Nieuwsbrief Familie Van Wieringen

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Familie Van Wieringen NIEUWSBRIEF 21 JUNI 2013 Wat bevat de Nieuwsbrief? De Nieuwsbrief geeft gewoonlijk informatie over de volgende onderwerpen: - Nieuws over de huidige Van Wieringens (geboortes, huwelijken, overlijden, opvallende gebeurtenissen) - Aanvullingen op de twee boeken over de Van Wieringens - Links - Heraldiek Van Wieringen Een rubriek in de Nieuwsbrieven is dan ook de rubriek Aanvullingen op de twee boeken over de Van Wieringens. Deze zijn: Theo van der Poel (2003). Wyerings Erfgoet. Roelofarendsveen: Drukkerij Bakker. P.D. Meijer en A.M.L. van Wieringen (2005). Van Wieringen in Rijnland. Schoorl: Pirola Uitgeverij. Over de geschiedenis van de Van Wieringens zijn twee boeken verschenen in resp en Theo van der Poel publiceerde in 2003 zijn boek Wyerings Erfgoet waarin de Aalsmeerse Van Wieringens worden behandeld. Deze Aalsmeerse familie begint met Willem Claesz en diens zoon Wiering (Quirijn, Quirijng) Willemsz geboren rond 1515 te Aalsmeer. De in dit boek behandelde Van Wieringens komen voor in Rijnland en in de 20 ste eeuw vonden emigraties plaats naar Jordanië, de Verenigde Staten en Canada. In het boek Van Wieringen in Rijnland van Paul Meijer en Fons van Wieringen worden de Van Wieringens behandeld die afkomstig zijn uit Aarlanderveen-Nieuwkoop en daar terug gaan tot omstreeks In het boek komen de Aarlanderveense- Nieuwkoopse families nagenoeg volledig aan bod met inbegrip van takken in landen als de Verenigde Staten, Zuid Afrika en Indonesië (Nederlands-Indië). Daarnaast wordt de uitgestorven familie Van Wieringen uit Woerden behandeld, deze familie voerde hetzelfde wapen in dezelfde periode (17 de /18 de eeuw) als één van de Aarlanderveense-Nieuwkoopse families. Het streven is om 2015/2016 een publicatie gereed te hebben waarin de familiegeschiedenis van alle Van Wieringens wordt behandeld. Dus de Rijnlandse, Aalsmeerse en Alkmaarse (Graft-De Rijp) Van Wieringens. Of dat een boek, een webversie of een combinatie zal zijn wordt nader bekeken. 1

2 Inwoners van Aarlanderveen in 1369 (NA, Graven van Holland, invnr. 676) Onze oudst bekende voorvader Dirck Heijnricxzoon is overleden tussen 1522 en Kunnen we nog wat verder komen? In het Nationaal Archief bevindt zich in het Archief van de Graven van Holland een verslag van een onderzoek uit 1369 waarbij de inwoners van de ambachten (zoals Aarlanderveen) werden opgeroepen om verklaringen of te leggen over het gedrag van officiële functionarissen. Hadden zij boetes betaald aan een baljuw, rentmeester, schout of bode? Indien dat het geval was, diende men te verklaren hoeveel er werd betaald en voor wat. 'Dit is die inquisitie die ghedaen hebben aen mijn heren weghen her Heynric van den Abeele, Adam van Berwaerde en Jan Arntssoen van Abbenbroeke up bailiuwe, rentmeesters, scouten ende boden in Nort Holland' (film nr. 4650). 2

3 3

4 4

5 Deze tekst uit 1396 (INQUISITIE 1369) is door drs. Ronald A. van der Spiegel getranscribeerd en ter beschikking gesteld voor deze Nieuwsbrief. Arlenderveen Eerst Jan Dircs f. van Outshorne niet Arnt Heynens f. niet Dirc van der Heede niet Heynric van der Heede niet Dirc Heynrics f. niet Heynric Fyens f. niet Jan Aelberts f. niet Willem van Orde niet Ermbout Leydens f. niet Boudiin Clays costers f. niet Lambert Bettens f. niet Symon Clemeynsens f. niet Heynric Willem Kints f. niet Ghisebrecht Dircs f. niet Dirc Jans f. niet Wermbout Symons f. niet Willem van der Heede niet Willem Kerstinens f. niet Wouter Meynaerts f. niet Heyn Zael niet Willem die Lacher niet Clays Willems f. niet Willem Jans f. niet Dirc Meynaerts f. niet Willem Heynrics f. niet Bette Dircs f. niet Willem Kint niet jonghe Allaert niet Willem Lisens f. niet Ghisebrecht Mathijs f. niet Willem Roelofs f. niet Jan Gherijts f. niet Ghisebrecht Arnts f. niet Jacob Clays f. niet Nr. 314 Dirc Ket gaf Willem van Naeldwic om dat hi mit ballinc ghegheten soude hebben 4 mottoen Roelof Boen niet Jacob Turriins f. niet Dirc Ghisebrechts f. niet Clays Allart niet Gheriit Franse niet Clays Turriins f. niet Floriis Gheriits f. niet Willem Allarts f. niet Willem Vrouweliins f. niet Daniel Dircs f. niet Floriis Clays f. niet Jan Kint niet Gheriit Jans f. niet Coenraet Ludolfs f. niet Willem Mathiis f. niet Arnt Smeets f. niet Jan Heynrics f. niet Jan Gheriits f. niet Spronc Turriins f. niet Nr. 315 Clays Jans f. gaf Jan Voorhouts f. ½ hoet rogghe Roelof Roelofs f. niet Heynric Sniders f. niet Jacob Heynrics f. niet Kerstant Hillens f. niet Allart Willems f. niet Jan Symons f. niet Haghen niet Jacob Beer niet Nr. 316 Jacob Dircs f. ghegheven Willem van Naeldwic van vechten over vrede 10 5

