Stedenbouwkundige visie geluidbeperkende maatregelen spoorzone gemeente Boxmeer

Transcriptie

1 Stedenbouwkundige visie geluidbeperkende maatregelen spoorzone gemeente Boxmeer Boxmeer, 23 maart 2016 R-REV

2 .

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding Doel Kanttekening 4 2. Mogelijke maatregelen in overbelaste situaties Voorbeelden Uitzonderingen Geluidbelasting boven 71 db 6 3. Onderzoeksgebied omgeving Holthees 7 4. Visie NS en Prorail Spoor en spooromgeving Deelvisie spoor en spooromgeving: Visie op geluidschermen 8 5. Bestaand beleid gemeente Boxmeer Structuurvisie Boxmeer Landschapsontwikkelingsplan Huidige bestemmingsplannen Visie geluidbeperkende maatregelen spoorzone Keuzevolgorde geluidbeperkende maatregelen Globale vormgevingseisen geluidoverdrachtsmaatregelen Concrete visie op het onderzoeksgebied omgeving Holthees 16 Bijlagen 21 Bijlage 1: Relevante structuurvisie kaarten 23 Bijlage 2: Relevante kaarten landschapsontwikkelingsplan 25 Bronvermelding 29 Stedenbouwkundige visie geluidbeperkende maatregelen spoorzone gemeente Boxmeer 1

4 . Stedenbouwkundige visie geluidbeperkende maatregelen spoorzone gemeente Boxmeer 2

5 1. Inleiding 1.1. Aanleiding In het kader van het Meerjarenprogramma Geluidsanering (MJPG) laat ProRail door Movares dbvision een akoestisch onderzoek verrichten voor stukken spoor waarlangs waarschijnlijk saneringsobjecten liggen. Uit dit onderzoek zal blijken welke objecten daadwerkelijk saneringobjecten zijn en welke geluidbeperkende maatregelen er nodig zijn om de geluidbelasting op deze objecten terug te brengen naar een streefwaarde. Ook in de gemeente Boxmeer wordt dit akoestisch onderzoek uitgevoerd. Ten behoeve van dit onderzoek is door Movares dbvision informatie opgevraagd. In een enquête was onder andere de vraag opgenomen of de gemeente een door de gemeenteraad vastgestelde stedenbouwkundige en/of landschappelijke visie heeft waaruit bezwaren tegen geluidschermen van een bepaalde hoogte blijken. In de verschillende bestemmingsplannen van de gemeente liggen veel vrijheden voor de realisatie van hoge geluidschermen: in het stedelijk gebied tot maximaal 5 m hoog en in het landelijk gebied tot maximaal 10 m hoog. Hieronder wordt uiteengezet waarom dat vanuit stedenbouwkundig oogpunt niet wenselijk is. Daarnaast beschikt de gemeente Boxmeer over de Structuurvisie Boxmeer 2030 waarin de hoogte van geluidschermen niet aan bod is gekomen en alleen indirect is af te lezen dat bepaalde hoogtebeperkingen gewenst zijn. Om toch een duidelijk visiebeeld te kunnen geven van de gemeentelijke wensen ten aanzien van de hoogte, maar ook globaal de uitvoering, van deze geluidschermen, is de voorliggende visie opgesteld. Om deze visie nog mee te kunnen nemen in het akoestisch onderzoek, dient deze vastgesteld door de gemeenteraad, voor 1 juni 2016 aangeleverd te worden aan het onderzoeksbureau Doel Vanuit een vormgevend stedenbouwkundig oogpunt valt het maken van geluidschermen nauwelijks te verantwoorden. Een infrastructurele lijn zoals een spoorlijn (en een snelweg) is voor de stad en voor het landschap zowel een verbinding als een barrière. Een spoorlijn is een autonome lijn in het landschap, het is een lijn die zelf zijn loop heeft bepaald, (bijna) zonder rekening te houden met andere elementen. Vele spoorlijnen hebben de oudere wegenstructuur doorsneden en daarmee eeuwenlange functionele verbindingen verbroken. Andersom zijn steden en dorpen steeds meer in de richting van spoorlijnen ontwikkeld waardoor de spoorlijnen in het stedelijk gebied zijn opgenomen. Waar dat vroeger nog geen probleem gaf, leidt dat met de toenemende bescherming tegen geluidhinder en de daarvoor op dit moment geschikte oplossingen (schermen en wallen), veelal tot steeds meer visuele beperkingen waardoor de barrièrewerking van de spoorlijn de overhand begint te krijgen. In de voorliggende visie is de wenselijke keuzevolgorde voor type geluidwerende maatregel langs de spoorzone in de gemeente Boxmeer weergegeven. Ook is opgenomen wat de maximale hoogte van de maatregel idealiter zou mogen zijn en, globaal, op welke wijze deze maatregel vorm gegeven zou moeten worden om deze zo goed mogelijk in te passen in de omgeving. 3

