Ageing Tomorrow, Innovation Today*
|
|
- Lennert van den Velde
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Public Sector Ageing Tomorrow, Innovation Today* Point of view Januari 2009 *connectedthinking
2 1 PricewaterhouseCoopers verleent sectorspecifieke diensten op de gebieden Assurance, Tax & HRS en Advisory. Ons doel is onze klanten te helpen slagvaardig te opereren. We zien onszelf daarbij niet alleen als dienstverlener, maar ook als business partner. We geven praktische adviezen, identificeren mogelijkheden en reiken vernieuwende oplossingen aan. Resultaatgericht en vaak vanuit een verrassend perspectief. In Nederland doen we dat met zo n collega s, wereldwijd met meer dan mensen in 153 landen, op basis van ons gedachtegoed Connected Thinking. Dit doen we voor zowel grote nationale en internationale ondernemingen alsook voor overheden, not-for-profitorganisaties en private companies. PricewaterhouseCoopers verwijst naar het netwerk van member firms die participeren in PricewaterhouseCoopers International Limited. Iedere member firm is een afzonderlijke en onafhankelijke juridische entiteit.
3 Wie weet hoe Nederland er in de toekomst uitziet, mag het zeggen. Toch lijkt één zaak vooralsnog onafwendbaar. We zullen al vanaf 2011 geconfronteerd worden met de eerste knelpunten als gevolg van vergrijzing. Maar wat houdt dat nu precies in? Wat is de impact daarvan op organisaties? In onze adviespraktijk zien wij dergelijke vragen in de dialoog met klanten steeds vaker naar voren komen. Daarbij wordt benadrukt dat met name gezocht moet worden naar een wijze waarop een te grote druk op de beschikbare middelen, als gevolg van vergrijzing, is te voorkomen. Voordat hierop antwoord gegeven kan worden, is het noodzakelijk om inzicht in de precieze gevolgen van vergrijzing te krijgen. PricewaterhouseCoopers heeft daartoe in samenwerking met klanten een denkmodel ontwikkeld: Ageing Tomorrow, Innovation Today. Uitgangspunten Over het algemeen denkt men bij vergrijzing alleen aan de toenemende (zorg)kosten en wordt daarop beleid geformuleerd, terwijl de visie ook afgestemd zou moeten zijn op de groep ouderen die geen extra zorg nodig heeft. Daarnaast heeft de manier waarop de groep werkenden de veranderingen het hoofd biedt eveneens aandacht nodig. Daarom is het tijd voor een meer integrale visie op vergrijzing en maatschappelijke trends. Met behulp van het denkmodel Ageing Tomorrow, Innovation Today zijn wij in staat om de verschillende gevolgen van vergrijzing inzichtelijk te maken en generaties te verbinden. Daarbij wordt dus niet uitsluitend gekeken naar de inactieve personen, maar met name naar de actieven in de samenleving en de wijze waarop deze groep om kan gaan met de veranderingen in de vraag- en aanbodpatronen en veranderingen in het personeelsbestand. Aan de hand van de uitwerking van deze elementen van Ageing Tomorrow, Innovation Today ontstaat een beeld van de effecten van vergrijzing op uw organisatie. Vergrijzing onder de loep Dat de samenleving vergrijst, is niets nieuws onder de zon. Al vanaf de jaren 20 van de vorige eeuw neemt het aantal 65-plussers langzaam toe. De verbeterde gezondheidszorg, kortere werktijden en verbeterde werkomstandigheden hebben ertoe geleid dat de levensverwachting is toegenomen. Deze trend zet naar verwachting door, en het tempo zal daarbij toenemen. Het CBS heeft berekend dat de gemiddelde levensverwachting van mannen de afgelopen jaren gemiddeld met 0,5 jaar per jaar toenam en die van vrouwen steeg met 0,4 jaar per jaar Mannen Vrouwen Figuur 1: Ontwikkeling van de levensverwachting in Nederland PricewaterhouseCoopers 3
4 Een belangrijke verandering ten opzichte van het verleden, is dat nu merkbaar is dat de beroepsbevolking afneemt. Dit komt mede doordat Nederlandse vrouwen relatief weinig kinderen krijgen in vergelijking met de vorige eeuw. In de periode kort na 1945 is sprake geweest van een sterk verhoogd geboortecijfer. Die grote groep, de zogenaamde babyboomgeneratie, bereikt vanaf 2010 ongeveer de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar. Sinds de eerste helft van de jaren 70 daalt het geboortecijfer. Een verlaging van het geboortecijfer leidt ertoe dat er relatief steeds minder jongeren zijn. Samen met de verhoogde levensverwachting zorgt dit voor een toename van de grijze druk (grijze druk is het aandeel 65-plussers ten opzichte van jarigen). 