To Know Personality Is to Measure it. Introducing a Dutch Brief Form of the Multidimensional Personality Questionnaire. A.

Transcriptie

1 To Know Personality Is to Measure it. Introducing a Dutch Brief Form of the Multidimensional Personality Questionnaire. A. Eigenhuis

2 Persoonlijkheid meten is het weten Een Nederlandse korte versie van de Multidimensionele Persoonlijkheidsvragenlijst De Multidimensionele Persoonlijkheidsvragenlijst (Multidimensional Personality Questionnaire, MPQ; Tellegen, 1982; Tellegen & Waller, 2008) is een meetinstrument dat als pretentie heeft het volledige domein van normale persoonlijkheidsvariatie te beschrijven. Het onderliggende model heeft een hiërarchisch karakter met 11 primaire trekken die opgaan in 3 hogere-orde constructen. Positieve Emotionaliteit bestaat uit Welzijn, Dominantie, Ambitie en Sociale Binding; Negatieve Emotionaliteit beslaat Stress Reactiviteit, Agressie en Vervreemding; Geremdheid is het hogere-orde construct voor Controle, Voorzichtigheid en Conservatisme. Het is niet mogelijk gebleken Absorptie op een bevredigende manier te plaatsen onder één van de hogere-orde constructen, met als gevolg dat deze trek een status aparte heeft. Het instrument is het resultaat van vele cycli van wat Cattell een Inductieve-Hypothetico-Deductieve (IHD; Cattell, 2014) procedure heeft genoemd. Theorie en empirie samen hebben aanleiding gegeven tot initiële hypothesen over het domein van persoonlijkheid; al bestaande items werden geselecteerd en nieuwe werden geschreven; factoranalytische procedures werden toegepast en de uitkomst van deze procedures informeerde een volgende ronde van hypothesevorming; de vragenlijst werd aangepast, enzovoorts. Onderzoek met verschillende soorten steekproeven heeft laten zien dat de Amerikaanse versie van de MPQ een goede betrouwbaarheid heeft. Verder bleken correlaties met andere instrumenten in lijn met wat op basis van theorie verwacht mag worden (Tellegen & Waller, 2008). Ook voorspelden de schaalscores gedrag (Kamp, 1986), was het met behulp van de MPQ mogelijk onderscheid te maken tussen verschillende vormen van psychopathologie (zie bijvoorbeeld McGue et al., 1999, 1997; Miller et al., 2003) en bleek het instrument klinische variabelen beter te voorspellen dan de meeste andere persoonlijkheidsvragenlijsten (Grucza & Goldberg, 2007). Deze positieve resultaten maken het opportuun een Nederlandse versie van de MPQ te ontwikkelen. Met dit proefschrift hadden we twee doelen voor ogen: (1) het ontwikkelen en valideren van een Nederlandse korte versie van de MPQ (de MPQ Brief-Form Netherlands; MPQ-BF-NL) en (2) bijdragen aan de kennis over individuele verschillen in persoonlijkheid. Beide doelen werden tegelijkertijd gediend door de nieuw ontwikkelde MPQ-BF-NL te gebruiken in onderzoek naar cross-culturele verschillen in persoonlijkheid, persoonlijkheid in algemene en klinische steekproeven en de relatie tussen persoonlijkheid en breinstructuur. Ontwikkeling en psychometrische eigenschappen van de MPQ-BF-NL Ontwikkeling en initiële validering In hoofdstuk 2 wordt de ontwikkeling van de MPQ-BF-NL beschreven en worden initiële gegevens gepresenteerd over de validiteit van de interpretatie van de schaalscores. Representatieve Nederlandse en Amerikaanse steekproeven zijn gebruikt voor de ontwikkeling en kruisvalidering van het instrument, en studentsteekproeven zijn gebruikt voor externe validering. Onze itemselectie-strategie repliceert de ontwikkeling van de Amerikaanse korte versie van de MPQ (de MPQ Brief-Form; MPQ-BF; Patrick et al., 2002). Omdat items zijn geselecteerd op basis van hun psychometrisch functioneren binnen de Nederlandse representatieve steekproef is de itemselectie niet identiek aan die van de Amerikaanse MPQ-BF. 135 van de oorspronkelijke 276 items zijn behouden door 12 items te selecteren voor elk van de primaire trekschalen (plus 3 items die nodig zijn om indices van responsinconsistentie te kunnen schatten). 1

