Onderzoek naar de opvatting van PvdA-bestuurders over de politieke koers van de partij

Transcriptie

1 T T O P T(ransparant) O(verheids) P(anel) Onderzoek naar de opvatting van PvdA-bestuurders over de politieke koers van de partij Onderzoek NRC Handelsblad in samenwerking met Overheid in Nederland De roos heeft slechts doornen voor hen die haar willen plukken <Chinees spreekwoord>

2 Inhoudsopgave 1 Rechte tellingen 3 2 Resultaten per provincie 13 3 Verantwoording 15 4 Onderzoeksbureau Overheid in Nederland 18 Bijlage A: Toelichting oorzaak verlies PvdA verkiezingen 19 2

3 1 Rechte tellingen 1 De PvdA heeft verloren bij de Provinciale Statenverkiezingen. Wat is daarvan volgens u de oorzaak? (De antwoorden zijn opgenomen in bijlage A; blz 19). 3

4 50% 2. De PvdA moet zijn deelname aan het kabinet voortzetten 40% 30% 20% 40% 43% 10% 0% 4% 9% 3% Zeer mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Zeer mee oneens Toelichting 1 Nu moet men oogsten wat er is gezaaid. Nu in de oppositie gaan zal geen herstel bewerkstelligen. Nu het kabinet laten vallen is politieke zelfmoord. De komende tijd moet gebruikt worden te laten zien dat ingezet beleid van waarde is. Bovendien lijkt opnieuw verkiezingen me niet heel goed voor 1 de politieke stabiliteit. Niemand zit te wachten op nieuwe verkiezingen en er is behoefte rust en stabiliteit! De PvdA verdient het om de komende twee jaar de tijd te krijgen, om waar te maken waarvoor zij de 1 risicovolle coalitie met de VVD zijn aangegaan. Nederland is niet gebaat bij kabinetscrisis. Kost veel tijd en geld. Bovendien stemmen de andere 1 partijen grotendeels mee met kabinetsvoorstellen, dus er zal weinig veranderen in beleid. Juist vanwege de decentralisaties moet men er bovenop zitten om kinderziektes eruit te halen. En 1 het beleid geeft nu een economische verbetering en herstel 1 Ingezette programma`s zijn op korte en lange termijn van belang van bijna iedere Burger. In eenvoudige boodschappen uitdragen wat de PvdA bijdraagt om de economie vlot te trekken en 1 doet om de belangen van de Nederlanders die hulp en/of zorg nodig hebben te behartigen. Ik ben overtuigd van de goede koers. Verantwoordelijkheid is gepakt tijdens hoogtepunt van de 1 crisis. Dat dit door velen niet wordt gezien, wil niet zeggen dat de inhoudelijke koers niet goed is. 1 Het weglopen is geen oplossing, NL wordt niet beter als PvdA niet mee regeert. Er is een koers ingezet en die veranderingen moeten worden voortgezet alvorens we er de 1 resultaten van te zien krijgen. Dat voelt nu niet goed, maar afbreken lijkt me nog veel erger. Door invloed via kabinetsdeelname kan je dingen bereiken voor de mensen voor wie we opkomen en het land sterker, duurzamer en socialer maken. Daardoor kunnen we ook als PvdA herstellen. Einde van de coalitie helpt het vreselijk populistische m rechtse en onbetrouwbare partijen als D66 en CDA aan de macht. Dan zal nivellering stoppen, wordt sociale zekerheid uitgekleed, worden minderheden niet fair behandeld en gaat er vooral geld naar defensie en andere rechtse hobbies. Zij denken alleen aan de mensen die het al goed hebben of het op eigen kracht wel redden. omdat de SP altijd wegloopt en in gemeenten en provincies zonder ons wil regeren is de kans op sociaal beleid 1 minimaal. 1 De PvdA zorgt er in ket kabinet voor dat er een linkse wind blijft waaien Beter meebeslissen en de rechtse besluiten verzachten en socialer maken. Niet weglopen voor 1 besturen van het land. Stoppen zorgt voor stilstand en onzekerheid. We zijn op de goede weg. Daar moet de komende jaren de nadruk op liggen in de strategie. En dat 2 we op links de enige partij zijn die verantwoordelijkheid neemt. 4

5 2 We zijn goed op weg met noodzakelijke hervorming op vele terreinen. Nu doorpakken. We kunnen nu pas de sociale kant van het beleid meer laten zien, dat is vooral onze verdienste. Het 2 waren geen kamerverkiezingen. Verkiezingen op dit moment helpen ons niet. Er is echter wel een grens aan het volhouden en niet herkenbaar zijn als partij. Voorlopig doorgaan dus, maar als het niet lukt ons eigen geluid te laten horen heeft doorgaan ook geen zin. Dan vinden we de weg omhoog ook niet. Dan maar breken en 2 weer herkenbaar worden. 2 Stoppen is te laat. Doorgaan met herstel. Over 2 jaar meer banen. 2 Stoppen is niet in het belang van de burger. De veranderingen moeten voortgezet worden. Rust is nodig. Stabiel kabinet is nodig. Verkiezingen lossen niks op. Hebben we de laatste te veel 2 gehad en nog grotere versnippering zal het gevolg zijn. 2 Nu weer nieuwe verkiezingen zou het land niets opleveren. Het herstel heeft ingezet. 2 Nu stoppen helpt niet, verergert negatieve beeld alleen maar 2 Nu afmaken waar je aan bent begonnen 2 Niemand is gebaat bij een kabinetscrisis Na het eerste moeilijke begin, nu wel uitdrukking geven waarom je in de regering zit. PvdA thema`s 2 benadrukken en er voor vechten"" Klus nu afmaken, staan voor je verhaal en laten zien dat je een betrouwbare partij bent met een 2 eerlijk en realistisch verhaal. Je moet meedoen om aan de knoppen te kunnen draaien. belangrijk is dat het sociaal democratisch 2 geluid duidelijker wordt.(zie onder 1) 2 Ja we zijn begonnen en nu moet het beleid vorm krijgen. In belang van herstel van het land. PvdA heeft bovendien uitstekende bewindslieden, die positief 2 van invloed kunnen zijn bij herstel van partij. Het werk moet afgemaakt worden. Eerst maatregelen die de burgers treffen en daarna de vruchten 2 plukken van deze maatregelen. Met als doel meer mensen aan het werk. Het sentiment aanvoelen tav de hervormingen, nu ook de belastinghervorming eraan komt. Wat is nodig voor de samenleving als geheel, wat is contra de beginselen van de PvdA. Afweging maken per 2 onderwerp. Het is kiezen uit twee kwaden. Het is de kiezer die ons destijds in dit kabinet heeft gedwongen. En het is in mijn ogen ook de kiezer die ons dwingt te blijven zitten. Met deze uitslag voor een Tweede Kamerverkiezing wordt het bijna onmogelijk om een stabiel kabinet te formeren...die overigens net zo goed niet kan rekenen op een meerderheid in de Senaat. Daarnaast kan je maar beter blijven zitten en hopen dat de vruchten de komende twee jaar door ons zelf kunnen worden geplukt, in 2 plaats van door anderen De PvdA moet de klus afmaken. Nu nieuwe verkiezingen zal niet goed zijn voor het land en zal PvdA 2 nog meer marginaliseren. 2 De enige mogelijkheid hetgeen ik onder 1 gezegd heb alsnog te doen. Dat er zaken moesten veranderen was duidelijk. Ik ben dan blij dat het zo sociaal mogelijk kan. Uitwerking van Zorg en Participatiewet in lokale context is niet toe te schrijven aan regeringsdeelname, aangezien de belangrijkste keuzes lokaal worden gemaakt en vaak niet door 2 PvdA-wethouders of raadsleden. Bij val van het Kabinet zal er waarschijnlijk een ruk naar rechts plaatsvinden en zal regeringsdeelname van de PvdA niet waarschijnlijk zijn, waardoor onze idealen helemaal geen kans 2 meer kunnen krijgen. 2 Als er iets te besturen valt en niet als verdedigingswal tegen verwachte slechte verkiezingsuitslagen Niemand zit op verkiezingen te wachten 5

