Verantwoording Gemeente Veldhoven. Dependance Helmond Molenstraat 74A 5701KH Helmond T: E:

Transcriptie

1 Verantwoording 2016 Gemeente Veldhoven Hoofdkantoor Eindhoven Kronehoefstraat HK Eindhoven T: E: Inloop Bestwijzer Nazarethstraat AK Best T: E: Dependance Helmond Molenstraat 74A 5701KH Helmond T: E: 1

2 1. Inhoud Voorwoord Inleiding Inhoudelijk Jaarverslag Stichting Zelfhulp Netwerk Het Zelfhulp Netwerk en de zelfhulpgroepen De weg naar een zelfhulpgroep Ondersteunen van nieuwe zelfhulpgroepen Ondersteunen en faciliteren van zelfhulpgroepen PR en voorlichting Samenwerking Organisatie Stichting Zelfhulp Netwerk Een blik vooruit Verantwoording gemeente Veldhoven Inleiding Specifieke inspanningen Bijlage 1 Infokaart Zelfhulp Netwerk

3 Bijlage 2 Activiteiten 2016 Raad van Zelfhulp

4 4

5 Voorwoord Onze organisatie heeft geen makkelijk jaar achter de rug. Het was een jaar met veel discussie over de weg die we moeten volgen in de toekomst, een jaar waarin maar liefst twee van onze medewerksters ontslag namen, een jaar waarin het bestuur bijna compleet vernieuwde, een jaar waarin we te horen kregen dat het nog helemaal niet zeker is dat we in het gebouw De Kroon kunnen blijven. Zeker niet ongenoemd mag blijven dat de voorzitter van onze Raad van Zelfhulp, Ton van Mourik, wegens zijn zeer slechte gezondheidstoestand zijn functie heeft moeten neerleggen. Ton is op 8 februari 2017 gestorven. De vernieuwing die gaande is, ook nog eens met nieuwe bestuursleden, geeft soms onzekerheid. Maar inmiddels hebben we een punt op de horizon gezet, hebben we een beeld waar we heen willen en is en wordt de organisatie versterkt met een aantal zeer competente mensen. In zijn openingswoord op de Sociale Top in Eindhoven zei Minister Plasterk onder andere: Het belang van deze dag is dat de mensen die het werk doen samen kijken naar wat werkt er nu?, wat werkt er nu goed?, wat kunnen we van elkaar leren?, wat werkt misschien niet goed, waar moet er nog wat gebeuren. Dit veronderstelt dat we vooral in staat moeten zijn om goed te luisteren, zonder een vooroordeel, zonder een vooringenomen standpunt. Dat we vervolgens respectvol met ieders mening omgaan, mensen de ruimte geven om iets te zeggen of te doen, dat we ruimte laten voor emoties en vooral dat we er niet op uit moeten zijn om gelijk te krijgen of te winnen, maar om met een goed gevoel verder te kunnen. Iets geleerd te hebben. Merkwaardig genoeg was zelfhulp geen belangrijk item op deze sociale top. Ik heb daar de organisatie wel op aangesproken en ze hebben gezegd: u heeft gelijk, dat moet beter. Dat moet inderdaad beter, maar het goede nieuws is dat we wel een interessante verschuiving zien: van puur professioneel naar een gezonde combinatie van professioneel werk en vrijwillige inzet. De term ervaringsdeskundige zoemde de hele dag door de zalen. Ik ben er dan ook van overtuigd dat het heel goed mogelijk is dat bij de volgende Sociale Top het magische woord Zelfhulp rond zal waren. Goed werk heeft tijd nodig, zullen we maar zeggen. Tijdens de verkiezingen dook er een veelbesproken slogan op: Normaal. Doen. Dat is dan weer zoiets waar je meteen iets van kunt vinden, maar waar je ook even over kunt nadenken. En uiteindelijk denk ik: oké. Voor mij betekent dat: ik kijk om mij heen, hier, in deze organisatie, en zie mensen die volgens mij heel erg normaal doen: ze respecteren elkaar, ze zetten zich in voor de maatschappij, ze hebben oog voor de ander, ze hebben er een hekel aan om gekwetst te worden of te kwetsen, ze doen geen dingen ten koste van anderen. En ze doen ook echt iets! Als dát normaal is, dan zijn we op de goede weg. Het is dus zaak om mensen uit de politiek kennis te laten maken met deze normale wereld. Onze vrijwilligers en deelnemers zijn mensen die veerkracht tonen en dat sluit weer aan bij het thema dat de Provincie Noord-Brabant heeft voor dit jaar: Sociale Veerkracht. En wij weten: de ultieme vorm van sociale veerkracht is: zelfhulp. Frits Jonkers, voorzitter 5

6 2. Inleiding Zelfhulp is een specifieke vorm van zorg die bestaat uit gezamenlijke, vrijwillige activiteiten van mensen die zelf of als verwanten te maken hebben (gehad) met aandoeningen, psychische problemen of sociale problemen waarbij men tracht om samen met lotgenoten in een groep een gezamenlijk gedeelde problematiek probeert op te lossen of hanteerbaar te maken, zonder tussenkomst van professionele beroepshulpverleners; zelfhulp is gericht op herstel en het beheersen en/of overwinnen van de problematiek 1. Zelfhulp gaat uit van eigen kracht en zelfregie. In een veilige anonieme wereld deel je met lotgenoten ervaringen, problemen, enzovoorts. Je mag en kan je kwetsbaarheden bewust maken en laten zien. Door de reflectie van de lotgenoten en het beeld dat je zelf ontwikkelt, ben je in staat zelf keuzes te maken. Je ziet je zelfbeeld en situatie als het ware in een film of spiegel. Vervolgens beslis je voor jezelf hoe je hier verandering in aan wilt brengen. Zelfhulp is dus heel dichtbij en basic. Henk Schreurs, bestuurslid Zelfhulpnetwerk, citaat uit het jubileumboek 2015 Zelfhulp is een vorm van informele zorg. Informele zorg is datgene dat door mensen, spontaan of in georganiseerd verband, voor het eigen welbevinden of dat van iemand anders onbetaald wordt uitgevoerd. Informele zorg heeft de vorm van zelfzorg, buren- of vriendenhulp, vrijwilligerswerk in de zorg, mantelzorg of lotgenotencontact in zelfhulpgroepen. Bij zelfhulp helpen en steunen lotgenoten elkaar door ervaringen uit te wisselen. Ze kunnen in alle vrijheid en zo nodig anoniem, hun verhaal vertellen. Dit lucht niet alleen op, het zorgt er ook voor dat ze zichzelf beter leren kennen. Bovendien kan zo een isolement worden voorkomen of doorbroken. Zelfhulp wordt naast of los van professionele hulp toegepast. Het is daarmee een laagdrempelig middel tot het vergroten van participatie van (soms kwetsbare) burgers 2. Als ik over dingen wil praten die met mijn stoornis te maken hebben, dan heb ik mensen nodig die dat snappen. Ivo, film Benut de mogelijkheden De Stichting Zelfhulp Netwerk Zuidoost-Brabant is 26 jaar geleden gestart met het ondersteunen van zelfhulp; inmiddels is de organisatie ontwikkeld tot een vrijwilligersorganisatie waar meer dan 100 zelfhulpgroepen uit deze regio bij aangesloten zijn. Het Zelfhulp Netwerk ondersteunt en faciliteert deze zelfhulpgroepen met verschillende activiteiten. De financiële ondersteuning van de gemeenten Eindhoven, Best, Veldhoven en Helmond en Peelgemeenten maakt dit werk van het Zelfhulp Netwerk mogelijk. 1 Zie ook M. van der Meulen, 2014, Wat is zelfhulp? in J. Steyaert en R. Kwekkeboom (red.) Gesteund door Zelfhulp,Movisie, Utrecht. 2 De ziel van zelfhulp, 2010, Stichting Zelfhulp Netwerk Zuidoost Brabant. 6

