Stabiliteit. Rondje Europa. vatie/horizon Vrij verkeer van werknemers. Zonder bedrijfsleven geen welvarend Europa. Corporate governance

Transcriptie

1 publicatie van VNO-NCW en mkb-nederland Mededinging Pensioenen Euro Corporate governance lement Rondje Europa Corporate Social Responsibility Stabiliteit Toezicht gie efficiëntie vatie/horizon 2020 pese Unie e Raad CO 2 -emissiehandel Monetaire Unie Flexicurity Biotechnologie Arbeidsomstandigheden Vrij verkeer van werknemers Groei Octrooi Zonder bedrijfsleven geen welvarend Europa Actuele onderwerpen voor Europa in 2013

2 Rondje Europa Zonder bedrijfsleven geen welvarend Europa Actuele onderwerpen voor Europa in 2013

3 Rondje Europa vno-ncw vno-ncw is de grootste centrale ondernemingsorganisatie van Nederland. Zij behartigt de gemeenschappelijke belangen van 160 brancheverenigingen met hun ruim aangesloten ondernemingen. De vijf bij vno-ncw aangesloten regionale werkgeversverenigingen en Jong Management vertegenwoordigen persoonlij ke leden. vno-ncw representeert 90 procent van de werkgelegenheid in de marktsector. Adres Postbus aa Den Haag Telefoon Fax Internet mkb-nederland Met ruim bedrijven en instellingen uit 135 brancheorganisaties en 250 regionale en lokale ondernemersverenigingen is de Koninklijke Vereniging mkb-nederland dé centrale werkgeversorganisatie voor het midden- en kleinbedrijf. mkb- Nederland bundelt de belangen van ondernemers en ondernemersorganisaties in het mkb en (publieke) instellingen die zich met ondernemerschap identificeren met als doel het ondernemerschap in al zijn facetten te versterken. Adres Postbus aa Den Haag Telefoon Fax Internet Kantoor Brussel (vno-ncw en mkb-nederland) Adres Archimedesstraat 5, bus 4 b-1000 Brussel Telefoon (0) Fax (0) brussel@vno-ncw.nl vno-ncw, mkb-nederland januari 2013 isbn: Ontwerp en opmaak: Curve, grafische vormgeving bno 2

4 inhoud Voorwoord 5 Zonder bedrijfsleven geen welvarend Europa 7 Algemene beschouwing 1. Een effectief Europees economisch bestuur als grondvest voor de euro 9 2. Een duurzaam ondernemingsklimaat voor de industrie Open markten: binnen en buiten Europa Een goed functionerende Europese arbeidsmarkt Alle Europese dossiers van A t/m Z 17 Bijlage 43 EU-lobby VNO-NCW en MKB-Nederland 3

5 4 Rondje Europa

6 Voorwoord vno-ncw en mkb-nederland brengen jaarlijks een zogenaamd Rondje Europa uit. Hierin wordt ingegaan op voor het bedrijfsleven relevante thema s die het komend jaar spelen in Europa met daarbij de opvatting van vno-ncw en mkb- Nederland. Rondje Europa wordt uitgebracht onder verantwoordelijkheid van het Brusselse kantoor, met inbreng van het gemeenschappelijke beleidsbureau van vno-ncw en mkb-nederland in Den Haag. Actuele ontwikkelingen in de loop van het jaar worden in onze elektronische nieuwsbrief Blik op Europa opgenomen en verwerkt in de vakdossiers op onze beide websites. De opzet van dit Rondje is ten opzichte van de vorige versies wat veranderd met het oog op de leesbaarheid. In het eerste deel wordt een algemene beschouwing gegeven en worden onze vier prioriteiten toegelicht. In het tweede deel komen de specifieke dossiers aan de orde. Kantoor Brussel vno-ncw en mkb-nederland Joke van den Bandt-Stel Mario van Mierlo Willem de Goede Kirsten Guyaux-Stuckens Marianne van der Mersch Nicole Nederveen Jacqueline Vermaas Raymon van der Palen (stagiair) Brussel, januari 2013 De tekst van dit Rondje Europa werd medio december 2012 afgesloten. 5

7 6 Rondje Europa

8 Zonder bedrijfsleven geen welvarend Europa Algemene beschouwing 2012 was wederom een bewogen jaar voor Europa. Meer dan ooit tevoren zagen wij vanuit Kantoor Brussel dat uitkijkt op de zetels van de Europese Commissie en de Europese Raad vele colonnes van geblindeerde auto s en politieagenten te motor het Brusselse straatbeeld overnemen. Weer een Europese top. Om vervolgens in de vroege uren van de ochtend te mogen vaststellen dat deze top ondanks de vooraf opgevoerde druk toch niet zo historisch was geworden als gehoopt. Toch zijn er ook in 2012 weer grote stappen voorwaarts gezet. Zo is er een fiscaal pact gesloten (weliswaar zonder de Britten en de Tsjechen) en is het noodfonds versterkt. Ook zijn we op weg naar een bankenunie met een depositogarantiestelsel en hebben we op de valreep overeenstemming bereikt over een gemeenschapsoctrooi (weliswaar zonder de Spanjaarden en de Italianen). De aandacht voor Europa in de Nederlandse verkiezingen is wel historisch te noemen. Nooit eerder werd Europa bij verkiezingen voor de Tweede Kamer zo duidelijk als sleutelonderwerp aangemerkt door kiezers en politici. Europa dook zo ook op in het Nederlandse straatbeeld. Op de Malietoren, ons Haagse hoofdkwartier, hing een banner met de leus Kies voor Europa en je baan. Ondernemers hingen de Europese vlag uit. Sluitstuk van onze pro-europacampagne was de uitzending waarin een aantal ondernemers groot en klein vertelden hoe belangrijk Europa en de Europese Unie zijn voor hun bedrijf. De rode draad was helder: We verdienen in Nederland met zijn allen 600 miljard euro. We voeren voor 500 miljard uit, 400 miljard aan goederen en 100 miljard aan diensten. Ongeveer driekwart daarvan gaat naar Europese lidstaten. Nederland leeft van Europa. En een stabiel en gezond Europa betekent dus een welvarender Nederland. Belangrijk is dat het publieke debat over Europa, zeven jaar na het referendum over de Grondwet, weer is gevoerd. Willen we van Europa een succes maken dan moeten we consequent op alle niveaus het debat en de discussie aangaan. We zullen continu campagne moeten voeren. Alleen zo kan het maatschappelijk draagvlak gecreëerd worden om de besluiten te nemen die nodig zijn voor een sterk Europa. Daarbij hoort ook dat de politici, in Brussel en in de lidstaten, hun verantwoordelijkheid durven te nemen en helder en transparant verantwoording durven af te leggen aan de burgers. Op de lange termijn maakt dit de weg vrij voor een steeds rationeler debat over de optimale bestuursinrichting van de Europese Unie. Mogelijk is dan de conclusie dat we soms met minder Europa toekunnen, bijvoorbeeld op het gebied van pensioenregelgeving. Vaak zal ook de conclusie zijn dat we meer Europa nodig hebben, onder meer wanneer het aankomt op het economisch bestuur van de eurozone. Op sommige terreinen is een verdere deling van soevereiniteit tussen lidstaten naar onze mening namelijk onvermijdelijk. De rol van maatschappelijke organisaties bestaat er uit een constructieve bijdrage te leveren aan de verschillende discussies. vno-ncw en mkb-nederland proberen, deels via Europese koepels als businesseurope en ueapme, alle betrokkenen zo goed mogelijk te informeren. Dit doen wij aan de hand van vier prioriteiten, die elk in één van de volgende hoofdstukken nader aan bod zullen komen. Het zal niemand verbazen dat onze eerste en belangrijkste prioriteit is het verstevigen van het Europese economische bestuur dat als grondvest dient voor de eurozone. De eurozone wordt door de eerder genoemde institutionele aanpassingen zonder meer versterkt. Bovendien gaan de ontwikkelingen in onze nog relatief jonge muntunie sneller dan zij in vele al veel langer bestaande muntunies ooit zijn gegaan. De aanpassingen leiden onomkeerbaar wanneer door de sluier van de dagelijkse nog steeds bestaande hectiek wordt heengekeken tot een veel beter geïntegreerde economische unie. Echter, er moet voor worden gewaakt dat de huidige hervormingsdrang afzwakt naar mate de economie weer aantrekt. Het bestuurlijk fundament waarop wij de eurozone nu stoelen moet toekomstbestendig zijn. Tegelijkertijd mag niet vergeten worden dat achter de eurocrisis ook een concurrentiecrisis schuilgaat. In hoeverre maakt huidige en toekomstige Europese regelgeving het onze bedrijven (on)mogelijk om te concurreren met bedrijven uit de opkomende economieën? De Nederlandse industrie staat onder druk, onder andere als gevolg van relatief strenge milieueisen in Europa. Onze tweede prioriteit is dan ook het scheppen van een duurzaam ondernemingsklimaat in Europa, waarbij een mondiaal gelijk speelveld in alle gevallen het uitgangspunt zou moeten zijn. Indien dat niet mogelijk is dient een oplossing te worden gevonden waarbij zowel de prikkel om te innoveren als de mogelijkheid om te kunnen concurreren moeten blijven bestaan. 7