6 3 Stoppen als herkenbaarheid hetzelfde blijft, als dat beter kan worden doorgaan. Te vaak leveren wij als PvdA in wat het sociale domein, leefbaarheid, zorg en welzijn, asielzoekers 4 betreft. 4 Heroverwegen 4 De kiezers hebben duidelijk afstand genomen van het beleid en keuzes die het kabinet uitvoert. De invloed van D66 en het CDA op het kabinet neemt toe. Hierdoor wordt het nog moeilijker eigen keuzes van de PVdA door te voeren en ons te herpositioneren op midden-links en zullen we nog 4 verder wegdrijven van onze kiezers. Een te hoge prijs voor en te gering resultaat PvdA doet er goed aan om onmiddellijk uit het kabinet te stappen en aan te dringen op nieuwe verkiezingen Met D66 en CDA aan haar zijde kan ze alleen maar verliezen. De inzet van de PvdA bij eventueel nieuwe verkiezingen zal dan moeten zijn uitsluitend nog toetreden tot een nieuw kabinet 5 waar ook de SP aan kan deelnemen, anders niet meer toetreden tot een kabinet. 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 3. Diederik Samsom is de juiste persoon om op dit moment de partij te leiden 15% 38% 25% Zeer mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Zeer mee oneens 13% 8% Toelichting 1 Stand by your man! Hij hield zich aan de genomen afspraken met de coalitie. Niet een te benijden positie! Ergernis: Spekman doe eens een net jasje aan en vertegenwoordig ook de middengroepen! Statement! 1 Niet steeds van gezichten blijven wisselen, dat maakt het er alleen maar onduidelijker op. 1 Karwei afmaken. De rekening volgt bij de komende 2de kamerverkiezingen en eerst dan de balans opmaken. 1 Ik denk niet dat een ander het beter gedaan had. En daarom zou ik Diederik Samsom graag handhaven als leider. Mochten er verkiezingen aankomen (omdat het kabinet onverhoopt valt of in 2017) dan zal de lijsttrekker opnieuw gekozen worden. Of ik dan op Samsom zou stemmen hangt af van de tegenkandidaten. 1 Hij staat voor de idealen van de partij. Een verbeterpunt is dat hij en alle andere PvdA-leden dit beter uit moeten dragen. Anderzijds moet er breed in de samenleving meer aandacht zijn voor uitleg en informatie over de politiek en het besturen van een land 1 Diederik heeft de energie, de kennis van zaken en de passie om de dagelijkse zware strijd te leveren voor een sterk en sociaal Nederland. Hij heeft 38 zetels veroverd bij de verkiezingen van 2012, niemand anders. 6

7 1 Diederik doet het prima. Hij is oprecht en duidelijk, maar kan gen populaire boodschap brengen. 2 Wisseling van de wacht is in dit geval niet de oplossing; laten zien dat we er partijbreed samen voor staan, heb ik veel meer vertrouwen in. 2 Wisseling van de wacht = paniekvoetbal! 2 Probleem zit niet in personen, maar in het compromis met de VVD 2 Op dit moment nog zeker wel. 2 Hij moet partijleider zijn en minder beschermer van het kabinet. Bolkenstein deed dat handig, eigen partijgeluid. Verdediging kabinet liet hij aan de ministers over. 2 Hij is de man die overduidelijk het overzicht heeft en de koers heeft ingezet. 2 Hij doet t prima. Waarom zou je halverwege hem wisselen 2 Het verlies is niet te wijten aan Samsom, niemand kon het beter doen. Onder leiding van Samsom heeft de PvdA goed gescoord bij de laatste 2e kamer verkiezingen. 2 Het is geen idolverkiezing. Geef hem de ruimte om te herstellen. Wim Kok was in eerste instantie ook geen doorslaand succes. 2 Dit is niet het moment om een nieuwe leider aan te wijzen. Ik denk wel dat ook hij zich minder positief moet uiten. Nogmaals zelfreflectie. 2 Diederik Samsom zit op de meest lastige plek om partijleider te zijn en ik heb zeer veel respect voor hoe hij de balans houdt tussen een coalitiepartner die ideologisch niet alle raakvlakken met ons heeft en een achterban die het niet gauw links genoeg is. 2 Diederik Samsom straalt voldoende uit en is nauw verbonden bij de totstandkoming van het kabinetsbeleid. Wat mij betreft moet hij nu de leider blijven. Voor een volgende periode krijgen we gewoon weer verkiezingen voor een nieuwe leider en daar kan hij zich weer kandidaat stellen. 2 Diederik Samsom moet naar mijn mening doorgaan als leider van de PvdA zolang het kabinet zit en er dus geen nieuwe lijsttrekker gekozen hoeft te worden. Het antwoord op vraag 4 houdt verband met de veronderstelling dat een nieuw PvdA leider alleen aangewezen hoeft te worden als nieuwe tweede Kamerverkiezingen in zicht zijn. 2 Diederik heeft het de vorige tweede kamerverkiezingen heel goed gedaan. Nu de partij in zwaar weer zit moeten we geen paniekvoetbal gaan spelen door Diederik weg te sturen 3 Voor mij hoeft de kapitein niet vervangen te worden omdat het stormt. Maar ( kennlijk) door de grote druk heeft Samsom een uitstraling waarin arrogantie en soms verbetenheid de boventoon voert. Daardoor kan hij de kiezers niet meer overtuigen. Ik weet wat goed is voor het land alleen u merkt het nog niet... 3 Tijd tussen nu en Kamerverkiezingen benutten voor de voorbereiding van de leiderschapswissel 3 Schade aan partij niet alleen door hem. Val van het kabinet maakt bestuur v/h land (zeer) dubieus en hij laveert hierin goed tussen de belangen. 3 Samsom komt niet goed over. Onzeker. Grimas. Krampachtig. Bedachte humor. Ik zie op dit moment evenwel geen alternatief. 3 Over een jaar kan Asscher de kar gaan trekken. 3 Op dit moment geen alternatief voorhanden 3 Ook al doet hij reuze zijn best, ik merk ook dat zijn manier van spreken veel ergernis oproept... 3 Nu niet wisselen maar later wel. 3 Niet betrokken Geen leiderschap Niet aktief 3 Naar de toekomst toe is het verstandig bij de volgende 2 e kamerverkiezingen een andere partijleider te kiezen. Dat is nu niet nodig en onverstandig. 3 Mminder toegevelijk zijn aan andere partijen in het kabinet. Duidelijk zijn en er niet voor terug deinsen voor je eigen standpunt. Niet te veel water bij de wijn doen 3 Misschien tijd voor een andere leider 3 Leiderschapwisseling helpt niet, het gaat om de ideologie 3 Het maakt niet uit wie als fractievoorzitter de PvdA leidt. De uitverkoop van de zorg en toekomstige 7