7 Leeswijzer In de naam van de Stichting Zelfhulp Netwerk Zuidoost-Brabant is het werkgebied van het Netwerk aangegeven. Omdat het Zelfhulp Netwerk subsidie ontvangt van verschillende gemeenten, bestaat dit verantwoordingsdocument uit drie delen: een algemeen inhoudelijk verslag van de verschillende activiteiten van het Netwerk in 2016, gevolgd door een specifieke verantwoording per subsidieverstrekkende gemeente op de speerpunten die door deze gemeente aangegeven zijn. Het laatste deel bestaat uit de financiële verantwoording. Eind april is de verslaglegging complet en het totale verslag, inclusief alle specifieke verantwoordingen zal dan als zodanig digitaal beschikbaar zijn. In het verslag staan op veel verschillende plaatsen citaten van mensen die bij het Zelfhulp Netwerk betrokken zijn. Met deze persoonlijke verhalen wordt de essentie van zelfhulp, het effect ervan en het werk van het Zelfhulp Netwerk geïllustreerd. 3. Inhoudelijk Jaarverslag Stichting Zelfhulp Netwerk 2016 Eind 2016 bestaat het Zelfhulp Netwerk uit 104 aangesloten zelfhulpgroepen. Deze groepen zijn actief in de hele regio Zuidoost Brabant. De kerntaak van het Zelfhulp Netwerk bestaat uit het ondersteunen en faciliteren van zelfhulpgroepen. Binnen het Zelfhulp Netwerk zijn er globaal vier soorten zelfhulpgroepen: Rond het thema geestelijke gezondheidszorg en psychische ziekten zoals depressie, fobische klachten, autisme, groepen voor verwanten van mensen met een psychische ziekte. Rond lichamelijke klachten zoals afasie, ziekte van Lyme, Multiple Sclerose, kanker. Rond verslaving: alcohol-, drugs-, gok-, seks- en eetverslaving Cultuureigen groepen rond seksualiteit en voor mensen met een migratie-achtergrond een overige groepen, bijvoorbeeld voor hoog gevoeligheid en ouders van kinderen met Down s syndroom. Groepen voor mensen met een migratie-achtergrond In 2015 heeft het Zelfhulp Netwerk het project Allochtonen op werk naar Zelfhulp afgesloten. Uit dit project zijn verschillende zelfhulpgroepen voor mensen met een migratie-achtergrond ontstaan die in 2016 zelfstandig en waar nodig met ondersteuning vanuit het Netwerk hun activiteiten hebben voortgezet. Ik begeleid de zelfhulpgroep van de Somalische vrouwen. Als begeleidster vertel ik mijn ervaringen met het opvoeden en leven tussen twee culturen. Ik luister en geef advies. Arlea, citaat uit het jubileumboek

8 Groepen voor jongeren In 2016 is naar analogie van het project voor mensen met een migratie-achtergrond - het project Jongeren op weg naar Zelfhulp gestart met een verkenning naar de mogelijke behoeften van jongeren aan zelfhulp. Op basis van de positieve resultaten van deze verkenning er bestaat een duidelijke behoefte bij jongeren wordt het project in 2017 voortgezet en zullen er verschillende groepen voor jongeren worden gestart. 3.1 Het Zelfhulp Netwerk en de zelfhulpgroepen Alle zelfhulpgroepen in Zuidoost Brabant die aangesloten zijn bij het Zelfhulp Netwerk, zijn te vinden op de website Eind zijn er in totaal 100 zelfhulpgroepen bij het Zelfhulp Netwerk aangesloten. Er zijn nieuwe groepen ontstaan, maar sommige daarvan zijn ook in 2016 weer opgeheven. Binnen één thematische zelfhulpgroep kunnen er verschillende groepen actief zijn; zo zijn er in de regio Zuid Oost Brabant dertien verschillende zelfhulpgroepen actief rond het thema manisch depressief/bipolaire stoornis. Thema Aantal groepen in 2016 Geestelijke gezondheid 39 Lichamelijke gezondheid 11 Verslaving 31 Cultuur-eigen en overige groepen 19 Totaal De weg naar een zelfhulpgroep In 1994 ben ik geconfronteerd met gokverslaving die van mijn man. In eerste instantie heb ik zijn bankpasje afgenomen en dat hij iets moest gaan doen om van zijn gokverslaving af te komen, anders was dáár het gat van de deur. Hij wilde wel iets gaan doen maar niet alleen. Dus ben ik gaan zoeken en kwam bij de AGOG terecht. Hij in de groep van de gokkers en ik in de groep van de omgeving van gokkers. Dit is een hele goede beslissing geweest want ik werd ondersteund en kreeg advies in mijn groep terwijl hij werd aangepakt als het nodig was in zijn groep. En dit minimaal een jaar lang. Als ik deze groep niet achter mij had gehad, was het niet gelukt. En voor hem hetzelfde omdat je zoveel steun en begrip krijgt dat je nergens anders kunt krijgen. Hij heeft nooit een terugval meer gehad en we zijn nog steeds gelukkig met elkaar. Dat is de kracht van het Zelfhulp Netwerk. GELOOF IN JEZELF. Een deelnemer 8

9 Het Zelfhulp Netwerk is een netwerkorganisatie die alle zelfhulpgroepen in Zuidoost Brabant die zich bij het Netwerk aangesloten hebben, bundelt. Anoniem en autonoom Het Zelfhulp Netwerk fungeert als het voorportaal van zelfhulp in Zuidoost Brabant. Hulpzoekers kunnen anoniem contact opnemen met het Zelfhulp Netwerk. Ze hoeven geen naam te noemen of woonplaats door te geven. Ook deelnemen aan groepen is anoniem. In de groepen bepalen de deelnemers zelf hoe ze en waar ze invulling geven aan de bijeenkomsten. Ze zijn er zelf verantwoordelijk voor, want iedere zelfhulpgroep is autonoom. Wanneer een groep niet in De Kroon, het pand voor Informele Zorg en tevens hoofdvestiging van het Zelfhulp Netwerk, wenst bijeen te komen, ondersteunt het Zelfhulp Netwerk deze wens en gaat dan op zoek naar andere huisvestingsmogelijkheden. Het gaat om de erkenning en opluchting als blijkt dat je niet de enige bent. Arlea, citaat uit Allochtonen op weg naar zelfhulp, 2014 Alle groepen zijn toegankelijk voor iedere hulpvrager die op zoek is naar zelfhulp. Omdat anonimiteit van de deelnemers aan zelfhulpgroepen voor veel hulpvragers van groot belang is, wordt niets van de deelnemers door het Zelfhulp Netwerk geregistreerd. Het kan dus zijn dat Eindhovenaren in Helmond een groep bezoeken omdat zij daar wellicht niet herkend worden. Maar ook iemand die buiten de regio Zuidoost Brabant woont en die bereid is naar een van de groepen te komen, is daar welkom. Als iemand anders in de groep mij iets vertelt wat ik herken, dan kijk ik naar mezelf. Kees, citaat uit het jubileumboek 2015 Het garant staan voor de anonimiteit van de deelnemer, betekent dat het Zelfhulp Netwerk alleen het aantal aangesloten zelfhulpgroepen kan tellen en kan registreren waar zij bijeenkomen. Het is, vanwege het beschermen van deze anonimiteit, niet mogelijk om per gemeente aan te geven hoeveel deelnemers aan de zelfhulpgroepen uit hun gemeente afkomstig zijn. Laagdrempelig Het Zelfhulp Netwerk is dagelijks fysiek, telefonisch en per bereikbaar. Voic en worden tijdens werkdagen binnen twee werkdagen beantwoord. Mensen kunnen binnenlopen zonder afspraak. De hoofdvestiging van het Zelfhulp Netwerk is iedere werkdag van tot geopend is. Deze hoofdvestiging is gehuisvest in De Kroon, het huis voor informele zorg in Eindhoven. Het Zelfhulp Netwerk heeft een dependance in Helmond die van maandag tot en met donderdag van tot uur open is en in Best is er iedere donderdag een inloopmogelijkheid. 9

