Lectoraat: Psychogeriatrie Lector: Dr. F.R. Hoogeveen. 1. Inleiding

Transcriptie

1 Lectoraat: Psychogeriatrie Lector: Dr. F.R. Hoogeveen 1. Inleiding Het lectoraat Psychogeriatrie is een gezamenlijk initiatief van WoonZorgcentra Haaglanden, Florence en De Haagse Hogeschool. Op 1 september 2005 werd het lectoraat gevestigd met de benoeming van dr. Bère Miesen tot lector Psychogeriatrie. In 2006 trad het ROC Mondriaan toe als partij in het lectoraat. De eerste termijn van het lectoraat liep af op 31 augustus Per 1 september 2009 werd dr. Frans Hoogeveen benoemd tot lector Psychogeriatrie. De periode van 1 september tot en met 31 december 2009 was een overgangsfase naar de tweede termijn van het lectoraat, welke op 1 januari 2010 formeel een aanvang nam. De intreerede van de nieuwe lector vond plaats op 29 april In 2010 trad het ROC ASA toe tot het lectoraat. ROC ASA is in de loop van 2012 opgehouden te bestaan. Daarmee kwam een einde aan haar inbreng in het lectoraat. Per 1 januari 2014 werd lector dr. Frans Hoogeveen herbenoemd voor een derde termijn van het lectoraat tot 1 januari In het voorjaar van 2015 werden samenwerkingsafspraken gemaakt met Middin, organisatie voor ondersteuning en zorg voor mensen met een lichamelijke, verstandelijke of meervoudige beperking. Middin vaardigt sindsdien een van haar medewerkers af als lid van de kenniskring van het lectoraat, In november 2014 werd het lectoraat Psychogeriatrie beoordeeld door een externe commissie in het kader van de evaluatie van het lectoraatscluster Kwaliteit van Leven van De Haagse Hogeschool. Het oordeel van de commissie over de activiteiten van het lectoraat was positief. De commissie sprak lovende woorden en formuleerde tevens enkele waardevolle aanbevelingen. In paragraaf 6 van deze notitie wordt daarop teruggekomen. Dat het werk van het lectoraat in Nederland, zowel regionaal als landelijk, inmiddels brede erkenning geniet, moge onder meer blijken uit onderstaande verzoeken en activiteiten: In 2015 gaf de lector psychogeriatrie op verzoek van diverse gemeenten in de Haagse regio opnieuw voorlichting aan raadsleden over actuele vraagstukken in de hedendaagse dementiezorg. In samenwerking met Zorgscala (Vereniging Zorgaanbieders Haaglanden) werden de implicaties van de veranderingen in de langdurige zorg per 1 januari 2015 (Begeleiding, ondersteuning en kortdurend verblijf gaan naar Wmo; Huishoudelijke zorg nog 60% budget; Persoonlijke verzorging en verpleging naar de zorgverzekeringswet (Zvw); Intrede Wet Langdurige zorg (Wlz)) met de raadsleden besproken. In het najaar van 2014 ontving de lector een verzoek van de staatssecretaris van VWS om zitting te nemen in de werkgroep Vanuit dementie bekeken. Eerste taak van deze landelijke werkgroep was om vanuit het perspectief van mensen met dementie en hun naasten te 1

2 kijken naar waar zij vanuit sociaal-maatschappelijk perspectief tegenaan lopen als zij geconfronteerd worden met dementie. Vanuit deze inventarisatie zocht de werkgroep, met gebruikmaking van de al (nationaal en internationaal) ontwikkelde concepten rond de dementievriendelijke samenleving, naar (verbeter)mogelijkheden om de mens met dementie een volwaardig lid van de samenleving te laten zijn en blijven. Uiteindelijke doelstelling van de werkgroep was het bieden van handvatten aan diverse geledingen in de samenleving (overheden, bedrijven, sociale en culturele instellingen, verenigingen, buurtbewoners) én aan de mens met dementie en zijn naasten. De werkgroep was in 2015 het gehele jaar actief. Op 16 december 2015 bood zij de staatssecretaris haar advies aan met de overhandiging van het rapport Op weg naar een dementievriendelijke samenleving. Op 16 december 2015 zond de staatssecretaris het rapport met een aanbiedingsbrief naar de Tweede Kamer (zie: Deze ontwikkelingen en erkenning stemmen ons tevreden. In de hiernavolgende paragrafen wordt verslag gedaan van de activiteiten van het lectoraat Psychogeriatrie in 2015, en worden de plannen voor 2016 ontvouwd. 2. Visie en Missie 2.1 Lectoraat Psychogeriatrie Dementie is een ernstige en ontwrichtende ziekte voor iedereen die erbij betrokken is. In essentie breekt deze ziekte de patiënt als zelfstandig denkend en handelend individu steeds verder af. Mensen met dementie houden gedurende dat proces in wisselende vorm en mate besef van deze aftakeling. Gevoelens van verdriet, onveiligheid, angst, controleverlies en confrontatie met beperkingen worden hierdoor ervaren. De naasten van mensen met dementie zijn getuige van dit lijden en verliezen reeds tijdens het ziekteproces hun partner, vader of moeder zoals deze als persoon werd gekend. In vergelijking met andere chronische ziekten is dit laatste een ernstig bijkomend ontwrichtend gegeven. Niettemin zijn er grote verschillen in de manier waarop betrokkenen, zowel de persoon met dementie als diens naasten, deze ontwrichting ervaren. Met deze diversiteit zal in de zorg en begeleiding rekening moeten worden gehouden. Ondanks alle problemen die de ziekte dementie met zich meebrengt, moet en kan voor de patiënt en diens naasten blijven worden gestreefd naar een acceptabele kwaliteit van leven. Dit is en moet zijn de kern van de huidige dementiezorg, die bij het ontbreken van mogelijkheden tot genezing in de eerste plaats gericht is op care. Het is belangrijk dat professionals in de zorg voor en begeleiding van mensen met dementie een brede kijk op de zorgvrager hebben: op diens ziekte,fysieke gezondheid, kwaliteit van leven, belevingswereld, mogelijkheden en beperkingen, geschiedenis en actuele leefomgeving. 2

