Voorwoord. Colofon. Stichting Antwoord Bedrijvenweg BK Andijk Postbus ZH Andijk

Transcriptie

1 Jaarverslag

2 Colofon Voorwoord Beste mensen, Stichting Antwoord Bedrijvenweg BK Andijk Postbus ZH Andijk E info@antwoord.org W Betalingen: NL66 ABNA Giften: NL98 INGB ANBI-verklaring Stichting Antwoord heeft de beschikking voor Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) ontvangen, waardoor giften aan Stichting Antwoord voor de belasting aftrekbaar zijn. U heeft het jaarverslag van Stichting Antwoord-activiteiten over het jaar 2016 in handen. Elke keer als ik een voorwoord voor het jaarverslag mag schrijven, sta ik even stil bij het feit dat het jaar zo snel voorbij is gegaan. Maar dat geldt lang niet voor iedereen. Ik denk aan de mensen in de gevangenis waar we werkzaam zijn. Of mensen die moeten knokken voor het dagelijks brood, maar die toch met blijdschap de Heere dienen in de kerk in hun woonomgeving. Het is soms ongelofelijk hoe veerkrachtig de mensen zijn. Ik denk dan met name aan vluchtelingen die in kampen leven en waar tijdens de zondagse diensten de Heer wordt geprezen. Als ik dat zie, voel ik me soms arm. Vorig jaar heeft Stichting Antwoord een heel aantal Bijbels mogen geven in een gemeente van de Masai in Tanzania waar 50 mensen geen geld hadden om een Bijbel te kunnen kopen. Dit waren voornamelijk vrouwen. Hun mannen gaan niet naar de kerk, want die hebben hun eigen god, vertelden die vrouwen. Ook zijn er weer honderden kinderen bereikt in Albanië met het Evangelie. Ik heb zelf meerder keren mogen zien hoe ouders ook zijn gaan geloven door hun kinderen. In Hongarije hebben we voor 100 arme kinderen uit Hongarije en Oekraïne vakantiekampen georganiseerd. Wat een zegen om te zien hoe die kinderen tijdens die vakantie eens niet hoeven te denken aan oorlog of armoede. De diaconietrainingen voor kerkleiders en gemeenteleden hebben een grote impact op het werk van de kerk onder de armen in en om de gemeenten. We zijn ontzettend dankbaar voor de staf en vrijwilligers van Stichting Antwoord die vaak tegen de stroom in zich inzetten om de mensen te bereiken met het Evangelie. Ontzettend bedankt daarvoor. We willen ook u bedanken voor uw support in welke vorm dan ook. We hopen dat u ons wil blijven ondersteunen om zo samen te investeren in het Koninkrijk van God. We kijken ernaar uit om ook in 2017 weer velen te mogen bereiken met het Evangelie van Jezus Christus. Namens het bestuur: Dirk Jan Groot Voorzitter Stichting Antwoord 2

3 Inhoudsopgave INHOUD VOORWOORD MISSIE EN VISIE BESTUUR EN MEDEWERKERS KWALITEIT EN PROFESSIONALITEIT COMMUNICATIE EN FONDSENWERVING KINDER- EN JEUGDWERK HULP AAN GEVANGENEN WIELEN VOOR HET WOORD TRAINING EN TOERUSTING PROJECTEN FINANCIEEL OVERZICHT 2016 CONTROLEVERKLARING ACCOUNTANT Missie en visie Onze oorsprong Op 22 oktober 1973 werd Stichting Antwoord opgericht door een aantal christenen die de nood van hun geloofsgenoten in het Oostblok wilden helpen verlichten. Vanaf het begin waren koeriers van Stichting Antwoord in staat christelijke lectuur en Bijbels achter het IJzeren Gordijn te smokkelen. Zo kon worden voorzien in de grote behoefte aan Bijbels. Het gebrek aan Bijbels en christelijke lectuur was de belangrijkste reden voor de oprichting van Stichting Antwoord. Onze missie anno nu Stichting Antwoord is een christelijke organisatie en ons doel is om de wereldwijde kerk/gemeente van Jezus Christus te laten groeien, bloeien en vrucht te laten dragen door: Het ondersteunen van projecten in plaatselijke gemeenten, waardoor deze gemeenten in staat zijn mensen met het Evangelie te bereiken. Het steun bieden voor de verkondiging van het Evangelie door toerusting van voorgangers en studenten tot krachtige en bijbelgetrouwe leiders. Het verspreiden van Bijbels, Kinderbijbels en andere christelijke lectuur in welke vorm ook. Het geven van hoop aan mensen die aan de rand van de samenleving leven. Onze visie Bij alle projecten die we ondersteunen, werken we samen met kerken ter plaatse. Onze jarenlange ervaring leert dat het werken met lokale gemeenten het meest effectief is. Stichting Antwoord neemt de lokale kerk serieus en helpt haar te groeien tot een volwassen en krachtige gemeenschap. Het Woord van God is het Krachtigste evangelisatiemiddel. Daarom willen we aan jong en oud Bijbels uitreiken om hen bekend te maken met Gods liefde voor de mensen. Omdat goed opgeleide voorgangers onmisbaar zijn voor een gezonde gemeente, ondersteunen we projecten waarin studenten en voorgangers getraind worden in leiderschap en bijbelkennis. Omdat het Evangelie echt voor iedereen is, willen we projecten ondersteunen die levensveranderend zijn. Evangelieverkondiging in gevangenissen is daarom een van onze kernprojecten. De voordelen van onze manier van werken zijn: 1. Groei : gemeenten evangeliseren en breiden zich uit 2. Zorgvuldigheid : mensen krijgen juiste en goede geestelijke nazorg 3. Praktisch : wij werken met minimaal budget en beperken tijdsverlies bij de projecten 4. Aansluiting : er zijn geen taal- en cultuurbarrières 3

