Aangeboden aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Vastgesteld door het College bouw ziekenhuisvoorzieningen op 9 april 2001
|
|
- Pieter Meijer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 INTERN REFERENTIEKADER inzake KLINISCHE PSYCHOTHERAPIE Aangeboden aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Vastgesteld door het College bouw ziekenhuisvoorzieningen op 9 april 2001 Voorbereid door de Werkcommissie Instellingen voor Geestelijke Gezondheidszorg Cbz/nr. bm090
2 1. INLEIDING Voorzieningen voor klinische psychotherapie richten zich specifiek op de behandeling van psychiatrische stoornissen door middel van een intensieve en geïntegreerde psychotherapeutische benadering die gebruik maakt van alle facetten van groepsbehandeling en van het behandelmilieu. Het doel is het doen afnemen c.q. doen verdwijnen van psychopathologie. In een groot aantal GGZ-instellingen in Nederland wordt deze behandelvorm aangeboden. Naar aanleiding van de advisering over een aantal recente bouwplannen voor voorzieningen voor klinische psychotherapie is op verzoek van de Werkcommissie Instellingen voor Geestelijke Gezondheidszorg de onderhavige bureaunotitie opgesteld. De notitie gaat in op de aard en omvang van het bestaande voorzieningenaanbod voor klinische psychotherapie. Vervolgens worden de zorginhoudelijke aspecten belicht, waarbij inhoudelijke ontwikkelingen, de behandelopzet, doelgroepen, behandelduur en positionering binnen het GGZ-circuit aan bod komen. Verder wordt ingegaan op de bouwkundige en financiële aspecten. Afgesloten wordt met een aantal conclusies en aanbevelingen. Bij het opstellen van de notitie is gebruik gemaakt van bestaande publicaties en gegevens die in het kader van WZV-aanvragen zijn ingediend. Daarnaast zijn twee instellingen bezocht die recent een bouwinitiatief voor een voorziening voor klinische psychotherapie hebben ontwikkeld. Cbz/nr. bm090 2
3 2. ZORGINHOUDELIJKE ASPECTEN 2.1 Het begrip klinische psychotherapie Klinische psychotherapie is een specifieke behandelvorm waarbij aan een omschreven doelgroep een scala aan psychotherapeutische mogelijkheden wordt geboden binnen een specifiek behandelmilieu. In het rapport Klinische psychotherapie (juni 1991) van de Gemengde GHIGV-werkgroep (Geneeskundige Hoofdinspectie voor de Geestelijke Volksgezondheid) worden de volgende eigenschappen genoemd die kenmerkend zijn voor een klinische psychotherapeutische behandeleenheid. 1. Alle aspecten van het behandelsysteem zijn doortrokken met de psychotherapeutische grondgedachten die behoren bij een bepaalde theoretische stroming. 2. De patiënten vormen in zekere zin een homogene groep, vooral met betrekking tot geschiktheid voor de gekozen therapievorm. 3. Naast de patiënt-behandelaar interactie neemt de interactie tussen patiënten onderling een belangrijke plaats in in het behandelproces. Beide groepen brengen hun (ervarings)deskundigheid in. 4. De behandelduur bedraagt minimaal drie maanden. Het minimum van de behandelduur staat ongeveer in verhouding tot overeenkomende vormen van ambulante behandeling. 5. Het behandelprogramma kenmerkt zich door een grote mate van eenvormigheid en duidelijkheid. 6. Het woon/leefklimaat geeft concreet vorm aan de psychotherapeutische opzet. 7. Er is een behandeldruk die duurzame therapeutische verandering en het experimenteren met nieuw gedrag stimuleert. 8. De patiënten conformeren zich aan de collectieve normen. 9. De werkwijze wordt gekenmerkt door een grote mate van systematiek en consistentie. 10. De voortgang en de kwaliteit van de behandeling worden bewaakt en regelmatig geëvalueerd. 11. De behandeling is gericht op terugkeer in de maatschappij. De voorziening heeft meer de sfeer van een werkplaats dan van een woning. 12. De staf werkt vanuit eenzelfde behandelvisie. Klinische psychotherapie vormt doorgaans met ambulante en/of deeltijdbehandeling een geïntegreerde behandelvorm. Dit wordt ook wel aangeduid als een psychotherapeutisch behandelsysteem. Een voorziening voor klinische psychotherapie is niet identiek aan een psychotherapeutische gemeenschap. In een psychotherapeutische gemeenschap is op een bepaalde manier vorm gegeven aan het psychotherapeutische behandelsysteem. 2.2 Zorginhoudelijke ontwikkelingen De klinische psychotherapie is voortgekomen uit de (psycho)therapeutische gemeenschappen die in de jaren 60 en 70 werden opgericht. Democratie, interactie en openheid waren hierin centrale uitgangspunten. Het dagelijks leven werd opgezet volgens sociotherapeutische principes. Er vonden groepspsychotherapeutische bijeenkomsten en zogenoemde patient-staff-meetings plaats, waarin patiënten en behandelaars elkaars gedrag en hun onderlinge samenwerking konden bespreken. Door middel van groepsactiviteiten werd het contact tussen patiënten gestimuleerd. Patiënten kregen een actieve en meer gelijkwaardige rol toebedeeld. De instelling diende een zo gunstig mogelijk klimaat te bieden voor de ontplooiing van de persoonlijkheid. De visie die hieraan ten grondslag lag was dat mensen zijn te veranderen door ze (langdurig) in een ander, therapeutisch milieu te plaatsen. Cbz/nr. bm090 3
4 De psychotherapeutische gemeenschap is te beschouwen als een specifieke vorm van klinische psychotherapie, gebaseerd op een bepaald theoretisch concept (onder meer afkomstig van de Engelse psychiater Maxwell Jones). In de afgelopen jaren hebben zich de volgende zorginhoudelijke ontwikkelingen voorgedaan. Bij de huidige voorzieningen voor klinische psychotherapie is de uniformiteit in de behandelopzet (iedereen hetzelfde, langdurig behandelaanbod) verlaten. Het huidige behandelprogramma dat wordt aangeboden is meer gedifferentieerd en afgestemd op de zorgvraag. Er vinden meer kortdurende, pragmatische behandelingen (van drie of zes maanden) plaats. Daarnaast wordt het psychotherapeutische behandelsysteem ook in de vorm van deeltijdbehandeling en/of poliklinische behandeling aangeboden. Hiermee zijn mogelijkheden ontstaan om een bredere doelgroep wat betreft zorgvraag en leeftijd te behandelen. Door verdergaande differentiatie zijn er specialisaties in de klinische psychotherapie ontstaan zoals jeugd- en seksespecifieke hulpverlening. Het concept van een geïsoleerd behandelsysteem wordt in het algemeen niet meer toegepast. Reeds vanaf het begin van de behandeling wordt veel aandacht besteed aan de thuissituatie en aan resocialisatie. Doorgaans gaan de klinisch opgenomen patiënten de weekends naar huis. Daarnaast kan arbeidsrehabilitatie onderdeel vormen van het behandelprogramma. Alhoewel klinische psychotherapie gezien wordt als een specialistische functie wordt een uitwisseling van deskundigheid met de basiszorg voorgestaan. Door meer transmuraal te werken wordt deze uitwisseling bevorderd. In tegenstelling tot vroeger, toen voor de behandelopzet van klinische psychotherapie de theoretische uitgangspunten van één therapeutische school leidend waren, zoals bij de therapeutische gemeenschap, is er nu nauwelijks nog sprake meer van een scholenstrijd. In toenemende mate wordt een eclectische benadering gevolgd, waarbij behandelmethodieken uit verschillende therapeutische referentiekaders (bijvoorbeeld analytisch, explorerend, gedragstherapeutisch) worden geïntegreerd. Hierbij kunnen zich accentverschillen voordoen. 