3 Tijdens de eerste termijn van het lectoraat Psychogeriatrie heeft de inhoudelijke nadruk gelegen op het belang van de individuele levensloop van de zorgvrager met dementie, teneinde zijn gedrag te kunnen plaatsen, verklaren en hanteren. Er is veel aandacht geweest voor het belang van de continuïteit in de relatie tussen de zorgvrager en de zorgverlener. Als logisch vervolg hierop heeft het lectoraat zich in tweede termijn gericht op de situatie van de zorgvrager met dementie in het hier en nu, en dus op de sociaal-ecologische aspecten die van invloed zijn op diens welbevinden en gedrag; de fysieke omgeving, dagstructuur, regels, activiteiten en rust, bewegingsvrijheid, sociale contacten en de bejegening en begeleiding door medewerkers in de zorg. In de derde termijn van het lectoraat zal deze lijn worden voortgezet, waarbij er nadrukkelijk meer aandacht zal zijn voor de zorgvrager en zijn systeem in de thuissituatie. De ondersteunde rol van technologie en het benutten van lerend vermogen zullen speciale aandacht in onderzoek krijgen. Voor het verhogen van de professionaliteit van medewerkers in de dementiezorg is het van belang dat zij goed worden opgeleid en ondersteund, en concreet mee kunnen denken over verbetering van de zorg en begeleiding ten behoeve van de zorgvragers. Goede onderwijsprogramma s, maar ook training on the job met behulp van methoden als Practice Development, Action Learning en Video Interactie Begeleiding kunnen dit bevorderen. Ook inhoudelijk leiderschap kan een wezenlijk element zijn; de stimulerende en innoverende rol van HBO-opgeleide professionals zal een belangrijke rol kunnen spelen. E-learning biedt goede kansen om expertise van zorgmedewerkers te vergroten. De missie van het lectoraat Psychogeriatrie is daarnaast de emancipatie van de professionals in het werkveld psychogeriatrie in de verpleeghuizen, verzorgingshuizen en in de thuiszorg; de totstandbrenging, bewustwording en waardering van de eigen, specifieke expertise in de zorg voor en de begeleiding van mensen met dementie en hun naasten. Nederland telt in 2016 circa mensen met dementie. In het jaar 2030 zal dit aantal de half miljoen naderen. Er dreigt een toenemend ernstig tekort aan professionele hulpverleners. Het lectoraat Psychogeriatrie stelt zich ten doel te bevorderen dat meer jonge mensen de psychogeriatrie tot hun vakgebied kiezen. Dat wil zij doen door goede voorlichting, het tot stand brengen van een gunstig en reëel beeld over het vakgebied en door deskundigheidsbevordering binnen het middelbaar (MBO) en hoger beroepsonderwijs (HBO). Voor mensen met dementie en hun naasten staat het lectoraat Psychogeriatrie voor een menswaardige zorg en een niet aflatende aandacht voor de kwaliteit van leven. Het lectoraat wil dit bereiken door het ontwikkelen van onderwijsprogramma s van hoge kwaliteit, het uitvoeren van innoverend praktijkgericht onderzoek en door professionalisering en kenniscirculatie. De zorginstellingen die participeren in het lectoraat, WoonZorgcentra Haaglanden, Florence en Midinn, alsmede de bij het lectoraat betrokken onderwijsinstellingen De Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan, worden uitdrukkelijk bij deze activiteiten betrokken, evenals de ambassadeursinstellingen in de Haagse regio. 3

4 2.2. Gemeenschappelijk kader De Haagse Hogeschool heeft Kwaliteit van het leven: technologie voor gezondheid als een van haar zwaartepunten gekozen. Rondom ons zien we veranderingen die invloed hebben op de manier waarop wij leven. Het aantal mensen dat ondersteuning nodig heeft om vitaal te blijven neemt gestaag toe. Mensen worden gemiddeld steeds ouder en willen zo lang mogelijk zelfstandig en actief in hun vertrouwde omgeving blijven leven. In 2025 zal 22% van de Nederlandse bevolking 65-plusser zijn. Maar wij zien ook dat steeds meer jongeren gezondheidsklachten ontwikkelen door een leefstijl met ongezonde voeding en te weinig beweging. Ondanks een verbetering van de intramurale zorg houdt het aantal zorgprofessionals geen gelijke tred meer met het groeiend aantal zorgbehoevenden. Het Zorginnovatieplatform berekende dat in extra arbeidskrachten in de zorg nodig zijn 1. Hier ligt ook voor het HBO een enorme taak, waar tijdig en met visie op ingespeeld zal moeten worden. Bovendien zal het zorgstelsel zoals het tegenwoordig ingericht is, op den duur niet meer te bekostigen zijn. Dit zijn trends die in de toekomst alleen maar verder zullen doorzetten en waarop de traditionele inrichting van zorg en welzijn geen antwoord meer kan bieden. Een samenleving waarin de kwaliteit van leven voor iedereen een groot goed is, vraagt om een andere kijk op gezond zijn en blijven, op ouder worden, ziek zijn en revalideren. Op korte termijn zullen innovatieve oplossingen ontwikkeld moeten worden, die economisch haalbaar zijn, rekening houden met een relatief kleiner wordend aantal professionals ten opzichte van een groeiende groep hulpbehoevenden, en vooral de levenskwaliteit van het individu voorop hebben staan. Gezondheid en zorg zijn traditioneel gebieden die door de inzet van professionals een menselijk gezicht krijgen. Dit moet ook zeker zo blijven. Daarnaast zullen nieuwe oplossingen ontwikkeld moeten worden die deze professionals waar mogelijk werk uit handen nemen, en zullen de zorgprocessen anders moeten worden ingericht. In de transformatie naar een efficiënte, betaalbare en vooral humane gezondheidszorg zal de zelfredzaamheid van het individu en zijn omgeving ondersteund moeten worden door de toepassing van nieuwe technologieën. Hierbij valt te denken aan de ontwikkeling van producten en diensten voor de gezondheidszorg, ondersteund door de mogelijkheden van state-of-the-art communicatietechnologie. 1 Uit Zorg voor mensen,mensen voor de zorg. Arbeidsmarktbeleid voor de zorgsector richting Zorginnovatieplatform, 2009, p.7 4

5 Door de transformatie van de gezondheidszorg verandert ook de hele keten: de taken van traditionele stakeholders, zoals ziekenhuizen, verschuiven, en nieuwe stakeholders, zoals het sociale omveld van het individu, komen in beeld. Hierdoor moet de hele keten rondom gezondheid en zorg opnieuw in beschouwing worden genomen en moeten modellen ontwikkeld worden die recht doen aan de belangen van alle stakeholders. De Haagse Hogeschool richt zich in haar onderzoek en onderwijs op bovenstaande ontwikkelingen en wil zich hierin verder profileren. 2. Inbedding lectoraat 3.1 De inbedding en positionering van het lectoraat binnen de instelling Vanaf 2015 werden lectoraten in het licht van de profileringsdiscussie ondergebracht in een viertal platforms. Het lectoraat Psychogeriatrie valt onder platform 2: Kwaliteit van Leven: Mens en Technologie. Sinds april 2015 valt het lectoraat Psychogeriatrie organisatorisch onder de Faculteit Sociaal Werk en Educatie. De details van de positionering van het lectoraat staan in de notitie Onderzoeken in netwerken van 7 oktober 2014 en de hierbij behorende bijlagen en nadere uitwerkingen (oktober-december 2014). De portefeuille Onderzoek wordt beheerd door mevrouw dr. M.S. Menéndez, lid van het College van Bestuur. Bij de start van een jaarcyclus wordt door de lector het jaardocument (jaarverslag en jaarplan) opgemaakt, dat vervolgens wordt vastgesteld. Vervolgens wordt halfjaarlijks een gesprek gevoerd over de voortgang, hetgeen kan leiden tot aanpassing en bijstelling van de activiteiten. Balansopname aan het eind van de cyclus wordt opgevat als de startsituatie van de nieuwe cyclus. In het jaardocument wordt tevens aangegeven welke bijdrage het lectoraat levert aan de profilering van de hogeschool en aan het platform waartoe het lectoraat behoort. De ontwikkelingen met betrekking tot professionalisering en de reorganisatie van De Haagse Hogeschool kunnen aanleiding zijn voor wijzigingen in bovenstaande werkwijze. Namens de Faculteit Sociaal Werk & Educatie is mevrouw drs. E. Kroon kenniskringlid van het lectoraat Psychogeriatrie. De Faculteit Gezondheid, Voeding & Sport heeft mevrouw drs. C.C.A. Pijnappels afgevaardigd. De administratieve ondersteuning van het lectoraat wordt verzorgd door de diensten van de hogeschool. Daarnaast zal in ieder geval tot de reorganisatie van de diensten is afgerond secretariële en administratieve ondersteuning worden geboden door: - Dhr. A.H. de Hollander (beleidsmedewerker bedrijfsvoering) - Mw. A.L. Legters (senior managementassistent) - Mw. M. Schoenmaeckers (managementassistent) - Mw. N. van der Voort (administratief medewerkster) 5