10 Dit verhaal gaat over Lotte. Lotte heeft autisme en had een vrij geïsoleerd bestaan. Ze heeft een vriend en een dochtertje maar verder heel weinig tot geen sociale contacten. Lotte had via een folder op het GGzE Centrum Autisme lotgenoten gevonden die één keer per maand bij elkaar komen. Deze zelfhulpgroep is tot stand gekomen en wordt ondersteund door het Zelfhulp netwerk. Lotte zocht contact met de Faceboek-groep van deze organisatie en ze beloofde naar de groep te komen. Op het laatste moment meldde Lotte zich af. Dit gebeurde twee keer, maar de derde keer was ze er! Lotte en haar vriend hadden een half uur buiten gestaan omdat de twijfel bij Lotte toch weer toegeslagen was. Zo n eerste keer is natuurlijk ook enorm spannend, zeker voor iemand met autisme. Opeens zag Vivian van de organisatie Lotte binnenkomen. Ze kenden elkaar van de eerder gevolgde cursus op het GGzE. Chantelle en Jeroen van de organisatie gaan er meteen samen op af. Lotte durfde niet meteen bij de groep te komen, dus zocht ze samen met haar vriend een tafeltje uit waar ze de groep wel kon zien. Zo kon ze alvast even wennen aan de omgeving. Na twintig minuutjes ging Chantelle nog even bij Lotte en haar vriend zitten en vroeg of ze mee durfden te lopen naar de groep. Het lukte Chantelle om ze mee te krijgen. Chantelle stelde Lotte en haar vriend voor aan enkele bezoekers waarvan Chantelle wist dat zij Lotte op haar gemak konden stellen. Lotte durfde onder leiding van deze mensen wat verder in de groep te komen. Ze heeft uiteindelijk in een klein gezelschap de avond doorgebracht en genoot zichtbaar. Haar vriend, die ook autisme bleek te hebben, was enorm blij. Na afloop bedankte Lotte Chantelle en Jeroen voor de eerste sociale contacten en activiteiten in haar volwassen leven. Ze beloofde in de toekomst zo vaak mogelijk naar deze contactavonden te komen. 3.3 Ondersteunen van nieuwe zelfhulpgroepen Nieuwe zelfhulpgroepen in Zuidoost Brabant In 2016 zijn er 16 nieuwe zelfhulpgroepen bij het Zelfhulp Netwerk aangesloten. In Eindhoven zijn er twaalf nieuwe zelfhulpgroepen bij gekomen. Once Upon a Time AO - Anonieme Over-eters Dak- en Thuislozen Neos NAH volwassenen SMUB Autisme groep Autisme Autoclub SIA Transgendergroep Yunge Transgendergroep volwassenen Vrije Autiborrel TRTC-groep En Nu Verder Angst en Paniek Voor mannen die seksueel misbruikt zijn Mannen en vrouwen met een eetstoornis op basis van de Twaalf Stappen Specifiek voor cliënten van Neos die dak- of thuisloos zijn Voor mensen met een niet-aangeboren hersenletsel Voor mannen en vrouwen met autisme, geadopteerd vanuit de GGzE Voor mannen en vrouwen met autisme die een hoog IQ hebben en volop in de maatschappij functioneren Voor mannen en vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel misbruik, op basis van de Twaalf Stappen Voor jongeren vanaf 14 jaar die worstelen met hun genderidentiteit Voor volwassen transgenders Mannen en vrouwen met autisme die elkaar informeel ontmoeten en hierdoor hun sociaal netwerk uitbreiden Groep voor mensen die een behandeling voor trauma hebben gevolgd binnen de GGzE, geadopteerd vanuit de GGzE Voor mannen en vrouwen die last hebben van angst en paniekstoornis. 10

11 In Helmond zijn er vier nieuwe groepen ontstaan. Somalische mannen Psychose gevoelige mensen De Vlinder Afasie Samen Verder NA Helmond Voor mannen afkomstig uit Somalië Voor mannen en vrouwen die een psychose hebben gehad of psychose-gevoelig zijn Voor mannen en vrouwen die na een niet-aangeboren hersenletsel een taalstoornis hebben overgehouden Voor iedereen die de wens heeft om te stoppen met middelengebruik Ook zijn er in 2016 groepen in Gerwen, Riethoven en Bergeijk met ondersteuning van het Zelfhulp Netwerk opgericht die zich vervolgens bij het Zelfhulp Netwerk hebben aangesloten. Gerwen Afasie Samen Verder Gerwen Voor mannen en vrouwen die na een niet-aangeboren hersenletsel een taalstoornis hebben overgehouden Riethoven Ouders van kinderen met een eetstoornis Voor manen en vrouwen van kinderen met een eetstoornis Bergeijk Bi-polaire stoornis Voor mannen en vrouwen met een bipolaire stoornis Trainen van vrijwilligers De initiatiefnemers van een nieuwe zelfhulpgroep krijgen de training Hoe start ik een zelfhulpgroep? van het Zelfhulp Netwerk aangeboden. In 2016 zijn er drie trainingen georganiseerd voor ten minste tien deelnemers. De trainingen worden verzorgd door trainers die ervaren zijn in het begeleiden van een zelfhulpgroep. Ook bij deze training is er sprake van kennisdeling uit eigen ervaring. Deze trainingen hebben in 2016 in Helmond geleid tot het starten van twee nieuwe groepen en voor de doorontwikkeling van één groep naar drie verschillende groepen. Ondersteuning bij publiciteit Daarnaast kunnen nieuwe zelfhulpgroepen vanuit het Zelfhulp Netwerk ondersteuning krijgen bij activiteiten die gericht zijn op het verkrijgen van publiciteit zoals bij het maken van een persbericht of een folder. En de medewerkers van het Netwerk staan altijd klaar om vragen van nieuwe vrijwilligers te beantwoorden. 3.4 Ondersteunen en faciliteren van zelfhulpgroepen Makelaarsfunctie Het Zelfhulp Netwerk Zuidoost-Brabant brengt lotgenoten bij elkaar. Medewerkers van het Zelfhulp Netwerk brengen een hulpzoeker in contact met de begeleider van een voor hem geschikte zelfhulpgroep. Zo kan een hulpzoeker zijn eerste belangrijke stap op weg naar herstel zelf zetten. o Ondersteunen van zelfhulpgroepen Gezamenlijke uitgangspunten Zelfhulpgroepen die aangesloten zijn bij het Zelfhulp Netwerk onderschrijven de uitgangspunten van zelfhulp zoals deze door het Zelfhulp Netwerk en de Raad van Zelfhulp is opgesteld. In de zelfhulpgroep heb ik geleerd dat de verslaving van mijn zoon niet míjn, maar zíjn probleem is. Ik kan wel helpen, maar niet oplossen. citaat uit de folder van het Zelfhulp Netwerk 11

12 o Begeleiding van de groepen Iedere zelfhulpgroep heeft een contactpersoon; deze contactpersoon onderhoudt de contacten met de medewerkers van het Zelfhulp Netwerk. Deze contactpersoon fungeert als intermediair tussen de deelnemers aan de groepen en de medewerkers van het Zelfhulp Netwerk. Zo kunnen groepsdeelnemers, als zij dit wensen, ook anoniem blijven voor de medewerkers van het Zelfhulp Netwerk. Deze contactpersonen zijn allemaal vrijwilligers en ze hebben allemaal een training van het Zelfhulp Netwerk gevolgd. De contactpersoon is vaak ook de gespreksbegeleider van de zelfhulpgroep. De groepsgesprekken van de zelfhulpgroepen worden altijd begeleid door een deelnemer aan de groep die daartoe een training van het Zelfhulp Netwerk gevolgd. Ons MS-clubje bestaat zo n vierenhalf jaar. Er komen tussen de vijftien en twintig mensen eens per twee maanden bij elkaar. Ons programma is heel divers. We hebben gastsprekers over uiteenlopende onderwerpen die uiteraard wel elke keer gerelateerd zijn aan MS. We hebben een diëtiste gehad, een voetreflextherapeut; gesproken over beweging en MS, wietolie, enzovoorts. Soms kijken we wat er op dat moment speelt bij iedereen. Iedereen kan dan z n verhaal kwijt en je merkt dat mensen dat prettig vinden. De herkenning, troost en nieuwe ideeën om er mee om te gaan, díe herkenning is voor mijn persoonlijk heel belangrijk. Je hoeft niets uit te leggen. Mensen snappen gewoon waar ik het over heb. Eén of twee keer per jaar maken we een uitje. Vorig jaar zijn we naar het blote-voetenpad geweest. Niet voor iedereen toegankelijk, maar het was wel heel erg leuk. Er is een harde kern van mensen die vanaf de start iedere keer komt. Dat vind ik heel mooi om te zien. En we zijn heel blij dat we van het LEV-gebouw gebruik moeten maken. En ik heb ook nog eens mijn huidige vriend leren kennen bij de MS-groep en nu, na drieënhalf jaar zijn we nog heel gelukkig met elkaar. Miranda o o Ondersteuning en advies De contactpersonen en de deelnemers van de groepen kunnen voor ondersteuning en advies terecht bij de medewerkers van het Zelfhulp Netwerk. Vrijwilligers Ongeveer 200 vrijwilligers zijn binnen het Zelfhulp Netwerk actief. Deze vrijwilligers hebben verschillende taken en functies. De vrijwilligers die contactpersoon zijn voor een zelfhulpgroep, ontvangen hiervoor geen vergoeding. Wel krijgen zij een training voor en ondersteuning bij het starten en begeleiden van groepen, onder andere via de terugkomdagen. Daarnaast zijn er vrijwilligers die voorlichting over zelfhulp verzorgen, deelnemen aan het Bestuur of de Raad van Zelfhulp of die kantoorwerkzaamheden uitvoeren. Deze vrijwilligers ontvangen hiervoor een vrijwilligersvergoeding. Belangrijk is het helper-principe; de herkenning en de erkenning die je krijgt van je mede-zelfhulpers. Joke de Haas, citaat uit het jubileumboek

