Lessuggesties Annie M.G. Schmidt-week 2017

Transcriptie

1 Lessuggesties Annie M.G. Schmidt-week 2017 IN DEZE LESSUGGESTIES BIEDEN WIJ U: Informatie over het themaboek Met Jip en Janneke door Nederland Lessuggesties voor groep 1 t/m 4 Kleurplaat Em. Querido s Kinderboeken Uitgeverij 1

2 Beste juf/meester, Van woensdag 10 tot en met zaterdag 20 mei vieren we in het hele land weer de Annie M.G. Schmidtweek. Dit jaar is het thema Jip en Janneke. In 2017 is het 65 jaar geleden dat er voor het eerst een verhaal verscheen in Het Parool over deze eigenwijze buurkinderen. Reden om ze eens extra in het zonnetje te zetten. Deze week staan er twee boeken centraal: Met Jip en Janneke door Nederland en de Engelse vertaling A year in Holland with Jip and Janneke. Op de volgende pagina s vindt u lessuggesties bij deze boeken. Heeft u het boek (nog) niet in huis? De verhalen zijn eerder verschenen in andere bundels van Jip en Janneke, dus met even speuren kunt u uw leerlingen ook de leuke opdrachten geven! 2

3 TIPS VOOR KLEUTERS Onderstaande lessuggesties gaan in op het thema van de week Jip en Janneke en het boek Met Jip en Janneke door Nederland. U kunt vanzelfsprekend kiezen welke suggesties u geschikt acht voor de lessen van deze week. De opdrachten variëren van een groepsgesprek tot doe-, maak- en deelopdrachten. Groepsgesprek > voor groep 1, 2 en 3. 1 Lees het verhaaltje In Artis (bladzijde 12-14) voor en praat met de kinderen na. Wat vonden ze van het verhaaltje? Geef ze ruimte voor een eerste spontane reactie. Als het gesprek niet op gang komt, zijn hier wat vragen die u aan de klas kunt stellen: 2 Wie vond het verhaal spannend? En wat was er spannend aan? 3 Zijn de kinderen zelf weleens in Artis of een andere dierentuin geweest? Welke dieren hebben ze daar gezien? Wat vonden ze grappige dieren? Waren er ook enge dieren? Vraag door waarom sommige dieren eng zijn en andere grappig. Kunnen grappige dieren ook gevaarlijk zijn? 4 Laat de illustratie van Jip en Janneke op de kameel zien. Waaraan zien de kinderen dat het een kameel is? Weten ze hoe een dier met maar één bult heet? Zouden ze zelf ook wel op een kameel of dromedaris durven rijden? Heeft iemand dat weleens gedaan? Of gezien? 5 Jip zegt dat de kameel vies rook, omdat hij nooit in bad gaat. Moeten dieren in bad? Als ze niet in bad gaan, hoe worden ze dan schoon? Vertel dat sommige dieren worden schoongemaakt door andere dieren. Laat het filmpje zien waarin vissen een nijlpaard wassen (u kunt op YouTube de zoekterm hippo spa invoeren). Wat vinden de kinderen hiervan? U kunt starten op 25 seconden. Zet het geluid gerust uit, het filmpje is Engelstalig. Tip: Onderbreek tijdens het voorlezen het verhaal even nadat Jip zegt dat de kameel veel te hoog is. Vraag aan de kinderen hoe zij op die kameel zouden klimmen. Maak duidelijk dat er geen foute antwoorden zijn. Dat je niet dezelfde mening hoeft te hebben als een ander klasgenootje, maar dat het juist goed is om anders over iets te denken. Zo kun je van elkaar leren. Geef aan dat alles gezegd mag worden en dat niets raar is. Zorg ervoor dat de kinderen zich veilig voelen in de groep om hun mening te geven. Dit gevoel van veiligheid groeit naarmate er vaker dit soort gesprekken plaatsvinden. Laat de kinderen merken dat hun bijdrage aan het gesprek belangrijk is. Stel geen gesloten vragen, maar vraag door: Hoe bedoel je dat?, Vertel eens.. Ten slotte: laat het gesprek niet langer duren dan nodig is. 3