2.3 Effectmeting Vanuit de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Psychotherapeutische gemeenschappen (SWOPG), waarbij het merendeel van de voorzieningen voor klinische psychotherapie is aangesloten, wordt onderzoek gedaan naar de effectiviteit van klinische psychotherapie, via het zogenoemde STEP (Standaard Evaluatie Project). In januari 1999 is hierover een rapport verschenen ( Effectiviteit klinische psychotherapie ). De eindconclusie van het onderzoek is dat over het algemeen een klinisch psychotherapeutische behandeling een duidelijke verbetering laat zien, met name wat betreft sociaal functioneren, het welbevinden en het hanteren van problemen; psychische klachten zijn afgenomen. De meeste patiënten (85%) zijn zelf ook van oordeel dat hun situatie aanzienlijk is verbeterd. De verbeteringen zijn echter niet zodanig dat geen beroep meer behoeft te worden gedaan op de GGZ: ruim een derde van de patiënten heeft na ontslag uit de kliniek nog behoefte aan professionele hulpverlening. Wel kan meestal worden volstaan met een minder zware (ambulante) behandelvorm. De zorgconsumptie is dus afgenomen. Ook na één jaar na ontslag is een ruime meerderheid van de patiënten echter nog niet in staat volledig met studie of werk bezig te zijn. Cbz/nr. bm090 4
5 Bij de resultaten kan worden aangetekend dat het follow-up onderzoek (na ontslag uit de kliniek) alleen betrekking heeft op de patiëntengroep waarbij geen sprake is van psychose. Verder ontbreekt een vergelijking met andere (klinische of deeltijd-)behandelmethoden. 2.4 Doelgroepen Klinische psychotherapie wordt zowel toegepast bij jeugdigen als bij volwassenen. Volgens gegevens van de SWOPG zijn de meest voorkomende diagnoses: persoonlijkheidstoornissen gepaard gaande met stemmingsstoornissen, angststoornissen en (bij adolescenten) identiteitsproblemen en eetstoornissen. Er worden meer vrouwen dan mannen behandeld (verhouding man/vrouw is 35:65). De gemiddelde leeftijd bij ontslag is 28 jaar. Bij volwassenen worden in het algemeen de doelgroepen ingedeeld in enerzijds patiënten met persoonlijkheidsstoornissen met psychotische kenmerken en psychosen en borderline stoornissen en anderzijds patiënten met persoonlijkheidsstoornissen en borderline stoornissen. Bij circa 25% van de (volwassen) patiënten is sprake van een psychotische stoornis. Als contra-indicaties gelden onder meer: ernstige organisch-cerebrale aandoeningen, verslavingsgedrag, antisociale persoonlijkheidsstoornis, acute crisis en/of suïcidedreiging en het ontbreken van een perspectief op structurele verandering. Overigens kan worden opgemerkt dat klinische psychotherapie ook bij andere, meer specifieke doelgroepen wordt toegepast, zoals in de verslavingszorg, bij voorzieningen voor klinische gedragstherapie en bij voorzieningen voor behandeling van patiënten met een psychotrauma. 2.5 Behandelduur De behandelduur varieert sterk per voorziening en per behandelprogramma. Bij circa 70% van de bestaande klinisch psychotherapeutische afdelingen is sprake van een gelimiteerde behandelduur, variërend van 3 tot 24 maanden. Bij de afdelingen voor patiënten zonder psychotische stoornissen varieert deze behandelduur van circa 3 tot 18 maanden. Bij de afdelingen voor patiënten met psychotische stoornissen ligt deze behandelduur hoger: van 12 tot 24 maanden. Bij adolescenten ligt de behandelduur tussen de 6 en 18 maanden. Bijna de helft van de patiënten is binnen 6 maanden na opname ontslagen. Ruim 15% is meer dan anderhalf jaar in behandeling. Circa 15% van de opgenomen patiënten verlaat vroegtijdig (d.w.z. voordat de behandeling is afgerond) de kliniek (bron: SWOPG). Cbz/nr. bm090 5
6 2.6 Zorgvraag Over de omvang van de zorgvraag en de capaciteitsontwikkeling van het aantal behandelplaatsen zijn landelijk geen kwantitatieve gegevens voorhanden. Volgens de SWOPG worden hierover geen cijfers bijgehouden. Wel lijkt de behoefte aan behandelplaatsen enigszins terug te lopen gezien de reductie van de capaciteit die de laatste tijd in de praktijk valt te constateren. Dit kan enerzijds worden verklaard door de verkorting van de behandelduur die in het algemeen is toegepast. Anderzijds lijkt door psychiatrische instellingen vaker te worden gekozen voor andere, minder specifieke behandelvormen, waaronder deeltijdbehandeling, ambulante zorg en kortdurende klinische behandeling binnen een RGC-setting, en voor een vermindering van de capaciteit voor klinische psychotherapie. Verder wordt er vanuit het veld op gewezen dat klinische psychotherapie in feite steeds meer wordt ingebed in het zorgaanbod van GGZ-instellingen, waardoor er nieuwe vormen van klinische psychotherapie zijn ontstaan die minder als zodanig herkenbaar zijn. Cbz/nr. bm090 6
7 3. HET ZORGAANBOD 3.1 Bestaande voorzieningen Voor zover bekend beschikken 23 GGZ-instellingen over één of meer afdelingen voor klinische psychotherapie. De meeste instellingen zijn aangesloten bij de SWOPG. Het merendeel van de voorzieningen is onderdeel van een APZ en richt zich op volwassenen. Drie voorzieningen hebben afdelingen voor klinische psychotherapie voor jeugdigen met in totaal 84 plaatsen. De totale beschikbare capaciteit omvat 955 plaatsen, waarvan 312 plaatsen voor deeltijdbehandeling en 643 klinische plaatsen. De capaciteit is als volgt verdeeld (het merendeel van de gegevens dateert van medio 1998). Instelling Verzorgingsgebied klinische psychotherapie (gezondheidsregio s) capaciteit klinisch deeltijd GGZ Groningen Groningen, Drenthe (ged.) GGZ Friesland Friesland 24 APZ Drenthe Drenthe (ged.) 16 Mediant Twente (ged.) 24 Adhesie 1) Stedendriehoek (ged.), Twente (ged.) 10 St. Franciscushof Stedendriehoek (ged.), Zwolle (ged.) 6 20 De Wellen Stedendriehoek (ged.) 45 De Gelderse Roos Overwaal Altrecht Zon en Schild GGZ Noord-Holland Noord 1) Triversum 2) Arnhem (ged.), Nijmegen (ged.) Arnhem Utrecht (ged.) Utrecht (ged.), Het Gooi, Flevoland (ged.) Alkmaar (ged.) Alkmaar, Kennemerland, Amsterdam (ged.) De Geestgronden Kennemerland (ged.), Amsterdam (ged.) 33 De Heel (PAAZ) GGZ Amsterdam Centrum/Oud- West/Noord Amsterdam Amsterdam (ged.) Rijngeest Groep Provincie Zuid-Holland 54 PC Joris Provincie Zuid-Holland 18 De Jutter 2) Provincie Zuid-Holland 20 Delta Rijnmond (ged.) De Viersprong 3) Provincies Zeeland, Noord-Brabant, 100 Limburg GGzE Eindhoven (ged.) 32 Vincent van Gogh Instituut Noord- en Zuid-Limburg 18 Totaal ) voorzieningen worden gereorganiseerd 2) voorziening voor jeugdigen 3) voorziening voor volwassenen (60 plaatsen) en jeugdigen (40 plaatsen) Cbz/nr. bm090 7
