O P E E N TEKENING KOPERE PLAAT OECONOMISCHEN HOLLANDSCHE MAATSCHAPPYË DER WEETENSCHAPPEN, TE HAARLEM, INGELEVERD DÓÓR

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "O P E E N TEKENING KOPERE PLAAT OECONOMISCHEN HOLLANDSCHE MAATSCHAPPYË DER WEETENSCHAPPEN, TE HAARLEM, INGELEVERD DÓÓR"

Geert de Veer
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

3 B È R I G T. WEGENS DE UITVINDING OM E E N TEKENING O P E E N KOPERE PLAAT O V E R T E B R E N G E N, AAN DEN OECONOMISCHEN TJM V A N D E HOLLANDSCHE MAATSCHAPPYË DER WEETENSCHAPPEN, TE HAARLEM, INGELEVERD DÓÓR H. SCH WEGMAN, Konstfchilder en Graveur te Haarktni \ * ^ Te H A A RL È M, B'y C. PLAAT en A. LOOSJES P&y Drukkers des Oeconömifchen Taks van de Holland* fche Maatfchappye der IVeeSenfihappen, N$. i. Nuttige Foörflellen,-

4 EXTRACT uit de Refolutien des Oeconomifchen Taks van de Hollandfche Maatfchapp\e der ÏVeetenfchappen, in derzelver Algemeens Vergadering, gehouden op den i 3 Augustus 1793, en volgende dagen. Ref. bl. 234.» Rapport van de Commisfie tot de Nuttige Voors, flellen, welke nopens Art. 10. der P. v D ; j nieuwe Methode om een Tekening op een 3, Koper c ilaat te brengen, proponeerde aan den Zender eene Remuneratie van 20 Ducaaten toeteleggen,mitszyngeheim ontdekkende- - het welk wierd geapprobeerd en bet billet geopend zynde, wierd bevonden dat dezen- der was H. Schwegman Konst-Schilder en Graveur te Haarlem; en tevens de manier op welk zulks gefchiede,aan de Vergadering gecommuniceerd zynde,, wierd goedgevon- 35 den, een berigt daarvan te doen drukken.

5 BERIGT, over de Uitvinding om een Tekening op een KOPERE PLAAT overtebren&en. " Algemeene Vergadering van den Oecon. lak-my gunftig een Premie coegelegt hebbende, wegens myne uitvinding om een Tekening op een. Plaat over te brengen, op eene min omflagtigewyze dan gewoonlyk; requireerde, dat ik de behandeling, en de wyze hoe, op zoude geeven, ten einde het Algemeen daarvan gebruik zoude kunnen maaicen. Gaarne wilde ik daar aan voldoen, doch ik gevoelde te zeer myn onvermogen, om myne onbekwaamheid daartoe nietopentlyk te bekennen, en niet te verzoeken aan myne lezers om vooral in het. oog te houden dat dit nooit myne roeping is geweest; Alleen myne zugt om jonge Konftenaars eenige meerdere handleiding te geeven, dan die ik zelfs niet heb kunnen bekomen, dan met veel moeite, zal my.vrymoedige', en eenjgzints uitvoeriger doen zyn, dan wel nodig was voor lieden inde Konstervaaren, en van wien ik nog daaglyks leere. Zeer toevallig over een jaar of anderhalf, een Koperen Plaat van onder eenige Teekeningen voor den dag haaiende, was ik zeer verwondert daarop te vinden de afdruk van een Tekening welke daar boven had gelegen. Myn nieuwsgierigheid wierd hier door opgewekt, en daar de Tekening van Potloot was, viel ik natuurlyk op de A a g e.

