Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal Zitting Voornemen inzake beperking van de inschrijving van eerstejaarsstudenten voor het studiejaar 1978/1979 Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS EN WETENSCHAPPEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 18 mei 1978 Nedergeiegd op de bibliotheek ter inzage van de leden In het hierna volgende maak ik mijn voornemen bekend betreffende de vaststelling van het aantal toe te laten eerstejaarsstudenten in bepaalde studierichtingen, zoals bepaald in artikel 3ter, derde lid, van de Machtigingswet inschrijving studenten. Genoemd voornemen kwam tot stand naar aanleiding van het advies van de Academische Raad, dd. 4 april 1978, AR De Academische Raad adviseert een beperking van de inschrijving van eerstejaarsstudenten voor elf studierichtingen waarin de landelijk beschikbare onderwijscapaciteit voor het eerste cursusjaar dreigt te worden overschreden. Een afschrift van dit advies wordt u hierbij aangeboden. Ik mag erop wijzen, dat mijn definitieve besluit inzake toelatingsbeperkingen, dat ik volgens artikel 3ter, derde lid, van de Machtigingswet uiterlijk 1 juni a.s. dien te nemen, mede zal worden bepaald door het advies dat de Onderwijsraad ter zake zal uitbrengen. Voorts zal aan die instellingen van wetenschappelijk onderwijs, die daartoe behoefte blijken te voelen, nog gelegenheid worden geboden tot nader overleg. Zoals uit het volgende zal blijken, heb ik bij mijn voorlopige besluitvorming de adviezen van de Academische Raad voor de meeste studierichtingen en instellingen gevolgd. In overeenstemming met het advies van de Academische Raad ben ik voornemens numeri fixi vast te stellen voor de studierichtingen der geneeskunde, tandheelkunde, diergeneeskunde, lichamelijke opvoeding, biologie, farmacie, fysische geografie, pedagogische en andragogische wetenschappen, geschiedenis, Engels en Spaans. Mijn beleid zal erop gericht zijn het aantal numeri fixi zo laag mogelijk te houden en een maximaal aantal studenten toe te laten tot de universitaire studie van hun eerste voorkeur, hetgeen een structurele aanpak vereist. Aan de vaststelling van numeri fixi voor de bovengenoemde studierichtingen voor het studiejaar 1978/1979 valt echger intussen, zolang deze nieuwe structuur nog geen feit is, niette ontkomen. Bij een aantal studierichtingen doen zich knelpunten voor als gevolg van de hoge instroom in voorgaande jaren. Daarnaast neemt het aantal aanmel- din 9en van eerstejaarsstudenten nog jaarlijks toe, terwijl de middelen voor het gehele wetenschappelijke onderwijs op het huidige niveau worden ge- S-O+W 2 vel Tweede Kamer, zitting , 15033, nr. 1 1

2 stabiliseerd. Ontwikkelingen zoals hiervoor aangegeven maken ook dit jaar een aantal nieuwe numeri fixi onvermijdelijk; wel konden bij een aantal andere studierichtingen, waarvoor vorig jaar numeri fixi waren vastgesteld, dit jaar numeri fixi worden voorkomen. Ten aanzien van deze problematiek merk ik nog de wenselijkheid op de jaarlijkse numerus-fixus-procedure voor de komende jaren te zien als afgeleide van een middellange-termijnplan, waarbij een koppeling tot stand komt tussen taken en middelen. Deze benadering wordt thans in nauwe samenwerking tussen het departement en de instellingen van wetenschappelijk onderwijs nagestreefd in het kader van het landelijk planningoverleg. Het ligt in mijn voornemen om de resultaten van dit overleg vast te leggen in een Algemeen Financieel Schema en daarover met uw Kamer in overleg te treden