260 x bevolking iets af. Uiteindelijk zal de daling van het geboortecijfer ook leiden tot een daling in het aantal ouderen vanaf de tweede helft van de jaren 30 van deze eeuw. De verwachting is, naast de vaststelling van een toename in de levensverwachting, en een verlaging van het geboortecijfer dat de immigratie de komende jaren blijft stijgen. Een hoge immigratie zorgt voor een verlaging van de grijze druk omdat er meer inwoners op de jongvolwassene- en middelbare leeftijd instromen. Wanneer de instroom van immigranten beperkt is, zal dit volgens het CBS betekenen dat de bevolkingsomvang afneemt. Het CPB heeft scenario s ontwikkeld waarin hiermee rekening wordt gehouden. 50% % 40% 35% 30% 25% Figuur 2: Aantal levendgeborenen Op het hoogtepunt van de vergrijzing, omstreeks 2035, zijn ruim vier miljoen Nederlanders 65 jaar of ouder. Dat betekent een verwachte grijze druk van 42 tot ruim 46 procent (ter vergelijking: in 2005 was de grijze druk 22,8%). Daarna neemt het aandeel ouderen in de 20% Jaar Figuur 3: Bandbreedte waarbinnen de grijze druk zich zal ontwikkelen Er is veel gezegd en geschreven over de gevolgen van vergrijzing. De focus ligt daarbij voornamelijk op de invloed van vergrijzing op kosten van de zorg, het BBP of 4 PricewaterhouseCoopers
5 het personeelsbeleid. De uitdagingen en kansen voor organisaties worden juist gevonden in de samenhang tussen ontwikkelingen op verschillende terreinen. In het denkmodel Ageing Tomorrow, Innovation Today worden daarom enkele essentiële vragen onderscheiden. Ageing Tomorrow, Innovation Today als denkmodel Uitgangspunt bij deze zienswijze is de vaststelling dat vergrijzing organisaties op verschillende manieren raakt en dat deze ontwikkelingen niet los van elkaar gezien kunnen worden. Op basis van de jarenlange advieservaring van PricewaterhouseCoopers en intensieve samenwerking met klanten is het Ageing Tomorrow, Innovation Today denkmodel tot stand gekomen. Het model onderscheidt zich van andere zienswijzen, omdat het een integrale visie op de gevolgen van vergrijzing biedt. Zo wordt niet uitsluitend aandacht geschonken aan het personeelsbestand van organisaties, maar worden eveneens veranderingen in vraagpatronen van klanten en het dienstverleningsconcept in ogenschouw genomen. Wat? Uitleg model Wat: wat verandert er in vraag- en aanbodpatronen: effecten van vergrijzing op de omgeving. Wie: wie moeten het gevraagde aanbod leveren: effecten van vergrijzing op het productievolume Hoe: hoe worden vraag en aanbod bij elkaar gebracht: kansen van vergrijzing verzilverd. Wat: effecten van vergrijzing op de omgeving De precieze gevolgen van een toename van het aantal ouderen zijn niet eenvoudig in te schatten. Een van de weinige zekerheden die echter wel bestaat is dat ouderdom vrijwel per definitie gepaard gaat met zowel geestelijke als lichamelijke beperkingen. Ook hebben ouderen over het algemeen meer vrije tijd doordat zij minder of niet werken. Daarnaast bekleden ouderen een wezenlijk andere maatschappelijke positie, doordat zij meestal geen kinderen (meer) hebben voor wie zij moeten zorgen. Daar komt bij dat de inkomenspositie van ouderen door de jaren heen steeds beter wordt. De ouderen van de nabije toekomst zijn opgegroeid in een economie die groeide, gewend geraakt aan voortdurende verbetering van de financiële positie maar hebben deze ontwikkeling wel bewust meegemaakt. Ook worden ouderen mondiger en beschikken zij over steeds meer zelforganiserend vermogen, denk daarbij bijvoorbeeld aan de Algemene Ouderenbond. Hoe? Wie? Voor jongeren geldt dat zij geboren zijn in een tijd waarin veel mogelijk is en de financiële positie gunstig is. De totstandkoming van deze levensstandaard hebben zij niet bewust gekregen. Als gevolg van de vergrijzing en de toename van de druk op de collectieve middelen komt deze positie onder druk te staan. Dit zal een grote impact op de vraagpatronen van jongeren hebben en kan zelfs leiden tot een afnemende solidariteit en sociale onrust. Deze sociale onrust zal zijn uitwerking hebben op de samenleving en kan (vermogende) ouderen er PricewaterhouseCoopers 5
6 bijvoorbeeld toe doen besluiten te emigreren. Het gevolg van deze ontwikkelingen is dat er nieuwe generaties vraagpatronen ontstaan. Wie: effecten van vergrijzing op het productievolume Het is duidelijk dat vergrijzing zorgt voor een hogere uitstroom van werkenden vanaf ongeveer Dit heeft tot gevolg dat een kleiner aantal mensen hetzelfde, of misschien wel meer werk moet uitvoeren. Verwacht wordt daarbij dat de krapte op de arbeidsmarkt zal toenemen, waardoor de druk op het personeelsbestand toeneemt. De krapte op de arbeidsmarkt zal daarnaast een toename in het verloop van het personeel tot gevolg hebben. Kennis over processen, producten en diensten dreigt hierdoor met het personeel uit organisaties te verdwijnen. Dit vraagt om nieuwe