6 ( 4 ) gcdagte, om dit- met zodanige Tekening,; te beproeven. Myn eerfte Proefneemingen, mislukte my een geruimen tyd; zoo, om dat ik alles het geen er in acht moest genomen Worden, nog niet wist, als wei voornamelyk door dat ik geen wantrouwen in had, dat ook het fctort van Potloot zulk een aanmerkelyk verfchil koude geeven : dan ik ondervond eindelyk. dat wanneer men op een Papier, iets, teken.d, het zy ïugtig, of uitvoerig, met dag en fchaduw, en dit DOET met een GEMEEN POTLOOT vaneen, 'halve Stuiver het fiuk, gemeenlyk het Klaverbladgenaamt (Ö), dezelve dan legt met de beteken- 4ezyde, op een gladde, fchoon, en egaal gefleepenejfcopere Plaat, (;n dan beide tusfchen eenige vellen pnpier, vervolgens tusfchen- een ordinaire linnen of andere Pers, welke fterk word toegefchroeft, en dus om en by de vierentwintig uuren laat leuren, pi" zoo veel minder of meerder, naa «dat het Potlood hard of zagt is, (als het hare is nno.et het wat langer leggen,) dat dan, zeg ik, de. Tekening zeer duidelyk op. de Plaat is overgedrukt, zodanig dat men daarnaa, na de behoorelyke prepareering hier na te meiden, kan Etfen ofgraveeren» Om het verfchuiven der Tekening vöor te ko«. men, het geen veroorzaaken zou kunnen, dat dikwils de Tekening fcheef op de Plaat Hond, kan, men 00, Het duitfebe Potloot in rood hout van 24 St. liet dozyn, is ook zeer goed tot ditgebruik wanneer het zagtis P

7 C s ) raen het Papier waarop getekent word, watbréf^ der neemen, zoo dat men het om de Ptaac heen flaat, en dan des goedvindende aan de buiten zyden met een weinig wasch vast maaken. Geen Pars by de hand hebbende kan men twee gefchaafde Planken neemen, die niet krom getrokken zyn, de Plaat en Tekening met eenig Papier daar tusfchen leggen, en 'er dan eenig zwaar gewigt op leggen, het welk het zelfde effecl: doet. Wanneer men nu de tekening op de Plaat be-. hoorlyk overgedrukt bevind, zal men tevens be^ vinde dat men de plaat zonder nadeel op een Convoor met vuur, kan zetten, ten einde 'er de EtSgrond overteleggen om vervolgens gezwart of gewit te worden, dan men dient wel in agt te neemen, dat men de Etsgrond half gevlamd, en dus niet zoo zwart als gewoonlyk laatberooken, om daar door te maaken, dat de Tekening op de Plaat behoorlyk doorfchyne. Om die reden heb ik meestal verkozen, de Plaat liever te witten (<?) j wanneer de Tekening die pp de Plaat is, ( ) De Etsgrond welke het gefchi.ktfte voor diergelyke Plaaten is, word gemaakt van 3 Lood witte Wasch. 2 dü o zuiver fchoone Mastik. f dito Aspalth. NB. Men neemt zoo weinig Afpalth wyl anders de grond daar door te veel verdonkerd word. (Y) Dit gefehied aldus, men neemt fyn gevreeven Jood*, wit en water, waar onder, een weinig Arabifche Gom, en een druppel of twee Osie gal, om het fchifte te beletten, doch welke eerst opgekookt en gefchuimt is, (mea kan dezelye dnn lang in een digt toegemaakte Fles bewaa-

8 C 6 ) ïs, zeer duidelyk doorfchynt, en de trekken wanneer men aan het Etfen is, zig rood verwonen, vervolgens wanneer men nu fterk water op de Plaat wil doen word deze witte grond, met fchoon water, waar onder een weinig fterk water is, zeer zagtelyk met een Penfeel afgewasfen ; - 0ffchoon deeze manier om de Plaat te witten, minder in gebruik is, wierd dezelve egter door oude Nederlandfche Meesters veel in 't werk. gefteld, de beroemde Rembrand'gébruikte geen ander (d). Tekeningen, met zwart kryt, roodaart, of Oostindifche Inkt, kan men met Potloot, op fyn Postpapier doortrekken, zoo uitvoerig als men wil, en dus dit Postpapier op de Plaat brengen, en indien het origineel met de Pen getekent is, kan men op die Tekening zelf, alle de trekken met Potlood natrekken, en dus op de Plaat brengen. Deeze uitvinding is ookzeergefchikt,omprenttekeningen te maaken, wyl het overgedrukte zig op de Plaat als of de Tekening met Ro d- aard of zwart Kryt getekend was, vertoont; waar naa men met een Punteerftift direct: aan het werk kan ren) deeze Compofitie kan men zeer dunnetjes over de Plaat met een breed Penceel heen ftryken, Waar door men in ftaat is breeder, gelyker en zuiverder ftreeken te doen, eö dan laaten droogen. 00 Zie A. Bosfe in 't Fransch, Nieuwe Uitgave aanmerkelyk vermeerderd en verbeterd, Paris pag. 50 eu 51. Waar ook de wyze, hoe Rembrand zyne Platen behandelde word opgegeeven. Van dit Werk is «aar een vroegere Editie in 't Jaar een vertaaling in het Hollands uitgegeeven, dog welke zeldzaam voorkomt.