4 Bestuur en medewerkers Het bestuur Voorzitter: dhr. D.J. Groot Andijk sinds 1998 Secretaris: dhr. D.J. Otte Lelystad sinds 2003 Penningmeester: Vacant Algemeen lid mevr. A. Menkveld Andijk sinds 2008 Algemeen lid dhr. P. Strijbis Broek op Langedijk gestopt juni 2016 Het bestuur nam in de zomer van 2016 afscheid van Peter Strijbis. Helaas is de functie van penningmeester nog vacant. Het bestuur kwam in 2016 zes keer bijeen. Het bestuur geeft support aan zijn directeur en medewerkers en is betrokken bij het maken van beleid, strategische en operationele planning. Het bestuur is een meedenkend en meelevend bestuur en waar mogelijk meewerkend en wordt aangesteld voor een onbepaalde termijn. De bestuursleden krijgen geen vergoeding. In 2016 werkten we met een vast team aan vaste krachten. Deze continuïteit bij alle primaire processen geeft rust in de organisatie waardoor de focus kan liggen op onze kernactiviteit, namelijk fondsenwerving voor projecten gericht op de verspreiding van het Evangelie. Nevenfuncties: de heren D.J. Groot en D.J. Otte en mevrouw A. Menkveld zijn werkzaam voor Stichting Dorcas. De heer P. Strijbis is directeur van H.A. Punt Systeem Bouw BV. Directie De directeur ontvangt jaarlijks een brutosalaris dat ruimschoots valt binnen de grenzen die de Commissie Wijffels in juni 2005 aan de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen heeft geadviseerd. Kwaliteit en professionaliteit Interne beheersing Jaarlijks wordt de begroting opgesteld door de directeur. De jaarbegroting wordt besproken in het bestuur en de definitieve begroting wordt door het bestuur vastgesteld en gepresenteerd in het jaarverslag. Daarnaast wordt het jaarplan opgesteld door de directeur. Bij elke bestuursvergadering worden de resultaten aan het bestuur gerapporteerd. Het bestuur bewaakt de voortgang van het jaarplan en de begroting en neemt waar nodig corrigerende maatregelen. Raad voor Financiële Betrouwbaarheid Stichting Antwoord laat zich elk jaar toetsen door de Raad voor Financiële Betrouwbaarheid (RfB). De RfB ziet erop toe dat elke aangesloten organisatie aan (potentiële) geldgevers op correcte en adequate wijze informatie verstrekt over het gevoerde financiële beleid. De RfB controleert of de informatie over fondsenwerving, inkomsten en uitgaven en inhoudelijk over de uitgevoerde en lopende projecten voldoende is om de lezer in staat te stellen zich hierover een eigen oordeel te vormen. Voor de RfB was 2016 een overgangsjaar. Zij stopt en in 2017 voeren we het CBF-Keurmerk. Jaarlijkse controle Stichting Antwoord hecht veel waarde aan kwaliteit en professionaliteit. Om die reden worden risico s zo veel mogelijk afgedekt en worden controles uitgevoerd. De beoordeling van het functioneren van de organisatie vindt plaats door een jaarlijkse controle door een registeraccountant. De bevindingen van de controle over 2016 in dit jaar verslagjaar zijn met het bestuur besproken en waar nodig zijn maatregelen getroffen om risico s in de toekomst te minimaliseren. Tevens worden er lokale controles uitgevoerd in de projectlanden. Vrijwilligers In september hebben we er een kantoorvrijwilliger bijgekregen die zeer nauwgezet onze database bijhoudt. Een zeer waardevolle bijdrage werd geleverd door een professional die op vrijwillige basis vermogensfondsen met projectvoorstellen heeft aangeschreven. Dit leverde vaak direct resultaat op. 4

5 Communicatie en fondsenwerving Fondsenwerving Stichting Antwoord heeft in 2016 een aantal nieuwe initiatieven opgezet. Bijvoorbeeld: Mailingen Onze achterban informeren wij met nieuwsbrieven, maar we gaan wel meer variëren. In 2016 hebben wij drie nieuwsbrieven verstuurd en nog twee aanvullende losse mailingen. Ook zijn we actiever geworden met ingen om onze achterban te informeren en te mobiliseren. Nieuwe website In juli werd de nieuwe website gelanceerd. De oude website voldeed niet meer. Met de nieuwe website kunnen bezoekers online doneren en gaan we meedoen met digitale fondsenwerving. Kerken: werken aan bewustwording van het thema zending Steeds meer kerken weten ons te vinden voor een themadienst of presentatie. Ook werd er hard gewerkt om bij zendingscommissies aan te schuiven. We hebben als Stichting Antwoord ook een duidelijke boodschap voor kerken om meer werk te maken van discipelschap van christenen in Nederland. Hiermee geven we vorm en inhoud aan bewustwording rondom het thema zending en evangelisatie. Het team van vaste medewerkers: Van links naar rechts: René Timmerman (directeur), Annemieke Schutte (office manager) en Jan van den Haak (controller) Stage Een studente van het Evangelisch College heeft gewerkt aan de MissieMeter. Een tool om kerken te helpen om het missionaire bewustzijn te meten, daaraan onderwijs te koppelen en de gemeente te vormen. Hier hangt ook een verdienmodel aan: we bieden deze dienst tegen een vergoeding aan, dat weer ten goede komt aan onze projecten in het buitenland. De eerste stappen zijn in 2016 gezet. In 2017 wordt deze tool verder ingezet. Netwerkorganisatie Stichting Antwoord wordt steeds meer een netwerkorganisatie. Met enkele ZZP ers die gerichte opdrachten kunnen uitvoeren, werken we zo aan de kwaliteit van onze uitingen en zorgen we voor een soepele bedrijfsvoering. 5

