VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S
|
|
- Joost van den Velde
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, COM(2016) 809 final VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S betreffende de uitvoering van Richtlijn 2010/53/EU van het Europees Parlement en de Raad van 7 juli 2010 inzake kwaliteits- en veiligheidsnormen voor menselijke organen, bestemd voor transplantatie {SWD(2016) 451 final} NL NL
2 1. Inleiding In artikel 22 van Richtlijn 2010/53/EU 1 wordt van de lidstaten vereist dat zij vóór 27 augustus 2013 en vervolgens om de drie jaar verslag uitbrengen bij de Europese Commissie, over de in verband met deze richtlijn verrichte werkzaamheden. De Commissie moet een verslag over de toepassing van deze richtlijn voorleggen aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's. In 2013 was de uitvoering in verscheidene lidstaten nog niet afgerond; daarom heeft de Commissie in 2014 vragenlijsten toegezonden aan de lidstaten (onderzoek naar de uitvoering). Dit verslag is gebaseerd op de antwoorden op dit onderzoek naar de uitvoering, waaraan 29 landen, alle lidstaten en Noorwegen, hebben meegedaan. De analyse van de antwoorden van deze landen op het onderzoek naar de uitvoering van 2014 is opgenomen in het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie bij dit verslag. In voorkomend geval is ook rekening gehouden met gegevens die verkregen zijn via andere kanalen (bv. uitwisseling met de bevoegde nationale orgaaninstanties tijdens de tweejaarlijkse bijeenkomsten met de Commissie, de jaarlijkse Transplant Newsletters van de Raad van Europa 2, Eurobarometeronderzoeken 3 en resultaten van door de Europese Unie gefinancierde projecten). In dit uitvoeringsverslag ligt de nadruk op de institutionele structuur in de lidstaten, en in het bijzonder op de identificatie van de autoriteiten die belast zijn met de verschillende taken zoals vermeld in artikel 17 van Richtlijn 2010/53/EU. In de bijlage bij het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie bij dit verslag zijn alle autoriteiten en hun taken opgenomen. Dit verslag bevat tevens een aantal verwijzingen naar het actieplan inzake orgaandonatie en -transplantatie 4, dat een aanvulling vormt op Richtlijn 2010/53/EU voor de verbetering van kwaliteit en veiligheid, en is ook gericht op verhoging van de beschikbaarheid van organen en verbetering van de doeltreffendheid en toegankelijkheid van transplantatiesystemen. 2. Omzetting van Richtlijn 2010/53/EU Op grond van artikel 32 van Richtlijn 2010/53/EU is de uiterste datum voor de omzetting verstreken op 27 augustus Momenteel wordt gecontroleerd of Richtlijn 2010/53/EU (in dit document ook EU-orgaanwetgeving genoemd) op de juiste manier in het nationale recht is omgezet. 3. Tenuitvoerlegging van Richtlijn 2010/53/EU 1 Richtlijn in het Publicatieblad: Rectificatie van de richtlijn: Eurobarometer : Eurobarometer : Eurobarometer : 4 Actieplan inzake orgaandonatie en -transplantatie ( ): hechtere samenwerking tussen de lidstaten, COM(2008) 819/3. 2
3 Op basis van wat er uit dit eerste onderzoek naar voren komt, wordt de tenuitvoerlegging van de EU-orgaanwetgeving door de lidstaten in het algemeen voldoende geacht. De wetgeving heeft geleid tot de instelling van bevoegde autoriteiten die toezicht houden op de activiteiten van donatie tot transplantatie in elk land. De autoriteiten passen een kader voor kwaliteit en veiligheid toe, met inbegrip van autorisatie, inspectie en waakzaamheid. Er zijn echter ook enkele problemen met de interpretatie, uitvoering en handhaving van de wetgeving geconstateerd. Het is belangrijk te onderstrepen dat de betreffende wetgeving geen basis vormt voor volledige harmonisatie en er bijgevolg vele verschillen bestaan in de nationale benaderingen. Hoewel dit volstrekt legitiem is, kan het in sommige gevallen de vergelijkbaarheid van de nationale transplantatiesystemen en de wederzijdse erkenning van autorisaties en inspecties beperken, met gevolgen voor mogelijk grensoverschrijdend verkeer van organen Aanwijzing en taken van de bevoegde autoriteiten en algemene opzet In artikel 17 van Richtlijn 2010/53/EU is bepaald dat de lidstaten een of meer bevoegde autoriteiten (of gedelegeerde instanties) aanwijzen die een reeks maatregelen moeten nemen: a) een kader voor kwaliteit en veiligheid invoeren en bijhouden; b) ervoor zorgen dat de verkrijgingsorganisaties en transplantatiecentra op gezette tijden aan controles of audits worden onderworpen; c) autorisaties verlenen aan verkrijgingsorganisaties of transplantatiecentra, die opschorten of intrekken; d) een meldsysteem en een beheersprocedure voor ernstige ongewenste voorvallen en bijwerkingen invoeren; e) passende richtsnoeren verstrekken aan gezondheidszorginstellingen, personeel in de gezondheidszorg en andere betrokken partijen in alle stadia van de keten van donatie tot transplantatie of verwijdering; f) deelnemen aan het netwerk van bevoegde autoriteiten en de bijdragen voor de activiteiten van dat netwerk op nationaal niveau coördineren; g) toezien op de orgaanuitwisseling met andere lidstaten en met derde landen; h) erop toezien dat het grondrecht op de bescherming van persoonsgegevens bij alle werkzaamheden in verband met orgaantransplantatie volledig en effectief geëerbiedigd wordt. Alle lidstaten hebben op nationaal niveau bevoegde instanties aangewezen die het toezicht moeten garanderen. De bevoegde autoriteiten kunnen ook worden aangewezen op infranationaal (regionaal of lokaal) of op supranationaal niveau (Europese orgaanuitwisselingsorganisaties). 14 landen hebben alleen autoriteiten op nationaal niveau (BG, CY, CZ, EE, EL, IE, LT, LV, MT, PL, PT, RO, SK, UK), terwijl andere landen tevens aangeven over autoriteiten op regionaal niveau en/of supranationaal niveau te beschikken. Er zijn in totaal 68 bevoegde autoriteiten op nationaal niveau (gemiddeld 2,3 opgegeven autoriteiten per land). Dit is inclusief 21 gedelegeerde instanties. Ministeries van Gezondheid spelen vaak een cruciale rol bij de tenuitvoerlegging van Richtlijn 2010/53/EU. In vijf landen behoren ziekenhuizen tot de gedelegeerde instanties. Eurotransplant en Scandiatransplant, twee Europese orgaanuitwisselingsorganisaties, zijn door respectievelijk acht en vier landen opgegeven als gedelegeerde instanties. 3
4 De belangrijkste taken uit hoofde van artikel 17 van Richtlijn 2010/53/EU die doorgaans op nationaal niveau worden verricht, omvatten a) kader voor kwaliteit en veiligheid, d) ernstige ongewenste bijwerkingen en voorvallen)/biobewaking, e) het verstrekken van richtsnoeren, f) het bijwonen van vergaderingen van het netwerk van bevoegde autoriteiten, en h) het beschermen van persoonsgegevens. Behalve als de landen regio's met grote verantwoordelijkheden hebben (zie volgende paragraaf), worden de taken b) controle en audit, en c) autorisatie ook voornamelijk op nationaal niveau uitgevoerd. Autoriteiten op regionaal niveau kunnen administratieve instanties met gedecentraliseerde bevoegdheden of specifieke verantwoordelijkheden/een specifieke taakverdeling zijn. Zweden heeft bijvoorbeeld vier ziekenhuizen met een coördinerende rol voor een hele regio opgegeven, waarmee dit de facto gedelegeerde instanties op regionaal niveau zijn. Van de negen lidstaten die melding maken van een rol voor regionaal bevoegde autoriteiten, zijn de meest voorkomende taken b) controle en audit (in zes landen) en c) autorisatie (in zeven landen). Het totale aantal taken dat aan de regionaal bevoegde autoriteiten wordt toegewezen varieert per land van één enkele taak (Finland) tot zes taken (Denemarken en Spanje). Er bestaan twee Europese orgaanuitwisselingsorganisaties op Europees niveau die belast zijn met een taak uit hoofde