BESTEMMINGSPLAN STAATSLIEDENBUURT. GEMEENTE SLIEDRECHT vastgesteld 13 december ruimte voor ideeën

Transcriptie

1 BESTEMMINGSPLAN STAATSLIEDENBUURT GEMEENTE SLIEDRECHT vastgesteld 13 december 2016 ruimte voor ideeën

2

3 Staatsliedenbuurt

4 Inhoudsopgave Bijlagen bij de toelichting 3 Bijlage 1 en 1A Akoestisch onderzoek, Aantal hogere waarden 4 Bijlage 2 Verkennend bodemonderzoek 97 Bijlage 3 en 3A Externe Veiligheid, Quickscan Externe Veiligheid 220 Bijlage 4 Milieuzonering 278 Bijlage 5 Luchtkwaliteit 283 Bijlage 6 Gezondsheidseffectscreening 288 Bijlage 7 Archeologisch bureauonderzoek 294 Bijlage 8 IVO Archeologie 314 Bijlage 9 Watertoets 348 Bijlage 10 en 10A Flora en fauna quickscan, Flora en fauna vervolgonderzoek 352 Bijlage 11 Nota inspraak en overleg 383 Bijlage 12 Nota van wijzigingen 404 (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

5 Bijlagen bij de toelichting (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

6 Bijlage 1 en 1A Akoestisch onderzoek, Aantal hogere waarden (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

7 Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 19 januari 2016

8 Projectgegevens Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt Sliedrecht Opdrachtgever Contactpersoon Wissing B.V. De heer P. Kalsbeek Werknummer 1502H040 Datum 19 januari 2016

9 Inhoudsopgave blz. 1. Inleiding Wettelijk kader Wet geluidhinder Hogere waardebeleid gemeente Sliedrecht Bouwbesluit Uitgangspunten geluidberekeningen Gehanteerde gegevens Berekeningsmethoden geluidbelastingen Berekeningswijze geluidbelastingen Berekeningsresultaten Bestemmingsvlakken Benodigde hogere waarden Mogelijke verkavelingsopzet Conclusies Inhoudsopgave bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Overzicht wegverkeersgegevens Overzicht rekenmodellen Berekende geluidbelastingen bestemmingsvlakken Berekende geluidbelastingen mogelijke verkavelingsopzet

10 1. Inleiding Het voornemen is om de woonwijk Staatsliedenbuurt in Sliedrecht te herstructureren. In totaal zijn 540 woningen in deze wijk aanwezig, waarvan 428 huurwoningen zijn. Het plangebied van het bestemmingsplan beperkt zich tot de woningblokken gelegen tussen De Savornin Lohmanlaan en de Talmastraat. In dit gebied worden 215 woningen gesloopt en worden er ongeveer 160 teruggebouwd. Dit betekent dat het woningaantal in de woonwijk met 55 woningen afneemt. Om de herstructurering mogelijk te maken wordt het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt voor Wissing opgesteld. In de onderstaande afbeelding is een uitsnede van de verbeelding weergegeven. Afbeelding 1: Uitsnede verbeelding bestemmingsplan Staatsliedenbuurt (d.d. 21 juli 2015). Wet geluidhinder De Wet geluidhinder verlangt inzicht in de akoestische effecten bij de realisatie van nieuwe geluidgevoelige objecten, zoals woningen. Met de herstructurering van de Staatsliedenbuurt worden woningen gerenoveerd en worden woningen gesloopt en herbouwd. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

11 Het plangebied van de herstructurering is gelegen binnen de zone van de Rijksweg A15 en de route Deltalaan - Thorbeckelaan. Daardoor is een onderzoek naar wegverkeerslawaai benodigd. In het kader van een goede ruimtelijke ordening zijn de omliggende 30 km/uur-wegen meegenomen in het onderzoek, zoals De Savornin Lohmanlaan. Daarnaast is het plangebied gelegen in de onderzoekszone van de Betuweroute, waardoor een onderzoek naar railverkeerslawaai noodzakelijk is. Het plangebied is niet gelegen in binnen de onderzoekszone van een gezoneerde industrieterrein. Om deze reden is een onderzoek naar industrielawaai niet aan de orde. Leeswijzer In de volgende hoofdstukken worden achtereenvolgens voor de aspecten wegen railverkeerslawaai het wettelijk kader, de uitgangspunten van de berekening, de berekeningsresultaten en de conclusies behandeld. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

