfers in de plaats zullen komen. In het vakje daarachter kun je bepalen vanaf welk getal de nummering zal starten (gewoonlijk is dat 1). pagina 25

26 Je kunt ook de datum of tijd van opname in de naam weergeven door gebruik te maken van $Y $M $D enz. Als alles ingesteld is, klik dan op de Start knop. Wil je niets wijzigen, klik dan op de Sluit knop. Foto's van verschillende mensen samenbrengen Soms gebeurt het dat je met verschillende mensen opnamen gemaakt hebt van dezelfde gelegenheid (feest reis uitstap -...). Wanneer je nu die foto's gaat bekijken, zet je ze normaal allemaal samen in eenzelfde map, maar omdat de foto's getoond worden in alfabetische volgorde, zullen de foto's die bijvoorbeeld met DSCN beginnen eerst worden getoond en nadien de foto's die met IMG beginnen. Dat wil zeggen dat je de foto's niet in chronologische volgorde te zien zult krijgen, maar dat je bijvoorbeeld de reis twee keer na mekaar zult zien: de eerste keer de foto's van de eerste fotograaf en nadien de foto's van de tweede fotograaf. We kunnen dit oplossen door de foto's te hernoemen. - Kopieer alle afbeeldingen die je chronologisch wilt samenbrengen naar een nieuwe map. - Open in Faststone de nieuw aangemaakte map met de afbeeldingen. - Doe Ctrl+A om alle afbeeldingen te selecteren. - Druk dan op functietoets F4 (of kies in het menu: Extra / Herbenoemen geselecteerde afbeeldingen). - Er opent een nieuw venster waarin je de namen ziet staan van de afbeeldingen. - Rechts in dat venster zie je een vakje 'Herbenoemen als:' - Typ dan de volgende karakters in het vakje: '$M-$D-$H-$N-$S_###' (de $M staat voor de maand de $D voor de dag... de $N voor de minuten en de $S voor de seconden) - Kijk na of in het vakje 'Extensie' de tekst staat: 'Ongewijzigd'. - Klik dan op de knop 'Start'. Faststone gaat nu alle bestandsnamen wijzigen in de maand-dag-uur-minuut en seconde van de opname, op voorwaarde dat de datum en tijd-instelling van de camera's juist ingesteld waren. Als je dan de afbeeldingen gaat bekijken zullen ze in de goede volgorde moeten staan. Als je de naamgeving te ingewikkeld vindt, kun je ze nadien opnieuw wijzigen in een simpelere naam (bijvoorbeeld 'reis Tirol ') op dezelfde manier, maar dan typ je in het vakje 'Hernoemen als' de gewenste naam met vanachter ###. Die spoorwegtekens worden vervangen door een getal dat begint bij 001 en oploopt met elke foto. pagina 26

27 13 Roteren We activeren de betreffende foto in schermvullende weergave (in Faststone) en brengen de muiswijzer naar de linker beeldrand. Daar klikken we op het woordje Rotatie anders. Dan opent er een venstertje met daarin de afbeelding en een raster. Onderaan zie je een sleper en aan de rechterkant drie knoppen en daaronder een vakje waarin je een getal kunt zetten. Door met de schuiver te slepen zal de afbeelding roteren. Je kunt ook een getal in het vakje typen of met de pijtjes het getal verhogen of verkleinen. Een derde manier is met het potloodje een lijn te trekken op de afbeelding langs de horizon of de rand van een gebouw; de afbeelding wordt dan automatisch gedraaid dat die lijn horizontaal of verticaal komt te staan. Het raster kun je nog verplaatsen door met de rechtermuisknop te klikken en de lijnen van het raster te verslepen. Als je ervoor zorgt dat er een vinkje staat bij 'Auto uitsnede', dan hoef je achteraf de afbeelding niet meer bij te snijden. Klik op de OK knop en vergeet niet de geroteerde afbeelding op te slaan. De functie van de drie knoppen: met de linkse knop activeer of desactiveer je het potlood met de middelste knop activeer je het uitsnijgereedschap met de rechtse knop verberg je het raster. pagina 27

