VPT Themadag Rigging

Transcriptie

1 VPT Themadag Rigging Rinus Bakker Rhino Rigs BV Overeenkomsten tussen Evenementen en Theater

2 VPT Themadag Rigging Overeenkomsten tussen Evenementen en Theater De uitgevoerde hijswerkzaamheden De toegepaste hijs-&hefwerktuigen en materialen De voorgeschreven veiligheidsfactoren Enkele unieke hijswerktuigen en -materialen

3 Rinus Bakker in 1980 afgestudeerd als Bioloog (- Palaeo-ecologie, - Ethologie & - Geologie) & sinds: 1970 in de R n R entertainment-techniek - geluid, licht, flightcases e rigging (Theatre Projects) - Rhino Rigs BV 1992 rigging cursussen - ook voor derden lid Cie v. Aanbevelingen VPT en auteur in 1999 lid ARGH (voorzitter tot 2006) en auteur op heden observing member ESTA Rigging Standards WG (USA) lid norm-wg Vliegen in Theater rigging moderator J&H Internet-forum heden lid NEN Evenementen WG Tijdelijke Constructies e (en enige) Europese ETCP Certified Arena Rigger (USA) lid CEN CWA25: Lifting & Loadbearing Equipment in the Entertainment Industry

4 Overeenkomsten a) begrippen & definities theater & evenement VPT Themadag - Rigging Arbo-Handboek voor theater (1997): theater ~ podiumkunsten ( evenementen worden niet genoemd) T-3 VPT-CvA (2002) Entertainmentindustrie: Alle groeperingen of personen die in georganiseerd verband producten of faciliteiten leveren, ter beschikking stellen of gebruiken ter ondersteuning van activiteiten in de culturele- of amusementssector. NERS (2004) evenementen : TV, theater, festivals, (.) concerten, grootschalige opera s, dance-events, sportgala s en beurzen, film, manifestaties, demonstraties, partijbijeenkomsten enz. NPR (2004) evenementen : productpresentaties; theatervoorstellingen; concerten; festivals; beurzen en standbouw; feesten en partijen; kermissen; vergaderingen, demonstratieve bijeenkomsten enz. VVEM Handboek (2004): evenement : publiek toegankelijke gebeurtenis, met een tijdelijk en incidenteel karakter, die plaats vindt op een vooraf bekende, afgebakende lokatie. CWA25 (2008): Events are, for example: concerts, shows, congresses, exhibitions, presentations, demonstrations, film- or television recordings, etc. Conclusie: Er wordt geen onderscheid (meer) gemaakt tussen evenement en theater

5 Overeenkomsten of verschillen b) historisch en maatschappelijk 1) Theater was geworteld in een verbinding met de macht waar het spelen van Tot Leringhe Ende Vermaeck van waarde leek voor de Vorsten of Regeerders, namen deze (een groot deel van) de kosten op zich: subsidie. - het Collosseum in Rome was een oervorm van de overeenkomsten tussen beide. 2) Theater werd gezien als onmisbare culturele uiting om het onderscheid te benadrukken werd/wordt theater afgezonderd als podium-kunsten - jazz- en pop -concerten werden decennia lang niet als podiumkunst erkend, maar inmiddels mogen ze wel 3) Theater werd verbonden met specifieke vaste lokaties schouwburgen en concertzalen hadden een eigen exclusieve architectuur en techniek - lokatie & straat-theater, mega opera s en festivals (Oerol, Lowlands) en de oude kerken, zwembaden en fabrieken 4) Theater was niet blij met de komst van ArBo vóór de komst van de ArboWet werd de categorie restgroepen in VeiligheidsWet en Besluiten niet echt erkend door schouwburgen en concertzalen - lokatie & straat-theater, mega opera s en festivals als Oerol & Lowlands deden dat teniet 5) In het theater was geen sprake van hijsen..... Tot 1994 werd (zelfs in de VPT-CvA) ontkent dat de (hand-)trekken als hijswerktuigen beschouwd moesten worden, - Het opstellen van normen werd ook niet zinvol geacht voor theater, en dat wordt nog steeds beweerd.