6 Clays Allart niet Willem Clays Hoedens f. niet Ghisebrecht die moelnaer niet Doede Neuse niet Dirc Goedeken niet Jan Willems f. niet Ghisebrecht Dircs f. niet Dirc Dircs f. niet Bette Grietens f. niet Heynric Goodeken niet Dirc Roelofs f. niet Roelof Hillens f. niet Symon Willems f. niet Gheriit Nannens f. niet Jacob Trudens f. niet Clays Gheriits f. niet Jan Jans f. niet Jacob Sperwaer niet Nr. 317 Gheriit Heynrics f. gaf Willem Bettens f. ende Dirc van der Are van aenticht van broke dies hi onsculdich was 25 scilde Arnt Neus niet Willem Avemarcs f. niet Ghisebrecht Willems f. niet Gheriit Willems f. niet jonghe Jacob niet Ghisebrecht Willems f. niet Dirc Jans f. niet Willem Veenman niet Wouter Berrensz? [f21v] Dirc Houtsceeps f. niet Mathiis Ghisbrechts f. niet Kerstant Allaerts f. niet Clays Ghisebrechts f. niet Nr. 318 Kerstant Dircs f. gaf Jan Jan Voorhoutszs f. om dat hi tot 1 joncwive seide dat hi broet miste wt den oven 1 ouden scilt Ghisebrecht Gheriits f. niet Lambrecht Leydens f. niet Willem Clays f. niet Clays Kerstants f. niet Nr. 319 Wolbrant Arnts f. gaf Willem van Naeldwic voldede 1 achtendeel van eenre leemte die Aelbert Wittops f. dede an Ghisebrecht Dobbe dat beliep 11 5 schelling ende die heel soene was 90 Dirc Butenwech niet Jacob Willems f. niet Ghisebert Gheriits f. niet Jacob snider niet Mathiis Jans f. niet Jan van den Veen niet Dirc Willem Venemans f. niet Clays Pieters f. niet Clays Heyneman niet Heyne Willems f. niet Willem Zalens f. niet Jacob Hughe niet Nr. 320 Een landeken hiet Aelbrechts deel gaf Willem van Naeldwic ende den hoghe hiemraet van der scouwe van Sparnedamme 3 boeten elc van 10 Wiggher Lamberts f. niet Herman Jans f. niet Wouter Gheriits f. niet Clays van den Orde niet Nr. 321 Jan Machteldes f. gaf Dirc van der Are scout om dat hine verdroech van borchtochte van Hughe sgriemers doot 2 mottoen ende van 1 stuc houts dat 1 man liet legghen up sinen werf 2 mottoen Dirc Hoven niet Jacob Heynrics f. niet Jacob Doedens f. niet Willem die Milde niet Jacob Gheriits f. niet Pieter Jans f. niet Nr. 322 Willem Alides f. gaf Dirc van der Are om dat hi hem 1 stuc lants gewaerde gheboden dat hi cochte 2 mottoen Clays Hoghen niet Jacob Clemeynsiens f. niet Nr. 323 Jan Hughens f. gaf Dirc van der Are om dat hi enen boom up houwede in enen boemgart dien hi ghehuurt hadde 4 6

