Auteurs: Verschenen in: Datum: Gerechtshof: Titel: Hoogte bouwleges leidt niet tot willekeurige of onredelijke bela s- tingheffing.

Transcriptie

1 Auteurs: Verschenen in: Datum: Gerechtshof: Titel: mrs. J.A. Monsma, R.F.C. Spek en A.J.H. van Suilen met noot van R.T. Wiegerink Belastingblad 2017/106 Hof Arnhem-Leeuwarden 10 januari 2017, nr. 16/00496, ECLI:NL:GHARL:2017:127 Hoogte bouwleges leidt niet tot willekeurige of onredelijke bela s- tingheffing. Uitspraak op het hoger beroep van [X] te [Z] (hierna: belanghebbende) tegen de uitspraak van de rechtbank Overijssel van 21 maart 2016, nummer AWB 15/344, in het geding tussen belanghebbende en de heffingsambtenaar van het Gemeentelijke Belastingkantoor Twente (hierna: de heffingsambtenaar) 1 Ontstaan en loop van het geding 1.1 De heffingsambtenaar heeft belanghebbende met dagtekening 31 augustus 2014 een aanslag leges omgevingsvergunning opgelegd van , Op het bezwaarschrift van belanghebbende heeft de heffingsambtenaar bij uitspraak op bezwaar de aanslag gehandhaafd. 1.3 Belanghebbende is tegen die uitspraak in beroep gekomen bij de rechtbank Overijssel (hierna: de Rechtbank). De Rechtbank heeft het beroep bij uitspraak van 21 maart 2016 ongegrond verklaard. 1.4 Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld. De heffingsambtenaar heeft een verweerschrift ingediend. ( ) 2 De vaststaande feiten 2.1 Belanghebbende heeft op 25 maart 2014 bij het college van burgemeester en wethouders van Almelo (hierna: het college) een omgevingsvergunning aangevraagd voor het bouwen van een ligboxenstal met een onderliggende mestkelder op zijn perceel aan de [a-straat] te [Z]. Het betreft een uitbreiding van een bestaande ligboxenstal. 2.2 De gevraagde vergunning is door het college bij besluit van 24 juli 2014 aan belanghebbende verleend. Bij brief van dezelfde datum, verzonden op 28 juli 2014, heeft het college belanghebbende medegedeeld dat de bouwkosten in afwijking van de door belanghebbende gedane opgave zijn bepaald op exclusief BTW en dat op basis hiervan voor de behandeling van de aanvraag een totaalbedrag van ,25 is verschuldigd. Dit totaalbedrag is de optelsom van een bedrag van ,25 wegens het in behandeling nemen van de aanvraag in verband met de activiteit bouwen en een bedrag van 197 wegens het handelen in afwijking van het bestemmingsplan (binnenplanse afwijking). 2.3 Met dagtekening 31 augustus 2014 is vervolgens aan belanghebbende de in geding zijnde aanslag leges omgevingsvergunning van ,25 (hierna: de aanslag) opgelegd.

2 3 Het geschil, de standpunten en conclusies van partijen 3.1 In geschil is of de aanslag op het juiste bedrag is vastgesteld. Meer in het bijzonder is in geschil of het bedrag van de bouwkosten terecht is berekend overeenkomstig de in artikel , onderdeel A, van de bij de Legesverordening 2014 behorende Tarieventabel opgenomen uitgangspunten voor standaard bouwwerken. 3.2 Belanghebbende verdedigt het standpunt dat de bouwkosten overeenkomstig het in onderdeel B van hetzelfde artikel van de tarieventabel moeten worden berekend op de begrote werkelijke bouwkosten exclusief omzetbelasting ad en dat de aanslag dienovereenkomstig moet worden verminderd. 3.3 De heffingsambtenaar verdedigt het standpunt dat het bedrag van de bouwkosten en de aanslag op het juiste bedrag zijn vastgesteld. 3.4 Beide partijen hebben voor hun standpunt aangevoerd wat is vermeld in de van hen afkomstige stukken. Daaraan hebben zij ter zitting toegevoegd hetgeen is vermeld in het proces-verbaal van de zitting. 3.5 Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank en de uitspraak op bezwaar, en tot vermindering van de aanslag tot De heffingsambtenaar concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank. 4 Beoordeling van het geschil 4.1 De onderhavige leges zijn geheven wegens het in behandeling nemen van de door belanghebbende op 25 maart 2014 ingediende aanvraag tot het verlenen van een omgevingsvergunning voor het bouwen van een ligboxenstal met een onderliggende mestkelder. Niet in geschil is dat het belastbare feit zich heeft voorgedaan. Evenmin in geschil is de berekening van het aantal m³ dat de heffingsambtenaar overeenkomstig NEN 2580 in aanmerking heeft genomen bij de berekening van de heffingsmaatstaf. Partijen houdt uitsluitend verdeeld of het bouwwerk waarvoor de omgevingsvergunning is aangevraagd kan worden aangemerkt als een standaard bouwwerk zoals genoemd in artikel van de bij de Legesverordening 2014 behorende Tarieventabel. 4.2 Artikel van de bij de Legesverordening 2014 behorende Tarieventabel luidt, voor zover voor dit geding van belang, als volgt: Voor de toepassing van deze titel wordt verstaan onder: ( ) bouwkosten: A. Uitgangspunten standaard bouwwerken: Bij het berekenen van de leges voor het in behandeling nemen van een aanvraag voor een omgevingsvergunning wordt voor in onderstaande tabel genoemde bouwwerken voor de legesbepaling het legesbedrag afgeleid van de kubieke meters of de oppervlakte berekend volgens NEN 2580 (oppervlakte- en inhoudsberekening bouwwerken) vermenigvuldigd met de in onderstaande tabel naar de aard van het bouwwerk opgenomen standaardbouwkosten exclusief BTW: BOUWKOSTEN Woningen: ( ) II. Bijgebouwen bij woningen: ( ) III. Agrarische bouwwerken: 1. Stallen 43,= per m3 2. Werktuigberging / schuur Damwandprofiel 25,= per m3 Metselwerk 48,= per m3 3. Mestkelders onder de stallen 83,= per m3 4. Kassen 31,= per m3