4 BEWEEG - Die stoute meeuwen Dit spel speelt u het beste in de gymzaal. Lees eerst het verhaal Die stoute meeuwen (bladzijde 50). Speel nu samen met de kleuters het spel Meeuwen vangen. Het gaat als volgt: 1 Twee kinderen zijn Jip en Janneke, en dus de vangers. Stuur deze kinderen uit de klas. 2 Wijs drie kinderen aan die meeuw mogen spelen. De andere leerlingen zijn mussen. 3 De drie meeuwen moeten stiekem op de mussen jagen. Steeds als een mus getikt is door een meeuw, moet hij aan de kant gaan staan. Jip en Janneke moeten goed kijken wie de meeuwen zijn. Als ze weten wie het zijn, moeten ze hen vangen door hen te tikken. 4 Is een meeuw door Jip of Janneke getikt, dan moet deze aan de kant gaan zitten. Zijn alle drie de meeuwen gevangen, dan is het spel afgelopen. Jip en Janneke hebben gewonnen. Zijn alle mussen getikt voordat de meeuwen zijn gevangen? Dan hebben de meeuwen gewonnen. MAAK en TEL - IJsjes Lees het verhaal Heel veel ijsjes (bladzijde 27). Praat kort met de kinderen over hun favoriete ijssmaak. Houden ze van banaan, chocolade of aardbeien? Of hebben ze liever een andere smaak? Zijn ijsjes gezond? Jip is ziek geworden van het ijs. Zijn de leerlingen ook weleens ziek geworden? Hoeveel ijsjes mogen zij eten? Laat de kinderen nu een ijsje maken dat ze zelf wel zouden willen eten. Print daarvoor de bladzijde met het ijshoorntje uit. Print de bolletjes op gekleurd papier. Deel de verschillende kleurtjes papier uit aan de groepjes leerlingen zodat ze daar de bolletjes van kunnen maken. U kunt deze eventueel vooraf zelf uitknippen. De leerlingen mogen zelf weten hoe hoog hun ijstoren wordt. Als iedereen klaar is, gaan ze tellen. Hoeveel bolletjes heeft de leerling zelf? En hoeveel heeft zijn buurkind? Wat is dat samen? U houdt de score bij op het bord. Welk groepje heeft de meeste bolletjes gemaakt? En hoeveel verschillende smaken (kleurtjes) heeft elk ijsje? LEER en MAAK Bloemen plukken Lees het verhaal Bloemen plukken voor (bladzijde 8). Vraag aan de kinderen welke bloemen in het verhaal voorkwamen. Mogelijke antwoorden zijn: krokussen, boterbloemen, paardenbloemen, madeliefjes, rozen. Kennen de kinderen nog andere bloemen? Laat een voor een de plaatjes van verschillende bloemen zien. Herkennen ze de bloemen uit het verhaaltje? Welke bloem kwam voor in het verhaal van Jip en Janneke? De kinderen mogen hun hand opsteken als ze een van de bloemen zien. Weten ze ook hoe de bloem heet? Na deze oefening mogen de leerlingen zelf aan de slag. Laat ze met verf en/of crêpepapier hun eigen bloemetjes maken. Gebruikt u crêpepapier, volg dan deze stappen: 1 Neem steeds een stukje crêpepapier van 2 tot 3 cm. Elke leerling mag zijn eigen kleur kiezen. 2 Rol dit stukje uit en vouw de onderkant daarna weer bij elkaar. De ene kant moet bij elkaar, de andere kant is open (dat wordt de bloem). 3 Neem een satéstokje en plak de onderkant van de bloem met plakband aan het stokje vast. 4 Om het mooi af te maken, kan de leerling met groen crêpepapier het satéstokje omwikkelen. Nu is de bloem af. 5 Zet alle bloemen van de klas in een heel grote vaas. Jullie eigen veldboeket is klaar. 4