6 Overeenkomsten of verschillen b) historisch en maatschappelijk 1) Evenement was eenmalig fenomeen evenementen waren uniek en van uiteenlopende aard soms zelfs gericht tegen de Vorsten of Regeerders, die ook zeker de kosten niet op zich namen: geen subsidie. 2) Evenement was zeer uiteenlopend, niet van cultureel belang promotie van lokale belangen of producten behoorde niet tot de podiumkunsten, maar tot commerciële of volkse fratsen. (braderie, dorps- of havenfeest, kermis, taptoe, opening gebouw, popfestival, enz) 3) Evenement kon overal plaats vinden willekeur in eigen exclusieve architectuur en/of techniek 4) Evenement was onvindbaar voor ArBo incidentele karakter - en veel vrijwilligerswerk - gaf het idee dat er geen sprake was van arbeid en dus ook geen relevantie van ArboWet 5) Evenement ging uit van standaard werktuigen voor hijsen Wat goed genoeg as voor de industrie zou ook moeten werken in de evenementen. Conclusie: Een onderscheid tussen evenement en theater kwam voort uit de emotionele beleving

7 Overeenkomsten - in hijswerkzaamheden 1) Verplaatsen van andere (technische) hulpmiddelen: hijs/hefwerk dient voor een groter geheel: tijdelijk (ver)plaatsen van: decor, licht, geluid, effecten enz. In andere sectoren (bouw, transport, industrie) is het vooral om een last definitief te verplaatsen. 2) Machinale aandrijving in grote producties Zeker in NL en B dan (vrijwel?) uitsluitend elektrisch aangedreven: In theater vooral lieren+staalkabel+roedeligger; in evenementen vooral takels+ketting+truss. 3) Gereedschappen Staalkabels en -stroppen, hijsbanden, kettingen en harpslutingen = allemaal genormaliseerd. Toepassen met verdubbelde veiligheidsfactor (WLL / 2) 4) Risico s lasten verplaatsen of laten hangen boven personen hittebronnen in omgeving - spots zijn vooral (95%) kachels 5) Meerdere werktuigen tegelijk aan 1 last verscherpte regels voor de gebruiker / operator / machinist ( ArbeidsMid. RL: Hijsplanning! ) 6) Blik vanuit de buitenwereld = Arbopodium V&WA (machines) weet niet van ons bestaan & ArbeidsInspectie (werk) wil geen werk zien, maar papier Mammoet hijsmeester (~1995): jullie zijn mesjoghe

8 Overeenkomsten - in hijswerktuigen VPT Themadag - Rigging Soorten en eigenschappen van onze werktuigen (2 uit 28 typen hijskranen uit NEN 2018) a) niet mechanisch aangedreven takels en lieren b) afzonderlijk gebruikte mechanisch aangedreven takels en lieren Type werktuig El. toneeltrek Trommeltrek Punt trek 1) Opwindstatief El. klimtakel 2) Eigenschap lijnlast lijnlast puntlast puntlast puntlast Hijsmiddel Ø (mm) Staalk. Ø 5-7 Staalk. Ø 5 Staalk. Ø 5-6 Staalk. Ø 3-5 ketting Ø 6,5-8 Hijsvermogen (kg) 3) Hijssnelheid (m/s) 6) 0,5 ( 2 ) 0,5 ( 1 ) 0,5 ( 2 ) 0,03 0,03 0,27 Hijs / hefhoogte (m) ) Opstelling vast vast beperkt mobiel zeer mobiel zeer mobiel Eigen gewicht (kg) Gewicht<>hijsverm hijsverm ratio 0,4 0,7 1,0 0,8 1,3 0,8 2,5-1 9,0-6,7 Verseizing matig - sterk matig licht - matig sterk geen Trommel- Ø D:d 25:1 60:1 4) 20:1-40:1 60:1-80:1 10:1-15:1 nvt Vermogen (A) Lawaai geen - veel licht - matig licht - matig --- licht - veel Beweging patroon 2 Dim 2 Dim 3 Dim 2 Dim 3 Dim Prijs / unit 5) ( x 1000) ,5 4,5 2,3-9 1) Type rollenzoldervloer - kruiwagen 2) Electrotakels volgens FEM-regels. 3) WLL-T = Verdubbelde Veilighiedsfactor 4) Synchrodisk 180:1 5) schatting = afhankelijk van hoeveelheid & nauwkeurigheid meet- en regeltechniek 6) Standaard + max. snelheid v/d regelaar 7) speciale aanpassing voor Arena & Gelredome

9 Overeenkomsten - in veiligheidsfactoren 1) Veiligheidsfactor ~ ontwerpfactor ~ gebruikscoefficient Basis eisen & specificaties voor: fabrikanten Machine Richtlijn (2006/42/EG, v/h 98/37/EEG) + EN-normen Uitzondering: - toneelhefwerktuigen (1989); - machines bedoeld voor het verplaatsen van kunstenaars tijdens een optreden (2006) werkgevers ArbeidsMiddelen Richtlijn (89/655/EEG + 95/63/EG) + branche-richtlijnen (CoP) 2) Risico vergroot? Veiligheidsfactor omhoog! Alle gevaren wegnemen of reduceren de grootste / belangrijkste het eerst Hijsen en heffen > grootste gevaar: blijvend persoonlijk letsel of de dood. ArbeidsMiddelen Richtlijn (89/655/EEG + 95/63/EG) Bijlage II: Er moeten maatregelen worden getroffen opdat werknemers zich niet ophouden onder hangende lasten, tenzij zulks is vereist voor het goede verloop van de werkzaamheden. Het is niet toegestaan hangende lasten te verplaatsen boven niet beschermde werkplekken waar zich gewoonlijk werknemers bevinden. Indien het goede verloop van de werkzaamheden anders niet kan worden gewaarborgd, moeten in voorkomend geval passende procedures worden vastgesteld en toegepast.