3 IV. Niet agrarische bouwwerken: ( ) B. Uitgangspunt niet-standaard bouwwerken: Voor bouwwerken die niet in bovenstaande tabel Bouwkosten zijn genoemd worden de bouwkosten (exclusief BTW) als uitgangspunt genomen. Onder bouwkosten wordt in deze gevallen verstaan de aan een derde te betalen aanneemsom als bedoeld in paragraaf 1, lid 1 van de Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken en technische installatiewerken 2012 (UAV 2012) van het uit te voeren werk, of voor zover deze ontbreekt een raming van de aan een derde te betalen bouwkosten berekend op de wijze als bedoeld in normblad NEN 2631, uitgave 1979, of zoals dit normblad laatstelijk is vervangen of gewijzigd (exclusief BTW). 4.3 Belanghebbende verdedigt het standpunt dat het onderhavige bouwwerk als een nietstandaard bouwwerk moet worden aangemerkt. Hij voert daartoe aan dat de ligboxenstal en de onderliggende mestkelder zijn gebouwd volgens een systeemmethode en niet met traditioneel metselwerk wat leidt tot een besparing op de bouwkosten van ongeveer 20 tot 25 percent, dat is gebouwd volgens de Maatlat Duurzame Veehouderij, in welk kader vanwege het dierenwelzijn een grotere oppervlakte en een grotere hoogte zijn gerealiseerd, dat slechts drie gevels zijn gebouwd in plaats van vier, omdat tegen de bestaande bebouwing is aangebouwd en voorts dat slechts geringe kosten verbonden zijn aan het vergroten van de inhoud van de mestkelder door deze dieper te bouwen. 4.4 Hetgeen belanghebbende aanvoert kan niet tot het oordeel leiden dat geen sprake is van een stal en een onderliggende mestkelder, zoals genoemd in artikel , onderdeel A, van de Tarieventabel. Weliswaar maakt belanghebbende aannemelijk dat het onderhavige bouwwerk tegen relatief lage kosten is gerealiseerd, waarbij nog wel moet worden aangetekend dat er nog bijkomende kosten waren voor het grondwerk en elektrische installaties zoals ter zitting is gebleken, maar dit betekent niet dat om die reden sprake is van een niet-standaard bouwwerk als bedoeld in artikel , onderdeel B, van de Tarieventabel. Een niet-standaard bouwwerk is immers een bouwwerk dat in artikel , onderdeel A, van de Tarieventabel niet is genoemd. 4.5 Een vraag die vervolgens moet worden beantwoord is of het de gemeente Almelo vrij stond de onderhavige uitgangspunten voor de berekening van de bouwkosten bij standaard bouwwerken in de Tarieventabel op te nemen, nu het verschil tussen de volgens die uitgangspunten berekende bouwkosten ( ) en de begrote werkelijke bouwkosten inclusief grondwerk en elektrische installaties (naar het Hof aannemelijk acht ongeveer ) substantieel is. 4.6 Ingevolge artikel 219, lid 2, van de Gemeentewet en de daarop door de wetgever gegeven toelichting, kunnen gemeenten behoudens het verbod op het hanteren van draagkracht als verdelingsmaatstaf en de in de wet gegeven nadere regels, zelf invulling geven aan de in de Verordeningen op te nemen heffingsmaatstaven voor de gemeentelijke belastingen en rechten. Het staat hen in beginsel vrij die heffingsmaatstaven op te nemen die zich het beste verstaan met het gemeentelijke beleid en de praktijk van de belastingheffing (Kamerstukken II 1989/90, 21591, 3, p en 77-78). Voor het oordeel dat een regeling ter zake onverbindend moet worden geacht is slechts plaats indien een regeling is getroffen die in strijd is met enig algemeen rechtsbeginsel, of waarvan het duidelijk is (in die zin dat het op voorhand duidelijk moet