8 Er bestaan in Nederland twee zelfstandige, specifieke instellingen voor klinische psychotherapie: De Viersprong te Halsteren en Overwaal te Lent (gemeente Elst). De instelling Veluweland te Lunteren was eveneens een zelfstandige kliniek voor psychotherapie; medio 1996 is deze instelling gefuseerd met De Gelderse Roos te Wolfheze. De functie klinische psychotherapie heeft in het algemeen (formeel) een regionaal verzorgingsgebied (de voorziening functioneert in principe voor het verzorgingsgebied van de instelling waartoe zij behoort). In vijf gevallen zijn op provinciaal niveau afspraken vastgelegd over een bovenregionaal verzorgingsgebied; de capaciteit wordt dan verrekend met de instellingen binnen dat verzorgingsgebied. De afdeling Conradok van de kinder- en jeugdpsychiatrische instelling De Jutter en de afdelingen voor klinische psychotherapie van de Rijngeest Groep en PC Joris functioneren voor de gehele provincie Zuid-Holland (zoals vastgelegd in de nota De GGZ in perspectief d.d. januari 1996). De instelling De Viersprong te Halsteren functioneert zowel voor de doelgroep volwassenen als jeugdigen voor de provincie Noord-Brabant; daarnaast worden enkele plaatsen toegerekend aan de provincies Zeeland en Limburg. De afdeling van het Vincent van Gogh Instituut te Venray functioneert voor de gehele provincie Limburg. Een en ander is vastgelegd bij de provinciale planvorming. Overigens bestaat tussen De Viersprong, het Vincent van Gogh Instituut en GGzE te Eindhoven een samenwerkingsverband op het gebied van de klinische psychotherapie. Hierbij is een differentiatie in doelgroepen afgesproken: De Viersprong richt zich op patiënten met neurotische en persoonlijkheidsstoornissen, GGzE richt zich op patiënten met borderline en persoonlijkheidsstoornissen en het Vincent van Gogh Instituut biedt klinische gedragstherapie voor patiënten met dwangverschijnselen en angststoornissen. Ook in Oost-Nederland is sprake van een samenwerkingsverband tussen de voorzieningen van Overwaal, De Wellen, Mediant en De Gelderse Roos. De aangegeven beschikbare capaciteit voor volwassenen komt overeen met circa 3% van de totaal beschikbare capaciteit in APZ en en PAAZ en. Voor jeugdigen is dit circa 5% van de totaal beschikbare capaciteit voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Op basis van de voorhanden zijnde gegevens kan geconstateerd worden dat de beschikbaarheid van voorzieningen voor klinische psychotherapie per provincie verschilt. In het onderstaande overzicht is aangegeven hoeveel plaatsen per provincie beschikbaar zijn. Hierbij moet worden opgemerkt dat een provincie slechts ten dele binnen het verzorginggebied van een instelling kan vallen; in dat geval is de aangegeven capaciteit formeel niet voor de gehele provincie beschikbaar. Voor volwassenen zijn vooral in de provincies Groningen en Gelderland relatief veel plaatsen beschikbaar. Met name in Zeeland en Limburg zijn relatief weinig plaatsen beschikbaar. Cbz/nr. bm090 8
9 De beschikbaarheid van voorzieningen voor jeugdigen beperkt zich tot de provincies Noord- en Zuid- Holland, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg. Provincie capaciteit volwassenen capaciteit jeugdigen Plaatsen per inw. Plaatse n Groningen 86 15,3 Friesland 24 3,8 Drenthe 22 4,7 Overijssel 60 5,5 Gelderland ,7 Utrecht 71 6,3 Flevoland 12 3,8 Noord-Holland 178 7,1 24 1,0 Zuid-Holland 122 3,6 20 0,6 Zeeland 6 1,6 2 0,5 Noord-Brabant 83 3,5 36 1,5 Limburg 21 1,8 2 0,2 Totaal 871 5,5 84 0,5 per inw. 3.2 Positionering binnen het GGZ-circuit Volgens de vigerende Richtlijnen ex WZV kan aan een bepaalde activiteit uit het basispakket van een APZ een verzorgingsgebied worden toegewezen dat groter is dan dat van de desbetreffende instelling. In dergelijke gevallen wordt de planmatig toegestane capaciteit in het verzorgingsgebied van één of meer naburige instellingen dienovereenkomstig verlaagd. Klinische psychotherapie wordt hierbij genoemd als één van de functies waarbij dit van toepassing is. Hierbij dient de capaciteit van de afdeling te worden vastgelegd. In de Beleidsvisie Geestelijke Gezondheidszorg 1999 stelt de Minister dat voor een aantal cliënten de regionale GGZ-centra onvoldoende uitkomst bieden en een zeer specialistische behandeling geïndiceerd is. Om deze zorg doelmatig te organiseren zullen de volgende stappen worden genomen: de indicatiestelling voor de hooggespecialiseerde GGZ wordt op regionaal niveau gesitueerd; in overleg met landelijke partijen worden de zorgfuncties vastgesteld die bovenregionaal dan wel landelijk aangeboden moeten worden, alsmede de daarvoor benodigde capaciteit. In dat kader zal ook de positie van de organisaties voor klinische psychotherapie en hun specifieke functie voor de behandeling van borderline-patiënten nader worden bepaald. Voor de verdeling van de capaciteit voor de bovenregionale functies over de GGZ-instellingen zullen de regiovisies het uitgangspunt vormen; aanwijzing van een aantal instellingen als kenniscentrum. Deze kenniscentra geven volgens de Beleidsvisie vorm aan de coördinatie van onderzoek, aan kennisontwikkeling en kennisoverdracht, aan de werkplaatsfunctie (het combineren van onderzoek en praktijk), specifieke en/of topreferente behandeling voor gekende ziektebeelden of diagnosecategorieën (onder meer eetstoornissen, traumaverwerking en bordeline-problematiek) en aan netwerkontwikkeling. De capaciteit van deze instellingen komt niet ten laste van de regionale planningsnorm. Cbz/nr. bm090 9
10 Zoals blijkt uit de bovenstaande beschouwingen verschillen in de huidige praktijk de voorzieningen voor klinische psychotherapie wat betreft doelgroep, therapeutisch referentiekader en verzorgingsgebied. In alle gevallen betreft het een gespecialiseerde behandelvorm die geen onderdeel vormt van de basisfuncties van een instelling. In twee gevallen is sprake van een zelfstandige instelling. Hierbij gaat het om relatief kleinschalige instellingen met een beperkt draagvlak, waarbij het directe contact met de basisfuncties van het APZ en de wederzijdse beïnvloeding tussen basiszorg en specialistische zorg ontbreken. Er is geen continuïteit van behandeling tussen basis- en specialistische functies en de zorgverlening is te kenschetsen als aanbodgericht: een selecte patiëntengroep die past binnen de behandelopzet en het profiel van de doelgroep komt in aanmerking voor behandeling. Als voordelen kunnen worden genoemd dat binnen het specialistische aanbod veel differentiatie geboden kan worden en dat er binnen het aandachtsgebied van de instelling veel mogelijkheden zijn voor vernieuwing, onderzoek en methodiekontwikkeling. In de praktijk wordt beoogd de netwerkontwikkeling en de inbedding in de regionale zorg te stimuleren door middel van regioconsulenten (behandelaars die bij verschillende instellingen participeren in intaketeams), samenwerkingsconstructies en het transparant maken van indicaties ten behoeve van verwijzers. Bij vier voorzieningen is een bovenregionaal werkgebied vastgelegd. Op zich vergroot dit het draagvlak van de voorziening (er is sprake van een groter verzorgingsgebied); er ontstaan meer mogelijkheden voor zorgdifferentiatie. Met name voor de ambulante en deeltijdfuncties kan een groot verzorgingsgebied daarentegen nadelig zijn voor de bereikbaarheid. Cbz/nr. bm090 10