5 TIP: Kiest u voor tekenen en verven? Verzamel dan vooraf echte bloemblaadjes waar de kinderen mee kunnen knutselen. Met lijm kunnen de blaadjes op een bladzijde blijven plakken. Ze maken zo hun eigen fantasiebloem met behulp van echte bloemblaadjes. OP REIS Lees Dag Jip! Dag Janneke! op bladzijde 56. Vraag of de leerlingen nog weten wat Jip en Janneke in hun koffer hebben gestopt. Mogelijke antwoorden zijn: kleertjes, tandenborstel, pyjama, kamerjasje, autootjes, kraanwagen, Poppejans. Gaan de kinderen ook weleens logeren? Waar gaan ze dan naartoe? Als u uitgepraat bent, pakt u een speelkoffertje. Want u gaat op reis en u neemt mee. Neem een echt koffertje. Leg de kinderen uit dat het koffertje op reis gaat. De reis start bij u. U stopt iets onzichtbaars in de koffer en elk kind mag er iets nieuws bij stoppen. Het doel is om zoveel mogelijk onzichtbare spullen in het koffertje te stoppen. Maar dat gaat niet zomaar. Er mag pas iets nieuws in het koffertje als de leerling eerst hardop zegt wat er al in de koffer zit. Bijvoorbeeld: u start met: Ik ga op reis en ik neem mee een borstel. De leerling naast u krijgt nu het koffertje en zegt: Ik ga op reis en ik neem mee een borstel en een kam. De leerling daarnaast gaat hierop door: ik ga op reis en ik neem mee een borstel, een kam en mijn knuffel. Enzovoort. Leg uit dat je elkaar mag helpen. De koffer moet zo vol mogelijk komen. U kunt eventueel noteren hoe vol de koffer komt, om zo uw eigen record steeds te verbeteren. TIP: gaat het heel gemakkelijk? Maak de opdracht dan iets moeilijker. De kinderen moeten bijvoorbeeld spulletjes in de koffer stoppen die met Jip en Janneke te maken hebben. Of alleen voor een speciaal seizoen. Of alleen sportspullen. EXTRA! Kleurplaat Jip en Janneke In de bijlage vindt u de (kopieerbare) kleurplaat van Jip en Janneke voor deze Annie M.G. Schmidt-week. Als alle kleurplaten af zijn mogen ze natuurlijk worden opgehangen in de klas! 5