28 14 Rode ogen corrigeren In de schermvullende weergave van Faststone brengen we de muiswijzer naar de linker beeldrand en klikken op 'Verwijderen rode ogen'. In het venster dat daarna opent zetten we de Factor op minstens 400% zodat we de ogen duidelijk in beeld kunnen brengen. Sleep dan het gestreepte kadertje naar het oog dat je wil bewerken. Klik midden op het oog en sleep onder een hoek van 45 zodat je een ovaal (of cirkel) ziet ontstaan rond het oog. Op die manier is het oog 'geselecteerd'. Klik nu op de knop 'Rode ogen verwijderen'. Sleep het gestreeptje kadertje naar het volgende oog en doe daar precies hetzelfde. Wanneer alle ogen gecorrigeerd zijn sluit je het venster via de knop OK. Vergeet niet je bewerkte foto te bewaren! pagina 28

29 15 Afbeelding verkleinen Een hele serie foto's verkleinen wordt beschreven op de volgende pagina. Het gebeurt echter dat we één enkele foto willen verkleinen (vergroten wordt sterk afgeraden omwille van kwaliteitsverlies!). Dit is vrij eenvoudig te doen in Faststone. Ga in de schermvullende weergave. Ga met de muiswijzer naar de linkse schermrand en klik op het icoon 'Afmetingen afbeelding' (twee dennenboompjes). Je hebt nu drie mogelijkheden om de afmetingen van de afbeelding te wijzigen: door het aantal pixels in te stellen door een percentage in te stellen door een afdrukgrootte te kiezen (in inches of in cm) Heel belangrijk is dat er een vinkje staat bij 'Behoud verhoudingen' om te voorkomen dat de afbeelding vervormd wordt! Klik tot slot op de knop OK en bewaar de aangepaste afbeelding. Een alternatieve manier (eenvoudiger maar met minder mogelijkheden) is via de linkse schermrand» 'Snel aanpassen'. Kies een formaat uit de lijst. Je zal niet direct een verschil merken omdat de weergave automatisch wordt aangepast. Een reeks foto's verkleinen Wanneer je met een modern digitaal fototoestel foto's neemt, is de bestandsgrootte meestal vrij groot. Je komt snel aan 2 MB per foto. pagina 29

30 Om die via mail door te sturen zou je elke foto in een aparte mail moeten verzenden, vanwege de beperkingen van je mailprovider. Daarom is het aan te raden om foto's te verkleinen tot maximaal enkele honderden kb om ze dan met verschillende tezamen te kunnen versturen. Ook wanneer je afbeeldingen op een website wilt plaatsen, zul je jouw afbeeldingen willen verkleinen. Het laden van de webpagina zou anders veel te lang duren. Hiervoor heeft Faststone een handig hulpmiddel. Zet alle foto's (voor het gemak) in eenzelfde map. Selecteer die map. Selecteer nu alle afbeeldingen (door Ctrl + A). Druk op functietoets F3 of kies in het menu 'Extra' voor 'Converteren geselecteerde afbeeldingen'. Zorg dat alle afbeeldingen in het rechtse vak staan (klik anders op de knop 'Alles toevoegen'). Controleer de instellingen van de JPG-opties (kwaliteit liefst 90 of groter). Kies een 'Doelmap' waarin de verkleinde afbeeldingen gezet zullen worden (klik op de knop 'Selecteren'). Zet een vinkje bij 'Gebruik geavanceerde opties' en klik op de knop 'Opties'. Dan zal er een nieuw venstertje openen waarin je de nieuwe afmetingen kunt kiezen. pagina 30

31 Zorg ervoor dat er een vinkje staat bij 'Afmetingen wijzigen' en kies dan een formaat. Best zet je ook een vinkje bij 'Wissel Breedte en hoogte...'. Klik op de OK-knop zodat je weerkeert naar het vorige venster. Daar kun je dan op de knop 'Starten' klikken. De rest gaat dan vanzelf... pagina 31

32 16 Tekst op een foto zetten Teksten op een foto zetten is kinderspel met Faststone. Ga in de schermvullende weergave. met de muiswijzer naar de linkse vensterrand. Klik op het icoon 'Tekenscherm'. Als de afbeelding te groot wordt weergegeven, klik dan op het onderste icoontje. Klik op de letter 'A' (tweede pictogram van boven) en sleep een tekstkader in de afbeelding, waar je je tekst wil zetten. Typ de tekst die je wenst. Selecteer hem en kies het lettertype, -grootte en -kleur. Kies al of niet voor een achtergrondkleur (meestal geen achtergrond) door het vinkje bij 'Achtergrond' aan of uit te zetten. Er zijn nog vele mogelijkheden om de afbeelding op te fleuren met tekst-wolkjes of -ballonnetjes, ellipsen, rechthoeken, watermerken, enz. Je kan tot slot nog wat spelen met de schaduw door op de knop met de drie puntjes te klikken. Klik tenslotte op de OK knop en bewaar je gewijzigde afbeelding. pagina 32