inzichten over het personeelsbeleid, de wijze waarop kennis in de organisatie behouden wordt en de wijze waarop organisaties in staat zijn in te spelen op veranderende vraagpatronen. Hoe: kansen van vergrijzing verzilverd Vergrijzing heeft onherroepelijk gevolgen voor úw organisatie. En dat is niet alleen maar slecht nieuws. Als u op tijd begint met het inventariseren van de te verwachten effecten, kunt u ook uw kansen in kaart brengen en daarmee uw positie versterken. Er zullen zich nieuwe inzichten aandienen en daarmee nieuwe keuzen. Met name in de sectoren waarin de rek in het arbeidspotentieel beperkt is en waar veel veranderingen in vraag- en aanbodpatronen verwacht worden, biedt vergrijzing een groot aantal kansen. De vergrijzing van morgen, vraagt echter wel vandaag om innovatie Om de effecten van vergrijzing te verzachten en de kansen die vergrijzing biedt te verzilveren, kunnen een aantal oplossingsrichtingen onderzocht worden. Die oplossingsrichtingen liggen vooral op het terrein van intensievere duurzame samenwerking en innovatie van het dienstverleningsconcept. Wanneer de vraag immers verandert in aard en omvang en het productievolume afneemt, zijn organisaties gedwongen om anders en vooral slimmer te gaan werken. Dit betekent dat fors geïnvesteerd moet worden in de modernisering en innovatie van producten en diensten. Daarbij moet onder meer gedacht worden aan de slimme inzet van ICT om dienstverlening meer proactief en persoonsgericht te maken. Ondersteuning door PwC De self-check van PricewaterhouseCoopers geeft u inzicht in de invloed van vergrijzing op uw organisatie. De vragen die in de self-check gesteld worden hebben betrekking op de markt, strategie- en organisatieontwikkeling, personeel, financiën, ICT, primaire en ondersteunende processen en het verandervermogen van uw organisatie. Hierbij wordt nadrukkelijk van buiten naar binnen gekeken en wordt aangegeven hoe deze aspecten elkaar beïnvloeden, zowel in de huidige situatie als in de te verwachten toekomstige situatie. Na het beantwoorden van de vragen ziet u direct welke onderdelen van uw organisatie de meeste aandacht nodig hebben. U kunt de self-check geheel kosteloos en vrijblijvend online invullen. Het invullen duurt 15 tot 20 minuten. U vindt de self-check op 6 PricewaterhouseCoopers
7 Contact Tijd voor een goed gesprek? Neem voor meer informatie contact op met Gertjan Baars of Anneke Offereins Telefoon: (020) pwc.com Assurance Tax Advisory
8 pwc.com 2009 PricewaterhouseCoopers. Alle rechten voorbehouden
Vergrijzing, verkleuring en individualisering. Voor wie verstandig handelt!
Vergrijzing, verkleuring en individualisering Trendsamenvatting Naam Definitie Scope Conclusies Invloed Impact Bronnen Vergrijzing, verkleuring en individualisering De wereldbevolking neemt toe, waarbij
Nadere informatie2 Ontwikkelingen. 2.1 Grijze en groene druk
2 Ontwikkelingen Nederland vergrijst en ontgroent. Ook in arbeidsorganisaties zal de gemiddelde leeftijd van medewerkers steeds meer omhoog gaan. Oudere medewerkers zullen een steeds groter deel van het
Nadere informatieCBS: Meer mensen aan het werk, vooral jongeren
CBS: Meer mensen aan het werk, vooral jongeren Het aantal mensen met een baan is de afgelopen drie maanden met gemiddeld 6 duizend per maand toegenomen. Vooral jongeren hadden vaker werk. De beroepsbevolking
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-073 13 december 2012 9.30 uur Potentiële beroepsbevolking blijft straks op peil dankzij 65-plussers Geen langdurige krimp potentiële beroepsbevolking
Nadere informatieCBS: Lichte toename werkenden, minder werklozen
CBS: Lichte toename werkenden, minder werklozen Het aantal mensen met werk is in de periode februari-april met gemiddeld 2 duizend per maand toegenomen. Vooral jongeren en 45-plussers gingen aan de slag.
Nadere informatieEerst water, de prijs komt later?*
Eerst water, de prijs komt later?* Hoe kijkt de consument aan tegen de prijs van water? *connectedthinking PricewaterhouseCoopers verleent sectorspecifieke diensten op de gebieden Assurance, Tax & HRS
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Tempo vergrijzing loopt op
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB10-083 17 december 2010 9.30 uur Tempo vergrijzing loopt op Komende 5 jaar half miljoen 65-plussers erbij Babyboomers leven jaren langer dan vooroorlogse
Nadere informatiesolidariteit van jong met oud, of ook omgekeerd?
Bijdrage prof. dr. Kees Goudswaard / 49 Financiering van de AOW: solidariteit van jong met oud, of ook omgekeerd? Deze vraag staat centraal in de bij drage van bijzonder hoogleraar Sociale zekerheid prof.