van artikel 17 van Richtlijn 2010/53/EU. De Europese orgaanuitwisselingsorganisaties zijn Eurotransplant (AT, BE, DE, HR, HU, LU, NL en SL), en Scandiatransplant (DK, FI, NO, SE) 5. Ook de South Alliance for Transplantation (SAT) is een Europese orgaanuitwisselingsorganisatie, die in 2012 is opgericht. Van SAT wordt echter niet aangegeven dat deze rechtstreeks betrokken is bij de taken van artikel 17. Wanneer een land lid is van een Europese orgaanuitwisselingsorganisatie, wordt taak g) toezicht op grensoverschrijdende uitwisseling inderdaad uitgevoerd door of met steun van deze Europese orgaanuitwisselingsorganisatie. De Europese orgaanuitwisselingsorganisatie wordt ook vaak in verband gebracht met taak a) kader voor kwaliteit en veiligheid. De andere meest uitgevoerde taken door Europese orgaanuitwisselingsorganisaties omvatten d) het melden en beheren van ernstige ongewenste bijwerkingen en voorvallen, f) het deelnemen aan het netwerk van bevoegde autoriteiten, en h) het beschermen van persoonsgegevens. Er moet echter worden opgemerkt dat zelfs binnen dezelfde Europese orgaanuitwisselingsorganisatie leden niet precies dezelfde taken opgeven, waaruit blijkt dat er mogelijk verschillende benaderingen of overeenkomsten bestaan tussen elk land en de Europese orgaanuitwisselingsorganisatie. Het is belangrijk erop te wijzen dat sommige landen bilaterale overeenkomsten (voor de uitwisseling van organen of transplantatiepatiënten) hebben gesloten met andere landen of partners (gezondheidszorginstellingen): CY met AT (voor longen), MT met IT. Drie landen (CY, IE en LV) geven aan organen uit te wisselen met of patiënten te sturen naar of te ontvangen uit andere landen op een bilaterale basis per geval zonder toepassing van een overeenkomst. Tot slot kunnen er drie soorten organisatorische "modellen" worden vastgesteld: i) landen die alleen op nationaal niveau met autoriteiten werken (14 landen), ii) landen die met autoriteiten werken op nationaal en regionaal niveau (drie landen), en iii) landen die met Europese orgaanuitwisselingsorganisaties werken (12 landen). In elk van deze drie modellen kunnen meerdere autoriteiten en instanties betrokken zijn bij de uitvoering van de taken, in overeenstemming met de omvang, de organisatie van de gezondheidszorg en de capaciteiten van elk betrokken land. De lidstaten met één enkele autoriteit of een beperkt aantal instanties en niveaus laten ruimte voor een duidelijkere identificatie van de autoriteiten die belast zijn met de taken van 5 IJsland is ook lid van Scandiatransplant, maar wordt niet meegenomen in dit verslag (geen EU-lidstaat). 4
5 artikel 17, alsook voor andere taken die buiten het toepassingsgebied van deze richtlijn vallen, zoals instemmingsprocedures, het beheer van wachtlijsten of de toewijzing van organen, en voor de verantwoordingsplicht in het algemeen. Indien uiteenlopende toezichtsactiviteiten (autorisatie, inspectie, waakzaamheid) worden ondernomen door verschillende autoriteiten, moet worden gezorgd voor goede communicatie en coördinatie. Een goed geïnformeerd en sterk nationaal coördinerend contactpunt is derhalve van essentieel belang, in het bijzonder wanneer de verantwoordelijkheden van bevoegde autoriteiten verdeeld zijn over meerdere organisaties en niveaus. Ongeacht de organisatorische structuur is het belangrijk dat autoriteiten over passende middelen beschikken om de vereiste taken uit te voeren en daarnaast hun onafhankelijkheid ten opzichte van marktdeelnemers in de sector en van andere ongepaste invloeden te waarborgen. 3.2.Orgaandonatie en -verkrijging Verkrijgingsorganisaties spelen een belangrijke rol in de waarborging van de kwaliteit en veiligheid bij donatie Autorisatie van verkrijgingsorganisaties De artikelen 5, 6, en 17, van Richtlijn 2010/53/EU vereisen dat verkrijgingsorganisaties naar behoren geautoriseerd zijn en over passende personele middelen, materiaal en uitrusting beschikken. Gezien de ruime begrippen "verkrijgingsorganisatie" en "autorisatie" als bedoeld in artikel 3 van Richtlijn 2010/53/EU, kan een breed scala van entiteiten aan de vereisten voldoen. Autorisaties voor verkrijgingsorganisaties worden in de meeste landen afgegeven op het niveau van de gezondheidszorginstelling (27/29). Bovendien worden zij afgegeven aan het team of de eenheid van het ziekenhuis (9/29); aan ongeacht welke bevoegde instantie die de verkrijging van organen coördineert (8/29); of aan ongeacht welke bevoegde instantie die zich bezighoudt met de verkrijging van organen (4/29). Dergelijke autorisaties worden tevens afgegeven aan individuele gezondheidswerkers (7/29). Alle landen hebben aangegeven een autorisatieregeling voor verkrijgingsorganisaties te hebben, en 26 landen hebben aangegeven dat alle bestaande verkrijgingsorganisaties daadwerkelijk een autorisatie hebben gekregen. Drie lidstaten bevinden zich nog steeds in het proces van het verstrekken van autorisaties. Bovendien combineren sommige lidstaten de autorisaties voor verkrijgingsorganisaties en transplantatiecentra. In elf lidstaten (DK, EL, ES, FR, HR, IT, LT, MT, PL, RO, SI) zijn de autorisaties van verkrijgingsorganisaties beperkt in de tijd: voor vaste perioden, variërend van twee tot vijf jaar (in acht landen), of voor variabele perioden (in drie andere landen) (zie voor details figuur 7 in het werkdocument van de diensten van de Commissie). Wanneer de duur van autorisaties variabel is, wordt de geldigheidsduur vastgesteld op basis van verschillende criteria. Vaak vereist de regeling voor de verlenging van een autorisatie dat opnieuw aan de criteria die gelden voor de afgifte van de oorspronkelijke autorisatie moet worden voldaan. Een paar landen geven aan autorisaties te hebben ingetrokken, meestal tijdelijk, omdat niet langer werd voldaan aan de oorspronkelijke voorwaarden voor de afgifte van de autorisatie (bv. als gevolg van het vertrek van belangrijke gezondheidswerkers). 5
6 Verkrijgingsteams die uit het buitenland komen voor het verkrijgen van organen Het is gebruikelijk in Europa dat verkrijgingsteams uit partnerlanden binnen het kader van vastgestelde samenwerkingsverbanden overkomen om organen te verkrijgen die gewoonlijk in dat partnerland worden getransplanteerd. Dit voorkomt dat organen (van bestaande donoren) die anders niet zouden worden verkregen, verloren gaan. Zo kan een team voor de verkrijging van een hart of long bijvoorbeeld naar een land gaan dat alleen programma's voor nieren of levers heeft en waar harten of longen niet getransplanteerd zouden worden. 26 lidstaten hebben aangegeven dat er regelmatig of op ad-hocbasis verkrijgingsteams uit het buitenland komen. In 21 van die landen worden die activiteiten uitgevoerd in het kader van een vastgestelde samenwerking, meestal met of binnen Eurotransplant of Scandiatransplant. Vijf lidstaten hebben eveneens aangegeven verkrijgingsteams buiten vastgestelde samenwerkingsverbanden te ontvangen, terwijl verscheidene landen (ook 6 ) bilaterale samenwerkingen met andere landen hebben, vaak buurlanden (bv. FI en EE, LU en FR, MT en IT, PT en ES, SK en CZ, CY en IT of UK) Waarborgen dat verkrijgingsorganisaties de richtlijn naleven Om een kader voor de kwaliteit en veiligheid van verkrijgingsactiviteiten te waarborgen, moeten de lidstaten toezicht houden met gebruikmaking van verschillende middelen die vaak worden gecombineerd: met name controle, audit of inspectie van de verkrijgingscentra (ter plaatse uitgevoerde inspecties), hetzij door analyse van de verplichte documentatie. 22 landen hebben melding gemaakt van controles, audits of inspecties ter plaatse van de verkrijgingscentra. Een analyse van de verplichte documentatie wordt ook veelvuldig gebruikt in twintig lidstaten. 