tegelijk met de behandeling van de begroting De besluitvorming voor het studiejaar 1979/1980 zal dan in beginsel op een dergelijk middellange-termijnplan moeten stoelen. Samenvattend kom ik tot de conclusie dat het advies van de Academische Raad om het komende studiejaar de inschrijving te beperken bij elf studierichtingen een erkenning betekent van de problemen rond de opnamecapaciteit van eerstejaarsstudenten. Het advies geeft tevens ruimte om in onderling overleg en in nauwe samenwerking tussen mijn ministerie, de instellingen van wetenschappelijk onderwijs en de Academische Raad door te gaan met de meer systematische aanpak op basis van een middellange-termijnplanning. Mijn voorlopige besluitvorming sluit daarom voor een belangrijk deel aan bij het advies van de Academische Raad. Omdat de meeste van de geadviseerde numeri fixi bedoeld zijn om de betreffende studierichtingen te beschermen tegen onverwacht grote instromen en overflow van met name de medische richtingen, kan worden verwacht dat, evenals in voorgaande jaren gebleken is, een deel van deze numeri fixi niet effectief zal zijn, dat wil zeggen dat er uiteindelijk minder studenten in die studierichtingen zullen worden geplaatst dan er plaatsen beschikbaar zijn. Uit onderstaand overzicht blijkt dat voor het studiejaar 1977/1978 bij de niet-medische studierichtingen met een numerus fixus alle a.s. eerstejaarsstudenten met eerste voorkeur konden worden geplaatst. 1977/1978 Studierichting Aantal uitgerei kte geldige plaatsingsbewij zen per Numerus fixus 1ste voorkeur 2de voorkeur Biologie Farmacie Geschiedenis Kunstgeschiedenis Nederlands Engels Frans Landbouwwet. (n-prop) Na de voorgaande algemene beschouwingen wil ik nu overgaan tot een behandeling van de afzonderlijke studierichtingen. Bijlage 1 geeft een overzicht van de adviezen van de Academische Raad en de uiteindelijk vastgestelde opnamecapaciteit voor deze studierichtingen vanaf het studiejaar 1975/1976. Zoals uit het volgende zal blijken, ben ik bij mijn voorlopige besluitvorming in enkele gevallen afgeweken van het advies van de Academische Raad. Deze afwijkingen worden bij de afzonderlijke studierichtingen hierna toegelicht. Tweede Kamer, zitting ,15033, nr. 1 2

3 Voor de studierichting geneeskunde ben ik voornamens de volgende aantallen vast te stellen: Rijksuniversiteit te Leiden 260 Rijksuniversiteit te Groningen 240 Rijksuniversiteit te Utrecht 265 Rijksuniversiteit te Rotterdam 260 Gemeentelijke universiteit te Amsterdam 270 Vrije Universiteit te Amsterdam 260 Katholieke Universiteit te Nijmegen 275 Rijksuniversiteit te Limburg 70 Landelijk totaal 1900 Hiermede heb ik mij geconformeerd aan de voorstellen van de faculteitsraden van alle betreffende universiteiten en ben ik dus bij twee universiteiten afgeweken van het advies van de Academische Raad en wel bij de rijksuniversiteit te Groningen (advies van de Academische Raad: 265) en de gemeentelijke universiteit te Amsterdam (advies Academische Raad: 300), zulks op grond van mijn bezorgdheid voor de kwaliteit van het onderwijs. De kwaliteit van het onderwijs in de geneeskunde en daarmee ook die van de gezondheidszorg dreigen in gevaar te komen door een te grote toeloop van aspirant-artsen. Immers, knelpunten bestaan met name in de klinische opleidingsfase na het doctoraalexamen, doordat onvoldoende opleidingsplaatsen beschikbaar zijn in de academische ziekenhuizen, de verdere affiliatiemogelijkheden beperkt zijn en doordat het patiëntenbestand nu eenmaal een gegeven