C C. Casper Bezemer * Universiteit Utrecht 17 juni 2015

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "C C. Casper Bezemer * Universiteit Utrecht 17 juni 2015"

Transcriptie

1 C C Casper Bezemer * Universiteit Utrecht 17 juni 2015 Dit paper is gemaakt in opdracht van de Universiteit Utrecht, voor het vak Security van dr. Gerard Tel. Het is een uiteenze ing van de acht cryptocurrencies met een marktkapitalisatie van boven de $ [3] op 14 juni Een volledige tabel van de besproken cryptocurrencies en hun implementaties is te vinden op pagina 10. Omdat ze alle acht redelijk grote verschillen ten opzichte van elkaar hebben valt er genoeg over te weten te komen. Eerst zullen we bespreken hoe alle cryptografische valuta fundamenteel werkt. We onderzoeken het onderliggende principe achter cryptografisch geld en wat de voor- en nadelen hieraan zijn. Hierin krijgen we een introductie tot de eisen en criteria waaraan een cryptocoin moet voldoen. Zodra we de basis hebben blootgelegd bouwen we deze uit door de verschillende implementaties te beschrijven die de cryptocurrencies gebruiken om aan deze eisen en criteria te voldoen. 1 Cryptografis Geld Normaal geld zoals de Euro of Dollar wordt beheerd door een bank in het land waar de munt officieel vandaan komt. Deze bank bepaalt hoeveel er van hun geld bestaat door de uitgi e hiervan te beheren. Hierdoor bepalen ze ook de waarde van deze munt, door het bijdrukken of juist vernietigen van (digitaal en contant) geld. Dit betekend dat de gebruikers van de valuta vertrouwen moeten hebben in de beheerders, omdat zij bepalen hoeveel hun geld waard is. Cryptografisch geld zoals we dat in dit paper gaan bespreken is gebaseerd op de Bitcoin, bedacht door Satoshi Nakamoto. In zijn paper Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System beschrij hij een nieuwe manier van betalen via het internet. Op internet kon voorheen alleen betaald worden via een vertrouwde tussenpersoon, zoals PayPal, Google Wallet, de bank zelf, of andere Payment Service Providers (PSP). Deze tussenpersoon beheert het geld van de gebruiker. Hierin is vertrouwen een grote factor. Ook rekenen PSP's vaak transactiekosten, die voor kleine bedragen hoog uit kunnen vallen. PayPal rekent op dit moment 0,35 plus 3,4% van het bedrag per transactie (aan de ontvanger) [9]. * Studentnummer:

2 2 1 CRYPTOGRAFISCH GELD Nakamoto ziet dit liever anders en beschrij een systeem waarbij geld van account naar account wordt verplaatst zonder tussenkomst van een derde partij, idealistisch zonder enige extra kosten[8]. Het systeem, gebaseerd op cryptografisch bewijs in plaats van vertrouwen, moet gebruikers beschermen tegen fraude en correctheid garanderen. Over het algemeen hee cryptografisch geld de volgende kwaliteiten: De waarde wordt niet beheerd door een centrale partij, maar door een gedecentraliseerd systeem. De transacties worden door hetzelfde gedecentraliseerde systeem gecontroleerd en bevestigd. Anonimiteit van gebruikers wordt gewaarborgd. Contant geld hee als voordeel dat het maar één keer uitgegeven kan worden. Een biljet van 10 euro is, na uitgi e, niet meer van jou maar van een ander. Het is onmogelijk geld te kopiëren of dubbel uit te geven. Met data in computers is dit vanzelfsprekend wel anders. Als we zouden bepalen dat een string als ``10euro'', of welke willekeurige tekst dan ook, daadwerkelijk tien Euro zou voorstellen, is iemand die heel vaak 10euro in een document schrij al snel de rijkste man ter wereld. De mogelijkheid om data bit-voor-bit te kopiëren is altijd mogelijk, en daarom is cryptografisch geld niet iets dat van persoon naar persoon kan worden afgegeven. De betaler hoe maar een kopietje van zijn geld te bewaren en hij kan voor de rest van zijn leven gratis shoppen. Ook kan het geld niet worden opgeslagen als een numerieke waarde ergens op iemands computer, omdat de manipulatie hiervan te makkelijk is. De oplossing is het bijhouden van de geschiedenis van een munt. Als we voor elke munt bijhouden waar hij geweest is, en deze informatie publiek maken, kan iedereen op dubieuze transacties controleren en daarmee de transactie a euren, wat fraude moet voorkomen en genezen. 1.1 Peer-to-peer Zonder tussenpersoon is het moeilijk regels te handhaven. Daarom is decentralisatie is heel belangrijk in een dergelijk systeem. Decentralisatie houdt hierbij in dat iedereen collectief beheer krijgt over het geld en zo moet samenwerken om het systeem naar behoren te laten functioneren. Om deze decentralisatie te bereiken wordt het peer-to-peer (P2P) principe toegepast. De taken die voorheen aan de tussenpersoon behoorden, worden in P2P aan het gehele netwerk uitbesteed. Alle gebruikers, ook wel nodes of peers genoemd, in een P2P-netwerk zijn gelijk gemachtigd om computationeel werk uit te voeren, waardoor er geen gebruiker daadwerkelijk baas is, of controle over acties hee. Controle komt voort uit vooraf opgestelde regels waar elke peer zich aan moet houden om mee te mogen doen. Doet hij dit niet, dan zorgt het netwerk er snel genoeg voor dat deze node niet meer mee mag doen. 1.2 Portemonnee Een cryptocoingebruiker hee een portemonnee. Deze portemonnee is niet gevuld met geld, maar met adressen waar geld naartoe gestuurd is of gestuurd kan worden.

3 1.3 Transacties 3 Om zo'n adres te maken genereer je eerst een private key K priv, een geheime, willekeurige sleutel die het resultaat is van een in de gebruikte valuta vastgelegd algoritme. Met deze private key genereer je met behulp van eenrichtingsfunctie G(K priv ) K pub een public key K pub. Deze functie is onomkeerbaar en hee een belangrijke eigenschap. Een bericht Y kan namelijk door K priv ondertekend worden met functie S(K priv, Y ) B. Deze B is de handtekening. Controleren of bericht Y daadwerkelijk door de juiste afzender is verzonden kan met behulp van functie C(K pub, B, Y ) = bool. C gee alleen true als de meegegeven K pub de public key is die hoort bij de private key die gebruikt is om B te maken. Er geldt ook dat S(K pub, Y ) B, waardoor het namaken van iemands digitale handtekening zonder K priv praktisch onmogelijk is. Een adres is niet direct de gegenereerde public key. De public key wordt eerst nog door een aantal algoritmes omgezet naar een ander formaat. Dit nieuwe formaat bevat foutcontrole en gegevens over de cryptocoin, maar kan nog steeds in functie C gebruikt worden. Zo kan een computer van tevoren controleren of een adres goed was ingetypt of wel bij de juiste valuta hoort, om te voorkomen dat het geld per ongeluk naar een verkeerd of niet bestaand adres wordt gestuurd. Bitcoin, Litecoin, Dogecoin, Dash, Peercoin, Namecoin en Bla coin genereren een public en private key-pair aan de hand van het Elliptic Curve Digital Signing Algorithm. Dit algoritme gee een key-pair vele malen korter dan RSA, met dezelfde computationele veiligheid [5]. Private keys zijn meestal 256-bits lang. De public keys worden door middel van hashing voorzien van foutcorrectie en worden meestal gerepresenteerd in Base58. Elke coin hee, om verwarring te voorkomen, zijn eigen voorvoegsel aan het adres toegevoegd. nxt maakt een private key op basis van een door de gebruiker opgegeven wachtwoord. Dit wachtwoord dient de gebruiker te onthouden. Er is geen verplichte of maximale lengte voor het wachtwoord, omdat het na de invoer door SHA-256 wordt verhasht. De SHA-256 hash wordt daarna door het Curve25519 algoritme naar een volledige private key vertaald. De public key die hierbij hoort wordt omgeschreven naar RS Address Format, NXT-xxxx-xxxx-xxxx-xxxxx, waarbij gebruik wordt gemaakt van Reed-Solomon foutcorrectie. [1] 1.3 Transacties Transacties zijn in cryptocurrencies een verzameling gegevens die aangee waar geld vandaan komt en waar het naartoe gaat. De toestroom van geld, de zogeheten inputs, wordt opgeslagen als een lijst met referenties naar eerdere transacties, de gebruikte adressen van de transacties, en de hoeveelheid geld die van het adres wordt afgehaald. Waar het geld naartoe gaat, de outputs, is de lijst adres(sen) van de ontvanger(s). Een transactie komt er dan als volgt uit te zien:

