MENNO OOSTERHOFF PSYCHIATER EN PATIËNT PASSAGES UIT VALS ALARM LEVEN MET EEN DWANGSTOORNIS. uitgeverij lucht bv, hilversum

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "MENNO OOSTERHOFF PSYCHIATER EN PATIËNT PASSAGES UIT VALS ALARM LEVEN MET EEN DWANGSTOORNIS. uitgeverij lucht bv, hilversum"

Gert de Veen
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 MENNO OOSTERHOFF PSYCHIATER EN PATIËNT PASSAGES UIT VALS ALARM LEVEN MET EEN DWANGSTOORNIS uitgeverij lucht bv, hilversum

2 Ruim veertig jaar geleden kreeg ik voor het eerst last van voortdurende onrust, waarvan ik nu weet dat het verschijnselen waren van een dwangstoornis. Waarom voelde ik me zo onrustig als ik niet alles wat ik dacht en voelde opschreef? Waarom dacht ik zulke vreemde dingen? Wat moest ik daarmee? Wat was er met me aan de hand? Ik had toen graag de informatie over dwang kunnen lezen, die nu beschikbaar is. Ik heb het voor een groot deel zelf moeten ontdekken; een zoektocht zonder routekaart. Inmiddels zijn er talloze boeken over de dwangstoornis verschenen en er is veel uitstekende informatie te vinden op internet. Toch voeg ik daar graag mijn verhaal aan toe. Ik wil een bijdrage leveren aan de vraag Wat is er toch met me aan de hand? Ik wil beschrijven hoe het voelt, vanuit de ervaring die ik heb als patiënt, maar ook als psychiater. Want ergens last van hebben is naar, maar niet begrijpen waar je last van hebt maakt het extra kwellend. Mensen zijn vaak erg opgelucht als hun belevingen begrepenworden. 2

3 Ik maak een aantekening over iets wat ik moet doen. Dan bedenk ik, dat ik dat gisteren ook heb gedaan. Ik zie alleen nergens op mijn bureau iets liggen. Dat geeft me een akelig gevoel. Ik begin me ook af te vragen of er nog andere belangrijke dingen stonden op dat papier wat nu weg is. Ik probeer het van me af te zetten, maar dat lukt niet. Het blijft knagen. Waar is dat papiertje? Ik móet dat pertinent terugvinden, zelfs al was het een onbelangrijk papiertje. Want als je iets onbelangrijks zomaar kunt kwijtraken, dan kan dat ook met een belangrijk papiertje. Ik ga terug naar de studeerkamer. Is het gelukt? vraagt mijn vrouw. Nee, helaas niet. Heb jij een papier van mijn bureau gepakt? Nee, zegt ze, misschien Paulus, want die zat gister achter je computer. Ik naar boven. Heb jij gister een papiertje van mijn bureau gepakt? Hij weet het niet. Misschien wel. Toe, denk even goed na. Waar heb je het dan gelaten? Ik geloof dat ik het weet, zegt hij. In mijn tas. Ik had de naam van een leuke website opgeschreven. Mijn hart maakt een sprong van vreugde. Het papiertje is terecht. Oké, waar is je tas? Op school. Nee hè? Waarom heb je die niet meegenomen? Vergeten. Mijn maag draait om. Gatver, hier blijf ik de hele avond mee zitten. Ik ken iemand met de sleutel van de school. Zal ik die opbellen en zeggen dat mijn zoon per ongeluk iets in zijn tas heeft gedaan dat ik morgen per se nodig heb? Vroeger heb ik dat soort dingen wel gedaan, maar dat doe ik nu niet meer. Dat gaat te ver. Ik ga weer naar beneden en probeer te werken. Het lukt niet. Te akelig. Ik vraag mijn vrouw of ik het beter kan loslaten. 3