is. Bij de nu voorlopig vastgestelde aantallen - waarbij ik ervan ben uitgegaan dat de faculteitsraden, die het meest betrokken zijn bij de opleiding, het kwaliteitsaspect het beste bewaken - wil ik bij een aantal instellingen nog enige opmerkingen maken. Ten aanzien van de rijksuniversiteit te Leiden is vorig jaar gesteld dat toekomstige aanspraken om de klinische opleidingscapaciteit te vergroten niet zullen worden gehonoreerd, indien deze voortvloeien uit de vergroting van de opnamecapaciteit in dat studiejaar. Dit blijft voor de rijksuniversiteit te Leiden nog steeds van kracht en geldt uiteraard ook voor de extra opname voor het komende studiejaar, terwijl ditzelfde ceteris paribus geldt voor de huidige vergroting van de opnamecapaciteit bij de Katholieke Universiteit te Nijmegen. Ten aanzien van de Vrije Universiteit te Amsterdam wil ik benadrukken dat de toename van 200 naar 260 eerstejaars overgenomen is omdat voor het studiejaar 1977/1978 de opnamecapaciteit slechts incidenteel lagerwas vastgesteld om het hogere aantal van het jaar daarvoor (285) te kunnen verwerken. Speciaal voor de studierichting der geneeskunde wil ik benadrukken dat duidelijke afspraken over de op te nemen aantallen eerstejaarsstudenten noodzakelijk zijn in meerjarig perspectief. Voor de studierichting der tandheelkunde ben ik voornemens het advies van de Academische Raad over te nemen, behoudens de opgave voor de rijksuniversiteit te Utrecht, waarvoor dezelfde capaciteit als vorig jaar aange houden wordt, zodat de volgende aantallen eerstejaarsstudenten kunnen worden toegelaten: Rijksuniversiteit te Groningen 91 Rijksuniversiteit te Utrecht 115 Gemeentelijke universiteit te Amsterdam 100 Vrije Universiteit te Amsterdam 70 Katholieke Universiteit te Nijmegen 90 Landelijk totaal 466 Tweede Kamer, zitting ,15033, nr. 1 3

4 Voor de studierichting der tandheelkunde ben ik van mening dat zwaarwegende argumenten noodzakelijk zijn alvorens de (landelijke) opnamecapaciteit wordt verlaagd. Reeds voor het studiejaar 1975/1976 is door de rijksuniversiteitte Utrechthet argument van de invoering van een curriculumverkorting gebruikt om de opnamecapaciteit tijdelijk lager te stellen. Voor het studiejaar 1975/1976 heeft de toenmalige staatssecretaris van Onderwijs en Wetenschappen daarmee dan ook rekening gehouden bij de vaststelling van de numerus fixus, maar daarbij ook uitdrukkelijk gesteld dat de universiteit te Utrecht door het nemen van maatregelen in staat zou zijn het aantal op te nemen studenten in het volgende jaar weer op te voeren. Voor het studiejaar 1976/1977 is dan ook een fixus vastgesteld van 115, evenals voor het studiejaar 1977/1978. Ik ben van mening dat ook voor het studiejaar 1978/1979 de opnamecapaciteit bij de rijksuniversiteit te Utrecht moet worden gehandhaafd op 115 eerstejaarsstudenten. Bij de studierichting der diergeneeskunde neem ik mij voor het advies van de Academische Raad over te nemen: Rijksuniversiteit te Utrecht 175 Bij de studierichting der lichamelijke opvoeding wens ik mij eveneens aan het advies van de Academische Raad te conformeren: Vrije Universiteit te Amsterdam 120 Bij deze studierichting overschrijdt de prognose het capaciteitsgetal slechts in geringe mate. Toch ben ik van mening dat een numerus fixus zal moeten worden vastgesteld wegens de ruimtelijke beperking en wegens het feit dat de genoemde opnamecapaciteit reeds ruimschoots de berekende opnamecapaciteit (70) te boven gaat. Bij de studierichting der biologie stel ik mij voor