12 2. Wettelijk kader 2.1. Wet geluidhinder Onderzoekszone wegverkeerslawaai Behalve langs 30 km/uur-wegen en woonerven bevindt zich overeenkomstig artikel 74 Wgh aan weerszijden van een weg een zone waarbinnen akoestisch onderzoek moet worden uitgevoerd. Voordat nieuwe woningen binnen deze zone kunnen worden geprojecteerd dient te worden onderzocht of aan de normen van de Wgh wordt voldaan. De zonebreedte is afhankelijk van het aantal rijstroken en van de aard van de omgeving (stedelijk of buitenstedelijk gebied). De definities van stedelijk en buitenstedelijk gebied zijn opgenomen in artikel 1 Wgh. Deze definities luiden: - stedelijk gebied: het gebied binnen de bebouwde kom (bepaald door komgrensborden) met uitzondering van het gebied binnen de zone van een autoweg of autosnelweg; - buitenstedelijk gebied: het gebied buiten de bebouwde kom en het gebied binnen de bebouwde kom dat is gelegen binnen de zone van een autoweg of autosnelweg. Gelet op het voorgaande bevindt zich langs de Rijksweg A15 een zone van 400 meter (2x2 rijstroken, buitenstedelijk gebied). Langs de route Deltalaan - Thorbeckelaan is een zone aanwezig van 200 meter (2x1 rijstrook, stedelijk gebied). Deze zone wordt gemeten vanaf de buitenste begrenzing van de buitenste rijstrook. Onderzoekszone railverkeerslawaai Langs een aantal spoorwegen zijn zones aangewezen waarbinnen akoestisch onderzoek moet worden verricht. De breedte van de zone is afhankelijk van hoogte van het geluidproductieplafond op de referentiepunten. Volgens artikel 1.4a van het Besluit geluidhinder (Bgh) bedraagt de zone, ter hoogte van het plangebied, van de Betuweroute en de Merwede-Lingelijn samen, 600 meter. Deze zone is gemeten vanuit de buitenste spoorstaaf. Normstelling In het geval nieuwe geluidgevoelige objecten, zoals woningen, kunnen worden gerealiseerd binnen een zone van een weg of een spoorlijn, dan mag de geluidbelasting niet meer bedragen dan de voorkeurswaarde. Indien de geluidbelasting hoger is dan de voorkeurswaarde moeten er maatregelen worden getroffen om hieraan alsnog te kunnen voldoen. Blijkt dat niet mogelijk te zijn of op zwaarwegende bezwaren te stuiten van stedenbouwkundige, verkeerskundige, landschappelijke of financiële aard dan is het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Sliedrecht (het college van Sliedrecht) bevoegd tot het vaststellen van hogere waarden. In de Wet geluidhinder is voor situaties die voorzien in de herbouw van bestaande geluidgevoelige bestemmingen een aparte norm voor de maximale ontheffingswaarde opgenomen. Om van deze vervangende nieuwbouwregeling gebruik te mogen maken zijn twee voorwaarden verbonden. Deze voorwaarden zijn dat: - de stedenbouwkundige functie/structuur niet ingrijpend mag wijzigen; - het aantal geluidgehinderden niet wezenlijk mag toenemen bij toetsing op bouwplanniveau van maximaal 100 woningen. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

13 Op grond van het bovenstaande zijn er drie aspecten van belang voor de beoordeling of sprake is van vervangende nieuwbouw Wgh. Er moet sprake zijn van een bestaande geluidgevoelige bestemming en er moet voldaan worden aan de twee genoemde voorwaarden. Met de herstructurering worden nieuwe woningen gerealiseerd waar volgens het vigerende bestemmingsplan 1 e herziening woongebied reeds een woonbestemming aanwezig is. Bij de herstructurering worden alleen grondgebonden woningen gesloopt en worden ook hoofdzakelijk grondgebonden woningen in een soortgelijke verkavelingsopzet als de bestaande teruggebouwd. Daarnaast neemt bij de herstructurering het woningaantal af ten opzichte van de huidige situatie. Geconcludeerd wordt dat gebruik kan worden gemaakt van de maximale ontheffingswaarden voor vervangende nieuwbouw in de zin van de Wgh. In tabel 1 is aangegeven wat de voorkeurswaarde en de maximale ontheffingswaarde is voor de nieuw te bouwen woningen voor de herstructurering, rekening houdend met vervangende nieuwbouw. Tabel 1: Normstelling wegen railverkeerslawaai voor vervangende nieuwbouw. Bron Voorkeurswaarde Maximale ontheffingswaarde Wegverkeerlawaai - Rijksweg A15 - gemeentelijke wegen 48 db (art. 82, lid 1 Wgh) 48 db (art. 82, lid 1 Wgh) 63 db (art. 83, lid 6 Wgh) 68 db (art. 83, lid 5 Wgh) Railverkeerlawaai 55 db (art. 4.9, lid 1 Bgh) 68 db (art Bgh) Reductie geluidbelastingen wegverkeerslawaai Op grond van de verwachting dat de geluidproductie van motorvoertuigen in de toekomst afneemt, mogen de berekende geluidbelastingen op de gevels worden gereduceerd. Vanaf 1 juli 2012 moet worden gerekend met het vernieuwde Reken- en meetvoorschrift geluid (RMG 2012). De resultaten zijn, voor wegen met een rijsnelheid van 70 km/uur, in veel situaties 1 tot 2 db hoger dan berekend met het oudere reken- en meetvoorschrift. Deze hogere geluidbelasting veroorzaakt extra belemmeringen voor nieuwbouwplannen. Met de toekomstige invoering van Swung-2 wordt de maximale waarde voor geluidgevoelige bestemmingen langs wegen met een snelheid vanaf 70 km/uur versoepeld. De versoepeling heeft als gunstig effect dat daarmee ook de hiervoor genoemde extra belemmeringen voor de woningbouw door de hogere berekende geluidniveaus met het RMG 2012 grotendeels worden voorkomen. Deze eventuele belemmeringen zijn dus tijdelijk van aard en daarom ongewenst. De tijdelijke extra belemmeringen worden zoveel mogelijk voorkomen door een aanpassing van de aftrek artikel 110g Wgh. Dit gebeurd door de toe te passen aftrek, voor wegen met een snelheid vanaf 70 km/uur, bij een geluidbelasting van 1 of 2 db boven de maximale ontheffingfswaarde, respectievelijk 1 en 2 db te verhogen. Zo werkt deze aanpassing in de praktijk hetzelfde als het verhogen van de maximale waarde. Het betreft een aanpassing van artikel 3.4 uit het RMG2012 die vanaf 20 mei 2014 van kracht is geworden. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