33 17 Klonen en retoucheren Een erg interessante mogelijkheid om foto s te bewerken is klonen en retoucheren. Bij het klonen ga je in feite schilderen op de foto, door stukjes van de foto te kopiëren. Bij het retoucheren maak je een mix van de kleur die op die plaats origineel stond en de structuur die op de bronplaats staat. Je kan in beide gevallen de grootte van het penseel instellen en bij klonen ook nog de hardheid (dekking). De werking is als volgt: kies eerst of je wil klonen of retoucheren, zet dan de afbeeldingsweergave op voldoende grootte (bv. 300%) om duidelijk te kunnen zien wat je precies doet. Kies dan de grootte en desgevallend de dekking (bij klonen) van het penseel. Bepaal dan het bronpunt dat je wil klonen. Hiervoor hou je de Control-toets ingedrukt en klik je kort in de afbeelding op het gewenste punt. De muiswijzer is een cirkel met het formaat dat je zelf hebt ingesteld. Nadat we ons bronpunt (kloonpunt) hebben vastgelegd kunnen we van deze plek een exacte kopie gaan schilderen op gelijk welke plek in de afbeelding. We doen dit door met de muistoets te slepen. Hou tijdens het klonen steeds het brongebied in t oog; die wordt aangeduid door een cirkelvormige stippellijn. Belangrijk is de keuze van het bronpunt. Wanneer we een object van de afbeelding willen wegretoucheren moeten we ervoor zorgen dat de kleur die we klonen past in het gebied waar het object stond. Daarom is het meestal nodig een punt te kiezen dat dichtbij ligt en bijgevolg dezelfde kleur heeft. Om geen zichtbare overgangen te creëren is het best om met een lage dekking te werken. Gebruik een aangepaste penseelgrootte in functie van de vereiste nauwkeurigheid. Retoucheren werkt prima bij het wegwerken van krasjes en plekjes in oude foto's op grotere vlakken, maar geeft problemen aan de rand van die vlakken; daar gebruik je dan beter 'klonen'. pagina 33

34 18 Bureaublad-achtergrond instellen Windows wordt geïnstalleerd met een standaard bureaublad-achtergrond die je gemakkelijk kan wijzigen. Selecteer de gewenste afbeelding in Faststone en klik dan op het menu 'Extra'» 'Achtergrond'» 'Instellen achtergrond'. Wanneer de afbeelding niet precies 'past' op je scherm, kun je de afbeelding eerst nog 'bijsnijden' en positioneren. De bureaublad-achtergrond terug origineel instellen doe je als volgt: klik met de rechtermuisknop op het bureaublad en kies in het contextmenu voor 'Aan persoonlijke voorkeur aanpassen'. Kies dan de tab 'Bureaubladachtergrond' en kies in de afrollijst voor 'Windowsbureaubladachtergronden' (of wat jouw keuze is). Klik dan op Wijzigingen opslaan. pagina 34

35 19 Een diapresentatie maken (met muziek) Zet alle afbeeldingen die je in de reeks wilt gebruiken in een map. Selecteer deze map in het linkse venster. Klik op het pictogram 'diapresentatie' Er verschijnt een venstertje: Diapresentatie opties. Hierin kun je verschillende instellingen kiezen: De achtergrondkleur de tijd dat elke afbeelding blijft staan de soort overgang (keuze uit 156 verschillende effecten) of je muziek wilt gebruiken enz. De knoppen met de drie puntjes betekenen dat je via een nieuw venstertje nog kunt kiezen uit een aantal instellingen. Wanneer alles naar wens is ingesteld, klik je op Afspelen. Om de presentatie te stoppen druk op de 'Esc'-toets. Pauzeren kan door een muisklik of een druk op de spatiebalk. pagina 35