7 mottoen Allart Coenraets f. niet [f22] Nr. 324 Nr. 325 Nr. 326 Nr. 327 Nr. 328 Nr. 329 Nr. 330 Nr. 331 Nr. 332 Nr. 333 jonghe Jan van der Are niet Pieter Dircs f. niet Pieter Vrouwiin niet Jan Jacobs f. niet Jacob Willems f. niet Symon Gheriits f. niet Jan die Witte niet Roelof Jans f. niet Willem Mouweriins f. niet Bertout Lambrechts f. gaf Dirc van der Are van een aenticht 1 mottoen over 4 jaren Dirc Jacobs f. niet Clays Jans f. niet Clays Willems f. niet Hughe Clays f. niet Dirc die Lacher niet Jan Mathiis f. niet Ermbout Allartz niet Clays Dircs f. niet Gherit Boudiin niet Gheriit Gherits f. niet Jan Kerstants f. gaf Willem van der Are van 1 pieke dien hi droech 4 mottoen ende daer na van 1 bedde dat hi ghecocht hadde hadde [sci] Dirc van der Are 3 mottoen Ghisebrecht die Poort niet Heynric Clays f. niet Willem Jans Wittens f. niet Symon Pieters f. niet Heynekiin Wiggher niet Dirc Kint niet Jan Doede niet Jacob Nuwenveen niet Willem Fiens f. niet Mathiis die Heydich gaf den bailiu bi jonghe Allart die tghelt brochte Coenraet den bode tot sbaluwes behoef van vredebroke jeghens Gherit Lam 6 mottoen Ghisebrecht Lambrechts f. niet Doemijn gaf Dirc van der Are van wat kiifs dat hi hadde jeghens enen knape 6 mottoen Dirc Marxs f. niet Jan Avemarxs f. niet Clays scout gaf Willem van Naeldwic van eenre pene 28 mottoen Ghisebrecht Gherit Meyers f. gaf Coenraet van hennep tontscede ghereet 1 mottoen Enghebrecht die meyer gaf Coenraet van den selven 1 mottoen ende 1 Hollants Die selve gaf Dirc van der Are van 1 rouc dat ghescut wort 6 mottoen Ghisebrecht [E?]vrydemans f. gaf Willem van Naeldwic van dat hi ene voechdie tonrecht aen ghenomen hadde ende bate daer of nam dat hise quit scout 6 mottoen Aelwiin Clays f. niet Herman Heynrics f. niet Dirc Smeets niet Claes die coppedrayer gaf Dirc van der Are van voechdie 1 mottoen 7

8 Helpt deze informatie uit 1369 ons met het zoeken naar nog verdere voorouders? - De oudst bekende voorouders zijn Dirck Heijnricxzoon en zijn vrouw Gheert. Dirck Heynricxz gaat in maart 1522 een hypotheek aan op zijn grond en huis in Aarlanderveen, hij is daarvoor geld schuldig aan Hadewij de weduwe van Jacop Nuweveen. - In het Morgenboek (vgl. OZW belastingboek) van 1540 is vermeld: Gheert, Dirck Heynricxsz weduwe. - Onze oudst bekende voorvader Dirck Heijnricxzoon is dus overleden tussen 1522 en Laten we aannemen dat hij in 1530 is overleden ongeveer 40 a 50 jaar is geworden, dan is hij geboren rond 1480/ Zijn vader heette dus Heijnrick en kan geboren zijn rond Dat is ongeveer 80 jaar na de inventarisatie van 1369, dat zijn 2 a 3 generaties. Vinden we aanknopingspunten in de lijst van 1369? Als we lijst bekijken zien we: - Op nummer 5 staat Dirc Heynrics. Als de reeks wordt doorgezet kan dit een voorouder zijn, maar dat kunnen we natuurlijk niet concluderen op grond van enkel deze vermelding. - Dit is de enige combinatie van de voornamen Dirk en Hendrik. Er zijn wel andere combinaties met of de naam Dirk of de naam Hendrik. - Omdat later in Aarlanderveen Jan Joachimsz een rosmolen heeft is de vermelding van Ghisebrecht die moelnaer misschien van belang. - Gezien de hypotheekacte van 1522 aan Jacop Nuweveen is interessant te zien dan in 1369 ook een Jacob Nuwenveen wordt vermeld (nr 160). - De naam Joachim (waar we in het onderzoek naar de familiegeschiedenis veel aan hebben gehad) komt niet voor. - Er worden weinig echte familienamen vermeld. Vermeld worden Van der Heede, Van Naaltwijk (de baljuw), Van der Are, de schout (er is ook nog sprake van Clays scout) - Sommige namen kennen we later als familienaam bv Ket, Zael (Zalens), Butenwech, Dobbe. - Enkele beroepsnamen zien we zoals veenman, van den Veen, venemans, snider. - Bijnamen komen voor, bijvoorbeeld die Milde, die Lacher. - Het is een boeiende lijst, maar om voorouders te vinden 2 a 3 generaties eerder dan Dirck Heijnricxzoon en zijn vrouw Gheert is ze onvoldoende. - In de 14 de eeuwse rekeningen van de baljuw van Rijnland worden met een zekere regelmaat inwoners van Aarlanderveen en Nieuwkoop genoemd. Misschien kan dat nog iets opleveren. 8