4 4 1 CRYPTOGRAFISCH GELD Transactie #2fk1n2...: Transactie# Adres BTC Inputs: #90a9df... 1b123iadsf... 0,5 #90a9df... 1x9abcj ,3 #18dc9a... 17pone629n... 0,5 subtotaal: 2,3 Outputs: 18uan7gds4... 2,0 1nap49djfs... 0,3 Het is over het algemeen gebruikelijk een adres maar één keer te gebruiken. In bovenstaand voorbeeld, waar 2 BTC naar adres 118uan7gds4... wordt overgemaakt, worden drie adressen leeggehaald om dit saldo op te brengen. Omdat het subtotaal van de drie adressen meer is dan de benodigde 2 BTC wordt de rest, 0,3 BTC, overgemaakt naar een nieuw adres waarvan de verzender de private keys bezit. Dit is het wisselgeld. 1.4 Blo ain Doordat transacties refereren naar eerdere transacties om te bewijzen dat het geld daadwerkelijk op de adressen aanwezig is, ontstaat er een lange keten. Deze keten heet de block chain. Elke node in het netwerk hee een kopie van deze block chain. Hierdoor hee iedereen toegang tot de transactiegeschiedenis van elke coin in het netwerk. Transacties toevoegen aan de blok chain is een moeilijk proces. Er moet gegarandeerd worden dat de block chain voor iedereen hetzelfde is, zodat er geen disputen ontstaan over iemands saldo. In een het P2P-netwerk van een cryptocoin wordt een transactie de wijde wereld ingestuurd om zo door verschillende peers opgevangen te worden. De transactie komt bij het hele netwerk aan in een lijst met te bevestigen transacties. De bedoeling is om de transactie, samen met een aantal anderen, te bevestigen en voor eeuwig te verbinden aan de block chain, zodat iedereen consensus bereikt over de status en validiteit van de transactie. Dit wordt gedaan door miners. Deze nodes in het netwerk hebben aangegeven dat ze graag willen meewerken aan het bouwen van de block chain. Elke gebruiker kan miner zijn, zonder dit aan te hoeven geven. Een miner verzamelt nog onbevestigde transacties en stopt ze in een block (vandaar de naam block chain). Als de miner tevreden is over de inhoud van zijn block stuurt hij het terug het netwerk in, waar het door andere nodes ontvangen wordt. Deze nodes voegen het weer toe aan hun block chain, totdat iedereen in het netwerk het block ontvangen hee. Om te voorkomen dat mensen met foute bedoelingen allerlei frauduleuze transacties gaan toevoegen, gebruiken cryptocoins een proof-of-work mechanisme. Dit mechanisme vereist dat de miner, voordat deze een juist block kan opsturen, een behoorlijke hoeveelheid werk hee moeten verrichten om te bewijzen dat hij goede bedoelingen hee. Omdat dit proof-of-work moeilijk en vaak non-deterministisch is, is het voor de meeste miners onbegonnen zaak om te proberen de boel te ontregelen. Krijgt een valsemunter het toch voor elkaar een nep-block toe te voegen aan de block chain, boordevol bijvoorbeeld dubbel uitgegeven coins, dan wordt dit snel genoeg opgemerkt door andere nodes in het netwerk, en wordt het block op basis van

5 1.4 Block chain 5 stemmen alsnog vernietigd. Zolang de meerderheid van beschikbare rekenkracht van het netwerk goede bedoelingen hee zal het systeem fraude kunnen opvangen en voorkomen [8]. Proof-of-work kost enorm veel rekenkracht en dus ook enorm veel energie. Om hierin de miners tegemoet te komen krijgen miners de gelegenheid in hun transactieblok een transactie toe te voegen die een beloning naar een van hun adressen overmaakt. Deze beloning is vastgelegd in de regels van het netwerk Proof-of-work Verschillende cryptocurrencies gebruiken verschillende methodes voor hun proof-ofwork. Bitcoin en Namecoin miners moeten transactieblokken hashen met een extra getal, de nonce. Het doel van de miner is om de nonce zo te kiezen dat de SHA-256 hash van het blok niet hoger is dan een door de huidige moeilijkheidsgraad vastgelegd getal ``target''[8]. hash < target Deze moeilijkheidsgraad wordt verhoogd, en het maximale getal dus verlaagd, aan de hand van de hoeveelheid beschikbare rekenkracht in het netwerk, die wordt berekend aan de hand van de gemiddelde bloktijd. De moeilijkheidsgraad wordt zo gekozen dat deze bloktijd rond de tien minuten ligt. Een Bitcoingebruiker moet dus gemiddeld tien minuten wachten voordat zijn transactie is bevestigd door het netwerk. Namecoin hee een gemiddelde bloktijd van 7,5 minuten. In Bitcoin is vastgelegd dat de beloning voor een blok per blokken gehalveerd wordt. Dit betekend dus een halvering elke vier jaar. De beloning minuten begon op 50 BTC, maar is ondertussen al gehalveerd naar 25 BTC. Dit is met de huidige wisselkoers van 240 USD/BTC ongeveer USD. 4 jaar Litecoin en Dogecoin gebruiken hetzelfde principe voor hun proof-of-work, maar een ander hashing algoritme, namelijk scrypt. scrypt is in tegenstelling tot SHA-256 moeilijk te parallelliseren door de grote hoeveelheid werkgeheugen dat nodig is om een hash te maken [10]. Een miner is hierdoor gelimiteerd in de hoeveelheid hashes die hij per seconde kan uitrekenen, wat betekend dat er over het gehele netwerk minder rekenkracht wordt ``verspild'' in de race naar het winnende blok. Hierdoor kan de moeilijkheidsgraad laag blijven voor dezelfde gemiddelde bloktijd, waardoor er minder pogingen nodig zijn om een winnende hash te maken. Litecoin en Dogecoin hebben ook lagere bloktijden, respectievelijk 2,5 en 1 minuut, waardoor transacties sneller bevestigd worden in vergelijking met Bitcoin. Dash gebruikt X11 [4] voor zijn proof-of-work, een nieuw ontwikkeld hash-algoritme ontworpen om parallellisering te voorkomen. Dash implementeerd ook coin mixing. Hierover valt meer te lezen op pagina Proof-of-stake Omdat proof-of-work veel rekenwerk en dus energie kost, is niet iedereen er een voorstander van. Om één Bitcoin per dag te genereren is een hashrate van ongeveer

6 6 1 CRYPTOGRAFISCH GELD Gigahashes per seconde nodig. Met de laatste technologie betekend dit 240 kwh aan energie per Bitcoin, equivalent aan het verbranden van 60 liter benzine [2]. Proof-of-stake werkt op basis van hoeveel geld iemand in het netwerk hee geïnvesteerd, in plaats van hoeveel iemand aan zijn mining-hardware en energie hee uitgegeven. Peercoin is de eerste cryptocoin die proof-of-stake toepaste. Blokken in Peercoin worden net als bij Bitcoin gemined, alleen is de maximaal toegestane waarde van deze hash (de moeilijkheidsgraad) a ankelijk van het geld van de miner. Elke coin die een miner hee, hee een lee ijd. Deze lee ijd is af te lezen uit de block chain. Als een munt zich voor langer dan een bepaalde tijd, bij Peercoin 30 dagen, in de portemonnee van de miner bevindt, mag met deze munt gemined, of in Peercoin: ge-mint, worden. Het minten wordt makkelijker a ankelijk van de groo e van de munt en de lee ijd van de munt (tot een maximum van 90 dagen). hash < munt lee ijd target Hiermee wordt er nog steeds gegarandeerd dat iedereen zeggenschap hee over hoe de blockchain eruit ziet, maar hangt het niet meer volledig af van de rekenkracht van de computer. Een munt van 1 PPC die één jaar hee stilgelegen hee 1 muntjaar verzamelt. Een munt van 12 PPC met een lee ijd van één maand hee dus ook 1 muntjaar. Als er eenmaal met een munt gemint is, wordt de lee ijd van de munt gereset. Met deze munt kan dan 30 dagen niet meer gemint worden. Als beloning ontvangt de minter 0,01 PPC per uitgegeven muntjaar, om zo inflatie te creëren die voor het hele netwerk gemiddeld 1% per jaar zal opleveren. Deze inflatie stopt bij Peercoin niet [6]. Bla coin begon met een proof-of-work om de eerste Blackcoins over de gebruikers te verspreiden. Na deze mining-phase is Blackcoin overgegaan op een proofof-stake mechanisme. Deze werkt in principe hetzelfde als deze van Peercoin, behalve dat de munt waarmee gemint mag worden slechts acht uur oud hoe te zijn. Ook telt de lee ijd van een munt niet meer mee. hash < munt target nxt gebruikt een radicaal ander systeem dan Bitcoin, hierover is meer te lezen op pagina 7. Het gebruikt echter wel een block chain die beveiligd moet worden. In nxt wordt proof-of-stake toegepast door degene die het nieuwe block mag gaan maken te kiezen aan de hand van hoeveel procent van de nxt aandelen hij hee. Iemand die de hel van alle nxt munten in zijn portemonnee hee, hee dus ook 50% kans om het volgende block te mogen forgen. nxt hee dit forging genoemd omdat er geen mining meer aan te pas komt. Er is geen cryptografisch bewijs meer nodig, zoals in Bitcoin en Peercoin, om een valide block te genereren. Meer aandeel in het forgen van nieuwe blokken kost bij nxt dus alleen geld, in plaats van het kopen van nieuwe mining-hardware. Om het aantrekkelijker te maken om forger te worden, implementeert nxt wél transactiekosten, die geadviseerd 0,1% van de transactie is, maar wordt uiteindelijk door de gebruiker zelf bepaald met een minimum van 1 NXT.