16 landen geven aan zowel controles/audits van de verkrijgingsorganisaties als een analyse van de verplichte documentatie uit te voeren. Uit deze cijfers kan worden opgemaakt dat de combinatie van verschillende maatregelen de meest succesvolle manier is om ervoor te zorgen dat volledig aan de eisen van de richtlijn wordt voldaan. Van de 22 landen die inspecties uitvoeren, hebben er 12 inspectieregelingen op nationaal niveau vastgesteld. De frequentie varieert van jaarlijks tot elk drie of vijf jaar, waarbij een interval van twee jaar het meest gebruikelijk is (in zeven landen). In sommige lidstaten zijn regelingen voor de inspecties van verkrijgingsorganisaties vastgesteld op regionaal niveau, die daardoor per regio verschillen (Duitsland, Italië, Spanje). Drie landen hebben risicogebaseerde inspectieregelingen gemeld (Denemarken, Estland, Finland) die ook gebruikt worden in andere sectoren, zoals de sector voor bloed, weefsels en cellen. In drie landen zijn tot dusver nog geen voorschriften voor inspectie en controle vastgesteld (België, Portugal, Noorwegen) Personeel dat bij de verkrijging is betrokken Er worden verschillende benaderingen gebruikt om de bekwaamheid van het gezondheidspersoneel te beoordelen: het controleren van de kwalificaties op het moment van indienstneming (23 landen), het voltooien van regelmatige opleidingsprogramma's (24 landen) of aanvullende certificering (11 landen). Alle lidstaten hebben ten minste een van deze drie maatregelen gemeld. De meeste lidstaten combineren verschillende methoden, wat een alomvattende manier kan zijn om aan deze eis te voldoen. Verschillende types gezondheidspersoneel zijn betrokken bij verkrijgings- en donatieactiviteiten (vaak, maar niet uitsluitend, de zogenaamde "transplantatiecoördinatoren" 6 Een land kan bij verschillende soorten samenwerkingsverbanden worden betrokken. 6
7 of "aanspreekpersonen voor donaties", verpleegsters/artsen, verschillende specialismen, enz.). De profielen zijn ook afhankelijk van de systemen voor gezondheidszorg en onderwijs van de betrokken lidstaten. Opleiding kan op internationaal niveau worden geboden in de vorm van congressen die georganiseerd worden door beroepsorganisaties of van vergaderingen die georganiseerd worden in het kader van door de Europese Unie gefinancierde projecten (bijvoorbeeld het Etpod (European Training Program on Organ Donation - Europees opleidingsprogramma over orgaandonatie) of het proefproject voor opleiding en maatschappelijk bewustzijn, zie ook punt 3.5). Permanente opleidingsprogramma's worden ook aangeboden op nationaal, regionaal en zelfs lokaal niveau (ziekenhuis). Enkele lidstaten bieden opleiding op alle niveaus. Opleiding wordt verstrekt door gespecialiseerde instanties, met inbegrip van stichtingen, gezondheidszorginstellingen, beroepsverenigingen en -genootschappen Instemmingsprocedure voor orgaandonatie Uit drie Eurobarometers 7 die sinds 2002 in de EU zijn uitgevoerd, is gebleken dat EU-burgers grote voorstanders zijn van orgaandonatie, ongeacht de instemmingsprocedure in hun land. In Europa bestaan twee belangrijke instemmingsprocedures: een "opt-in"-systeem waarbij donoren uitdrukkelijke toestemming moeten geven voor orgaandonatie, en een "opt-out"- systeem, waarbij de instemming geacht wordt te zijn gegeven, tenzij een verklaring van het tegendeel wordt gedaan vóór het overlijden. Ongeacht de instemmingsprocedure die in het land wordt toegepast, is het een standaardpraktijk dat de familieleden van de overledene voorafgaand aan een verkrijgingsbesluit worden aangesproken. Figuur 3 toont de opgegeven nationale instemmingsprocedures (let op: instemmingsprocedures vallen niet onder Richtlijn 2010/53/EU). 16 lidstaten en Noorwegen hebben op nationaal niveau een "opt-out"-systeem voor orgaandonatie aangenomen. Zeven lidstaten hebben een "opt-in"-systeem, terwijl vier landen over een gecombineerd systeem beschikken (bv. wanneer verschillende regio's verschillende systemen hebben) Selectie en bescherming van levende donoren Voor bepaalde organen, zoals nieren en levers (en zeer experimenteel longen), is donatie bij leven mogelijk. Dat zorgt voor een aanvullende bron van organen. Het wegnemen van een orgaan van een gezonde persoon is echter een belastende maatregel en kan medische, psychologische, sociale en economische gevolgen hebben. Derhalve moeten levende donoren zorgvuldig worden gescreend, geselecteerd en gevolgd, zoals vastgelegd in artikel 15 van de richtlijn. De meeste landen hebben registers voor levende donoren opgezet (23/29). 17 landen hebben aangegeven dat vóór de vaststelling van de richtlijn al de aanzet was gegeven voor een register, terwijl andere landen dergelijke registers in 2014 of 2015 hebben opgezet. In de meeste van deze lidstaten is het bijhouden van gegevens vastgesteld op nationaal niveau (16/23). Vier lidstaten hebben aangegeven dat er een register wordt bijgehouden op internationaal niveau, waarbij hun nationale gegevens over levende donoren worden opgenomen in het betreffende register dat beheerd wordt door hun Europese orgaanuitwisselingsorganisatie (België met Eurotransplant; Denemarken, Zweden en Noorwegen met Scandiatransplant). Enkele lidstaten hebben vermeld dat er lokaal een register 7 Zie voetnoot 5, blz. 1, laatste Eurobarometer: 7
8 wordt bijgehouden door elk transplantatiecentrum. Er worden aanzienlijke verschillen tussen de lidstaten geconstateerd voor wat betreft de inhoud en het soort gegevens die in het register worden bijgehouden. Zes landen hebben aangegeven geen register te hebben, maar drie van die landen zijn voornemens binnenkort een register op te zetten (Kroatië, Portugal, Slovenië). De Europese Commissie heeft de afgelopen jaren verscheidene projecten (zie punt 3.5) medegefinancierd om de lidstaten te ondersteunen bij deze inspanningen. De Accordrichtsnoeren en -normen voor het opzetten en uitvoeren van dergelijke registers worden beschouwd als referentiewaarden, en de ontwikkeling van een model voor een (Europees) register van (nationale/lokale) registers, gericht op het verzamelen van gegevens voor het volgen van levende donoren in een internationale gegevensbank, is getest. In een recente resolutie van de Raad van Europa wordt uitdrukkelijk melding gemaakt van Accorddeliverables als belangrijkste referentie 8, waarmee de erkenning van hun waarde wordt bevestigd en ook naar niet-eu-landen wordt uitgebreid. De meeste landen (27/29) zorgen voor een follow-up van levende donoren na de donatie. Sommige landen hebben vaste termijnen vastgesteld voor het uitvoeren van medische followups, die op regelmatige basis worden uitgevoerd, variërend van een week na de donatie en twee weken na de donatie, tot maandelijkse of jaarlijkse medische evaluaties. Zestien landen bieden levenslange medische zorg, terwijl zeven landen vaste termijnen voor hun follow-up hebben vastgesteld, variërend van één jaar tot dertig jaar. In alle 27 landen waar een medische follow-up aan de donoren wordt gegeven, omvat die follow-up een evaluatie van de algemene gezondheidstoestand van de donor, een evaluatie van eventuele complicaties en het functioneren van het resterende orgaan. De aangeboden medische behandeling wordt beoordeeld en de bloeddruk of de toestand van het bloed wordt in 26 landen in aanmerking genomen. Psychologische aspecten worden 21 landen in aanmerking genomen. In het algemeen zijn de follow-up van levende donoren en de ontwikkeling van registers om deze follow-up in bij te houden belangrijke aspecten bij de tenuitvoerlegging van de orgaanwetgeving en nog steeds domeinen waarin de lidstaten vooruitgang moeten boeken. De Commissie is voornemens de lidstaten te blijven ondersteunen Follow-up van patiënten met een transplantatie Hoewel de follow-up van levende donoren