36 20 Het digitaal fototoestel We kunnen de digitale fotocamera s indelen in vier categorieën: - de digitale reflex - de digitale compact - de bridgecamera - de systeemcamera Vergelijking van de vier soorten Reflex Groot en zwaar; veel accessoires Systeem Kleiner en lichter; veel accessoires Bridge Gemiddelde grootte en gewicht Verwisselbare objectieven Verwisselbare objectieven Grote sensor < beeldruis > gevoeligheid Meeste mogelijkheden ook manueel mogelijk Grote sensor < beeldruis > gevoeligheid Veel mogelijkheden ook manueel mogelijk Vast objectief; dikwijls grote zoom (tot 50x) Gemiddelde sensor Meestal redelijk veel instelmogelijkheden Compact Klein en licht; Gemakkelijk mee te nemen Vast objectief; zoombereik ~ 4x Kleinere sensor > beeldruis meer licht nodig Weinig instellingen; eenvoudig in gebruik pagina 36

37 21 Foto s bewaren Klasseren in mappen Methode van klasseren (chronologisch - volgens thema - volgens doel ) BACKUPS MAKEN op andere drager! Een harde schijf kan crashen - een DVD kan onleesbaar worden - een geheugenstick kan verloren gaan! Foto s kopiëren - verplaatsen - herbenoemen - verwijderen Je foto's zijn onvervangbaar en worden kostbaarder met de tijd. Een CD of DVD kost niets in verhouding tot de onbetaalbare herinneringen die op je foto's staan. Zelfs een externe harde schijf kost nu bijna niets meer. Er zijn Harde schijven van 3,5 en van 2,5 (met en zonder aparte voeding) USB bestaat in versie 2.0 en versie 3.0 (lage en hoge snelheid) USB 3.0 is herkenbaar aan de blauwe kleur in de stekker. USB 2.0 en 3.0 zijn in de twee richtingen compatibel maar om het voordeel van de hoge snelheid te kunnen benutten moet zowel het USB-apparaat als de pc versie 3.0 zijn. USB 3.1 type C zal in de toekomst de nieuwe standaard worden. Daarvoor wordt een aansluiting gebruikt die omkeerbaar is. pagina 37

38 22 Foto s tonen Op TV (via speciaal kabeltje, via USB-aansluiting of via WiFi) Op PC: bureaublad - schermbeveiliging - diareeks (Windows Foto s Faststone) powerpoint Op een digitaal fotokader In fotoalbum - afdrukken (via fotohandelaar - via website - zelf) pagina 38

39 23 Foto s en internet Foto s doorsturen via als bijlage of doorsturen via WeTransfer.com Afbeeldingen van internet downloaden (Belgiumdigital.com - gratisfotodownloaden) Uploaden van afbeeldingen (Flickr Google Foto s) pagina 39

40 24 Allerlei Batterijen - NiMH - LiIon (herlaadbaar) - Alkaline (niet herlaadbaar) Opslagmedia - CF (compact flash) - SD (secure digital) en snelheid Opname- en opstartvertraging Afmetingen van LCD-schermpje Helderheid van LCD-schermpje (buitenopnames) Aanwezigheid zoeker EXIF-informatie Beeldviewers (Windows Foto s Faststone) Beeldbewerkingsprogramma s: Photoshop Paint Shop - Gimp (Fotocollages - Teksten toevoegen - Randen - Verkleuren - Sepia - Zwart-wit Retoucheren - Storende elementen verwijderen - Achtergrond vervangen Kleurverloop - Werken met lagen en maskers) Panorama's maken (vb met Hugin) Stereo-fotografie (3D) HDR pagina 40

41 1 Inleiding Algemene begrippen uit de (digitale) fotografie Bestandstypes Het histogram Foto s op de pc zetten Foto s bewerken Faststone Image Viewer op je pc zetten Faststone Image Viewer Contrast, helderheid en kleuren aanpassen Afbeeldingen 90 roteren Afbeeldingen bijsnijden Een reeks foto's hernoemen Roteren Rode ogen corrigeren Afbeelding verkleinen Tekst op een foto zetten Klonen en retoucheren Bureaublad-achtergrond instellen Een diapresentatie maken (met muziek) Het digitaal fototoestel Foto s bewaren Foto s tonen Foto s en internet Allerlei...40 pagina 41