9 Aanvulling Van Wieringen in Rijnland, pag. 455 e.v. Herberg De Witte Swaen in Nieuwkoop Hendrik Battjes verschaft ons in een recent artikele de naam van de herberg in Nieuwkoop die eigendoom was van de famlie Van Wieringen. Het gaat om De Witte Swaen. We nemen de tekst van Hendrik Battjes hieronder letterlijk over. In 1609 wordt melding gemaakt van een herberg op perceel P, waarvan op goede gronden mag worden aangenomen dat we hier to maken hebben met De Witte Swaen. Uit latere koopakten blijkt dat de herbergier op zijn erf een kaatsbaan heeft laten bouwen. Vermoedelijk is dat een eenvoudige, ommuurde ruimte geweest van minimaal tien meter breed en een kleine dertig meter lang. In Nieuwkoop zijn er behalve deze ook kaatsbanen to vinden bij De Vergulde Wagen op perceel G en op een nog niet geidentificeerde locatie aan de noordzijde van het Zuideinde. Een vierde kaatsbaan staat in Noorden, ten oosten van de Noordse Kerklaan. Vier kaatsbanen in een heerlijkheid van nog geen drieduizend zielen is wel erg veel, hetgeen bewijst dat kaatsen in die dagen in beide dorpen een populair tijdverdrijf is. Na het jaar 1700 raakt de kaatssport in heel Holland in hoog tempo uit de mode veel kaatsbanen worden afgebroken of krijgen een andere bestemming. In Nieuwkoop en Noorden houdt men het echter een stuk langer vol. Bij Het Vliegende Paard (dat dan nog herberg De Prins heet) staat zelfs in 1778 nog een kaatsbaan en in Noorden wordt er nog eentje gesignaleerd in Hier wordt zelfs nog tot omstreeks 1925 gekaatst. Terug naar De Witte Swaen. Bij de uit 1609 daterende oudste vermelding van deze herberg wordt Jochum IJsacksz genoemd als eigenaar en als waard. Na hem is de herberg meer dan zestig jaar in bezit gebleven van zijn familie. In latere akten staat hij to boek als Jochum IJsacksz van Wieringen, over welke familie de nodige gegevens zijn te vinden in het boek Van Wieringen in Rijnland. In deze grondige studie worden Brie families Van Wieringen uit Nieuwkoop en Aarlanderveen beschreven. Waarschijnlijk alle drie takken van een familie, al hebben de auteurs daar geen bewijs voor kunnen vinden. Ook de Van Wieringens van De Witte Swaen krijgen in dit boek de nodige aandacht. Jochems vader IJsaack Jochemsz is een welgeboren man uit Aarlanderveen, die in 1604 enkele percelen veenland in het Zuideinde van Nieuwkoop koopt. Jochem zelf gaat als waard de weg van alle Nieuwkoopse herbergiers, hij komt in het krijt te staan bij een bierbrouwer. Hij geeft De Witte Swaen in 1609 voor 322 gulden in onderpand aan deze brouwer, voor bier dat ooit aan zijn echtgenote was geleverd. Hij krijgt dat geld tot onderstant van sijn neringe van tappen ende tot een bierstael, dus om de tapperij en de bijbehorende bieropslagplaats in stand te kunnen houden. Hij hoeft het geld niet of te lossen zolang hij zijn bier maar bij deze brouwer blijft betrekken. Het bier wordt niet alleen op krediet gekocht, het gaat aan de tap ook weer op de pof van de hand. Als een klant niet met zijn geld afkomt gaat Jochum naar de rechter om hem daartoe to dwingen. Die schulden kunnen nogal oplopen, de timmerman Jacob Aertsz staat in 1616 bijvoorbeeld voor 21 gulden bij hem in het krijt. Bij een weekloon van maximaal vijf gulden zal hij er een hele maand voor moeten timmeren! Over Jochum zijn nog enkele bijzonderheden bekend. Hij rijdt paard, hij verdient er wat bij als pachter van het bieraccijns, hij speelt een rol bij de inning van de polderlasten en hij bezit her en der percelen veenland. Hij gaat ter kerke bij de gereformeerde dominee Vollenhovius en hij bekleedt als het zo uitkomt het ambt van schepen. Kortom, deze gezeten burger en overbuurman van Johan Buytewech (=heer van Nieuwkoop) is een echte regent, zij het op dorpsniveau. Na zijn overlijden zet zijn zoon IJsack Jochumsz het bedrijf voort. Volgens de boedelscheiding staan de zaken er op dat moment bijzonder florissant voor. IJsack moet zijn moeder 3000 gulden uitkeren voor t groote huys ende erve, 1200 voor meubelen en andere onroerende goederen, 1700 voor incomende boeckschulden en dan nog een rentebrief van 675, samen dus 6575 gulden. Het enorme bedrag van 1700 gulden voor nog te innen rekeningen laat zien hoe sterk de gewoonte is ingeburgerd om op de pof te drinken. Maar de familie Van Wieringen vaart er wel bij; alleen al het bedrag van 6575 gulden komt overeen met ongeveer een half miljoen euro nu. Misschien is het wel een kenmerk van de Gouden Eeuw dat de welvaart niet beperkt blijft tot een rijke stedelijke bovenklasse, maar ook gewone plattelanders ten goede komt. Al is er in steden en dorpen ongetwijfeld ook veel armoede geweest. Hendrik Battjes (2013). Staand en gelegen in Nieuwkoop, Deel 6, Het Raadhuis en De Witte Swaen. In: Rondom Niewecoop, nr. 2, jrg 23, pp