een vereiste is van Richtlijn 2010/53/EU, mogen de lidstaten zelf beslissen over de follow-up van patiënten met een transplantatie Ter 8 Resolutie CM/Res(2015)11 betreffende de vaststelling van geharmoniseerde nationale registers voor levende donoren met als doel de internationale uitwisseling van gegevens te vergemakkelijken en de bijbehorende Toelichting - Zie voor meer informatie: s_with_a_view_to_facilitating_international_data_sharing_2015_11.pdf 9 In overweging 24 van de richtlijn wordt erkend dat de bevoegde autoriteiten ook een belangrijke rol moeten spelen op dit gebied: "De bevoegde autoriteiten [...] moeten een belangrijke rol spelen bij de waarborging van de kwaliteit en veiligheid van organen in de hele keten van donatie tot transplantatie en bij de beoordeling van de kwaliteit en veiligheid ervan tijdens het herstel van de patiënt en de follow-up daarna. Met het oog daarop moeten er naast het meldingsysteem voor ernstige ongewenste voorvallen en bijwerkingen ook relevante posttransplantatiegegevens worden verzameld om een volledigere beoordeling van de kwaliteit en veiligheid van voor transplantatie bestemde organen mogelijk te maken. Uitwisseling van die gegevens tussen de lidstaten zou bijdragen tot verdere verbetering van donatie en transplantatie in de gehele Unie.". 10 Ook taak e) die gepland is voor de bevoegde autoriteiten uit hoofde van artikel 17 bevat dit aspect: "zij verstrekt passende richtsnoeren aan gezondheidszorginstellingen, personeel in de gezondheidszorg en andere betrokken partijen in alle stadia van de keten van donatie tot transplantatie of verwijdering, waaronder eventueel 8
9 ondersteuning van de lidstaten heeft de Europese Commissie het project Efretos medegefinancierd, dat gericht is op het vaststellen van gemeenschappelijke definities voor de beoordeling van de resultaten van transplantaties, en op het bevorderen van een model van een register van registers met follow-upgegevens. Bovendien spelen registers die ontwikkeld en bijgehouden worden door gezondheidswerkers en verenigingen die transplantaties uitvoeren, zoals ERA-EDTA 11 voor nieren, of ELTR 12 voor levers, een essentiële rol. Verschillende bevoegde autoriteiten werken reeds samen met deze beroepsorganisaties en de Europese Commissie moedigt die samenwerking aan door hen uit te nodigen voor vergaderingen met de autoriteiten Autorisatie van transplantatiecentra en -personeel De resultaten van het onderzoek met betrekking tot de transplantatieactiviteiten vertonen een zeer grote gelijkenis met de resultaten betreffende orgaandonatie en -verkrijging (punt 3.2). Ook hier voorziet Richtlijn 2010/53/EU in een brede definitie van transplantatiecentra (verschillende niveaus mogelijk) en vat de definitie van "autorisatie" verschillende concepten samen. Autorisaties voor transplantatiecentra worden in de meeste lidstaten en Noorwegen (26/29) afgegeven op het niveau van de gezondheidszorginstelling. Bovendien worden ze afgegeven aan het team of de eenheid van het ziekenhuis (11/29) of aan ongeacht welke bevoegde instantie die zich bezighoudt met de transplantatie van organen (2/29). Alle lidstaten hebben aangegeven over autorisatiestelsels voor transplantatiecentra te beschikken (in zes lidstaten worden op regionaal niveau autorisaties afgegeven) en 25 lidstaten hebben bevestigd dat alle transplantatiecentra daadwerkelijk geautoriseerd zijn, terwijl vier landen nog bezig zijn met het afgeven (of verlengen) van autorisaties aan (sommige van) hun centra (vertragingen houden verband met de late omzetting van Richtlijn 2010/53/EU, met de vaststelling van secundaire wetgeving en/of met problemen in verband met de praktische uitvoering). 14 lidstaten en Noorwegen hebben melding gemaakt van autorisaties voor onbepaalde tijd. De andere landen geven autorisaties af voor vaste (één, twee, drie, vier of vijf jaar) of variabele perioden. In de meeste landen (27/29) gebeurt het toezicht op de naleving van Richtlijn 2010/53/EU door middel van controles, audits of inspecties ter plaatse van de transplantatiecentra. Veel lidstaten (19/28) voeren een analyse van de verplichte documentatie uit. Meer dan de helft gebruikt beide methoden (17/29). 23 landen waarborgen de kwalificatie van personeel door dit te controleren bij de indienstneming. In 24 landen worden regelmatige opleidingsprogramma's aangeboden. Verscheidene landen geven ook aan zich te verlaten op opleidingen die georganiseerd worden door beroepsverenigingen of -organisaties, bijvoorbeeld via de Section of Surgery en de European Board of Surgery van de Europese Unie van Medisch Specialisten, die nauw samenwerken met de Europese Vereniging voor Orgaantransplantatie. begrepen richtsnoeren voor het verzamelen van relevante informatie over de periode na de transplantatie met het oog op de evaluatie van de kwaliteit en veiligheid van de getransplanteerde organen.". 11 Register van de European Renal Association - European Dialysis and Transplant Association: 12 European Liver Transplant Registry: 9
10 3.4. Kader voor kwaliteit en veiligheid Hoewel de autorisatie en inspectie van verkrijgingsorganisaties en transplantatiecentra belangrijke toezichtselementen zijn, dragen ook andere maatregelen bij tot de kwaliteit en veiligheid van donatie- en transplantatieactiviteiten. Zo draagt de vaststelling van werkprocedures voor verschillende acties (zoals vermeld in de richtlijn) bij tot een kader voor kwaliteit en veiligheid van donatie tot transplantatie of verwijdering. Alle 29 landen hebben aangegeven werkprocedures te hebben toegepast om te controleren of de karakterisatie van het orgaan en de donor is uitgevoerd zoals bedoeld in artikel 4, lid 2, onder c) (overeenkomstig artikel 7 van Richtlijn 2010/53/EU). Drie landen hebben echter gemeld dat ze momenteel geen werkprocedures hebben voor de andere gebieden in artikel 4, lid 2, zoals de controle van de identiteit van de donor, de controle van de toestemming of het garanderen van de traceerbaarheid. Landen lijken zich in verschillende stadia te bevinden voor wat betreft de vaststelling en toepassing van werkprocedures. In sommige landen is het proces afgerond en is een kader voor kwaliteit en veiligheid volledig ingevoerd, terwijl in andere landen een kader gedeeltelijk is vastgesteld en de vaststelling en/of toepassing voor de resterende werkprocedures nog gaande is. Sommige landen hebben aangegeven werkprocedures te hebben, maar hebben ook vermeld dat deze per ziekenhuis of regio kunnen verschillen. Slechts een paar landen lijken over nationale werkprocedures te beschikken. Ook op dit gebied steunt de Europese Commissie de lidstaten via door de Europese Unie gefinancierde projecten en door het delen van ter beschikking gestelde documenten. Er lijken dus werkprocedures te zijn en te worden toegepast voor de meeste activiteiten voor donatie en transplantatie in de lidstaten, maar er valt nog veel te verbeteren en te leren van elkaars ervaringen op dit gebied EU-steun voor de tenuitvoerlegging van de Europese richtlijn inzake organen en van het "EU-actieplan inzake orgaandonatie en -transplantatie ( )" De Europese Commissie heeft de nationale uitvoering van de wetgeving op verschillende manieren gesteund, variërend van regelmatige vergaderingen van deskundigen tot door de Europese Unie gefinancierde projecten. Tijdens de bijeenkomsten van de subgroep van deskundigen op het gebied van orgaandonatie en transplantatie (die onderdeel is van de deskundigengroep inzake stoffen van menselijke oorsprong van bevoegde autoriteiten - CASoHO E01718) kunnen beste praktijken worden uitgewisseld en gemeenschappelijke problemen worden besproken. Sinds 2008 is een aantal projecten gefinancierd in het kader van de meerjarige actieprogramma's van de Unie op het gebied van gezondheid, waarmee bijstand wordt verleend aan de lidstaten bij de uitvoering van de voorschriften van Richtlijn 2010/53/EU en van het EU-actieplan, met bijzondere aandacht voor: het opleiden van transplantatiecoördinatoren met het Europese opleidingsprogramma over orgaandonatie (Etpod) 13 of met de speciale cursus "train de trainers" 14 ; het verbeteren van de kwaliteitssystemen met Odequs 15 ; 13 Etpod: Zie ook: 14 Europese opleiding over donorcoördinatie in de Europese Unie. 10