6 H Kinder en jeugdwerk Al sinds het begin van haar bestaan, verspreidt Stichting Antwoord kinderbijbels. Regelmatig zien we dat de kinderbijbels en de dagboekjes die we uitgereikt hebben, letterlijk zijn stukgelezen door zowel kinderen als ouders. We vinden het iedere keer weer geweldig om te zien dat vaak via de kinderen ook de ouders bereikt worden met de bevrijdende boodschap van het Evangelie. Kinderen en volwassenen komen tot geloof en ontvangen daardoor het rijkste geschenk dat er is: Jezus. Stichting Antwoord heeft in samenwerking met lokale partners de afgelopen jaren de Ontdekkingsbijbel in negen talen uitgegeven met een oplage van meer dan exemplaren. Hetzelfde geldt voor het kinderdagboekje. Herdrukken vinden nu plaats omdat de vraag nog steeds groot is. Stichting Antwoord blijft daarom doorgaan met het verspreiden van deze uitgaven. Wielen voor het woord Elk jaar krijgen we één of twee containers met lectuur uit Amerika. De inhoud van zo n container heeft een waarde van ongeveer 3 à USD. De container zit vol met Bijbels, kinderbijbels, bijbelstudiemateriaal, traktaten en naslagwerken. Dit materiaal gaat naar kerken, bijbelstudiegroepen, evangelisatiecomités en scholen. Het is geweldig om te zien hoe het materiaal aan onder andere de kinderen wordt uitgereikt. Al het materiaal wordt eerst gesorteerd op onderwerp en leeftijd. Het materiaal maakt altijd grote indruk op de vrijwilligers die meehelpen met het uitdelen. Het enthousiasme is groot. In 2015 hebben we een container rechtstreeks van Amerika naar Mozambique vervoerd, eerst met een boot over zee en vervolgens nog met een vrachtwagen; we noemen het Wielen voor het Woord. Hulp aan gevangenen Training en toerusting Stichting Antwoord heeft zich vanaf het begin ingezet voor gevangenen. Tot 1990 was dit vooral voor gevangenen die om hun geloof werden vervolgd. Stichting Antwoord bezocht familie van de gevangenen en ondersteunde hen waar mogelijk. Na de revolutie in Oost-Europa bleef Stichting Antwoord betrokken bij de hulp aan gevangenen. Momenteel is Stichting Antwoord werkzaam in gevangenissen in Rusland, Oekraïne en Tanzania. De activiteiten zijn vooral evangeliseren, opzetten van bijbelstudiegroepen, vieringen, counseling, uitreiken van artikelen van persoonlijke verzorging en voorbereiding van gevangenen op de terugkeer in de maatschappij om recidive tegen te gaan. Stichting Antwoord gelooft in de kracht van de lokale kerk en in het versterken van de capaciteit van kerken zodat deze zich kunnen vermenigvuldigen en hun gegeven taak naar behoren gaan uitvoeren. Het gaat dan met name om het toerusten van de kerkleiders. Daarom richt de pijler van Training en toerusting zich op het ondersteunen van trainingen voor (potentiële) kerkleiders, evangelisten en andere kerkelijke werkers. Zij vergroten zo hun vaardigheden en kennis voor hun kerk. Kerkleiders worden ook getraind in financieel management, verschillende bedieningen zoals jeugd- en kinderwerk, in discipelschap, pastoraat, evangelisatie en hiv/aids-bewustwording. Deze pijler richt zich ook op het opleiden van nieuwe kerkelijke leiders. Zij hebben nog geen gemeente, maar hun lokale kerk heeft hun gevraagd een theologische studie te volgen. Ook het ondersteunen van evangelisten die kerken trainen in hun evangelisatie-activiteiten en het vervolgens stichten van nieuwe kerken, horen onder deze pijler thuis. 6

7 Arabische kinderbijbels In 2016 ontving Stichting Antwoord gelden uit een fonds om Arabische kinderbijbels aan te kunnen schaffen. Via diverse contacten in Egypte, Irak, Libanon en Syrië werden verzoeken gedaan voor kinderbijbels. Vandaar dat de al in verschillende talen verschenen Ontdekkingsbijbels nu in het Arabisch werd aangekocht. De Bijbels zijn verschenen in een oplage van stuks en werden via verschillende (zondagsschool-)programma s met kinderen verspreid. Bijzonder was dat we de mogelijkheid hadden de Bijbels ook te verspreiden onder Syrische en Irakese kinderen die gevlucht zijn voor al het geweld in hun woongebied. Ik bezocht geen bijbelclub en ik wilde de Bijbel ook helemaal niet lezen. Maar toen kreeg ik een Ontdekkingsbijbel. Ik zag alle mooie plaatjes. En toen begon ik ook te lezen. Elke dag opnieuw. Ik vind het prachtig: de verhalen en de plaatjes! Door de plaatjes snap ik de verhalen ook veel beter. In het begin hielp mijn moeder mij met lezen. Maar nu kan ik het zelf. Ik wil jullie bedanken. Omdat jullie voor Bijbels sparen, kan ik nu dagelijks in mijn Bijbel lezen! Anoniem getuigenis vanuit Egypte in verband met de veiligheid van de kinderen. 7

8 Kinderevangelisatie Albanië Dit is het tweede jaar dat we in 30 dorpen in Albanië (nieuw geselecteerd aan het begin van de projectperiode in dorpen waar weinig tot geen kerkelijke activiteiten georganiseerd worden) met teams van vrijwilligers kinderprogramma s doen om kinderen toegang te geven tot Gods Woord. In sommige gebieden was het voor de kinderen de eerste keer dat er met hen gesproken werd over en uit de Bijbel. In het project dat Stichting Antwoord samen met een lokale organisatie uitvoert, maakt de Albanese Ontdekkingsbijbel een belangrijk onderdeel uit. Nabijgelegen kerken zorgden voor de opvolging van de evangelisatieactiviteiten in de dorpen door blijvend contact te houden met de kinderen. Voordat de teams hun activiteiten in de dorpen uitvoeren, worden ze getraind en worden uiteraard ook de lokale kerken actief in de voorbereiding betrokken. Het christelijke radiostation van de partnerorganisatie faciliteert ook dat de kinderen in de uitzendingen hun beleving van de Bijbel komen vertellen. De uitzendingen worden zo opgezet dat ze aantrekkelijk zijn voor kinderen. In 2016 werden ruim 350 Bijbels verspreid, werden 10 evangelisatie-evenementen georganiseerd, en werd er een driedaagse training georganiseerd om de capaciteit van de kinderwerkers te vergroten. Deze training werd bijgewoond door 20 leiders. De Albanese Ontdekklingsbijbel is de enige kinderbijbel in Albanië en speelt daarmee een sleutelrol in onze kinderevangelisatieactiviteiten. Devis is een jongen van 14 jaar. Een paar neven van Devis vertelden hem verhalen over de Here Jezus toen hij 8 jaar was. Davis vertelt: In het begin ging ik met mijn neven mee naar de kerk omdat het leuk was om daar te zijn. Ik speelde met de andere kinderen die daar ook waren. Totdat ik de verhalen van Jezus meer ging begrijpen. En ik wilde steeds meer over Hem horen. Iedere dag luisterde ik naar de kinderprogramma s van Radio Emanuel. Mijn geloof groeide steeds dieper. Ook heb ik mijn broer gevraagd om met mij mee te gaan naar de activiteiten in de kerk. We gingen ook samen in de Ontdekkingsbijbel lezen. Dit was het mooiste cadeau dat ik ooit heb gehad! Elke dag voordat we gaan slapen lezen we uit de Bijbel. Ik wil elk kind aanmoedigen om de Bijbel te lezen, naar de kerk te gaan en naar de radio te luisteren. Ik ben gelukkig want mijn beste vriend is Jezus. 8