14 In het onderstaande overzicht is aangegeven welke reductie is toegepast: - de resultaten van de route Deltalaan - Thorbeckelaan en de omliggende 30 km/uur-wegen zijn gereduceerd met 5 db; - de resultaten van de Rijksweg A15 zijn met 2 db gereduceerd voor zover de geluidbelasting zonder correctie kleiner of gelijk is aan 55 db of groter is dan 57 db is; - de resultaten van de Rijksweg A15 zijn met 3 db gereduceerd voor zover de geluidbelasting zonder correctie 56 db is; - de resultaten van de Rijksweg A15 zijn met 4 db gereduceerd voor zover de geluidbelasting zonder correctie 57 db is Hogere waardebeleid gemeente Sliedrecht De gemeente Sliedrecht heeft nadere criteria en voorwaarden gesteld bij het verlenen van hogere waarden. Deze criteria/voorwaarden zijn vastgelegd in het Beleid Hogere Grenswaarden, Wet geluidhinder gemeente Sliedrecht, welke in werking is getreden op 12 februari De doelstelling en de hoofdlijnen van het geluidbeleid zijn vastgelegd in het (concept) Milieubeleidskader annex milieu-uitvoeringsprogramma Sliedrecht De gemeente Sliedrecht zet in op het verbeteren van het akoestisch woon- en leefklimaat in Sliedrecht door het oplossen van bestaande situaties, het voorkomen dat nieuwe geluidhinder ontstaat en het verbeteren van de kwaliteit van de buitenruimte. Om hieraan een bijdrage te leveren wordt gewerkt aan de volgende opgaven: - het inzichtelijk maken van de akoestische situatie conform het Besluit Omgevingslawaai; - beleid ten aanzien van hogere waarden: uitgangspunt bij het verlenen van hogere grenswaarden is dat in principe geen hogere waarden worden verleend boven 65 db; in het Actieplan richtlijn Omgevingslawaai is 65 db bepaald als plandrempel en als saneringsgrens voor Sliedrecht.; doel is bestaande situaties met geluidbelasting boven die 65 db te saneren; door de bovengrens te beperken tot 65 db wordt het ontstaan van nieuwe saneringssituaties voorkomen en wordt aangesloten bij eerdergenoemd Actieplan. In uitzonderlijke gevallen, zoals bijv. bij vervangende nieuwbouw is het mogelijk gemotiveerd af te wijken van dit uitgangspunt - beleid ten aanzien van geluidgevoelige bestemmingen. Inzet hierbij is met een goede ruimtelijk vormgeving tenminste een gevel van een nieuw te bouwen geluidgevoelige bestemming te laten voldoen aan de voorkeursgrenswaarde van de afzonderlijke bronnen uit de Wet geluidhinder. In dat beleid is aangegeven dat het verlenen van hogere waarden mogelijk is in het geval geluidreducerende maatregelen onvoldoende doeltreffend zijn of stuit op bezwaren van stedenbouwkundige, verkeerskundige, vervoerskundige, landschappelijk of financiële aard. Aanvullende voorwaarden zijn afhankelijk van de optredende geluidklasse. In de volgende tabel zijn de verschillende geluidklasse beschreven. Tabel 2: Geluidklassen op basis van geluidbelasting. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