7 7 Omdat er geen coins gemined worden, is er ook geen inflatie. Daarom is NXT begonnen met een voorraad van 1 miljard NXT. Door transacties verspreidt dit geld zich naar alle gebruikers, die zo allemaal hun eigen stake in het forgen krijgen. 2 Coins en hun specialiteiten 2.1 Bitcoin Bitcoin is de eerste cryptocoin. Het is het fundament waar veel cryptocurrencies op uitgebouwd zijn. Bitcoin is veilig, handig, en bevat alle eerder besproken criteria, maar na een aantal jaren in circulatie te zijn geweest beginnen er zich nadelen en ontwerp``fouten'' tevoorschijn te komen. Zo is Bitcoinmining makkelijk te parallelliseren. Dit betekend dat het voordelig werkt om meer energie te gebruiken. Meer rekenkracht is meer Bitcoin. Dit brengt naast de verspilling van energie voor het berekenen van de miljoenen foute hashes tot er een juiste gevonden wordt, ook hoge kosten mee aan het bouwen van een rendabel mining rig. Hierdoor zullen minder mensen in de toekomst geneigd zijn aan Bitcoinmining te beginnen, en zo wordt de kans verhoogd dat miners met slechte bedoelingen de overhand in het netwerk krijgen. Daarom is het misschien beter om over te stappen naar nieuwe cryptocurrencies met proof-of-stake, of minder schaalbare proof-of-work algoritmes als scrypt. Of dit, met de ruim drie miljard Dollar die Bitcoin op dit moment waard is, ook gaat gebeuren kan alleen de toekomst ons vertellen. Misschien dat Bitcoin in de toekomst zelf nog gaat veranderen om de tekortkomingen te rectificeren. 2.2 Litecoin Litecoin is een fork op Bitcoin, met als doel de parallellisering van de Bitcoin tegen te gaan. Dit zou als voordeel moeten hebben dat de miners zich evenrediger zouden verdelen over het netwerk, met verdeling van werk net zo goed als bij de Bitcoin, zonder de enorme hoeveelheid energie te gebruikern die voor Bitcoin nodig is. Deze de-parallellisering wordt bereikt door het gebruik van scrypt. Ook zijn er iets andere waarden voor inflatie en blocktijd in vergelijking met Bitcoin, om transacties sneller te kunnen bevestigen (zie tabel op pagina 10). 2.3 Dogecoin Dogecoin begon als een internetgrapje, maar bleek zich toch stevig te kunnen huisvesten in de cryptomarkt. Het verschilt, op het gebruik van het moeilijker te parallelliseren hashalgoritme scrypt en andere parameters voor inflatie en blocktijd na, niks met Bitcoin (zie tabel op pagina 10). 2.4 nxt nxt 1 is, in tegenstelling tot Lite- en Dogecoin, geen fork op Bitcoin. De makers van nxt, wel geïnspireerd door Bitcoin, hadden als visie een makkelijk uitbreidbare cryptocurrency met proof-of-stake, met als doel dezelfde diensten te leveren als Bitcoin zonder de grote hoeveelheid werk die nodig is om consensus te bereiken. 1 Uitgesproken als "next"

8 8 2 COINS EN HUN SPECIALITEITEN Ook biedt nxt een aantal extra functies voor transacties, en hee het een zeer uitgebreide, gebruiksvriendelijke user interface, waardoor het voor onervaren gebruikers makkelijker is om mee te werken. Een ander groot verschil is dat een nxt-gebruiker maar één adres hee waarop hij zoveel transacties kan ontvangen en verzenden als gewenst is. Dit is in tegenstelling met de andere cryptocoins, waar een adres eigenlijk nooit meer dan één keer gebruikt mag worden, en adressen met saldo in de portemonnee worden opgeslagen. Dit is gedaan om nogmaals de gebruiksvriendelijkheid te vergroten, en de stap tussen regulier bankieren en cryptocoin-ieren te verkleinen. 2.5 Dash Dash is uitgebracht als Darkcoin, maar is van naam veranderd. De bedoeling van Dash is om de anonimiteit van gebruikers nog verder te vergroten. Zo is bij Bitcoin de mogelijkheid een transactie terug te traceren naar het beginpunt mogelijk, dus als je één adres van iemand weet, kun je direct zien waar diegene zijn geld vandaan hee of waar hij het aan uitgee. Hoewel de adressen dus wel anoniem zijn, gaat door het maken van een transactie een deel van deze anonimiteit verloren. Darkcoin veranderde dit door het introduceren van Master Nodes, die coin mixing implementeren. Master Nodes zijn vrijwilligers met een redelijk grote stake in het netwerk, namelijk meer dan DASH. Ze mogen blokken maken waarin de totale waarden van transacties op een grote hoop worden gegooid, en daarna uitgegeven wordt naar de juiste adressen. Zo is het onmogelijk na te lopen welk adres precies naar waar geld gestuurd hee, zonder de validiteit van de block chain in het geding te brengen. Ook gebruikt Dash een nieuw hashing algoritme voor hun block signing: X11. X11 is een speciaal voor Dash ontwikkeld algoritme waarin elf hashingalgoritmes aan elkaar geketend worden. Hierdoor is parallellisering door middel van GPU of speciale ASIC-chips moeilijker te realiseren, wat resulteert in minder energieverspilling in het mining [4]. 2.6 Peercoin Zoals al eerder besproken was Peercoin de eerste crypto-coin met een proof-of-stake implementatie. Hoewel het op dit moment nog mogelijk is om Peercoins op reguliere wijze te minen, moet het in de toekomst lucratiever worden om meer stake in het netwerk te hebben [6]. De 1 procent inflatie van Peercoin voor het hele netwerk klinkt veelbelovend, maar hierin is Peercoin niet uniek. 2.7 Namecoin Namecoin is hetzelfde als Bitcoin, op waarde en marktkapitalisatie na. Namecoin is een experiment om een gedecentraliseerd DNS-register te creëren. Gebruikers kunnen bij hun transactie namelijk voor 0,01 NMC een DNS-adres, zoals namecoin.bit, registreren, die zij dan kunnen gebruiken voor hun reguliere webdiensten. Het voordeel van een gedecentraliseerd DNS is dat er geen centraal beheer meer bepaalt wie welke naam kan krijgen. Iedereen is in staat een naam te kopen en te beheren, en de verspreiding zal plaatsvinden via het P2P-netwerk, waardoor de DNS,

9 2.8 Blackcoin 9 zolang er werkende nodes in het netwerk zijn, altijd functioneel is en niet vatbaar is voor ingrepen van buitenaf, zoals censuur van een overheid. Een adres is niet eeuwig van een gebruiker, maar dient om de zoveel tijd vernieuwt te worden. Als een adres niet wordt verlengt dan mag het worden gekocht door een ander. Een voorheen gebruikt adres kopen is niet duurder dan een nieuw adres. Het principe van het gedecentraliseerd bijhouden van DNS zou voor een hele verscheidenheid aan andere toepassingen gebruikt kunnen worden.[7] 2.8 Bla coin Blackcoin is sterk vergelijkbaar met Peercoin, behalve dat deze na een korte proofof-work periode nu alleen nog maar op proof-of-stake werkt. Ook is de proof-ofstake van Blackcoin iets anders dan dat van Peercoin, omdat Blackcoin namelijk geen rekening houdt met de lee ijd van de munt waarmee gemint wordt. 3 Conclusie Er bestaan veel verschillende cryptocoins en ze hebben allemaal hun voor- en nadelen. Proof-of-stake klinkt als een goed, veelbelovend idee, maar of iedereen het zal gaan gebruiken zal alleen de tijd ons kunnen leren. Bitcoin zal in de grootste waarschijnlijkheid voor de komende jaren steevast de markt blijven domineren, gezien de voorsprong die het hee ten opzichte van de rest. Ik zou zelf voor een proof-of-stake currency zoals Peercoin, Blackcoin of NXT kiezen, omdat dit een minder grote impact hee op het verbruik van kostbare energie, en eerlijker is omdat pump-and-dump 2 veel moeilijker is. Het is natuurlijk uberhaupt nog maar de vraag of uiteindelijk de hele wereld hun reguliere valuta in zal gaan ruilen voor de cryptocurrencies. Wel gaan steeds meer plekken op de wereld digitaal geld accepteren, wat een stap in de goede richting is. Het decentraliseren van banken is een nobel principe, en iets waar we in mijn mening allemaal voor zouden moeten zijn. 2 het met grote mining-rigs overnemen van kleine cryptocoins (pump), om daarna alle delfstof te verkopen voor andere, stabielere cryptocoins (dump).