11 het ontwikkelen van donatie bij leven met Eulid, Elipsy, Eulod, Accord 16 of de Toolbox 17 die ontwikkeld is binnen de werkgroep Donatie bij leven; het ondersteunen van de follow-up van patiënten met een transplantatie met Efretos 18 ; het faciliteren van grensoverschrijdende orgaanuitwisseling met Coorenor, MODE en Foedus; het verbeteren van de bewustwording met EDD, Foedus en de workshops voor journalisten van de Commissie 19 ; het onderzoeken van orgaanhandel met HOTT 20 (bestrijding van mensenhandel met de verwijdering van organen als doel); het ondersteunen van niet-eu-landen met speciale workshops en een rechtstreekse subsidie aan de Raad van Europa; het verhogen van het percentage donaties na overlijden dankzij speciale strategieën; het aanpakken van specifieke nationale problemen met twinningactiviteiten binnen Accord; alsook het in kaart brengen van de inspanningen in het kader van het EU-actieplan via de Actor- 21 (tussentijdse evaluatie) en Factor-studies (definitieve evaluatie). Eind 2016 zullen er ook twee projecten 22 ondersteunen in de praktijk. van start gaan om de lidstaten verder te 4. Conclusie In het algemeen lijken in alle lidstaten en Noorwegen nationale autoriteiten en toezichtsmechanismen te zijn opgericht om de normen voor de veiligheid en kwaliteit van menselijke organen te waarborgen. In overeenstemming met de vrij algemene wettelijke vereisten in de EU-wetgeving kan de structuur van de nationale organisaties echter versnipperd zijn en aanzienlijk variëren tussen de landen, waardoor het belang van een goede coördinatie binnen en tussen landen toeneemt. Er moet wellicht nog wat werk verricht worden om de follow-up door de lidstaten van zowel de ontvangers als de levende donoren te verbeteren, alsook inzake bepaalde aspecten van het kader voor kwaliteit en veiligheid, bijvoorbeeld werkprocedures of autorisaties. Een deel van dit werk wordt reeds ontwikkeld in het kader van door de Commissie gefinancierde werkzaamheden. In toekomstige onderzoeken en verslagen over de uitvoering kan de vooruitgang van de lidstaten worden aangetoond. 15 Europees kwaliteitssysteem voor orgaandonatie (Odequs): Europees kader voor de evaluatie van orgaantransplantaties: Zie de twee financieringsbesluiten en de bijlagen die zijn aangenomen op 10 juli 2015: 11
UITVOERINGSRICHTLIJN 2012/25/EU VAN DE COMMISSIE
10.10.2012 Publicatieblad van de Europese Unie L 275/27 RICHTLIJNEN UITVOERINGSRICHTLIJN 2012/25/EU VAN DE COMMISSIE van 9 oktober 2012 tot vaststelling van informatieprocedures voor de uitwisseling tussen
Europese feestdagen 2019
Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 01-02
Nieuwe wetgeving ten aanzien van orgaanvigilantie
Nieuwe wetgeving ten aanzien van orgaanvigilantie 4e Symposium Weefselvigilantie, woensdag 30 november 2011 Hilga Katerberg Stafarts Orgaancentrum Inhoud Inleiding Wetgeving Definities Verantwoordelijkheden
Europese feestdagen 2018
Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03
Europese feestdagen 2017
Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03 Denemarken
UITVOERINGSBESLUIT VAN DE COMMISSIE
13.12.2013 Publicatieblad van de Europese Unie L 334/37 UITVOERINGSBESLUIT VAN DE COMMISSIE van 11 december 2013 tot wijziging van Besluit 2012/226/EU betreffende de tweede reeks gemeenschappelijke veiligheidsdoelen
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 063 Wijziging van de Wet veiligheid en kwaliteit lichaamsmateriaal ter implementatie van Richtlijn 2010/53/EU inzake kwaliteits- en veiligheidsnormen
Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen
2012D0226 NL 13.12.2013 001.001 1 Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen B BESLUIT VAN DE COMMISSIE van 23 april 2012 betreffende
BESLUIT VAN DE COMMISSIE
22.7.2010 Publicatieblad van de Europese Unie L 189/19 BESLUIT VAN DE COMMISSIE van 19 juli 2010 inzake gemeenschappelijke veiligheidsdoelen, zoals vermeld in artikel 7 van Richtlijn 2004/49/EG van het
BESLUIT VAN DE COMMISSIE
27.4.2012 Publicatieblad van de Europese Unie L 115/27 BESLUIT VAN DE COMMISSIE van 23 april 2012 betreffende de tweede reeks gemeenschappelijke veiligheidsdoelen voor het spoorwegsysteem (Kennisgeving
Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.
(Tekst geldend op: 11-02-2013) Wet van 6 februari 2003, houdende regels inzake de veiligheid en kwaliteit van lichaamsmateriaal dat kan worden gebruikt bij een geneeskundige behandeling (Wet veiligheid
L 207/14 Publicatieblad van de Europese Unie 6.8.2010
L 207/14 Publicatieblad van de Europese Unie 6.8.2010 RICHTLIJN 2010/45/EU VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 7 juli 2010 inzake kwaliteits- en veiligheidsnormen voor menselijke organen, bestemd
EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT
EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT DE RAAD Brussel, 18 juni 2010 (OR. en) 2008/0238 (COD) PE-CONS 19/10 SAN 114 CODEC 431 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: RICHTLIJN VAN HET EUROPEES
BIJLAGEN. bij het. Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad. betreffende het Europees burgerinitiatief
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 13.9.2017 COM(2017) 482 final ANNEXES 1 to 7 BIJLAGEN bij het Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende het Europees burgerinitiatief {SWD(2017)
FOD VOLKSGEZONDHEID BRUSSEL 16 mei 2013 VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
FOD VOLKSGEZONDHEID BRUSSEL 16 mei 2013 VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU DIRECTORAAT- GENERAAL ORGANISATIE VAN DE GEZONDHEIDSZORGVOORZIENINGEN NATIONALE RAAD VOOR ZIEKENHUISVOORZIENINGEN --------
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN MEDEDELING VAN DE COMMISSIE
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 8.12.2008 COM(2008) 819 definitief MEDEDELING VAN DE COMMISSIE Actieplan inzake orgaandonatie en -transplantatie (2009-2015): hechtere samenwerking tussen
Pan-Europese opiniepeiling over beroepsveiligheid en - gezondheid
Pan-Europese opiniepeiling over beroepsveiligheid en - gezondheid Representatieve resultaten in de 2 lidstaten van de Europese Unie Pakket bevat de resultaten van de EU2 én van België Ontwerp Opiniepeiling
Onderzoek naar e-gezondheidszorg in Europa: artsen moeten meer gebruik maken van ICT
IP/08/641 Brussel, 25 april 2008 Onderzoek naar e-gezondheidszorg in Europa: artsen moeten meer gebruik maken van ICT De Europese Commissie heeft vandaag de resultaten bekendgemaakt van een pan-europees
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een RICHTLIJN VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
NL NL NL COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 8.12.2008 COM(2008) 818 definitief 2008/0238 (COD) Voorstel voor een RICHTLIJN VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD inzake kwaliteits- en veiligheidsnormen
ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.9.2018 COM(2018) 651 final ANNEX BIJLAGE bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de werking van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing
1/2. Staten-Generaal. Vergaderjaar 2008 2009 VOORSTEL VOOR EEN RICHTLIJN VAN DE RAAD. Brussel, 08.12. 2008 TOELICHTING. Inleiding