6 1.3. Kanttekening Er kan geen garantie gegeven worden dat deze gemeentelijke visie door Movares dbvision en ProRail wordt overgenomen. Er zijn namelijk nog geen akoestische onderzoeken beschikbaar waaruit precies afgeleid kan worden hoe hoog de geluidbelasting is en of de voor de gemeente meest wenselijke maatregel afdoende is. Ook is de doelmatigheid van de maatregelen niet onderzocht: gevelmaatregelen blijken vaak duurder te zijn dan schermen. Daarnaast is er een budget waarbinnen door Prorail zal moeten worden gewerkt waarin de wensen van de gemeente, geformuleerd vanuit de stedenbouwkundige visie, mogelijk niet passen. 4

7 2. Mogelijke maatregelen in overbelaste situaties 2.1. Voorbeelden Om een geluidhindersituatie op te lossen zijn verschillende maatregelen beschikbaar. De Wet geluidhinder hanteert daarin een voorkeursvolgorde: 1. Bronmaatregelen: maatregelen aan de veroorzaker/producent van het geluid zodat er minder geluid geproduceerd wordt. Voorbeelden hiervan zijn raildempers. Een raildemper is een middel om het geluid van treinpassages te beperken. De dempers worden aan de rails geklemd of gelijmd, waardoor deze minder hard trillen als er een trein overheen rijdt. De geluidreductie kan tot circa 3 db bedragen. Raildempers zijn echter niet inzetbaar bij wissels, overwegen of op een andere bovenbouw dan betonnen dwarsliggers in ballastbed. Andere bronmaatregelen zijn wieldempers en akoestisch slijpen, maar die hebben beide alleen zin in combinatie met gladde wielen. Wielen worden ruw doordat tijdens het remmen gietijzeren remblokken op het stalen loopvlak drukt. Afhankelijk van het type kunststof remblok is vervanging van het hele remsysteem noodzakelijk waarmee het een relatief dure maatregel is. Er loopt een onderzoek om de ontwikkeling van bedrijfseconomisch volwaardige kunststof alternatieven te versnellen. 2. Overdrachtsmaatregelen: maatregelen die op het geluidpad staan en voorkomen dat geluid van de bron bij de ontvanger terecht komt. Voorbeelden zijn geluidschermen en geluidwallen. Of een scherm daadwerkelijk een goede oplossing biedt is sterk afhankelijk van de situatie: het aantal woningen, de geluidbelasting, de beschikbare ruimte. Vooral in situaties waar de geluidbelastingen hoog zijn en veel woningen aanwezig zijn, is een geluidscherm een goede oplossing. 3. Maatregelen bij de ontvanger: maatregelen die aan de woning plaatsvinden: er wordt gekeken naar het geluidniveau in de woning en met welke gevelmaatregelen de woning beter geïsoleerd kan worden. Gevelisolatie houdt in dat bijvoorbeeld geluidwerende voorzieningen zoals bijvoorbeeld akoestisch isolerend glas, suskasten voor de ventilatie en/of ramen met dubbele kierdichting worden aangebracht. 5

8 4. Bestemmingswijziging: In uitzonderlijke gevallen, als redelijkerwijs geen van de maatregelen tot oplossing van de geluidhindersituatie leidt, kan worden gedacht aan het onttrekken van de woning aan de woonbestemming. Tegenwoordig worden steeds vaker bronmaatregelen (stil wegdek, raildempers) en geluidschermen gecombineerd, zodat de hoogte van de schermen beperkt kan blijven Uitzonderingen Geluidbelasting boven 71 db Uitzondering op deze volgorde zijn de woningen met een geluidbelasting vanwege het spoor boven de 71 db. Voor deze woningen moet, indien bronmaatregelen en afschermende maatregelen op bezwaren stuiten, eerst worden gekeken naar de mogelijkheid de woning te onttrekken aan de bestemming en dan pas naar de mogelijkheid om gevelmaatregelen te treffen. 6