6 3.2 Inbedding in de kennisinfrastructuur In het lectoraat Psychogeriatrie werken vijf partijen samen: De Haagse Hogeschool, Florence, WoonZorgcentra Haaglanden, ROC Mondriaan en Midinn. Het lectoraat richt zich in zijn werkzaamheden in eerste instantie op de Haagse regio: Den Haag en de randgemeenten Rijswijk, Voorburg en Leidschendam, Westland, Delft, Wassenaar en Zoetermeer. Daarnaast ontwikkelt het lectoraat activiteiten die de regio overstijgen Ambassadeurs Reeds vanaf de start van het lectoraat Psychogeriatrie zijn vanuit de regionale zorginstellingen zogenaamde ambassadeurs aangesteld om een blijvende dialoog met het lectoraat te onderhouden. Deze ambassadeurs zijn merendeels casemanagers, praktijkopleiders en psychologen die in de zorginstellingen bekendheid geven aan de activiteiten van het lectoraat en de schakel vormen met de werkvloer. Ze leveren inbreng en geven feedback over de organisatie en inhoud van de Samenscholingen (zie van dit jaarplan). Zij denken en werken mee aan (het vormgeven van) onderwijsactiviteiten en onderzoek in de zorginstellingen. Zij zijn een aanspreekpunt voor studenten, docenten en professionals. Door deze onderlinge samenwerking wordt directe uitwisseling van ervaringen en ideeën, en het ondersteunen, doen uitvoeren en toetsen van activiteiten mogelijk. Dit is onontbeerlijk om de expertise in de omgang met mensen met dementie (mede) te definiëren en te verspreiden, en de kwaliteit van de behandeling, begeleiding en zorg door middel van onderwijs, coaching, kennisontwikkeling en onderzoek aan te scherpen Inbedding van het lectoraat binnen WoonZorgcentra Haaglanden en Florence. WoonZorgcentra Haaglanden en Florence zijn met De Haagse Hogeschool partners in het lectoraat Psychogeriatrie. Beide organisaties stellen voor de derde termijn van het lectoraat opnieuw professionals beschikbaar. Namens Florence participeert de heer dr. Frans Hoogeveen in het lectoraat. Hij is lector Psychogeriatrie. Namens WoonZorgcentra Haaglanden is mevrouw drs. Mari Groenendaal, lecturer practitioner, lid van de kenniskring. Florence en WoonZorgcentra Haaglanden ondersteunen de activiteiten van het lectoraat. Florence doet dit door verbindingen te leggen met de Florence Academie, het lectoraat te betrekken bij onderzoeksactiviteiten binnen de instellingen, en positionering van de lector onder de Raad van Bestuur. WoonZorgcentra Haaglanden doet dit door een centrale positionering van de lecturer practitioner binnen de organisatie, door verbindingen te leggen met het WZH College, de Wetenschappelijke Onderzoekscommissie, en door het lectoraat te betrekken bij de uitbreiding van de Praktijk Leer Unit (PLU). De activiteiten van het lectoraat maken in beide zorginstellingen deel uit van het onderzoeks- en opleidingsbeleid. Het lectoraat draagt bij aan de deskundigheidsbevordering op het gebied van de psychogeriatrie in beide instellingen. De activiteiten en producten van het lectoraat dragen bij aan de verwezenlijking van de respectieve missies van Florence en WoonZorgcentra Haaglanden. 6

7 Inbedding van het lectoraat binnen ROC Mondriaan. Het ROC Mondriaan ziet de activiteiten van haar vertegenwoordiger in de kenniskring als onderdeel van de deskundigheidsbevordering, kennisdeling en onderwijsontwikkeling en vernieuwing binnen haar instellingen. Resultaten van de werkzaamheden komen ten goede aan de curricula van de school en aan (de zorgverleners in) de aangesloten zorgorganisaties. Het ROC Mondriaan heeft mevrouw Nicolet Destrée afgevaardigd naar het lectoraat Inbedding van het lectoraat binnen Middin. De activiteiten van het lectoraat maken deel uit van het onderzoeks- en opleidingsbeleid van zorgorganisatie Middin. Middin heeft mevrouw drs. H. van Cuylenborg afgevaardigd naar het lectoraat Landelijke inbedding Het lectoraat Psychogeriatrie werkt samen met: Alzheimer Nederland, Vilans, VUMC, Hogeschool Zuyd, DAZ, Radboud Universiteit Vakgroep Neuropsychologie, tijdschrift Denkbeeld, Breincollectief, V&VN netwerk Casemanagement, Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde, Mezzo, Innovatiekring Dementie, Trimbos Instituut Internationale inbedding Het lectoraat psychogeriatrie werkt voor wat betreft de onderzoekslijn Lerend vermogen van mensen met dementie samen met het Department of Psychology and Pedagogical and Teaching Sciences, Universiteit van Bari, Italië; en met het Department of Neuroscience and Sense Organs, Universiteit van Bari, Italië. Contactpersoon is Prof. Dr. Giulio E. Lancioni. In juni 2015 heeft een verkenningsbezoek naar Suzhoe, China, plaatsgevonden met afgevaardigden van de faculteit Gezondheid, Voeding & Sport en de Faculteit Sociaal Werk & Educatie van De Haagse Hogeschool. Lector psychogeriatrie dr. Frans Hoogeveen en kenniskringlid drs. Esther Kroon maakten deel uit van deze delegatie. Suzhou is een van de meest moderne steden in China en een focusstad als het gaat om ontwikkelingen in de ouderenzorg. Het Suzhou Social Welfare Institute (SSWI) is de oudste zorgorganisatie van China en een erkende best practice. De samenwerking met het SSWI en Nederland is ontstaan eind jaren negentig van de vorige eeuw, als resultaat tussen een samenwerkingsprogramma tussen de Chinese en Nederlandse overheid (Ministerie van VWS). In 2016 is het voornemen van staatsecretaris Martin van Rijn om een Memorandum of Understanding (MOU) te tekenen op het gebied van ouderenzorg tussen Nederland en China. De bestaande contacten in Suzhou zullen daarin een plek krijgen. Een belangrijk resultaat van het verkenningsbezoek is de intentieovereenkomst met het Suzhou Social Welfare Institute. Middels de intentieovereenkomst hebben partijen het streven uitgesproken om duurzame samenwerking met elkaar te ontwikkelen. In Nederland staan we voor de uitdaging om de domeinen Zorg en Welzijn nader tot elkaar te brengen ten gunste van de burger. De wijze waarop zorg en welzijn in China georganiseerd zijn, 7