3 Voor alle primaire trekschalen, met uitzondering van Welzijn en Stress Reactiviteit, zijn 12 items geselecteerd met hoge item-rest correlaties en met hoge ladingen op de relevante component uit een Principale Componenten Analyse (PCA) op data verkregen door afname van de volledige versie van de MPQ. Met het oog op domeinrepresentatie moesten de geselecteerde items samen ook alle facetten van de schalen omvatten. De korte versie van Welzijn (11 items) en Stress Reactiviteit (14 items) die eerder door Tellegen (1982) waren ontwikkeld zijn aangepast zodat elk van beide schalen uiteindelijk 12 items bevatte. De belangrijkste overweging voor itemselectie en itemsubstitutie was het minimaliseren van de correlatie tussen de schalen. Door middel van een gewogen somscore van alle primaire trekschalen (met uitzondering van Absorptie) is het mogelijk om MPQ-BF-NL hogere-orde trekscores af te leiden. De weging van de verschillende schalen is bepaald door de oorspronkelijke lange versies van de primaire trekschalen te voorspellen vanuit de korte versies met behulp van een regressiemodel. Interne consistenties van de MPQ-BF-NL blijken over het algemeen goed en vergelijkbaar met die van de Amerikaanse korte versie. Verder hebben we hoge correlaties met de Amerikaanse volledige versie gevonden, en convergeerde de hogere-orde structuur grotendeels met de structuur van de originele MPQ. De convergente en divergente relaties met schalen van andere meetinstrumenten waren consistent met de verwachtingen: Positieve Emotionaliteit was positief geassocieerd met sociaal en activerend gedrag, Negatieve Emotionaliteit met angst en Geremdheid was negatief geassocieerd met impulsiviteit en externaliserende gedragingen. Meetinvariantie over culturen, algemene en klinische steekproeven en over mannen en vrouwen Hoofdstuk 3, 4 en een deel van hoofdstuk 7 beslaat onderzoek naar meetinvariantie van de MPQ-BF-NL over respectievelijk Amerikaanse en Nederlandse steekproeven (hoofdstuk 3), over algemene en klinische steekproeven (hoofdstuk 4) en over mannen en vrouwen (hoofdstuk 7). Onderzoek naar meetinvariantie is van belang wanneer men een instrument wil afnemen bij mensen die behoren tot verschillende populaties (bijv. culturen; algemene/patiëntpopulaties), omdat het duidelijk maakt of dezelfde constructen op dezelfde manier worden gemeten bij de verschillende populaties. Bovendien is het slechts dan mogelijk op een valide manier trekwaarden van mensen afkomstig uit verschillende populaties met elkaar te vergelijken wanneer er sprake is van meetinvariantie. Ook is meetinvariantie een voorwaarde voor het generaliseren van onderzoeksresultaten verkregen met een specifieke steekproef naar andere soorten steekproeven (bijv. het generaliseren van kennis verkregen met behulp van de originele Amerikaanse MPQ naar de Nederlandse context). Schending van meetinvariantie is zichtbaar in item bias of Differentieel Item Functioneren (DIF) over populaties. De verschillende onderzoeken naar meetinvariantie van de MPQ-BF-NL lieten zien dat, wanneer elke schaal afzonderlijk werd bekeken, de minste bias (voor 4% van de items) zichtbaar was wanneer mannen en vrouwen werden vergeleken. Iets meer bias bleek te bestaan over algemene en klinische steekproeven (voor 10% van de items). De meeste bias kwam naar voren over Amerikaanse en Nederlandse steekproeven (voor 19% van de items). Het merendeel van de bias vonden we in de drempelwaarden van de items (oftewel moeilijkheidsparameters). Item bias leek geen problemen op te leveren voor het vergelijken van ruwe schaalscores van mannen en vrouwen, en ook niet van schaalscores afkomstig van algemene en klinische steekproeven. Ruwe schaalscores kunnen echter niet zonder meer valide vergeleken worden tussen mensen uit Amerikaanse en Nederlandse steekproeven. Bijdragen aan de kennis over persoonlijkheid De hoofdstukken waarin de ontwikkeling en psychometrische eigenschappen van de MPQ-BF-NL centraal staan (hoofdstukken 2, 3, 4 en deel van hoofdstuk 7), bieden niet alleen informatie over de validiteit van inferenties de gemaakt 2