13 o Terugkomdagen voor contactpersonen Voor de contactpersonen van de zelfhulpgroepen organiseert het Zelfhulp Netwerk regelmatig terugkomdagen waar zij hun ervaringen over het begeleiden van groepen met elkaar kunnen delen om er ook zelf weer wijzer van te worden. Tijdens deze bijeenkomsten wordt gesproken over de continuïteit van de groepen: wat gaat goed, wat wordt gemist, hoe om te gaan met moeilijke situaties, en dergelijke. In 2016 zijn twee terugkomdagen voor contactpersonen georganiseerd waar 18 personen aan hebben deelgenomen. Eén van deze bijeenkomsten stond in het teken van het spel Een steekje los ; dit spel is met de contactpersonen gespeeld zodat zij het zelf kunnen inzetten in de zelfhulpgroepen om op die manier moeilijk onderwerpen bespreekbaar te maken. Bovendien kan een spel voor afwisseling in de groepsbijeenkomsten zorgen. De terugkomavond op 23 mei is weer goed bezocht: er waren twaalf begeleiders uit diverse groepen aanwezig. Met z n allen hebben we het spel een steekje los gespeeld onder begeleiding van de ondersteuner van het Zelfhulp Netwerk. Het spel is gemaakt door Zorgbelang Gelderland en maakt het mogelijk om spelenderwijs diepgaand met elkaar te praten. En dat gebeurde dus ook! De steekwoorden van de deelnemers na het spelen van het spel waren: leuk, leerzaam, interessant, fijn om een keer te gebruiken in de groep. Het spel is te leen bij het Zelfhulp Netwerk om weer in de eigen groep te gebruiken. Een deelnemer o Regelen van ruimte De contactpersonen van de zelfhulpgroepen kunnen ruimten voor hun groepsbijeenkomsten regelen in De Kroon in Eindhoven. Deze ruimten kunnen op werkdagen voor een dagdeel in de ochtend, middag of avond gereserveerd worden. Groepen kunnen ook elders onderdak zoeken wanneer zij in het weekend willen samenkomen of wanneer zij wegens anonimiteit, bereikbaarheid of behoefte aan meer huiselijke entourage elders bijeen willen komen. Ook in andere gemeenten in de regio Zuidoost Brabant komen verschillende groepen bijeen; er zijn groepen die bijeenkomen in wijk- of buurthuizen of in panden van professionele organisaties waar het Zelfhulp Netwerk mee samenwerkt. Overzicht van aantal groepen, per gemeente gemeente Aantal groepen Eindhoven 73 Helmond 15 Deurne 3 Gemert 2 Boekel 2 Valkenswaard 2 Bakel 1 Bergeijk 1 Totaal

14 Het is leuker dan met de buren. Ik voel me hier thuis. Citaat uit de folder van het Zelfhulp Netwerk o o o o PR-materiaal Zelfhulpgroepen kunnen bij het Zelfhulp Netwerk ondersteuning krijgen bij PR en voorlichting (zie ook paragraaf 2.5). Onderlinge informatievoorziening Groepen die geen gebruik kunnen of willen maken van het internet en die daartoe zelf geen middelen hebben, worden door het Zelfhulp Netwerk ondersteund bij het verzorgen van hun mailings. Zij kunnen hiertoe gebruik maken van een regeling omtrent kopieer- en portokosten. Aandacht voor elkaar Wanneer het met een deelnemer in een groep niet goed gaat, kan de groep via het Zelfhulp Netwerk een kaartje met een hart onder de riem -attentie verzenden. Alle vrijwilligers van het Zelfhulp Netwerk (bestuursleden, vrijwillige kantoormedewerkers, voorlichters) ontvangen een verjaardagskaart van het Zelfhulp Netwerk. Verwendag Het Zelfhulp Netwerk organiseert ieder jaar een zogeheten Verwendag, bedoeld als waardering voor de inzet en daadkracht van begeleiders van de zelfhulpgroepen, de voorlichters, de bestuursleden en de leden van de Raad van Zelfhulp. Op 2 juni 2016 is de Verwendag georganiseerd waar 64 vrijwilligers verwend werden. Dit is gebeurd in de vorm van een interactief en ontspannend dinerspel Wie is de Mol?, gevolgd door een koud en warm buffet. Na afloop ontving iedere vrijwilliger een kleine attentie in de vorm van een cadeaubon. Het was een prachtige dag; schitterend weer; heerlijk gegeten; een gezellige en gemoedelijke sfeer. Kortom, we hebben heerlijk genoten! Een deelnemer aan de Verwendag Zelfhulpgroepen met een link naar de professionele hulpverlening Het Zelfhulp Netwerk heeft in de afgelopen jaren zelfhulpgroepen geadopteerd die hun ontstaan hebben in de verslavingszorg of de geestelijke gezondheidszorg. Deelnemers aan deze groepen hebben bij de GGzE of Novadic-Kentron een behandelingstraject doorlopen. Na afloop van de trajecten, hebben zij te kennen gegeven als groep bij elkaar te willen blijven en als zelfhulpgroep binnen het Zelfhulp Netwerk door te willen gaan. Voorbeelden hiervan zijn de groepen Supportwork voor mensen met een dubbeldiagnose op verslavingsgebied vanuit Novadic-Kentron en de groepen voor mensen met autisme of een daaraan verwante stoornis uit de GGzE zoals de SMUB-groep (Speciale Mensen met een Uitzonderlijk Brein) en de in 2016 opgerichte ZEMA-groep (Zelfhulpgroep voor Mensen met Autisme). 14

15 Er zijn verschillende zelfhulpgroepen binnen het Netwerk. Samen zijn we sterker en velen hebben dit mogen ervaren. Zelf begeleid ik sinds 2012 een groep van MS-patiënten in Helmond. Wij praten met elkaar over datgene wat wij als MS-patiënten ervaren. Het geeft een stukje herkenning wanneer wij onze ervaringen onderling delen. Ook voorzien we elkaar van tips. Toen ik van de ondersteuner in 2012 de vraag kreeg of ik een folder voor een groep wilde maken, ben ik dat gaan doen. Ik vond het leuk om daar mijn energie in te steken en op die manier kennis te maken met de leden van een andere groep. Na deze folder duurde het niet land voor de volgende groep zich aandiende voor een folder. Daarna kwamen er nog veel meer verzoeken. Het werkte als een olievlek. Nu ziet men de verschillende folders in het rek hangen. Om meer bekendheid aan hun groep te geven, willen de zelfhulpgroepen hun eigen folder hebben en deze tussen de andere folders hangen. Ook heb ik folders gemaakt voor groepen in de startfase die op zoek waren naar lotgenoten. Heeft jouw groep nog geen foler en vind je het belangrijk om de groep bekendheid te geven? Neem dan contact op met het Zelfhulp Netwerk om te kijken naar de mogelijkheden. Naast het ontwerpen van folders, ben ik als vrijwilliger op vrijdagochtend op de locatie in Eindhoven. Ik vind het leuk om je daar te mogen ontmoeten. Paul 3.5 PR en voorlichting Website Mensen die op zoek gaan naar een zelfhulpgroep komen via zoekmachines op het internet vaak terecht bij het Zelfhulp Netwerk. Op de website zijn alle zelfhulpgroepen die aangesloten zijn bij het Zelfhulp Netwerk Zuidoost-Brabant te vinden; van iedere groep staat er een korte beschrijving van hun activiteiten en hoe men met deze groep in contact kan komen. Daarnaast staat er op de website veel informatie over zelfhulp en het Zelfhulp Netwerk. De website is in 2015 in een nieuw jasje gestoken en met een aantal filmpjes wordt de informatie ondersteund. Nieuwsbrief Het Zelfhulp Netwerk geeft regelmatig een nieuwsbrief uit voor alle vrijwilligers en deelnemers aan de zelfhulpgroepen van het Netwerk. De nieuwsbrief wordt ook verstuurd naar de professionele hulpverleners zoals huisartsen, praktijkondersteuners, medewerkers van sociale wijkteams en beleidsambtenaren van gemeenten. In 2016 zijn vier nieuwsbrieven uitgegeven. Persberichten Het Zelfhulp Netwerk stuurt regelmatig persberichten over nieuwe en bestaande groepen van het Zelfhulp Netwerk naar de pers. Deze mededelingen zijn bedoeld om op kabelkranten en in huis-aanhuis-bladen geplaatst te worden. Dat plaatsen lukt helaas niet altijd aangezien dit afhankelijk is van de goodwill van de redactie van deze bladen. In 2016 zijn er ongeveer 50 persberichten via het Zelfhulp Netwerk verstuurd; onbekend is hoeveel groepen er zelfstandig persberichten verzonden hebben. 15