10 10 A TABELLEN A Tabellen Marktkapitalisatie[3] Prijs/Coin Hashalgoritme Proof-of- Blo -tijd Max. aantal Beloning Bitcoin USD 245,40 USD SHA-256d Work 10 min BTC Litecoin USD 2,48 USD scrypt Work 2,5 min LTC Dogecoin USD 0,00018 USD scrypt Work 1 min DOGE nxt USD 0,013 USD SHA-256d Stake 1 min var NXT Dash USD 1,77 USD X11 Beide 2,3 min var DASH Peercoin USD 0,40 USD SHA-256d Beide 8,3 min. var PPC Namecoin USD 0,40 USD SHA-256d Work 12 min NMC Blackcoin USD 0,04 USD scrypt Stake 1 min. var BC Tabel 1: De acht cryptocurrencies met de hoogste marktkapitalisatie[3] en hun verschillende eigenschappen, zoals besproken in dit paper. Let op: cryptocoins fluctueren nog veel in waarde. Gegeven bedragen kunnen gedateerd zijn.

11 REFERENTIES 11 Referenties [1] Jean Luc Picard et al. Nxt Whitepaper. 12 jul : com/s/cbuwrorf672c0yy/nxtwhitepaper_v122_rev4.pdf. [2] Danny Bradbury. What is the Carbon Footprint of a Bitcoin? 14 jul : footprint- bitcoin/ (bezocht op ). [3] cryptmarketcap. Market Cap. 14 jun : com/ (bezocht op ). [4] Evan Duffield en Daniel Diaz. Dash: a Privacy-Centric Crypto-Currency. 21 apr : Dash-WhitepaperV1.pdf (bezocht op ). [5] Amanpreet Kaur en Vikas Goyal. A Comparative Analysis of ECDSA v/s RSA Algorithm. In: International Journal of Computer Science and Informatics (2013). [6] Sunny King en Sco Nadal. PPCoin: Peer-to-Peer Crypto-Currency with Proof-of- Stake. 19 aug : (bezocht op ). [7] Andreas Liobl. Namecoin : TUM / NET / NET / NET _ 14. pdf (bezocht op ). [8] Satoshi Nakamoto. Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. Nov : (bezocht op ). [9] PayPal. Gebruikersovereenkomst voor PayPal-services. 15 apr : https: // (bezocht op ). [10] Colin Percival. Stronger Key Derivation via Sequential Memory-hard Functions : (bezocht op ).

Bitcoin EEN D I G I TA LE MUNTEENHEID ALS A LT E R NAT IEF VO O R BESTA A NDE MUNTEN

Bitcoin EEN D I G I TA LE MUNTEENHEID ALS A LT E R NAT IEF VO O R BESTA A NDE MUNTEN Door: Begeleiding: Tim van Pelt Gerard Tel Bitcoin EEN D I G I TA LE MUNTEENHEID ALS A LT E R NAT IEF VO O R BESTA A NDE MUNTEN Is Bitcoin functionerend en veilig alternatief voor bestaande munten? Inhoud

Nadere informatie

Internet 2.0: De blockchain. Morrison Toussaint Blockchain Specialist & Security Consultant, Cyber4Z

Internet 2.0: De blockchain. Morrison Toussaint Blockchain Specialist & Security Consultant, Cyber4Z Internet 2.0: De blockchain Morrison Toussaint Blockchain Specialist & Security Consultant, Cyber4Z Blockchain Cyber4z heeft ervaring in het ontwerpen en implementeren van blockchain in uw organisatie.

Nadere informatie

PPCoin: Peer-to-Peer Crypto-Valuta met Proof-of-Stake

PPCoin: Peer-to-Peer Crypto-Valuta met Proof-of-Stake PPCoin: Peer-to-Peer Crypto-Valuta met Proof-of-Stake Sunny King, Scott Nadal Sunnyking9999@Gmail.com, Scott.Nadal@gmail.com ) 19 Augustus 2012 Abstract Een peer-to-peer crypto-valuta ontwerp afgeleid

Nadere informatie

Algoritmes in ons dagelijks leven. Leve de Wiskunde! 7 April 2017 Jacobien Carstens

Algoritmes in ons dagelijks leven. Leve de Wiskunde! 7 April 2017 Jacobien Carstens Algoritmes in ons dagelijks leven Leve de Wiskunde! 7 April 2017 Jacobien Carstens Wat is een algoritme? Een algoritme is een eindige reeks instructies die vanuit een gegeven begintoestand naar een beoogd

Nadere informatie

TECHNISCHE NOTITIES. Seesaw beloning balans systeem. Whitepaper aka the Purplepaper. Revisie 0.7e 24 januari 2017 pivx.org

TECHNISCHE NOTITIES. Seesaw beloning balans systeem. Whitepaper aka the Purplepaper. Revisie 0.7e 24 januari 2017 pivx.org TECHNISCHE NOTITIES Seesaw beloning balans systeem Whitepaper aka the Purplepaper Revisie 0.7e 24 januari 2017 pivx.org Deze technische notities zijn bedoeld om de kenmerken en concepten van de Private

Nadere informatie

Instructies voor TripleShibe

Instructies voor TripleShibe Instructies voor TripleShibe INHOUD Introductie Het Creëren van een Enkele Gebruiker TripleShibe Account Het Creëren van een Drie Gebruikers TripleShibe Account Uitgeven vanaf een TripleShibe Multisig

Nadere informatie

Crypto s: Emissie, handel en beleggen

Crypto s: Emissie, handel en beleggen Crypto s: Emissie, handel en beleggen Leonard Franken 1 Blockchain in het jaar 1453 Tamper-proof feoffment Saxton land, 1453 2 Crypto currency Fundamentals Iedereen kan een crypto creëren met deze technologie

Nadere informatie

Bitcoin voor iedereen

Bitcoin voor iedereen Bitcoin voor iedereen Jouke Hofman Shared economy (information&technology) Openstreet Map - januari 2010 Voorbeeld Haïti Opensource software - decentraal & iedereen draagt bij Linux Mozilla Firefox Wikipedia

Nadere informatie

Blockchain. Wat is het en wat kun je ermee? (informatieve sessie Commissie Economie, Energie, Milieu (EEM). 10 oktober 18)

Blockchain. Wat is het en wat kun je ermee? (informatieve sessie Commissie Economie, Energie, Milieu (EEM). 10 oktober 18) Blockchain Wat is het en wat kun je ermee? (informatieve sessie Commissie Economie, Energie, Milieu (EEM). 10 oktober 18) Opbouw 1. Historie en het concept blockchain 2. Wanneer (niet) toepassen? 3. Voorbeelden

Nadere informatie

Inspiratieavond Blockchain & Utrechtse Energie

Inspiratieavond Blockchain & Utrechtse Energie Beeheap Blockchain & Cryptocurrencies Inspiratieavond Blockchain & Utrechtse Energie Welkom! Beeheap Blockchain & Cryptocurrencies Wie zijn wij? Koen Rijnsent (data expert, ontwikkelaar), en Wesley Luth

Nadere informatie

Elliptische krommen en digitale handtekeningen in Bitcoin

Elliptische krommen en digitale handtekeningen in Bitcoin Elliptische krommen en digitale handtekeningen in Bitcoin Bas Edixhoven Universiteit Leiden KNAW Bitcoin symposium Deze aantekeningen zal ik op mijn homepage plaatsen. Bas Edixhoven (Universiteit Leiden)

Nadere informatie

INTEREST COIN Laat je geld groeien. White paper. Version 1.4. Copyright 2017 InterestCoin, Inc. All Rights Reserved