4 worden op basis van scores verkregen met het instrument, maar ze dragen ook bij aan onze algemene kennis over persoonlijkheid. Samen met de meer fundamenteel georiënteerde onderzoeken beschreven in hoofdstukken 5 en 6 worden in dit proefschrift de volgende theoretische onderwerpen aangedaan: (a) verschillen in persoonlijkheid tussen verschillende populaties (hoofdstukken 3, 4 en deel van hoofdstuk 7); (b) de gemeenschappelijke structuur van normale en pathologische persoonlijkheid (hoofdstukken 4 en 5); (c) de realistische basis van persoonlijkheid (hoofdstukken 3, 4, 6 en deel van hoofdstuk 7). Verschillen in persoonlijkheid tussen verschillende populaties Omdat het door meetinvariantie-onderzoek mogelijk was scores te corrigeren voor DIF (zie hoofdstukken 3, 4 en deel van hoofdstuk 7) konden we zuivere vergelijkingen maken tussen gemiddelde trekwaarden van verschillende steekproeven. De meest uitgesproken verschillen bestonden tussen gemiddelde trekwaarden van de algemene en klinische steekproeven. De klinische steekproef werd gekarakteriseerd door aan de ene kant lage scores op Welzijn en Conservatisme, en aan de andere kant hoge scores op Stress Reactiviteit en Vervreemding. Verschillen tussen mannen en vrouwen en tussen de Amerikaanse en Nederlandse steekproeven waren kleiner, hoewel ook duidelijk aanwezig. Vrouwen scoorden gemiddeld hoger op Sociale Binding en op Stress Reactiviteit dan mannen, terwijl ze over het algemeen lager scoorden op Dominantie, Ambitie en Agressie. Ditzelfde patroon kon geïdentificeerd worden in de groepsverschillen tussen de Amerikaanse en de Nederlandse steekproeven. Deze observaties suggereren dat de Amerikaanse samenleving, in vergelijking met de Nederlandse meer gemeenschapszin en minder dominantie stimuleert. De gemeenschappelijke structuur van normale en pathologische persoonlijkheid Steeds meer onderzoek laat zien dat normale en pathologische persoonlijkheid te vatten zijn in dezelfde algemene dimensies. Om daadwerkelijk vast te stellen dat normale en pathologische persoonlijkheid structureel gelijk zijn moet er aangetoond worden dat de structuur van instrumenten die normale persoonlijkheidsvariatie in kaart brengen generaliseert naar klinische steekproeven. Als dit niet het geval is dan is persoonlijkheid bij klinische populaties mogelijk verstoord op een manier dat men moet concluderen dat de persoonlijkheid bij deze mensen kwalitatief anders is dan de persoonlijkheid van mensen uit de algemene bevolking. Hoofdstuk 4 draagt bij aan de al bestaande evidentie voor de gemeenschappelijke structuur van normale en pathologische persoonlijkheid door te laten zien dat er sprake is van strikte meetinvariantie over algemene en klinische steekproeven voor het volledige multidimensionele model van de MPQ-BF-NL. Een bescheiden hoeveelheid DIF was aanwezig wanneer de schalen afzonderlijk van elkaar bekeken werden (voor 10% van de items). De bias die aanwezig was (die met name de moeilijkheid van de items betrof) zou verklaard kunnen worden doordat mensen uit de klinische steekproef in vergelijking met mensen uit de algemene steekproef meer tegenslagen te verduren krijgen, of dat in elk geval als zodanig ervaren (in plaats van dat de geobserveerde verschillen betrekking hebben op kwalitatieve verschillen in persoonlijkheidsstructuur). Erkenning voor het idee dat normale en pathologische persoonlijkheid dezelfde structuur hebben is af te leiden uit het alternatieve model voor persoonlijkheidsstoornissen dat