16 Folders Het Zelfhulp Netwerk heeft een huisstijl voor folders ontwikkeld. Inmiddels zijn er meer dan 38 folders over de verschillende zelfhulpgroepen in deze huisstijl uitgebracht. Zelfhulpgroepen kunnen hun informatie laten verwerken in een folder van het Zelfhulp Netwerk. De groepen leveren de tekst aan die vervolgens door een vrijwilliger in de huisstijl van het Zelfhulp Netwerk wordt opgemaakt. Doordat ik een folder ben tegengekomen ben ik een aantal jaren geleden bij Support Workers terecht gekomen. Een zelfhulpgroep voor mensen met een verslavingsproblematiek. Het verschil met de andere verslavingsgroepen zit hem in het feit dat Support Workers erg laagdrempelig is en dat ook mensen met een psychische kwetsbaarheid hier terecht kunnen. De zelfhulpgroepen hebben mij erg veel gebracht. Ik vond er erkenning en herkenning en ik heb in een veilige omgeving veel geleerd over mijzelf en over hoe om te gaan met de problemen waar ik tegen aan liep. Omdat het mij zoveel moois heeft gebracht, geef ik dat graag aan anderen terug. Ik begeleid nu zelf een van de Support groepen. Daarnaast begeleid ik een Norwood-groep voor vrouwen die grenzeloos in de liefde investeren (in relaties maar ook bij familie of vrienden) en die zich daarbij wegcijferen. Ook geeft ik voorlichting voor het Zelfhulp Netwerk. Een paar maanden geleden ben ik bij de Raad van Zelfhulp gestart als aspirant-lid. Je bent van harte welkom in de groepen van het Support Work of de Norwood-groep. Mocht je jezelf hierbij willen aansluiten, neem dan contact op met het Zelfhulp Netwerk. Een deelneemster In 2016 zijn voor de onderstaande 17 zelfhulpgroepen folders in de huisstijl van het Zelfhulp Netwerk uitgebracht. MS contactgroep Lymies Samen HSP HSA NAH Young Once upon a time Autisme Borderline La Folie Douce Samen staan we sterker Je leven op de rit Angst en Fobie Dwang Depressie Autiborrel Naasten van iemand met een eetstoornis De Vrijdaggroep 16

17 Wachtkamerinformatie Bij een aantal huisartsenpraktijken in Zuidoost Brabant is op het wachtkamerscherm een PowerPoint te zien over het Zelfhulp Netwerk en de verschillende zelfhulpgroepen. Voorlichting over zelfhulp Vrijwilligers van het Zelfhulp Netwerk geven regelmatig voorlichting over zelfhulp. De vrijwillige voorlichters van het Zelfhulp Netwerk ontvangen hiertoe een training over het geven van voorlichting.. De training over het geven van voorlichting heeft voor verschillende nieuwe voorlichters gezorgd, waardoor de pool van voorlichters van het Zelfhulp Netwerk weer versterkt wordt. De voorlichters delen hun ervaringen met het geven van voorlichting op de terugkomdagen die het Zelfhulp Netwerk voor hen organiseert. Op deze terugkomdagen is er sprake van lotgenotencontact van de voorlichters: ervaringen worden gedeeld, problemen worden met elkaar besproken. In 2016 zijn er drie terugkomdagen voor voorlichters georganiseerd. In 2016 waren er in totaal dertig voorlichters bij het Zelfhulp Netwerk. Deze vrijwilligers hebben veel verschillende soorten voorlichtingsbijeenkomsten verzorgd. Het Zelfhulp Netwerk geeft voorlichting op vraag en op een manier die past bij de organisatie die om voorlichting over zelfhulp vraagt. Op onderwijsinstellingen wordt bijvoorbeeld iets verteld over zelfhulp en het Zelfhulp Netwerk waarna met behulp van speeddaten verschillende voorlichters uit de zelfhulpgroepen hun eigen verhaal doen en vertellen wat de meerwaarde van deelname aan een groep voor hen betekend heeft. Op andere plaatsen geeft bijvoorbeeld een vrijwilliger in een informatiekraam van het Zelfhulp Netwerk de informatie over zelfhulp en de groepen bij het Netwerk. Soms sluit een ondersteuner aan bij overleggen van eerste- of tweedelijnszorgorganisaties zoals WIJeindhoven of de GGzE en wordt kort voorlichting gegeven en aan de hand van specifieke vragen van de hulpverleners verder in gesprek gegaan In 2016 is er voorlichting gegeven aan de huisartsen en praktijkondersteuners van PoZoB, DOH en SGE; aan de hulpverleners en de generalisten van GGzE, Novadic-Kentron, SMO, WIJeindhoven en ambtenaren bij gemeenten; op informatiemarken in wijkhuizen, sociale markten, de Liever Thuis beurs en bij andere organisaties zoals ORO, Mee, Neos en Thuis. Wat ik ervaren heb tijdens een speeddate bij het Summa College is dat de leerlingen heel geïnteresseerd zijn. In het onderwerp dat ik had seksueel misbruik kreeg ik gerichte vragen. De leerlingen denken heel goed na over het onderwerp. Dit resulteerde in een nieuw verzoek van het Summa College om hierover te vertellen. Ik heb ze laten weten dat het Zelfhulp Netwerk hierbij ook ondersteuning kan geven: in het vertellen van onze verhalen en een luisterend ook kunnen bieden iets dat heel belangrijk is. Nel, vrijwilliger 17

18 3.6 Samenwerking Ontwikkelingen in beleid Na de grote veranderingen in het overheidsbeleid op het gebied van zorg en welzijn, zijn er inmiddels op gemeentelijk niveau meer kansen voor zelfhulp. Zelfhulp wordt gezien als een vorm van informele zorg. Nu autonomie en zelfregie van mensen op het gebied van welbevinden en zorg door beleidsmakers en zorgverleners steeds belangrijker wordt gevonden, staat informele zorg sterk in de belangstelling. Men wenst een verschuiving van de tweedelijnszorg naar de eerstelijnszorg naar de informele zorg in de sociale basis waar verwacht wordt dat mensen in families en buurten meer voor elkaar gaan zorgen. Mantelzorg, vrijwilligerswerk in de zorg en zelfhulp zijn de voornaamste vormen van deze informele zorg. In het gemeentelijk beleid moet aandacht gegeven worden aan alle initiatieven die uitdrukking geven aan de zelfredzaamheid en vindingrijkheid van burgers, de zogeheten burgerkracht. Ook zelfhulp is een vorm van burgerkracht en dient om die reden onderwerp van gemeentelijk beleid te worden 3. Daarvoor is het om te beginnen nodig én gewenst dat er op lokaal niveau meer bekend wordt over de steunende kracht van zelfhulp. Gemeenten hebben vanuit de Wmo en het lokaal gezondheidsbeleid een taak om informele zorg en dus zelfhulp te ondersteunen. Daarnaast dienen professionele zorg- en welzijnsorganisaties kennis te hebben van de bijdrage die zelfhulp kan leveren aan herstel en zelfregie; ondersteuning van en doorverwijzing naar zelfhulpgroepen dient een onderdeel van hun eigen beleid te maken. Onderzoek heeft laten zien dat deelname aan zelfhulp een effect heeft op mensen mensen met een makke dat door professionele hulp niet bereikt kan worden. Zelfhulpgroepen hebben effect op de gezondheid van de deelnemers: fysiek, geestelijk en sociaal; ze verhogen de kansen van de deelnemers om sterker en actiever in de maatschappij mee te doen 4. 3 Zie ook R.Kwekkeboom, 2014, Beleid rond zelfhulp in Nederland in J. Steyaert en R. Kwekkeboom (red.) Gesteund door Zelfhulp,Movisie, Utrecht. 4 Zie ook J. Goudemans en M. van der Meulen, 2014, De effecten van zelfhulpgroepen in J. Steyaert en R. Kwekkeboom (red.) Gesteund door Zelfhulp,Movisie, Utrecht. 18