INTEREST COIN Laat je geld groeien. White paper. Version 1.4. Copyright 2017 InterestCoin, Inc. All Rights Reserved INTEREST COIN Laat je geld groeien White paper Version 1.4 1 INHOUD 3 Uitleg 5 WeShareInterest.com 6 Website Applicatie 7 Bedrijfsmodel 8 Stappenplan 9 Investeerders 10 InterestCoin (InC) 12 Wat we doen

Nadere informatie

VEILIG, BETROUWBAAR EN BEGRIJPELIJK

VEILIG, BETROUWBAAR EN BEGRIJPELIJK VEILIG, BETROUWBAAR EN BEGRIJPELIJK CryptooZ maakt cryptovaluta toegankelijk voor iedereen. Niet alleen voor de doorgewinterde belegger of de handige IT er, maar écht voor iedereen. Wij verzorgen voor

Nadere informatie

VERKLARENDE WOORDENLIJST

VERKLARENDE WOORDENLIJST VERKLARENDE WOORDENLIJST 2FA: Two factor authentication: Een beveiligingstool waardoor het voor hackers onmogelijk wordt om je account te hacken door het kraken van je paswoord. De meest gebruikte applicaties

Nadere informatie

FAQ AcceptEmail. Antwoorden op veelgestelde vragen

FAQ AcceptEmail. Antwoorden op veelgestelde vragen FAQ AcceptEmail Antwoorden op veelgestelde vragen 1. Antwoorden op veelgestelde vragen 1.1. Wat is AcceptEmail? AcceptEmail is de opvolger van de papieren acceptgiro. Betalen kan veilig en snel met ideal,,

Nadere informatie

BITCOIN ALS BETALINGSSYSTEEM EN DEFLATOIRE MUNT

BITCOIN ALS BETALINGSSYSTEEM EN DEFLATOIRE MUNT UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2013 2014 BITCOIN ALS BETALINGSSYSTEEM EN DEFLATOIRE MUNT Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master of Science

Nadere informatie

Wie Zijn Wij Titan Trade Club Missie Titan Trade Club.

Wie Zijn Wij Titan Trade Club Missie Titan Trade Club. Wie Zijn Wij Titan Trade Club is een gedecentraliseerde Mining en Handels Club. Dat educatie promoot voor het behalen van succes in de handel en mining van Crypto Valuta s. Missie Titan Trade Club. Zaken

Nadere informatie

Over bitcoins, cryptomunten en ICO s

Over bitcoins, cryptomunten en ICO s Over bitcoins, cryptomunten en ICO s juridische aspecten van virtueel geld Niels Vandezande 20 juni 2018 Inleiding 2 1 Bitcoin en cryptogeld 2008: Bitcoin white paper door Satoshi Nakamoto Eerste use case

Nadere informatie

Cryptovaluta en betalingsverkeer

Cryptovaluta en betalingsverkeer Cryptovaluta en betalingsverkeer Is dit het einde van de (Rabo)bank? Georges de Boeck georges.de.boeck@rabobank.nl Econoom, RaboResearch 4 juni, 2018 Agenda 1. Wat was blockchain? Hoe is het ontstaan?

Nadere informatie

Toekomst van ons geld, bitcoin en de blockchain

Toekomst van ons geld, bitcoin en de blockchain Toekomst van ons geld, bitcoin en de blockchain Kees van Hee 12-10-2018 1 Agenda Wat is geld eigenlijk? Cryptografie in een notendop Bitcoin Blockchain Voor en nadelen Ons systeem* *Een nieuw Monetair

Nadere informatie

Bitcoin: Een Peer-to-Peer Elektronisch Geldsysteem

Bitcoin: Een Peer-to-Peer Elektronisch Geldsysteem Bitcoin: Een Peer-to-Peer Elektronisch Geldsysteem Satoshi Nakamoto satoshin@gmx.com www.bitcoin.org Nederlandse vertaling: 14tE9fUuvSgZ7NyoMJBn2PKH4ApngWPQUG Abstract. Een volledig peer-to-peer versie

Nadere informatie

RSA. F.A. Grootjen. 8 maart 2002

RSA. F.A. Grootjen. 8 maart 2002 RSA F.A. Grootjen 8 maart 2002 1 Delers Eerst wat terminologie over gehele getallen. We zeggen a deelt b (of a is een deler van b) als b = qa voor een of ander geheel getal q. In plaats van a deelt b schrijven

Nadere informatie

Blockchain. De journey van ING. Niels Haak, Target Payments Landscape, ING. Den Haag, 22 juni 2016

Blockchain. De journey van ING. Niels Haak, Target Payments Landscape, ING. Den Haag, 22 juni 2016 Blockchain De journey van ING Niels Haak, Target Payments Landscape, ING Den Haag, 22 juni 2016 Hoe kijkt ING momenteel naar de blockchain? Laten we eerst kijken naar deze video: 2 Terugkijkend. Hoe zijn

Nadere informatie

WHITE PAPER 5 JAN Blockchain: Hoe werkt het en wat is er mogelijk?

WHITE PAPER 5 JAN Blockchain: Hoe werkt het en wat is er mogelijk? WHITE PAPER 5 JAN 2017 Blockchain: Hoe werkt het en wat is er mogelijk? 2 Blockchain: Hoe werkt het en wat is er mogelijk? Inhoudsopgave Wat is blockchain? 3 Case Study: Bitcoin 5 Case Study: Ethereum

Nadere informatie

Bockchain en archief. Geen vanzelfsprekende combinatie!

Bockchain en archief. Geen vanzelfsprekende combinatie! Bockchain en archief Geen vanzelfsprekende combinatie! Dr G.J. Van Bussel Archivaris, Bedrijfskundige, Bestuurlijk Informatiekundige Directeur Van Bussel Document Services Adviseur Strategisch Informatiemanagement

Nadere informatie

De wiskunde achter de Bitcoin

De wiskunde achter de Bitcoin De wiskunde achter de Bitcoin Bas Edixhoven Universiteit Leiden NWD, Noordwijkerhout, 2015/01/31 Deze aantekeningen zal ik op mijn homepage plaatsen. Bas Edixhoven (Universiteit Leiden) De wiskunde achter

Nadere informatie

Project 4 - Centrale Bank. Rick van Vonderen TI1C

Project 4 - Centrale Bank. Rick van Vonderen TI1C Project 4 - Centrale Bank Rick van Vonderen 0945444 TI1C 23 mei 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Beheren 3 2.1 Git...................................................... 3 2.2 Risicolog...................................................

Nadere informatie

Bitcoin-battle: riskante opsplitsing dreigt

Bitcoin-battle: riskante opsplitsing dreigt Bitcoin-battle: riskante opsplitsing dreigt door Niels van Groningen leestijd: 7 min Een grote interne strijd over de toekomst van bitcoin dreigt te ontsporen in chaos en verlies van bitcoins. Niels van

Nadere informatie

4Problemen met zakendoen op Internet

4Problemen met zakendoen op Internet Intranet Telematica Toepassingen Hoofdstuk 18 4gebruik Internet toepassingen voor netwerk binnen een organisatie 4In plaats van gespecialiseerde netwerkprogramma's 4Vooral WWW en e-mail 4WWW browser toegang

Nadere informatie

Beschrijving webmail Enterprise Hosting

Beschrijving webmail Enterprise Hosting Beschrijving webmail Enterprise Hosting In dit document is beschreven hoe e-mail accounts te beheren zijn via Enterprise Hosting webmail. Webmail is een manier om gebruik te maken van e-mail functionaliteit

Nadere informatie

Gebruikershandleiding ATTACHTINGIT - VERSIE 3

Gebruikershandleiding ATTACHTINGIT - VERSIE 3 Gebruikershandleiding ATTACHTINGIT - VERSIE 3 24-05-2019 www.smartlockr.eu Inhoudsopgave Inleiding... 2 Werkwijze plug-in... 3 Veilig versturen van bijlagen... 4 Zie je geen zijpaneel?... 5 Let op: cache-modus

Nadere informatie

VEILIG OP DE BANK Opdrachtenblad Niveau:

VEILIG OP DE BANK Opdrachtenblad Niveau: Opdrachten Opdracht 1 Wat zijn de voor- en nadelen van internetbankieren volgens jou? Maak jij je wel eens zorgen over de risico s van internetbankieren? Maak jij zelf gebruik van internetbankieren? In

Nadere informatie

Public Key Cryptography. Wieb Bosma

Public Key Cryptography. Wieb Bosma Public Key Cryptography de wiskunde van het perfecte kopje koffie Wieb Bosma Radboud Universiteit Nijmegen Bachelordag 2 april 2011 Nijmegen, 6 november 2010 0 Nijmegen, 6 november 2010 1 cryptografie

Nadere informatie

PrivacyStake Whitepaper

PrivacyStake Whitepaper PrivacyStake Whitepaper Support@PrivacyStake.com Introductie PrivacyStake heeft door de jaren heen cryptomunten zien groeien. Vanaf 2016 zijn staking en lending platformen steeds populairder geworden.