9 3. Onderzoeksgebied omgeving Holthees In het MJPG-onderzoek wordt in de gemeente Boxmeer alleen het gedeelte van het spoor in de omgeving van Holthees onderzocht. Uit deze onderzoeken zal blijken welke objecten daadwerkelijk "saneringsobjecten" zijn en welke geluidbeperkende maatregelen er nodig zijn om de geluidbelasting op deze objecten terug te brengen naar een streefwaarde. De onderzoekslocaties zijn aangegeven met groene stippen op onderstaande kaart. Er wordt geen onderzoek gedaan naar de locaties met de rode stippen. Fragmenten uit het Geluidregister++ van het bureau Movares dbvision Concreet gaat het om 18 panden aan de Parallelweg, Gildestraat, Sint Jozeflaan, Loonseweg en Loobeekweg. 7

10 4. Visie NS en Prorail NS en Prorail hebben in het Spoorbeeld het ontwerp- en omgevingsbeleid van de spoorsector beschreven. Dit beleid is opgesteld vanuit onder andere het perspectief van de reiziger en de omgeving (omwonenden, toeschouwers), presenteert de algemene, dragende visies, kaders en vormgevingsprincipes die betrekking hebben op de beleving van en omgang met het spoor. Het Spoorbeeld heeft oog voor de gehele route: de ervaring van de reis, de transfer en het verblijf op en rond het station en het spoor. Het Spoorbeeld stimuleert het besef dat iedere opgave onderdeel is van een groter geheel. Door een consequente toepassing zorgt het voor overzicht en gebruiksgemak. Voor de voorliggende visie is het beleid ten aanzien van het spoor en de spooromgeving van belang Spoor en spooromgeving Tot het spoor behoren de spoorbaan en de direct omliggende infrastructuur, zoals spoorsloten, hekwerken, schakelkasten, spoordijken, afschermingen en geluidschermen. Daar waar het spoor en de omgeving elkaar raken, zijn sommige elementen tevens onderdeel van de spooromgeving. Het gaat hier bijvoorbeeld om civiele kunstwerken, geluidschermen en andere afschermingen. Naast een puur technische betekenis spelen deze ook een rol in de beleving van het spoor vanuit de omgeving. Algemene visie spoor en spooromgeving In de visie op het spoor zit de treinreiziger op de eerste rang bij het ervaren van het landschap, de treinreiziger reist tenslotte overal dwars doorheen. Vanuit reizigersperspectief is een zo onbelemmerd mogelijk uitzicht van belang om de treinreis een unieke ervaring te laten blijven. Dat betekent dat visuele obstakels als geluidschermen en andere afschermingen zo veel mogelijk worden vermeden. Waar dat niet mogelijk is, worden deze zó geplaatst en ontworpen dat het zicht vanuit de trein zo onbelemmerd mogelijk blijft. De visie op de spooromgeving betreft de relatie tussen het spoor en het omliggende landschap met alle bijhorende infrastructuur en kunstwerken en de daarvoor ontwikkelde deelvisies. De gebruiker van het landelijke landschap ervaart een minimale impact van het spoor. Het landschap loopt aan beide zijden van het spoor zoveel mogelijk door, zowel voor de menselijke bezoeker als voor de fauna (eco/viaducten en tunnels). Het spoor vergroot ook de belevingswaarde voor de directe omgeving. Zowel de ervaring van de lijn in het landschap die het oog naar de horizon leidt als de eigen flora en fauna direct langs het spoor zorgen hiervoor. Bijzondere plekken als bruggen over rivieren en kanalen zijn markante oriëntatiepunten Deelvisie spoor en spooromgeving: Visie op geluidschermen De spoorsector heeft meerdere deelvisies als deeluitwerkingen op de algemene visie op het spoor. De Visie op geluidschermen is in het voorliggende kader van belang. Deze visie stelt zich tot doel meer eenheid te brengen in de toepassing van geluidschermen. De beleving van het spoor vanuit de omgeving en de beleving van het landschap vanuit de trein staan hierbij centraal. De Visie op Geluidschermen stelt dat de vormgeving van een scherm gerelateerd dient te zijn aan zijn omgeving. Zo wordt de ongewenste diversiteit langs het spoor beperkt en kan 8