9 Rondje Europa Daarnaast is het voor het bedrijfsleven van wezenlijk belang dat zij toegang heeft tot een zo groot mogelijke markt om haar goederen en diensten af te zetten. Nederland is en blijft immers een exportland. Het openen van deze markten voor onze bedrijven is daarom onze derde prioriteit. Het betreft hier zowel toegang tot de interne markt als toegang tot de markten van landen buiten de Europese Unie. Het is allereerst zaak toe te werken naar een verdieping van de interne markt. Vooral op het gebied van de dienstverlening valt nog veel te winnen, maar ook bij het echt uitvoeren en handhaven van reeds aangenomen maatregelen. Verder is het van belang om te waken voor protectionistische neigingen in de lidstaten. Ten aanzien van de toegang tot buitenlandse markten is het belangrijk dat er toegewerkt wordt naar een alternatieve onderhandelingsagenda binnen de wto. Tegelijkertijd moet de Europese Unie de onderhandelingen over bilaterale handelsakkoorden doorzetten. Op de middellange termijn zal ook de inrichting van de Europese arbeidsmarkt een steeds belangrijkere rol verwerven in het Europese politieke debat. Het verbeteren van het functioneren van de Europese arbeidsmarkt is onze vierde en laatste prioriteit. Een succesvolle economie bestaat immers niet zonder goed werkende arbeidsmarkt. Dat geldt op nationaal, maar zeker ook op Europees niveau. En hoewel er op papier sprake is van vrij verkeer van werknemers, bestaan er in de praktijk diverse belemmeringen die dit vrije verkeer in de weg staan. Vaak hebben deze belemmeringen hun oorsprong in aanvullende wetgeving, bijvoorbeeld op het gebied van erkenning van beroepskwalificaties. vno-ncw en mkb-nederland zullen zich inzetten om deze belemmeringen weg te nemen. Het laatste hoofdstuk van dit Rondje Europa zet alle individuele dossiers op een rij. Hier vindt u per dossier wat er speelt in Brussel, wat ons standpunt is, en bij wie u moet zijn voor meer informatie over het betreffende onderwerp. Via onze nieuwsbrief Blik op Europa bieden wij u graag een maandelijkse actualisering aan. Ook is op elk moment de meest actuele informatie per dossier terug te vinden op de websites van beide organisaties. In het komende jaar gaan vno-ncw en mkb-nederland met deze prioriteiten en de bijbehorende beleidsdossiers aan het werk. Een niet onbelangrijk deel van dat werk zal bestaan uit het aandragen van onze ideeën bij het vormen van de nieuwe Europese Commissie, die medio 2014 zal aantreden. In datzelfde jaar wordt ook een nieuw Europees Parlement gekozen. In die verkiezingen zullen wij wederom van ons laten horen, want Europa verdient ontegenzeggelijk onze steun. En het bedrijfsleven verdient diezelfde steun van Europa. Immers zonder bedrijfsleven geen welvarend Europa. Joke van den Bandt-Stel 8