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Bevolking groeit tot 17,5 miljoen in 2038
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-085 18 december 2008 9.30 uur Bevolking groeit tot 17,5 miljoen in 2038 Nog 1 miljoen inwoners erbij, inwonertal zal harder groeien dan eerder gedacht
Nadere informatiePraktische opdracht Wiskunde C Bevolkingsgroei
Praktische opdracht Wiskunde C Bevolkingsgroei Praktische-opdracht door een scholier 2048 woorden 22 april 2003 5,9 100 keer beoordeeld Vak Wiskunde C PRACTISCHE OPDRACHT WISKUNDE: BEVOLKING Inhoudsopgave:
Nadere informatieBevolkingsprognose 2002 2050: anderhalf miljoen inwoners erbij
Bevolkingsprognose 22 25: anderhalf miljoen inwoners erbij Andries de Jong Volgens de nieuwe bevolkingsprognose van het CBS zal het inwonertal van Nederland toenemen van de huidige 16,2 miljoen naar 17,7
Nadere informatieSociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy
Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy Sociale media hebben in onze samenleving een belangrijke rol verworven. Het gebruik van sociale media is groot en dynamisch. Voor de vierde
Nadere informatieLeeftijdbewust personeelsbeleid De business case
Leeftijdbewust personeelsbeleid De business case Inleiding Binnen de sector ziekenhuizen is leeftijdsbewust personeelsbeleid een relevant thema. De studie RegioMarge 2006, De arbeidsmarkt van verpleegkundigen,
Nadere informatiefluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe Aantal senioren sterk gestegen Aantal 65-plussers in Fryslân, /2012
Vergrijzing in Fryslân fluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe In Fryslân wonen op 1 januari 2011 647.282 inwoners. De Friese bevolking groeit nog jaarlijks. Sinds 2000 is het aantal inwoners toegenomen
Nadere informatieExamen HAVO. economie. tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen HAVO 2010 tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.00 uur economie tevens oud programma economie 1,2 Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 27 vragen. Voor dit examen zijn maximaal
Nadere informatieDemografie van de Nederlandse beroepsbevolking
Betaling én vervanging van vergrijzende arbeidspopulatie worden een probleem Demografie van de Nederlandse beroepsbevolking Peter Ekamper, Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) Op
Nadere informatieDemografische ontwikkelingen in Curaçao in 2015
Demografische ontwikkelingen in Curaçao in 2015 Menno ter Bals Inleiding Bij het bevolkingsregister van Curaçao 1 worden geboortes, sterftes, binnenlandse en buitenlandse verhuizingen (migraties) en huwelijken
Nadere informatie1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12
inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Bevolking 9 1.1 Bevolkingsontwikkeling 9 1.2 Bevolkingsopbouw 10 1.2.1 Vergrijzing 11 1.3 Migratie 11 1.4 Samenvatting 12 2. Ontwikkelingen van de werkloosheid 13 2.1 Ontwikkeling
Nadere informatieWereldwijd PwC-rapport over maximale uitstoot voor verantwoorde klimaatbeheersing Nederland blijft niet binnen CO2-budget
PricewaterhouseCoopers B.V. Thomas R. Malthusstraat 5 1066 JR Amsterdam Postbus 90351 1006 BJ Amsterdam Telefoon (020) 568 66 66 Fax (020) 568 68 88 Directe lijn (020) 568 59 59 Directe fax (020) 568 73
Nadere informatieCBS: Meer werkende vrouwen op de arbeidsmarkt
CBS: Meer werkende vrouwen op de arbeidsmarkt Tussen maart en mei is het aantal mensen met een baan met gemiddeld 6 duizend per maand gestegen. De stijging is volledig aan vrouwen toe te schrijven. Het
Nadere informatieNiet-westerse allochtonen behoren minder vaak tot de werkzame beroepsbevolking 1) Arbeidsdeelname niet-westerse allochtonen gedaald
7. Vaker werkloos In is de arbeidsdeelname van niet-westerse allochtonen gedaald. De arbeidsdeelname onder rs is relatief hoog, zes van de tien hebben een baan. Daarentegen werkten in slechts vier van
Nadere informatiede verwachting van de klant centraal.*
de verwachting van de klant centraal.* The road ahead for public service delivery Groeiende verwachtingen van klanten, bezuinigingen en demografische ontwikkelingen zijn mondiale trends die de omgeving
Nadere informatieGrote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025
Persbericht PB13 062 1 oktober 2013 9:30 uur Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Tussen 2012 en 2025 groeit de bevolking van Nederland met rond 650 duizend tot 17,4 miljoen
Nadere informatieBeroepsbevolking 2005
Beroepsbevolking 2005 De veroudering van de beroepsbevolking is duidelijk zichtbaar in de veranderende leeftijdspiramide van de werkzame beroepsbevolking (figuur 1). In 1975 behoorde het grootste deel
Nadere informatieArtikelen. Naar een arbeidsdeelname van 80 procent in 2016
Artikelen Naar een arbeidsdeelname van 8 procent in 216 Boukje Janssen en Martijn Souren Om de vergrijzing betaalbaar te houden en krapte op de arbeidsmarkt te voorkomen, heeft het kabinet zich tot doel
Nadere informatieOverzichtsrapport SER Gelderland
Overzichtsrapport SER Gelderland Bevolking en participatie In opdracht van SER Gelderland September 2008 Drs. J.D. Gardenier L.T. Schudde CAB Martinikerkhof 30 9712 JH Groningen 050-3115113 cab@cabgroningen.nl
Nadere informatieLeeftijdbewust personeelsbeleid Ingrediënten voor een plan van aanpak
Leeftijdbewust personeelsbeleid Ingrediënten voor een plan van aanpak Inhoud Inleiding 3 Stap 1 De noodzaak vaststellen 4 Stap 2 De business case 5 Stap 3 Probleemverdieping 6 Stap 4 Actieplan 8 Stap 5
Nadere informatieSOC bijeenkomst, 26 november 2014
1 Stijlvol Ouder Jeannette Dijkman Anders kijken naar ouder worden Onderzoek, marketing, communicatie, seniorenmakelaar Inhoud: Algemene trends en toekomstperspectief Demografische ontwikkelingen De nieuwe
Nadere informatiePersbericht. Arbeidsmarkt ook in 2001 gunstig. Centraal Bureau voor de Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB02-27 7 februari 2002 9.30 uur Arbeidsmarkt ook in 2001 gunstig De reeks van jaren met een gunstige arbeidsmarkt is in 2001 voortgezet. De groei van de
Nadere informatieChecklist Loonheffingen. Bijlage bij Belastingnieuws Onderwijs
Checklist Loonheffingen Bijlage bij Belastingnieuws Onderwijs November / December 2011 Inhoudsopgave Checklist Loonheffingen... 3 1. Afschaffing spaarloonregeling en levensloopregeling en introductie vitaliteitsregeling...