6 TIPS VOOR GROEP 3 Groepsgesprek voor groep 3 Lees het verhaaltje Jip fietst (bladzijde 10-11) voor en praat met de kinderen na. Wat vonden ze van dit verhaal? Geef ze ruimte voor een eerste spontane reactie. Als het gesprek niet op gang komt, zijn hier wat vragen die u aan de klas kunt stellen: Wat vonden ze van het verhaal Jip fietst? Vonden ze het grappig? Spannend? Stom? En waarom? Wat vinden ze van de tekening? Hoe zou deze gemaakt zijn? Met potlood, met stift of met verf? Kunnen de leerlingen zelf al goed fietsen? Gaan ze op de fiets naar school? Waarom wel/niet? Vinden ze het spannend in het verkeer? Wanneer vinden ze het spannend of gevaarlijk? Wat vinden ze ervan dat Jip op de fiets van zijn vader gaat? Mag dat? Hebben de kinderen ook weleens op een te grote fiets gereden? Zo ja, was dat moeilijk? Janneke helpt Jip. Wie heeft ook weleens iemand geholpen? Of is weleens geholpen door iemand anders? Wanneer was dat? Praat over het belang van elkaar helpen. Moet iemand weleens huilen als een ander valt? Of juist lachen? Hoe komt dat? Leg uit dat je door de zenuwen of als je iets spannend vindt, soms gaat lachen als een ander zich pijn doet. En dat sommige mensen zo meeleven met een ander, dat ze ook gaan meehuilen. Tips voor de leerkracht Maak duidelijk dat er geen foute antwoorden zijn. Dat je niet dezelfde mening hoeft te hebben als een ander klasgenootje, maar dat het juist goed is om anders over iets te denken. Zo kun je van elkaar leren. Geef aan dat alles gezegd mag worden en dat niets raar is. Zorg ervoor dat de kinderen zich veilig voelen in de groep om hun mening te geven. Dit gevoel van veiligheid groeit naarmate er vaker dit soort gesprekken plaatsvinden. Laat de kinderen merken dat hun bijdrage aan het gesprek belangrijk is. Stel geen gesloten vragen, maar vraag door: Hoe bedoel je dat?, Vertel eens... Ten slotte: laat het gesprek niet langer duren dan nodig is. GROEP 3 EN 4 TAAL - spreekwoorden Laat de leerlingen het verhaal Pauw (bladzijde 18) lezen. Vertel dan over het spreekwoord zo trots als een pauw. Weten de leerlingen wat dit betekent? En kennen ze nog andere spreekwoorden? Schrijf de spreekwoorden die ze al kennen op het bord. Spreekwoorden zijn met elkaar afgesproken, maar soms is het leuk om ook zelf een nieuw spreekwoord te bedenken. Dat mogen de leerlingen nu in groepjes gaan doen (maximaal 4 kinderen per groepje). Laat de leerlingen nu in groepjes een eigen spreekwoord bedenken met een dier. Dit mag een pauw zijn, maar ook een leeuw, olifant, paard of elk ander dier dat ze kunnen bedenken. De kinderen werken volgens onderstaande stappen: 1 Kies samen een dier. 2 Schrijf de eigenschappen van dit dier op. Is het groot, sterk, klein, eng, kriebelig, snel? 3 Bedenk nu samen met welke eigenschap je een nieuw spreekwoord wilt verzinnen. Let wel op: je moet ook een betekenis bedenken. Bijvoorbeeld: Hij kleeft zich vast als een spin. Dat zou je over iemand 6

7 kunnen zeggen die een doorzetter is, die niet opgeeft totdat hij klaar is. Een spin heeft een kleverig draadje waar hij een enorm web van bouwt. En zelfs als het kapot waait, gaat hij door. Of begint hij opnieuw. 4 Bedenk het spreekwoord en schrijf het op. 5 Schrijf ook de betekenis op een papiertje. 6 De groepjes mogen als ze klaar zijn het spreekwoord op het bord schrijven, en de klasgenootjes mogen raden wat het betekent. DOE en BEWEEG - Kamelenrace Lees het hoofdstuk In Artis voor (bladzijde 12). Doe dan de volgende oefening in de gymzaal. Jip en Janneke hebben in Artis op een kameel mogen rijden. Vandaag is het de beurt aan de leerlingen. De Jip en Jannekes van de klas gaan samen racen op hun kameel. Dit gaat als volgt: 1 Verdeel de leerlingen in drietallen. Twee leerlingen vormen samen een kameel. De andere leerling is Jip. Of Janneke. 2 Laat de leerlingen een kameel vormen. Daarvoor houden ze elkaars handen stevig vast. Jip/Janneke moet op die handen plaatsnemen. 3 Twee teams nemen het zo steeds tegen elkaar op. Ze moeten van de ene kant van de gymzaal naar de andere kant komen zonder Jip of Janneke te laten vallen. Als de handen loslaten, moeten de leerlingen terug naar start. 4 Wie het eerst aan de overkant is, mag blijven staan voor de halve finale. 5 In de eerste rondes strijden steeds 2 teams tegen elkaar. Zijn alle teams geweest? Speel dan de halve finale. De winnaars van de halve finale strijden tegen elkaar in de finale. Wie zijn de beste kamelenracers? TIP: zet een stopwatch aan om ook echt te meten hoe snel ze zijn. Kunnen de finalisten hun eerdere tijd verbeteren? TAAL & SPEL - Jip & Janneke op toneel Lees het verhaaltje De koning en de koningin (bladzijde 44-45). Hoe praten Jip en Janneke nu? Praten ze gewoon, of sjiek? En hoe zou een boer praten? Of een oude man? De kinderen mogen nu net als Jip en Janneke zelf een toneelstukje spelen. Maar ze mogen niet zelf kiezen. Ze mogen twee kaartjes trekken. (De kaartjes vindt u in de bijlage.) Op 1 kaartje staat wie ze spelen. Op het andere kaartje staat of de persoon boos is of verdrietig of blij. Op het derde kaartje staat wat er gebeurt. En dan spelen maar. Kan de klas raden wat er aan de hand is? Knip de kaartjes uit het A4-formulier en leg ze op 2 stapeltjes. Steeds mogen 2 leerlingen naar voren komen. 1 Elke leerling mag 1 kaartje kiezen uit het eerste stapeltje. Trekken ze Jip, dan spelen ze Jip. Trekken ze de koningin, dan spelen ze de koningin. 2 Nu kiezen ze een kaartje uit het tweede stapeltje. Daarop staat een emotie. Trekken ze een blij gezichtje, dan spelen ze blij, is het een verdrietig gezichtje. Dan zijn ze verdrietig. Etc. 3 Nu geeft u de leerlingen een kaart uit het 3e stapeltje. Dat is de gebeurtenis. Waar gaan ze naartoe? Wat is er aan de hand? Daar mogen ze nu zelf een verhaaltje van maken. 4 Help de leerlingen op gang als het niet meteen lukt. 7