9 Kindervakantiekamp Hongarije Twee weken vakantie voor Oekraïense kinderen uit arme gezinnen en kinderen die slachtoffer zijn van het oorlogsgeweld Kinderen in Oekraïne wonen en leven vaak onder erbarmelijke omstandigheden zoals zeer slechte huisvesting, te weinig eten, geen stromend water of een eigen bed om in te slapen. Gezinnen hebben vaak slechts de beschikking over één kamer. Meer dan kinderen zijn verdreven van huis en haard. Voor de meeste mensen is er geen werk en alcoholisme is een veel voorkomend probleem. De kinderen hebben vaak niets om naar uit te kijken. De financiële crisis in Oekraïne heeft onder meer geleid tot veel gezinsproblemen en een hoog percentage drugs- en alcoholverslaafden. Het land telt een steeds groter aantal sociale wezen : kinderen die door hun ouders zodanig werden verwaarloosd dat ze door de staat in een kindertehuis of kostschool zijn geplaatst. Als de kinderen een jaar of 16 zijn, moeten ze het tehuis verlaten. Vaak zijn ze totaal niet voorbereid om op eigen benen te staan en is er niemand op wie zij kunnen terugvallen. Veel van deze kinderen zijn ook emotioneel beschadigd. Ze vormen een gemakkelijk doelwit voor de criminele wereld of de prostitutie. Volgens Unicef hebben meer dan kinderen te lijden onder het conflict in Oekraïne. Een derde van die groep, zo'n kinderen, leven met een trauma en hebben psychische hulp nodig. De organisatie roept alle partijen in het conflict daarom op een veilige doorgang van humanitaire hulp te garanderen. De meeste kinderen die getroffen zijn, wonen vooral vlak bij de frontlinie in Oost-Oekraïne en in gebieden die niet door de regering worden gecontroleerd. Volgens andere bronnen wonen er meer dan kinderen verspreid over het land Internal displaced children. Minstens één op de vijf scholen is beschadigd of verwoest. Vorig jaar werden meer dan 20 kinderen gedood en meer dan 40 anderen raakten gewond. Hieronder waren 28 slachtoffers van landmijnen en explosieven. Ook werd de uitbraak van polio in Oekraïne bevestigd, 19 jaar nadat het land poliovrij was verklaard. Verbetering lijkt niet op komst, aldus Unicef. De gebrekkige toegang tot gezondheidszorg en het gebrek aan medicijnen verhogen bovendien het risico op het uitbreken van meer ziektes, zegt Unicef. Zolang het conflict blijft voortduren, moeten we deze kinderen dringend te hulp schieten om tegemoet te komen aan hun fysieke en psychologische behoeften. In 2016 heeft Stichting Antwoord, samen met Dorcas Hongarije, de kerk in Debrecen en in Oekraïne voor 100 kinderen uit Oekraïne een geweldige vakantie georganiseerd. De impact in het leven van deze kinderen was groot. Ouders van deze kinderen vertelden ons dat hun kinderen anders terug kwamen dan dat ze heengingen. 9

10 Gevangenenzorg Rusland Gevangenenzorg Oekraïne Met twee verschillende partnerorganisaties in Rusland werden ook in 2016 weer gedetineerden bezocht mede met de inzet van vrijwilligers uit verschillende kerken. Voor gevangenen waarmee persoonlijk contact is gelegd of die deelnemen aan evenementen georganiseerd door de kerken, is het regelmatige contact met de projectmedewerkers en vrijwilligers een welkome afwisseling op hun dagelijks leven. Voor veel van hen zijn de bemoedigende woorden en het in gesprek gaan over geloof van groot belang. Helaas was het aantal contacten met gevangenen in 2016 opvallend minder omdat de medewerking van autoriteiten in het geven van toestemming voor bezoek en organisatie van bijeenkomsten minder soepel was dan andere jaren. Bovendien werden er minder pakketten verspreid omdat de overheid in verband met een anti-corruptie campagne binnen het gevangeniswezen geen toestemming gaf aan de partners om materiële hulp te geven aan de gedetineerden. Vanwege achterblijvende activiteiten in de regio Saratov, door eerder vermelde redenen, werd met de partner in Noord-Ossetië afgesproken in een aantal nieuw te bezoeken gevangenissen materiële ondersteuning te geven. Bovendien werd een aantal bibliotheken ingericht met Bijbels, bijbelstudiemateriaal en allerlei boeken die gevangenen kunnen voorbereiden op hun integratie na detentie. In 2016 werden 15 gevangenissen bezocht. Er was contact met ruim gevangenen waarvan sommige op wekelijkse en andere op maandelijkse basis. 370 gevangenen ontvingen materiele ondersteuning / kerstpakketten. Verder werden 19 exgedetineerden begeleid bij het vinden van onderdak, het verkrijgen van identiteitspapieren, ontvingen ze persoonlijke begeleiding, pastorale zorg en hulp bij het vinden van werk. 10 Met twee verschillende partnerorganisaties in Oekraïne (Krivoy Rog en Lutsk) werd in 2016 samengewerkt ten behoeve van pastorale zorg en materiele ondersteuning voor gevangenen. In gevangenissen organiseerden de partnerorganisaties, kerken en diverse vrijwilligers persoonlijke contacten met gevangenen, leidden ze bijbelstudiegroepen en kregen zij permissie voor het organiseren van massabijeenkomsten in gevangenissen om Gods woord onder de aandacht te brengen. Dit werd onder meer gedaan door het organiseren van concerten. Beide partnerorganisaties leggen zich er ook op toe om op kleine schaal ex-gedetineerden te begeleiding bij hun integratie in de maatschappij. Sommige gevangenen hebben een lange detentie achter de rug en om optimaal hun weg te vinden in de maatschappij is goede begeleiding belangrijk. Zo wordt er onderdak voor hen geregeld en mogelijk contact met kerken in hun eigen leefomgeving gezocht. Dit laatste is erg belangrijk om te voorkomen dat ex-gedetineerden terugvallen in de criminaliteit. Verder worden door een partner ook de gezinnen van gevangenen bezocht en ondersteund. Een van de partners meldde dat in de gevangenis waar ze werken de gedetineerden nu een mobiele telefoon mogen gebruiken zodat ze als ze behoefte hebben aan contact, de partner kunnen benaderen. Vanwege de viering van 500 jaar Reformatie in 2017, heeft de Oekraïense overheid samen met Protestantse kerkelijke vertegenwoordigers besloten hier ook in Oekraïne een invulling aan te geven. Naar aanleiding hiervan meldt een van de partners dat de toestemming van overheidswege voor gevangenisbezoeken gemakkelijker wordt gegeven en dat het introduceren van nieuwe vrijwilligers voor gevangenisbezoek ook gemakkelijker is geworden. Aan massabijeenkomsten namen gedetineerden deel. Aan kleinschalige activiteiten namen 80 gedetineerden deel. Er werden 48 gezinnen bezocht en er werden 14 ex-gedetineerden begeleid.