4 zijn geweest) dat zij moet leiden tot een legesheffing die de wetgever bij het toekennen van de bevoegdheid tot het heffen van leges, zoals bedoeld in artikel 229 Gemeentewet, niet op het oog kan hebben gehad (vgl. Hoge Raad 14 augustus 2009, 43120, ECLI:NL:HR:2009:BI1943 (Red.: Belastingblad 2009, p m.nt. P. de Bruin) en Hoge Raad 8 oktober 2004, 37631, ECLI:NL:HR:2004:AR3495 (Red.: Belastingblad 2004, p m.nt. P. de Bruin)). 4.7 Met het opnemen van de uitgangspunten voor standaard-bouwwerken in artikel , onderdeel A van de Tarieventabel heeft de gemeenteraad van Almelo naar het oordeel van het Hof niet een regeling getroffen die in strijd is met enig algemeen rechtsbeginsel of waarvan duidelijk is dat zij moet leiden tot een legesheffing die de wetgever bij het toekennen van de onderhavige bevoegdheid niet op het oog kan hebben gehad. Het Hof neemt daarbij in aanmerking dat de onderhavige leges een vergoeding vormen voor het in behandeling nemen van aanvragen voor omgevingsvergunningen ter zake van het oprichten van bouwwerken en dat de hoogte van de bouwkosten, zij het met enige ruwheid, aansluit bij het profijt dat de aanvrager van een omgevingsvergunning aan de onderhavige dienstverlening ontleent. Door voor standaard-bouwwerken een andere berekeningswijze van de bouwkosten te kiezen dan voor niet-standaard-bouwwerken, is de gemeenteraad van Almelo naar het oordeel van het Hof niet buiten de haar toekomende ruime beoordelingsvrijheid getreden. Het staat de gemeenten immers vrij die heffingsmaatstaven op te nemen die zich het beste verstaan met het gemeentelijke beleid en de praktijk van de belastingheffing, zoals bij 4.6 is overwogen. 4.8 De vergelijking die belanghebbende maakt met uitgangspunten voor de berekening van de bouwkosten voor standaard bouwwerken in de gemeenten Haaren en Eindhoven leidt niet tot een ander oordeel. Ter zitting is door de heffingsambtenaar aannemelijk gemaakt dat berekening van de bouwkosten met inachtneming van die uitgangspunten niet leidt tot lagere bedragen dan in Almelo. 4.9 Het Hof betrekt voorts in zijn overwegingen dat het bedrag aan leges dat in het onderhavige geval is geheven, niet als willekeurig of onredelijk kan worden bestempeld. Ook indien zou worden uitgegaan van de hiervoor bij 4.5 reeds genoemde begrote werkelijke kosten van ongeveer komt het legesbedrag van ,25 neer op 4 percent van de bouwkosten. Een dergelijk bescheiden percentage van de bouwkosten kan noch als willekeurig noch als onredelijk worden bestempeld (vgl. Hoge Raad 14 augustus 2009, nr , ECLI:NL:HR:2009:BI1943 (Red.: Belastingblad 2009, p m.nt. P. de Bruin) en Hoge Raad 4 april 2014, nr. 12/05118, ECLI:NL:HR:2014:780 (Red.: Belastingblad 2014/194 m.nt. P. de Bruin)). Slotsom Op grond van het vorenstaande is het hoger beroep ongegrond. 5 Proceskosten Het Hof acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten. 6 Beslissing Het Hof bevestigt de uitspraak van de Rechtbank. Noot Bij de bepaling van de hoogte van de legesaanslag ter zake van de aanvraag van een omgevingsvergunning is de heffingsambtenaar uitgegaan van de tarieven die gelden voor een in de Tarieventabel opgenomen standaard bouwwerk. Belanghebbende meent echter dat