Nadere informatie

Bitcoin. Cryptografisch geld op basis van blockchain technologie André Koster - IKD - 6 februari 2017

Bitcoin. Cryptografisch geld op basis van blockchain technologie André Koster - IKD - 6 februari 2017 Bitcoin Cryptografisch geld op basis van blockchain technologie André Koster - IKD - 6 februari 2017 Andre.Koster@runbox.com 1 Even voorstellen... studie informatica, TU Delft promotieonderzoek medische

Nadere informatie

Concept. Inleiding. Advies. Agendapunt: 04 Bijlagen: - College Standaardisatie

Concept. Inleiding. Advies. Agendapunt: 04 Bijlagen: - College Standaardisatie Forum Standaardisatie Wilhelmina v Pruisenweg 104 2595 AN Den Haag Postbus 84011 2508 AA Den Haag www.forumstandaardisatie.nl COLLEGE STANDAARDISATIE Concept CS07-05-04I Agendapunt: 04 Bijlagen: - Aan:

Nadere informatie

BLOCKCHAIN TECHNOLOGIE IN HET ONDERWIJS Teun van Essen

BLOCKCHAIN TECHNOLOGIE IN HET ONDERWIJS Teun van Essen BLOCKCHAIN TECHNOLOGIE IN HET ONDERWIJS Teun van Essen Hoe serieus moeten we de blockchain technologie nemen? EVOLUTIE TIJDIGHEID en VOLLEDIGHEID Bedenker(s): Satoshi Nakamoto 2008 white paper Bitcoin:

Nadere informatie

DigiD SSL. Versie 2.1.1. Datum 16 augustus 2010 Status Definitief

DigiD SSL. Versie 2.1.1. Datum 16 augustus 2010 Status Definitief DigiD SSL Versie 2.1.1 Datum 16 augustus 2010 Status Definitief Colofon Projectnaam DigiD Versienummer 2.1.1 Organisatie Logius Postbus 96810 2509 JE Den Haag servicecentrum@logius.nl Pagina 2 van 9 Inhoud

Nadere informatie

Om de veiligheid van uw investeringen te waarborgen verdelen wij de taken in twee delen:

Om de veiligheid van uw investeringen te waarborgen verdelen wij de taken in twee delen: Om de veiligheid van uw investeringen te waarborgen verdelen wij de taken in twee delen: 1. Rekening bij een exchange waarop gehandeld kan worden. 2. Deelname aan de tradingsoftware bij Bit Broker Trade.

Nadere informatie

VEILIG OP DE BANK Opdrachtenblad Niveau:

VEILIG OP DE BANK Opdrachtenblad Niveau: Opdrachten Opdracht 1 Jasmina kan sinds kort zelf internetbankieren. Ze moet nog een beetje wennen dat ze met een apparaatje moet inloggen. a) Wat is dat voor apparaatje? Heb jij dit zelf ook? b) Waarom

Nadere informatie

Handleiding Mijn Websign

Handleiding Mijn Websign Handleiding Mijn Websign Gemnet BV Postbus 19535 2500 CM Den Haag Tel: 070-3436900 www.gemnet.nl info@gemnet.nl Versie 1.1, augustus 2011 Handleiding Mijn WebSign Document nummer 1.1 Augustus 2011 Handleiding

Nadere informatie

Om de veiligheid van je investeringen te waarborgen verdelen wij de taken in twee delen:

Om de veiligheid van je investeringen te waarborgen verdelen wij de taken in twee delen: Om de veiligheid van je investeringen te waarborgen verdelen wij de taken in twee delen: 1. Rekening bij een exchange waarop gehandeld kan worden. 2. Deelname aan de tradingsoftware bij Bit Broker Trade.

Nadere informatie

DATA, het nieuwe goud, GIF

DATA, het nieuwe goud, GIF DATA, het nieuwe goud, GIF Erich Schnoeckel 7 mei 2018 Welkom bij de bron. Even voorstellen Erich Schnoeckel - VITAS Blockchain - 3Thin.gs Blockchain Consultancy > 25 jaar ervaring op het raakvlak van

Nadere informatie

Code signing. Door: Tom Tervoort

Code signing. Door: Tom Tervoort Code signing Door: Tom Tervoort Wat is code signing? Digitale handtekening onder stuk software Geeft garanties over bron Voorkomt modificatie door derden Bijvoorbeeld met doel malware toe te voegen Ontvanger

Nadere informatie

Beveiliging van persoonlijke bestanden door middel van encryptie een tutorial door Nick heazk Vannieuwenhoven

Beveiliging van persoonlijke bestanden door middel van encryptie een tutorial door Nick heazk Vannieuwenhoven Beveiliging van persoonlijke bestanden door middel van encryptie een tutorial door Nick heazk Vannieuwenhoven Ten Geleide Voor het beveiligen van onze persoonlijke bestanden zullen we gebruik maken van

Nadere informatie

Blockchain en de Gasmarkt

Blockchain en de Gasmarkt Utrecht, 5 april 2018 Blockchain en de Gasmarkt Grote onbekende verandert gashandel fundamenteel E.E. Lycklama à Nijeholt Wat is Blockchain Centraal versus decentraal Blockchain is een technologie die:

Nadere informatie

De cryptografie achter Bitcoin

De cryptografie achter Bitcoin De cryptografie achter Bitcoin Benne de Weger b.m.m.d.weger@tue.nl augustus 2018 digitale handtekeningen 1 doel: authenticatie sterke verbinding aanleggen tussen een document en een identiteit wordt doorgaans

Nadere informatie

DIGITALE HANDTEKENINGEN De hele organisatie profiteert

DIGITALE HANDTEKENINGEN De hele organisatie profiteert DIGITALE HANDTEKENINGEN De hele organisatie profiteert INLEIDING Online transacties en digitale interactie In een snel veranderende markt met veel concurrentie willen uw klanten het papierwerk steeds meer

Nadere informatie

Veilig online SNEL EN MAKKELIJK

Veilig online SNEL EN MAKKELIJK Veilig online SNEL EN MAKKELIJK 2 Veilig online Veilig online Sparen en beleggen waar en wanneer het u uitkomt Gemak, snelheid en op elk gewenst moment inzage in uw rekeningen; online sparen en beleggen

Nadere informatie

Blockchain: smart contracts in Ethereum

Blockchain: smart contracts in Ethereum WHITEBOOK Blockchain: smart contracts in Ethereum April 2018 Auteur: Laurens van der Starre INTEGRATIE SPECIALIST Introductie Je kan er niet meer om heen. Overal buzzt het van de termen als cryptovaluta,

Nadere informatie

Tweede Huiswerk Security 26 of 28 oktober, 11.00, Nabespreken op Werkcollege.

Tweede Huiswerk Security 26 of 28 oktober, 11.00, Nabespreken op Werkcollege. Tweede Huiswerk Security 26 of 28 oktober, 11.00, Nabespreken op Werkcollege. Kijk het huiswerk van je collega s na en schrijf de namen van de nakijkers linksboven en het totaalcijfer rechts onder de namen

Nadere informatie

Onafhankelijke verzamelingen en Gewogen Oplossingen, door Donald E. Knuth, The Art of Computer Programming, Volume 4, Combinatorial Algorithms

Onafhankelijke verzamelingen en Gewogen Oplossingen, door Donald E. Knuth, The Art of Computer Programming, Volume 4, Combinatorial Algorithms Onafhankelijke verzamelingen en Gewogen Oplossingen, door Donald E. Knuth, The Art of Computer Programming, Volume 4, Combinatorial Algorithms Giso Dal (0752975) Pagina s 5 7 1 Deelverzameling Representatie

Nadere informatie

LIVE PERFORMANCE. Bijlage Onderzoek Social Media. Sander van de Rijt PTTM22

LIVE PERFORMANCE. Bijlage Onderzoek Social Media. Sander van de Rijt PTTM22 LIVE PERFORMANCE Bijlage Onderzoek Social Media Sander van de Rijt PTTM22 Inhoudsopgave Social Media onderzoek Heesakkers & Daniels bestrating 3 Wat is social media? 3 Voor- en nadelen social media 3 Voordelen

Nadere informatie

FAQ versie 19-05-2011

FAQ versie 19-05-2011 Internetbankieren:... 3 Wanneer is het systeem beschikbaar?... 3 Wie kan er een rekening openen?... 3 Kunnen personen die van oorsprong niet Nederlands zijn een rekening openen?... 3 Kunnen Nederlanders

Nadere informatie

Internet bankieren. Is bankieren via internet veilig?