8 zekerheid op geen vast werk wordt door deelname van de PvdA gesteund. 3 Het is lastig en niet juist om één persoon volledig verantwoordelijk te maken van het PvdA beleid. 3 Het is belangrijk om een lijn vast te houden. De `nieuwe` ideologische basis is er met de het project Van Waarde en het rapport van Ad Melkert. Deze basis wortelt zich lokaal en onder de jongeren meer en meer. Dat moeten we vasthouden en daar kunnen we geen leidingswissel (en daarmee vaak samenhangende koerswissel) bij gebruiken. 3 Er is geen reden om nu te wijzigen. Bij aantreden was hij niet mijn eerste keus, maar nu hij het is, mag hij blijven. Sterker nog, al dat gewisseld is nergens goed voor 3 Een nieuwe partijleider zal momenteel niet het verschil maken. 3 Een leiderswissel op dit moment lost niks op. Iedereen vergeet dat we met hem ruim 2jaar geleden een grote overwinning in de kamerverkiezingen hebben behaald. Hij is onze fractievoorzitter in de kamer. 3 De houdbaarheid van politieke leiders is tegenwoordig niet meer zo lang. Aan de andere kant kan het tij ook keren. Pechtold stond op 2 zetels toen hij partijleider werd, en er in de pers serieus werd getwijfeld over het bestaansrecht van D66. Buma heeft ook geen vliegende start gemaakt, en zelfs de blinders van Roemer worden hem vergeven. Soms moet je ook het lef hebben vast te houden aan wat er is...destijds ook met Kok gebeurd, die verkiezing op verkiezing verloor, maar uiteindelijk wel premier is geworden van twee stabiele regeringen. De voetbalwereld leert ook dat een trainerswissel geen garantie is voor betere resultaten... 3 Als hij stopt het kabinetsbeleid te verdedigen, maar het PvdA-geluid laat horen. Anders had hij beter in het kabinet kunnen gaan. Halbe Zijlstra laat veel duidelijker zien waar de winst- en pijnpunten voor de VVD liggen 3 Alleen als Samson ook daadwerkelijk de politiek leider in het parlement kan en wil zijn en niet slechts verdediger is van kabinetsbeleid. 4 Op enig moment kom je op een punt dat het beter is te breken met het heden en te kijken naar de toekomst. ik denk dat het voor de PvdA beter is om nu een moment te pakken en te resetten. 4 Maar er is nu ook geen andere aansprekende PvdA er die kan overnemen 4 Diederik en Hans hadden na de gemeenteraadsverkiezingen al op moeten stappen! 4 De PvdA heeft behoefte aan een Diederik Samson" van voor de 2e kamer verkiezingen. De Diederik Samson van nu zit teveel op lijn met de VVD." 4 Aanvankelijk was zijn dynamiek zeer aansprekend maar helaas bleek al snel de keerzijde hiervan : een autoritaire en niet-communicatieve houding naar de burger. 5 Samsoms verhaal wordt niet door de achterban en het electoraat gedragen. 5 Samsom is te technocratisch, mist warmte en is geen goede `bindende` figuur voor de PvdA. 5 Kent de kiezers niet meer. 5 Diederik Samsom was voor mij en voor veel Limburgers niet de juiste man om de partij te leiden, echter dat gaat ook op voor de andere bewindslieden. Als Hans Speckman bereid is om iets met zijn kleding te doen, dan zou hij op dit moment de juiste leider zijn. 5 De kiezer ziet hem niet zitten. Je kunt wel overtuigd zijn van je eigen gelijk, maar zo werkt het niet in de politiek. 8

9 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 4. Als u vandaag de politiek leider van de PvdA mocht aanwijzen, zou u kiezen voor: 34% 39% 13% 14% Diederik Samsom Lodewijk Asscher Ahmed Aboutaleb Anders Anders Dijsselbloem Dijsselbloem Dijsselbloem Frans Timmermans Frans timmermans Frans Timmermans Hans Speckman Job Cohen Kim Putters Lodewijk Asscher, maar alleen als Diederik Samsom zou stoppen Terugkeer Wouter Bos Timmermans Weike Medendorp Wouter bos Anders datum/tijd Dijsselbloem Eberhard van der Laan Eberhard van der Laan Een geheel nieuw iemand Een Nederlander zonder liberaal profiel Eerst uit het kabinet. Er zijn meer kandidaten Frans timmermans Frans Timmermans Frans Timmermans Frans Timmermans Goeie zoeken Jeroen Dijselbloem 9

10 Jeroen Dijsselbloem Jeroen Dijsselbloem Jeroen Dijsselbloem Jeroen Dijsselbloem Job Cohen Job cohen Martijn van Dam Stel een open procedure Timmermans Van der laan Weet ik niet, ik weet alleen wat de visie en koers van Samsom is als leider van de pvda. Van anderen weet ik dat niet. Wouter Bos Bepalen de leden. Een vrouw Is niet aan de orde Ik beantwoord geen `als` vragen. Jeroen Dijselbloem Jeroen Dijsselbloem N.v.t. 10

11 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 5. Als u zou mogen kiezen, zou u dan willen dat: 75% De PvdA zelfstandig verdergaat 4% 12% 2% 7% De PvdA met de SP fuseert De PvdA met GroenLinks fuseert De PvdA met D66 fuseert Anders Anders De PvdA met de SP, 5 en Groen Links fuseert tot een stevig sociaal-progressief blok Een naam die meer recht doet. Geen Pvd Arbeid, maar Sociaal Democraten Een progressief blok Een progressieve partij met PvdA, het linkerdeel van D66, Groen Links en het progressieve deel van de SP Een progressieve partij/beweging. Fusie met alle linkse partijen, sp, groen links. Geen fusie maar een nieuwe partij/beweging GL en SP Heroriëntatie op verdergaande samenvoeging van progressieve partijen waartoe ik overigens D66 niet reken Ik ben op zich voor en In principe zelfstandig, maar liefst in een Links Blok. Fusie is geen oplossing, omdat net als bij het CDA de fusiepartij op den duur kleiner wordt dan de som, door het wegmiddelen van de flanken Liever zelfstandig maar anders samen gaan met GroenLinks Meer samenwerking met linkse partijen zoeken om een blok tegen rects te vormen. Meer samenwerking op links, zien als natuurlijke partner Met Sp en GL fuseert Omvormen met behoud van waarden tot vernieuwe sociaal democratische volkspartij. Partijensysteem in NL op de schop. Toe naar 3 of 4 partijensysteem zo is versnippering tegen te gaan. Daarnaast is zetel van partij en niet van individu. Progressieve krachten fuseren. Dus met GroenLinks en D66. PvdA samen met SP en GL PvdA, GroenLinks, linkervleugel D66 PvdA-D66-GroenLinks Samenwerkt met andere progressieve partijen op links SP, grien Links Terug naar de basis. 11

12 Zelfstandig in progressieve samenwerking Zelfstandig verder gaan maar iets minder te graag willen besturen, de kiezer wil resultaten zien dan maar minder snel veranderingen doorvoeren. 12