11 een impuls gegeven worden aan de ruimtelijke kwaliteit van en langs het spoor. De visie ondersteunt ontwerpers bij de motivatie van hun keuze voor een geluidsscherm bij specifieke projecten en situaties. Het beschrijft een aantal veelvoorkomende situaties waarin schermen voorkomen en draagt oplossingsrichtingen aan. Op grond daarvan kan worden bepaald welk type schermen kan worden toegepast in de onderscheiden situaties. Ontwerpprincipes spoor en spooromgeving: Richtlijnen voor geluidschermen Een geluidsscherm heeft altijd twee kanten: één kant van het scherm (de binnenkant) grenst aan het spoor, de andere kant (de buitenkant) grenst aan de omgeving waar het spoor doorheen snijdt. De vormgevingseisen voor de binnenkant van het scherm komen voort uit de eigenschappen van het spoor zelf en de beleving van treinreizigers. Vormgevingseisen voor de buitenkant van een scherm worden bepaald door het karakter van de omgeving, de confrontatie met het lokale wegennet en de beleving van omwonenden en weggebruikers. Ook de binnenkant van het scherm kan voor de omgeving de zichtbare kant zijn, bijvoorbeeld in het geval van een enkelzijdig geplaatst scherm of als er vanuit hoge bebouwing op het scherm wordt neergekeken. Bij stations is de binnenkant van het geluidsscherm ook een belangrijke zijde, omdat treinreizigers op het perron tussen de schermen staan te wachten op hun trein. Bij de ontwikkeling van geluidschermen in stationsgebieden moeten zowel het schermtype, de plaats als de vormgeving op de omgeving worden afgestemd. 9

12 5. Bestaand beleid gemeente Boxmeer 5.1. Structuurvisie Boxmeer 2030 De gemeente Boxmeer heeft op 8 december 2011 de Structuurvisie Boxmeer 2030 vastgesteld. In deze structuurvisie zijn een aantal bepalingen opgenomen over de beleving van stad en land vanaf het spoor en de beleving van het spoor vanuit de omgeving. Maar deze bepalingen zijn vooral omschrijvingen en geen harde toetsingsvoorwaarden. Beleving vanaf het spoor In de Structuurvisie is de beleving vanaf het spoor als één van de sterke punten opgenomen in de sterkte-zwakteanalyse; de beleving van natuur en landschap en de afwisseling van open en gesloten landelijke en stedelijke gebieden zorgt voor herkenning en bekendheid. Om de landschappelijke kwaliteiten beleefbaar te houden, van besloten boslandschappen tot open agrarische gebieden en het Maasdal met zijn Maasheggen, dient het zicht hierop gewaarborgd te blijven. Grootschalige rode ontwikkelingen zoals woningbouw en bedrijventerreinen en de bijbehorende maatregelen die de kwaliteit van de zichten op het landschap kunnen aantasten, dienen danook voorkomen te worden. Ook boomteelt van bomen hoger dan 1,50 m wordt beperkt tot specifiek aangeduide zones ( met name ten zuidwesten van de spoorlijn tot aan de A73). Infrastructurele verbindingen zoals de spoorlijn, maar ook de snelwegen, zijn als element ondergeschikt aan het landschap. Hiermee onderscheidt Boxmeer zich van de gemeenten ten noorden en zuiden van de gemeente waar juist wel gebouwd is tot aan en met oriëntatie op de autosnelweg. Een verdere barrièrewerking van het spoor is als een bedreiging aangemerkt. Beleving van het spoor vanuit de omgeving Een verdere barrièrewerking van het spoor wordt als een bedreiging van de ruimtelijke en functionele sterktes van de gemeente Boxmeer gezien. Daarnaast dienen infrastructurele verbindingen zoals de spoorlijn, maar ook de snelwegen, in de gemeente Boxmeer als element ondergeschikt aan het landschap te zijn. Minder sterk in de structuurvisie beschreven is de bescherming van de cultuurhistorie omdat de rijke historie wordt gezien als een tweede belangrijke drager van de Boxmeerse identiteit. Aantasting van de cultuurhistorie door geluidschermen kan plaatsvinden door doorsnijding van open akkercomplexen en historische infrastructuur. In de zone tussen Sambeek en Vierlingsbeek en rondom Overloon zijn een aantal waardevolle oude open akkercomplexen aanwezig die behouden moeten blijven. De zones dienen gevrijwaard te worden van ruimtelijke ontwikkelingen die het huidige karakter aantasten, zoals het oprichten van bouwwerken en het toepassen van teelten die de karakteristieke openheid van de akkers aantasten. In de zone A73 - spoorlijn is verdichting van het landschap met hoge(re) teelten mogelijk. Daarnaast is het van belang dat de wegen die de complexen doorsnijden in verband met het waarborgen van de openheid niet begeleid worden met opgaande beplanting, zoals hagen en bomen. 10