8 kunnen inspirerend zijn voor de Nederlandse context. De intentie betreft de uitbouw van de samenwerking met Suzhou, China (SSWI) en in het verlengde daarvan met Souchou University. Dit streven is in lijn met de strategische speerpunten de Haagse Hogeschool: Wereldburgerschap en Internationalisering. Ook in 2016 blijft het lectoraat psychogeriatrie betrokken bij het bouwen aan deze samenwerking, met name waar het gaat om het onderwerp dementiezorg. In december 2015 bezocht de lector psychogeriatrie het Dutch Retirement Village in Henderson, Nieuw-Zeeland. Hier worden in Nederland geboren ouderen met dementie verzorgd. De intentie voor 2016 is samenwerking tussen het lectoraat psychogeriatrie en het Dutch Retirement Village tot stand te brengen. Dit kan onder meer leiden tot stagemogelijkheden voor studenten van de faculteiten Gezondheid, Voeding & Sport(GVS) en Sociaal Werk & Educatie (SWE). 4. Voortgang van de werkzaamheden 4.1 Onderzoek Zwementie Zwementie is een maatschappelijk initiatief; een participatieproject waarin studenten (HBO en MBO) zwemmen met ouderen met dementie. De ouderen met dementie wonen nog thuis of verblijven inmiddels in een van de Haagse zorginstellingen. Het project sluit aan bij het politiek en maatschappelijk streven waarbij, door middel van co-creatie en innovatieve verbindingen, een groter maatschappelijk nut wordt nagestreefd. Zwementie is niet alleen heilzaam voor de deelnemende ouderen, maar bovenal ook leerzaam voor de studenten. Zij worden door Zwementie in de gelegenheid gesteld om het gedrag van ouderen met een dementieel beeld te observeren in een volledig andere context dan de geplande onderwijssituatie. Het project biedt mantelzorgers een plezierige activiteit om met hun dementerende naaste te ondernemen en verschaft deelnemende zorginstellingen een zinvol activiteitenprogramma. Het project, in 2013 geïnitieerd door het lectoraat Psychogeriatrie van De Haagse Hogeschool, werd medio 2014 verzelfstandigd in de Stichting Zwementie (zie De doelstellingen van Stichting Zwementie zijn erop gericht om mensen met een gediagnostiseerd dementieel beeld (begeleid) te laten zwemmen. De stichting tracht dat doel te bereiken door studenten (jongeren), vrijwilligers en mantelzorgers actief bij het project te betrekken en hen te bewegen om als begeleider van de ouderen op te treden. In 2015 werd de voorgenomen intensivering naar tweemaal zwemmen per maand gerealiseerd. Zwementie trok in 2015 veel aandacht van de landelijke pers (zie van dit jaarverslag). 8

9 In 2015 werd in samenwerking met het RIVM een subsidieaanvraag voor onderzoek ingediend bij ZonMW in het kader van het programma Memorabel. Helaas werd deze aanvraag niet gehonoreerd. Het lectoraat Psychogeriatrie was opdrachtgever voor een klas tweedejaars studenten van de studierichting Sociaal Pedagogische Hulpverlening voor het vak praktijkgericht onderzoek. Van februari tot en met juni 2015 hebben vier tweedejaars studenten onderzoek gedaan naar de motivatie van jongeren om betrokken te zijn bij Zwementie. De resultaten hiervan zijn in de vorm van twee onderzoeksverslagen gepresenteerd aan stichting Zwementie. Stichting Zwementie werkt sinds september 2015 samen met het ROC Mondriaan in Delft, opleiding sport- en bewegingsleider. Kenniskringlid Esther Kroon heeft 2 e jaars leerlingen geschoold in het omgaan met mensen met dementie. Stichting Zwementie wordt regelmatig benoemd als best practice project in scholing en onderwijsactiviteiten die het lectoraat Psychogeriatrie binnen en buiten De Haagse Hogeschool verzorgt. Op deze manier melden nieuwe jongeren zich aan voor dit project en komen op een positieve manier in aanraking met mensen met dementie. Het project Zwementie trok in 2015 opnieuw veel aandacht van de landelijke pers (zie van dit jaarverslag). Streefsituatie In 2016 streeft de Stichting Zwementie ernaar het concept middels een licentiehouderschap landelijk te verspreiden. In 2016 doet een student sociaal pedagogische hulpverlening afstudeeronderzoek bij het project Zwementie. Nadat intensivering van het project (zwemfrequentie) verder zal zijn gerealiseerd, is behalve onderzoek naar aspecten van kwaliteit van leven ook onderzoek mogelijk naar effecten van bewegen op fysieke gesteldheid, cognitie en stemming. Er is contact met onderzoekers rond een soortgelijk project in Australië: The Watermemories Program (contactpersoon: Prof. Christine Neville; University of Queensland). Mogelijkheden tot samenwerking worden onderzocht. Ook ligt samenwerking met het lectoraat Gezonde Leefstijl in een Stimulerende Omgeving voor de hand. Overleg hiertoe is gaande Radio Remember Dit onderzoeksproject is een coproductie met het lectoraat Informatie, Technologie en Samenleving. In 2013 is het online radiostation gerealiseerd. De database van het station bevat meer dan 3200 muziekstukken. Alle muziekstukken kregen metadata mee op gebied van, onder meer, genre, stemming en tempo. Een software programma selecteert op basis van dagritmegegevens speellijsten uit de database. In 2014 werden de effecten van het station onderzocht. Daarover werd gepubliceerd in de tijdschriften Denkbeeld, tijdschrift voor psychogeriatrie, en tijdschrift Applied Research Today. Op basis van de gevonden resultaten werd de programmering van Radio Remember in september 2014 aangevuld met het programma Muziekvitaminen. Elke werkdag tussen 9