10 1. Een effectief Europees economisch bestuur als grondvest voor de euro Met de crisis van 2008 zijn de ontwerplacunes in de Economische en Monetaire Unie aan het licht gekomen: het gebrek aan afdwingbare begrotingsdiscipline en economische beleidsdiscipline; de wisselwerking tussen de overheidsfinanciën en de financiële sector, die ertoe leidt dat problemen met de schuldhoudbaarheid van een overheid de stabiliteit van het nationale bankwezen verzwakt en omgekeerd; en het ontbreken van een zogenaamde lender of last resort waardoor bij vertrouwensverlies in een lidstaat de financiële markten vrij spel hebben wat de staatsschuld onbetaalbaar kan maken. De analyse was overduidelijk. Het hieraan verbinden van politieke conclusies was en is geen sinecure. De afgelopen jaren zijn al belangrijke stappen gezet richting het beter afdwingen van begrotings- en economische beleidsdiscipline. Zo is onder andere het Stabiliteits- en Groeipact aangescherpt, zijn er strengere sanctieafspraken gemaakt en is de macroeconomische onevenwichtighedenprocedure in het leven geroepen. Het permanente noodfonds voor landen en banken die in de problemen komen, het European Stability Mechanism (esm), is gerealiseerd. En ten slotte heeft de ecb feitelijk de rol van de ontbrekende lender of last resort op zich genomen door via het omt-programma ( outright monetary transactions ) staatsobligaties in geval van stijgende rentes te willen kopen. Maar er is nog een lange weg te gaan, zoals ook Van Rompuy heeft geschetst in zijn tussenrapport Naar een echte Economische en Monetaire Unie. Een keuze voor een sterke Europese Unie is absoluut geen negatieve keuze, maar ontegenzeggelijk een positieve. Voor een zeer open economie als de Nederlandse behoeft dat nauwelijks uitleg. Er is maar één weg voor Nederland en dat is het zijn en blijven van een welvarende lidstaat van een gekoesterde Europese Unie. Noodzakelijk is een consequente uitvoering en handhaving van bestaande Europese regels in de lidstaten, zonder nationale koppen. Europese richtlijnen moeten consistent met elkaar zijn en de administratieve lasten voor bedrijven verminderd. De interne markt moet worden vervolmaakt op terreinen waar potentie voor bedrijven ligt, bijvoorbeeld vrij verkeer in de diensten- en retailsector, vrij verkeer van werknemers, een open markt op het gebied van infrastructuur en realisering van de Europese digitale agenda. De middelen voor structuurfondsen moeten in voldoende mate kunnen worden ingezet voor innovatieve sterktes. Om er voor te zorgen dat zwakke lidstaten geen zwakke banken meer voortbrengen en omgekeerd, moet er gekozen worden voor een systeem dat er voor zorgt dat overheidsfinanciën grotendeels worden losgekoppeld van de banken. Dat vergt één Europese toezichthouder met bevoegdheden op de financiële sector en één Europees depositogarantieen resolutiestelsel, met fondsvorming door het Europese bankwezen (met het esm als financiële achtervang). Europese systeembanken moeten in noodsituaties rechtstreeks door de Europese toezichthouder in quarantaine kunnen worden geplaatst, geherkapitaliseerd en zo nodig op onderdelen worden ontmanteld. Hiertoe moet rechtstreeks beroep op het resolutiefonds mogelijk worden, zodat dit geen directe gevolgen meer heeft voor nationale overheidsfinanciën. Een dergelijk fonds kan rechtstreeks banken in de eurozone herkapitaliseren zonder tussenkomst van lidstaten. Het is wat ons betreft dus urgent om werkelijk te kiezen voor een Europese Bankenunie en dat stap voor stap te realiseren. Voor het Nederlandse bedrijfsleven is het voordeel hiervan dat onze banken gemakkelijker aan financiering voor kredietverlening aan bedrijven kunnen komen en grensoverschrijdend kunnen opereren. Het Nederlandse bankwezen is door het zogenaamde fundinggat sterk internationaal opererend en gebaat bij uniebrede financiële stabiliteit. Vanzelfsprekend impliceert dit niet een keuze voor een grote Europese overheid en hoge collectieve lasten. Voor Europese groei en concurrentiekracht is essentieel dat de Europese interne markt goed functioneert. Daarbij is het van groot belang dat lidstaten de politieke wil en de administratieve capaciteit hebben om te doen wat ze op Europees niveau afspreken. Bedrijven ondervinden de meeste belemmeringen bij het zaken doen als gevolg van onjuiste of onvolledige implementatie en handhaving van Europese regelgeving in de diverse lidstaten. Met betrekking tot de financiële sector zijn aangescherpte kapitaals- en liquiditeitseisen onontkoombaar. De doorwerking van alle maatregelen op de reële economie en daarmee het realiseren van economisch herstel moet daarbij niet uit het oog worden verloren. Het voorstel van de Europese Commissie om geleend geld aan banken in noodsituaties door toezichthouder te laten omzetten in eigen vermogen (zogenaamde bail in debt ) maakt financiering van banken voor kredietverschaffing aan bedrijven nog kostbaarder. Als 9

11 Rondje Europa gevolg van het fundinggat van Nederlandse banken zijn we sterk afhankelijk van buitenlandse financiers, waardoor de gevolgen voor de Nederlandse banken zeer groot kunnen zijn. Ook de bankenbelasting en de voorstellen voor de Financial Transaction Tax (ftt) hebben tot gevolg dat kredietverlening steeds problematischer wordt. Ten slotte zou een verplichte splitsing van nuts- en zakenbanken schadelijk zijn voor Nederlandse economie. Bij een splitsing zullen Nederlandse nutsbanken niet in staat zijn voldoende financiering voor hypotheken op te halen en zakenbanken beschikken dan over onvoldoende deposito s om bedrijfsleven van kredieten te voorzien. Overshooting van maatregelen tast onze economische groei(herstel) serieus aan. Het rapport van de voorzitter van de Europese Raad (de heer van Rompuy) verdient verdere uitwerking. Het rapport biedt uitzicht op versterking van de begrotings- en economische beleidsdiscipline in de lidstaten van de eurozone en effectieve controle daarop op Europees niveau. De verdere uitwerking moet een geloofwaardig stappenplan zijn, waar een duidelijk politiek commitment over moet worden afgesproken. We moeten als Nederland niet bevreesd zijn voor beter afdwingbare Europese regels. En dus ook niet voor de door Van Rompuy voorgestelde contracten tussen de Europese Commissie en individuele lidstaten om macro-economische onevenwichtigheden aan te pakken en concurrentie en groeivermogen te versterken. Van Rompuy stelt hierbij voor om eventueel een emu-budget in te zetten om hervormingen, die er aan bijdragen om een sterke(re) economie in een lidstaat tot stand te brengen, te stimuleren. Dat is echter de omgekeerde wereld: het is vooral in het belang van een land zelf om te hervormen naar een meer concurrerende en schokbestendige economie. Beter afdwingbare regels zijn noodzakelijk om een verbeterd functioneren van de emu duurzaam te realiseren. Op termijn wanneer lidstaten en banken er goed voorstaan en de Europese economieën weer naar elkaar zijn gegroeid, ligt het voor de hand om de overheidsschuld in de eurolanden gezamenlijk te financieren via eurobonds. Op die manier kan gezamenlijke schulduitgifte de besmetting van zwakke lidstaten, die ons nu parten speelt, voorkomen. 10