Internet bankieren. Is bankieren via internet veilig? Internet bankieren Is bankieren via internet veilig? In de eerste plaats is veiligheid uw eigen verantwoordelijkheid: u moet toegangscodes (uw pincode of gebruikersnaam en wachtwoord) geheim houden, goed

Nadere informatie

Anonimiteit van bitcoin gebruikers

Anonimiteit van bitcoin gebruikers Anonimiteit van bitcoin gebruikers Aike van den Brink 10589422 20 december 2015 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Hoe werkt Bitcoin 2 3 Bitcoin binnen het Cyberspace domein 3 4 Anonimiteit van bitcoin gebruikers

Nadere informatie

Koopsom Garantie Polis

Koopsom Garantie Polis Voorwaarden Koopsom Garantie Polis 1311 Deze voorwaarden beschrijven uw verzekering. De Koopsom Garantie Polis is een levensverzekering. U spreekt met ons af dat wij uitkeren als de verzekerde op de einddatum

Nadere informatie

DocuSign -handleiding voor SAP

DocuSign -handleiding voor SAP DocuSign -handleiding voor SAP Inhoud 1. DocuSign -handleiding voor SAP... 2 2. Ontvangst van de e-mailmelding... 2 3. Document ondertekenen... 3 4. Andere opties... 4 4.1 Later voltooien... 4 4.2 Afdrukken

Nadere informatie

De digitale handtekening

De digitale handtekening De digitale handtekening De rol van de digitale handtekening bij de archivering van elektronische documenten Prof. dr. Jos Dumortier http://www.law.kuleuven.ac.be/icri Probleemstelling: «integriteit» Elektronisch

Nadere informatie

Hiervoor heeft u toegang nodig met uw persoonlijke account. Vraag uw account aan, aan de hoofd beheerder.

Hiervoor heeft u toegang nodig met uw persoonlijke account. Vraag uw account aan, aan de hoofd beheerder. Handleiding Gebruik Download Chrome voor de beste compatibiliteit Aanmelden link: http://www.omegabelgium.com/cms/ Hiervoor heeft u toegang nodig met uw persoonlijke account. Vraag uw account aan, aan

Nadere informatie

Whitepaper V1. 27 Jun

Whitepaper V1. 27 Jun Whitepaper V1 27 Jun 2017 INDEX IntroductiE 3 Incentivizednode NetwErk 4 HoE worden Incentivizednodes BELOOND 4 Incentivizednode regeling 5 Borg SysteEm 5 NetwErkcoNtrolE 5 Incentivizednode Procedures

Nadere informatie

Aanmaken ideal / Mollie account

Aanmaken ideal / Mollie account Aanmaken ideal / Mollie account Algemeen Wanneer je als verhuurder een huurverzoek hebt goedgekeurd, kan de huurder deze vervolgens afrekenen via ideal. Daarom is het belangrijk dat je hiervoor een account

Nadere informatie

IMPREA Token. Whitepaper

IMPREA Token. Whitepaper IMPREA Token Whitepaper PRODUCT Imprea is een social trading app. Beleggers kunnen met Imprea handelen in aandelen en hun transacties en ideeën delen met andere beleggers. Beleggers kunnen elkaar volgen

Nadere informatie

Juridische aspecten van (toepassingen van) blockchain

Juridische aspecten van (toepassingen van) blockchain Joost Linnemann 1Artikelen Juridische aspecten van (toepassingen van) blockchain In dit artikel beschrijft de auteur de techniek achter blockchain. Op hoofdlijnen wordt aandacht besteed aan juridische

Nadere informatie

Alfresco's Simple Records Management

Alfresco's Simple Records Management Alfresco's Simple Records Management Het e erste open source dossie r beh eersysteem Ee nvoudig beheer van dossiers Nieuwe wetten, regelgeving en normen hebben voor veel verandering gezorgd in hoe verslagen

Nadere informatie

Wie Wij Zijn VERANTWOORDELIJKHEID - INTEGRITEIT - GROEI

Wie Wij Zijn VERANTWOORDELIJKHEID - INTEGRITEIT - GROEI Wie Wij Zijn Titan Trade Club is een gedecentraliseerde club dat educatie promoot voor het behalen van succes in de handel en mining van Crypto Valuta s. Geautoriseerde leden streven naar nieuwe persoonlijke

Nadere informatie

Bulwark Cryptocurrency Whitepaper

Bulwark Cryptocurrency Whitepaper Bulwark Cryptocurrency Whitepaper Bulwark Core Team: Eatbatterys (Project Coordinator) Jack (Marketing Director) SerfyWerfy (Blockchain Developer) Frogman (Communications Lead) Patrick (Brand and Design)

Nadere informatie

Whitepaper Meer weten over ideal

Whitepaper Meer weten over ideal Whitepaper Meer weten over ideal Inhoudsopgave INLEIDING... 2 OVER IDEAL... 3 DE WERKING VAN IDEAL... 3 ONLINE INZAKE IN TRANSACTIES... 4 DIRECT IMPLEMENTEREN... 4 IDEAL TARIEF... 4 MEER WETEN?... 4 Pagina

Nadere informatie

Hoe je momenteel Gratis kunt Starten met Double UP Crypto Het leukste en makkelijkste online verdienmodel van dit moment.

Hoe je momenteel Gratis kunt Starten met Double UP Crypto Het leukste en makkelijkste online verdienmodel van dit moment. Hoe je momenteel Gratis kunt Starten met Double UP Crypto Het leukste en makkelijkste online verdienmodel van dit moment. Normaal kun je instappen bij Double UP Crypto voor een eenmalig bedrag van $ 37,50

Nadere informatie

ideal Betaal Formulier (Ondersteund o.a. ideal, MisterCash, Direct E-Banking en Credit Card)

ideal Betaal Formulier (Ondersteund o.a. ideal, MisterCash, Direct E-Banking en Credit Card) Script: Versie: 0.5 Licentie: ideal Betaal Formulier (Ondersteund o.a. ideal, MisterCash, Direct E-Banking en Credit Card) Gratis te gebruiken door (erkende) goede doelen. 200,00 excl. BTW voor aanschaf

Nadere informatie

Werken op afstand via internet

Werken op afstand via internet HOOFDSTUK 12 Werken op afstand via internet In dit hoofdstuk wordt uitgelegd wat er nodig is om op afstand met de ROS artikel database te kunnen werken. Alle benodigde programma s kunnen worden gedownload

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Toegang tot Pay@Finpost: abonnementen & digipass

Hoofdstuk 1: Toegang tot Pay@Finpost: abonnementen & digipass In deze rubriek verzamelden we de meest voorkomende vragen en onze antwoorden over Pay@Finpost. Indien u desondanks in deze lijst geen antwoord op uw vragen vindt, aarzel dan niet ons te contacteren op

Nadere informatie

Samenvatting. Bitcoin Bonanza: Cyprus Crisis Boosts Digital Dollars, http://www.cnbc.com/id/100597242

Samenvatting. Bitcoin Bonanza: Cyprus Crisis Boosts Digital Dollars, http://www.cnbc.com/id/100597242 1 2 3 Samenvatting Virtuele munten zoals Bitcoin zijn een nieuw fenomeen. Niemand kan er naast kijken. Voor ondernemers kan deze evolutie positieve dingen met zich meebrengen. De transactiekosten voor

Nadere informatie

UPS CampusShip Snelstartgids Juli 2010

UPS CampusShip Snelstartgids Juli 2010 2010 United Parcel Service of America, Inc. UPS, de merknaam UPS en de kleur bruin zijn geregistreerde handelsmerken van United Parcel Service of America, Inc. Alle rechten voorbehouden. UPS CampusShip

Nadere informatie

Toegang tot uw e-mailberichten via internet

Toegang tot uw e-mailberichten via internet Basishandleiding Multrix Outlook Web App 2010 Versie: 24 februari 2011 Toegang tot uw e-mailberichten via internet Handleiding Multrix Outlook Web Access 2010 Voorblad Inhoudsopgave 1 Inloggen...3 2 Veelgebruikte

Nadere informatie

Update Hoofdstuk 11 Beveiligde E mail. 11.4.1 Software installeren. gebaseerd op de volgende versie: Mozilla Thunderbird 3.1.10

Update Hoofdstuk 11 Beveiligde E mail. 11.4.1 Software installeren. gebaseerd op de volgende versie: Mozilla Thunderbird 3.1.10 Update Hoofdstuk 11 Beveiligde E mail gebaseerd op de volgende versie: Mozilla Thunderbird 3.1.10 11.4.1 Software installeren 5. Vervalt De Importeerassistent zit niet meer in de nieuwe versie 6. Vervalt