10 Achterhalen van de herbergnaam De Witte Swaen Jan Gerritsz de Vries te Nieuwkoop is 86 gulden schuldig aan Anthonis Cornelisz de Oude, herbergier in "de Witte Swaen" te Nieuwkoop. (ORA Nieuwkoop, invnr. 65, fol. 105v) Adriaen van Wieringen, schout te Harmelen, verklaart dat Anthonis Cornelisz de oude (overleden), getrouwd met Jannitge Cornelisdr Baillius, die eerder weduwe was van IJsack Jochemsz van Wieringen, administrerend voogd van de goederen van hem, schuldig is gebleven een bedrag van gulden 6 stuivers. Jan Claesz Vijgen, getrouwd met Jannitgen Cornelisdr voornoemd blijft verantwoordelijk voor deze schuld (ORA Nieuwkoop, invnr. 67, fol. 70). Bij het overlijden van baljuw Hendrik van Sevenhoven in 1694 wordt een van diens eigendommen als volgt omschreven: Een huys, stal, schuer, kaatsbaan, erf en eenig veenland daer agter aen, staende ende gelegen op den dorpe van Nieuwcoop, alwaer uijt hangt de Witte Swaen. Uit een volgende verkoopakte van vijftig jaar later blijkt dat deze herberg met kaatsbaan mast het raadhuis staat, reden waarom is aangenomen dat dit inderdaad perceel P betreft. Maar inmiddels is de kaatsbaan blijkbaar al opgedoekt, want daarvan is in deze laatste akte geen sprake meer. 10

11 Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad

12 Aanvulling Van Wieringen in Rijnland, pag Claes Aelbertsz van Wieringen, Meester Nicolaes te Montfoort Aelbert van Wieringen, tr... Kinderen 1. Neeltgen Aelbertsdr. (van Wieringen), ged., begr. Montfoort , tr. Hendrick Gerardsz van Hees, overl. na juni 164. Huwlijkse voorwaarden van Aelbert Hendricksz van Hees en Maria Cornelis Obijndochter. Aelbert Hendricksz van Hees is zoon van Hendrick van Hees en Neeltgen Aelberts (van Wieringen). Neeltgen Aelberts van Wieringen wordt bijgestaan door (waarschijnlijk haar broer) Mr. Claes Aelbertsz van Wieringen. Zij ondertekent met een merk en hij (Mr. Claes Aelbertsz van Wieringen) met een handtekening (NA Montfoort, invnr 1445). Hun zoon Aelbert Hendricksz van Hees, geb. ca.1603, beleend met een morgen land in Achthoven in een weer , overl. voor Bij de belening van het stuk land in Achthoven nam zijn vader voor hem de belening in ontvangst, bij dode van zijn oudoom Frans (Nikolaasz) Ruwen deed Albert van Hees Hendriksz hulde werd beleend Hendrik van Hees Gerardsz voor zijn vrouw Neeltje Albertsd., bij dode van hun zoon Albert werd beleend Joost Jansz van Schayk bij overdracht door Hendrik van Hees voor zijn vrouw Neeltje Albertsd. (J.C. Kort, Repertorium op de lenen van de hofstede Montfoort , in: Ons Voorgeslacht 1982, p. 295; Ned. Leeuw 2000, k. 296.) 2. Mr. Claes (Nicolaes) Aelberts van Wieringen, kerkmeester te Montfoort ( ), otr/tr. Gouda (Sint Jan) 4/ Sijtgen Jansdr, j.d. van Gouda. Hij wordt in Montfoort ook aangeduid als Meester Nicolaes of als Mr. Nicolaes van Wieringen. Verantwoording van de uitgaven door de kerkmeester Mr. Claes Aelbertsen van Wieringen over 1643 (Archief Kerkfabriek Montfoort, invnr. 3263). 12