12 2. Een duurzaam ondernemingsklimaat voor de industrie Verduurzaming is in toenemende mate een kernonderdeel van de strategie van bedrijven. Meer en meer is verduurzaming dan ook een leidend beginsel voor het opzetten van nieuwe activiteiten en het aanpassen van de bedrijfsvoering. Bedrijven nemen steeds vaker het initiatief om producten, productiemethoden en diensten te verduurzamen. Zij doen dit vanuit het eigen verantwoordelijkheidsgevoel en de wens om maatschappelijk verantwoord te ondernemen, omdat de maatschappelijke omgeving kritisch meekijkt, omdat klanten er om vragen, of omdat er kansrijke business mee gemoeid is. Vaak zal het gaan om een combinatie van overwegingen. Bij een brede voorhoede van bedrijven is het blikveld daarbij veel ruimer geworden dan milieu en energie. Het gaat dan om integrale verduurzaming: het continue verbeteren van de dynamiek tussen de 3 P s, People, Planet en Profit, in alle (internationale) product- en handelsketens waarin zij opereren. Deze ontwikkelingen sluiten goed aan bij de ambities van Europa om groene of duurzame economische groei te realiseren. Voor sommige bedrijven en sectoren dreigt hierbij echter een dilemma te ontstaan. Europa is terecht ambitieus op verschillende terreinen die duurzaamheid betreffen zoals co 2 -reductie, energiebesparing, efficiënt gebruik van grondstoffen, en veilig gebruik en transport van chemicaliën, maar veronachtzaamt nog te vaak effecten op economische groei. De beleidsmaatregelen die worden gekozen leiden steeds vaker tot kostenverhogingen, zonder dat ze substantieel bijdragen aan groei en innovatie. Van belang is dat veel bedrijven deze kosten niet kunnen doorberekenen aan hun klanten omdat bedrijven die buiten Europa opereren deze kosten niet maken. Dit kan er toe leiden dat bedrijven besluiten om hun investeringen in Europa terug te schalen of, in het ergste geval, productie te verplaatsen naar landen buiten de Europese Unie. Dit heeft negatieve gevolgen voor de economische groei in de Europese Unie en draagt ook niet bij aan de wereldwijde afname van de uitstoot van co 2. In een wereld waarin goederen en kapitaal steeds minder aan landsgrenzen gebonden zijn dient Europa zich daarom te realiseren dat het met andere grootmachten concurreert in het scheppen van het beste investerings- en ondernemingsklimaat. Een ideaal ondernemingsklimaat betekent voor vno-ncw en mkb-nederland echter allerminst een situatie met slechts minimale aandacht voor duurzaamheid waarin bedrijven zich aan zo min mogelijk regels hoeven te houden. Integendeel, het bedrijfsleven heeft juist behoefte aan een beleidskader dat hen helpt om zowel te verduurzamen als ook internationaal te concurreren. Als Europa er in slaagt deze twee doelstellingen daadwerkelijk te versmelten heeft het goud in handen. Het (internationale) bedrijfsleven onderkent immers als geen ander de uitdagingen bijvoorbeeld op het gebied van grondstoffenschaarste die een wereld van 9 miljard mensen met zich meebrengt. Ten aanzien van beleid op verschillende duurzaamheidterreinen geldt daarom dat toekomstige beleid veel meer ten dienste moeten staan van duurzame economische groei door het realiseren van een duurzaam investeringsklimaat, waarin bedrijven geprikkeld en gestimuleerd worden om te innoveren en in staat zijn om internationaal te concurreren. De toegenomen aandacht voor industriebeleid en concurrentiekracht geeft vertrouwen dat de Europese Commissie zich niet alleen bewust is van de spanning tussen ambitie en uitvoerbaarheid van duurzame ambities, maar via ondersteunend beleid concreet invulling geeft aan het wegnemen van deze spanning. Het heeft oog voor het belang van de (maak) industrie voor de economie, het innovatievermogen van Europa, de werkgelegenheid en de exportkansen. Dit belooft veel voor de nabije toekomst van het investeringsklimaat in Europa, en zeker voor de mondiaal concurrerende bedrijven. In 2013 staat in Brussel op een aantal dossiers op het gebied van duurzaamheid belangrijke besluiten op stapel. Bij de besluitvorming hierover zal nu zichtbaar moeten worden dat Europa in staat is ambitieus beleid te voeren zonder dat dit de ontplooiingskansen en concurrentiepositie van het Europees bedrijfsleven schaadt. The proof of the pudding is in the eating. In al deze dossiers komt de spanning tussen duurzame ambitie en concurrentiekracht immers terug. Bij het Europese co 2 - emissiehandelssysteem (eu-ets) is deze spanning het meest zichtbaar. Enerzijds moeten de elektriciteitsproducenten de prikkel krijgen om de reeds ingezette transitie naar een koolstofarme elektriciteitsproductie versneld voort te zetten. Anderzijds moeten bedrijven die internationaal concurreren op basis van een efficiency benchmark gratis co 2 -rechten 11

13 Rondje Europa worden toegekend en moeten grote elektriciteitsverbruikers worden gecompenseerd voor de indirecte kosten. In alle gevallen is het belangrijk dat de winnaars en niet de verliezers worden beloond. Om investeringen in Europa aan te moedigen zouden nieuwkomers ongehinderd aanspraak moeten kunnen maken op dezelfde hoeveelheid co 2 -rechten als bestaande installaties. Ook is het belangrijk dat de Europese Unie zekerheid verschaft over haar beleidsdoelen voor de periode na De blijvende onzekerheid werkt remmend op investeringen in de Europese Unie. Volgens vno-ncw en mkb-nederland zou de Europese Unie moeten inzetten op een sterker klimaatbeleid, zonder aparte doelen voor duurzame energie of energiebesparing. Een versterkt en structureel verbeterd systeem van co 2 -emissiehandel (eu-ets) kan dan de inzet van co 2 -arme opties zoals duurzame energie steunen. Duurzame energie wordt zo gelijkgeschakeld met andere co 2 -arme opties zoals energiebesparing en co 2 -opslag. Aandacht voor innovatie om hernieuwbare energie goedkoper te maken blijft cruciaal. Op het gebied van energiebelasting zou de voorgestelde minimum co 2 -belasting van 20 euro per ton voor non- eu-etsactiviteiten leiden tot een sterke stijging van de belasting op energie-efficiënte warmtekrachtkoppeling (wkk) en andere middelgrote aardgasgebruikers, een ongewenst neveneffect. Deze verhoging bestraft gebruikers (en landen) die reeds investeringen hebben gedaan in het relatief schone aardgas en de efficiëntie van wkk. Soms is ook meer Europese inzet gepast. Zo dient de Europese Unie ook te waarborgen dat de Europese interne markt dienstbaar is aan innovatie en technologische ontwikkeling. Dit is in het bijzonder relevant voor de ontwikkeling van nanotechnologie. Waar nu lidstaten nog kiezen voor een nationale oplossing dient toegewerkt te worden naar Europees risicomanagement voor nanomaterialen. vno-ncw en mkb- Nederland zijn van mening dat het risicomanagement van nanomaterialen het best binnen reach geregeld kan worden. Voorkomen moet worden dat handelsbarrières voor producten waarin nanomaterialen zijn verwerkt de nanotechnologische innovatie en daarmee de economische groei van de Europese economie afremmen. Ten slotte is ook het versterken van de Europese infrastructuur transport, energie, digitaal cruciaal voor het realiseren van de duurzame ambities van Europa en het aantrekken van investeringen. Hier moeten Europa en haar lidstaten meer ambitie tonen. 12