15 Geluidklasse Wegverkeerslawaai* Spoorweglawaai Rustig < 48 db < 55 db Onrustig db db Zeer onrustig db db Lawaaiig db db * De toegestane reductie volgens artikel 110g Wgh wordt toegepast. De gemeente Sliedrecht stelt hogere waarden vast indien, ondanks de hogere geluidbelasting als gevolg van wegen railverkeerslawaai, een aanvaardbaar akoestisch klimaat wordt gerealiseerd, waarbij de volgende eisen betrekking hebben op de volgende aspecten: - geluidluwe zijde: - geluidluwe buitenruimte; - woningindeling en gebruik van de woning: - cumulatie bij berekening geluidluwe zijde: - afschermende werking: - uitzonderingen. Geluidluwe zijde Woningen dienen in principe een geluidluwe zijde te krijgen (zie hierna) ook andere geluidgevoelige gebouwen krijgen in principe een geluidluwe zijde. Woningen met een dove gevel of vliesgevel dienen altijd over een geluidluwe zijde te beschikken. Onder een geluidluwe zijde wordt het volgende verstaan: - de geluidbelasting op de gevel van de geluidluwe zijde is minder of gelijk aan de voorkeursgrenswaarde. - indien sprake is van meerdere soorten geluidbronnen (weg, spoor en/of industrie), is de geluidbelasting voor elke bron minder of gelijk aan de betreffende voorkeurwaarde (op cumulatie van verschillende bronnen wordt hieronder apart ingegaan). - op sterk geluidbelaste locaties waarbij sprake is van een lawaaiige geluidbelasting (zie tabel 2) ten gevolge van meer dan één geluidbron op meer dan een gevel is de bovenstaande doelstelling moeilijk te realiseren; in dat geval is de geluidbelasting aan de geluidluwe zijde ten minste 10 db/db(a) lager dan de geluidbelasting van de hoogst geluidbelaste zijde; de geluidluwe zijde valt dan in de geluidklasse onrustig of lager (zie tabel 2). - een geluidluwe zijde kan ook bestaan uit een bouwkundige maatregel zoals een loggia of een serre. Geluidluwe buitenruimte - een buitenruimte (om te verblijven) bij een woning is in beginsel niet gelegen aan de hoogst belaste zijde. - het geluidniveau in de buitenruimte van de woning mag (indien gelegen aan de bronzijde) niet meer dan 5 db hoger zijn dan de geluidbelasting op de als geluidluw aangemerkte gevel. Deze eis geldt voor maximaal één buitenruimte per woning. - ook bij andere geluidgevoelige gebouwen wordt naar een geluidluwe buitenruimte gestreefd, dit is echter geen eis. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

16 - indien geen geluidluwe buitenruimte mogelijk is, kunnen serres of afsluitbare balkons (loggia s) worden toegepast. Woningindeling en gebruik van de woningen - elke woning bevat ten minste één slaapkamer die niet aan de hoogst geluidbelaste zijde is gesitueerd. Bij voorkeur wordt de helft van de geluidgevoelige ruimtes of de helft van het oppervlak van alle geluidgevoelige ruimtes samen niet aan de hoogst geluidbelaste zijde gesitueerd. - voor zover relevant, geldt dat op eenzelfde wijze voor andere geluidgevoelige bebouwing: in scholen het merendeel van de leslokalen aan de luwe zijde etc. Cumulatie bij berekening geluidluwe zijde De Wgh stelt dat alleen hogere waarden kunnen worden toegekend indien de gecumuleerde geluidbelasting niet leidt tot een onaanvaardbare geluidbelasting. - indien de geluidbelasting van ten minste één geluidbron in de hoogste geluidklasse valt (de klasse lawaaiig ), dan worden de geluidbelastingen van alle bronnen en bronsoorten gecumuleerd; - indien geen van de geluidbelastingen in de hoogste geluidklasse vallen, maar ten minste één geluidbelasting in de op-één-na-hoogste klasse (de klasse zeer onrustig ), dan worden de geluidbelastingen alleen per bronsoort gecumuleerd. - indien alle geluidbelastingen in de laagste geluidklasse vallen (de klasse onrustig ), dan is geen inzicht in de gecumuleerde geluidbelasting vereist. Afschermende werking - indien sprake is van de hoogste of op-één-na-hoogste geluidklasse ( lawaaiig of zeer onrustig ), dan wordt de eerstelijns bebouwing ten opzichte van de bron zodanig gesitueerd dat zij bijdraagt aan de afscherming van het erachter gelegen gebied. - de afschermende werking voor de achterliggende bebouwing moet worden aangetoond. De geluidbelasting in de 2e rij woningen ligt waar mogelijk onder de voorkeurwaarde. - deze eisen gelden ook voor andere geluidgevoelige gebouwen. Uitzonderingen - Algemene uitzondering: voor de gemeentelijke eisen geldt: indien er fundamentele en gemotiveerde bezwaren van stedenbouwkundige, volkshuisvestelijke of milieuhygiënische aard zijn, kan het college van burgemeester en wethouders besluiten dat de eisen niet gelden. In dat geval nemen burgemeester en wethouders een nadere motivering op bij het besluit tot het verlenen van hogere waarden. - Specifieke uitzonderingen: bij niet zelfstandige woonruimten (bejaardenwoningen, studentenwoningen) zijn de richtlijnen voor woningindeling niet van toepassing. Wel dient op gebouwniveau ten minste 50% van de woningen niet te zijn gesitueerd aan de hoogst geluidbelaste zijde. - Vervangende nieuwbouw: voor woningen binnen de bebouwde kom, die dienen ter vervanging van bestaande woningen of andere geluidgevoelige bestemmingen (vervangende nieuwbouw), geldt voor wegverkeerslawaai een afwijkende, hogere uiterste grenswaarde. Op deze woningen zijn de in dit hoofdstuk genoemde eisen onverminderd van toepassing Bouwbesluit 2012 Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