4 Ja, beslist doen. Niet bellen voor de sleutel? Nee, echt niet. Toch kan ik niet laten de bak met oud papier naast mijn bureau leeg te halen, maar ik vind het papiertje niet. Ik gooi het over een andere boeg. Dat het papiertje weg is, is niet belangrijk. Als ik maar weet wat erop stond. Ik ga weer naar de andere kamer, vingers in de oren, mijn hersens pijnigen. Ik kom er niet uit. Dan zit er niks anders op dan het op te geven en het akelige gevoel van onafheid, dat gat in mijn bestaan, dat bodemloze te ondergaan. Dat rotgevoel gaat op den duur over, maar dat kan wel twee dagen duren. Het voelt als een wond, die moet genezen. Ik ga terug naar de studeerkamer en ik zie iets onder de tafel liggen. Het papiertje! Een onbeschrijfelijke opluchting. Wat erop staat, blijk ik al gedaan te hebben. Het papiertje kan dus weg. Het hele voorval heeft vijfenveertig minuten geduurd. Als ik ga zitten om verder te schrijven denk ik: laatst had ik ook iets teruggevonden. Wat was dat nog maar??? Ik kreeg een aangrijpende mail. Een jonge vrouw schreef dat ze verteerd wordt door twijfel aan of ze een tijd geleden niet ten onrechte is doorgefietst toen ze meende een kreet om hulp te hebben gehoord bij het kanaal. Ze was nog wel gestopt, maar omdat ze niets meer hoorde of zag is ze daarna doorgefietst. Maar nu vraagt ze zich steeds af of er iemand door haar schuld is verdronken. Ze schrijft: Ik word gek van onzekerheid. Honderden keren heb ik mijn herinneringen gecontroleerd om te zien of ik iets tegenkom wat wijst op een mogelijke verdrinking. Ik kan niets vinden, maar misschien zie ik het over het hoofd. Ik ben zo ongerust dat er iets verschrikkelijks is gebeurd. 4

5 Nee, mailde ik terug. Er is niets verschrikkelijks gebeurd. Wat verschrikkelijk is, is je onrust, niet een gebeurtenis. Wel alarm, maar geen brand. Dat is dwang. Ik wil aandacht vragen voor en erkenning geven aan die kwellende onrust. Maar ik wil ook geen hopeloos beeld schetsen. Mensen kunnen veel verdragen, als ze maar enig perspectief hebben op verbetering. Hoop doet leven. Een niet onbelangrijk deel van mijn werk als psychiater is de moed erin houden, soms tegen beter weten in. Koning Midas Ik heb lange tijd een meisje behandeld dat enorm gekweld werd door haar perfectionisme. Ik vergeleek haar wel met koning Midas. Die mocht een wens doen en in zijn onbegrensde verlangen naar rijkdom, had hij gewenst dat alles wat hij aanraakte veranderde in goud. Eerst leek het geweldig, maar toen hij iets wilde eten en drinken begon tot hem door te dringen dat het een vloek was. Bij dit meisje leidde haar dwangmatige verlangen naar perfectie ertoe dat alles wat ze aanraakte, veranderde in plicht. Zelfs als ze iets uitsluitend en alleen als hobby deed, dan nog werd het direct een plicht het perfect te doen. De tragiek van veel psychiatrische stoornissen is, dat je meer moeite moet doen om te functioneren en dat het resultaat dan nog vaak minder is. Daar is helaas niet altijd iets aan te doen. Ergens onder lijden is al naar, maar als daar ook nog eens veroordeling en schuldgevoel bij komt is het dubbelop. Veroordeling is niet terecht en schuldgevoel is niet nodig. 5

6 Was dat nou een koe? Een jongen met het syndroom van Gilles de la Tourette en een dwangstoornis kon er heel slecht tegen als hij in de trein iets voorbij zag flitsen. Hij ging zich dan afvragen: Was het nu een paard of een koe? Hij vond dat onbestemde gevoel zo naar dat hij wel aan de noodrem wilde trekken om de trein tot stilstand te brengen. Alleen maar om te weten wat hij had gezien. Even terugspoelen Een meisje keek uitsluitend video s (er waren toen nog geen dvd s), omdat ze vaak moest kunnen terugspoelen, omdat ze niet zeker was of ze de ondertiteling goed had gelezen. Deze niet-primair angstige obsessies zijn nog slecht bekend, maar toch beslist niet nieuw. Al in 1903 sprak Pierre Janet, een beroemde Franse psychiater over le sentiment d incomplétude, het gevoel van onvolledigheid. 1 Dit begrip is in de vergetelheid geraakt, mogelijk omdat zijn boek nooit in het Engels is vertaald. Pas sinds kort verschijnen er meer artikelen over wat nu Feelings of Incompleteness wordt genoemd. Daartoe heeft zeker bijgedragen een in 1994 verschenen artikel over de Just-Not-Right-Feelings (jnrf) bij kinderen met dwang. Geen angst, maar alleen het gevoel: ik moet dat doen, want anders voelt het niet goed. 1 Les obsessions et la psychasthénie vol.i. 6

Vergelijkbare documenten

Taboe. Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden.

Taboe. Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden. Taboe Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden. Sommigen hebben er angst-, dwangmatige of psychische stoornissen