13 Conclusie ten behoeve van de visie Geluidschermen zijn in het bovenstaande dus niet direct benoemd maar zouden daarop aansluitend, ondergeschikt aan het landschap, niet hoger mogen zijn dan de teelten van maximaal 1,50 m hoog die hier wel als passend worden gezien. Daarnaast zijn er wel hogere geluidschermen voorstelbaar in de zone waar de hoge(re) teelten ook zijn toegestaan, een deel van de zone tussen de A73 en de spoorlijn, ten westen van de spoorlijn dus en ten noorden van de A77. Met het oog op de voorgestane zichtbaarheid van de verschillende landschappen in de gemeente, van op tot besloten, dient er desalniettemin toch een grondige afweging gemaakt te worden tussen de hoogte van een eventueel geluidscherm en de zichtbaarheid van de omgeving vanuit de trein Landschapsontwikkelingsplan Het landschapsontwikkelingsplan (vastgesteld eind 2007) is een integrale visie voor het gehele buitengebied van de gemeente (inclusief een belangrijk deel van het bebouwde areaal) voor de eerstkomende 20 jaar. Het plan heeft ook als leidraad gediend bij de opstelling van het bestemmingsplan Buitengebied en als input voor de aanpassingen van het streekplan. Het plan geeft het functioneel landschappelijk raamwerk weer en de mogelijkheden voor versterking van het buitengebied en de randen van de dorpskernen. Bij de opstelling van dit plan is behoud van de bestaande waarden, die voor de kwaliteit van het landshap typerend zijn, als vertrekpunt gehanteerd. Landschappelijke deelgebieden De landschapsanalyse heeft met de lagenbenadering plaatsgevonden: geologie/geomorfologie, infrastructuur en occupatielaag zijn onderzocht. Daarmee zijn vijf landschappelijke deelgebieden onderscheiden. Voor de voorliggende visie met betrekking tot de spoorlijn zijn daarvan de Dalvlakten en de Terrasvlakten, en in mindere mate de Terraswelving, van belang die samen de hogere rug parallel aan de Maas vormen. 11

14 Ontwikkelingsrichtingen: behoud bestaand en verdere ontwikkeling Voor de verschillende deelgebieden zijn twee ontwikkelingsrichtingen gedefinieerd.: één gericht op behoud van het huidig landschap en de tweede op het verder ontwikkelen ervan. Het projectteam en een klankbordgroep hebben beide ontwikkelingsvarianten tegen elkaar afgewogen maar geen uitgesproken voorkeur voor één van beide varianten uitgesproken. Uiteindelijk is in de discussies gebleken dat de thema s zoals behouden en beheren van de huidige kwaliteit van het landschap de voorkeur krijgen. De ontwikkelingen die nodig zijn voor de gemeente, kunnen doorgevoerd worden, mits behoudend wordt omgegaan met het landschap. Visie De visie die hieruit naar voren is gekomen is per deelgebied opgesteld en beschreven en uiteindelijk in één kaart samengevat. In relatie tot de hoogte van geluidschermen zijn uit de visie geen directe aanwijzingen te halen. Wel kan de maximaal gewenste hoogte afgeleid worden uit de visie op basis van de gewenste openheid of beslotenheid die bij de deelgebieden als passend is beoordeeld en de locaties waar boomteelt (een belangrijke landbouwvorm in de gemeente) ingepast zou kunnen worden. Dalvlakten In de Dalvlakten worden in de beekdalen geen boomteelten gewenst. In de open velden nabij Holthees en Maashees zijn verschillende boomtelers aanwezig maar uitbreiding van dit grondgebruik moet hier voorkomen worden omdat deze de openheid aantasten. Binnen de open velden worden in principe geen teelten toegelaten die hoger zijn dan 1,50 m. 12