niet af te wijken van het advies van de Academische Raad. In overleg met de Minister van Landbouw en Visserij overweeg ik voor de landbouwhogeschool te Wageningen een opnamecapaciteit vast te stellen van 70 eerstejaarsstudenten. De volgende aantallen eerstejaars kunnen zodoende worden toegelaten: Rijksuniversiteit te Leiden 140 Rijksuniversiteit te Groningen 125 Rijksuniversiteit te Utrecht 240 Gemeentelijke universiteit te Amsterdam 125 Vrije Universiteit te Amsterdam 110 Katholieke Universiteit te Nijmegen 124 Landbouwhogeschool te Wageningen 70 Landelijk totaal 934 In voorgaande jaren is gebleken dat deze numerus fixus hoofdzakelijk dient ter beperking van eventuele overflow van uitgelote studenten voor geneeskunde. Bij de studierichting der farmacie ben ik voornemens de aantallen conform het advies van de Academische Raad vast te stellen. Daarmee kunnen de volgende aantallen worden toegelaten: Rijksuniversiteit te Leiden 95 Rijksuniversiteit te Groningen 58 Rijksuniversiteit te Utrecht 80 Gemeentelijke universiteit te Amsterdam 60 Landelijk totaal 293 Tweede Kamer, zitting , , nr. 1 4

5 Ook voor deze studierichting geldt dat de numerus fixus bedoeld is ter bescherming van het onderwijsproces tegen al te grote overloop van uitgelote studenten voor geneeskunde. Voor de studierichting der fysische geografie stel ik mij voor het advies van de Academische Raad over te nemen: Rijksuniversiteit te Utrecht 40 Gemeentelijke universiteit te Amsterdam 35 Vrije Universiteit te Amsterdam 22 Landelijk totaal 97 Voor deze studierichting zijn de aantallen bij elke instelling lager dan het aantal plaatsingsbewijzen dat vorig jaar is uitgereikt. De maximum-opnamecapaciteit is vorig jaar bij alle drie de instellingen overschreden, waardoor dit jaar de capaciteit lager moest worden gesteld. Voor de studierichting der pedagogische en andragogische wetenschappen ben ik voornemens eveneens het advies van de Academische Raad over te nemen. De volgende aantallen eerstejaars kunnen dan worden toegelaten: Rijksuniversiteit te Leiden 200 Rijksuniversiteit te Groningen 380 Rijksuniversiteit te Utrecht 340 Gemeentelijke universiteit te Amsterdam 351 Vrije Universiteit te Amsterdam 206 Katholieke Universiteit te Nijmegen 152 Landelijk totaal 1629 Bij de rijksuniversiteit te Utrecht is sprake van gescheiden studierichtingen pedagogieken andragogiek waarvoor de opnamecapaciteit afzonderlijk wordt vastgesteld op 250 respectievelijk 90 eerstejaars. Ditzelfde geldt voor de gemeentelijke universiteit te Amsterdam waarvoor voor pedagogiek een opnamecapaciteit geldt van 211 en voor andragogiek 140. De plaatsingscommissie pedagogische en andragogische wetenschappen zal hiermede rekening moeten houden bij de toewijzing. Voor de studierichting geschiedenis ben ik voornemens de volgende aantallen vast te stellen, waarmee ik mij conformeer aan het advies van de Academische Raad: Rijksuniversiteit te Leiden 165 Rijksuniversiteit te Groningen 132 Rijksuniversiteit te Utrecht 230 Gemeentelijke universiteit te Amsterdam 185 Vrije Universiteit te Amsterdam 80 Katholieke Universiteit te Nijmegen 125 Landelijk totaal 917 Voor de studierichting Engels wens ik mij te conformeren aan het advies van de Academische Raad, waarmee de volgende aantallen eerstejaarsstudenten toegelaten kunnen worden: Rijksuniversiteit te Leiden 100 Rijksuniversiteit te Groningen 131 Rijksuniversiteit te Utrecht 145 Gemeentelijke universiteit te Amsterdam 120 Vrije Universiteit te Amsterdam 45 Katholieke Universiteit te Nijmegen 77 Landelijk totaal 618 Tweede Kamer, zitting , nr. 1 5