13 Ondertrouwinschrijving (Sint Jan Aalsmeerse Van Wieringens Wyerings Erfgoet, pag. 19 e.v. Van voornaam naar toponiem: Wyering, Wieringensweth, -s Wieringenswet, van Swieringen. Theo van der Poel geeft in zijn boek Wyerings Erfgoet (Roelofarendsveen: Drukkerij Bakker 2003) een verklaring voor de herkomst van de familienaam van de Aalsmeerse Van Wieringens. Zijn uitgangspunt is dat de naam Wyering als een bepaald soort toponiem is gebruikt. De naam Wyering is gebruikt om een bepaald water en een bepaald perceel aan te duiden. In Aalsmeer is sprake van een Wieringen Sweth (een sloot dus genoemd naar Wyering) en een van Wieringen Bruikweer (een perceel land). Volgen we hier letterlijk Theo van der Poel: De stad Leiden had het privilege om het viswater in Rijnland dat toebehoorde aan de Graaf van Holland te verpachten. Dit 's-gravenwater, ook wel vroonwater genoemd, zou je kunnen vergelijken met wat wij tegenwoordig het buitenwater noemen. Om dit te verpachten werd een vroonmeester aangesteld. Vanaf 1588 zijn de rekeningen van het verhuur van het viswater bewaard gebleven. Vroonmeester was toen Jasper van Banchem, een man uit het geslacht dat o.a. eigenaar was van `Huis te Bancken' en de daarbij behorende boerderij op de hoek van de Rijpwetering en de Wijde A. Zo schrijft de vroonmeester in het jaar 1588 en 1589 dat drie vissers, waaronder Claes Huygen (gehuwd met de kleindochter van Wiering Willemsz) 12 stuivers moeten betalen omdat zij met zes fuiken gevist hebben in het vuyckwater twelck Dick Dircksz ende Henrick Jacobsz plegen te bevisschen. Het betreft het water beginnende bij de Aeltgens Sweth tot aan de Dirck Jacobsz Sweth toe vanouts, nu ter tijt geheten Quijring Willemszoons off Wyeringen Zwet, of ook wel de Quijringen Sweth tot aan de Jan Dircksz of Prippen zwet toe, welk water uitkomt op het Verloren Water. Tot omstreeks 1610 zal de vroonmeester jaarlijks dit water Quijringen Sweth blijven noemen, zij het dat de twaalf stuivers niet altijd door dezelfde vissers moeten worden betaald.in 1598 is er zelfs sprake van Quijrijn Willemszoons swet, nu toebehorende aan Claes Huygen. Ook de verandering in schrijfwijze neemt bij ons alle twijfels weg. In 1602 vermeldde Van Banchem Dirck Jacobsz sweth toe, maer nu geheeten Quijrijn Willemszoons off anders genaemt Wieringen Swet. Wat blijkt dus: een gedeelte van het boezemwater bij Leimeiden en Aalsmeer werd naar de stamvader van de Aalsmeerse van Wieringens genoemd. Ook toen Claes Huygen de woning en de daarbij behorende sloot of zwet uit de boedel had overgenomen of gepacht, behield het water zijn naam: vanouds genaamd Wieringenzwet! Maar er komt nog meer informatie over de naar de stamvader van de Aalsmeerse van Wieringens genoemde zwet. Die krijgen we uit een akte van In de jaren daarvoor is er nogal wat weiland weggespoeld in en bij het Haarlemmermeer. Bij het Hoogheemraadschap van Rijnland zijn klachten binnengekomen van verontruste Leimuidenaars die vrezen dat het Griet aldaar ernstige schade ondervindt van de noordwesterstormen en dat Rijnland er iets aan moet doen. De heren Jacob van Wassenaar en Duivenvoorde, Heer van Warmond, en Johan van Schagen, beiden gecommitteerde hoogheemraden van Rijnland gaan met een roeiboot de zaak verkennen. Zij roeien metten roeyschuyte vanuit de Oude Wetering het Haarlemmermeer op, langs de buitenkant van het land van Griet, op de voornoemde Meer gelegen, tot in een zekere sloot, leggende omtrent 25 roeden besuyden de Wieringer Swet en vandaar door de genoemde dijksloot tot in de Rijsdrecht en vandaar in westelijke richting naar het Griet en dan weer terug naar de Oude Wetering. Zij beschrijven de gevaarlijke toestand en menen dat te bevreesen staet dat veele landen in corten tijt souden mogen comen onder te loopen, tenzij haestige remedie tot conservatie van verder affspoelinge werde gebruyckt. 13

14 Het ooggetuigenverslag heb ik, zo zegt Theo van der Poel, maar in grote lijnen weggelaten. Waar het ons hier om gaat is natuurlijk dat aangetoond wordt dat de Quijrijng Willemsz Sweth, de Quijrijnen Sweth of Wieringer Swet één en hetzelfde water is. De naam van Wieringen blijkt dus in verband te staan met de voornaam Wiering (= Quiring). De Wyeringen Sweth (rechtsonder zie ook uitvergroting), kaart van Adriaen de Bruijn van 1 april 1616 (Theo van der Poel, p. 21) In 1592 wordt in één passage in het Morgenboek van Aalsmeer vermeld: Quirijn Willemsz en van Wieringen bruijckweer. Een combinatie die we ook in latere Morgenboeken van Aalsmeer tegenkomen (Morgenboek Aalsmeer/ Burggravenveen 1592, OA Rijnland). Een combinatie in één passage die vragen oproept: waarom staat er niet Quijringen bruijckweer? Was de aanduiding van Wieringen bruijckweer toch onafhankelijk van de voornaam Quirijn? Claes Huijgen- een halff morgen van Quirijn Willemsz noch een halff morgen van deselve noch elff morgen van Wieringen bruijckweer. Oosteinde Aalsmeer eind 16 de eeuw, Morgenboek (OA Aalsmeer, invnr. 333) Quirijn Willemsz een halff verndel Claes Huijgen van Wieringen bruijckweer 9 morgen min een verndel 14