15 Terrasvlakten Op de Terrasvlakten is voor de teelt van bomen ruimte gezocht. De terrasvlakte is namelijk over het algemeen kleinschalig en relatief gesloten. In het open jonge ontginningslandschap moet de openheid echter weer behouden blijven en zijn teelten hoger dan 1,50 m niet mogelijk. In de overgangzone tussen de dalvlakte en de terrasrug zal verdichting van het landschap met hogere gewassen de oude structuur van het landschap weer zichtbaar maken. Dit is de noordzuid voerende zone ten oosten van de snelweg tot de oostrand van dit landschappelijk deelgebied. Geluidschermen zullen binnen deze zone geen afbreuk doen aan de landschappelijke karakteristieken en zouden dan ook hoger mogen zijn dan 1,5 m. Opgemerkt wordt dat de snelweg geen barrière mag zijn en dat er dwarsrelaties dienen te bestaan. Er zijn zichtlijnen opgenomen voor uitzichten vanaf de autosnelweg A73. Deze zijn niet doorgezet over de spoorlijn. Dit wordt amtelijk als een omissie van het landschapsontwikkelingsplan beschouwd en een aanvulling op dit punt wordt (ambtelijk) zeer wenselijk geacht. Deze aanvulling heeft nog niet plaatsgevonden. Terraswelving De spoorlijn gaat deels door de kern Boxmeer, deels vormt het de begrenzing van deze kern en haar uitbreiding en voor een deel gaat de spoorlijn door de velden en akkers. Bij de overgang tussen kern en buitengebied is een robuuste samenhang tussen beide het uitgangspunt. Een geluidscherm dient deze samenhang niet te verstoren. De geluidschermen kunnen hier niet hoger zijn dan de gemiddelde ooghoogte van 1,5 m van mensen. Voor de twee resterende open landbouwgebieden gelden dezelfde eisen als de open gebieden in de aansluitende Dalvlakten: er zijn geen teelten hoger dan 1,50 m toegestaan. Conclusie ten behoeve van de visie Voor de voorliggende visie kan geconcludeerd worden dat er zones zijn waarin geen beperkingen aan de hoogte van geluidschermen hoeven te worden gesteld, en dat in de als open velden en akkers getypeerde en te behouden delen, eventuele geluidschermen, aansluitend op de maximale hoogte van toegestane teelten, niet hoger mogen zijn dan 1,5 m. 13

16 5.3. Huidige bestemmingsplannen Er is bestaand gemeentelijk beleid in de vorm van de geldende bestemmingsplannen. Deze zullen ook als toetsingskader bij de aanvraag van de omgevingsvergunning worden gebruikt. In geen van de bestemmingsplannen zijn regels specifiek voor geluidschermen opgenomen. Op basis van de regels in de huidige bestemmingsplannen kunnen echter, onder de meer algemene bepalingen voor bouwwerken geen gebouwen zijnde, geluidschermen in het stedelijk gebied tot een hoogte van maximaal 5 m worden gebouwd en in het buitengebied tot een hoogte van maximaal 10 m. Dergelijke bepalingen zijn eerder voor compacte elementen bedoeld dan voor lange lijnvormige elementen als geluidschermen die (over grotere lengte) een grote invloed kunnen hebben op de ruimtelijke beleving. De bestaande bestemmingsplannen bieden veel mogelijkheden voor hoge en gesloten geluidschermen die van grote invloed kunnen zijn op de beleving van de ruimte en het stedelijk gebied, zonder dat er een afweging heeft plaatsgevonden over de wenselijkheid van hoogte en vormgeving van de geluidwerende maatregelen in relatie tot de omgeving. Conclusie ten behoeve van de visie Met de voorliggende visie wordt beoogd om de automatische mogelijkheden van de bestemmingsplannen te beteugelen wanneer voor geluidschermen gekozen zal moeten worden. Andersom bieden de bestemmingsplannen in ieder geval wel al de mogelijkheid om hogere geluidschermen te realiseren dan in de visie worden voorgestaan, wanneer dat om doelmatigheidsredenen noodzakelijk blijkt te zijn. 14