10 10.00 en en tussen worden de muziekstukken ingeleid op de radio. De korte aankondigingen brengen de luisteraar in de stemming en geven de naasten en professionals aanwijzingen voor dialoog en interactie met de bewoner(s) zodat zij meer betrokken raken bij de muziek en bij elkaar. Vijfentwintig minorstudenten hebben in 5 multidiciplinaire onderzoeksgroepen in het najaar van 2014 onderzocht wat verzorgenden tijdens de muziekvitaminen doen om bewoners bij de muziek van Radio Remember te betrekken. Knelpunten zijn hierbij gesignaleerd en aanbevelingen zijn opgesteld. In 2015 was het lectoraat Psychogeriatrie opdrachtgever voor een klas tweedejaars studenten van de studierichting Sociaal Pedagogische Hulpverlening voor het vak praktijkgericht onderzoek. Van februari tot en met juni 2015 hebben studenten in 5 duo s in verpleeghuis Florence Westhoffen en in 5 duo s in WZH HogeVeld onderzoek gedaan naar de beleving van Radio Remember door bewoners en professionals. De onderzoeksrapporten zijn gepresenteerd aan de betreffende afdelingen. Op 27 mei 2015 organiseerde het lectoraat de grootschalige Samenscholing Muziek en dementie; herinneringen en emoties (400 deelnemers). Op dit congres werden de studies naar het effect van Radio Remember gepresenteerd en werd aangekondigd dat het station die zomer landelijk online zou gaan. Dit laatste werd medio juni 2015 gerealiseerd: zie De landelijke lancering van Radio Remember trok veel belangstelling van de pers. Er verschenen artikelen in de Volkskrant en het Algemeen Dagblad, en er vonden radiointerviews plaats op Radio 1 en BNR Nieuwsradio (zie van dit jaarverslag). Streefsituatie In 2016 zal verder onderzoek plaatsvinden naar: 1) methoden om bij individuele cliënten preferente muziekstukken te identificeren; en 2) het bouwen van een psychosociale interventie naar de toepassing van preferente muziekstukken in bedreigende situaties, gebruik makend van een klassiek conditioneringsparadigma (zie ook van dit jaarplan) Lerend vermogen van mensen met dementie In 2015 is de intervisie voortgezet aan ergotherapeuten binnen WZH. De groep ergotherapeuten is uitgebreid. Al naar gelang er sprake is van een praktijkcasus kan de ergotherapeut deelnemen aan de intervisie. Opvallend was de toename van casussen ten aanzien van vergroten van bewegingsvrijheid op locatie. De casussen zijn gedocumenteerd ter voorbereiding van een publicatie. In 2015 heeft het lectoraat, in samenwerking met Alzheimer Nederland, ISAO en DAZ, geparticipeerd in een subsidieaanvraag bij het Innovatiefonds Zorgverzekeraars. Er is subsidie verkregen voor de ontwikkeling van 20 films over lerend vermogen. De films worden mettertijd breed verspreid en ter beschikking gesteld aan het onderwijs, voorzien van handreikingen in de vorm van lespakketten. Het lectoraat Psychogeriatrie zal de handreikingen en lespakketten ontwikkelen. 10

11 Streefsituatie In 2016 zullen nieuwe studies worden uitgevoerd in connectie met het onderzoeksproject Radio Remember. Nadat een procedure is getest om bij individuele cliënten preferente muziekstukken te identificeren, zal onderzoek worden gericht op het modificeren van reacties op bedreigende situaties, gebruik makend van een klassiek conditioneringsparadigma. Deze studies zullen worden uitgevoerd in samenwerking met de collega s van het Department of Psychology and Pedagogical and Teaching Sciences, en het Department of Neuroscience and Sense Organs, Universiteit van Bari, Italië. Tevens zal er gekeken worden de inzet van lerend vermogen in specifieke situatie ten aanzien van het vergroten van de bewegingsvrijheid, in de vorm van een twee jarig project bij WZH Beweegstimulering voor ouderen met dementie De wetenschappelijke bewijzen voor de positieve effecten van bewegen op gezondheid zijn overvloedig. Dit geldt nog sterker voor de bewijzen voor de negatieve gezondheidseffecten van lichamelijke inactiviteit. Uit onderzoek blijkt dat ouderen met dementie in zorginstellingen in extreme mate lichamelijk inactief zijn. De Inspectie voor de Gezondheidszorg eist van de Nederlandse zorginstellingen dan ook met ingang van 2015 dat zij een beleid hebben waarin beweegstimulering wordt meegenomen. Naar aanleiding hiervan zijn de lectoraten Psychogeriatrie en Gezonde Leefstijl in een stimulerende omgeving in samenwerking met architectenbureau Kroner in 2015 het onderzoeksproject Beweegstimulering voor ouderen met dementie gestart. Doel van het project is het effect vast te stellen van twee interventies op mate van dagelijks bewegen, sta- en loopbalans en cognitie van ouderen met dementie. Twee locaties van Florence en twee locaties van WZH participeren in het onderzoek. Drie studenten Bewegingstechnologie lopen een onderzoeksstage in het kader van dit project. In oktober en november 2015 vonden de nulmetingen plaats in de experimentele locaties en de controlelocaties. Dertig studenten die de minor psychogeriatrie volgden, participeerden als observatoren. Streefsituatie Medio februari 2016 wordt de eerste interventie (actieve beweegstimulering) op de experimentele locatie geïmplementeerd. Deze interventie houdt in dat mensen met dementie door zorgmedewerkers actief worden gestimuleerd om meer te bewegen tijdens activiteiten rond dagelijkse zorg en rond recreatieve activiteiten. Het effect daarvan zal vanaf eind maart worden gemeten. Vanaf juni 2016 wordt de tweede interventie (passieve beweegstimulering) toegepast. Deze interventie houdt in dat mensen met dementie door wijzigingen in de gebouwde omgeving (meer interessante plekken waar iets gebeurt, slimme toepassingen met kleuren en licht) tot meer bewegen worden verleid. Het effect daarvan zal vanaf begin september worden vastgesteld. Op langere termijn zijn de doelen van het 11

12 project: 1) het ontwikkelen van producten en diensten; 2) komen tot een kenniscentrum voor vervolgprojecten; 3) het ontwikkelen van een business model Contact maken met mensen met dementie: Leren van de contactclown De dementievriendelijke samenleving ; wat betekent dat concreet in de bejegening en het contact leggen met mensen met dementie? Contactclowns, zoals de Careclowns en Mimakkus clowns, zijn experts in het contact maken met mensen die dementie in een vergevorderd stadium hebben. Zorgverleners die een clownbezoek meemaken zien soms contact ontstaan dat zij niet meer voor mogelijk hadden gehouden. Wat doen die clowns precies in hun bejegening en interactie? Wat kunnen social workers en andere zorgprofessionals leren van contactclowns? Hoe kunnen social workers zich deze vaardigheiden eigen maken? Dit zijn de vragen die het lectoraat Psychogeriatrie met dit nieuwe project beantwoord wil zien. Kenniskringlid Esther Kroon volgt sinds 2000 clownstrainingen, waarin zij actief onderzoekt hoe interactie tussen mensen werkt. In september 2015 is zij gestart met een opleiding tot contactclown bij clownschool Esterella. In deze opleiding zijn praktijkdagen in verpleeghuizen voor mensen met dementie opgenomen. Esther Kroon heeft zich binnen het lectoraat psychogeriatrie en in het kader van de doorontwikkeling van de minor psychogeriatrie verder verdiept in benaderingswijzen en visies op het omgaan met mensen met dementie. Door de onderzoeken naar Radio Remember te begeleiden heeft zij veel kennis van de invloed van muziek op mensen met dementie opgedaan. Met ervaringsgerichte (drama)werkvormen onderzoekt zij met (aankomende) professionals wat contact maken voor hen betekent en wat hen belemmert om contact te maken met mensen met dementie. Zij oriënteert zich via een literatuurverkenning op bestaande interactiemodellen en benaderingswijzen in de (ouderen)zorg. Tegelijkertijd onderzoekt zij haar eigen interacties als contactclown gedurende haar opleiding tot contactclown bij clownschool Esterella in Utrecht. Streefsituatie In 2016 schrijft Esther Kroon haar onderzoeksplan en onderzoeksmethode. Hierin neemt zij een literatuurverkenning van bestaande interactiemodellen en benaderingswijzen in de (ouderen)zorg op. Zij beschrijft op welke interactieve manier zij haar onderzoeksresultaten toetst en bijstelt in workshops met (aankomende) professionals Ouder worden met een verstandelijke beperking In 2015 is het lectoraat een samenwerking aangegaan met Middin. Middin is een organisatie die zorg en ondersteuning biedt aan mensen met allerlei beperkingen: verstandelijke beperking, lichamelijke beperking, niet aangeboren hersenletsel (NaH), verpleeghuiszorg, of een combinatie hiervan. Doel van de samenwerking is om meer aandacht te besteden aan ouder wordende mensen met een verstandelijke beperking. 12