gepresenteerd wordt in Sectie III van DSM-5 (American Psychiatric Association, 2013). In dit model wordt persoonlijkheidspathologie beschreven door vijf dimensionele constructen die lijken op degenen die onderscheiden worden in de vijf-factormodellen of Big-Five. Elk van de trekken bestaat uit een aantal trek-facetten, en de categoriële DSM-IV persoonlijkheidsstoornissen kunnen beschreven worden door specifieke combinaties van trek-facetscores. De specifieke constellaties van scores, of profielen, zijn door een rationele methode vastgesteld (oftewel, door expert consensus). Een nadeel hiervan is dat de verschillende profielen wellicht niet overeenkomen met hoe scores daadwerkelijk systematisch samengaan. In hoofdstuk 5 laten we zien dat profielen van persoonlijkheidspathologie ook empirisch afgeleid kunnen worden. Verder laten we zien dat deze profielen niet alleen 3

5 bruikbaar zijn voor het beschrijven van persoonlijkheidspathologie, maar dat ze ook bijdragen aan de evidentie voor het idee van een gemeenschappelijke structuur van normale en pathologische persoonlijkheid. Met behulp van multivariate normal mixture modeling bleken we in staat verschillende persoonlijkheidsprofielen te onderscheiden binnen algemene en klinische steekproeven. De profielen van de klinische steekproef waren te herleiden tot een subset van de algemene populatiesteekproef die gekarakteriseerd werd door extreme scores op primaire emotionele risicofactoren voor psychopathologie, namelijk de schalen Welzijn en Stress Reactiviteit. De profielen reflecteerden internaliserende en externaliserende persoonlijkheidsstijlen en hadden een lage prevalentie in de algemene populatiesteekproef. De groep personen met dergelijke profielen uit de algemene populatiesteekproef hadden aanzienlijk meer adaptieve gemiddelde scores op de verschillende MPQ-BF-NL schalen dan personen uit de klinische steekproef: in andere woorden, kwantitatieve verschillen waren onderscheidend voor adaptief en pathologisch functioneren binnen kwalitatief dezelfde profielen. Samenvattend hebben we bijgedragen aan de evidentie die er is voor de gemeenschappelijke structuur van normale en pathologische persoonlijkheid. Dit hebben we bereikt door strikte meetinvariantie aan te tonen over een algemene en een klinische steekproef voor het volledige multidimensionele model van de MPQ-BF-NL. Tegelijkertijd boden onze resultaten de mogelijkheid om te speculeren over specifieke pathologische invloeden op de expressie van persoonlijkheid. Ons werk over de empirische derivatie van persoonlijkheidspathologie-profielen illustreert een manier waarop men op een empirische manier hybride dimensioneel-categoriële conceptualisaties kan afleiden voor persoonlijkheid en persoonlijkheidspathologie zoals geëxpliciteerd in sectie III van DSM-5. De realistische basis van persoonlijkheid Aan het model van de MPQ ligt een realistisch trekperspectief ten grondslag, wat inhoudt dat ervan uitgegaan wordt dat gemeenschappelijke trekken (die opgaan voor groepen mensen) individuele trekken (die opgaan voor specifieke personen) goed kunnen benaderen. Deze individuele trekken zouden onafhankelijk van hun definitie bestaan in de vorm van psychobiologische structuren. Een voorwaarde voor het opgaan van het realistische trekmodel is dat de trekken universeel toepasbaar moeten zijn: ze moeten individuele verschillen in persoonlijkheid van verschillende groepen personen kunnen beschrijven, ongeacht hun sekse en culturele achtergrond (naast andere eigenschappen). In hoofdstukken 2, 3 en 7 laten we zien dat de primaire trekschalen van de MPQ-BF-NL toepasbaar zijn op zowel mannen als vrouwen, en op mensen uit de Verenigde Staten en Nederland (d.w.z. we konden configurele meetinvariantie vaststellen). Dit houdt in dat de trekconstructen validiteit hebben binnen al de door ons verzamelde