17 6. Visie geluidbeperkende maatregelen spoorzone De gemeente Boxmeer heeft dus met de Structuurvisie, het Landschapsontwikkelingsplan en de bestemmingsplannen nog geen visie waarin concrete bepalingen zijn opgenomen over de maximale hoogte (1 m, 2 m, 3 m, 4 m, ) of vormgevingswijze (doorzichtig of gesloten scherm of wallen) van geluidschermen in de spoorzone. Zonder deze visie is er geen stedenbouwkundig kader waaraan de hoogte van de eventuele geluidwerende voorziening kan worden getoetst. In deze paragraaf wordt deze omissie aangevuld. Hierbij dient nogmaals te worden opgemerkt dat het vanwege het ontbreken van een concreet akoestisch onderzoek niet duidelijk is of met de beschreven aanvullingen voldoende geluidbeperkend resultaat wordt gehaald die tevens voldoet aan de doelmatigheidseis Keuzevolgorde geluidbeperkende maatregelen Vanuit stedenbouwkundig oogpunt is het maken van geluidschermen vanwege hun barrièrewerking nauwelijks te verantwoorden. Daarbij heeft de gemeente Boxmeer, vanuit landschappelijk oogpunt, een landelijke en groene uitstraling die de gemeente graag wil behouden en versterken, terwijl geluidschermen een meer stedelijk karakter hebben. Vanwege de barrièrewerking en de te behouden sfeer wordt vanuit ruimtelijke oogpunt de volgende keuzevolgorde in geluidbeperkende maatregelen gehanteerd: 1. Bronmaatregelen: raildempers, 2. Maatregelen bij de ontvanger: gevelmaatregelen, 3. Geluidoverdrachtsmaatregelen: geluidschermen en geluidwallen. Het toepassen van geluidschermen en geluidwallen wordt derhalve pas toegestaan wanneer raildempers en gevelmaatregelen financieel niet doeltreffend blijken te zijn. In de volgende paragraaf worden de maximaal voorgestane hoogte en de globale vormgeving beschreven Globale vormgevingseisen geluidoverdrachtsmaatregelen Ten aanzien van de mogelijkheden voor raildempers en maatregelen aan de gevel is voldoende beschreven in paragraaf 2.1. Bij de geluidschermen vindt nog een verdere uitsplitsing plaats naar de bestaande situatie en de omgeving: Een zekere mate van continuïteit is het uitgangspunt, sterke afwisseling in aanwezigheid en afwezigheid van schermen en diversiteit in materialisering dient voorkomen te worden: o Continuïteit van openheid: korte stukken scherm, tot circa 50 m, moeten voorkomen worden, omdat dit ruimtelijk gezien geen onderling verband heeft. Alleen het kunnen begrijpen vanuit de techniek, er staat toevallig een woning achter, is onvoldoende. Ook voor treinreizigers past een plotseling kort scherm niet binnen de vloeiende reiservaring. o Continuïteit van geslotenheid: openingen in een spoorscherm tot circa 50 m worden alleen toegepast waar deze een stedenbouwkundig betekenis hebben: er is een voor iedereen verklaarbare reden voor afwezigheid van het scherm: hier is een weg, een groenstructuur, een bijzonder zicht aanwezig. Als deze betekenis er niet is, dan zouden er geen relatief smalle openingen in plaats mogen vinden, ook al is er vanuit milieutechnisch oogpunt geen noodzaak voor een scherm. 15

18 Alle geluidschermen worden zo laag mogelijk aangelegd. Voetgangers en fietsers kunnen zo veel mogelijk over de schermen heen kijken en vanuit de trein blijven de dorpen zichtbaar. Om dit te bewerkstellingen zouden de schermen vanaf het maaiveld niet hoger mogen zijn dan 1,5 m. Dit sluit aan op de 1,5 m maximale hoogte voor boomteelten die in de gemeentelijke structuurvisie worden toegestaan. Omdat de bovenkant van de rail in algemeenheid tot circa 0,5 m boven het maaiveld is gelegen, zou in de akoestische berekeningen uitgegaan moeten worden van een hoogte van circa 1,0 m bovenkant spoor. Of dit tot realistische oplossingen leidt, kan pas worden onderzocht als de akoestische berekeningen zijn verricht. Als er voldoende ruimte is, wordt er, zeker in de nabijheid van het buitengebied, een grondwal (begroeid of als grasberm) toegepast. Ook aansluitend op open stedelijke groenstructuren zijn grondwallen (begroeid of als grasberm) een passende oplossing. Binnen een parkachtige inrichting zijn andere groene elementen als hagen ook mogelijk. Als er een bestaand scherm is wordt hierop aangesloten met hoogte en materiaal. Bij de plekken met betekenis zoals een kruisende weg of groenstructuur worden geen schermen of transparante schermen geplaatst. De gemeente Boxmeer is een landelijke gemeente waar een groene uitstraling van de leefomgeving gewenst is. De spoorlijn in de kernen van de gemeente loopt nergens langs of kruist nergens wegen met een zware verkeersfunctie waar een meer stedelijke en harde (stenige of glazen) materialisering op aan zou kunnen sluiten. In overige situaties, binnen de dorpen, wordt het geluidscherm daarom begroeid vanaf de dorpszijde. De verticale geluidschermen die het zicht blokkeren kunnen dan met de begroeiing nog een versterking van een groenbeleving in de woonomgeving geven. Behoud van de groene uitstraling bij zowel station Boxmeer als station Vierlingsbeek dient ook vanaf de perrons uitgangspunt te zijn. Hier dus geen glazen of dichte schermen zonder begroeiing toepassen Concrete visie op het onderzoeksgebied omgeving Holthees Cultuurhistorie: historische wegenstructuur Op onderstaande afbeeldingen is de historische structuur te zien die bij de aanleg van de spoorlijn rond 1880 werd doorsneden en werd aangevuld met een weg aan weerszijden van de doorsnijding. 16