Nadere informatieEindexamen economie havo II
Opgave 1 Buitenland en overheid in de kringloop In de economische wetenschap wordt gebruikgemaakt van modellen. Een kringloopschema is een model waarmee een vereenvoudigd beeld van de economie van een
Nadere informatieMeer ouderen langer werkzaam
Meer ouderen langer werkzaam Koos Arts (Centraal Bureau voor de Statistiek) Ferdy Otten (Centraal Bureau voor de Statistiek) Vooral door de instroom van jongere generaties alsmaar meer werkende vrouwen
Nadere informatiePeople. Europa telt niet de meeste inwoners, maar heeft. wel de hoogste bevolkingsdichtheid van alle regio s
People Europa telt niet de meeste inwoners, maar heeft wel de hoogste bevolkingsdichtheid van alle regio s in de wereld. De gemiddelde Europeaan wordt steeds ouder en krijgt steeds minder kinderen. Veel
Nadere informatiePositieve trends in (gezonde) levensverwachting
Positieve trends in (gezonde) levensverwachting 13 stijgt nog steeds in 28 78,3 jaar voor mannen en 82,3 jaar voor vrouwen Stijging levensverwachting vooral door daling sterfte op hogere leeftijden Recente
Nadere informatieOndanks de in 2014 massaal geuite ambitie en wens tot verandering van werkgever is maar een klein deel in 2015 overgestapt
Ondanks de in 2014 massaal geuite ambitie en wens tot verandering van werkgever is maar een klein deel in 2015 overgestapt In 2014 bleek 82% van de professionals open te staan voor een carrièrestap in
Nadere informatieHuishoudensprognose : belangrijkste uitkomsten
Huishoudensprognose 26 2: belangrijkste uitkomsten Elma van Agtmaal-Wobma en Coen van Duin Het aantal huishoudens blijft de komende decennia toenemen, van 7,2 miljoen in 26 tot 8,1 miljoen in 23. Daarna
Nadere informatieBEVOLKING & DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN IN HET NEDERLANDSE WADDENGEBIED 1988-2014
ONTWIKKELINGEN BEVOLKING & DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN IN HET NEDERLANDSE WADDENGEBIED - Dit document is een vertaling van: Population and population developments The Dutch Wadden Area - VERSIE 20150414
Nadere informatieCBS: Voorzichtig herstel arbeidsmarkt in het tweede kwartaal
Persbericht PB14 56 11 9 214 15.3 uur CBS: Voorzichtig herstel arbeidsmarkt in het tweede kwartaal Meer werklozen aan de slag Geen verdere daling aantal banen, lichte groei aantal vacatures Aantal banen
Nadere informatieDEPARTEMENT WERK EN SOCIALE ECONOMIE. Kerncijfers Vergrijzing en Werkzaamheid Versie 20 juni 2013
DEPARTEMENT WERK EN SOCIALE ECONOMIE Kerncijfers Vergrijzing en Werkzaamheid Versie 20 juni 2013 1 De arbeidsmarkt wordt krapper: alle talent is nodig Evolutie van de vervangingsgraad (verhouding 15-24-jarigen
Nadere informatieSamenvatting Economie Werk hoofstuk 1 t/m 3
Samenvatting Economie Werk hoofstuk 1 t/m 3 Samenvatting door H. 1812 woorden 16 juni 2013 6 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie LWEO Economie samenvatting Werk hoofdstuk 1, 2 en 3 Hoofdstuk 1. Werken
Nadere informatieGlobal Economic Crime Survey
www.pwc.nl Global Economic Crime Survey Update Financial Sector Juni 2012 In samenwerking met de VU Amsterdam en de Martin Luther Universiteit Halle Bij PwC in Nederland werken ruim 4.600 mensen met elkaar
Nadere informatieVoorlopige update PwC rapport 2013: Laaggeletterdheid in Nederland kent aanzienlijke maatschappelijke kosten
24 Voorlopige update PwC rapport 2013: Laaggeletterdheid in Nederland kent aanzienlijke maatschappelijke kosten Maart 2017 PwC is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285),
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Midden-Holland, augustus 2017
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Midden-Holland, augustus 2017 Daling WW-uitkeringen in Midden-Holland minder sterk In augustus blijft het aantal lopende WW-uitkeringen in Midden-Holland nagenoeg gelijk. Van alle
Nadere informatieNeimed Krimpbericht. Potentiële beroepsbevolking Limburg MEI 2014
MEI 214 Neimed Krimpbericht Potentiële beroepsbevolking Voor de ontwikkeling van het aanbod van arbeidskrachten is de potentiële beroepsbevolking van belang. Deze leeftijdsgroep daalt in al sinds 1995.