11 4. BOUWKUNDIGE EN FINANCIËLE ASPECTEN Gelet op de aard van deze notitie zijn bij de bezoeken aan de instellingen zijdelings de bouwkundig functionele aspecten aan de orde gesteld. In de gesprekken met de instellingen is gebleken dat voor de voorzieningen de algemene eisen te stellen aan een locatie van toepassing zijn. Dit houdt o.a. in dat de locatie in verband met een verdere ambulantisering van de zorg goed bereikbaar moet zijn. Verder wordt er belang aan gehecht dat de voorziening in een bebouwde kom ligt of daaraan grenst, zodat door de cliënten van de daar aanwezige algemene voorzieningen gebruik kan worden gemaakt. Voor zelfstandige instellingen en afdelingen voor klinische psychotherapie behorend tot een APZ zijn geen aparte maatstaven aanwezig. In de beoordelingspraktijk zijn recent hiervoor ingediende bouwplannen getoetst aan de maatstaf voor een algemene instelling voor geestelijke gezondheidszorg. In de gesprekken met de instellingen is gebleken dat de oppervlakte voor het woonareaal volgens de maatstaf toereikend is. Wel werd opgemerkt dat binnen de beschikbare oppervlakte behoefte is aan een grotere oppervlakte voor gemeenschappelijke woonruimte. Om hieraan tegemoet te komen wordt in de lay-out van de voorzieningen gekozen voor een grote mate van flexibiliteit. Huiskamers worden bijvoorbeeld naast elkaar gerealiseerd en gescheiden door verplaatsbare wanden. Voor de groepsgrootte van een afdeling wordt uitgegaan van maximaal 14 personen. Voorts is er een ruimere behoefte aan twee- of meerpersoonskamers dan gebruikelijk. Deze kamers worden zodanig vorm gegeven dat deze opsplitsbaar zijn in eenpersoonskamers van voldoende grootte. Bij de kleine zelfstandige instellingen werd de beschikbare oppervlakte voor therapie volgens de maatstaf als te krap ervaren. Dit laat zich verklaren door het feit dat de meeste therapie in groepsverband wordt gegeven waardoor relatief veel groepsruimten noodzakelijk zijn. Daarnaast worden ook individuele therapieën gegeven. De ruimtebehoefte hiervoor ligt nagenoeg op hetzelfde niveau als voor een reguliere instelling. Voorts speelt de schaalgrootte hierbij ook een rol waardoor minder flexibel met beschikbare ruimte kan worden omgesprongen. Het budget voor de bestaande afdelingen en instellingen voor klinische psychotherapie bedraagt circa ƒ ,-- per klinische plaats (CTG-beleidsregels 2000) en is gelijk aan het budget voor een plaats waarop gemiddeld kortdurende zorg wordt geleverd. Cbz/nr. bm090 11
12 5. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Conclusies Voorzieningen voor klinische psychotherapie richten zich op verschillende patiëntencategorieën. Het betreft met name volwassenen met persoonlijkheids- en borderlinestoornissen met al dan niet een psychotische stoornis en jeugdigen met een persoonlijkheidsstoornis. De behandelduur varieert van circa 3 tot 24 maanden. Er wordt vanuit verschillende therapeutische referentiekaders gewerkt. Klinische psychotherapie vormt doorgaans tezamen met ambulante en/of deeltijdbehandeling een geïntegreerd psychotherapeutisch behandelsysteem. Het behandelaanbod heeft zich de laatste jaren meer gedifferentieerd. Er vinden meer kortdurende behandelingen plaats, ook in de vorm van deeltijdbehandeling en poliklinische behandeling. In toenemende mate worden behandelmethodieken vanuit verschillende theoretische referentiekaders geïntegreerd. Over de omvang en de ontwikkeling van de zorgvraag en het aantal behandelplaatsen zijn landelijk geen kwantitatieve gegevens voorhanden. Wel lijkt de behoefte aan behandelplaatsen enigszins terug te lopen gezien de verlaging van de capaciteit die in de praktijk valt te constateren. Hierbij wordt er op gewezen dat klinische psychotherapie in feite steeds meer wordt ingebed in het (basis)- zorgaanbod van GGZ-instellingen, waardoor er nieuwe vormen van klinische psychotherapie zijn ontstaan die minder als zodanig herkenbaar zijn. Van het totaal aantal behandelplaatsen in APZ- en PAAZ-voorzieningen in Nederland wordt circa 3% bestemd voor klinische psychotherapie. In iedere provincie is in principe een voorziening voor volwassenen beschikbaar. Gemiddeld zijn ruim 5 plaatsen per inwoners specifiek voor deze functie beschikbaar. Met name in de provincies Zeeland en Limburg is relatief weinig capaciteit beschikbaar. In de kinder- en jeugdpsychiatrie wordt landelijk circa 5% van de behandelplaatsen bestemd voor klinische psychotherapie. Voor deze sector heeft deze behandelvorm een meer specialistisch karakter. Alleen in de provincies Noord- en Zuid-Holland, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg zijn dergelijke voorzieningen feitelijk beschikbaar. Aanbevelingen Klinische psychotherapie vergroot de differentiatie binnen het GGZ-aanbod. De specifieke behandelvorm, die doorgaans een onderdeel vormt van een groter behandeltraject, sluit aan bij de zorgvraag van bepaalde doelgroepen en zou (althans voor volwassenen) voor iedere regio beschikbaar moeten zijn. Uit het oogpunt van schaalomvang en continuïteit van zorg wordt de oprichting van zelfstandige voorzieningen voor klinische psychotherapie, naast de twee reeds bestaande, niet voorgestaan. Inbedding in een APZ geniet de voorkeur, gezien het grotere draagvlak, de structurele inpassing in relevante zorgprogramma s en de wederzijdse, inhoudelijke uitwisseling van deskundigheid met de basiszorg. Cbz/nr. bm090 12
13 Gezien het specifieke karakter van de voorziening is afstemming en netwerkvorming op bovenregionaal niveau op het gebied van differentiatie, indicatiestelling, consultatie en doorverwijzing wenselijk. Overwogen kan worden één voorziening aan te wijzen als (landelijk) kenniscentrum, waar conform de Beleidsvisie onder meer vorm wordt gegeven aan coördinatie van onderzoek, en ontwikkeling van gespecialiseerde behandelvormen. Voor voorzieningen voor klinische psychotherapie zijn de bouwmaatstaven voor een algemene instelling voor geestelijke gezondheidszorg van toepassing. Door te kiezen voor een grote mate van flexibiliteit in de lay out kan voldoende tegemoet worden gekomen aan de ruimtelijk eisen die vanuit de specifieke klinische psychotherapievisie worden gesteld. Cbz/nr. bm090 13
GGZ Centrum Roermond Regionaal Centrum GGZ Venlo Regionaal Centrum GGZ Venray
GGZ Centrum Roermond Regionaal Centrum GGZ Venlo Regionaal Centrum GGZ Venray GGZ Centrum Roermond Informatie voor de cliënt 2 De Regionale Centra GGZ Venray, Venlo en Roermond Lichamelijke klachten heeft
Nadere informaties-gravenhage, 14 januari 2000 De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, E. Borst-Eilers
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 14 januari 2000 Onderwerp: Beleidsvisie landelijk kennis/behandelcentrum eetstoornissen Hierbij doe ik u een mijn «beleidsvisie voor
Nadere informatieINTER-PSY Vechtdal Kliniek
Informatie voor verwijzers INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek, deeltijdbehandeling en kliniek /opname Informatie voor verwijzers INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY Vechtdal Kliniek
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen
Persoonlijkheidsstoornissen cluster Zuid-Hollandse Eilanden informatie voor verwijzers Inleiding Het cluster Zuid-Hollandse Eilanden is actief in de regio Voorne-Putten, Goeree-Overflakkee en de Hoekse
Nadere informatieBuitengewoon Delta. algemene informatie
Buitengewoon Delta algemene informatie Buitengewoon Delta Delta Psychiatrisch Centrum is gespecialiseerd in diagnostiek, behandeling en begeleiding van mensen met een psychische of psychiatrische aandoening.