8 Bijvoorbeeld: Leerling 1 trekt het kaartje Jip en speelt dus Jip. Ook trekt hij het woord blij. Hij is dus blij. Leerling 2 trekt moeder en is de moeder. Ze trekt het woord boos en moet dus boos spelen. U geeft de leerlingen een kaartje uit het 3e stapeltje. Hierop staat Artis. Jip en moeder gaan naar Artis. De kinderen gaan spelen. Moeder: Jip, hup, hup. We moeten ons haasten. Ik wil zien dat de apen eten krijgen. Jip, huppelt blij: Kijk, moeder. De olifanten. Wat zijn ze groot. Zullen we ze van dichtbij gaan zien? Moeder, bozer: Nee, Jip. Dat doen we straks. We gaan eerst naar de apen. Jip huppelt verder: Kijk, moeder! De ijsboer! Ik lust wel een ijsje. Moeder, nog bozer: Goed, maar snel dan. Want anders hebben de apen hun eten al op. Ze kopen een ijsje. Jip is heel blij en likt vrolijk aan zijn ijs. Moeder kijkt niet uit en botst tegen een man. Haar ijs komt op haar jas. O, o. Dat moet schoongemaakt worden. Ze zijn niet op tijd voor de aapjes. TIP: lees een verhaaltje voor ter inspiratie. En laat de leerlingen weten dat alles wat ze verzinnen goed is. MAAK - Silhouetten Kijk samen met de leerlingen goed naar de illustraties uit het boek. Wat is er speciaal aan de illustraties? Als ze het zelf niet zien, wijs ze dan op het verschil tussen de zwarte figuren en de kleurrijke omgeving. Nu mogen de leerlingen zelf een tekening maken bij een verhaal. Dit moet een ander moment zijn dan de illustratie die in het verhaal staat afgebeeld. Lees bijvoorbeeld het verhaal Heel veel ijsjes (bladzijde 27). Hier mogen de kinderen nu zelf een tekening bij maken. Hoe ziet hun ijskar eruit? Of tekenen ze alleen een groot ijsje? Of kiezen ze voor het moment thuis op de bank? Of kies Veel te koud (bladzijde 15). Laat deze tekening zien en praat hierover. Wat zien de kinderen op het plaatje? Dat kan de zee zijn, spelen, duinen, meeuwen, water, golven. Vraag wie er weleens naar de zee is geweest. Vertel dat een groot deel van Nederland aan de zee grenst. Maar dat er nog veel meer mooie plekken met water zijn. Laat de kinderen nu een Nederlands landschap tekenen waar Jip en Janneke naartoe gaan. Misschien gaan ze wel naar een speeltuin in de buurt van de school. Of misschien is er een rivier of dijk in de buurt? Of een meer waar de kinderen altijd gaan zwemmen. TIP: geef zwart karton om daarmee de figuurtjes uit zwart karton te knippen om zo een silhouet te maken. EXTRA: De leerlingen kunnen hun poppetjes ook op een nieuwe pagina maken, apart van de achtergrond. Laat ze deze uitknippen en saté-prikkers plakken op de achterkant. Nu hebben de leerlingen de basis voor hun eigen poppenspel. Jip en Janneke kunnen op avontuur in hun eigen verhaal. Veel plezier! SCHRIJF - groep 3 Maak met de hele klas een woordslinger. Start met het woord JIP. De volgende leerling moet een woord bedenken met een P, bijvoorbeeld PAKT, en het op een vel papier schrijven. De volgende leerling bedenkt een woord met een T en zo gaat de woordslinger door totdat de hele klas geweest is. Plak de woorden aan elkaar en hang ze op het bord. Hoeveel zinnen kun je maken van de woordslinger? 8