13 2 Resultaten per provincie DR : Drenthe FL : Flevoland FR : Friesland GD : Gelderland GR : Groningen LM : Limburg NB : Noord-Brabant OV : Overijssel UT : Utrecht ZL : Zeeland ZH : Zuid-Holland NL : Nederland (gemiddelde) In welke mate bent u het (on)eens met de volgende stellingen 2. De PvdA moet zijn deelname aan het kabinet voortzetten 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% DR FL FR GD GR LM NB NH OV UT ZL ZH NL Zeer mee eens 32% 50% 22% 60% 33% 34% 43% 46% 41% 43% 42% 38% 40% Mee eens 55% 17% 61% 32% 43% 24% 53% 37% 52% 36% 58% 38% 43% Neutraal 3% 33% 7% 4% 0% 7% 0% 6% 7% 0% 0% 3% 4% Mee oneens 6% 0% 7% 4% 23% 21% 3% 6% 0% 21% 0% 14% 9% Zeer mee oneens 3% 0% 2% 0% 0% 14% 0% 6% 0% 0% 0% 8% 3% 3. Diederik Samsom is de juiste persoon om op dit moment de partij te leiden 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% DR FL FR GD GR LM NB NH OV UT ZL ZH NL Zeer mee eens 17% 0% 10% 26% 13% 14% 20% 12% 14% 7% 25% 16% 15% Mee eens 33% 33% 49% 43% 37% 34% 50% 33% 31% 43% 42% 30% 38% Neutraal 40% 17% 15% 15% 20% 14% 30% 29% 34% 36% 17% 32% 25% Mee oneens 3% 33% 17% 13% 27% 7% 0% 16% 21% 7% 17% 11% 13% Zeer mee oneens 7% 17% 10% 4% 3% 31% 0% 10% 0% 7% 0% 11% 8% 13

14 4. Als u vandaag de politiek leider van de PvdA mocht aanwijzen, zou u kiezen voor: 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% DR FL FR GD GR LM NB NH OV UT ZL ZH NL Diederik Samsom 39% 17% 41% 36% 27% 28% 38% 31% 41% 29% 42% 24% 34% Lodewijk Asscher 35% 33% 29% 45% 50% 34% 31% 45% 41% 29% 33% 41% 39% Ahmed Aboutaleb 16% 17% 20% 9% 13% 17% 10% 6% 3% 14% 17% 27% 13% Anders 10% 33% 10% 11% 10% 21% 21% 18% 14% 29% 8% 8% 14% 5. Als u zou mogen kiezen, zou u dan willen dat: 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% DR FL FR GD GR LM NB NH OV UT ZL ZH NL De PvdA zelfstandig verdergaat 84% 67% 73% 72% 80% 76% 70% 76% 62% 79% 75% 78% 75% De PvdA met de SP fuseert 3% 0% 7% 2% 3% 3% 7% 4% 3% 0% 8% 0% 4% De PvdA met GroenLinks fuseert 10% 0% 7% 15% 7% 7% 17% 18% 14% 14% 17% 14% 12% De PvdA met D66 fuseert 0% 0% 2% 4% 0% 3% 3% 0% 3% 0% 0% 5% 2% Anders 3% 33% 10% 6% 10% 10% 3% 2% 17% 7% 0% 3% 7% 14

15 3 Verantwoording 3.1 Methodiek In overleg met NRC Handelsblad zijn (meerkeuze)vragen opgesteld Met een begeleidend schrijven is de vragenlijst op 19 maart 2015, via de , verstuurd aan PvdA raadsleden, wethouders, Statenleden en gedeputeerden. Een reminder is verstuurd op 20 maart 2015 Alle respondenten vullen, anoniem, de vragenlijst in 3.2 Response versus populatie De enquête is door 358 personen ingevuld. De verdeling steekproef / populatie staat hieronder vermeld. Aantal PvdA-bestuurders (politiek) Aantal PvdA-bestuurders benaderd Respondenten 358 Response 32,7% (33,8% van de benaderde personen) Geslacht 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Populatie Steekproef Man 65% 70% Vrouw 35% 30% 15

16 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Populatie Provincie Steekproef DR 6% 9% FL 2% 2% FR 10% 11% GD 13% 13% GR 8% 8% LM 7% 8% NB 10% 8% NH 14% 15% OV 7% 8% UT 4% 4% ZL 4% 3% ZH 15% 10% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Populatie Functie Steekproef Gedeputeerde 1% 1% Raadslid 77% 74% Statenlid 9% 11% Wethouder 12% 13% 16

17 Inwoners 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Populatie Steekproef < % 24% % 34% % 8% % 7% > % 27% 17

18 5 Onderzoeksbureau Overheid in Nederland TOP-onderzoek OverheidinNederland.nl maakt de overheid zichtbaar waar de overheid onzichtbaar blijkt te zijn. Onderzoeksbureau OverheidinNederland.nl doet periodiek onafhankelijk onderzoek naar opvattingen zoals die leven binnen alle overheidslagen in Nederland. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het T(ransparant) O(verheids) P(anel). Het panel is samengesteld op basis van alle gekozen en benoemde personen, die werkzaam zijn bij het Rijk, de Provincie, de gemeenten en de Waterschappen. Afhankelijk van het soort onderzoek kunnen deelpopulaties bij het onderzoek worden betrokken. Wilt u zelf ook onderzoek doen met betrekking tot opvattingen (groepen) van bestuurders van alle onderscheiden overheidsgroepen (Rijk, provincie, gemeente en waterschap)? Weet dat er meer mogelijk is, dan u denkt. Referenties Eerdere werken zichtbaar op: Contact OverheidinNederland.nl / Toponderzoek Het Communicatiehuis Expeditiestraat 12, 5961 PX Horst info@overheidinnederland.nl KvK-nummer