13 Streefsituatie In 2016 worden 2 studies verricht binnen de lijn ouder wordende mensen met een verstandelijke beperking. De eerste studie betreft een beschrijving van het vóórkomen van mensen met een verstandelijke beperking in verpleeghuizen. Daarbij wordt gekeken naar wat er nodig is om deze mensen te begeleiden, en hoe voorkomen kan worden dat zij met een verkeerde diagnose in verpleeghuizen terecht komen. De tweede studie betreft een onderzoek naar de behoefte aan kennis en kunde bij familieleden en professionals die zorg en ondersteuning bieden aan ouder wordende cliënten met een verstandelijke beperking. Hieruit zullen een plan en aanbevelingen voortvloeien om betrokkenen bij te scholen. 4.2 Curriculumontwikkeling Middelbaar Beroepsonderwijs Het streven om in 2015 een platform voor PG onderwijs in het MBO te realiseren, liep door omstandigheden bij de partners van dit project vertraging op. Inmiddels is het kennisplein Zorg voor Beter van Vilans echter zodanig ingericht (met o.a. een onderdeel onderwijs ), dat dit voor een groot deel in de behoefte (goede scholingsvoorbeelden en ideeën) voorziet. In maart 2015 heeft het lectoraat een masterclass ouderenzorg voor ROC Mondriaan en een aantal praktijkinstellingen verzorgd. In 2015 werd door het kenniskring lid Nicolet Destrée nieuw onderwijsmateriaal ontwikkeld en aan het curriculum van de opleiding niveau 3 Verzorgende en niveau 4 Verpleegkunde toegevoegd (o.a. op het gebied van mondzorg en tijdbeleving). Ook werd bestaand onderwijs in het programma Blendspace ingevoerd. In 2015 is het coachtraject Haagse Hogeschool ROC Mondriaan voortgezet: leerlingen van ROC Mondriaan (niveau 3 en 4), die coaching behoeven op het gebied van communicatie en motivatie / planning van hun leerproces, worden gekoppeld aan studenten van de Haagse Hogeschool die de minor Coaching volgen. Het project is eind januari geëvalueerd; het project is verder niet uitgebreid gezien de soms moeizame werving van leerlingen van ROC Mondriaan voor dit coachtraject; de problematiek is vaak complexer of de leerlingen vinden het zelf niet wenselijk om door leeftijdgenoten gecoacht te worden. Het lectoraat Gezonde Leefstijl van De Haagse Hogeschool en de opleiding Lifestyle van het ROC Mondriaan zijn inmiddels in meerdere projecten met elkaar verbonden. De opleiding Sport en Bewegen is inmiddels verbonden aan het PG project Zwementie. Streefsituatie ROC Mondriaan zal per september 2016 een nieuw onderwijscurriculum invoeren, dat recht zal doen aan het nieuwe kwalificatieprofiel voor Verzorgenden en Verpleegkundigen. Nicolet Destrée zal het aandeel psychogeriatrie in dit nieuwe curriculum mede ontwikkelen. 13

14 Hoger Beroepsonderwijs Reeds sinds 2010 wordt op De Haagse Hogeschool van september t/m november de minor Psychogeriatrie aangeboden. In blok 1 van studiejaar werd de minor opnieuw georganiseerd voor studenten en ervaren professionals in de ouderenzorg. Er namen 35 voltijd studenten deel. Daarnaast namen 21 deelnemers uit het werkveld deel aan de collegereeks psychogeriatrie. De deelnemers kwamen grotendeels via onze vaste samenwerkingspartners WZH, Florence, Pieter van Foreest en Middin. Ook deze keer waren de deelnemers zeer tevreden over het onderwijsaanbod. In 2015 verzorgde het lectoraat Psychogeriatrie een tiental colleges voor studenten uit diverse opleidingen en leerjaren van de faculteiten Gezondheid, Voeding & Sport en Sociaal Werk & Educatie. Streefsituatie Vanwege de grote belangstelling vanuit het werkveld worden de colleges van de minor in de periode februari april 2016 opnieuw aangeboden voor deelnemers uit het werkveld. Er hebben zich inmiddels 35 cursisten aangemeld. De belangstelling onder studenten voor de ouderenzorg neemt toe. De minor psychogeriatrie zal in 2016 uitbreiden naar 50 reguliere studenten en 30 deelnemers uit het werkveld. Inmiddels werd er in 2016 ten behoeve van de doorontwikkeling van de minor een subsidieaanvraag ingediend bij ZonMW/NPO. De doelstelling is het realiseren van een onderwijsvernieuwingsprogramma gericht op de zorg- en dienstverlening aan mensen met dementie in de thuissituatie. De subsidietoekenning zou de mogelijkheid bieden om veel meer vanuit praktijksituaties te werken, waarbij de cliënt met dementie in de thuissituatie is en de zorg- en dienstverlening de domeinen, wonen, welzijn en zorg overstijgt. In afwachting van de toekenning van de subsidie zal een start gemaakt worden met een inventarisatie van onderdelen van de huidige minor die aanpassing behoeven voor zorgverlening aan mensen met dementie in de thuissituatie. In het schooljaar start de faculteit Sociaal Werk & Educatie met de brede bachelor Social Work, waarin de opleidingen Sociaal Pedagogische Hulpverlening, Maatschappelijk Werk en Dienstverlening en Cultureel Maatschappelijk Vorming een gemeenschappelijk curriculum zullen vormen en als losse opleidingen zullen verdwijnen. Kenniskringlid Esther Kroon is als docent werkzaam bij deze faculteit en zoekt actief naar mogelijkheden hoe de thema s ouderen en ouderenzorg een plek kunnen krijgen binnen deze brede bachelor. Zij werkt daarin samen met Hogeschoolhoofddocent Fuusje de Graaff en hogeschooldocenten Joost van Vliet, Britt Fontaine, Wilma Eleveld, Ellen Kramer, Mariëlle Beringen en Mieke de Reus. Christine Pijnappels, het nieuwe kenniskringlid vanuit de Faculteit Gezondheid, Voeding & Sport, zal soortgelijke activiteiten ontplooien om deze thema s een plek te geven in de curricula van de opleidingen van haar faculteit. 14