14 3. Open markten: binnen en buiten Europa Export is goed voor bijna 30 procent van het nationale inkomen in Nederland. Het spreekt voor zich dat de export en handelspositie alleen al om deze reden voortdurend onderhoud en aandacht vereisen. Maar uiteraard ook de internationale investeringen en import blijven van belang. In een wereld van mondiale waardeketens gaan export en import hand in hand. Geëxporteerde producten bestaan voor een groot deel uit geïmporteerde halfproducten en diensten. Bescherming van de eigen markt kan een land duur komen te staan. De mogelijkheden voor export en import, hangen in hoge mate af van de openheid van de internationale handel. Naar gesloten markten valt niet te exporteren. Door de crisis steken overal ter wereld protectionistische tendensen de kop op. Diverse international watchdogs signaleren een aanzienlijke toename van concrete handelsbeperkende maatregelen. Nederland moet zich daarom blijven inzetten voor openheid. Dit kan Nederland alleen in Europees kader doen, omdat de handelspolitiek de exclusieve competentie van de Europese Unie is. Daarbij begint het streven naar een open markt bij het tegengaan van protectionistische tendensen binnen de Europese markt zelf. 75 Procent van onze export vindt plaats naar landen binnen Europa waarbij er met name voor mkb-bedrijven nog onbenut exportpotentieel is. Het cpb berekende in 2008 dat de interne markt voor goederen en diensten op lange termijn 17 procent aan het bbp in Nederland kan bijdragen en dat daarvan nog maar de helft is gerealiseerd. Wij constateren dat er nog belangrijke structurele lacunes op de interne markt bestaan, met name op het terrein van de diensten en financiële diensten. Op de dienstenmarkt lopen dienstverleners nog steeds tegen belemmeringen aan die lidstaten opwerpen. Wij pleiten voor een strikte uitvoering van de Europese dienstenrichtlijn uit 2008 waardoor de administratieve lasten en kosten voor bedrijven verminderen en ongeoorloofde vereisten van lidstaten op het terrein van vergunningen en technische kwalificaties daadwerkelijk verdwijnen. De financiële markten zijn sterk internationaal verweven, maar het ontbreekt aan een geïntegreerd Europees toezicht. Op het terrein van de financiële diensten pleiten we voor een Europese bankenunie: een Europese toezichthouder met bevoegdheden op de financiële sector, een Europees deposito garantiestelsel en een Europees Resolutiefonds om Europese systeembanken in nood te kapitaliseren. Daarnaast zijn er talloze specifieke sectorale belemmeringen, die bedrijven in hun dagelijkse praktijk ervaren. Hierbij kan het deels gaan om een gebrek aan geharmoniseerde Europese regelgeving, deels om verschillen in de uitvoering en handhaving van bestaande Europese regels door lidstaten en deels om onnodige of ingewikkelde Europese regels. De oplossing ligt voor het grootste deel niet in het maken van nieuwe regels. Ingezet moet worden op het verbeteren van consequente uitvoering en handhaving van bestaande Europese regels in de lidstaten. Europese richtlijnen moeten consistent met elkaar zijn en de administratieve lasten voor bedrijven om hieraan te voldoen moeten worden verminderd. Meer hierover kunt u lezen in de brochure Wanneer wordt het nu echt 1992? deel 2. Naast het realiseren van de eigen interne markt binnen Europa, dient de Europese Unie het voortouw te nemen in de liberalisering van de wereldhandel. Nu de onderhandelingen in het kader van de Doha-Ronde van de wto stilliggen, moet actief gewerkt worden aan de internationale overeenstemming over een alternatieve onderhandelingsagenda binnen de wto: bijvoorbeeld douanevereenvoudiging, dienstenliberalisering, een nieuw informatietechnologie-akkoord. De onderhandelingen die de Europese Unie voert met een serie derde landen en regio s over de afsluiting van vrijhandelsakkoorden (fta s) zijn voor Nederlandse bedrijven van direct belang. Deze preferentiële handelsakkoorden zijn op dit moment de enige drijvende kracht achter handelsliberalisering. Deze fta s zijn doorslaggevend om een level playing field voor Nederlandse/Europese bedrijven op de wereldmarkt te bewerkstelligen. Verzekerd moet worden dat de specifieke belangen van Nederlandse bedrijven goed in kaart worden gebracht en mee worden genomen in de onderhandelingsrichtsnoeren van de Europese Commissie. Als de handelsakkoorden zowel multilateraal als bilateraal eenmaal zijn afgesloten door de Europese Unie, is het ook zaak dat onze handelspartners zich aan de afspraken houden. Bij vastgestelde oneerlijke handelspraktijken moet de Europese Unie beschermende maatregelen als antidumpingheffingen kunnen instellen. En als handelspartners hun markt 13

15 Rondje Europa gesloten houden, bijvoorbeeld voor overheidsaanbestedingen, dan moet de Europese Unie deze landen eerst bilateraal en uiteindelijk via de wto-geschillenbeslechting, tot naleving kunnen dwingen. Dit vergt een actief en regelmatig overleg tussen overheid en bedrijven. Op de gebieden waar om veiligheidspolitieke redenen exportcontroleregimes bestaan (wapens, dual-use-goederen) moeten deze regimes zo worden toegepast dat zij geen onredelijke belemmeringen voor Nederlandse exporteurs opleveren. Bij de huidige stand van Europese integratie is het niet uit te leggen aan bedrijven dat bepaalde producten niet via Nederland aan een bepaald land geleverd kunnen worden, maar wel via een van onze buurlanden. Europese harmonisatie is hier een must. Ook boycotmaatregelen kunnen een aanzienlijke beperking van de export opleveren. Er moet daarom terughoudend mee worden omgegaan. Regelmatig komt het voor dat boycotmaatregelen worden bepleit die niet verder gaan dan symboolpolitiek en die geen reële bijdrage (kunnen) leveren aan de oplossing van het onderliggende probleem in het doelland. Dergelijke maatregelen moeten achterwege blijven. In de politiek wordt regelmatig geopperd om de markttoegang van producten uit derde landen tot Nederland of de Europese Unie te beperken met het oog op zogenaamde non trade concerns (overwegingen op het gebied van bijvoorbeeld milieu, sociaal beleid of dierenwelzijn). Als dergelijke maatregelen niet gebaseerd zijn op internationaal breed gedragen afspraken vormen zij een serieuze bedreiging van de export. Niets weerhoudt dan immers derde landen om ook dergelijke maatregelen tegen Nederlandse en Europese importen op hun markt te nemen. De non trade concerns moeten niet leiden tot een spiraal van protectionisme. 14