19 Samenwerkingsactiviteiten De hierboven beschreven ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat het Zelfhulp Netwerk participeert in verschillende samenwerkingsverbanden. o Samenwerken binnen het gebied van informele zorg: In 2016 heeft het Zelfhulp Netwerk samengewerkt met Zorgbelang. Op basis van wederkerigheid heeft een docent van Zorgbelang een training verzorgd over regels en afspraken binnen een zelfhulpgroep tijdens een terugkomdag voor contactpersonen van zelfhulpgroepen. De coördinator van het Zelfhulp Netwerk verzorgde op haar beurt een training voor cursisten van Zorgbelang over zelfhulp helpt; wie helpt de gespreksbegeleider : hoe houd je lotgenootbijeenkomsten interessant. Deze uitwisseling heeft met gesloten beurzen plaatsgevonden en is door beide partijen positief ervaren. Participeren in het de Kerngroep Informele Zorg in Eindhoven, een afstemmingsoverleg tussen verschillende organisaties die actief zijn op het gebied van informele zorg: mantelzorg, vrijwilligers in de zorg en zelfhulp waaraan ook vertegenwoordigers van de gemeente en de Stichting WIJeindhoven deelnemen. In Helmond is er regelmatig overleg geweest met de twee andere organisaties die actief zijn op het gebied van zelfhulp, zelfregie en ervaringswerk en is met de Stichting Zelfhulp Verbindt en de Stichting Door en Voor een gezamenlijk plan van aanpak opgesteld dat in 2016 verder is uitgewerkt. o Samenwerken met de eerstelijnszorg Zelfhulp is als informele zorg een van de vormen van onderlinge zorg in de sociale basis. Het streven van veel gemeenten is om datgene wat mensen zélf voor hun eigen en andermans gezondheid kunnen doen dicht bij huis te ondersteunen. Om deze eigen kracht en burgerkracht van mensen in zelfhulpgroepen te stimuleren, is het dus van groot belang dat de medewerkers van de gemeentelijke sociale wijkteams in de zogeheten keukentafelgesprekken met hulpzoekers kunnen wijzen op het bestaan van zelfhulpgroepen. Het Zelfhulp Netwerk moet dus goed bekend zijn bij de sociale wijkteams en de eerstelijnsgezondheidszorg zoals huisartsen, praktijkondersteuners en wijkverpleegkundigen. In 2016 is overleg geweest met de aandachtsfunctionaris Sociale Basis van de Stichting WIJeindhoven en is voorlichting gegeven aan de generalisten van een aantal wijkteams in Eindhoven In de proeftuin Slimmer met Zorg 5 is gewerkt aan meer kennis over zelfhulp bij zorgprofessionals in de eerstelijnszorg. In dit kader volgden 150 huisartsen en praktijkondersteuners een speeddate workshop over zelfhulp. Dit was een samenwerkingsactiviteit van het Zelfhulp Netwerk en Zelfhulp Verbindt. Het belangrijkste resultaat is dat meer zorgverleners het Zelfhulp Netwerk benaderen met vragen over zelfhulp. Samenwerken met de tweedelijnszorg Het Zelfhulp Netwerk heeft goede ervaringen met het adopteren van zelfhulpgroepen die uit de tweedelijnszorg (GGzE en Novadic-Kentron) zijn ontstaan. Professionele hulpverleners van GGzE en Novadic-Kentron worden gestimuleerd om deelnemers aan trajecten te informeren over zelfhulp en nazorg in zelfhulpgroepen met hen te bespreken. 5 De proeftuin Slimmer met Zorg is een samenwerkingsproject van St. Annazorggroep, Catharinaziekenhuis, Máxima Medisch Centrum, Zorgverzekeraars CZ en VGZ, huisartsenorganisaties PoZob, DOH en SGE en Zorgbelang gericht op meer gezondheid voor minder kosten en betere kwaliteit van zorg in de regio Eindhoven 19

20 Na een 26 jaar durende actieve verslaving kwam ik begin 2014 in een kliniek terecht in Italië. Daar adviseerden ze me 90/90 te doen: 90 meetings in 90 dagen. Teruggekomen in Nederland ging ik meteen naar een meeting. Dit voelde als thuiskomen in een warm nest. Dit ging twee maanden goed. Ik stopte met naar de meetings te gaan. Dit resulteerde in een terugval die maar liefst zeven maanden duurde. Gelukkig vond ik mijn weg terug naar de zelfhulpgroepen en kon ik mijn schaamte omzetten in compassie. Vandaag kan ik zeggen dat ik in combinatie met de professionele hulpverlening en zelfhulpgroepen, één jaar clean ben van alle stemming veranderende middelen. Momenteel leid ik een zelfhulpgroep in Helmond en heb ik de kans gekregen om een link te zijn tussen de professionele hulpverlening en de zelfhulpgroepen door de cliënten die uit de kliniek komen te begeleiden in hun herstel. Ik kan alleen behouden wat ik heb, door het weg te geven. Ik ben daarom onlangs vrijwilliger geworden bij het Zelfhulp Netwerk. Mijn behandeling bij de professionele hulpverlening is inmiddels gestopt, maar de zelfhulpgroepen zijn voor het leven. Deze herinneren mij eraan dat ik nooit meer terug wil naar waar ik vandaan kom. Ze geven mij Hoop, Moed en Vertrouwen! Niels Samenwerken met opleidingsinstituten in de zorg Het Zelfhulp Netwerk verzorgt met regelmaat voorlichting over zelfhulp bij de verschillende opleidingsinstituten voor toekomstige hulp- en zorgverleners in de regio zoals het Summa College, het ROC ter Aa en de Fontys Hogescholen. Mensen hebben geschrokken gereageerd over de onderwerpen: het is hard binnengekomen. Ze vonden het super-interessant en intensief De eigen verhalen van de mensen maken het dat het dichtbij komt en dus ook binnen komt. De studenten vonden het opvallen dat deze mensen hier zo over kunnen praten, maar dit maakt volgens hen wel duidelijk dat zelfhulp ook echt helpt bij het verwerken. Feedback van leerkrachten na een voorlichtingsbijeenkomst met speeddaten Ontwikkelingen in zelfhulpland in Zuidoost Brabant In 2014 is in Eindhoven de Stichting Zelfhulp Verbindt ontstaan die zich met name richt op zelfhulp landelijk bekend te maken. Daarnaast ondersteunt Zelfhulp Verbindt ook lokale zelfhulpgroepen. In 2016 is door het Zelfhulp Netwerk waar mogelijk samengewerkt met Zelfhulp Verbindt. Deze samenwerking verliep moeizaam. Het Bestuur van het Zelfhulp Netwerk heeft het initiatief genomen om door middel van nadere kennismaking verbetering in deze samenwerking aan te brengen. 20

21 3.7 Organisatie Stichting Zelfhulp Netwerk De Stichting Zelfhulp Netwerk heeft een bestuur dat bestaat uit een voorzitter, penningmeester, secretaris en vier leden. Naast het Bestuur is de Raad van Zelfhulp actief. Een team van medewerkers zorgt voor het kantoor en de organisatie van het Zelfhulp Netwerk en is verantwoordelijk voor de ondersteuning van de groepen. Bestuur In 2016 bestond het Bestuur van de Stichting Zelfhulp Netwerk uit de onderstaande personen: Frits Jonkers - Voorzitter Ellen Rutgers - Secretaris Leo van der Zandt - Penningmeester vanaf 1 september 2016 Hanny Jacobs - Lid, penningmeester a.i. Henk Schreurs - Lid Marco van Heek - Lid, personeelszaken Lode Vanderhallen - Lid Per september 2016 trad Leo van der Zandt aan als penningmeester. Deze functie werd tot dan toe waargenomen door Hanny Jacobs. Zij heeft eind 2016 haar bestuursfunctie neergelegd om haar aandacht volledig te kunnen richten op haar voorzitterschap van de Stichting Leergeld Eindhoven. Het Bestuur heeft in 2016 de aandacht vooral gericht op het herinrichten van de organisatie. Het streven is een open organisatie waar het team zelforganiserend is, waar de Raad van Zelfhulp de ziel van zelfhulp bewaakt en versterkt. Alle aandacht van alle betrokkenen bij het Netwerk is primair gericht op de vrijwilligers van en de deelnemers aan de zelfhulpgroepen. Uiteraard is er in 2016 veel aandacht besteed aan de personele zaken vanwege de ontstane onrust door zowel de komst van nieuwe als het ontslag van twee personeelsleden. Het vertrek van de coördinator eind 2016 en het besluit om vanaf dat moment het hebben van een coördinator los te laten, hebben tot gevolg gehad dat een aantal bestuursleden tijdelijk mee betrokken zijn in het operationele vlak. De verschillende bestuursleden zijn in 2016 erg actief geweest om de medewerkers van het team te ondersteunen bij hun werkzaamheden. Eind 2016 is besloten om het onderhouden van de externe contacten van het Zelfhulp Netwerk op een andere manier vorm te geven. Omdat het hebben van een coördinatorfunctie is losgelaten, wordt er meer beroep gedaan op de leden van de Raad van Zelfhulp en het Bestuur om het Netwerk extern te vertegenwoordigen. Raad van Zelfhulp Na het twintigjarig bestaan van het Zelfhulp Netwerk is in 2011 de Raad van Zelfhulp opgericht. De Raad van Zelfhulp vormt "de ziel van de zelfhulp; de Raad adviseert gevraagd en ongevraagd, het Bestuur, het Team en de zelfhulpgroepen van de Stichting Zelfhulpnetwerk om het karakter van zelfhulp te bewaken en levendig te houden. De Raad onderhoudt contacten met de zelfhulpgroepen van het Zelfhulp Netwerk en ziet toe dat allen die betrokken zijn bij het Zelfhulp Netwerk de eigenheid van zelfhulp herkennen en erkennen. 21