11 Gevangenenzorg Tanzania 2016 was het laatste jaar van de twee projecten die Stichting Antwoord al enige jaren steunde via haar partnerorganisatie in Tanzania die zich met veel toewijding inzet om pastorale zorg te bieden aan gevangenen. Vrijwilligers van plaatselijke kerken hebben toegang tot de gevangenissen en kunnen in gesprek gaan met gedetineerden over geloofszaken. Elk jaar opnieuw zijn we dankbaar voor de toestemming die de lokale autoriteiten/gevangenisdirectie weer geven aan de partner. In de meeste van de bezochte gevangenissen zijn bijbelstudiegroepen opgezet die geleid worden door gevangenen die hiervoor toegerust zijn en die hiervoor meer dan gemotiveerd zijn. 30 bijbelstudiegroepen die bezocht werden door ruim gevangenen konden voorzien worden van Bijbels en bijbelstudieboeken. De groepsleiders worden toegerust door plaatselijke kerken. Verder stelde de partnerorganisatie ook aan andere geïnteresseerde gedetineerden Bijbels en geschikte studiematerialen beschikbaar. Dit betrof ruim gedetineerden. Evangelisatie Ethiopië Ook in 2016 ging onze lokale partnerorganisatie met veel verve aan de slag om in gebieden in Ethiopië kerken te motiveren en toe te rusten om mensen actief met Gods goede nieuws te bereiken. De geselecteerde gebieden zijn afgelegen en veel mensen hebben nog geen kennis gemaakt met het Evangelie. Onze partner haalt de Bijbel aan en meldt ons : de velden zijn wit om te oogsten. Dit betekent dat er een grote bereidheid is om Jezus Christus te leren kennen en aan te nemen. De partnerorganisatie rust evangelisten toe om campagnes op te zetten. Hier worden lokale kerken bij betrokken. We zien dat kerken die voorheen niet of minder zendingsgericht waren hierdoor toch zo gedreven worden dat ze enthousiast deze verantwoordelijkheid overnemen. In gebieden met weinig kerken worden nieuwe kerken gesticht en worden deze in het begin begeleid. Zo werden er in kerken getraind, 15 nieuwe kerken gesticht, 20 zendelingen toegerust en werden meer dan mensen bereikt met het Evangelie. In het westen van Ethiopië werkt Israel Kolil. Hij is lid van de Berta-stam en evangelist via onze partner. Hij deelt het volgende met ons: Ik heb een training gevolgd om evangelist te worden om mijn stamleden over de liefde en genade van Jezus Christus te vertellen. De meesten van hen volgen een andere wereldgodsdienst en hebben nog nooit van het reddende Evangelie van Jezus Christus gehoord. Na de training, ontving ik een fiets. U moest eens weten wat een fiets voor mij en mijn werk allemaal betekent! Alle kilometers lopend afleggen is echt veel te zwaar. Door een fiets heb ik meer tijd en energie om te evangeliseren! We mochten de afgelopen maanden al 200 mensen vertellen over het Evangelie. Elke dag komen er mensen tot geloof en tot de erkenning dat Jezus Christus Heer is. Israel Kolil (uiterst rechts) met enkele nieuwe broeders en zusters van de Berta-stam! 11

12 Wielen voor het woord Voor het tweede jaar achter elkaar was Mozambique de bestemming van de container uit de Verenigde Staten met Bijbels en diverse bijbelse materialen, christelijke boeken en seminarieboeken. Een Portugees-sprekende natie, maar omdat de organisatie die de materialen ontvangt en verspreidt onder geïnteresseerde kerken, missionarissen, universiteiten, gevangenisbibliotheken inricht enzovoorts, dichtbij Zimbabwe gelegen is, worden ook daar materialen verspreid. Zimbabwe is Engels- De rol van de Engelse taal Portugees is de belangrijkste taal in Mozambique. Maar jongeren hebben een betere kans op een baan als zij ook Engels spreken. Door bijbelstudies in het Engels (met vertaling) te geven, werken zij gelijk aan hun Engelse taalvaardigheid. Pastor Raivaque Razao (foto) is zichtbaar blij met de studiebijbels. Na de gift van 800 Bijbels kan de kerk Embaixada de Jesus Cristo eindelijk (Engelstalige) bijbelstudies verzorgen. Raivaque Razao is pastor van de kerk Embaixada de Jesus Cristo in Chimoio (Mozambique). Deze kerk werd enkele jaren geleden gesticht en is sindsdien zeer snel gegroeid. Zij ontvingen in februari 2016 van Stichting Antwoord 800 Bijbels en meer dan 600 boeken over zingeving en levensvorming. En toch was dit niet voldoende. Want op dit moment telt de gemeenschap broeders en zusters. En groeit nog steeds De vraag naar het Evangelie voor alleen al deze kerk blijft enorm. sprekend en het overtollige/tweedehands maar toch goede materiaal is in het Engels, waardoor hier ook een grote interesse is. Bovendien zijn er ook internationale kerken en bijbelscholen waar Engels gesproken wordt. Daarnaast gaf onze contactpersoon aan dat met name jonge Mozambikaanse mensen veel interesse hebben in Engelstalige christelijke materialen. 12