16 4. Een goed functionerende Europese arbeidsmarkt Voor de financiële, economische en concurrentiepositie van Europa en zijn lidstaten is het van het allergrootste belang dat de arbeidsmarkt goed functioneert. Het moet voor bedrijven eenvoudig zijn om nieuwe mensen in dienst te nemen en mensen zonder werk moeten zo snel mogelijk (weer) aan de slag gaan. Daarnaast is het essentieel dat werkenden goed gekwalificeerd zijn en dat het aanbod goed is afgestemd op de vraag. Voor een betere allocatie van arbeid is het verder van belang dat grensoverschrijdende mobiliteit van werkenden wordt bevorderd. Om onze sociale systemen betaalbaar te houden, mede tegen de achtergrond van demografische ontwikkelingen, zijn hervormingen noodzakelijk. Dit is in een notendop de visie van vno-ncw en mkb- Nederland op het sociaal en arbeidsmarktbeleid. Deze visie heeft niet alleen betrekking op de Nederlandse context, maar zeker ook op het beleid dat vanuit Brussel wordt ingezet. Hoewel arbeidsmarktbeleid in beginsel geen nationale aangelegenheid is en de Europese Unie alleen een coördinerende rol speelt, neemt mede onder invloed van de versterkte economic governance de invloed van Europa op het nationale beleid immers toe. Dit gebeurt jaarlijks in de vorm van door de Raad van ministers vastgestelde aanbevelingen aan lidstaten. Naarmate hervormingen uitblijven worden deze dwingender. Voor Euro-landen die een beroep moeten doen op financiële steun kunnen bepaalde sociale en arbeidsmarkthervormingen een voorwaarde zijn voor het verkrijgen van deze steun. vno-ncw en mkb-nederland vinden dat arbeidsmarktbeleid en stelsels van sociale zekerheid de primaire verantwoordelijkheid zijn van de lidstaten. Maar, de noodzakelijke versterking van de economic governance van de Europese Unie betekent, dat lidstaten dan ook die maatregelen moeten nemen en daarop kunnen worden aangesproken om hervormingen door te voeren die nodig zijn om arbeidsmarkten goed te kunnen laten functioneren. Ongeveer tien jaar geleden heeft een eu-taskforce onder leiding voormalig premier Kok aanbevelingen gedaan voor arbeidsmarkthervormingen. Belangrijkste boodschap was om te pleiten voor een flexicuritybenadering bij het doorvoeren van hervormingen. Het ging daarbij om het vinden van de juiste balans tussen meer flexibiliteit voor bedrijven om zich te kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden en het inbouwen van voldoende zekerheden voor werknemers om goed te kunnen presteren. De Europese Commissie en de Raad hebben deze flexicuritybenadering ondersteund. In de praktijk heeft het echter beperkt effect gehad in de lidstaten, mede doordat vakbonden in sommige lidstaten veel weerstand boden tegen dit concept. Naar het oordeel van vno-ncw en mkb-nederland blijft het van groot belang voor de concurrentiekracht van eu-lidstaten om te bevorderen dat de flexicuritybenadering gestalte krijgt in de lidstaten. In de praktijk blijft het vrije verkeer van werknemers vooralsnog de belangrijkste pijler van Europees arbeidsmarktbeleid. vno-ncw en mkb-nederland zijn voorstanders van zo open mogelijke grenzen voor vrij verkeer van werkenden. Dit geldt zowel voor werknemers die in dienst treden bij een werkgever in een andere lidstaat (vrij verkeer van werknemers), als voor werknemers die tijdelijk een dienst in een andere lidstaat uitvoeren (vrij verkeer van diensten). Wel is het dan van belang dat men zich ook aan de regels houdt. Deze regels zijn nodig om oneerlijke concurrentie en social dumping te voorkomen. Op Europees niveau zijn daarover ook minimumafspraken gemaakt. Maar er moet op worden gelet dat de regelgeving op Europees en nationaal niveau niet leidt tot het opwerpen van onnodige belemmeringen voor grensoverschrijdende mobiliteit. De stellige indruk bestaat dat sommige lidstaten belemmeringen instellen of handhaven uit protectionistische overwegingen en dat is onaanvaardbaar. In het voorjaar van 2012 heeft de Europese Commissie een voorstel bij de Raad en het Europees Parlement ingediend voor een betere implementatie en handhaving van de Detacheringsrichtlijn. Als hiermee bereikt wordt dat zowel de mobiliteit van werkenden als de naleving van de Detacheringsrichtlijn wordt verbeterd, heeft dit onze volle steun. Op onderdelen hebben wij overigens wel kanttekeningen bij het voorstel. Door de crisis is de werkloosheid in Europa in de laatste jaren opgelopen tot bijna 12 procent. Jongeren worden nog zwaarder getroffen door werkloosheid. In deze categorie is de werkloosheid gemiddeld 23 procent, met uitlopers naar bijvoorbeeld ruim 50 procent in Spanje. Het is dus zeker gerechtvaardigd om alles uit de kast te trekken om meer jongeren aan het werk te krijgen. Daarom heeft businesseurope in maart 2012 een initiatief gestart om de overgang van school naar werk te verbeteren. Een heldere brochure geeft concrete suggesties om leerlingstelsels in te voeren of te verbeteren. Bovendien hebben de Europese sociale partners ook besloten om tot actie over te gaan. Daarom wordt er nu onderhandeld over een Actieplan Jeugdwerkloosheid. Dit moet vervolgens zo snel mogelijk op nationaal niveau worden geïmplementeerd. De Europese Commissie heeft in december 2012 een pakket voorstellen gepubliceerd dat ook gericht is op het verminderen van de jeugdwerkloosheid. Dit is een goede zaak. Wel is van belang dat de verschillende initiatieven zorgvuldig op elkaar worden afgestemd. Om de grensoverschrijdende mobiliteit van werkenden binnen de Europese Unie te bevorderen heeft de Europese Com- 15

17 Rondje Europa missie er op aangedrongen dat de Raad het richtlijnvoorstel voor verwerving en behoud van aanvullende pensioenrechten uit de ijskast haalt. De eerste besprekingen zijn inmiddels aangevangen. Wij zullen de besluitvorming hierover kritisch volgen. Toetssteen daarbij is dat het geen negatieve (financiële) consequenties heeft voor het Nederlandse stelsel van aanvullende pensioenen. Hetzelfde geldt voor het voornemen van de Europese Commissie om in de pensioenrichtlijn verdergaande verplichtingen aan pensioenfondsen op te leggen met betrekking tot hun solvabiliteit. Voor een goed functionerende arbeidsmarkt is het ook van belang dat mensen van buiten de Europese Unie kunnen worden toegelaten om voor bedrijven in de Europese Unie te werken. Dat geldt vooral voor hoog gekwalificeerde en dus schaarse mensen die een bijdrage kunnen leveren aan de innovatiekracht van de Europese Unie en voor personen die vacatures kunnen vervullen die niet door werknemers uit de Europese Unie (kunnen) worden bezet. Helaas stellen de lidstaten zich erg terughoudend op ten aanzien van de voorstellen van de Europese Commissie op dit terrein. Dit wordt vooral ingegeven door de hoge werkloosheid van dit moment, maar dat is erg kortzichtig. Het juiste regelgevend kader moet in orde zijn om ook in de toekomst mensen uit derde landen te kunnen aantrekken als dat nodig is. 16