10 Overeenkomsten - in veiligheidsfactoren 1) Veiligheidsfactor - tegen breuk Breuk in de hijsketen is meest gevaarlijk, dus daartegen ook een hoge Veiligheidsfactor. Machine Richtlijn: Staalkabels (in de regel) Vf = 5:1 Ketting & kettingwerk (in de regel) Vf = 4:1 [Voor takelketting dynamische rekencorrectie x 25% dus: Vf = 5:1] Hijsbanden en touw (in de regel) Vf = 7:1 2) Veiligheidsfactor - tegen vervorming Vervorming in de hijsketen is niet wenselijk maar minder direct gevaarlijk. Een lagere Veiligheidsfactor tegen vervormen is acceptabel bij de werktuigen en gereedschappen waar vervorming kan plaats vinden. Machine Richtlijn zegt hierover niets, de normen daaronder wel: Ketting & kettingwerk Vf = 2,5 :1 tegen vervormen = waarschuwing effect (Vormvaste stalen hijsgereedschappen) Staalkabels hebben (vrijwel) geen vervorming capaciteit.

11 Overeenkomsten - in veiligheidsfactoren 1) In bijzondere gevallen: Veiligheid verdubbelen! Machine Richtlijn: De ( ) bepaalde gebruikscoëfficiënten voor componenten zijn niet voldoende voor machines die bestemd zijn voor het heffen of hijsen van personen en moeten in de regel worden verdubbeld. CWA25 idem FEM idem NPR idem Arbo Handboek de staalkabels van de trek met Vf 10 2) Is hierover in Europa al eenstemmigheid?

12 Overeenkomsten - in veiligheidsfactoren In Nederland denken we soms dat we zijn Refereren aan Duitse verzekerings voorschriften: BGV C1 9 Tabelle 1: Betriebskoeffizienten (Sicherheitsbeiwerte) für Anschlagmittel (ohne Mitbewertung der dynamischen Vorgänge) Art Koeffizient nach Maschinen RL Verdoppelter koeffizient für hangende lasten Koeffizient nach BGV C1 (Eigensicherheit) Drahtseile (staalkabels) * Ketten (Kettingen) Textilfaser Seile / Gurte (Kunstvezel touwen & hijsbanden) ** Andere Metalteile (kettingwerk) Traversen (Truss) Gibts kein Wort da Das ist alles viel zu neu Völlig vergessen im BGV C1 *) Für Drahtseile als Anschlagmittel beträgt der Koeffizient 12, aufgrund der Berücksichtigung der betriebsmäßig auftretenden dynamischen Vorgänge. **) Nur zulässig mit zusätzlicher metallischer Sicherung.

13 Overeenkomsten - in veiligheidsfactoren NPR / Arbo Handboek voor theater / Machine Richtlijn? Is hierover in Nederland eenstemmigheid? De praktijk van fabrikanten + gebruikers: Soort Vf - breuk MRL Verdubbelde Vf breuk (NPR) Afwijkende praktijk Vf - breuk Staalkabels (in trek) ) Staalkabels (in statieven) Elektro.takels (kettingen) Handtakels (kettingen) Kettingwerk 4 8 3,75 6 Roedeboei WLL 300kg , Hijsbalken ,15 5 Truss 1,5 2,5 8 3,0 5 ~ 2,5 9 1) 250 kg puntlast opgegeven aan trek onder kabel 5mm Ø 19x7mm ( gevonden breukwaarde ca. 180kg -30kg e.g.) 2) Standaard electrotakels en loopkatten van Max. Last aanduiding voorzien. 3) BGV-C1 takels van 1500 kg nogmaals afgewaardeerd naar 1000kg. 4) Volgens EN (= norm onder de MRL) 5) Punttrek - Slingerbalk staalprofiel voor loopkat opgegeven met Max. Last 6) Duwloopkat WLL-1 ton boven BGV-C1 takel van 1,5 ton 7) Bij verhuurbedrijven gebruikt tot nominale belastbaarheid (~WLL) 8) Truss wordt tegen vervormen berekend als constructie-element op basis van de Bouwnormen / Eurocodes 9) DIN 4113 berekening tegen vervorming = 1,7:1. Proeven gaven breuk bij ~ 2,3 2,7:1. Verdubbeling van stalen hijsbalk-norm geeft 5:1 a 6:1 tegen breuk! 10 ) De opgegeven WLL van de fabrikanten was identiek de proef-resultaten totaal niet: < 2200 tot > 7000kg breuk