Nadere informatieIn- en exclusiecriteria voor cliënten Schutse Zorg Tholen
In- en exclusiecriteria voor cliënten Schutse Zorg Tholen Doel Omschrijven van criteria wanneer een cliënt in aanmerking komt voor verpleging en verzorging binnen de intramurale setting en de grenzen van
Nadere informatieGGzE centrum psychotische stoornissen. Algemene informatie >>
GGzE centrum psychotische stoornissen GGzE centrum psychotische stoornissen Algemene informatie >> We zijn er zowel voor mensen met een eerste psychose als voor mensen met langer durende psychotische klachten.
Nadere informatieKliniek Intensieve Behandeling
Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en de Kempen Kliniek Intensieve Behandeling Informatie voor verwijzers >> We bespreken waarom de behandeling gestagneerd is en hoe de situatie weer vlot getrokken
Nadere informatieBehandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers
Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie Inleiding In deze brochure geven wij
Nadere informatieWelkom bij apanta. In deze folder stellen we ons graag aan u voor.
Welkom bij apanta Onze ambitie Apanta wil de groeiende vraag naar psychologische hulp beantwoorden en inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen. Daarbij laten we ons leiden door de volgende principes:
Nadere informatieNotitie. GGZ Rivierduinen. GGZ Rivierduinen Samen kiezen voor kwaliteit Zorgvisie 2015
Notitie GGZ Rivierduinen GGZ Rivierduinen Zorgvisie 2015 Blad 1 Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Missie... 2 3. Visie... 2 3.1. Herstel als leidend principe... 2 3.2. Passende Zorg... 3 3.3 Hoge professionele
Nadere informatieDe beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen
De beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen 3 Parnassia Groep is specialist in geestelijke gezondheid Psychische klachten, een psychische stoornis of ziekte: ze kunnen iedereen treffen en ernstig
Nadere informatieDe Riethorst GGZ-centrum voor doven & slechthorenden. Algemene informatie
De Riethorst GGZ-centrum voor doven & slechthorenden Algemene informatie 2 De Riethorst, GGZ-centrum voor doven & slechthorenden Pro Persona de Riethorst, GGZ-centrum voor doven & slechthorenden, biedt
Nadere informatieIn en exclusiecriteria
In en exclusiecriteria Omschrijving organisatie Schutse Zorg Tholen heeft formeel een toelating voor het bieden van intramurale zorg in het kader van de wet Langdurige zorg (85 plaatsen) waarvan 20 plaatsen
Nadere informatiemaar niet alleen! Persoonlijk Toekomstgericht Deskundig
Zelf maar niet alleen! Persoonlijk Toekomstgericht Deskundig Gastenhof biedt Onze jeugdigen horen erbij Hoe doe je mee in een maatschappij waar het tempo vaak hoog ligt? 2 perspectief Inhoud 4 Voor wie
Nadere informatieAmarant Amar De W oens else oens else Poort Juni Jun
Pag. 1 Amarant De Woenselse Poort Juni 2011 Pag. 2 Voorstellen Harry Kat Manager specialistische zorg Amarant Pag. 3 Wat wil ik met u bespreken 1. Wat is Amarant 2. Organisatie zorg en behandeling LVG-cliënten
Nadere informatieHierbij is de leeftijd van de cliënt die het contact ontvangt bepalend, ongeacht in welke soort instelling het face-to-face-contact plaatsvindt.