17 In het Bouwbesluit 2012 is aangegeven wat de karakteristieke geluidwering moet zijn om een binnenwaarde, bij gesloten ramen, te garanderen voor verblijfsgebieden van een nieuw te bouwen woning. De geluidbelasting door wegen railverkeerslawaai mag in verblijfsgebieden (gebruiksgebied of een gedeelte daarvan voor het verblijven van personen) niet hoger zijn dan 33 db. Daarbij geldt een minimale eis van 20 db. Voor wat betreft de renovatie van een bestáánde woning is volgens het Bouwbesluit 2012 aan te merken als het verbouwen van een bouwwerk. Voor die woningen hoeft de karakteristieke geluidwering van de gevels niet beter te zijn dan het rechtens verkregen niveau (artikel 3.5). Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

18 3. Uitgangspunten geluidberekeningen Hierna worden de uitgangspunten voor de berekeningen van het wegen railverkeerslawaai beschreven. Het gaat om de gehanteerde gegevens en de gebruikte berekeningsmethode Gehanteerde gegevens Wegverkeersgegevens Vanaf 1 juli 2012 zijn emissieplafonds (Geluidproductieplafonds GPP) langs hoofdinfrastructuur vastgesteld. De Rijksweg A15 valt onder deze hoofdinfrastructuur. Voor deze rijksweg zijn de verkeersgegevens in het centrale emissieregister vastgelegd die moet worden gebruikt in dit akoestisch onderzoek. In het emissieregister is voor de Rijksweg A15 het gebruik voor het peiljaar 2008 vastgelegd. De geluidbelasting wordt op basis van dit gebruik bepaald. Daarbij wordt 1,5 db bij de berekende waarde opgeteld. Deze 1,5 db kan worden gezien als werkruimte voor Rijkswaterstaat. De benodigde verkeersgegevens voor de gemeentelijke wegen, de route Deltalaan - Thorbeckelaan en De Savornin Lohmanlaan, zijn afkomstig uit de Regionale Verkeersmilieukaart Drechtsteden. Deze gegevens betreffen het prognosejaar 2025 en zijn aangeleverd door de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid. Voor de Cort van der Lindenlaan en de Talmastraat zijn geen gegevens in de Regionale Verkeersmilieukaart Drechtsteden opgenomen. Voor deze wegen is voor de etmaalintensiteit aangenomen dat deze niet meer bedraagt dan 500 motorvoertuigen per etmaal. Voor de verdeling en samenstelling van het verkeer is aangenomen dat deze gelijk zijn als die voor De Savornin Lohmanlaan. Een overzicht van de gehanteerde wegverkeersgegevens voor de onderzochte wegen zijn opgenomen in bijlage 1 Overzicht wegverkeersgegevens. Railverkeersgegevens Vanaf 1 juli 2012 zijn emissieplafonds (Geluidproductieplafonds GPP) langs hoofdinfrastructuur vastgesteld. De Betuweroute en de Merwede-Lingelijn valt onder deze hoofdinfrastructuur. Voor deze spoorlijnen zijn de railverkeersgegevens in het centrale emissieregister vastgelegd die moet worden gebruikt in dit akoestisch onderzoek Berekeningsmethoden geluidbelastingen De gehanteerde rekenmodellen zijn opgenomen in de bijlage 2 Overzicht rekenmodellen. Weg- en railverkeerslawaai Voor de bepaling van de geluidbelastingen door het wegen railverkeer zijn berekeningen uitgevoerd met Standaardrekenmethode 2 overeenkomstig het Reken- en meetvoorschrift geluid De Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid heeft voor het gehele Drechtstedengebied een 3D-omgevingsmodel beschikbaar. Door de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid is een akkoord gegeven voor het gebruik van dat 3D-omgegevingsmodel voor de akoestische berekeningen. In het reken- Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