15 Praktijkonderwijs zorginstellingen : In 2015 is de leergang psychogeriatrie op diverse locaties van Florence en WZH geïmplementeerd. In 2015 werd drie maal een masterclass voor behandelaars in de dementiezorg gegeven met de titel De behandelaar als kwaliteitsverbeteraar in de dementiezorg. Streefsituatie In 2016 worden in Florence en WZH de diverse onderwijsmodules onverminderd aangeboden en uitgevoerd. Het lectoraat psychogeriatrie biedt desgevraagd ondersteuning en advies. 4.3 Professionalisering Middelbaar beroepsonderwijs De in 2015 geplande scholing voor docenten niveau 1 en 2 van de opleiding Zorg en Welzijn van het ROC Mondriaan heeft uiteindelijk geen doorgang gevonden vanwege het sterk veranderende karakter van de betreffende opleiding: de opleiding heet voortaan Dienstverlening en leidt breed toe naar de niveau 3 opleidingen Helpende Zorg en Welzijn, Medewerker Facilitaire Dienstverlening en Medewerker Sport en Recreatie. Project excellente studenten : ROC Mondriaan wil studenten verpleegkunde niveau 4 die potentie hebben, extra uitdagingen in het onderwijs bieden. Veel studenten verpleegkunde niveau 4 en 5 lopen stage in de psychogeriatrie. Het lectoraat Psychogeriatrie biedt een goede gelegenheid om excellente mbo studenten in relevant onderzoek aan HBO studenten te koppelen. WZH biedt als aanbieder van stageplekken in de psychogeriatrie aan studenten van niveau 4 en 5 een goede mogelijkheid om studenten van beide niveaus in onderzoeksprojecten in hun ontwikkeling te stimuleren. De reeds bestaande PLU s (Practice Learning Units) van WZH lijken hiervoor ideaal, aangezien deze afdelingen gewend zijn om studenten van zowel niveau 4 als 5 tijdens hun stage te begeleiden. Bovendien worden er ook nu reeds kwaliteitsprojecten op deze afdelingen gerealiseerd. Doelen van het project zijn : - excellente niveau 4 studenten maken kennis met HBO onderwijs. - excellente niveau 4 studenten doen ervaring op met onderzoeksprojecten op HBO niveau. - het imago van de ouderenzorg bij zowel MBO als HBO studenten is bijgesteld doordat zij hebben ervaren welke mogelijkheden tot persoonlijke ontwikkeling er zijn en welke mogelijkheden er zijn tot kwaliteitsverbetering. - het lectoraat Psychogeriatrie heeft kansen om door middel van het uitgevoerde onderzoek op het gebied van zelfredzaamheidsbevordering en lerend vermogen, haalbare voorstellen te doen voor kwaliteitsverbetering in de praktijk van de psychogeriatrie. 15

16 - HBO studenten hebben de mogelijkheid om hun rol als coach in een praktijksituatie te vervullen. Streefsituatie In 2016 zal de behoefte aan scholing voor docenten van de opleiding Maatschappelijke Zorg en Welzijn opnieuw worden gepeild. Ook hier geldt dat de opleiding sterk verandert: in september 2016 start de opleiding niveau 3 Zorg en Welzijn. De oude opleiding Verzorgende niveau 3 wordt uitgebreid met Maatschappelijke Zorg en zal een diploma voor beide vakgebieden opleveren. De docenten die vanuit de opleiding Maatschappelijke Zorg en Welzijn aan deze opleiding gekoppeld worden, zullen extra scholing op het gebied van psychogeriatrie nodig hebben. Project excellente studenten : In het voorjaar van 2016 wordt een scholing voor de niveau 4 studenten geschreven en uitgevoerd waarin zij kennis maken met evidence-based onderzoek, zodanig dat zij de basisprincipes van onderzoek kennen en voldoende onderzoeksvaardigheden opdoen om volwaardig te kunnen participeren in het project. In de nazomer van 2016 worden bovengenoemde studenten gekoppeld aan de HBO studenten en gaan zij praktijkgericht onderzoek doen onder begeleiding van het lectoraat. De onderwerpen voor het onderzoek met het doel de kwaliteit van zorg te verhogen, zullen van vragen vanuit de praktijk komen Hoger Beroepsonderwijs Esther Kroon, hogeschooldocent Sociaal Pedagogische Hulpverlening van de faculteit Sociaal Werk & Educatie, maakt sinds februari 2014 deel uit van de kenniskring van het lectoraat Psychogeriatrie. Zij heeft onderzoeken van studenten naar Radio Remember en Zwementie begeleid. Van februari tot en met april 2015 heeft zij de collegereeks van de minor psychogeriatrie (verzorgd door vooraanstaande gastsprekers uit het werkveld en onderzoek) gefaciliteerd. Zij heeft op basis hiervan het onderwijs van de minor psychogeriatrie geactualiseerd door actuele literatuur in te voegen en opdrachten aan te scherpen. Zij heeft haar kennis, ervaring en enthousiasme voor de ouderenzorg gedeeld met studenten en collega s van de Hogeschool, en heeft netwerkcontacten opgebouwd in het werkveld door praktijk- en congresbezoeken. Vanuit de Faculteit Gezondheid, Voeding & Sport is per 1 februari 2015 mevrouw drs. Christine Pijnappels afgevaardigd naar de kenniskring. Zij heeft een bijdrage geleverd aan de minor, waar zij samen met kenniskringlid Mari Groenendaal studenten heeft begeleid bij het literatuuronderzoek voor het project Beweegstimulering. Tevens zijn studenten van de hboverpleegkunde op de stageplaatsen van WZH bezocht, met als doel de kwaliteit van zorg op afdelingen te verbeteren door studenten en medewerkers te ondersteunen bij de uitvoering van projecten. Deze projecten gaan over mondverzorging, omgaan met gedragsproblematiek en zelfredzaamheid. Dit levert inzichten op die van belang zijn om op te nemen in het nieuwe curriculum van de hbo-verpleegkundige volgens het Bachelor 2020 programma. 16