Nadere informatie

Handleiding CCV Shop - Factuursturen vs 1.0

Handleiding CCV Shop - Factuursturen vs 1.0 Handleiding CCV Shop - Factuursturen vs 1.0 www.webwinkelfacturen.nl Samenvatting Dit is de handleiding voor de koppeling van CCV Shop naar Factuursturen. De koppeling zorgt dat voor bestellingen in CCV

Nadere informatie

2. DE MANIER WAAROP WIJ DATA VERZAMELEN

2. DE MANIER WAAROP WIJ DATA VERZAMELEN PRIVACY BELEID 1. ALGEMEEN 1.1 Goodarking.nl neemt de privacy van jouw informatie zeer serieus. Ons privacy beleid is ontworpen om je te vertellen over de praktijken betreffende de verzameling, gebruik

Nadere informatie

Online betalen via uw eigen bank

Online betalen via uw eigen bank Online betalen via uw eigen bank deelnemende banken MAKKELIJK VEILIG SNEL BETROUWBAAR Uw meest praktische manier van online betalen Steeds meer mensen kopen op het internet. Een boek, reis, dvd, muziek

Nadere informatie

We hebben de vragen ingedeeld als volgt:

We hebben de vragen ingedeeld als volgt: In deze rubriek verzamelden we de meest voorkomende vragen en onze antwoorden over Pay@Finpost. Indien u desondanks in deze lijst geen antwoord op uw vragen vindt, aarzel dan niet ons te contacteren op

Nadere informatie

Overige transacties 1 (Excel 2002 en 2003)

Overige transacties 1 (Excel 2002 en 2003) Handleiding Meldprogramma Ongebruikelijke Transactie Overige transacties 1 (Excel 2002 en 2003) 1 Transactiesoort is noch een Money Transfer, noch een girale overboeking Inleiding Vanaf mei 2011 werkt

Nadere informatie

Op de website van de N!X Ruilkring klik je in het menu op Cyclos". Rechts bovenin klik je op de knop aanmelden. Je komt dan in het inlogscherm.

Op de website van de N!X Ruilkring klik je in het menu op Cyclos. Rechts bovenin klik je op de knop aanmelden. Je komt dan in het inlogscherm. Inloggen Op de website van de NX Ruilkring klik je in het menu op Cyclos". Je ziet nu het inlogscherm van Cyclos: Rechts bovenin klik je op de knop aanmelden. Je komt dan in het inlogscherm. Hier vul je

Nadere informatie

Step By Step Instructions

Step By Step Instructions Step By Step Instructions Verdien 30 per verwerkte e-mail. Direct uitbetaald. Gegarandeerd! E-mails verwerken en geld verdienen. Stap voor stap instructies. Volg de instructies op om snel van start te

Nadere informatie

Rekenen met vercijferde data

Rekenen met vercijferde data Auteur: Thijs Veugen, senior scientist information security, TNO; en senior researcher, TU Delft Verschenen in: Informatiebeveiliging (privacy special) Rekenen met vercijferde data Een nieuwe techniek

Nadere informatie

Hoe je momenteel Gratis kunt Starten met Double UP Crypto Het leukste en makkelijkste online verdienmodel van dit moment.

Hoe je momenteel Gratis kunt Starten met Double UP Crypto Het leukste en makkelijkste online verdienmodel van dit moment. Hoe je momenteel Gratis kunt Starten met Double UP Crypto Het leukste en makkelijkste online verdienmodel van dit moment. Normaal kun je instappen bij Double UP Crypto voor een eenmalig bedrag van $ 37,50

Nadere informatie

Bitcoin voor iedereen!

Bitcoin voor iedereen! Bitcoin voor iedereen! Inhoud Workshop Wie zijn wij? Feiten Adoptie I. Algemeen II. Nederland III. Gebruikers / trends IV. Toekomst Wie zijn wij? Opgestart in april 2012 (met 1000,-) Begonnen met de verkoop

Nadere informatie

4. Hoe herken ik een echte AcceptEmail? U kunt een AcceptEmail van Nordwin College als volgt herkennen:

4. Hoe herken ik een echte AcceptEmail? U kunt een AcceptEmail van Nordwin College als volgt herkennen: FAQ over AcceptEmail De meest gestelde vragen over AcceptEmail 1. Waarom krijg ik een AcceptEmail? 2. Ik heb me niet opgegeven voor AcceptEmails, mag Nordwin College die dan zomaar sturen? 3. Is AcceptEmail

Nadere informatie

ICT en de digitale handtekening. Door Peter Stolk

ICT en de digitale handtekening. Door Peter Stolk ICT en de digitale handtekening Door Peter Stolk Onderwerpen Elektronisch aanleveren van akten Issues bij de start Aanbieders van akten Hoe krijgen we ze zover? Demonstratie Welke technieken hebben we

Nadere informatie

Berichtenbox. Auteur : Rakesh Poeran Datum : 19 mei 2015 Versie : 2014.5 Documentnaam : Berichtenbox

Berichtenbox. Auteur : Rakesh Poeran Datum : 19 mei 2015 Versie : 2014.5 Documentnaam : Berichtenbox Berichtenbox Auteur : Rakesh Poeran Datum : 19 mei 2015 Versie : 2014.5 Documentnaam : Berichtenbox Inhoud 1. Inleiding 3 2. Inloggen op de berichtenbox 4 3. Lay-out van de berichtenbox 6 3.1 Linker menu

Nadere informatie

DE BLOCKCHAIN. initiate

DE BLOCKCHAIN. initiate DE BLOCKCHAIN BITCOINS & BLOCKCHAIN GAME ON! BLOCK 0 Transactie: De concerncontroller wil een experiment doen binnen de gemeente. Hij wil geen gedoe meer vooraf, met allerlei moeilijke budgetgesprekken

Nadere informatie

Privacy instellingen in ios 9! Dit zijn de privacy instellingen van ios 9 die je moet weten.

Privacy instellingen in ios 9! Dit zijn de privacy instellingen van ios 9 die je moet weten. Privacy instellingen in ios 9! Dit zijn de privacy instellingen van ios 9 die je moet weten. 1 Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 2 Waarom hebben we dit gemaakt?... 3 De instellingen en de gevolgen

Nadere informatie

Om verder te gaan naar de persoonlijke omgeving wordt de aanmeld module beschikbaar gesteld.

Om verder te gaan naar de persoonlijke omgeving wordt de aanmeld module beschikbaar gesteld. Ontwerp Percussion Friends pagina Mijn lessen Inleiding. Vanuit de homepage van http://www.percussionfriends.com wordt in het menu de menu link item Mijn Lessen beschikbaar gesteld. Deze pagina voorziet

Nadere informatie

FAQ AcceptEmail. Antwoorden op veelgestelde vragen

FAQ AcceptEmail. Antwoorden op veelgestelde vragen FAQ AcceptEmail Antwoorden op veelgestelde vragen Authors AcceptEmail B.V. Antwoorden op veelgestelde vragen All rights reserved FAQ AcceptEmail - april 14 2 of 9 Introductie Voor een optimaal resultaat

Nadere informatie

Masterclass Blockchain - Masters of Industry

Masterclass Blockchain - Masters of Industry Masterclass Blockchain - Masters of Industry Verzorgd door het HU Blockchainlab The future of inclusive services Health Supply Chain Fintech Peter Nobels Hogeschool Utrecht/Sogeti Block chain lab Blockchainlab;

Nadere informatie

Instructie gebruik Aangetekend Mailen via extensie en gebruik dashboard

Instructie gebruik Aangetekend Mailen via extensie en gebruik dashboard Instructie gebruik Aangetekend Mailen via extensie en gebruik dashboard Pagina 1 van 14 Inhoudsopgave Document historie... 3 Versie historie... 3 Historie wijzigingen en aanvullingen in dit document...

Nadere informatie

Publieke informatie door jou gepubliceerd. Berichten die je naar andere leden stuurt

Publieke informatie door jou gepubliceerd. Berichten die je naar andere leden stuurt PRIVACY STATEMENT Dit Privacy Statement toont onze vastberadenheid om je recht op privacy en je gegevens te beschermen. Postbuzz verwerkt je persoonlijke gegevens met zorg en conform aan de bepalingen

Nadere informatie

VinniePlace www.vinnieplace.nl helpdesk.vinnieplace.nl info@vinnieplace.nl 06-50546566 1

VinniePlace www.vinnieplace.nl helpdesk.vinnieplace.nl info@vinnieplace.nl 06-50546566 1 VinniePlace www.vinnieplace.nl helpdesk.vinnieplace.nl info@vinnieplace.nl 06-50546566 1 Inhoudsopgave Hulp op afstand starten vanaf u computer t/m Windows 7 blz.3/5 Hulp op afstand downloaden......blz.6/9

Nadere informatie