22 Als gevolg van m n reactie op een oproep naar een maatje in een streekblad in de herfst van 2012 stapte ik in oktober van dat jaar voor t eerst over de drempel van het gebouw met de roze kozijnen. Sinds dit tijd ontmoette ik interessante personen die deel uitmaken van de bevolking van die plek in Eindhoven. Velen zijn hier zeer actief betrokken bij de mens en zelfhulp. Samen hebben we vanaf toen extra aandacht gegeven aan mensen en HSP (High Sensitive Person/hoog gevoelige). Ongeveer twee jaar geleden werd de wachtlijst HSP-ers te groot en is er een tweede zelfhulpgroep gestart. De HSP en ik groep van dinsdagmiddag is een half open groep mooie mensen die kwetsbaarheid en kwaliteiten in balans proberen te houden. Samenwerken kunnen we veel van elkaar leren en proberen de drempels van het leven iets te verlichten door te spreken vanuit ons hart en te luisteren met gevoel. Die gevoeligheid is óók een kwaliteit niet alleen een drempel of n last. Ook heb ik recent een drempel genomen door in te stemmen om gefilmd te worden voor de nieuwe promotiefilm van het Zelfhulp Netwerk. Tot slot ben ik aangeschoven bij de Raad van Zelfhulp. Die bewaakt de visie van het Zelfhulp Netwerk en adviseert gevraagd en ongevraagd met betrekking tot zelfhulp en samenwerkende vrijwilligers. Ook daar ben je welkom! Henk In 2016 bestond de Raad uit zes personen. De Raad heeft maandelijks vergaderd; na iedere vergadering wordt afgestemd met de voorzitter van het Bestuur en de coördinator van het Zelfhulp Netwerk. Twee maal per jaar is er een gezamenlijke vergadering met het totale Bestuur. In 2016 heeft de Raad onder andere geadviseerd bij verschillende brainstormsessies met het Bestuur en de medewerkers; bij sollicitatiegesprekken van nieuwe medewerkers en vertegenwoordigers van de Raad hebben deelgenomen aan de gesprekken van het Zelfhulp Netwerk met de wethouders Zorg in Eindhoven. Het overzicht van de activiteiten van de Raad van Zelfhulp is opgenomen in bijlage 2. Het team van medewerkers Het team van medewerkers van het Zelfhulp Netwerk heeft in 2016 een turbulent jaar doorgemaakt. Het jaar begon ambitieus met de uitbreiding van de activiteiten en personele bezetting naar de inloop in Best. Twee nieuwe jonge medewerkers zijn voor vier uur per week aangesteld voor de verkenningsfase van het project Jongeren op weg naar Zelfhulp. Al snel bleek dat er spanningen waren binnen het team. Op verzoek van het team is toen intervisie in gang gezet dat vrijwel direct op aandragen van de supervisor is omgezet in teamcoaching. Na de zomer bleken de interne verhoudingen niet langer houdbaar en in het najaar hebben twee medewerkers ontslag genomen. Het zal duidelijk zijn dat dit voor zo n kleine organisatie als het Zelfhulp Netwerk een enorme impact gehad heeft. Eind 2016 zijn de procedures rondom de twee scheidende medewerkers afgerond. Er zijn direct gesprekken gevoerd met de twee medewerkers van het Jongerenproject om te toetsen of hun overeenkomsten in 2017 omgezet kunnen worden in een groter dienstverband. Op 31 december 2016 bestond het team uit: Hetty van Asten Malou Kuijpers Marianne Kuystermans Malou van de Rijt 22

23 Huisvesting van het Zelfhulp Netwerk De hoofdvestiging van het Zelfhulp Netwerk is te vinden in De Kroon, het Huis voor Informele Zorg in Eindhoven. In dit pand worden twee kantoorruimtes gehuurd waar de medewerkers hun werk kunnen uitvoeren. Daarnaast heeft het Zelfhulp Netwerk een dependance in Helmond en een inloop in Best. Eind 2016 werd bekend dat de huur aan alle gebruikers van het pand aan de Kronehoefstraat in Eindhoven per 1 januari 2018 is opgezegd. Wat bekent het gebouw van het Zelfhulp Netwerk Eindhoven voor de Vrijdaggroep? Het gebouw De Kroon is het verzamelpunt en uitvalbasis voor onze groep. Het biedt een beschutte veilige plek in de binnenstad van Eindhoven. Het ligt super centraal. Je kunt er gemakkelijk komen met eigen vervoer en met openbaar vervoer. De kamer is ruim genoeg voor onze groep. We worden goed ondersteund door de medewerkers van het Zelfhulp Netwerk. We hebben opbergruimte voor diverse spullen die onze groep gebruikt bij de verschillende activiteiten. Vanwege de goede planning voelt het lokaal als onze eigen plek en merken we niet dat het ook nog gebruikt wordt door andere groepen. Het Zelfhulp Netwerk en de ondersteuning en ruimtes zijn nagenoeg gratis. Dit komt goed uit, de meeste leden hebben het financieel niet breed. Ik ben het Zelfhulp Netwerk erg dankbaar dat wij als groep een goede plek hebben gevonden om bij elkaar te komen. Er is geen taboe en er heerst een open sfeer tot samenwerking en verbinding. Bij binnenkomst voel je je welkom door de aanspreekbare aanwezigen. Het is fijn dat er koffie, thee en frisdrank gekocht kan worden. Dit kost wel geld. Fijn dat we met de groep binnen samen kunnen lunchen en ons eigen eten mee mogen nemen en daar mogen opeten. Als dit gebouw weg zou vallen, zou dat het voortbestaan van onze Vrijdaggroep en andere groepen in gevaar brengen. Het is erg positief dat verschillende organisaties in één gebouw zitten. Zo heb je een goede onderlinge samenwerking en kruisbestuiving. Vanuit Vluchtelingenwerk, de medehuurder van het pand, zijn er binnen het Zelfhulp Netwerk ook enkele zelfhulpgroepen ontstaan. Er wordt ook taalles gegeven in het pand. Iedereen inspireert elkaar en leert van elkaar. Verbinding staat centraal bij het Zelfhulp Netwerk, tussen vrijwilligers, deelnemers, medewerkers, enzovoorts. We voelen ons als groep en als mens met onze problematiek gewaardeerd door het Zelfhulp Netwerk en de subsidie van verschillende ondersteuners. We voelen ons gehoord dank zij het Zelfhulp Netwerk Hans 23

24 3.8 Een blik vooruit In 2016 is de Vertrekvisie met de uitgangspunten van het Zelfhulp Netwerk opgesteld. Dit werkdocument vormt de basis voor het werk van het Zelfhulp Netwerk in de komende jaren. Zelfhulp is noodzakelijk, zeker nu in de samenleving de focus steeds meer op zelfredzaamheid en eigen kracht gaat liggen en de verzorgingsstaat haar einde bereikt. Zelfhulp is continu in ontwikkeling, afhankelijk van de behoeften van hulpvragers ontstaan er nieuwe groepen of heffen groepen zich op. Het Zelfhulp Netwerk ondersteunt startende groepen en houdt de informatie over de actieve groepen in Zuidoost Brabant actueel. Begeleiders van zelfhulpgroepen hebben handvatten en ondersteuning nodig om hun werk goed te kunnen doen. Het Zelfhulp Netwerk voorziet in deze behoefte door training en andere vormen van ondersteuning. Zelfhulp kan voor sommigen een aanvulling op de eerste- en tweedelijns professionele hulpverlening zijn. Het is dus belangrijk dat behalve de hulpzoekende mensen ook professionele hulpverleners weten wat zelfhulp is en doet en welke groepen er bestaan. Het Zelfhulp Netwerk legt hiertoe verbindingen tussen zelfhulp en professionele hulp. Zelfhulp is een goedkope vorm van zorg; het ondersteunen en faciliteren van zelfhulp echter kost wel geld en wordt mogelijk gemaakt dank zij de financiële ondersteuning van een groot aantal gemeenten in de regio Zuidoost Brabant. De Stichting Zelfhulp Netwerk Zuidoost Brabant heeft, ondanks het feit dat 2016 geen gemakkelijk jaar is geweest, deze activiteiten naar tevredenheid kunnen uitvoeren. Vol goede moed met een positieve blik op de toekomst gaat het Zelfhulp Netwerk, ondanks de huisvestingsperikelen, in 2017 door met alle voorgenomen activiteiten. 24