17 Streefsituatie Kenniskringlid Christine Pijnappels zal zich in 2016 concentreren op de voorbereidingen van de onderwijsvernieuwing van de minor. Daarnaast zal door samenwerking met zorgaanbieders gekeken worden naar wat van belang is voor het nieuwe curriculum van de verpleegkundige, teneinde de verpleegkundigen een beter en mogelijk aantrekkelijker beeld te geven van werken met mensen met dementie. Collega docenten krijgen in 2015 opnieuw de gelegenheid zich middels deelname aan de Samenscholingen (zie van dit jaarplan) van het lectoraat verder te professionaliseren Ambassadeurs In 2015 hebben drie bijeenkomsten met de ambassadeurs van het lectoraat plaatsgevonden. Tijdens deze bijeenkomsten werd informatie uitgewisseld en werden de ambassadeurs onder meer geraadpleegd over de gewenste onderwerpen voor de Samenscholingen. Nieuw is dat tijdens elke bijeenkomst een actueel - door de ambassadeurs gekozen en gepresenteerd - thema werd gepresenteerd en besproken. In 2015 waren de thema s Het demente brein ; Hoe in de praktijk succesvol nieuwe ontwikkelingen door te voeren die de kwaliteit van zorg verbeteren; en Dementia Care Mapping. Dit lijkt een goede werkwijze; de opkomst was het afgelopen jaar bij elke bijeenkomst goed te noemen: steeds rond de 20 afgevaardigden vanuit de diverse praktijkinstellingen. Streefsituatie Ook in 2016 zullen wij 3 ambassadeursbijeenkomsten organiseren. Het thema voor de eerste bijeenkomst staat al vast tijdsbeleving in de zorg. Het centraal stellen van een -door de ambassadeurs gekozen- thema zal ook bij de toekomstige vergaderingen een gegeven zijn. 4.4 Kenniscirculatie Samenscholingen Volgens de in 2010 vernieuwde formule: 3 bijeenkomsten per jaar, waarvan 2 kleinschalig en alleen toegankelijk voor professionals uit de regionale zorginstellingen en 1 grootschalig en toegankelijk voor professionals, studenten en ervaringsdeskundigen uit het gehele land, hebben in 2015 op de Haagse Hogeschool twee grootschalige bijeenkomsten plaatsgevonden en een kleinschalige bijeenkomst. De keuze van de onderwerpen van de samenscholingen in 2015 was gebaseerd op: De visie en missie van het lectoraat. Goed overleg met de ambassadeurs van het lectoraat; rekening houdend met specifieke wensen vanuit de werkvloer. 17

18 Actuele en tot de verbeelding sprekende ontwikkelingen rond het thema dementie. Achtereenvolgens organiseerde het lectoraat in 2015: Op 9 maart de herhaling van de Samenscholing Palliatieve zorg in de stervensfase bij dementie (125 deelnemers). Reden voor de herhaling was dat de samenscholing in 2014 binnen een week vol was en er veel vraag was naar een herhaling. Tijdens deze samenscholing besteedden we aandacht aan belangrijke vraagstukken rondom de zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Wat kunnen we doen om pijn te verlichten en maximaal comfort te bieden? Wat betekent stoppen met eten en drinken? Hoe begeleiden we de naasten? Op 27 mei vond de (grootschalige) Samenscholing Muziek en dementie; herinneringen en emoties plaats (400 deelnemers). De centrale vraag die tijdens deze bijeenkomst werd gesteld was: Wat kan muziek betekenen voor de kwaliteit van leven van mensen met dementie? Voor de samenscholing werd een kleine bijdrage gevraagd (40 euro) maar deelnemers kregen daarvoor ook gratis het nieuwe boek Meer kwaliteit van leven, integratieve persoonsgerichte zorg. Op 12 oktober vond de (grootschalige) samenscholing Pijn bij cognitief beperkte ouderen plaats (278 deelnemers). Deze samenscholing werd georganiseerd in samenwerking met het Universitaire Netwerk voor de ouderenzorg Zuid-Holland (UNC-ZH), waarbij zowel Florence als WZH aangesloten zijn. Van deze bijeenkomsten is inhoudelijk verslag gedaan op de website van het lectoraat. De organisatie van de Samenscholingen werd krachtig ondersteund door het secretariaat van de dienst lectoraten. De uitstekende samenwerking met de dienst C&M is voortgezet. Ook de prima technische ondersteuning vanuit de aula is vermeldenswaard. Streefsituatie: De formule van de Samenscholingen is succesvol gebleken om zowel in regionaal als landelijk verband kennis te delen met professionals en studenten. Deze formule zal in 2016 dan ook worden gehandhaafd. In 2016 staan opnieuw drie Samenscholingen op het programma: - Op 24 mei (grootschalig): Thuis wonen met dementie; hoe langer hoe beter?! Deze samenscholing wordt georganiseerd in samenwerking met Denkbeeld, tijdschrift voor psychogeriatrie. - Later in het jaar zullen twee kleinschalige samenscholingen plaatsvinden. Thema s zullen in overleg met de ambassadeurs van het lectoraat worden gekozen. Thema s waarover op dit moment nagedacht wordt zijn: Vrijheid versus veiligheid en Zinvolle dagbesteding voor mensen met dementie. 18

19 Presentaties en workshops op vakcongressen In 2015 werden 28 lezingen, presentaties en workshops gegeven op vakcongressen in binnen- en buitenland en in Alzheimer Café s: Hoogeveen, F.R. Palliatieve zorg bij dementie. Congres Palliatieve Zorg; Nursing Congres Palliatieve zorgverlening. Ede, De Reehorst, 11 februari Hoogeveen, F.R. en Groenendaal, M. Omgang en communicatie met mensen met dementie. Masterclass voor MBO studenten en praktijkmedewerkers van het ROC Mondriaan. Rijswijk, Steenvoorde, 2 maart Hoogeveen, F.R. Lerend vermogen bij dementie. Alzheimer Café Waddinxveen. Waddinxveen, 11 maart Hoogeveen, F.R. Lerend vermogen bij dementie. Alzheimer Café Hoorn. Hoorn, 18 maart Hoogeveen, F.R. Dementie: rouw en verwerking. Dag van de dementie; Zoetermeer, Vierstroom, Buytenhaghe, 24 maart Hoogeveen, F.R. Humor in de omgang met mensen met dementie. Alzheimer Café Wassenaar. Wassenaar, 1 april Hoogeveen, F.R. Lerend vermogen bij dementie. Alzheimer Café Sliedrecht. Sliedrecht, 13 april Hoogeveen, F.R. Stemmingsmanagement bij mensen met dementie. Congres StudieArena; Omgang met onbegrepen gedrag in de ouderenzorg. Bussum, Spant, 20 april Hoogeveen, F.R. Hoe houd je contact? Alzheimer Café Lopik. Lopik, 23 april Hoogeveen, F.R. Dementie en intimiteit. Alzheimer Café Hoekse Waard. Oud Beijerland, 12 mei Hoogeveen, F.R. De behandelaar als kwaliteitsverbeteraar in de dementiezorg. Masterclass voor behandelaars in de dementiezorg. Florence, Den Haag, 18 mei Hoogeveen, F.R. Stemmingsmanagement bij dementie. Het Alzheimercongres; Congressen Met Zorg, Ede, De Reehorst, 22 mei Hoogeveen, F.R. Muziek en dementie: herinneringen en emoties. Samenscholing Lectoraat Psychogeriatrie. Den Haag, De Haagse Hogeschool, 27 mei Hoogeveen, F.R. De behandelaar als kwaliteitsverbeteraar in de dementiezorg. Masterclass voor behandelaars in de dementiezorg. Florence, Den Haag, 2 juni