19 Bijlage A: De PvdA heeft verloren bij de Provinciale Statenverkiezingen. Wat is daarvan volgens u de oorzaak? - geen aandacht aan racisme/discriminatie en islamofobie - geen Aandacht kwetsbare groepen - Minder banen - armoede - Economisch herstel is nog niet gevoeld bij onze achterban. - door samenwerking met C3, en dus debat in spreekkamers ipv in de kamer blijft invloed van PvdA op wetten etc onzichtbaar - In onze regio geen herkenbare PvdA kandidaat. 1. De verwachtingen van de kiezers en het beleid liggen te ver uit elkaar. 1. Succes in het verleden: meer Nederlanders hebben het beter. 2. Afkalven van solidariteit: minder Nederlanders willen eerlijk delen. 1. Veel traditionele PvdA stemmers zijn zo teleurgesteld dat ze niet meer de moeite willen nemen om te gaan stemmen. 2. PVV en SP hebben er een Eerste Kamer verkiezingscampagne van gemaakt. Daardoor verdween wat de Provincie doet, uit beeld. 1.Onze deelname aan dit kabinet, waarbij twee tegenpolen met elkaar regeren. 2. er wordt keihard gewerkt maar de resultaten voor eigen achterban niet zichtbaar. Achterban is zijn vertrouwen kwijt! Afrekenen op landelijk beleid Afrekenen vanwege maatregelen zorg. Afrekening op nemen van verantwoordelijkheid, niet alleen buiten, maar vooral ook binnen de partij zelf. Afrekening voor landelijke beleid. Beleid dat goed is, maar dat nog niet voor iedereen oplevert wat men er van verwachtte. Helaas wordt slechts één van de verantwoordelijken er op afgerekend. Afstraffing vanwege landelijk beleid, verkiezingen kwamen te vroeg Afstraffing voor impopulaire maatregelen, het feit dat de crisis veel mensen in de portemonnee treft en dat genomen maatregelen te langzaam doorwerken Algemene tendens kiezers wisselen sneller van partij. Arrogantie van de partijtop Samenwerking met de VVD: de partijtop heeft ziel en zaligheid verkocht. De uitholling van de zorg En in Groningen natuurlijk de gaswinning Beeldvorming en de toenemende gewoonte om achter hypes aan te lopen gecombineerd met toenemende focus op puur eigenbelang tegeover gemeensschapsbelang Beeldvorming in de media. De plussen niet goed over het voetlicht gebracht. Beeldvorming, regeringsdeelname, pijnlijke maatregelen, onvoldoende over het voetlichtbkrijgen waarom ingrepen noodzakelijk zijn, geloofwaardigheid partijleider Beleid dat gevoerd wordt in de tweede kamer en coalitie met VVD Beleid van het kabinet oa op zorg en monitoring van Turkse organisaties. Daarnaast zeker de politieke leider Samsom! Bezuinigingen die doorgevoerd zijn en voelbaar zijn bij de mensen. Bezuinigingen en compromissen Bezuinigingen op sociale zekerheid en relatief rechtse beleid. Bij regeren in crisistijd moeten regeringspartijen altijd betalen" met verkiezingsnederlagen bij tussentijdse verkiezingen, vooral de partijen die niet de premier leveren." Boodschap niet voldoende over kunnen brengen aan de kiezer. Media is steeds negatief mee gegaan wd. Kunnen niets goeds doen. Alleen negatief wordt uitgelicht dan helpt de straat opgaan niet. 19

20 Burgers zijn gefixeerd op `Nu` en `Ik`. De PvdA heeft oog voor algemeen belang en lange termijn. Voor `Straks` en `Allemaal`. En dat moet vooral zo blijven. Ongeacht hoe het electoraal uitpakt. De PvdA zoekt kiezers bij standpunten. Niet andersom, zoals SP en D66. Combinatie van landelijke politiek en een ouderwetse (jaren 70) campagne Crisis Crisis die lang duurt, pijnlijke maar noodzakelijke maatregelen moeten nemen, pijn wordt vooral gevoelt door onze eigen achterban, zij merken nog te weinig dat het beter gaat. Ook moeite om het PvDA verhaal voor het voetlicht te brengen. Dat de PvdA is gaan regeren met de VVD Dat de PvdA verantwoordelijkheid heeft genomen in het landelijk kabinet. Als er een centrum rechts kabinet was geweest dan was het nog slechter geweest. Wat de provincie Groningen betreft hier heeft de starre houding in Den Haag de PvdA genekt. Dat ze in een coalitie zitten. Soms moet water bij de wijn doen als je met VVD gaat regeren. De (gemiddelde) kiezer waardeert wel het landelijke kabinetsbeleid, want zie VVD, CDA en de C3. De eigen PvdA achterban waardeert de rol van de PvdA kennelijk niet, of we hebben de successen onvoldoende duidelijk kunnen maken aan de kiezer. De aankomende storm met slechtere tijden. De benodigde ingrepen in de zorg worden door linkse kiezers moeilijk geaccepteerd. We hebben de noodzaak onvoldoende kunnen laten inzien De bezuinigingen die in Den Haag zijn genomen en die vooral voor degenen die minder te besteden hebben zwaarder aankomen dan voor de hogere en middeninkomens. De coalitie met de VVD en in dit kader de bezuinigingen die doorgevoerd zijn. De combinatie met de VVD is voor veel PvdA kiezers toch een brug te ver.dat de broodnodige hervormingen die hard nodig waren PvdA kiezers relatief meer treffen dan de VVD kiezers speelt zeker een rol.met name de rol van de PvdA inzake de dossiers werkgelegenheid,zorg,wonen(huren) en inkomen zijn voor de traditionele achterban onverteerbaar gebleken. De decentralisaties van het WMO beleid, het nu nog te kort tijd is om de verbetering ervaren. De deelname aan de regering met de VVD. Daarom hadden mensen niet op de PvdA gestemd. Ze waren juist tegen Rutte. Door de media is verder de verkiezingen voor de provincie geheel naar het landelijke getrokken. Als partij moet je dan wel meedoen. De deelname aan een regering met de VVD en rechts beleid steunen. De Haagse politiek De houding m.b.t. het aardgasdossier en het onvol-doende in de openbaarheid brengen van de goede resultaten, die zijn geboekt op dit dossier. Het aan- vaarden van regeringsverantwoordelijkheid, ter- wijl de SP dit niet wilde De inwoners van Neder De keuze om met de VVD te gaan samenwerken De kiezer heeft de pvda afgerekend op het landelijk beleid, de samenwerking met de vvd De kiezer kan zich niet meer herkennen in het profiel van de PvdA. De kiezer voelt zich in de steek gelaten door de PvdA denk ik. Dit is ook een kwestie van beeldvorming door media en social media, maar daar zul je als politieke partij rekening mee moet houden tegenwoordig en dus op anticiperen. In noorden is gaswinning grootste oorzaak. 20