steekproeven. De specifieke structuur van de schalen varieerde echter wat over steekproeven (d.w.z. strikte meetinvariantie hebben we niet kunnen vaststellen voor alle schalen). Met betrekking tot de vergelijking van Amerikaanse en Nederlandse data kon deze variatie over het algemeen verklaard worden door subtiele linguïstische of culturele verschillen. Voor de vergelijking van mannen en vrouwen kon de variatie over het algemeen verklaard woorden door het bestaan van heterotypische instabiliteit: de expressie van sommige trekken is afhankelijk van sekse, ongeacht de specifieke trekwaarde. Dat de constructen universeel zijn is een noodzakelijke, maar niet voldoende voorwaarde om de realistische aanname te handhaven. Zelfs als trekken refereren naar universeel gedeelde constructen, dan nog kunnen ze sociale constructies betreffen die het resultaat zijn van gemeenschappelijke processen in persoonsperceptie (Block, 1995; Tellegen, 1991b, 1993). Het is dus alsnog mogelijk dat de concepten geen psychobiologische basis hebben. Vele onderzoeken laten zien dat er associaties bestaan tussen breinstructuur en persoonlijkheid. Dit suggereert dat persoonlijkheid direct te herleiden is tot breinstructuur. De resultaten zijn echter heterogeen en inconsistent. Specifieke trekken worden gelinkt aan vele verschillende breinstructuren die meerdere functies hebben. Verder worden specifieke associaties slechts zelden 4

6 gerepliceerd. In hoofdstuk 6 staat onderzoek beschreven waarin we de hypothese hebben getoetst dat veel van de gerapporteerde associaties toevalsbevindingen zijn. Hiervoor hebben we een jongvolwassenensteekproef in tweeën gedeeld en in de eerste, exploratieve, helft gezocht naar associaties tussen de MPQ-BF-NL primaire trekschalen en witte en grijze stof. Vervolgens hebben we de gevonden associaties getoetst in de tweede, kruisvalidatiehelft van de steekproef. Vele associaties kwamen naar voren in de exploratieve analyses, maar geen van de associaties werd gerepliceerd in de kruisvalidatiehelft van de steekproef. Een directe link tussen de MPQ-BF-NL scores en hersenanatomie kon dus niet vastgesteld worden, wat suggereert dat veel van de gerapporteerde persoonlijkheid-brein associaties ook niet robuust zijn. Het zou evengoed zo kunnen zijn dat een groot deel van individuele verschillen in persoonlijkheid toe te schrijven kunnen zijn aan verschillen in brein-structuur of -functioneren. We speculeren echter dat persoonlijkheid beter geconceptualiseerd kan worden als een emergent construct dat het resultaat is van complexe interacties tussen deze structuren en processen. Deze stellingname moet natuurlijk verder onderzocht worden. Recent ontwikkelde technieken voor dynamisch causaal modeleren zouden toegepast kunnen worden voor onderzoek hiernaar (Friston et al., 2003). Samengevat hebben we laten zien dat de constructen die gemeten worden door de MPQ-BF-NL universeel zijn in zoverre dat ze toepasbaar zijn voor zowel mannen als vrouwen, zowel in de Verenigde Staten als in Nederland. Ook zijn we in staat gebleken om hypothesen te formuleren over culturele en linguïstische invloeden op de expressie van persoonlijkheid. Een directe link tussen persoonlijkheid en hersenanatomie hebben we echter niet kunnen vinden, wat impliceert dat als men persoonlijkheid tot hersenstructuur- en functie wil herleiden dit gezocht moet worden in een meer complexe relatie tussen de twee. Conclusie De MPQ-BF-NL is een breedband persoonlijkheidsvragenlijst die de Nederlands-Vlaamse taalregio een instrument biedt met goede eigenschappen voor zowel gebruik in onderzoek als in de klinische praktijk. Tijdens het ontwikkelen en valideren van de MPQ-BF-NL hebben we ook bijgedragen aan fundamentele kennis over persoonlijkheid met betrekking tot cross-culturele verschillen, psychopathologische expressie en de neurologische basis. 5