15 Quirijn Willemsz een 5 verndel (vierendel) Claes Huijgen van Wieringen Bruijckweer negen morgen min een verndel 1612 Morgenboek Aalsmeer (OA Rijnland) Quirijn Willemsz een 5 verndel Claes Huijgen van Wieringen Bruijckweer negen morgen min een verndel Dat is onomstreden: beide toponiemen (Wieringen/Wieringer Sweth en van Wieringen bruijckweer) zijn aanwezig en zijn verbonden met Wyering. De volgende vraag is of deze toponiemen aanleiding gaven tot een familienaam. Dat zou dan zoiets zijn als: van de Wieringenswet en van de Wieringen-bruikweer of om dat van de in te korten: -s Wieringenswet of s-wieringenbruikweer of nog simpeler van Swieringen. Deze laatste naam van Swieringen- komt inderdaad voor. Aanvulling Wyerings Erfgoet, pag. 67 e.v. De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad

16 Aanvulling Wyerings Erfgoet, pag. 207 e.v. Leydse courant Annegen van Wieringen en Jacobus Corsse, processtukken

17 Christoffel Damman en Christina van Wieringen (Stadsarchief Amsterdam, Desolate Boedelskamer, invnr. 6662). Ze dreven een commenijswinkel in de St Jansstraat te Amsterdam. 17

18 Aanvulling Van Wieringen in Rijnland, pag. 472 e.v. Herstel van de graven in de Buurkerk te Utrecht 18

19 Aanvulling Van Wieringen in Rijnland, pag. 467 e.v. Eed voor de secretaris van Harmelen ondertekend door de schout Adriaen van Wieringhen

20 Blad met (schets van) wapens door Jan van Wieringen Gijsbertsz (Stadsarchief Amsterdam, Familie-archief Backer, invnr. 390/412). 20

21 Joost van Wieringen (Van Wieringen in Rijnland, pag. 386) trouwde 15 juni 2013 in Bussum met Sabine Moddermann. 21

22 Aanvulling Wyerings Erfgoet, pag Huwelijk Clemens Aartman en Maria Alida Wilhelmina (Riet) van Wieringen (Noordwijkerhout ). 22

23 Van Wieringen in Rijnland, pag Vijfde gebod cruciaal in mantelzorg Dr. Archibald van Wieringen. Foto RD Het vijfde gebod is niet bedoeld om de problemen van de regering te helpen oplossen, maar er mag wel iets verwacht worden van kinderen ten opzichte van hun ouder wordende ouders. Dat vindt dr. Archibald van Wieringen, universitair hoofddocent Oude Testament aan de Tilburg School of Catholic Theology. Hij sprak maandag tijdens een symposium over mantelzorg. De studiemiddag in Utrecht, die was georganiseerd door de Raad van Kerken in Nederland, was bedoeld om gerichte bemoediging en ondersteuning voor mantelzorgers door kerken te vragen. Daartoe dient ook de zojuist verschenen brochure van de Raad: Gij hebt mij bekleed met een mantel van trouw. Mantelzorg is langdurige en onbetaalde zorg voor bijvoorbeeld zieke familieleden of vrienden. Naar schatting verlenen 1,5 miljoen mensen in Nederland langdurige mantelzorg. Van hen is een op de zeven zwaar belast. Van Wieringen, een van de redactieleden van de brochure, wees tijdens het drukbezochte symposium op de betekenis van het vijfde gebod. De rooms-katholieke theoloog zei dat het gebod niet zozeer bedoeld is om puberende kinderen hun ouders te laten gehoorzamen, maar meer opdat volwassenen hun hulpbehoevende ouders goed verzorgen. Deze houding tot de ouder wordende vader en moeder ziet Van Wieringen als een model voor de relaties in de maatschappij. De docent vindt het woord eerbied in het vijfde gebod cruciaal. Er mag van kinderen wel iets verwacht worden ten aanzien van hun ouder wordende vader en moeder. Onafhankelijkheid is niet het hoogste goed, samengang is de sleutel. Hij voegde eraan toe dat eerbied niet afdwingbaar is en dat het vijfde gebod niet is bedoeld om de financiële problemen van de regering op te lossen. Drs. E. T. van Kooten, directeur maatschappelijke ondersteuning van het ministerie van VWS, haastte zich in haar toespraak te zeggen dat de overheid niet van plan is om mantelzorg af te dwingen. Het is niet de bedoeling dat de overheid in de toekomst mantelzorg verplicht gaat stellen maar ze zal wel met de mantelzorgers om de tafel gaan zitten om te bekijken wat ieder kan doen, zei ze. Maar ook dan gaat het niet om het wassen van de buurvrouw tegenover, maar om het doen van dingen waarin men goed is. Van Kooten vindt het normaal dat je voor elkaar klaarstaat. Ook vindt ze het belangrijk dat mantelzorgers taken overnemen van professionele verzorgers, omdat de houdbaarheid van de zorg steeds meer onder druk komt te staan. De bezuinigingen van de overheid sluiten volgens haar aan bij de opvatting dat mensen zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen en dat men naar elkaar moet omkijken. De kerk kan in haar opvattingen een grote rol spelen. De kerk weet als geen ander dat het delen van de zorg als minder belastend ervaren wordt. Ook vindt ze het positief dat de kerk gewend is haar leden actief te benaderen voor vrijwilligerswerk. Ze is blij met de brochure van de Raad van Kerken, waarvan het ministerie zeker gebruik zal maken bij het informeren van het parlement, zo zei ze. Een aanwezige predikante wees op de situatie van kerken in de samenleving en vroeg of het ministerie ook blij zal zijn met kritische reacties. Van Kooten reageerde positief: In deze fase zijn kritische geluiden nodig. Cornel Vader, directeur stichting Welzijn en Gezondheidszorg van het Leger des Heils, roemde de contacten met de overheid en zei dat de overheid op diverse terreinen, onder andere bij het armoede- en zorgbeleid, advies vraagt aan het Leger. Hij pleitte ervoor dat kerken zelf contacten leggen met verenigingen en met het midden- en kleinbedrijf om de samenleving te dienen. Kerken moet niet wachten op initiatieven van de overheid. Het Leger des Heils is breed in de samenleving aanwezig, zei Vader. Jaarlijks helpt het mensen die ergens aanspoelen. Het gaat volgens Vader momenteel heel hard met de afbraak van de verzorgingsstaat. Een aanwezige zei dat kerken vaak hun gezicht niet laten zien bij eigen kracht-conferenties, die bedoeld zijn om een netwerk van mantelzorgers in het leven te roepen. Van Wieringen bepleitte het behoud van de sociale samenhang in het dorp als de enige kerk daar haar deuren sluit. 23