14 Overeenkomsten - in veiligheidsfactoren Plastic Deformation (Eurocodes) Plastic Deformation (Mach. Directive) Breaking (Mach. Directive) Plastic Deformation.* Entertainment Breaking* Entertainment Structures: Predominant static loading 1,5 (1,35 1,65) (2,7 3,3) - Structures* for Lifting of people; Builders hoists 1,5 (steel) 1,7 (alu) (EN 12159) 2,5 (alu( alu) (EN 12159) Wire ropes* for Lifting of people Lifts, Suspension baskets (pren ) 5) (pren , 5, pren ) 1) Lifting Struct. =dynamic loading Lifting beams etc. Lifting tools & accesories: High grade Steel sling chain & parts: hooks, clamps, rings etc. - 2 (EN 13155) - 2,5 (EN 818-1; EN 1677; enz) (EN 818-1; 1; EN 1677; enz) Lifting tools & acc.: Wire rope & wr-slings, Hoist chains, etc. - 2,5 (pren ; DIN 5684; EN 818; enz) 5 (3,33-6) (pren 13889; EN 818-7) D: BGV C1, DIN / S: SS AU: ÖNorm M NL: ArboHB-1997, NPR , F:. Min.Cult.Direct, Man made Fibre Lifting slings: Webbing slings Roundslings, Fibre ropes. Truss Pred. Static loading; Single span (EN ) 2) 1,5 1,7-2 3,7 3 3,4-14 ANSI E1.1: 1,85 (10) ~ 4 7 Deze overzichtstabel werd bij de start van de CWA25 ingebracht. Daar werd niets mee gedaan het was te gecompliceerd. * Dit zouden de waardes zijn als de eis tot verdubbeling in de rekenregels zou worden toegepast.

15 Overeenkomsten - in hijswerkzaamheden 2) Risico vergroot? Vliegen = hijsen van personen! Het hijsen/heffen van werknemers is uitsluitend toegestaan met behulp van speciaal daarvoor bestemde arbeidsmiddelen. Onverminderd artikel 5 van Richtlijn 89/391/EEG, mogen bij wijze van uitzondering niet daarvoor bestemde arbeidsmiddelen worden gebruikt voor het hijsen/heffen van werknemers, mits passende maatregelen zijn genomen om de veiligheid te waarborgen, overeenkomstig de nationale wetgevingen en/of praktijken die in passend toezicht voorzien. Wanneer werknemers aanwezig zijn op arbeidsmiddelen die dienen voor het hijsen/heffen van lasten moet de bedieningspost permanent zijn bemand. De werknemers die worden gehesen/geheven moeten over een veilig communicatiemiddel beschikken. Er moeten de nodige voorzieningen worden getroffen om hen bij gevaar te kunnen evacueren De hijs- en hefhulpstukken moeten worden gekozen op grond van de te hanteren lasten, de aanvatpunten, de haakvoorziening en de weersomstandigheden, daarbij rekening houdend met de wijze van aanslaan van de last en het gebruikte soort hijs/hefmiddel. De tot een geheel samengevoegde hijs- en hefhulpstukken moeten duidelijk worden gemarkeerd om de gebruiker in staat te stellen de kenmerken daarvan te kennen, wanneer zij na gebruik niet worden losgemaakt De hijs- en hefhulpstukken moeten zodanig worden opgeslagen dat zij niet kunnen worden beschadigd of aangetast. Conclusie: Er staat nergens dat er met een trek niet af-en-toe personen gehesen zouden mogen worden. Het bekende verbod is alleen maar indekken en de theater-sector onwaardig.

16 Overeenkomsten - in hijswerkzaamheden 2) Risico vergroot? Vliegen = hijsen van personen! Onverminderd artikel 5 van de Machine Richtlijn (89/391/EEG), mogen bij wijze van uitzondering niet daarvoor bestemde arbeidsmiddelen worden gebruikt voor het hijsen/heffen van werknemers, mits passende maatregelen zijn genomen om de veiligheid te waarborgen, overeenkomstig de nationale wetgevingen en/of praktijken die in passend toezicht voorzien. Wanneer werknemers aanwezig zijn op arbeidsmiddelen die dienen voor het hijsen/heffen van lasten moet de bedieningspost permanent zijn bemand. De werknemers die worden gehesen/geheven moeten over een veilig communicatiemiddel beschikken. Er moeten de nodige voorzieningen worden getroffen om hen bij gevaar te kunnen evacueren. Conclusie: Is het noodzakelijk om veel, vaak,, of lang te vliegen in een show, ga dan naar een specialist op dit gebied.