9 i 7 ) kan r gaan (c), of wel in een Etsgrond, dan daar het ordinaire Etfen lpoediger en aange» naamer voor Schilders is, wyl zy daar door hun eigen tekeningen op het Koper naar welgevallen kunnen overbrengen, en veele buiten de gelegenheid zyn om behoorlyk onderrigt te bekomen, in alles het geen men in agt te neemen heeft om te Etfen, raade ik hen zig zoo mogelyk te voorzien van het bovengemelde Werk van Bosje. Zy die zig zullen bedienen van deze uitvinding zullen wel agt dienen te geeven, op de behoorlyke drukking der tekening op de Plaat, en dat dezelve egaal zy, wyl het anders een onzuiverheid op het Koper geeft. Lootwit met ftukjes van gemeen Potlood fyn gevreeven, vermengd meteen weinig water, kan met een fyn Penfeeltje gebruikt wordende om tekeningen op gevernist papier door te trekken, ook dienen, om op de Plaat over te drukken, doende dezelve uitwerking als met Potloote Tekeningen. Verder dient men wel indagtig te zyn, alle mistekening zorgvuldig a/f te doen, wyl hoe flaauw ook, hetzelve overdrukt, daarom kan men zig van Engelsch Potloot bedienen, om eerst te fchetfen,wyl dit in het geheel niet overdrukt. Papier dat fyn van Nerf en Potloot dat niet te hart of te zagt is, zul- O) De behandeling word befchreeven, in een werkje getyteld: J. J. Blaart, manier om Prenttekeningen te maken, te Leyden by Luchtmans, 1772 uitgegeeven.

10 t 8 ) Sullen het best aan het oogmerk voldoen, alleen op gevernist papier, mag het potloot wel wat zagcer zyn, en het papier niet fterk vernist. Wanneer men de plaat afgeëtst heeft, het zy op de gewone manier, of als Prenttèkening, en voornamelijk in het laatfte geval, laat men de plaat een weinig byten op een ftoof met wat vuur, verzwakkende het fterk water door gemeen waker, egter zorg draagende dat de hitte zoo fterk «iet zy, dat zy de Etsgrpnd ontbinde. De Tekeningen met potloot* kunnen tot drie maaien, gebruikt worden, om op het koper overtedrukken, dan wyl het potloot telken reize van haar kragt verliest, dient men dezelve telkens fterker te drukken, en. naar rato langer daaronder laaten, zelfs kan een tekening van potloot, welke overgedrukt is, van een voorg, tekening ook gebruikt worden, om op de Plaat overtedrukken. Schoon het overgedrukte op de kopere plaas 'er ftevig genoeg opzit, om 'er niet van uitgewist te kunnen worden, als door aanhoudend fterk vryven, zoo kan men hetzelve 'er uit willende hebben, dit gedaan krygen met een doekje met Boom Oly.

Vergelijkbare documenten

VAN EENE ZELDZAAME NOG NIET BESCHREEVEN

VAN EENE ZELDZAAME NOG NIET BESCHREEVEN BESCHRYVING VAN EENE ZELDZAAME AFRIKAANSCHE NOG NIET BESCHREEVEN ~ A T - S 0 0. R T, GENAAMD DE BIZAAM~KAT, OP DE I{AAP DE GOEDE HOOP VALLENDE, En bewaard wordende in het MusEuM VAN ZYNE DOORLUCHTIGSTE