24 Van Wieringen in Rijnland, pag Hotel Pension La Randulina Van Wieringen 24

25 Van de volgende artikelen over Van Wieringens zijn pdf s beschikbaar. Van de volgende artikelen zijn pdf s beschikbaar. Als je voor een of meer van deze artikelen belangstelling hebt geef dat dan even door dan wordt de pdf van het artikel aan je g d. 1. P.L. Koppen (1995). Een ontmoeting van voorouders aan een vorstelijk sterfbed. In: Gens Nostra 50, pp P. Hoeksel (2000). Van Wieringen Junior, Boek en Kantoor b.v deel 1 en deel 2. In: De Viersprong: Orgaan van de Historische Vereniging Alphen aan den Rijn, 17, nr. 62, pp. 1-6 en nr. 63, pp J. Frankenhuizen (2001). Maria van Soest (Mevrouw van Wieringen) ( ). Huishoudster en weldoenster. In: S. Boerdam et al (red.). Utrechtse Biografieën. Van Angstel tot Kromme Mijdrecht. Utrecht: SPOU. pp Fons van Wieringen (2006). Jan van Wieringhen ( ), burgemeester van Wijk bij Duurstede. Ik heb U al besorgt ter plaatse daar gij weesen moet. In: Het Kromme-Rijngebied. Tijdschrift van de Historische Kring Tussen Rijn en Lek 40, nr. 1/2, pp E.J. Wolleswinkel (2006). De dagboeken van de genealoog Pieter van Brederode van Wieringen ( ). In: De Nederlandsche Leeuw 123 (2006), k Fons van Wieringen (2006). Een groepsportret uit 1614: het Nieuwkoops Accordt. In: Rondom Niewecoop 16, pp Fons van Wieringen (2006/7). Een heerehuijsinge en plaisierplaats vanouds genaamt Wildervelt. Wildervelt: huis en eigenaren In: Tijdschrift van de Historische Vereniging Vleuten, De Meern, Haarzuilens 26, nr.3, pp , nr.4, pp en 27 nr.1, pp Fons van Wieringen (2007). Drie schouten en twee secretarissen van Harmelen ( ). In: Heemtijdinghen 43, nr. 3, pp Marry Remery-Voskuil (2007). Gerard van Wieringhen Borski ( ) Rector van de Latijnse School en schoolopziener in Delft. In: Delfia Batavorum. Zestiende Jaarboek Delft: Historische Vereniging Delfia Batavorum. pp P.D. Meijer (2007). Willem van Wieringen, Rozetta van Hes en hun nakomelingen. In: Misjpoge 20 (2007) nr. 2, pp P.D. Meijer en A.M.L. van Wieringen (2008). Jan van Wieringen, een 17 de eeuwse genealoog en heraldicus, en zijn familie. In: Gens Nostra 63, nr. 10, pp en nr. 11, pp Fons van Wieringen (2010). Anthoni Pietersz van Wieringen, schout te Waverveen ( ): gereformeerd of remonstrants? In: De Proosdijkoerier 26, juni 2010, pp en 27, maart 2011, pp Fons van Wieringen en Hendrik Battjes (2012), Anthoni Pietersz van Wieringen, schout van Waverveen en remonstrant in Nieuwkoop. In: Rondom Niewecoop, 22, nr. 2, pp Fons van Wieringen (2013). Willem Arij van Wieringen ( ) kostschoolhouder te Loenen aan de Vecht. In: Tussen Vecht en Eem. Tijdschrift voor regionale geschiedenis, 31, nr. 1, pp

26 26