13 Training en toerusting Kenia Dit project loopt voor het derde jaar en zal medio 2017 afgerond worden. Het project is gericht op capaciteitsversterking van plaatselijke kerken in de regio Katangi. Voorgangers en andere mensen met een leidinggevende positie in de kerken van verschillende denominaties worden door verschillende trainingen toegerust om hun gemeente beter te dienen en om als gemeente vervolgens ook de gemeenschap optimaal te dienen en de gewenste rol als kerk beter in te nemen. Er waren mooie resultaten zichtbaar in Zo werden er 7 nieuwe kerken gesticht, 2 meer dan gepland en werden kerken actief in het counsellen van mensen besmet met hiv/aids. In de regio Katangi was de aandacht hiervoor tot die tijd zeldzaam. Een ander positief gevolg van de trainingen is dat kerken in de regio Katangi actiever met elkaar zijn gaan samenwerken, bijvoorbeeld in het organiseren van verschillende (evangelisatie-) activiteiten. Ruim mensen konden als nieuwe gemeenteleden toegevoegd worden aan kerken. 43 kerken hebben zich actiever en toegerust toegelegd op counselling aan hiv/aidspatiënten. 100 voorgangers namen deel aan de trainingen. Ann Wambua kreeg via haar voorganger een voorlichtingstraining over hiv/aids. Dit is haar verhaal. Voordat ik meer leerde over hiv/aids wist ik wel dat dit een dodelijke ziekte is. Ik dacht dat hiv/aids een vloek was en dat je eenvoudig besmet kunt raken. Als ik mensen met deze ziekte ontmoette, hield ik dus altijd veel afstand omdat ik dacht dat ik ziek zou worden als ik bijvoorbeeld naast hen zou zitten, of een zieke zou groeten. Dit zijn woorden van Ann Wambua (19) uit het dorp Nthambaani in Kikesa. Door haar onwetendheid zei zij tegen zieke mensen dat zij hun medicijnen niet moesten innemen, omdat Ann dacht dat zij hierdoor juist sneller zouden sterven. Net als zo veel anderen had Ann nooit eerder voorlichting gekregen over deze vreselijke ziekte. De informatie uit de training die Ann uiteindelijk via haar voorganger kreeg, luchtte haar erg op. Ze ontdekte dat haar vooroordelen onjuist waren. Ik kreeg de mogelijkheid om de echte feiten te leren over hiv/aids. Deze ziekte kan met de juiste medicijnen net zo goed worden behandeld als bijvoorbeeld malaria. Ik leerde het belang in te zien van het toedienen van medicijnen, waardoor mensen die de ziekte hebben langer kunnen leven. En het raakt mij enorm dat baby s van geïnfecteerde ouders gezond geboren kunnen worden! Geweldig! Ann is erg dankbaar dat ze zo veel over hiv/aids heeft kunnen leren en ze kijkt nu heel anders tegen zieke mensen en hun levensomstandigheden aan. Door de kennis die zij heeft opgedaan, zijn nu ook de andere vrouwen in haar dorp bereikt. Hierdoor komt de plaatselijke kerk tot haar bestemming en wordt zij een lichtend voorbeeld in de maatschappij. 13

14 Bijbelschoolstudenten Soedan Stichting Antwoord is dankbaar dat ze kan meewerken aan de groei van kerken in Soedan. De kerken liggen onder vuur en alle steun die ze kunnen krijgen om hun bediening te kunnen blijven uitvoeren, is welkom! Zoals al enige jaren het geval is, heeft Stichting Antwoord ook dit jaar de studie van 14 bijbelschoolstudenten in Soedan mogelijk gemaakt. Deze studenten volgen een curriculum dat twee jaar duurt. Stichting Antwoord ondersteunt dus zowel eerstejaars als tweedejaars studenten (respectievelijk 9 en 5 studenten). De meeste studenten waren al actief in de kerk maar dankzij deze theologische studie kunnen ze nu ook op professionele wijze invulling geven aan hun toekomstige leidinggevende taken. Deze Bijbelschool in Soedan is volledig afhankelijk van buitenlandse financiële steun. Ik heb geleerd hoe ik bijbelgetrouwe preken moet maken, student S.J. Ik heb veel geleerd op de bijbelschool. Ik heb geleerd hoe ik het Woord van God moet bestuderen en hoe ik bijbelgetrouw mijn preken moet voorbereiden. Ik gebruik voor de achtergronden van de Bijbelteksten diverse Bijbelse naslagwerken. Door de Bijbelse talen te leren, kan ik beter de Bijbelse betekenis van teksten uitleggen. Dit alles helpt mij om goed onderwijs in mijn kerk te geven en hoe ik met anderen kan communiceren. Door de studie kan ik ook beter mijn tijd verdelen tussen mijn studie en mijn gezinsleven. Ik kan jonge mensen helpen bij het studeren en leren begrijpen van de bijbel. Ik ben betrokken bij het programma van zowel zondagsschool voor de jongste kinderen als de tieners. 14

15 Gemeente-opbouw Egypte In 2016 werd een jaar lang een initiatief gesteund van een organisatie die zich met een speciaal ontwikkeld curriculum richtte op het toerusten van christen-ouders. Het curriculum dat gebruikt werd heette Building Healthy Families. Het doel was dat zij zo beter hun gezinnen, hun kerk en uiteindelijk hun hele omgeving kunnen dienen. De belangrijkste doelstelling was om 200 kernleiders toe te rusten om uiteindelijk wekelijks 800 andere ouders te begeleiden. Deze 800 ouders konden vervolgens hun rol als ouders in het kerk- en gemeenschapsleven beter invullen. De kernleiders werden begeleid door 35 voorgangers uit verschillende kerken. Een moeder in die aan het programma heeft meegedaan, vertelt: Ik ben echt heel erg blij dat door Building Healthy Families mijn visie op mijn gezin is veranderd. Ik weet nu veel beter hoe ik met mijn man en kinderen om moet gaan. Ik heb geleerd dat het goed is dat er privacy is als ik met mijn man praat. En als het over mijn gezin gaat, is het belangrijk dat ik niet overal mijn ouders bij betrek. Building Healthy Families is een zegening voor ons huisgezin. Hierdoor beseffen we de kracht van ons gezinsgebed en hoe deze gebeden vrede brengen en veiligheid voor ons gezin en huis. 15