18 5. Alle Europese dossiers van A t/m Z Arbeidstijdenrichtlijn 18 Auteursrecht 18 btw 18 ccctb 19 co 2 -emissiehandel (ets) 20 Collective redress (collectieve schadevergoeding) 21 Corporate governance 21 Criminaliteitsbeheersing 22 Cybersecurity 22 Detachering van werknemers 22 Diensten (vrij verkeer) 23 Digitale Agenda voor Europa 23 Dubbele belasting 24 Duurzame energie 24 Eerste en Elfde richtlijn (wijzigingsvoorstel) 24 Energiebelasting 24 Energie-infrastructuur 25 Financiële Transactie Belasting (ftt) 26 fta eu Japan 26 Gelijke behandeling bij aanbieden goederen en diensten 26 Geschilbeslechting (adr en odr) 27 Good governance op belastinggebied 27 Grondstoffen 28 Handelspolitiek instrumentarium van de Europese Unie (herziening) 28 Herstructurering van bedrijven 28 Horizon Immigratie 30 Industriebeleid 30 Interne markt 31 Jaarrekeningvoorschriften voor beursfondsen ifrs 31 Jaarrekeningvoorschriften voor niet-beursgenoteerde ondernemingen Accounting Directives 32 Luchtkwaliteit 32 Maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) 32 Mededingingsbeleid 33 Nanotechnologie 33 Normalisatie 34 Ontwikkelingsbeleid Europese Unie 34 Overheidsaanbestedingen 34 Pensioen 35 Privacykader (herziening Richtlijn gegevensbescherming) 35 Productveiligheid (Richtlijn) 36 Regulering accountantsberoep 36 Retail Actieplan 37 Small Business Act 37 Smart Regulation 38 Staatssteunbeleid 38 Statuut voor een Europese besloten vennootschap (spe) 39 Statuut voor een Europese vennootschap (se) 39 Tabaksproductenrichtlijn 40 Toezicht (market surveillance) op non food products (ontwerpverordening) 40 Transnational Company Agreements 40 Transparantierichtlijn 41 Transportprijsbeleid (road charging) 41 Vrouwen in topposities 41 17

19 Rondje Europa Arbeidstijdenrichtlijn In het voorjaar van 2009 is een herziening van de arbeidstijdenrichtlijn gestrand omdat Raad en Europees Parlement geen overeenstemming konden bereiken. Twee onderwerpen stonden daarbij centraal: Hoe om te gaan met aanwezigheidsdiensten. Eerder had het Europese Hof van Justitie aangegeven dat aanwezigheidsdiensten moeten worden aangemerkt als werktijd, ook als er niet hoeft te worden gewerkt. Een herziening van de richtlijn beoogde deze uitspraak te repareren. Het wel of niet handhaven van de zogenoemde opt-out. De opt-out maakt het mogelijk om in individuele gevallen af te wijken van het maximum van (gemiddeld) 48 uur werken per week. In maart 2010 heeft de Europese Commissie een nieuw wetgevingstraject in gang gezet via een consultatie van de Europese sociale partners. Dit heeft er toe geleid dat de sociale partners onderhandelingen over een herziening van de richtlijn zijn gestart. De onderhandelingen zouden binnen negen maanden moeten worden voltooid, maar de Europese Commissie heeft uitstel gegeven tot 1 januari Het zou toe te juichen zijn als er door sociale partners overeenstemming kan worden bereikt over een dossier wat hen zo na aan het hart ligt en waar de politiek geen overeenstemming kon bereiken. Loes van Embden Andres ( ; embdenandres@vno-ncw.nl) Auteursrecht In de in 2010 verschenen Digitale Agenda, één van de flagships van de Europese Unie, gaf de Europese Commissie als actie aan dat het noodzakelijk is de muziekdownloadindustrie te stimuleren. Dit moet gebeuren door onder andere het auteursrechtsysteem te vereenvoudigen. Als onderdeel hiervan zou de Europese Commissie eind 2010 een richtlijnvoorstel publiceren dat zich richt op het collectieve beheer van auteursrechten. Door meningsverschillen binnen de Europese Commissie zelf heeft het echter meer dan twee jaar geduurd voordat de richtlijn is gepubliceerd. Medio 2012 heeft de Europese Commissie het richtlijnvoorstel ten aanzien van collectief beheer van auteurs- en naburige rechten en multiterritoriale licentiëring van muziekrechten op internet gepubliceerd. Het voorstel richt zich op verbetering van het functioneren van organisaties die zich bezighouden met het beheer van auteurs- en naburige rechten. De conceptrichtlijn stelt eisen aan de besturing en transparantie van alle collectieve beheersorganisaties, zowel off- als online. Ook bevat het een voorstel voor een regeling voor de uitgifte van multiterritoriale (pan-europees) licenties voor het gebruik van muziekwerken op internet (online). De doelstellingen van het voorstel worden door vno-ncw en mkb-nederland onderschreven. Technologische ontwikkelingen zijn zo snel gegaan dat dit ingrijpend doorwerkt op het auteursrechtsysteem. Een goed en modern toegesneden systeem met ruimte voor ontwikkeling naar nieuwe business modellen voor het beheer en de vergoeding voor auteursrecht is nodig om bij deze ontwikkelingen creativiteit en innovatie te kunnen behouden. Het richtlijnvoorstel is ons inziens echter niet robuust genoeg op cruciale onderdelen om deze transitie te faciliteren. De eisen in het voorstel op het gebied van transparantie vragen een verdere en robustere uitwerking. Er moet bovendien voorzien worden in goed toezicht op financiën en besluitvorming van collectieve beheersorganisatie. Goed toezicht komt optimale marktwerking ten goede. Verder dient ook de positie van de gebruiker van auteursrechten en -licenties in het voorstel versterkt te worden. Het voorstel voor multiterritoriale licenties wordt verwelkomd. Els Prins ( ; e.prins@mkb.nl) David de Nood ( ; nood@vno-ncw.nl) btw De toekomst van de btw De Europese Commissie gaat in de onlangs opgerichte vat Expert Group (veg) het gesprek aan met onder andere het bedrijfsleven over nieuwe btw-regelgeving. Eind 2012 is de veg, waarvan ook vno-ncw en mkb-nederland lid zijn, bijeengeweest. Eerste onderwerp is de vormgeving van het zogenoemde bestemmingslandsysteem. Dit systeem was een van de onderwerpen in het Groenboek van de Europese Commissie over de toekomst van de btw (2010) en de daarop volgende Mededeling (2011). De Europese Commissie wil het debat aangaan, omdat de markt sinds de invoering van de btw meer dan veertig jaar geleden ingrijpend is veranderd. Belangrijke aandachtspunten zijn vereenvoudiging en fraudebestrijding. In het kader van de vereenvoudiging zijn onder andere de verlaagde tarieven in beeld. Eind 2012 heeft de Europese Commissie daarover een questionnaire gepresenteerd met branchespecifieke vragen (reactie uiterlijk 4 januari 2013). In hun reactie op het Groenboek zijn vno-ncw en mkb- Nederland ook op het bestemmingslandsysteem ingegaan. Het huidige systeem is in 1993 als een overgangssysteem ingevoerd. Het beoogde definitieve systeem het oorsprongslandsysteem had in 1997 ingevoerd moeten worden, maar politieke overeenstemming bleef uit. In het Groenboek rees de vraag of het oorsprongslandsysteem, waarin ook over intra-eu-handel btw moet worden berekend, nog wenselijk is. vno-ncw en mkb-nederland vinden dat een btw-unie voor ondernemers de beste optie is en dat het bestemmingslandsysteem de weg is waarlangs dit uiteindelijke doel moet worden bereikt. Inmiddels heeft de Europese Commissie het oorsprongslandsysteem laten varen en is in de veg overleg gestart over de vormgeving van het bestemmingslandsysteem. Een positieve ontwikkeling. Richtlijnvoorstel vouchers De Europese Commissie heeft een voorstel gedaan dat ertoe moet leiden dat de verschillende soorten vouchers in alle lidstaten een uniforme btw-behandeling krijgen. Door het ontbreken van uniforme regels hebben lidstaten eigen regelingen ingevoerd, die niet op elkaar zijn afgestemd. In het voorstel zijn definities opgenomen van de verschillende 18