Staten-Generaal 1/2 Vergaderjaar 2008 2009 A 31 805 Subsdiariteitstoets van het voorstel voor een richtlijn inzake kwaliteits- en veiligheidsnormen voor menselijke organen, bestemd voor transplantatie
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 8.5.2015 COM(2015) 195 final VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de tenuitvoerlegging van Verordening (EG) nr. 789/2004 betreffende de overdracht
Op 19 juni 2012 deed het Hof uitspraak in zaak C-307/10 IP Translator en gaf daarbij de volgende antwoorden op de prejudiciële vragen:
Gemeenschappelijke mededeling over de tenuitvoerlegging van IP Translator v1.2, 20 februari 2014 1 Op 19 juni 2012 deed het Hof uitspraak in zaak C-307/10 IP Translator en gaf daarbij de volgende antwoorden
Op weg naar herstel: het cohesiepakket. Vragen en antwoorden over de bijdrage van het cohesiebeleid aan het Europese economische herstelplan
MEMO/08/740 Brussel, 26 november 2008 Op weg naar herstel: het cohesiepakket. Vragen en antwoorden over de bijdrage van het cohesiebeleid aan het Europese economische herstelplan Wat is de rol van het
BIJLAGEN. bij. Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad
EUROPESE COMMISSIE Straatsburg, 12.6.2018 COM(2018) 390 final ANNEXES 1 to 5 BIJLAGEN bij Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad inzake het Europees Fonds voor maritieme zaken
PUBLIC RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 11 maart 2010 (17.03) (OR. en) 6792/10. Interinstitutioneel dossier: 2009/0157 (COD) LIMITE
Conseil UE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 11 maart 2010 (17.03) (OR. en) PUBLIC Interinstitutioneel dossier: 2009/0157 (COD) 6792/10 LIMITE JUSTCIV 34 CODEC 142 NOTA van: het secretariaat-generaal
Pan-Europese opiniepeiling over beroepsveiligheid en -gezondheid
Pan-Europese opiniepeiling over beroepsveiligheid en -gezondheid Resultaten in Europa en Nederland - Mei 2013 Representatieve resultaten in 31 deelnemende Europese landen voor het Europees Agentschap voor
Pan-Europese. opiniepeiling over beroepsveiligheid en - gezondheid. Representatieve resultaten in de 27 lidstaten van de Europese Unie
Pan-Europese opiniepeiling over beroepsveiligheid en - gezondheid Representatieve resultaten in de 2 lidstaten van de Europese Unie Pakket bevat de resultaten van de EU2 én van Nederland Ontwerp Opiniepeiling
BS 23/11/2012 in voege vanaf 03/12/2012
10 NOVEMBER 2012. - Koninklijk besluit houdende vaststelling van de normen waaraan een functie "lokale donorcoördinatie" moet voldoen om te worden erkend en erkend te blijven BS 23/11/2012 in voege vanaf
BIJLAGE. bij het voorstel voor een. Besluit van de Raad
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 18.3.2016 COM(2016) 156 final ANNEX 1 BIJLAGE bij het voorstel voor een Besluit van de Raad betreffende het namens de Europese Unie in te nemen standpunt met betrekking tot
DE EUROPESE VISSERIJ IN CIJFERS
DE EUROPESE VISSERIJ IN CIJFERS De tabellen hieronder tonen basisstatistieken met betrekking tot verschillende gebieden van het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB), namelijk: de vissersvloten van de
HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN?
HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN? 2/09/2008-22/10/2008 Er zijn 329 antwoorden op 329 die voldoen aan uw criteria DEELNAME Land DE - Duitsland 55 (16.7%) PL - Polen 41 (12.5%) DK - Denemarken 20
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.6.2019 COM(2019) 270 final VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de op onlineboekingen bij verschillende verkooppunten toepasselijke bepalingen
Breedbandinternet voor alle Europeanen: de Commissie geeft het startsein voor een debat over de toekomst van universele diensten
IP/08/1397 Brussel, 25 september 2008 Breedbandinternet voor alle Europeanen: de Commissie geeft het startsein voor een debat over de toekomst van universele diensten Hoe kan de EU bereiken dat alle Europeanen
van Nice v1.2, 28 oktober 2015
Gemeenschappelijke mededeling over de gemeenschappelijke praktijk inzake de algemene benamingen van de hoofdklassen van de classificatie 1 van Nice v1.2, 28 oktober 2015 Op 19 juni 2012 deed het Hof uitspraak
2 Leveringen van goederen naar
2 Leveringen van goederen naar landen binnen de EU 2.1 Levering van goederen binnen de EU aan een buitenlandse ondernemer 2.1.1 intracommunautaire leveringen Hoofdregel bij grensoverschrijdende leveringen
EUROPESE VERKIEZINGEN Standaard Eurobarometer (EB 69) Voorjaar 2008 Eerste grove resultaten: Europees gemiddelde en grote nationale tendensen
Algemene directie Communicatie UNIT FOLLOW-UP PUBLIEKE OPINIE 15/09/2008 EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 Standaard Eurobarometer (EB 69) Voorjaar 2008 Eerste grove resultaten: Europees gemiddelde en grote nationale
Open Data laten stromen Nederland in Europees perspectief
Open Data laten stromen Nederland in Europees perspectief Sem Enzerink (Capgemini Consulting) Gebruikersbijeenkomst data.overheid.nl, 16 maart 2018, Den Haag Wij zijn de open data vindplaats van publieke
de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie
Raad van de Europese Unie Brussel, 12 mei 2017 (OR. en) 9046/17 ADD 1 EF 97 ECOFIN 351 AGRIFIN 50 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 8 mei 2017 aan: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal
Betalingsachterstand bij handelstransacties
Betalingsachterstand bij handelstransacties 13/05/2008-20/06/2008 408 antwoorden 0. Uw gegevens Land DE - Duitsland 48 (11,8%) PL - Polen 44 (10,8%) NL - Nederland 33 (8,1%) UK - Verenigd Koninkrijk 29
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 26.1.2018 COM(2018) 49 final VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD betreffende de omzetting door de lidstaten van artikel 118 bis van Richtlijn 2001/83/EG
Raadpleging van betrokken partijen bij het ontwikkelen van beleid voor kleine ondernemingen op nationaal en regionaal niveau
Raadpleging van betrokken partijen bij het ontwikkelen van beleid voor kleine ondernemingen op nationaal en regionaal niveau 01.06.2004-30.09.2004 Deel I Achtergrondinformatie Land AT - Oostenrijk 1 (1.4)
van Nice v1.1, 20 februari 2014
Gemeenschappelijke mededeling over de gemeenschappelijke praktijk inzake de algemene benamingen van de hoofdklassen van de classificatie 1 van Nice v1.1, 20 februari 2014 Op 19 juni 2012 deed het Hof uitspraak
I. VERZOEK OM INFORMATIE betreffende de transnationale terbeschikkingstelling van werknemers met het oog op het verrichten van diensten
FORMULIER VOOR (FACULTATIEF) GEBRUIK DOOR DE OVERHEIDSINSTANTIE DIE OM INFORMATIE VERZOEKT I. VERZOEK OM INFORMATIE betreffende de transnationale terbeschikkingstelling van werknemers met het oog op het
Brussel, 11 december 2013 (OR. nl) RAAD VAN DE EUROPESE UNIE 17633/13 ADD 2. Interinstitutioneel dossier: 2013/0408 (COD)
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 11 december 2013 (OR. nl) Interinstitutioneel dossier: 2013/0408 (COD) 17633/13 ADD 2 DROIPEN 159 COPEN 236 CODEC 2930 BEGELEIDENDE NOTA van: de heer Jordi AYET PUIGARNAU,
Analytische samenvatting
Directoraat-generaal communicatie Directoraat C - Betrekkingen met de burgers AFDELING ANALYSE VAN DE PUBLIEKE OPINIE 24 maart 2009 EUROPEANEN EN DE ECONOMISCHE CRISIS Standard Eurobarometer (EB 71) Bevolking:
L 320/8 Publicatieblad van de Europese Unie
L 320/8 Publicatieblad van de Europese Unie 17.11.2012 VERORDENING (EU) Nr. 1078/2012 VAN DE COMMISSIE van 16 november 2012 betreffende een gemeenschappelijke veiligheidsmethode voor de controle die moet
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Handleiding registratie losbeweging bij invoer of laadbeweging bij uitvoer pluimvee en konijnen Het is de pluimvee- of konijnenhouder van het beslag van aankomst, respectievelijk vertrek, die verantwoordelijk