19 model zijn geluidbronnen (wegen), bodemgebieden (akoestisch hard/zacht), objecten (gebouwen/schermen enz.), hoogtelijnen en toetspunten ingevoerd. Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van het rekenprogramma Geomilieu, versie Bodemgebied Voor de bodemgebieden is ervoor gekozen om de akoestisch harde gebieden (zoals verharding en water) te modelleren (Bf=0). De niet gemodelleerde bodemgebieden zijn zodoende akoestisch zacht (Bf=1). Met betrekking tot wegverkeerslawaai dient een bodemfactor van 0,5 te worden aangehouden in het geval een (tweelaags) ZOAB-verharding aanwezig is. Op de Rijksweg A15 is een ZOABverharding aanwezig, waardoor een Bf van 0,5 aangehouden voor de Rijksweg A15. Reflectie In de ontwikkelde rekenmodellen voor wegverkeers-, railverkeers- en industrielawaai is rekening gehouden met de reflectie van geluid als gevolg van de bebouwing, zoals beschreven in het RGM Berekeningswijze geluidbelastingen Bij toetsing aan de grenswaarden voor wegen railverkeerslawaai wordt in de Wgh gewerkt met een gemiddelde etmaalwaarde van het geluidniveau (Lden) over alle perioden, te weten de dagperiode (van tot uur), de avondperiode (van tot uur) en de nachtperiode (van tot uur) van een jaar. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

20 4. Berekeningsresultaten De geluidbelastingen zijn berekend ter plaatse van de woonvlakken waarbinnen de woningen worden gerealiseerd van model 3. Daarnaast zijn de geluidbelastingen berekend ter plaatse van de noordelijk plangrens. In bijlage 3 zijn de berekende geluidbelastingen per geluidbron en de cumulatie daarvan weergegeven ter plaatse van de woonvlakken waarbinnen de nieuwe woningen worden gerealiseerd. In bijlage 4 is een overzicht gegeven van de berekende cumulatieve geluidbelasting vanwege wegverkeerslawaai ter plaatse van bestaande woningen. Hierna worden de resultaten kort besproken. Omdat de definitieve verbeelding van het bestemmingsplan tot op heden niet voorhanden is, zijn eventueel te treffen geluidreducerende maatregelen niet in dit onderzoek doorgerekend. Bij het definitieve akoestisch onderzoek dient dit wel in het onderzoek te worden betrokken Bestemmingsvlakken Op de hierna besproken berekende geluidbelastingen is reeds rekening gehouden met de toegestane geluidreductie overeenkomstig artikel 110g Wgh. Voor de herstructurering is een verbeelding opgesteld. In deze verbeelding is een globale woonbestemming (W-2) opgenomen waarbinnen de nieuwe woningen worden gerealiseerd. Op de grens van de bestemming W-2 is de geluidbelasting berekend. In bijlage 3 is een overzicht van de berekende geluidbelasting op de bestemming W-2 opgenomen. Rijksweg A15 Door het verkeer op de Rijksweg A15 is een geluidbelasting berekend die varieert van 42 db tot maximaal 58 db. Dit betekent dat voor een gedeelte van de bestemming W-2 de voorkeurswaarde wordt overschreden, maar de maximale ontheffingswaarde van 63 db niet. De overschrijding van de voorkeurswaarde bevindt zich op de gehele noorden westzijde en het noordelijke gedeelte van de oostzijde van de bestemmingsvlakken. Gelet op de resultaten vallen de geluidbelastingen vanwege het verkeer op de Rijksweg A15 in de geluidklasse rustig, onrustig, en zeer onrustig. Op de Rijksweg A15 is reeds een geluidreducerende ZOAB-verharding aanwezig. Tevens zijn ten zuiden van de Rijksweg A15 reeds geluidsschermen aanwezig met een hoogte van circa 5 meter. Aangezien er reeds geluidreducerende bron- en overdrachtsmaatregelen aanwezig zijn, zijn in dit onderzoek geen nadere berekening naar bron- en overdrachtsmaatregelen uitgevoerd. Dit betekent dat het vaststellen van een hogere waarden voor het verkeer op de Rijksweg A15 noodzakelijk is om op de locatie woningen te realiseren. Route Deltalaan - Thorbeckelaan Vanwege het verkeer op deze route bedraagt de maximale geluidbelasting 60 db op de grens van de bestemming W-2. Dit betekent dat de voorkeurswaarde wordt overschreden, maar de maximale ontheffingswaarde van 68 db niet. De overschrijding van de voorkeurswaarde bevindt zich in het zuidelijke deel van de bestemmingsvlakken. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