9 ENGELS - groep 4 Lees het verhaal Walking through a Big Puddle (bladzijde 42). Lees eerst de titel voor en vraag of de leerlingen weten wat dat betekent. Ja? Laat ze het uitleggen. Nee? Vertel dan dat het Lopen door een grote plas betekent. Leg uit dat u het Engelse verhaaltje gaat voorlezen en dat de kinderen goed moeten opletten om bepaalde woorden te horen. U verdeelt de klas in 4 groepen. Groep 1 moet tellen hoe vaak het woord raining voorkomt (2x). Groep 2 telt hoe vaak het woord puddles voorkomt (6x puddle of puddles). De titel telt niet mee. Groep 3 zoekt het woord wellies (rubberlaarzen, hoe vaak?). Groep 4 telt het woord wet (nat, 1x). Welk woord kwam het meeste voor? Vraag of iemand iets heeft begrepen van het verhaal. Welke woorden herkenden de leerlingen? Kunnen ze daar zelf ook een zin mee maken? Lees onderstaand fragment uit On the Merry-go-round (bladzijde 38). Vraag de leerlingen een woord te kiezen waarmee ze een kunstwerk willen maken. Vertel vooraf dat Jip en Janneke op de kermis zijn en naar een draaimolen (een merry-go-round ) kijken. The swinging chairs are high up and scary. But the merry-go-round is beautiful. There are horses that go round in circles. A green one and a yellow one and a pink one. And look, there s a swan you can sit on too. And a bear and an elephant. [On the Merry-go-round, p. 38] Woorden waaruit de kinderen kunnen kiezen: swinging chairs horses swan high circles bear scary green elephant merry-go-round yellow beautiful pink Laat de kinderen zelf de betekenis van het woord opzoeken als ze het niet weten. Geef ze vervolgens de opdracht: 1 Schrijf het Engelse woord in bijzondere letters op een vel papier. 2 Maak hier een tekening bij. Probeer niet letterlijk te tekenen wat het woord is, maar iets waar je aan moet denken als je aan het woord denkt. Doe hiervoor een kleine associatieoefening. Bijvoorbeeld: olifant - grijs - muis. scary - bang - spin. circles - ringen - hoepel. 3 Laat leerlingen zelf kiezen met welk materiaal ze willenwerken: potlood, verf, collage etc. 4 Hang de kunstwerken als ze klaar en droog zijn in de klas. 9

10 10

11 Jip Naar de zee Sip Janneke Flensjes bakken Blij Koning Op reis lief Koningin Op het meer boos Moeder Bij de boer bang Juf De dierentuin lollig 11

12 12