5 moet worden uitgegaan van de werkelijke bouwkosten omdat er geen sprake is van een standaard bouwwerk. Het hof constateert dat het bouwwerk, een ligboxenstal met onderliggende mestkelder, valt onder de standaard bouwwerken, gelet op de bewoordingen van de Tarieventabel. De door belanghebbende aangevoerde omstandigheid dat het bouwwerk tegen relatief lage kosten is gebouwd, maakt dat niet anders. Vervolgens onderzoekt het hof of de gemeente het forfait voor standaard bouwwerken in de Tarieventabel mocht opnemen. Het hof toetst terecht aan art. 219 lid 2 Gemeentewet, waarin is opgenomen dat gemeentelijke belastingen kunnen worden geheven naar de in de verordening te bepalen maatstaven behoudens specifieke wettelijke voorschriften en behoudens het verbod op heffing naar draagkracht. Gemeenten hebben dus een ruime mogelijkheid om zelf een heffingsmaatstaf te bepalen. Dit wordt ook wel de nieuwe vrijheid genoemd. De nieuwe vrijheid brengt bijvoorbeeld mee dat een lager bouwlegestarief voor bouwwerken met bouwkosten tot geoorloofd werd geacht (zie HR 4 april 2014, ECLI:NL:HR:2014:780, Belastingblad 2014/194, m.nt. P. de Bruin). Dat de nieuwe vrijheid ver gaat, blijkt uit de uitspraak van Rechtbank Zeeland-West-Brabant van 18 augustus 2016, ECLI:NL:RBZWB:2016:5338, Belastingblad 2017/45, m.nt. J.A. Monsma. In die zaak achtte de rechtbank een verschillend legestarief voor bouwactiviteiten aan monumentenpanden en panden met een beschermd stadsgezicht toelaatbaar. De rechtbank is van mening dat het verschil niet consistent overkomt, maar constateert dat er geen rechtsregel is die de gemeentelijke wetgever verplicht om consistente wetgeving te maken. Het hof is van oordeel dat de in dit geval gehanteerde heffingsmaatstaf de toets der kritiek kan doorstaan. Er is geen sprake van een regeling die in strijd is met een algemeen rechtsbeginsel of waarvan duidelijk is dat zij leidt tot een legesheffing die de wetgever bij het toekennen van de bevoegdheid niet op het oog kan hebben gehad. Ten slotte gaat het hof na of er een redelijke verhouding bestaat tussen de werkelijke bouwkosten en het legesbedrag. Het lijkt mij terecht dat het hof dat doet: een maatstaf kan op het eerste gezicht redelijk lijken, maar erin resulteren dat een verband ontbreekt tussen bouwkosten en legesbedrag. Als dat het geval is, kan de heffing toch niet in stand blijven. Om die reden zouden gemeenten in overweging kunnen nemen een soort tegenbewijsregeling in hun verordening op te nemen, zodat bij een onevenredige verhouding tussen het legesbedrag en de werkelijke bouwsom kan worden teruggevallen op die bouwsom als heffingsmaatstaf (in plaats van het genormeerde bedrag). Het hof concludeert dat de leges in dit geval in verhouding tot de werkelijke kosten niet willekeurig of onredelijk zijn. Daarmee valt het doek voor belanghebbende. De zaak doet denken aan het geval dat aan de orde was in de uitspraak van Hof s- Hertogenbosch van 10 maart 2016, ECLI:NL:GHSHE:2016:905, Belastingblad 2016/320, met dezelfde uitkomst. De onderhavige uitspraak is ook geheel in lijn met de jurisprudentie van de Hoge Raad. Hooguit zou de vraag kunnen rijzen of het feit dat de leges in dit geval 4% van de werkelijke bouwkosten bedragen toelaatbaar moet worden geacht. Volgens de Hoge Raad (in zijn eerder vermelde arrest van 4 april 2014) is een percentage van 2,25% een vast en bescheiden percentage, dat niet kan worden aangemerkt als onredelijk of willekeurig, maar een percentage van 4% is substantieel hoger. Waar ligt precies de grens, zo kan men zich afvragen. Het zou goed zijn als de Hoge Raad daarover duidelijkheid zou verschaffen. Mocht

6 in deze zaak geen cassatieberoep worden ingesteld, dan kan de Hoge Raad die duidelijkheid wellicht verschaffen in het cassatieberoep dat is ingesteld tegen de uitspraak van Hof Den Haag van 7 september 2016, ECLI:NL:GHDHA:2016:2592 m.nt. M.P. van der Burg, over de legesheffing in Rotterdam. R.T. Wiegerink 1 1 Ruben Wiegerink is partner bij Van der Feltz advocaten in Den Haag