Tarieflijst Instellingen 2002 29 F. PSYCHIATRIE ALGEMENE BEPALINGEN BIJ F. PSYCHIATRIE CLIËNT Iemand die is ingeschreven bij RIAGG of polikliniek en minimaal één face-to-face-contact in het kader van de
Nadere informatie28-10- 2014. Behandelen in een Intensive Home Treatment. Opzet workshop. De kern van IHT
Behandelen in een Intensive Home Treatment Team Lianne Boersma - psychiater IHT GGZ Noord-Holland Noord Ruud Zuidmeer SPV IHT Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam Opzet workshop! Wat is de kern van Intensive
Nadere informatieVerdiepingsstage Dubbele diagnose. Loodds. informatie voor aios
Verdiepingsstage Dubbele diagnose Loodds informatie voor aios Verdiepingsstage Dubbele diagnose Loodds Gaat je interesse uit naar psychiatrie in combinatie met een verslaving? Dan biedt Delta een verdiepingsstage
Nadere informatieOrthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers
Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie Inleiding
Nadere informatieFACT IDRIS. Idris is een onderdeel van de Amarant Groep
FACT IDRIS Idris is een onderdeel van de Amarant Groep Iedereen is Behandeling en begeleiding voor cliënten met een LVB in combinatie met complexe problematiek Specialistische behandeling Kinderen, jeugdigen
Nadere informatieautismegroep groepstherapie voor autisme-spectrum stoornis (ass) verder met autisme mensen met een informatie voor cliënten en verwijzers
autismegroep groepstherapie voor mensen met een autisme-spectrum stoornis (ass) november 2008 informatie voor cliënten en verwijzers centrum voor autisme dr. leo kannerhuis verder met autisme Autismegroep
Nadere informatieTop Referent TraumaCentrum
GGzE centrum psychotrauma Top Referent TraumaCentrum Informatie over behandeling van mensen met ernstige traumagerelateerde stoornissen Algemene informatie >> BIJ HET TOP REFERENT TRAUMACENTRUM WORDEN
Nadere informatieINTER-PSY Vechtdal Kliniek
Kliniek / opname INTER-PSY Vechtdal Kliniek Kliniek /opname Informatie voor patiënten, familie en naastbetrokkenen INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY Vechtdal Kliniek biedt psychiatrische
Nadere informatieINTER-PSY Vechtdal Kliniek
Polikliniek en deeltijdbehandeling INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek en deeltijdbehandeling Informatie voor patiënten, familie en naastbetrokkenen INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY
Nadere informatieOptimale psychiatrische behandeling en zorg voor ouderen. Nieuwbouw Mondriaan Ouderen
Optimale psychiatrische behandeling en zorg voor ouderen Nieuwbouw Mondriaan Ouderen Nieuwbouw Mondriaan Ouderen Optimale psychiatrische behandeling en zorg voor ouderen Nieuwbouw voor ouderen We worden
Nadere informatieCrisisopvang. onderzoek naar het oneigenlijk gebruik
onderzoek naar het oneigenlijk gebruik Gemeente Nijmegen Afdeling Onderzoek en Statistiek april 2003 Inhoudsopgave 1 Probleemstelling en onderzoeksopzet 3 1.1 Aanleiding van het onderzoek 3 1.2 Probleemstelling
Nadere informatieKAIRO. Doel van KAIRO
kairo arnhem een onderwijs-behandelprogramma voor jongeren met een autisme-spectrumstoornis (ASS) informatie voor cliënten, ouders en verwijzers november 2016 centrum voor autisme dr. leo kannerhuis verder
Nadere informatiePosition paper Organisatie van zorg voor SOLK
Position paper Organisatie van zorg voor SOLK NOLK, September 2013 Samenvatting Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) zijn klachten die na adequaat medisch onderzoek niet of niet
Nadere informatieWat is Altrecht? centrum seksuologie
centrum seksuologie Centrum Seksuologie Seksualiteit is een belangrijk thema in het leven van ieder mens. 2 Inhoud Algemene informatie 4 Problemen 4 Aanmelding 4 Behandeling 5 Behandelteam 7 Ontwikkeling
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 20 april 2018 Rapportage plancapaciteit
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieMondriaan. Mondriaan. in vogelvlucht. Mondriaan. voor geestelijke gezondheid
in vogelvlucht voor geestelijke gezondheid Colofon Tekst Concernstaf i.s.m. Afdeling Communicatie is an institute for mental health care in Limburg and is spread over more than fifty sites. This enables
Nadere informatieVisiedocument FACT GGZ Friesland
Visiedocument FACT GGZ Friesland Soort document: Visiedocument Versie: 02 Visie Rehabilitatie begint bij de voordeur! Vanaf het eerste behandelcontact staat het individuele herstelproces van de patiënt
Nadere informatieInspectie Gezondheidszorg en Jeugd Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport > Retouradres Postbus 2518 6401 DA Heerlen Minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport Stadspiateau 1 3521 AZ Utrecht
Nadere informatieEuthanasie bij psychiatrische problematiek, kan dat? Gerty Casteelen, psychiater levenseindekliniek
Euthanasie bij psychiatrische problematiek, kan dat? Gerty Casteelen, psychiater levenseindekliniek Een moreel dilemma Beschermwaardigheid van het leven Autonomie patiënt Barmhartigheid Waardigheid Werkwijze
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 8942 14 juni 2010 Regeling van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 7 juni 2010, nr. R&P/RA/2010/11430,
Nadere informatieBovenlokale samenwerking transitie jeugdzorg
Eerste impressie Bovenlokale samenwerking transitie jeugdzorg 30 mei 2011 Leo Cok en Hester Tjalma Wim Hoddenbagh (Transitiebureau Jeugd) Martine Meijers (project Slim Samenwerken) 1 1. Toelichting bij
Nadere informatieWat heeft de verzekerde aan TOPGGZ. TOPGGz, 20 januari 2010 Dr. R. Luijk, beleidsadviseur Zorg Zorgverzekeraars Nederland
Wat heeft de verzekerde aan TOPGGZ TOPGGz, 20 januari 2010 Dr. R. Luijk, beleidsadviseur Zorg Zorgverzekeraars Nederland Inhoud 1. Bespiegelingen 2. Zorgzwaarte 3. Transparantie 4. Financiering 2 Inhoud
Nadere informatieCentrum Specialistische Behandelingen (CSB)
Internet: www.sabn.nl E-mail: info@sabn.nl Centrum Specialistische Behandelingen (CSB) Overige websites: www.eetstoornissen.nl Afdeling Eetstoornissen Informatiefolder voor verwijzers 12 De Afdeling Eetstoornissen
Nadere informatieProvincies, natuurlijk doen! Aanvulling BBL-oud-grond
Provincies, natuurlijk doen! Aanvulling BBL-oud-grond Aanvullend advies aan het Interprovinciaal Overleg over de verdelingsvraagstukken samenhangend met de BBL-oud-grond Juni 2013 Inhoud 1 Inleiding 2
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1985-1986 17 394 Het psychiatriebeleid Nr. 24 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN CULTUUR Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatieDIMENCE GROEP HELPT MENSEN ONTWIKKELEN
DIMENCE GROEP HELPT MENSEN ONTWIKKELEN Een kwart van de Nederlanders krijgt in zijn/haar leven te maken met psychische problemen. Mensen met psychische problemen in Oost-Nederland kunnen terecht bij de
Nadere informatieVolwassenen. Mondriaan. voor geestelijke gezondheid
Volwassenen Mondriaan voor geestelijke gezondheid Verslavingszorg Introductie Verslavingszorg verleent hulp aan volwassenen met problematisch gebruik van alcohol, drugs, medicijnen, gameverslaving en met
Nadere informatieDEELNORMEN SPECIFIEKE VOORZIENINGEN (Bouwmaatstaven astmacentrum, audiologisch centrum, epilepsiecentrum, klinisch-genetisch centrum)
DEELNORMEN SPECIFIEKE VOORZIENINGEN (Bouwmaatstaven astmacentrum, audiologisch centrum, epilepsiecentrum, klinisch-genetisch centrum) DEELNORMEN SPECIFIEKE VOORZIENINGEN Bouwmaatstaven inzake: - epilepsiecentrum
Nadere informatieOns kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag DLZ-CB-U sep. 08
De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Postbus 20017 2500 EA DEN HAAG Ons kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag 26 sep. 08 Onderwerp Bijlage(n) Uw brief Beleidsdebat 30-9-2008
Nadere informatiepersoonlijkheidsstoornissen
GGzE centrum persoonlijkheidsstoornissen GGzE centrum persoonlijkheidsstoornissen Algemene informatie >> De basis van een behandeling is dat de cliënt en de behandelaar het eens zijn over concrete veranderdoelen.