Nadere informatieToekomstige demografische veranderingen gemeente Groningen in een notendop
VLUGSCHRIFT Bevolkingsprognose gemeente Groningen - Toekomstige demografische veranderingen gemeente Groningen in een notendop Inleiding De omvang en samenstelling van de bevolking van de gemeente Groningen
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Haaglanden en Zuid-Holland Centraal, augustus 2017
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Haaglanden en Zuid-Holland Centraal, augustus 2017 Daling WW-uitkeringen vlakt af In augustus blijft het aantal lopende WW-uitkeringen in Haaglanden en Zuid- Holland Centraal nagenoeg
Nadere informatie9 10B. Poelman en C. van Duin
9 10B. Poelman en C. van Duin Bevolkingsprognose 2009 2060 Publicatiedatum CBSwebsite: 12 maart 2010 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer ** = nader voorlopig
Nadere informatiedem Nieuwe EU-lidstaten vergrijzen het sterkst ROB VAN DER ERF inhoud
dem s Jaargang 24 Augustus 8 ISSN 169-1473 Een uitgave van het s Interdisciplinair Demografisch Instituut Bulletin over Bevolking en Samenleving 7 inhoud 1 Nieuwe EU-lidstaten vergrijzen het sterkst 5
Nadere informatieUIT de arbeidsmarkt
Verandering van de werkloosheid. Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zijn onderhevig aan continue veranderingen. Als gevolg daarvan verandert de omvang van de werkloosheid in een land ook continue. Werkloosheid
Nadere informatieFORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 2009
FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 29 Groei van werkloosheid onder zet door! In het 2 e kwartaal van 29 groeide de werkloosheid onder (niet-westers)
Nadere informatieBevolkingsprognose Deventer 2015
Bevolkingsprognose Deventer 2015 Aantallen en samenstelling van bevolking en huishoudens Augustus 2015 augustus 2015 Uitgave : team Kennis en Verkenning Naam : John Stam Telefoonnummer : 0570 693298 Mail
Nadere informatie2. Groei allochtone bevolking fors minder
2. Groei allochtone bevolking fors minder In 23 is het aantal niet-westerse allochtonen met 46 duizend personen toegenomen, 19 duizend minder dan een jaar eerder. De verminderde groei vond vooral plaats
Nadere informatieTrends in arbeid. Senioren in de instroom of is het uitstroom? College 2 NIP, Eindhoven, 30 oktober Joost van Genabeek.
Trends in arbeid Senioren in de instroom of is het uitstroom?, Eindhoven, Joost van Genabeek Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt De beroepsbevolking in Nederland wordt ouder (en vrouwelijker en kleurrijker)
Nadere informatieArmoede en Arbeidsmarkt
2 Armoede en Arbeidsmarkt Presentatie Masterclass 4: Armoede en arbeidsmarkt op het congres Overerfbare Armoede, Emmen, 25 september 2017 Jouke van Dijk, Hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse Arjen
Nadere informatieWerkloosheid Redenen om niet actief te
Sociaal Economische Trends 2013 Sociaaleconomische trends Werkloosheid Redenen 2004-2011 om niet actief te zijn Stromen op en duren de arbeidsmarkt Werkloosheidsduren op basis van de Enquête beroepsbevolking
Nadere informatieCBS-berichten: Verschuivingen in het arbeidspotentieel van ouderen
CBS-berichten: Verschuivingen in het arbeidspotentieel van ouderen Ferdy Otten en Clemens Siermann* Inleiding In de afgelopen jaren zijn tal van beleidsmaatregelen genomen om de arbeidsparticipatie van
Nadere informatieFact sheet. Monitor jeugdwerkloosheid Amsterdam. nummer 5 maart 2013
Fact sheet nummer 5 maart 2013 Monitor jeugdwerkloosheid Amsterdam Er zijn ruim 133.000 jongeren van 15 tot en met 26 jaar in Amsterdam (januari 2012). Met de meeste jongeren gaat het goed in het onderwijs
Nadere informatieWaarom stijgen de uitgaven? Prijs- en volume. Vergrijzing als kostenbom. Kostenontwikkeling 1999-2003 Bron: Zorg voor euro s-2
Zorguitgaven, 1972-2009 miljard euro (bron:cbs) Macro-economie, gezondheid en zorg Johan Polder 1 NVAG Jubileumcongres 19 november 2010 Zorguitgaven, 1972-2009 miljard euro Zorguitgaven, 1972-2009 miljard
Nadere informatieMeddezeggenschapsdag. Jelco van der Avoort. Donderdag 3 November StAZ
Meddezeggenschapsdag Jelco van der Avoort Donderdag 3 November StAZ Wat gebeurt er om ons heen? 2016 KPMG Advisory N.V., registered with the trade register in the Netherlands under number 33263682, is
Nadere informatieDuurzame inzetbaarheid in de HR praktijk Onderzoeksrapport 2012
Duurzame inzetbaarheid in de HR praktijk Onderzoeksrapport 2012 Zicht krijgen op duurzame inzetbaarheid en direct aan de slag met handvatten voor HR-professionals INHOUDSOPGAVE 1. Duurzame inzetbaarheid
Nadere informatieHighlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal
Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Zuid-Holland Centraal groeit het aantal banen van werknemers
Nadere informatieArtikelen. Huishoudensprognose : uitkomsten. Coen van Duin en Suzanne Loozen
Artikelen Huishoudensprognose 28 2: uitkomsten Coen van Duin en Suzanne Loozen Het aantal huishoudens blijft de komende decennia toenemen, van 7,2 miljoen in 28 tot 8,3 miljoen in 239. Daarna zal het aantal
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 000 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2012 Nr. 229 BRIEF
Nadere informatieVergrijzing; de noodzaak van verandering
Vergrijzing; de noodzaak van verandering Peter Kooiman CPB Vergrijzing 2006 2020 2040 Leeftijdsgroep 0-4,0 3,8 3,8 20-64 10,0 9,8 9,2 65+ 2,3 3,2 4,0 Totaal 16,4 16,8 17,0 Grijze druk Aantal 65+ gedeeld
Nadere informatieHoe houden we de sector Zorg en Welzijn gezond? Gezien de toenemende vergrijzing en ziekteverzuim in de Zorg en Welzijn sector