21 Gelet op de resultaten vallen de geluidbelastingen op de zuidzijde van de bestemmingsvlakken in de geluidklasse lawaaiig. Voor het overige gedeelte bevindt de geluidbelasting zich in de geluidklasse rustig en onrustig. Op de route Deltalaan Thorbeckelaan is reeds het geluidreducerende wegdek dunne deklaag type A aanwezig. Het oprichtingen van een geluidsscherm in een stedelijke situatie, zoals de onderhavige situatie, is niet gewenst. Daarnaast levert het bij de aantakkingen geluidlekken op en kan het leiden tot verkeersonveilige situatie. Om die reden wordt het realiseren van een geluidsscherm niet reëel geacht. Het doorrekenen van geluidreducerende maatregelen zijn dan ook niet in dit onderzoek meegenomen. Om voorgaande redenen zijn geluidmaatregelen niet in dit onderzoek betrokken. Daardoor is het vaststellen van een hogere waarden voor het verkeer op de route Deltalaan - Thorbeckelaan noodzakelijk om de woningen te realiseren. Omliggende 30 km/uur-wegen In het kader van een goede ruimtelijke ordening is het verkeer op de omliggende 30 km/uurwegen meegenomen, te weten De Savornin Lohmanlaan, de Cort van der Lindenlaan en de Talmastraat. Voor dergelijke wegen is toetsing aan de grenswaarden uit de Wgh niet van toepassing, maar om een indicatie te geven van de berekende geluidbelastingen is wel aangehaakt aan de grenswaarden uit de Wgh. Uit het onderzoek blijkt dat het verkeer op deze wegen leidt tot een maximale geluidbelasting van 53 db. Deze maximale geluidbelasting is hoger dan de voorkeurswaarde, maar lager dan de maximale ontheffingswaarde voor gezoneerde wegen. Omdat de Wgh niet van toepassing is voor deze wegen, is het vaststellen van hogere waarden niet aan de orde. De geluidbelasting is hoger dan de voorkeurswaarde op de noord-, oosten westzijde van het plangebied, oftewel aan de zijde van de 30 km/uur-wegen. Gelet op de resultaten is deze geluidbelasting op de bestemmingsvlakken te kenmerken als rustig en onrustig. Betuweroute / Merwede - Lingelijn Door het railverkeer op de Betuweroute en de Merwede-Lingelijn zijn ter plaatse van de bestemmingsvlakken geluidbelastingen berekend variërend van 40 db tot maximaal 49 db. De voorkeurswaarde van 55 db wordt niet overschreden, waardoor het vaststellen van hogere waarden niet benodigd is voor railverkeerslawaai Benodigde hogere waarden Omdat het treffen van geluidreducerende maatregelen niet reëel is, is het vaststellen van hogere waarden benodigd zijn om de nieuwe woningen van de herstructurering te kunnen realiseren. Het aantal vast te stellen hogere waarden voor de Rijksweg A15 en de route Deltalaan - Thorbeckelaan dient in het besluit hogere waarden te worden aangegeven. In het hogere waarde beleid van de gemeente Sliedrecht is aangegeven dat hogere waarden worden vastgesteld in het geval het akoestisch klimaat aanvaardbaar wordt geacht. In de volgende tabel is aangegeven welke geluidklasse per bronsoort er optreedt. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

22 In het hogere waarde beleid van de gemeente Sliedrecht is aangegeven dat hogere waarden worden vastgesteld in het geval het akoestisch klimaat aanvaardbaar wordt geacht. Voor de Rijksweg A15 zijn de woningen gelegen in de geluidklasse onrustig en zeer onrustig. Voor de route Deltalaan - Thorbeckelaan zijn de geluidbelastingen in de geluidklasse onrustig en lawaaiig in te delen. De vast te stellen hogere waarden zijn in de onderstaande tabel weergegeven. Omdat de definitieve verkaveling nog niet bekend is, is veiligheidshalve een marge van 1 db aangehouden. Tabel 3: Overzicht vast te stellen hogere waarden. Bron Hogere waarde Aantal Rijksweg A15 54 db 59 db 100 woningen 60 woningen Route Deltalaan - Thorbeckelaan 53 db 61 db 10 woningen 50 woningen Op basis van het gemeentelijke hogere waarden beleid dienen de woningen te beschikken over een geluidluwe zijde. Voor de woningen in de geluidklasse onrustig en zeer onrustig is sprake van een geluidluwe gevel als de cumulatieve geluidbelasting (met reductie) niet hoger is als de voorkeurswaarde van 48 db (wegverkeerslawaai). Voor de geluidklasse lawaaiig is sprake van een geluidluwe gevel als de geluidbelasting aan de geluidluwe zijde ten minste 10 db lager is dan de hoogst geluidbelaste zijde. In de verdere uitwerking van het definitieve verkavelingsplan dient rekening te worden gehouden met de nadere voorwaarden uit het gemeentelijke hogere waarden besluit. Deze zijn opgesomd in paragraaf 2.2 van dit rapport. Het ontwerpbesluit tot vaststelling hogere waarden moet gelijktijdig met het ontwerpbestemmingsplan Staatsliedenbuurt ter inzage worden gelegd. Deze hogere waarden worden door het college van Sliedrecht vastgesteld. Opgemerkt wordt dat als de definitieve verkavelingsopzet bekend is, een nader akoestisch onderzoek uitgevoerd dient te worden naar de exacte geluidbelastingen vanwege het wegverkeer op de nieuwe woningen. De verplichting tot het uitvoeren van het nader akoestisch onderzoek naar wegverkeerslawaai dient in het bestemmingsplan Staatliedenbuurt te worden gewaarborgd. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