16 Financieel overzicht 2016 BALANS PER 31 DECEMBER 2016 (in euro's) 31 december december 2015 ACTIVA VASTE ACTIVA Materiële vaste activa VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Totaal PASSIVA RESERVES EN FONDSEN Reserves Contuïteitsreserve Projectreserve Bestemmingsreserve - - Algemene reserve Fondsen Bestemmingsfonds SCHULDEN Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal

17 STAAT VAN BATEN EN LASTEN BATEN 2016 begroting Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Subsidies van overheden Rentebaten en baten uit beleggingen Overige baten Som der baten LASTEN Besteed aan de doelstellingen Bewustwording Kinder- en Jeugdwerk Training en Toerusting Hulp aan Gevangenen Wielen voor het Woord Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten acties derden Kosten verkrijging subsidies overheden Kosten verkopen Beheer en administratie Kosten beheer en administratie Overige lasten Som der lasten SALDO VAN BATEN EN LASTEN

18 RESULTAAT BESTEMMING 2016 en 2015 De resultaten 2016 resp.2015 zijn als volgt bestemd: Projectreserve - - Projectreserve 1,5% van inkomsten projecten - - Bestemmingsreserve - - Algemene reserve Bestemmingsfonds Met ingang van 2012 wordt de opbouw van de projectreserve middels 1,5% van de inkomsten voor projecten vanuit het resultaat gerealiseerd. Gelet op de hoogte van de projectreserve is besloten om in 2016 geen toevoeging te doen aan de projectreserve. Doelbestedingspercentage van de baten: 2016 begroting Bestedingen aan doelstelling/totale baten 87,1% 79,0% 88,9% Doelbestedingspercentage van de lasten: Bestedingen aan doelstellingen/totale lasten 84,0% 79,0% 90,5% Fondsenwervingspercentage Kosten eigen fondsenwerving (incl. verkopen)/baten eigen fondsenwerving 10,9% 14,0% 6,8% Beheerskostenpercentage Kosten beheer en administratie/totale lasten 3,2% 4,2% 1,9% 18

19 TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2016 ACTIVA Materiële vaste activa Het verloop in het verslagjaar is als volgt: Onroerende zaken Inventaris Auto Totaal Aanschafwaarde per 31 december Gecumuleerde afschrijvingen 31 december Boekwaarde per 31 december Investeringen Afschrijving Aanschafwaarde desinvesteringen Afschrijving op desinvesteringen Mutaties boekjaar Aanschafwaarde per 31 december Gecumuleerde afschrijvingen 31 december Boekwaarde per 31 december DE WOZ waarde ultimo 2016 van het bedrijfspand te Andijk bedraagt De waarde is verlaagd van na bezwaar van onze kant. De afschrijvingen zijn berekend naar de volgende percentages: Onroerende zaken (vanaf 2004) 0% Inventaris 20-25% Auto 30% Wat de specificatie bedrijfsvoering/doelstelling betreft, wordt aan met betrekking tot de onroerende zaken 66,67% toegerekend aan de bedrijfsvoering en 33,33% aan de doelstelling. Voor de inventaris wordt 85% toegerekend aan de bedrijfsvoering en 15% aan de doelstelling. Voor de auto wordt 50% toegerekend aan de bedrijfsvoering en 50% aan de doelstelling. 31 december december 2015 Materiële vaste activa bestemd voor bedrijfsvoering Materiële vaste activa bestemd voor doelstelling Totaal Voorraden 31 december december 2015 Voorraden bestemd voor bedrijfsvoering Voorraden bestemd voor doelstelling - - Totaal

20 Vorderingen en lopende activa 31 december december 2015 Overige vorderingen en overlopende activa Depotbedragen Vooruitbetaalde kosten Diverse vorderingen Totaal Liquide middelen 31 december december 2015 ABN-AMRO Bank ING Kas Totaal De saldi zijn direct opeisbaar. 20

21 Passiva Reserves en fondsen 31 december december 2015 Reserves Continuïteitsreserve Saldo per 1 januari Mutatie boekjaar - - Saldo per 31 december Projectreserve Saldo per 1 januari Mutatie boekjaar - - Saldo per 31 december Algemene reserve Saldo per 1 januari Uit resultaatbestemming, verlies Saldo per 31 december De Continuïteitsreserve, met een maximum van , is in het leven geroepen als reserve voor het waarborgen van de continuiteit van de operationele activiteiten. De Projectreserve kan worden gebruikt voor onvoorziene omstandigheden en/of bij achterblijven van de fondsenwerving voor de projecten. Vanaf 2012 wordt jaarlijks besloten of vanuit het resultaat 1,5% van de inkomsten voor projecten wordt gedoteerd. Volgens Richtlijn 650 mogen geen directe vermogensmutaties plaatsvinden. Gelet op de hoogte van de projectreserve is besloten om in 2016 geen toevoeging te doen. De Algemene reserve heeft als doel om eventuele operationele tekorten in de toekomst op te kunnen vangen. 21

22 Fondsen Bestemmingsfonds Dit betreft specifiek voor projecten ontvangen giften en overige baten, die nog niet zijn besteed. De stand per einde 2016 en 2015 was nihil. Indien na afloop van een project een permanent overschot resteert, is slechts het bestuur gerechtigd daar een andere bestemming aan te geven. Langlopende schulden 31 december december 2015 Hypothecaire geldleningen Stand per 1 januari Aflossingen in boekjaar Volgend boekjaar af te lossen (opgenomen onder kortlopende schulden) Stand per 31 december De hypothecaire geldlening bestaat uit twee delen van oorspronkelijk groot en De rente is een vast percentage van respectievelijk 4,95% (vast tot 31 maart 2017) en 4,7% (vast tot 30 juni 2017) per jaar. De aflossing bedraagt respectievelijk per jaar. Als zekerheid voor de leningen is voor circa eerste en tweede hypotheek verstrekt op het onroerende goed te Andijk. Het deel van de leningen dat na vijf jaar nog dient te worden afgelost bedraagt Kortlopende schulden 31 december december 2015 Crediteuren Aflossingsverplichting 2016 resp 2015 hypothecaire lening Loonheffingen en sociale lasten Vakantiegeldverplichtingen Overige nog te betalen kosten Rekening-courant Stichting Dorcas Aid International Totaal