Hoe houden we de sector Zorg en Welzijn gezond? Gezien de toenemende vergrijzing en ziekteverzuim in de Zorg en Welzijn sector Bart Boon Bart.boon@achmea.nl Vergrijzing: Grote generaties groeien op, mensen
Nadere informatieArtikelen. Huishoudensprognose : belangrijkste uitkomsten. Maarten Alders en Han Nicolaas
Artikelen Huishoudensprognose 2 25: belangrijkste uitkomsten Maarten Alders en Han Nicolaas Het aantal huishoudens neemt de komende jaren toe, van 7,1 miljoen in 25 tot 8,1 miljoen in 25. Dit blijkt uit
Nadere informatieVitaal ZorgVast over de ziekenhuismarkt. Ontwikkelen voor de zorg van morgen
Vitaal ZorgVast over de ziekenhuismarkt Ontwikkelen voor de zorg van morgen Ziekenhuizen vernieuwen en onderscheiden zich met hun vastgoed De ontwikkelingen waar ziekenhuizen mee geconfronteerd worden
Nadere informatieDe regionale arbeidsmarkt 2016
De regionale arbeidsmarkt MEER INFO? Check onze site www.utrechtzorg.net of bel naar (030) 6340808 De regionale arbeidsmarkt Wat is ONS Werkgebied? Regio Utrecht, Amersfoort, Gooi- en Vechtstreek Gooi-
Nadere informatieKrimp én groei PRIMOS BEVOLKINGSPROGNOSE Op basis van deze factsheet trekken we de volgende conclusies: 2 Bevolkingsomvang
Krimp én groei PRIMOS BEVOLKINGSPROGNOSE 216-24 Inhoud 1. Conclusies 2. Bevolkingsomvang 3. Leeftijd 4. Verloop 5. Huishoudens De bevolkings- en huishoudenprognose voor de Drechtstedengemeenten is in het
Nadere informatieVacatures in de industrie 1
Vacatures in de industrie 1 Martje Roessingh 2 De laatste jaren is het aantal vacatures sterk toegenomen. Daarentegen is in de periode 1995-2000 het aantal geregistreerde werklozen grofweg gehalveerd.
Nadere informatieMeten = Weten Inventarisatie van leeftijdsgerelateerde personeelscijfers in uw onderneming
Meten = Weten Inventarisatie van leeftijdsgerelateerde personeelscijfers in uw onderneming Inleiding De generatie van babyboomers gaat binnenkort met pensioen. En met hen een grote hoeveelheid vakkennis.
Nadere informatieWerkloosheid 50-plussers
Gemeente Amsterdam Werkloosheid 50-plussers Amsterdam, 2017 Factsheet maart 2018 Er zijn ruim 150.000 Amsterdammers in de leeftijd van 50 tot en met 64 jaar. Hiervan is 64% aan het werk. Ongeveer 6.200
Nadere informatieTrendrapportage Economie Arnhem
Trendrapportage Economie Arnhem Onderzoek en Statistiek Augustus 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Samenvatting 4 3 Vraag 5 3.1 Werkgelegenheid in Arnhem 5 3.2 Ontwikkelingen in de tijd 6 3.3 Arnhem in
Nadere informatieDordrecht in de Atlas 2013
in de Atlas Een aantrekkelijke stad om in te wonen, maar sociaaleconomisch kwetsbaar Inhoud:. Conclusies. Positie van. Bevolking. Wonen. De Atlas voor gemeenten wordt jaarlijks gepubliceerd. In mei is
Nadere informatieSnelle vergrijzing in Japan vraagt om actie
Snelle vergrijzing in Japan vraagt om actie Inleiding Vrijwel elk ontwikkeld land wordt geconfronteerd met een vertraging van de groei of teruggang in zijn bevolking. De Japanse bevolking vergrijst zo
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot vwo 2017-I
Opgave 1 Solidariteit in het pensioenstelsel Bij deze opgave horen tabel 1, tekst 1, figuur 1 en figuur 2. Inleiding Vanaf het moment van pensionering heeft iedereen recht op een AOW-uitkering (Algemene
Nadere informatieInkomensongelijkheid naar migratieachtergrond
Inkomensongelijkheid naar migratieachtergrond Inkomensverschillen tussen personen met en zonder migratieachtergrond inkomensverschil tussen 3- jarigen met en zonder migratieachtergrond (zonder/e achtergrond
Nadere informatieCentrumsteden en vergrijzing vergeleken per provincie. Socio-demografisch profiel (SDP) Anne-Leen Erauw Belfius Research. 21 maart 2017 Berchem
Centrumsteden en vergrijzing vergeleken per provincie Socio-demografisch profiel (SDP) Anne-Leen Erauw Belfius Research 21 maart 2017 Berchem 1 Belfius studies Expertise van Belfius in de lokale sector
Nadere informatieWat als varianten in de VTV-2018
Wat als varianten in de VTV-2018 Colofon Dit is een achtergronddocument bij de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2018. RIVM 2018 Delen uit deze publicatie mogen worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding:
Nadere informatieKwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2009
Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2009 Economische krimp in 2009 Aantal vacatures sterk gedaald Werkloosheid in Breda stijgt me 14% Bredase bijstand daalt minimaal Bijstand onder jongeren sterk gestegen
Nadere informatieWerkloosheid in : stromen en duren
Werkloosheid in 24 211: stromen en duren Wendy Smits, Harry Bierings en Robert de Vries Als het aantal mensen dat werkloos wordt groter is dan het aantal werklozen dat er in slaagt weer aan het werk te
Nadere informatieen demografische scenario s
Vier Landbouw economische en demografische scenario s H 3 Vier economische en demografische scenario s Hoe analyseren we de ontwikkelingen die zich op langere termijn voordoen in de fysieke omgeving en
Nadere informatieDe grijze golf. Demografische ontwikkeling Drechtsteden tot Figuur 1 Bevolking Drechtsteden , totaal
De grijze golf Demografische ontwikkeling Drechtsteden tot 23 In deze factsheet rapporteren we over de uitkomsten van de bevolkings- en huishoudensprognose en de gevolgen ervan voor de Drechtsteden. De
Nadere informatieUw pensioen in onzekere tijden
Uw pensioen in onzekere tijden Stichting Pensioenfonds 1 Inleiding Dekkingsgraad per 31 december 2011 is 83,7%. Het pensioenfonds loopt (ver) achter op herstelplan. Voorlopig kortingsbesluit is noodzakelijk.