21 De kloof in opvattingen en houding tussen de PvdA in de oppositie en de PvdA in de regering is de laatste 15 /20 jaar (te) groot en leidt tot teleurstelling bij mensen die wel PvdA stemmen, maar onvoldoende zicht hebben op de inhoud van het programma. Dit geldt vooral voor zwevende kiezers die bij de PvdA terechtkomen. Overigens raken ook PvdA ` ers die een lange geschiedenis hebben met de partij teleurgesteld doordat zij de sociaal-democratische uitgangspunten niet meer of onvoldoende herkennen. De PvdA moet zich herbezinnen op haar positie, nu zij er steeds minder in slaagt om de weglopers naar D 66, SP en Groen Links vast te houden. Blijkbaar is er geen ruimte meer voor het idee van de volkspartij. De landelijke coalitie De landelijke koers die gevold word, wat geen PvdA koers is De landelijke kopstukken hadden zich niet zo met deze verkiezingen moeten bemoeien. Ook vind ik dat de landelijke en regionale kranten zich erg negatief geuit hebben in het algemeen over deze verkiezingen en het waterschap De landelijke onderwerpen en een campagne die werd geleid door de fractievoorzitters van de tweede kamer. De provinciale onderwerpen hebben geen enkele rol gespeeld. De landelijke politici hebben de verkiezingen `gekaapt` en daardoor het vele goede dat PvdAgedeputeerden in mn. Noord-Holland hebben gedaan uit het zicht doen verdwijnen. De landelijke politiek heeft gedomineerd. De leden vertellen niet genoeg het eigen verhaal. Het verhaal en de idealen die voor ons van waarde zijn, zijn goed. Het gaat om goed werk, bestaanszekerheid, binding à n verheffing. Met die idealen is niets mis, maar we laten te weinig zien hoe maatregelen en keuzes zich daartoe verbinden. Ook wordt niet laten zien waar voor gevochten wordt in de coalitie. Op welke manier we hebben gezorgd dat harde maatregelen zijn verzacht. Een andere factor is ook de hijgerigheid van klassieke media, maar ook op sociale media die zijn terugslag heeft in Den Haag. Een gebrek aan kans om uit te leggen, een gebrek aan kans om te kijken hoe een nieuw systeem uit zal pakken, een gebrek aan acceptatie dat niets zonder risico`s is. Natuurlijk moeten excessen en fouten voor individuen worden aangepakt, maar dat eist verandering in mensbenadering door bestuursorganen en ook door politici. Je kan niet à n professionals meer ruimte geven, maar toch zeer uitgebreide administratie eisen of verwachten dat er vanaf de start 0 fouten zijn. De mensen herkennen zich niet meer in de PvdA. Landelijke politiek/ coalitie met VVD Te weinig binding met de mensen/ achterban De moeilijke maatregelen die genomen moesten worden. Elke partij die deze taak op zich genomen zou hebben kon de gesel van de kiezer verwachten. De moeilijke, maar noodzakelijke maatregelen die het kabinet heeft moeten nemen. Welke partij dan ook die in een kabinet in crisistijd had gezeten was afgestraft door de kiezer, met uitzondering van de VVD (en deels D66) want die kiezers kunnen wel een aderlating verdragen op financieel gebied. De negatieve beeldvorming over de PvdA is mi. de oorzaak geweest. De noodzakelijke hervormingen creëren onrust en gevoel van onveiligheid, juist bij de mensen die zelf en voor wie we de sociale welvaartsstaat hebben opgebouwd. Ook trekken we teveel de verantwoordelijkheid naar ons toe. De gastarbeiders werden niet door links binnengehaald maar door bedrijfsleven. PvdA wilde op sociale wijze de blijvers tegemoet treden maar wordt nu verantwoordelijk gesteld voor alles wat terug gevoerd wordt door extreem rechts op de immigratie. De onduidelijke keuze, kies als pvda voor links liberaal..ja je verliest een aantal mensen aan de sp.. Maar er zijn mensen uit de middenmoot die links willen stemmen, rekening willen houden met sociaal zwakkeren, maar daar zelf geen onderdeel van zijn. Aan de linker elitaire kant zit groen links, links zwakkere sp... Dus maak n duidelijke keuze. Vervang spekman, haal Bos terug en meer mensen als dijsselbloem en ascher 21

22 De onterechte afstraffing voor het nemen van regeringsverantwoordelijkheid De oorzaak is dat de PvdA regeringsverantwoordelijkheid heeft genomen in een economisch moeilijke tijd en smen met de VVD. Compromisbeleid met deze partner ligt ver af van de oorspronkelijke idealen. Bezuinigen maakt geen vrienden. De partij wordt vooral afgerekend op de dossiers die ontevredenheid bij de kiezer oproepen. De behaalde resultaten en verdiensten, met name in Groningen lijken nauwelijks een rol te spelen. De persoon Samsom De provinciale boodschap was niet helder/ ontbrak De PvdA fractie heeft tov de VVD veel prijs gegeven, waardoor het sociale hart niet meer zichtbaar is. Ons sociale gezicht is onvoldoende tot haar recht gekomen. De PvdA heeft de moed gehad om noodzakelijke impopulaire maatregelen te nemen die vorige kabinetten niet durfden te nemen en krijgt nu de schuld. Het algemene herstel van de vooruitgang in Nederland, mede als gevolg van die maatregelen kwam te laat voor deze verkiezingen De PvdA heeft de verkiezingen verloren doordat ze te veel uitgeruild heeft. De PvdA heeft door deelname aan de regering in een moeilijke en lastige tijd veel beslissingen moeten nemen die voor de achterban onbegrijpelijk zijn. Armoede is gestegen, veel meer mensen werkloos, etc. Daarnaast heeft de partij de solidariteit en de beginselen niet zo goed meer uitgedragen. Verder is de nieuwe" arbeider veranderd. De achterban is niet meer duidelijk denk bijvoorbeeld aan de ZZP-ers." De PvdA heeft het contact met de achterban verloren. De PvdA heeft in al die provincies tezamen tientallen zetels behaald, wat u dus precies bedoeld met verloren snap ik niet. Er is geen systeem dat je bij volgende verkiezingen recht hebt op een gelijk aantal zetels en dat je die dan verliest als... Elke verkiezing begint een ieder weer met 0 stemmen. De PvdA heeft laatste jaren belangrijke bezuinigingen moeten doorvoeren onder andere in de zorg. Veel mensen zien het momenteel als afbraak van de zorg, daar wordt de partij momenteel op afgerekend. De PvdA heeft niet luisterend bestuurd. Niet lkuisteren naar de burgers/kiezers. Niet voldoende aandacht besteed aan de problemen met het aardbevingsgebied. Geen luisterend oor voor de windenergie, waar wel en waargeen draagvlak is. Veel te laat komen met voorstellen voor noodleidende SW bedrijven. Te veel naar rechts geleund, moet meer voor zichzelf opkomen. De PvdA krijgt overal de zwarte piet van. De PvdA moet duidelijker hun standpunten verwoorden en niet overal water bij de wijn doen. De PvdA heeft te weinig de waarden van de sociaal- democratie in de coalitie kunnen borgen. In ieder geval heerst het gevoel dat de verzorgingsstaat mede door de PvdA is uitgekleed. De PvdA heeft vooral op het gebied van de gezondheidszorg veel te veel ingeleverd aan de VVD! Zijj zouden de marktwerking juist gaan beperken! Notabene, zij hebben de beste ministers en staatssecretarissen De PvdA is onvoldoende herkenbaar in haar standpunten. En klassieke PvdA-terminologie als `solidariteit` wordt nog wel gevolgd, maar waarom zouden anderen dat niet hebben. Kortom, er is te weinig reden om wel op de PvdA te stemmen. De PvdA is teveel afgedwaald van de eigen leden en haar grondbeginselen. Landelijk beleid wordt nu afgestraft. Dat merk ik in de gesprekken op straat en tijdens de campagne. De PvdA kiezer is teleurgesteld in het kabinet en is thuis gebleven De PvdA krijgt de schuld van de aanpak van de crisis door het kabinet. Terwijl de PvdA er voor zorgt dat het kabinet oog houd voor de kwetsbare in de samenleving. De PvdA durft tenminste te regeren en verantwoordelijkheid te nemen. Dat kun je niet zeggen van andere partijen die het beleid afkraken maar zelf geen verantwoordelijk durven te nemen. 22