NL 1 NL BIJLAGE I KENNISGEVING VAN INSOLVENTIEPROCEDURE
BIJLAGE I KENNISGEVING VAN INSOLVENTIEPROCEDURE (Artikel 54, lid 3, van Verordening (EU) 2015/848 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2015 betreffende insolventieprocedures PB L 141 van 5.6.2015,
BIJLAGE I LIJST MET NAMEN, FARMACEUTISCHE VORM, STERKTE VAN HET GENEESMIDDEL, TOEDIENINGSWEG, AANVRAGERS IN DE LIDSTATEN
BIJLAGE I LIJST MET NAMEN, FARMACEUTISCHE VORM, STERKTE VAN HET GENEESMIDDEL, TOEDIENINGSWEG, AANVRAGERS IN DE LIDSTATEN 1 AT - Oostenrijk Flutiform 50 Mikrogramm/5 Mikrogramm pro Sprühstoß Druckgasinhalation
GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE. van
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 7.7.2016 C(2016) 4164 final GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE van 7.7.2016 betreffende de herziening van de vergoedingstabellen van dienstreizen voor ambtenaren
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 17.6.2011 COM(2011) 352 definitief VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S Tweede
Grensoverschrijdende aftrek van fiscale verliezen
Grensoverschrijdende aftrek van fiscale verliezen 20.01.2006-20.02.2006 220 antwoorden. Geef aan op welk gebied uw hoofdactiviteit ligt D - Industrie 58 26,4% G - Groothandel en kleinhandel; reparatie
MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITE EN HET COMITE VAN DE REGIO'S
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 23.3.2017 COM(2017) 134 final ANNEX 1 BIJLAGE bij de MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITE EN HET COMITE
BIJLAGEN. bij het VERSLAG VAN DE COMMISSIE
EUROPESE COMMISSIE Brussel,.3.5 COM(5) 8 final ANNEXES to 3 BIJLAGEN bij het VERSLAG VAN DE COMMISSIE Solidariteitsfonds van de Europese Unie Jaarverslag 3 NL NL BIJLAGE I: EU-SOLIDARITEITSFONDS - IN 3
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET ECONOMISCH EN FINANCIEEL COMITÉ
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 20.5.2014 COM(2014) 277 final VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET ECONOMISCH EN FINANCIEEL COMITÉ overeenkomstig artikel 12 van Verordening (EU) nr. 1210/2010 van het Europees
Notatie Toelichting Opmerkingen L 8 cijfers en 1 letter Het eerste cijfer is altijd een 0 (nul) voor personen.
FISCALE IDENTIFICATIENUMMERS (FIN's) FIN's per thema: Structuur 1. AT - Oostenrijk 99-999/9999 9 cijfers Het liggend streepje en de schuine streep zijn niet in alle gevallen verplicht (met het oog op de
Richtsnoeren voor de behandeling. van klachten door. verzekeringsondernemingen
EIOPA-BoS-12/069 NL Richtsnoeren voor de behandeling van klachten door verzekeringsondernemingen 1/8 1. Richtsnoeren Inleiding 1. Artikel 16 van de Eiopa-verordening 1 (European Insurance and Occupational
Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 28.10.2016 COM(2016) 694 final 2016/0343 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD inzake de sluiting, namens de Europese Unie, van een overeenkomst tot wijziging van de Overeenkomst
Deze herziene versie van het verslag is opgesteld na bespreking in de Groep materieel strafrecht van 23 juni 2004.
Conseil UE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 20 juli 2004 (23.07) (OR. en) 0369//04 REV PUBLIC LIMITE DROIPEN 24 NOTA van: het voormalige Ierse voorzitterschap aan: het Comité van artikel 36 nr. vorig
vooraf een aantal oormerken aan te schaffen dat beantwoordt aan hun behoefte voor een periode van ten hoogste een jaar.
30.4.2004 L 163/65 VERORDENING (EG) Nr. 911/2004 VAN DE COMMISSIE van 29 april 2004 tot uitvoering van Verordening (EG) nr. 1760/2000 van het Europees Parlement en de Raad wat betreft oormerken, paspoorten
Hierbij gaat voor de delegaties Commissiedocument SEC(2008) 1995.
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 12 juni 2008 (13.06) (OR. fr) Interinstitutioneel dossier: 2008/0110 (COD) 10637/08 ADD 2 AGRILEG 104 CODEC 769 INGEKOMEN DOCUMENT van: de heer Jordi AYET PUIGARNAU,
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een VERORDENING VAN DE RAAD. betreffende bepaalde handelsnormen voor eieren
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 28.02.2006 COM(2006) 89 definitief Voorstel voor een VERORDENING VAN DE RAAD betreffende bepaalde handelsnormen voor eieren (door de Commissie ingediend)
10/01/2012 ESMA/2011/188
Richtsnoeren en aanbevelingen Samenwerking, met inbegrip van delegatie, tussen de ESMA, de bevoegde autoriteiten en de sectorale bevoegde autoriteiten krachtens Verordening (EU) nr. 513/2011 inzake ratingbureaus
GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) Nr. /.. VAN DE COMMISSIE. van
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11.3.2014 C(2014) 1410 final GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) Nr. /.. VAN DE COMMISSIE van 11.3.2014 tot aanvulling van Verordening (EU) nr. 1301/2013 van het Europees Parlement
(Voor de EER relevante tekst)
17.6.2016 L 160/29 GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) 2016/960 VAN DE COMMISSIE van 17 mei 2016 tot aanvulling van Verordening (EU) nr. 596/2014 van het Europees Parlement en de Raad met betrekking tot technische
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 21 november 2012 (27.11) (OR. en) 16320/12 ENFOCUSTOM 127 COSI 117
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 21 november 2012 (27.11) (OR. en) 16320/12 ENFOCUSTOM 127 COSI 117 NOTA I/A-PUNT van: het secretariaat-generaal aan: het Coreper / de Raad nr. vorig doc.: 12712/3/12
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Handleiding registratie losbeweging bij invoer of laadbeweging bij uitvoer pluimvee en konijnen Het is de pluimvee- of konijnenhouder van het beslag van aankomst, respectievelijk vertrek, die verantwoordelijk
Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen
2006R1412 NL 01.07.2013 003.001 1 Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen B VERORDENING (EG) Nr. 1412/2006 VAN DE RAAD van 25
DESKRESEARCH EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 Onthouding en stemgedrag bij de Europese verkiezingen van 2009
Directoraat-generaal voorlichting Afdeling Analyse van de publieke opinie Brussel, 13 november 2012 DESKRESEARCH EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 Onthouding en stemgedrag bij de Europese verkiezingen van 2009
1/2. Staten-Generaal. Vergaderjaar BRIEF VAN DE VICE-VOORZITTER VAN DE EUROPESE COMMISSIE
Staten-Generaal 1/2 Vergaderjaar 2008 2009 F 31 805 Subsdiariteitstoets van het voorstel voor een richtlijn inzake kwaliteits- en veiligheidsnormen voor menselijke organen, bestemd voor transplantatie
9332/15 ADD 3 dep/yen/jg 1 DG D 2A
Raad van de Europese Unie Brussel, 5 juni 205 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 203/09 (COD) 9332/5 ADD 3 JUSTCIV 35 FREMP 2 CODEC 793 NOTA van: het voorzitterschap aan: de Raad nr. vorig doc.: 9037/5
ENQUÊTE OVER DIVERSITEIT OP HET WERK EN ANTIDISCRIMINAT
ENQUÊTE OVER DIVERSITEIT OP HET WERK EN ANTIDISCRIMINAT 14.06.2005-15.07.2005 803 antwoorden Geef aan op welk gebied uw hoofdactiviteit ligt D - Industrie 225 K - Exploitatie van en handel in onroerend
Publicatieblad van de Europese Unie
L 93/56 RICHTLIJN (EU) 2015/566 VAN DE COMMISSIE van 8 april 2015 tot uitvoering van Richtlijn 2004/23/EG aangaande de procedures om na te gaan of er sprake is van gelijkwaardige kwaliteits- en veiligheidsnormen
GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE. van
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 8.3.2018 C(2018) 1392 final GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE van 8.3.2018 tot vaststelling van gemeenschappelijke veiligheidsmethoden inzake de eisen voor
GOEDE EN BETAALBARE KINDEROPVANG VOOR IEDEREEN?