Nadere informatieAfdeling Long-Care. Langdurige intensieve behandeling in een beveiligde omgeving. Algemene informatie >>
Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en de Kempen Afdeling Long-Care Langdurige intensieve behandeling in een beveiligde omgeving Algemene informatie >> Cliënten worden benaderd vanuit een principe van
Nadere informatieZorg en kennis. in beeld. Duurzame transformatie in de zorg voor kind en gezin. Jaarbeeld 2016
Duurzame transformatie in de voor kind en gezin Zorg en Jaarbeeld in beeld Karakter kinder- en jeugdpsychiatrie komt in beeld als er een vermoeden bestaat van complexe psychiatrische problematiek bij kinderen
Nadere informatieDatum 12 maart 2012 Onderwerp antwoorden op de vragen van lid Kooiman (SP) over de financiering van Multi Systeem Therapie
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den
Nadere informatiegelet op artikel 4 van de Algemene subsidieverordening Noord-Holland 1998;
Besluit Nr. 15 Provinciale Staten van Noord-Holland; overwegende, dat het in het licht van de opstelling van de Regiovisies Geestelijke Gezondheidszorg wenselijk is dat de zorgvernieuwing in deze sector
Nadere informatie> Consultatie bestaat uit producten door Katja Teunissen
> Consultatie bestaat uit producten door Katja Teunissen Inleiding Sociaal psychiatrisch verpleegkundigen zijn grotendeels werkzaam binnen instellingen waar specialistische geestelijke gezondheidszorg
Nadere informatieGerontopsychiatrie. het gevoel van samen. Gespecialiseerde verzorgingshuiszorg. Locatie Eerdbrand Afdeling Branding & Tij
Gerontopsychiatrie Gespecialiseerde verzorgingshuiszorg Locatie Eerdbrand Afdeling Branding & Tij het gevoel van samen Gespecialiseerde verzorgingshuiszorg Afdeling Branding en Tij Deze folder bevat informatie
Nadere informatieinformatie voor cliënten en verwijzers AFPN Ambulante Forensische Psychiatrie Noord www.ggzdrenthe.nl www.afpn.nl
informatie voor cliënten en verwijzers AFPN Ambulante Forensische Psychiatrie Noord www.ggzdrenthe.nl www.afpn.nl GGZ Noord-Drenthe AFPN Wanneer u problemen heeft of psychisch ziek bent, kunt u na een
Nadere informatieRapportage EPA vignettenstudie
Rapportage EPA vignettenstudie Zorgverzekeraars Nederland Mei 2014 1. Inleiding Aanleiding van de EPA vignettenstudie Op 5 december 2013 hebben de initiatiefnemers vanuit Altrecht (Rob de Jong) en Kwintes
Nadere informatie> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieInhoud zorg algemeen U hebt recht op (vergoeding van de kosten van) fysiotherapie zoals fysiotherapeuten plegen te bieden.
Bijlage 1 Verzekeringsvoorwaarden 2011 inzake fysiotherapie, voor zover relevant Basisverzekering: -Basispolis Noord-Nederland Dit is een combinatiepolis die geldt voor de provincies Drenthe, Flevoland,
Nadere informatiehet Diagnostiek, Advies en ConsultatieTeam
het Diagnostiek, Advies en ConsultatieTeam informatie voor patiënten en verwijzers november 2016 centrum voor autisme dr. leo kannerhuis verder met autisme Wat is het Diagnostiek, Advies en ConsultatieTeam?
Nadere informatieaan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Vastgesteld door het College bouw ziekenhuisvoorzieningen op 8 oktober 2001
REFERENTIEKADER ten behoeve van bestaande voorzieningen voor KINDER- EN JEUGDPSYCHIATRIE Gelet op artikel 15a van de Wet ziekenhuisvoorzieningen Aangeboden aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn
Nadere informatieAmbulante behandeling
Ambulante behandeling Ouderen Ambulante behandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen heeft verschillende
Nadere informatieBeleidsplan Angst, Dwang- en Fobie (ADF) stichting
Revisie 25-09-2014 Beleidsplan Angst, Dwang- en Fobie (ADF) stichting 2014 2019 Inleiding De ADF stichting, indertijd Stichting Fobieclub Nederland, is opgericht in 1968 door Marina de Wolf-Ferdinandusse.
Nadere informatieBehandeling bij Jongeren en Middelengebruik. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers
Behandeling bij Jongeren en Middelengebruik Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling bij Jongeren en Middelengebruik Inleiding In deze brochure geven wij u informatie over de
Nadere informatieHistoriek en vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg
Historiek en vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg Info avond SEL Waasland 24 mei 2012 Sint-Niklaas Stefaan Baeten Directeur psychiatrisch centrum Sint-Hiëronymus Historische context
Nadere informatieVisie op de Jeugd GGZ in de regio Groot Amsterdam 2015 2016
Visie op de Jeugd GGZ in de regio Groot Amsterdam 2015 2016 Versie 1, april 2015 SIGRA Netwerk Jeugd GGZ INHOUDSOPGAVE 1. Doelstelling 2. Psychische aandoeningen bij de jeugd in cijfers 3. Jeugd GGZ binnen
Nadere informatieaan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Vastgesteld door het College bouw ziekenhuisvoorzieningen op 8 oktober 2001
REFERENTIEKADER ten behoeve van een bestaand REGIONAAL GGZ-CENTRUM Gelet op artikel 15a van de Wet ziekenhuisvoorzieningen Aangeboden aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Vastgesteld door
Nadere informatieMaak kennis. met GGZ Friesland
Maak kennis met GGZ Friesland Psychische klachten hebben veel invloed op het dagelijks leven. Elke dag is een uitdaging en het is moeilijk om een normaal leven te leiden, contacten te onder houden, naar
Nadere informatieStatenvoorstel nr. PS/2005/1211
Statenvoorstel nr. PS/2005/1211 Noodplan Autistisch Spectrum Stoornis (ASS) Jaargang Datum Ons kenmerk Inlichtingen bij 2005-41 8 november 2005 ZC/2005/4000 de heer H. Rijkhoek, telefoon 038 425 12 21
Nadere informatieAchtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ
Achtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ Specifieke groepen binnen de GGZ 1 2 Achtergronddocument bij advies Hoogspecialistische GGZ 1 Inleiding In dit achtergronddocument bespreekt de commissie
Nadere informatieRegeling referentiekader basiskwaliteitseisen bestaande voorzieningen voor verslavingszorg
Catergorie Geestelijke gezondheidszorg: verslavingszorg Regeling referentiekader basiskwaliteitseisen bestaande voorzieningen voor verslavingszorg Regeling College bouw ziekenhuisvoorzieningen tot wijziging
Nadere informatieOptimaliseren van zorglogistieke processen. YolandaVeerhuis Afdelingsmanager polikliniek Spaarnepoort
Optimaliseren van zorglogistieke processen YolandaVeerhuis Afdelingsmanager polikliniek Spaarnepoort Inhoud Beschrijving afdeling en doelgroep Doel: Grip op proces houden Doelstellingen project Stuurgroep
Nadere informatieAntwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010)
AH 740 2010Z13219 Antwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010) 1 Bent u bekend met nieuw onderzoek van Michigan State University
Nadere informatieCentrum Integrale Psychiatrie
Centrum Integrale Psychiatrie Centrum Integrale Psychiatrie Het Centrum Integrale Psychiatrie (CIP) biedt ambulante zorg aan volwassenen met (zeer) complexe psychische en/of psychiatrische problemen.