20 categorieën vouchers. De indeling in categorieën heeft onder andere gevolgen voor de maatstaf van heffing en het tijdstip waarop de btw is verschuldigd. Ook bevat het voorstel regels voor vouchers die verschillende schakels van een distributieketen doorlopen voordat zij bij de klant terechtkomen. Inwerkingtreding van de nieuwe regels is voorzien vóór 1 januari Het gebrek aan Europese btw-regels voor vouchers leidt tot rechtsonzekerheid, complexiteit en dubbele of geen btwheffing. Vouchers zijn een belangrijk marketinginstrument waarmee substantiële bedragen zijn gemoeid. Daarom is het positief dat de Europese Commissie een voorstel voor uniforme btw-regels heeft gepresenteerd. Essentieel is dat het gebruik van een voucher voor de koop van goederen en diensten niet mag leiden tot een hogere btw-druk dan een rechtstreekse koop en dat de nieuwe regels rechtszekerheid bieden (dus duidelijke definities, duidelijke regels voor de vouchervarianten). Het Europese Commissievoorstel gaat in belangrijke mate uit van telecomvouchers. Van de andere vouchers worden niet alle categorieën door het voorstel bestreken. Dat moet wel gebeuren. Ondernemers hebben niets aan regels die niet het gehele palet regelen. Verder moet de positie van de detailhandel, die direct contact met de consument heeft, nadrukkelijk bij de nieuwe regelgeving worden betrokken. Voor de telecomsector is het van groot belang dat de regelgeving over vouchers tijdig voor 1 januari 2015 tot stand komt. Zodra duidelijk wordt dat de invoering van nieuwe btw-regels voor vouchers op 1 januari 2015 geen realistisch scenario meer is, zou splitsing van het voorstel (telecom-/overige vouchers) overwogen moeten worden. btw-regels voor (e-)factureren Op 1 januari 2013 treden de nieuwe btw-regels voor (elektronisch) factureren in werking, waarover de Ecofin Raad overeenstemming heeft bereikt. Belangrijk element van de nieuwe regels is dat voor papieren en elektronische facturen (e-facturen) dezelfde regels gaan gelden. Met ingang van 2013 bepalen niet langer de overheden hoe onder andere de echtheid van een elektronische factuur moet worden gegarandeerd, maar kunnen de ondernemingen zelf de methode kiezen. Dat is een belangrijke vooruitgang. Maar de richtlijntekst is zo geformuleerd dat lidstaten de tekst ook kunnen aangrijpen om de eisen aan papieren facturen op te schroeven. Dan zou geen sprake zijn van een administratieve lastenverlichting, maar van een lastenverzwaring. Het is dus niet overbodig dat de Europese landen, op aandrang van Nederland, hebben afgesproken om de werking van de nieuwe regels al op korte termijn te evalueren. De snelheid waarmee Nederland het implementatieproces heeft afgerond Nederland behoort tot de koplopers is door het bedrijfsleven positief beoordeeld. Aandachtspunt in de uitvoering is de verplichting Nederlandstalige aanduidingen op de factuur te vermelden (zoals btw verlegd ), waar in het internationale bedrijfsleven veelal Engelstalige aanduidingen gebruikelijk zijn. Nagegaan wordt of dit in de praktijk problemen gaat opleveren. One Stop Shop Op 1 januari 2010 zijn in het kader van het btw-pakket nieuwe regels voor de plaats van dienst voor B2B (Business to Business-)diensten in werking getreden. Het pakket bevat ook een wijziging van de plaats van bepaalde B2C (Business to Consumers-)diensten aan een afnemer in een ander eu-land (onder andere telecomdiensten). De plaats van dienst wordt het vestigingsland van de consument. Die wijziging treedt op 1 januari 2015 in werking. Het is de bedoeling dat de betrokken dienstverleners via een One Stop Shop (oss) de btwhandelingen met betrekking tot alle eu-landen afhandelen in één eu-land. Inmiddels is een aantal Europese verordeningen gepubliceerd. Sluitstuk is een verordening die regelt hoe de plaats van dienst moet worden bepaald. Die verordening wordt in december 2013 verwacht. vno-ncw en mkb-nederland hebben met het Ministerie van Financiën regelmatig overleg over de oss. Doel is om een zo gunstig mogelijke opzet van deze mini -oss te bereiken, te meer daar deze model zal staan voor de toekomstige algemene oss waarvan het gehele bedrijfsleven gebruik moet kunnen maken. Janny Kamp ( ; kamp@vno-ncw.nl) ccctb In 2011 heeft de Europese Commissie een aantal voorstellen gedaan om de interne markt beter te doen functioneren. Eén daarvan is de gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting (ccctb). De ccctb is door de Europese Commissie als oplossing gepresenteerd om grote fiscale belemmeringen in de interne markt te elimineren voor bedrijven die in meerdere lidstaten actief zijn. Door het naast elkaar bestaan van verschillende belastingstelsels kan dubbele belasting ontstaan en zijn de administratieve lasten voor het bedrijfsleven hoog. Volgens de Europese Commissie remt deze situatie het investeringsniveau in de Europese Unie af en sluit het niet aan bij de Europa 2020-strategie waarin gestreefd wordt naar slimme, inclusieve en duurzame groei. De ccctb is in het voorstel van de Europese Commissie een optioneel stelsel en zal daarom naast de verschillende nationale belastingstelsels bestaan. Het Europees Parlement heeft wat betreft de optionaliteit echter een amendement aangenomen, waarin is gesteld dat voor Europese vennootschappen (se s) de ccctb na twee jaar verplicht zou moeten zijn en voor andere vennootschappen na vijf jaar. Tegelijkertijd is een amendement aangenomen waarin is bepaald dat de wenselijkheid voor het verplichtstellen van de ccctb voor alle vennootschappen na vijf jaar zou moeten geëvalueerd. Onder het Cypriotische voorzitterschap wordt in de technische werkgroepen gewerkt om alle onderdelen van de ccctb te bespreken. Dit proces vordert snel. Er is echter nog geen zicht op dat er in de Europese Raad unanimiteit over het voorstel kan worden bereikt. In 2013 zal dan ook nader aan de ccctb worden gewerkt. Het bedrijfsleven heeft samen met businesseurope met betrekking tot een gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting steeds ge- 19