GENT 30 APRIL 2019 VVSG INSPIRATIEDAG KINDEROPVANG GOEDE EN BETAALBARE KINDEROPVANG VOOR IEDEREEN? Prof. Michel Vandenbroeck Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek Michel.Vandenbroeck@UGent.be @MichelVdbroeck
EDITIE De infranationale overheid in de EU : sleutelcijfers
EDITIE 2007 [ ] De infranationale overheid in de EU : sleutelcijfers OK 2 Final DOS FICHES.qxd 19/12/07 17:34 Page 1 Territoriale besturen % 8 25 0,0 0,04 1 ste niveau 2 de niveau 3 de niveau Federale
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 21 januari 2010 (21.01) (OR. en) 5593/10 SAN 17
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 21 januari 2010 (21.01) (OR. en) 5593/10 SAN 17 INGEKOMEN DOCUMENT van: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie
RAAD VA DE EUROPESE U IE. Brussel, 20 januari 2009 (21.01) (OR. en) 5524/09 SOC 25 COMPET 25
RAAD VA DE EUROPESE U IE Brussel, 20 januari 2009 (21.01) (OR. en) 5524/09 SOC 25 COMPET 25 I GEKOME DOCUME T van: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese
.bedomeinnamen. onder de loep 2011
1.bedomeinnamen onder de loep 2011 2 Aantal nieuwe.be-registraties Evolutie van de.be-domeinnamen 471.453 602.607 736.498 859.474 977.998 1.101.668 1.219.935 131.588 147.022 193.659 222.919 232.746 257.637
de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie
Raad van de Europese Unie Brussel, 29 maart 2017 (OR. en) 7791/17 ADD 1 TELECOM 76 COMPET 226 MI 288 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 23 maart 2017 aan: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens
8 maart 2013: Internationale Vrouwendag: Ongelijkheden tussen vrouwen en mannen in de context van de crisis
Directoraat-generaal voorlichting AFDELING ANALYSE VAN DE PUBLIEKE OPINIE Brussel, 26 februari 2013 8 maart 2013: Internationale Vrouwendag: Ongelijkheden tussen vrouwen en mannen in de context van de
WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING. bij
EUROPESE COMMISSIE Straatsburg, 8.3.2016 SWD(2016) 53 final WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING bij Voorstel voor een Richtlijn van het Europees Parlement
EUROPESE UNIE VERZOEK TOT OPTREDEN
EUROPESE UNIE VERZOEK TOT OPTREDEN 1 1. Aanvrager Voor intern gebruik van de douane Datum van ontvangst Registratienummer voor de aanvraag KOPIE VOOR DE BEVOEGDE DOUANEDIENST EORI-nummer: INTELLECTUELE-EIGENDOMSRECHTEN
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 16 augustus 2012 (OR. en) 12872/12 Inte rinstitutioneel dossier: 2012/0222 (NLE) AVIATION 117 RELEX 722
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 16 augustus 2012 (OR. en) 12872/12 Inte rinstitutioneel dossier: 2012/0222 (NLE) AVIATION 117 RELEX 722 VOORSTEL van: de Europese Commissie d.d.: 14 augustus 2012 Nr.
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 29.6.2017 COM(2017) 341 final VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD betreffende de uitwisseling via het Europees Strafregister Informatiesysteem (ECRIS)
GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) 2015/1973 VAN DE COMMISSIE
10.11.2015 L 293/15 GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) 2015/1973 VAN DE COMMISSIE van 8 juli 2015 tot aanvulling van Verordening (EU) nr. 514/2014 van het Europees Parlement en de Raad met specifieke bepalingen
Code Geboorteland Straatnaam
Uitwisseling van informatie op grond van artikel 10, eerste lid van de Landsverordening spaarvermogensheffing Info Beneficial owner (1) Data Beneficial owner (2) Naamgegevens(3) Geboortegegevens (4) Adresgegevens
III BESLUITEN OP GROND VAN TITEL VI VAN HET EU-VERDRAG
L 348/130 Publicatieblad van de Europese Unie 24.12.2008 III (Besluiten op grond van het EU-Verdrag) BESLUITEN OP GROND VAN TITEL VI VAN HET EU-VERDRAG BESLUIT 2008/976/JBZ VAN DE RAAD van 16 december
SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË ESSOBS DATA 2O14
SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË DATA 2O14 Ook dit jaar is de FOD Sociale zekerheid verheugd om u de nieuwe editie van de -brochure voor te stellen. Deze geeft u een overzicht van de bijgewerkte cijfers
Barometer van de informatiemaatschappij (2017) Juli Barometer van de informatiemaatschappij
Barometer van de informatiemaatschappij INHOUD 1. Pijlers van het plan Digital Belgium 2. Hoofdstukken van de barometer 3. Indicatoren (5 pijlers) 4. Sterk stijgende indicatoren 5. Besluit FOD Economie,
(Voor de EER relevante tekst)
L 162/14 23.6.2017 UITVOERINGSVERORDENING (EU) 2017/1111 VAN DE COMMISSIE van 22 juni 2017 tot vaststelling van technische uitvoeringsnormen met betrekking tot procedures en formulieren voor de verstrekking
11562/08 CS/lg DG H 1 A
RAAD VA DE EUROPESE U IE Brussel, 22 juli 2008 (OR. en) 11562/08 Interinstitutioneel dossier: 2008/0074 (C S) VISA 239 COMIX 554 WETGEVI GSBESLUITE E A DERE I STRUME TE Betreft: VERORDENING VAN DE RAAD
Publicatieblad van de Europese Unie
25.3.2017 L 80/7 UITVOERINGSVERORDENING (EU) 2017/556 VAN DE COMMISSIE van 24 maart 2017 houdende de nadere regeling voor de inspectieprocedures inzake goede klinische praktijken overeenkomstig Verordening
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE. Bijlage bij de
NL NL NL COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 30.5.2007 SEC(2007) 705 WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE Bijlage bij de MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN
Kaderbesluit van de Raad ter bestrijding van georganiseerde criminaliteit: Hoe kan EU-wetgeving op dit terrein worden verscherpt?
DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID DIRECTORAAT C: RECHTEN VAN DE BURGER EN CONSTITUTIONELE ZAKEN BURGERLIJKE VRIJHEDEN, JUSTITIE EN BINNENLANDSE ZAKEN Kaderbesluit van de Raad ter bestrijding van georganiseerde
EB71.3 Europese verkiezingen Postelectoraal onderzoek Eerste resultaten: Aandachtpunt: verdeling mannen/vrouwen
Directoraat-generaal Communicatie Directoraat C Betrekkingen met de burgers EENHEID MONITORING PUBLIEKE OPINIE 27/10/2009 EB71.3 Europese verkiezingen 2009 Postelectoraal onderzoek Eerste resultaten: Aandachtpunt:
NOTA "A"-PUNT het Comité van permanente vertegenwoordigers
Conseil UE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 6 juni 2002 (07.06) (OR. fr,en,de) 9628/02 PUBLIC LIMITE ELARG 201 NOTA "A"-PUNT van: het Comité van permanente vertegenwoordigers aan: de Raad Betreft: UITBREIDING
FostPack Importeren verpakkingsfiches via XML
FostPack Importeren verpakkingsfiches via XML 1 Algemeen Dit document beschrijft de manier waarop men door middel van een XML file- verpakkingsfiches kan importeren in FostPack. U vindt het schema en een