23 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2016 BATEN Baten uit eigen fondsenwerving 2016 begroting Donaties en giften Sponsoring Nalatenschappen Goederen om niet (twee resp. een container) Verkoop goederen Inkoop goederen Totaal Baten uit acties van derden Subsidies van overheden Rentebaten en baten uit beleggingen Overige baten Som der baten De baten namen af door minder ontvangen Goederen om niet (één tegenover twee containers met goederen). Ook de nalatenschappen en de Baten uit acties van derden waren lager. 23

24 LASTEN Lasten eigen organisatie 2016 begroting Salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Overige personeelskosten Huisvestingskosten Communicatiekosten Algemene promotiekosten Algemeen beheer Autokosten Afschrijvingen Totaal Het aantal betaalde fte's over 2016 bedraagt 1,6. Het salaris incl. vakantiegeld van de directeur (1 fte) bedraagt

25 Bestedingen projecten 2016 begroting Bewustwording Kinder- en Jeugdwerk (2015 incl. besteding van speciale giften) Training en Toerusting Hulp aan Gevangenen Wielen voor het Woord ( containers met boeken/bijbels) Totaal Specificatie en verdeling kosten naar bestemming Bestemming Doelstelling Werving baten Beheer Totaal Begroting Bewust- Kinder- en Training en Hulp aan Wielen voor Eigen Acties Verkoop en Lasten wording Jeugdwerk Toerusting Gevangenen het Woord fondsenwerving derden Administratie Afdrachten projecten Personeelskosten Huisvestingskosten Communicatiekosten Algemene promotiekosten Algemeen beheer Autokosten Afschrijvingen Totaal uitvoeringskosten Totaal uitvoeringskosten De projectuitgaven waren lager dan begroot. Dat komt voor het overgrote deel door koersverschillen. Projectbegrotingen worden in lokale valuta opgesteld en bestedingen vinden plaats in de diverse landen in de plaatselijke valuta. Door de sterke Euro en de vaak zwakkere andere valuta, worden projectdoelstellingen gehaald met een in Euro s lager budget. Een andere, maar niet zo vaak voorkomende reden voor lagere projectuitgaven is, dat geplande activiteiten niet konden worden uitgevoerd. Dit komt soms voor bij gevangenenzorgprojecten als de directie van een plaatselijke gevangenis niet mee wil werken aan onze projectactiviteiten. 25

26 Totaal besteed aan de doelstellingen begroting Bewustwording activiteiten/projecten uitvoeringskosten eigen organisatie Totaal Kinder- en Jeugdwerk activiteiten/projecten uitvoeringskosten eigen organisatie Totaal Training en Toerusting activiteiten/projecten uitvoeringskosten eigen organisatie Totaal Hulp aan Gevangenen activiteiten/projecten uitvoeringskosten eigen organisatie Totaal Wielen voor het Woord activiteiten/projecten uitvoeringskosten eigen organisatie Totaal Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten acties derden Kosten verkrijging subsidies overheden Kosten verkopen Totaal Beheer en administratie Kosten beheer en administratie Overige lasten Rentelasten Bijzondere baten en lasten Totaal Som der lasten RESULTAAT

27 Toelichting op de gerealiseerde versus begrote opbrengsten en kosten De baten over 2016 waren circa 50,000 hoger dan begroot. De waarde van de ontvangen goederen om niet (bijbels en ander boeken) was circa hoger dan begroot. In 2016 is één zending Bijbels en boeken als bate verantwoord,die we naar Afrika hebben kunnen verzenden. De andere baten waren lager. Door zuinige beleidsvoering waren de kosten over het algemeen lager dan begroot en lager dan die over In de begroting is onder de huisvestingskosten opgenomen i.v.m. vervanging van de kozijnen. Uiteindelijk zal de vervanging hiervan plaatsvinden in Kasstroomoverzicht Kasstromen uit operationele activiteiten: Resultaat Bij: afschrijvingen Veranderingen in werkkapitaal: Afname/toename Bestemmingsfonds Afname/toename kortlopende vorderingen en overlopende activa Afname/toename kortlopende schulden Afname/toename voorraad Kasstromen uit investeringsactiviteiten: Investeringen Desinvesteringen Afname schulden op lange termijn Liquide middelen per 31 december Liquide middelen per 1 januari Toename/afname

28 Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening Alle bedragen zijn in euro s vermeld, tenzij anders aangegeven. Ontvangsten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Opbrengsten vanwege giften en donaties worden verantwoord op het moment van ontvangst. Giften waarvoor een overeenkomst is afgesloten, worden opgenomen op het moment dat de overeenkomst de verschuldigdheid bepaalt. Nalatenschappen worden verantwoord op het moment dat de omvang betrouwbaar vastgesteld kan worden. Giften in natura worden gewaardeerd tegen waarde in het economisch verkeer. De opbrengsten van verkochte artikelen worden verantwoord in het jaar van levering van de artikelen. Kosten worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarop zij betrekking hebben. 28

29 Begroting 2017 Baten - Giften en overige baten Goederen om niet Lasten Directe projectuitgaven Salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Overige personeelskosten Huisvestingskosten Communicatiekosten Algemene promotiekosten Algemeen beheer Overige kosten Overschot Andijk, 20 juni 2017 R. Timmerman Directeur 29

30 OVERIGE GEGEVENS 1. CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: het bestuur van Stichting Antwoord Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2016 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van Stichting Antwoord te Andijk gecontroleerd. Naar ons oordeel geeft de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Antwoord per 31 december 2016 en van het resultaat over 2016 in overeenstemming met de in Nederland geldende RJ- Richtlijn 650 Fondsenwervende instellingen. De jaarrekening bestaat uit: 1. de enkelvoudige balans per 31 december 2016; 2. de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2016; en 3. de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie 'Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening'. Wij zijn onafhankelijk van Stichting Antwoord zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Kruisweg 629, 2132 NB Hoofddorp Postbus 438, 2130 AK Hoofddorp T (020) E info@actan.nl I Beconnummer Kamer van Koophandel Betrouwbaar Ondernemend Verstand van Zaken