Nadere informatieAanpak: Er op af aanpak vanuit zorgnetwerken. Beschrijving
Aanpak: Er op af aanpak vanuit zorgnetwerken De gemeente heeft de vragenlijst betreffende deze aanpak ingevuld en relevante documentatie toegestuurd. Een beperktere vragenlijst over deze aanpak is ingevuld
Nadere informatieFactsheet Fivoor 2017
Factsheet Fivoor 2017 Fivoor is het samenwerkingsverband van Palier (onderdeel van de Parnassia Groep), Aventurijn (onderdeel Altrecht GGZ) en FPC de Kijvelanden. Ook FPC Gent maakt deel uit van Fivoor.
Nadere informatieDeeltijdbehandeling. Mondriaan. Informatie voor cliënten. Ouderen. voor geestelijke gezondheid
Deeltijdbehandeling Informatie voor cliënten Ouderen Mondriaan voor geestelijke gezondheid Ouderen Deeltijdbehandeling De Divisie Ouderen is een onderdeel van Mondriaan. We verlenen hulp aan mensen van
Nadere informatieZorg voor jeugdigen in Nederland
DE JEUGD HEEFT DE TOEKOMST Zorg voor jeugdigen in Nederland Presentatie Vlaams-Nederlands Huis deburen, Directie Curatieve Zorg, 14 november 2006 Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 1 ALGEMENE
Nadere informatieClinical Staging en Vroege Interventie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis
Clinical Staging en Vroege Interventie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis Christel Hessels Symposium, 16 maart 2017 Persoonlijkheidsstoornissen gedurende de levensloop Borderline persoonlijkheidsstoornis
Nadere informatieIntermetzo, speciaal voor meervoudige complexe vraagstukken. Onvoorwaardelijk, ook in uw regio.
Kinderen en jongeren met meervoudige complexe problemen kunnen niet altijd alleen vanuit de eersteen tweedelijnszorg worden geholpen. Wij geven ouders, familie, school, het sociale netwerk en collega-organisaties
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds In hoofdstuk 9 worden na artikel 9.13 vier nieuwe artikelen ingevoegd, luidende:
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 60365 25 oktober 2017 Regeling van de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 17 oktober 2017, kenmerk
Nadere informatieZIJN WIE JE BENT EN WIE JE WILT ZIJN. De waarde van de praktijkhuizen van Ixta Noa
ZIJN WIE JE BENT EN WIE JE WILT ZIJN De waarde van de praktijkhuizen van Ixta Noa WIJ ZIJN IXTA NOA IXTA NOA. OFTEWEL IK STA NIEUW. IXTA NOA IS EEN EIGENZINNIGE VERZAMELING VAN MENSEN DIE ZELFBEWUST EN
Nadere informatieInleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting
Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch
Nadere informatieAangenaam kennis te maken!
Aangenaam kennis te maken! Welkom bij Yulius Bijna één op de vier Nederlanders krijgt in zijn of haar leven te maken met psychische problemen. Sommige mensen leren hier zelf mee om te gaan, anderen hebben
Nadere informatieVerzekeringsvoorwaarden 2011 inzake oefentherapie Cesar/Mensendieck, voor zover relevant
Bijlage 1 Verzekeringsvoorwaarden 2011 inzake oefentherapie Cesar/Mensendieck, voor zover relevant Basisverzekering: -Basispolis Noord-Nederland Dit is een combinatiepolis die geldt voor de provincies
Nadere informatieTotaal geleverde zorg per zorgkantoor. DWH Bijgewerkt: 28 juli 2006
Totaal geleverde zorg per zorgkantoor ** Het totaal aantal unieke personen wat in de eerste vijf periodes van het zorgjaar zorg heeft ontvangen. code Zorgkantoor 2004* 2005* 2006* Groei 2005 501 Zorgkantoor
Nadere informatiehet antwoord op de Basis GGZ
het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Mirro:
Nadere informatieScreening op scoliose in Nederland: stand van zaken 2010
Screening op scoliose in Nederland: stand van zaken 2010 Den Haag, december 2010 Screening op scoliose in Nederland: stand van zaken 2010 1 Inhoudsopgave 1. Verantwoording...................................................................
Nadere informatieOpname op afdeling Argo en gedwongen opname. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers
Opname op afdeling Argo en gedwongen opname Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Opname op afdeling Argo en gedwongen opname Inleiding In deze brochure geven wij u informatie over de
Nadere informatieRapportage 2010. Landelijk Informatie Netwerk Eerstelijnspsychologen (LINEP) Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg
Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg Postbus 1568 3500 BN Utrecht Tel. 030-272 9700 Rapportage 2010 Landelijk Informatie Netwerk Eerstelijnspsychologen (LINEP) 2 Hieronder worden
Nadere informatieJe bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014
Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik
Nadere informatiePsychosomatiek Eikenboom
specialistische geestelijke gezondheidszorg informatie voor patiënten en verwijzers Psychosomatiek Eikenboom Er zijn mensen, die jarenlang tobben met lichamelijke klachten waarvoor artsen geen afdoende
Nadere informatiePsychologisch onderzoek
Psychologisch onderzoek Ouderen Psychologisch onderzoek Introductie Tijdens uw behandeling kan aan u gevraagd worden om mee te werken aan een psychologisch onderzoek. Dit onderzoek vindt plaats onder verantwoordelijkheid
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie Een succesvolle psychotherapie voor diverse emotionele stoornissen en problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is Cognitieve Gedragstherapie? Cognitieve gedragstherapie
Nadere informatieDeeltijdbehandeling. Ouderen
Deeltijdbehandeling Ouderen Deeltijdbehandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling, ondersteuning en begeleiding aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan
Nadere informatieGGzE centrum spoedeisende psychiatrie
GGzE centrum spoedeisende psychiatrie GGzE centrum spoedeisende psychiatrie GGzE centrum spoedeisende psychiatrie biedt snel de juiste hulp bij een psychische crisis Algemeen >> EEN PSYCHISCHE CRISIS ZET
Nadere informatiePost-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Nadere informatiePsychogerontoloog Huub Buijssen over verwaarlozing thuiswonende ouderen: 'We betalen de prijs voor het recht op zelfbeschikking'
DEMENTIE 31JAN2001 Psychogerontoloog Huub Buijssen over verwaarlozing thuiswonende ouderen: 'We betalen de prijs voor het recht op zelfbeschikking' Steeds meer ouderen blijken zichzelf en hun woning te
Nadere informatieRaad van Toezicht. Raad van Bestuur
Raad van Toezicht Raad van Bestuur Secretaris Raad van Bestuur Medezeggenschapsorganen RvB Collectieve Cliëntenraad Ondernemingsraad Projectbureau Concern Controller Stafbureau Bureau Communicatie Eerste
Nadere informatieZorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis
Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis Anne van den Brink Specialist Ouderengeneeskunde Onderzoeker Pakkende ondertitel Inhoud presentatie Inleiding Aanleiding
Nadere informatieBeleidsnotitie Dak- en Thuislozen CSA05.062. Aanleiding
Onderwerp CSA05.062 Beleidsnotitie Dak- en Thuislozen Aanleiding In 2004 is al een begin gemaakt met de formulering van genoemd beleid rond dak- en thuislozen. Medio 2004 is in de Commissie Samenleving
Nadere informatieDiversiteit in de Provinciale Staten
Onderzoek Diversiteit in de Provinciale Staten Het Huis voor democratie en rechtsstaat heeft na de verkiezingen van 2 maart 2011 de diversiteit in de nieuwe Provinciale Staten (PS) onderzocht. Het gaat
Nadere informatie