25 Als ik terug kijk naar het afgelopen jaar, lijkt het alsof alles blijft zoals het was terwijl er toch veel werk verzet is. Het punt is dat je dat aan de buitenkant niet ziet. Er zijn bijvoorbeeld nog geen zelfstandige zelfhulpgroepen in Best, terwijl we dat ons als een van de doelen gesteld hadden. Het blijkt veel lastiger te zijn om dit te realiseren en om goede huisvesting te vinden, om maar een punt te noemen. Om die hoofddoelen te kunnen realiseren hebben we tijd nodig. Wat we wel gedaan hebben is met heel veel mensen contact gelegd. Dat is erg waardevol, maar ook tijdrovend werk als je het goed wilt doen. We hebben bijvoorbeeld plaats genomen in PsySalon, een gremium waar verschillende organisaties in zitten, allemaal met een specifieke inbreng, waaruit een eerste avond voortgekomen kwam die heel goed bezocht werd. Op deze avond werd er een ervaringsdeskundige en zijn zus geïnterviewd over hun ervaringen in het verleden. We hebben op een middag, voorlichting gegeven over, wat is nu zelfhulp, en wat doet nu het Zelfhulp Netwerk. Deze voorlichting was voor alle betrokken mensen en is erg goed bezocht. We hebben contact gelegd met De Boei (GGzE) bij de Naastenbest en er wordt gekeken of we de banden verder aan kunnen halen in samenwerking. Daarnaast hebben we zoveel mogelijk de huisartsen, fysiotherapeuten en praktijkondersteuners aangeschreven om kennis te laten maken met het Zelfhulp Netwerk in Best. We zijn nog aan het nadenken hoe we dit verder vorm moeten geven. Om ons te presenteren zijn we aangesloten bij de Sociale Markt in Best. Ook dat heeft ons weer nieuwe contacten opgeleverd. En dan heb je als vrijwilliger ook hulp van de ondersteuners, en van de organisatie achter het werk hier bij Bestwijzer. Er is een periode geweest dat er wijzigingen plaats gevonden hebben binnen onze eigen organisatie en dat heeft ook gevolgen gehad. Voor mij persoonlijk heeft dat niet zo veel gevolgen gehad, ik ben altijd het gezicht geweest bij Bestwijzer gebleven. Soms gaf het me even het gevoel dat ik geen achterwacht meer had, maar gelukkig hebben we dat ook snel achter ons kunnen laten en hebben we snel de draad weer op gepakt. Nieuwe ondersteuners en nieuwe ideeën, en een nieuw jaar voor ons. En dan kijk je terug aan het eind van het jaar naar het resultaat. We zijn op de goede weg. Uiteindelijk komen we waar we willen zijn! Harry Vrijwilliger Zelfhulp Netwerk in Best 25

26 4. Verantwoording gemeente Veldhoven Inleiding De gemeente Veldhoven heeft voor de subsidie van de Stichting Zelfhulp Netwerk een aantal prestaties benoemd. Naast het globale jaarverslag van de activiteiten van het Zelfhulp Netwerk Zuidoost-Brabant in hoofdstuk 2, zijn hieronder de specifieke inspanningen voor de gemeente Veldhoven in 2016 beschreven. 4.2 Specifieke inspanningen De gemeente Veldhoven heeft de onderstaande te realiseren inspanningen van het Zelfhulp Netwerk voor 2016 omschreven. Aangegeven wordt welke resultaten het Zelfhulp Netwerk heeft behaald ten aanzien van het realiseren van deze inspanningen. Het Zelfhulp Netwerk heeft in 2016 amper directe activiteiten uitgevoerd in de gemeente Veldhoven; dit neemt natuurlijk niet weg dat onze activiteiten ook gericht zijn op de inwoners van Veldhoven. Er nemen Veldhovenaren deel aan de vele zelfhulpgroepen van het Zelfhulp Netwerk. Omdat het Zelfhulp Netwerk, vanwege het beschermen van de anonimiteit van de groepsdeelnemers, niet registreert uit welke gemeente de groepsdeelnemers afkomstig zijn, zijn hierover geen specifieke aantallen te geven. 1. Kwetsbare burgers zijn beter in staat een ingezet hulpverleningstraject te blijven volgen en zo mogelijk af te ronden. In 2016 heeft het Zelfhulp Netwerk veel verschillende activiteiten uitgevoerd om de bekendheid van het Zelfhulp Netwerk te vergroten bij formele en informele zorg- en welzijnsorganisaties in Veldhoven om doorverwijzen te bevorderen. Deze zijn in het inhoudelijk jaarverslag van het Zelfhulp Netwerk beschreven. Er zijn voorlichtingsactiviteiten verzorgd over zelfhulp bij de huisartsen en praktijkondersteuners in de regio die aangesloten zijn bij PoZob. Daarnaast zijn ook verschillende voorlichtingsbijeenkomsten verzorgd op opleidingsinstituten zoals het Summa College en Fontys Hogeschool, waar ook veel studenten uit Veldhoven hun opleiding volgen. 2. (Kwetsbare) burgers in evenwicht met zichzelf en hun sociale omgeving (o.a. gezondheid, seksualiteit, cultuur, inkomen, relatie, kinderen, werk, wonen) Zoals aangegeven in het jaarverslag, kent het Zelfhulp Netwerk een honderdtal verschillende zelfhulpgroepen op zowel psychisch, verslaving en somatisch gebied en daarnaast cultuureigen en overige groepen, waar de inwoners van Veldhoven gebruik kunnen maken. Door het deelnemen aan zelfhulpgroepen is er minder kans op terug val bij burgers. Mensen herstellen vaak beter en worden sterker doordat ze het sociaal emotionele stuk wat bij hun problematiek komt kijken, met andere mensen kunnen delen. 26

27 3. (kwetsbare) burgers zijn in staat om onderdeel uit te maken van een sociaal (informeel) netwerk. Uit de ervaringsverhalen van deelnemers aan de zelfhulpgroepen in dit jaarverslag is op te maken hoe de deelnemers aan een zelfhulpgroep weer greep krijgen op hun eigen leven. Het deel uitmaken van een sociaal netwerk is daar een onderdeel van. 4. Verwerven van een prominentere plaats van zelfhulp in de welzijn- en zorgketen. Eén van de belangrijkste taken van het Zelfhulp Netwerk is zorgen voor bekendheid van zelfhulp. Het Zelfhulp Netwerk heeft daartoe verschillende projecten ontwikkeld, naast de reguliere voorlichtings- en samenwerkingsactiviteiten zoals in het jaarverslag beschreven. Omdat vastgesteld werd dat jongeren vaak nog onbekend zijn met zelfhulp, is naar analogie van het project Allochtonen op weg naar Zelfhulp, het project Jongeren op weg naar Zelfhulp ontwikkeld dat in 2017 in Eindhoven en mogelijk ook in Veldhoven verder uitgerold wordt. Daartoe zal in 2017 een separaat subsidieverzoek ingediend worden. 27

28 Bijlage 1 Infokaart Zelfhulp Netwerk 28

29 29

30 Bijlage 2 Activiteiten 2016 Raad van Zelfhulp Jaaroverzicht 2016 Raad van Zelfhulp in De Raad van Zelfhulp van St. Zelfhulp Netwerk Oost Brabant: (De RvZ is ingesteld na het 20 jarige bestaan, in 2011) Ton (voorzitter) (vanaf 2014) Jopie (woordvoerster van de RvZ) (vanaf 2013) Ferdi (vanaf 2013) Henk (vanaf maart 2015) Carmen (vanaf oktober 2015 tot jan. 2016)) Albert (vanaf maart 2015) Joke (adviseur) De Raad van Zelfhulp vergadert op de 1 e woensdag van de maand om uur in de Kroon. Na iedere vergadering is er een overleg met de voorzitter van het bestuur en de coördinator. Tweemaal per jaar is er een overleg met het bestuur. Besproken onderwerpen tijdens de vergaderingen van de Raad van Zelfhulp in 2015 zijn: o.a.: - kennismaking met nieuwe bestuursleden - sollicitatiecommissie - beëindiging adviseurschap Joke. - reacties op adviezen naar het bestuur - verplichting om trainingen te volgen - informeel nieuws - vertrekvisie (d.d. jan.2016) - beleidsplan en de speerpunten - brainstormsessies - statuten van St.Bomanshof en andere zaken over St. Bomanshof - verslagen van bestuursvergaderingen, - overleg bestuur en RvZ - porto- en kopieerkosten - papierverspilling - jaaroverzichten van RvZ in verantwoordingen - begroten van de kosten van de schrijftolk 30