23 De PvdA mist haar sociale imago. Dit keer is regeren met de VVD funest. De PvdA mist het vermogen om de hervormingen in het sociaal gedachte goed van de pvda te plaatsen en deze naarde bevolking te vertalen. De PvdA staat niet meer voor zijn sociaal democratische uitgangspunten en heeft zijn sociaal gezicht verloren. Bij de tweede kamer verkiezingen was de inzet Samson of Rutte maar niet allebei,de PvdA in dit kabinet voert VVD beleid uit. De PvdA werkt samen met de VVD en verdedigt het gevoerde beleid alsof we het ook zo zouden doen als we het alleen voor het zeggen hadden. Dat is fout want we doen een hoop dingen die verderfelijk zijn, omdat we we met die vervloekdte liberalen samen moeten werken. Er was immers geen andere keus na de vorige verkiezingen. We wekken de indruk dat we dat leuk vinden. We halen best een hoop binnen, maar ook moeten we veel toegeven. De bovenkant van de middeninkomens (40000 tot euro betalen flink meer belasting en dat is te verdedigen, maar de top wordt niet gepakt. De top mag van de liberalen doorgaan met graaien in de bdrijfscassen, ten koste van het bedrijf, de werknemers, de consumenten, het milieu en de gemeenschap. Als iemand die tonnen of meer opstrijkt ook nog de belasting ontwijkt of ontduikt en betrapt wordt, komt die niet in de bijstand met een schuldsanering zoals een bouwvakker of schoonmaakster kan overkomen als die werkloos wordt. Op grond hiervan vinden veel sociaaldemocraten het liberalisme de stoming van het onrecht. Altijd trappen naar beneden, vaak met de smoes dat ze hard werken, alsof al die andere mensen niet hard werken. En dan hebben we ook nog de heel scheve vermogensverdeling, waar we wat aan willen doen, maar niet kunnen met liberalen. Als je met zo n partij samenwerkt is dat duivels lastig. En als dan de andere liberalen van D66 net zo erg worden en zelfs de topinkomens bij de overheid niet fatsoenlijker willen maken, heb je het als PvdA moeilijk met zulke coalitie en gedoogpartijen. Maar de VVD houdt zich wel aan de afspraken tot dusver en dat hebben we met het CDA vaak anders meegemaakt. Het blijft me verbazen, dat lliberalen met hun volgens mij economisch amorele visie, aardige mensen kunnen zijn. De PvdA wordt afgestraft voor deelname aan het kabinet. Onevenredig hard in vergelijking met de VVD. Na repareren wordt het nu wel tijd om de sociale kant meer te laten zien. De PvdA zit met VVD in de regering en met het afsluiten van het regeerakkoord heeft PvdA een afspraak gemaakt over de nivellering van de zorgpremie. Echter binnen een paar dagen heeft PvdA deze afspraak losgelaten nadat de VVD achterban daar problemen mee had. Vanaf dat moment kreeg PvdA de naam VVD light" " De regering De regeringsdeelname en het beeld dat PvdA alle zorg etc heeft afgebroken. De uitwerking van de decentralisaties naar de gemeenten en de zeer negatieve beeldvorming hierover in kranten en op tv. De veranderingen in het sociale domein worden vooral de PvdA aangerekend. De aardbevingsproblematiek wordt door de PvdA-fractie in de 2e kamer niet adequaat aangepakt. Debatten zijn oneliners en vliegen afvangen Kiezers verdiepen zich niet in inhoud Provinciaal beleid onderbelicht Rol media Deelname aan coalitie met VVD Bezuinigingen op de zorg Deelname aan de regering levert meestal verlies op. De resultaten van het beleid van de coalitie zijn nog onvoldoende zichtbaar. Opvallend is dat andere partijen het beleid vrijwel niet afkeuren, zie de steun van D ` 66, CDA die voor meer dan 90 % het beleid daadwerkelijk steunen. Gedogen loont kennelijk, verantwoordelijkheid dragen wordt afgestraft. Deelname aan de regering met de VVD en vooral het maar heel moeizaam voor het voetlicht kunnen krijgen van de resultaten die dit oplevert. In Groningen daarnaast de aardbevingen. 23

24 Deelname aan de regering. De noodzakelijke maatregelen om o.a. de zorg te hervormen worden niet gewaardeerd. Regeren (vuile handen maken) levert zelden waardering op. Daarnaast lijkt Diederik Samsom het charisma te missen de kritische PvdA achterban te kunnen overtuigen van de ingrijpende keuzes die gmaakt zijn. Deelname aan een coalitie met de VVD heeft veel kwaad bloed gezet. De resultaten van het beleid laten (logisch) nog op zich wachten. Uiteindelijk is 2017 het jaar van afrekekenen. Deelname aan een regering in tijd van zware bezuinigingen die zwaar ten laste is gekomen van onze achterban, terwijl er geen ruimte was echte PvdA beleid te verzilveren en goed zichtbaar te maken. Dat jet zonder PvdA waarschijnlijk voor onze achterban nog slechter zou zijn geweest was niet zichtbaar te maken. Kortom de pvda zat in een kabinet dat voor onze achterban VVD beleid uitvoerde. En door de opzet van dit kabinet met echte VVD punten was dat ook daadwerkelijk zo. De achterban herkent de nuance en toegevoegde waarde van ons niet en rekende ons af op de gevolgen van het slechte economische tij. Daarbij geldt dat m.n. Diederik Samsom te lang en te fanatiek dit VVD beleid verdedigde ipv duidelijk te maken dat ook wij echt iets anders wilden. Het PvdA geluid was lange tijd niet hoorbaar. Deelname aan het kabinet daar door niet altijd meer herkenbaar als Sociaal Democraten. Deelname aan het kabinet Rutte. Deelname aan het kabinet wordt niet op prijs gesteld. Deelname aan kabinet Deelname aan kabinet in periode van langdurige economische stagnatie en verantwoordelijkheid nemen voor moeilijke maar wel pijnlijke hervormingen Deelname aan kabinet met VVD Deelname aan kabinet met VVD, bezuinigingen in sociaal domein. Deelname aan kabinet. Te weinig duidelijkheid over rol PvdA in kabinet en de behaalde resultaten Deelname aan Rutte 2 Den Haag Diverse factoren zoals regeringsbeleid waar de sociaal zwakkere (die zich van oudsher voor de behartiging van hun belangen wenden tot de PvdA ) zich onvoldoende/niet in herkennen; versnippering van de kiezers (het automatisme uit de tijd van de verzuiling bestaat niet meer); technocratisch beleid van deze regering waar weinig tot geen compassie uit spreekt en in zeer sterke mate bepaald door bezuinigingsretoriek; ongeloofwaardige politieke leiders in die zin dat een groot verschil bestaat tussen woorden en daden (denk aan de van Rutte). Door de landelijke effecten Door de wijzigingen in de sociale voorzieningen denken veel mensen, dat de PvdA minder sociaal aan het worden is. Te veel oren naar de VVD. Vreselijk jammer want ze zien de noodzaak van de hervorming in de sociale voorzieningen niet zitten. Een lastige uitgangspositie was te voorzien door kabinetsdeelname, grote doorgevoerde hervormingen. Dat is uitgekomen. Een linkse partij die harde maatregelen neemt om de begroting op orde te krijgen, om de financiën op orde te krijgen, die bezuinigd, zal altijd worden afgestraft als het positieve gevolg daarvan niet overduidelijk kan worden getoond. En op dit moment voelen burgers die positieve gevolgen nog veel te weinig, Een partij die regeert verliest vaak. Door de economische crisis is er een groot pakket aan maatregelen getroffen om uit de crisis te komen. Ook de hervorming van het zorgstelsel was onvermijdelijk. Het werd onbetaalbaar. Veel van onze stemmers kunnen hier geen begrip voor opbrengen. Een te rechts profiel, geen juiste duiding integratievraagstuk Eigen identiteit niet meer herkenbaar. 24