19 Huidige ruimtelijke situatie In de huidige situatie ligt dit gedeelte van de spoorlijn in het buitengebied en heeft voor ongeveer de helft begeleiding door middel van hoog opgaande beplanting (noordzijde) of aan één zijde de achterkant van woonpercelen (zuidzijde). Op de andere helft ligt de spoorlijn helemaal vrij. De hiernavolgende plaatjes illustreren dit. Zicht op de Parallelweg, het noordelijke deel van het onderzoeksgebied: bomen begeleiden de spoorbaan. 17

20 Zicht over de Parallelweg in noordelijke richting, nabij de spoorovergang aan de Gildestraat-Loonseweg Zicht vanaf de Parallelweg in zuidelijke richting op de spoorwegovergang. Links de eerste bebouwing van Holthees aan de Gildestraat, rechts de bebouwing aan de Loobeekweg. Zicht vanaf de spoorwegovergang in zuidelijke richting. Links de Sint Jozeflaan en rechts de bebouwing aan de Loobeekweg. Dit gedeelte laat een open terrein zien waaroverheen de bewoners aan de Loobeekweg het dorp Holthees zien liggen. 18

21 Uitgang dorp Holthees in de directe nabijheid van het spoor met zicht op de bebouwing aan de Loobeekweg. Zicht vanaf de Loobeekweg op de entree van het dorp Holthees. Uitzicht voor de bebouwing aan het noordelijke deel van de Loobeekweg, in oostelijke richting over de spoorlijn heen: open veld en achterzijde dorp Holthees. 19

22 Uitzicht voor de bebouwing aan het zuidelijke deel van de Loobeekweg, in oostelijke richting over de spoorlijn heen: achterkanten van bebouwing aan de Sint Jozeflaan. Zicht vanaf de Sint Jozeflaan op de kruising met het Afleidingskanaal, in westelijke richting. Grondwal en onderbreking Wanneer het noodzakelijk blijkt te zijn om een geluidscherm te moeten plaatsen op deze locatie, dient vanwege de ligging in het buitengebied gezocht te worden naar de mogelijkheden van toepassing van een grondwal met gras danwel een begroeiing ter plaatse van de huidige bomenrij. Achter de percelen die met de achterkanten naar de spoorlijn staan zou een grondwal met opgaande beplanting de landelijke sfeer kunnen versterken doordat daarmee de muren op de achterste perceelsgrenzen niet meer zichtbaar zullen zijn. Ter hoogte van de spoorwegovergang bij de Gildestraat Loonseweg dient een grondwal voorkomen te worden om de visuele relatie in de historische wegenstructuur en het zicht op de entree van het dorp Holthees te behouden. 20

23 Bijlagen 21

24 22

25 Bijlage 1: Relevante structuurvisie kaarten 23

26 24

27 Bijlage 2: Relevante kaarten landschapsontwikkelingsplan De ligging van de spoorlijn is ten behoeve van de Stedenbouwkundige visie geluidbeperkende maatregelen spoorzone gemeente Boxmeer met een rode lijn op de kaart aangeduid. 25

28 De ligging van de spoorlijn is ten behoeve van de Stedenbouwkundige visie geluidbeperkende maatregelen spoorzone gemeente Boxmeer met een rode lijn op de kaart aangeduid. 26

29 De ligging van de spoorlijn is ten behoeve van de Stedenbouwkundige visie geluidbeperkende maatregelen spoorzone gemeente Boxmeer met een rode lijn op de kaart aangeduid. 27

30 De ligging van de spoorlijn is ten behoeve van de Stedenbouwkundige visie geluidbeperkende maatregelen spoorzone gemeente Boxmeer met een rode lijn op de kaart aangeduid. 28

31 Bronvermelding Stedenbouwkundige visie geluidschermen op akoestische rapportage Grontmij 3 september 2013, gemeente Helmond Spoor in cijfers 2011, september 2011, Rail Cargo information Netherlands Bureau Sanering Verkeerslawaai, Ministerie van Infrastructuur en Milieu Visie op de omgeving van spoor en station. Bijdrage aan het spoorbeeld. Must Stedenbouw en Strootman Landschapsarchitecten i.o.v. Bureau Spoorbouwmeester, juli 2012 Structuurvisie Boxmeer 2030, Bureau Kragten i.o.v. gemeente Boxmeer, december 2011 Landschapsontwikkelingsplan gemeente Boxmeer, Bureau Kragten i.o.v. gemeente Boxmeer, september