Nadere informatieVUT-fondsen kalven af
132 VUT-fondsen kalven af Drs. J.L. Gebraad en mw. T.R. Paff Publicatiedatum CBS-website: 03-07-2013 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. gegevens ontbreken * voorlopig cijfer ** nader voorlopig cijfer
Nadere informatieRegionale VTV Bevolking. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Bevolking
Regionale VTV 2011 Bevolking Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Bevolking Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van der Bruggen, GGD Hart voor Brabant Drs. S. van de
Nadere informatieVergrijzing en Participatieverhoging
Vergrijzing en Participatieverhoging D.A. van der Gun 0328154 Bachelorscriptie (5 ects) Dr. K. Vermeylen 28 juni 2008 Universiteit van Amsterdam Faculteit Economie en Bedrijfskunde Studierichting Algemene
Nadere informatiePensioenaanspraken in beeld
Pensioenaanspraken in beeld Deel 1: aanspraken naar geslacht en burgerlijke staat Elisabeth Eenkhoorn, Annelie Hakkenes-Tuinman en Marije vandegrift bouwen minder pensioen op via een werkgever dan mannen.
Nadere informatieRegionaal-Economische Barometer
Regionaal-Economische Barometer Verwachtingen voor Assen-Beilen in 2011 Januari 2011 CONCLUSIES Groeiverwachting Nederlandse economie in 2011 1½ procent Overheid en zorg goed voor 40 procent van de werkgelegenheid
Nadere informatie6. Vergrijzing in Noord-Nederland
6. Vergrijzing in Noord-Nederland De komende jaren zal de gemiddelde leeftijd van de Nederlandse bevolking sterk stijgen. Er worden minder kinderen geboren dan vroeger en onder invloed van stijgende welvaart
Nadere informatieMeer over jeugdigen in Leiden staat in hoofdstuk 13 over Jeugd. Meer over ouderen in Leiden staat in hoofdstuk 14 over Welzijn en zorg.
Hoofdstuk 1 Bevolking 1.1 Inleiding In dit hoofdstuk gaat het om de Leidse bevolking: hoeveel inwoners zijn er, wat zijn hun kenmerken, waar in de stad wonen zij, zijn vragen waarop dit hoofdstuk ingaat.
Nadere informatieVergrijzingsupdate 2019
Vergrijzingsupdate 2019 De nieuwe generatie ouderen in beeld VERGRIJZINGSUPDATE 2019 1 Vergrijzing bereikt mijlpaal 2019 is een bijzonder jaar. De vergrijzing is nu zo sterk in Nederland, dat meer dan
Nadere informatieNieuws. Innovatieve topsectoren
Nieuwsbrief september 2011 In het coalitieakkoord van Provincie Overijssel, met de titel De kracht van Overijssel - Inspireren, innoveren en investeren', hebben de coalitiepartijen hun ambities bekend
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 32 729 Evaluatie Wet inkomensvoorziening oudere werklozen Nr. 1 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter
Nadere informatieFeiten en cijfers 2010 Branche WMD
Feiten en cijfers 2010 Branche WMD Ieder jaar maakt FCB de zogenoemde factsheets. Deze bestaat uit cijfers over de branche in een bepaald jaar. De cijfers over 2010 worden met de ontwikkelingen ook in
Nadere informatieDe arbeidsmarkt van morgen, wie hebben we nodig en wie biedt zich aan?
, wie hebben we nodig en wie biedt zich aan? Biebwatch, Amsterdam, Rob Gründemann, Teamleider Personeelsbeleid Lector Sociale Innovatie, Hogeschool Utrecht Opzet van de presentatie Ontwikkelingen op de
Nadere informatieArtikelen. Minder dynamiek binnen de werkzame beroepsbevolking in Ingrid Beckers en Birgit van Gils
Minder dynamiek binnen de werkzame beroepsbevolking in 23 Ingrid Beckers en Birgit van Gils In 23 vonden ruim 9 duizend mensen een nieuwe baan. Dat is 13 procent van de werkzame beroepsbevolking. Het aandeel
Nadere informatieKernprognose : tijdelijk minder geboorten
Bevolkingstrends 214 Kernprognose 213 : tijdelijk minder geboorten Dit artikel verscheen eerder, op 16-12-213, als thema-artikel en webartikel op de website. Coen van Duin Lenny Stoeldraijer januari 214
Nadere informatieKrimp in Fryslân. Inwonertal
Krimp in Fryslân Bevolkingsdaling, lokaal en regionaal, is een vraagstuk van nu én de komende jaren. Hoewel pas over enkele decennia de bevolking van Fryslân als geheel niet meer zal groeien, is in sommige
Nadere informatie