6 Voor de studierichting Spaans stel ik mij voor aan te sluiten bij de aantallen zoals geadviseerd door de Academische Raad: Rijksuniversiteit te Leiden 40 Rijksuniversiteit te Groningen 33 Rijksuniversiteit te Utrecht 55 Gemeentelijke universiteit te Amsterdam 52 Katholieke Universiteit te Nijmegen 30 Landelijk totaal 210 Naast beperking van de inschrijving voor elf studierichtingen heeft de Academische Raad voor dertien andere studierichtingen geadviseerd te volstaan met een regulering van de instroom van eerstejaarsstudenten door de plaatsingscommissies voor die studierichtingen. Met dit advies kan ik instemmen. Het betreft de studierichtingen: culturele antropologie/niet-westerse sociologie, geologie, sociale geografie, psychologie, sociologie, politicologie, rechtsgeleerdheid, Frans, kunstgeschiedenis, Nederlands, Duits, muziekwetenschappen en slavistiek. De Academische Raad deed in zijn advies geen voorstellen over het instellen van nieuwe plaatsingscommissies voor het studiejaar 1978/1979. Volgens artikel 3bis, eerste lid, van de Machtigingswet blijven eenmaal ingestelde plaatsingscommissies gedurende de werkingsduur van deze wet bestaan. Behalve adviezen met betrekking tot beperking en regulering van de eerstejaarsaantallen heeft de Academische Raad eveneens twee voorstellen ingediend ten aanzien van de procedure van plaatsing. Het eerste voorstel betreft een mogelijke versnelling van de plaatsing door het uitgeven van meer plaatsingsbewijzen dan de uiteindelijk vastgestelde numeri fixi toestaan. De Academische Raad verdedigt deze «over-plaatsing» op basis van het feit dat altijd terugtrekkingen plaatsvinden, waardoor uiteindelijktoch niet meer eerstejaars worden toegelaten dan de numerus fixus. Bijkomstig voordeel van «over-plaatsing» is dat wellicht de volledige opnamecapaciteit beter kan worden benut. Ik ben echter van mening dat «over-plaatsing» formeel gezien onjuist is en juridisch ontoelaatbaar. Eén en ander zou in feite betekenen dat de fixus wordt overschreden, daar aan een ieder die een plaatsingsbewijs ontvangt ook een plaats wordt gegarandeerd. Het tweede voorstel betreft een meer evenredige verdeling van de eerstejaars over de instellingen, afhankelijk van de capaciteit van de instellingen. Het voorstel houdt in dat niet langer de eerste voorkeur van de eerstejaars wordt aangehouden als primair uitgangspunt. Dit speelt met name bij die studierichtingen waarvoor de belangstelling achteraf minder is dan de capaciteit van de instellingen. Dit voorstel van «evenredige verdeling» is naar mijn mening echter niet in overeenstemming met het karakter van de Machtigingswet inschrijving studenten. Met deze wet wordt beoogd om daar waar het absoluut niet anders kan de mogelijkheid te hebben de inschrijving als eerstejaarsstudent te beperken respectievelijk te reguleren. Dit laatste houdt in, dat in dat geval niervan een zo beperkt mogelijk gebruik moet worden gemaakt en derhalve ook bij regulering zoveel mogelijk op eerste voorkeur dient te worden geplaatst. Afschrift van deze brief zond ik heden toe aan de Minister-President, de Minister van Landbouw en Visserij, de colleges van bestuur van de instellingen van wetenschappelijk onderwijs, de voorzitter van de Academische Raad, de Onderwijsraad, de voorzitter van de Centrale Commissie Aanmelding en Plaatsing a.s. eerstejaarsstudenten. De Minister van Onderwijs en Wetenschappen, A. Pais Tweede Kamer, zitting , , nr. 1 6