25 Eigen stemmers en leden zijn teleurgesteld in het landelijk beleid en zien het herstel nog niet. Elke grote verandering roept weerstand op. Zo ook wat betreft maatschappelijke onrust t.a.v bijvoorbeeld de veranderingen in de zorg. Samen met de VVD zijn we gaan regeren en hebben verantwoordelijkheid genomen om de zorg ook voor toekomstige generaties betaalbaar te houden en kwalitatief goed te houden. Dit gaat gepaard met onzekerheid en dat wordt gevoeld zeker bij onze achterban. Er te veel met twee of meer boodschappen wordt gecommuniceerd: het kabinet maakt beleid en voorzitter Hans Spekman stelt dat telkens ter discussie en straalt uit dat het slecht beleid is. Er is geen unanieme trots op bereikte resultaten. Feitelijk de wijze waarop door framen en focus op personen de aandacht ligt op zaken die de kwaliteit van het openbaar bestuur niet relevant zijn. Framing door kranten en journalisten! Het herstel van de economie treedt niet snel genoeg op. Deze verkiezingen zouden moeten gaan over de provincie, en dat hebben ze niet gedaan, Gaswinning en kabinetsbeleid Gebrek aan info/inzicht bij kiezer over de relatief goede staat van zorg en economie Gebrek aan overtuigingskracht landelijk leiders. We worden landelijk niet meer gelooft en we worden niet vertrouwd. Geen binding met de burgers in nl. Geen goede uitleg van het beleid en in de beeldvorming een partij die niet doortastend is Geen heldere doelstellingen en visie Geen integrale uitleg standpunten en uitgangspunten in het kabinet. ook wispelturig, onzeker gedrag bij gas en rekenonderwijs debat. weinig strategische achterban Geen visie bij de kiezers. De partij heeft onvoldoende duidelijk kunnen maken dat roepen vanaf de zijlijn weinig constructief is Gevolg van regeringsverantwoordelijkheid en door het verliezen van de openvolgende verkiezingen is de energie bij verschillende pvda-ers even weg. Het kost veel energie om het lokaal steeds op te nemen voor landelijk beleid. Hadden nooit met de VVD moeten gaan regeren, teveel ingeleverd. Heeft niets met inzet en werk van provinciale PvdA te maken. PvdA heeft te weinig duidelijk gemaakt welk beleid er landelijk wordt gevoerd, waarom dat nodig is en welke PvdA punten ermee (wel) bereikt worden. Herstel nederland gaat nog niet snel genoeg Hervormingen van het kabinet in de zorg en sociale zekerheid. Deze worden PvdA altijd meer aangerekend dan VVD. Het (moeten) nemen van impopulaire maatregelen. Het beeld dat bij mensen bestaat over de veranderingen in de zorg en de rol van de PvdA daarbij Het beginselgebonden conflict is uit de politiek verdween. Bestuurders werden managers, burgers werden klanten. De volkspartijen van weleer zijn vooral zichzelf aan het vertegenwoordigen. Dat de ongelijkheid en de sluimerende onvrede groeien wordt vaak niet eens meer opgemerkt. De sociaaldemocratie betaalt daar een hoge prijs voor. Haar uitgangspunten zijn onverminderd relevant, maar die gaan er pas weer toe doen als ze tot inzet van een brede politieke beweging worden gemaakt. En als burgers zelf hun democratische verantwoordelijkheid nemen en maatschappelijke verandering niet aan politici overlaten. Het alternatief is voortgaande passiviteit, verdere vervreemding van de politiek en ontvankelijkheid voor autoritaire leiders. Bij genoeg schapen komt de wolf vanzelf Het beleid wat ze voeren in Den Haag. Met name tav het zorg dossier. Men is niet zichtbaar in alle provincies, Limburg is een vergeten provincie vind ik. Terwijl vanuit andere partijen vaak iemand vanuit Den Haag er is. 25

26 Het cultiveren van het toenemend negativisme door vooral SP en PVV en daarbij vooral wijzend naar de PvdA, de pers kon er ook wat van. Neem de aanvallen op van rhijn. Te weinig kwam de boodschap aan dat veel maatregelen onontkoombaar warenen de moed van ee PvdAde berichtgeving over het Haagse door een belangrijk deel van onze pers waarbij per definitie de PvdA het moest ontgelden: iemand moest de schuld krijgen van wat er mis is in onze maatschappij. Het deelnemen aan aan kabinet met alleen de VVD Het feit dat de kiezer de veranderingen en onzekerheden die ontstaan door het kabinetsbeleid niet waardeerd. Dat kost de PvdA veel steun. Het feit dat de PvdA de schuld krijgt van een aantal impopulaire maatregelen (hervormingen) van dit kabinet. Het framen van de PvdA en de twijfel die wordt gezaaid, niet in de laatste plaats door leden van de PvdA zelf, over de koers en de rol van de partijleider, Diederik Samsom Het gegeven dat regeren met de VVD altijd zetels kost Het is onvoldoende zichtbaar voor de kiezer wat de gevolgen zijn van de maatregelen die de afgelopen tijd zijn genomen, dat duurt ook nog even. De PvdA is het niet gelukt hiervoor de credits te krijgen. Ondertussen worden wel alle `nadelen` of vervelende gevolgen van beslissingen van eerdere kabinetten op het conto van `de regering` gelegd en dus bij de PvdA. Ook is er een groot deel van de achterban erg gewend aan geraakt dat het allemaal wel heel goed gaat en goed geregeld is (vooral de babyboomers). Zij realiseren zich niet altijd dat dit ten koste gaat van andere generaties, die het veel zwaarder hebben, en weigeren dan ook de prijs te betalen voor intergenerationele solidariteit. Denk aan verhogen van de pensioenleeftijd of veranderen van hypotheekaftrekmaatregelen. Het kabinet voert veel hervormingen door. Dit brengt (in combinatie met de crisis en de bezuinigingen) veel onzekerheid. We moeten vaststellen dat de PvdA hiervoor verantwoordelijk wordt gehouden en dat we onvoldoende hebben kunnen uitleggen waarom de maatregelen nodig zijn en hoe de inbreng van de PvdA de maatregelen sociaal hebben gemaakt. Het kabinetsbeleid samen met de VVD geeft de PvdA te weinig eigen gezicht. Te weinig arbeiders" en te weinig solidariteit zichtbaar in de uitwerking van het beleid." Het kabinetsbeleid. Het kabinetsbeleid. Het nemen van maatregelen die nodig zijn wordt door linkse kiezers altijd afgestraft waar rechtse kiezers meer geneigd zijn het op orde brengen van het huishoudboekje te waarderen. Het land meeregeren in een verandering van tijdperk. Het landelijk beleid Het landelijk beleid waarin de sociaal democratische kiezer het profiel van de PvdA als sociale partij niet meer herkent. Het landelijk beleid wat noodgedwongen moest gebeuren heeft parten gespeeld Het landelijk te weinig laten zien van de sociale gedachten, en niet genoeg duidelijk maken wat er wel door de PvdA wordt bereikt. Het maken van moeilijke maar noodzakelijke beslissingen in tijden van crisis, zorgt ervoor dat we landelijk gezien het sentiment tegen hebben. Helaas vertaalt dat sentiment zich ook door naar plaatselijke en regionale beslissingen. Het negatieve imago. Accent ligt op hetgeen de PvdA niet bereikt heeft (vanuit verkiezingsprogramma) en niet wat er wel bereikt is (regeringsbeleid en voorzichtig herstel). Het nemen van verantwoordelijkheid voor moeilijke besluiten die veel mensen treffen Het niet goed kunnen communiceren van het ingezette (misschien wel noodzakelijke beleid) door de partijleiding naar het electoraat toe. 26