23 4.3. Mogelijke verkavelingsopzet Naast de verbeelding van het bestemmingsplan is ook een mogelijke verkavelingsopzet aangeleverd, welke door Wissing is opgesteld. Op afbeelding 2 is de mogelijke verkavelingsopzet weergegeven. Afbeelding 2: Mogelijke verkavelingsopzet herstructurering Staatsliedenbuurt. De nieuwe woningen zijn op afbeelding 2 met licht- en donkerblauw aangegeven. De groene woningen zijn de te renoveren/handhaven woningen. Voor deze mogelijke verkavelingsopzet zijn de geluidbelastingen berekend. In bijlage 4 van dit rapport is een overzicht van de resultaten opgenomen. Op de volgende afbeelding is aangegeven binnen welke geluidklasse de nieuwe woningen vallen. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

24 Afbeelding 3: Overzicht geluidklasse mogelijke verkavelingsopzet. Uit de berekende geluidbelastingen ter plaatse van een mogelijke verkaveling blijkt dat op één bouwstrook na de nieuwe woningen niet beschikken over een geluidluwe zijde. Wel beschikt een groot deel van de nieuwe woningen over een geluidluwe buitenruimte. Voor de gestapelde woningen is in dit stadium niet duidelijk of er een buitenruimte aanwezig is en waar deze eventueel gesitueerd wordt. Voor zover de buitenruimte aan de Thorbeckelaan wordt gerealiseerd is ook voor deze woningen geen sprake van een geluidluwe buitenruimte. Op afbeelding 4 is een overzicht gegeven van de resultaten van de toetsing aan het gemeentelijk hogere waarden beleid. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

25 Afbeelding 4: Toetsing gemeentelijke hogere waarden beleid mogelijke verkavelingsopzet. Uit afbeelding 4 blijkt dat de mogelijke verkavelingsopzet niet voldoet aan de gestelde voorwaarden uit het gemeentelijk hogere waarden beleid. Met een mogelijke andere verkavelingsopzet is het misschien wel mogelijk om aan het gemeentelijke hogere waarden beleid te voldoen. In het geval een andere verkavelingsopzet niet gewenst is, is in het gemeentelijk hogere waarden beleid een algemene uitzondering opgenomen waaruit blijkt dat van de gestelde voorwaarden kan worden afgeweken als er fundamentele en gemotiveerde bezwaren van stedenbouwkundige, volkshuisvestelijke of milieuhygiënische aard zijn. Een eventueel argument voor het afwijken van het gemeentelijk hogere waarden beleid kan zijn dat het een herstructureringsopgave betreft, waarbij de bestaande woningen op basis van de geluidsbelastingkaarten ook niet beschikken over geluidluwe gevels. Gelet op de heersende geluidniveaus vanwege het verkeer op de Rijksweg A15 en de route Deltalaan - Thorbeckelaan zal het lastig zijn om bij elk gekozen verkaveling op alle nieuwe woningen te voldoen aan de voorwaarden uit het gemeentelijk hogere waarden besluit. Vanwege de herstructurering neemt het aantal woningen en het aantal geluidgehinderden af. In dat geval kan het college van Sliedrecht besluiten dat de eisen niet van toepassing zijn voor de voorgenomen herstructurering. Daarvoor dient wel een nadere motivering te worden opgesteld bij het besluit hogere waarden. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

26 5. Conclusies Het voornemen is om de woonwijk Staatsliedenbuurt te herstructureren, waarbij een groot deel van de bestaande woningen wordt gesloopt en nieuwbouw voor terug wordt gebouwd. Het totaal aantal woningen neemt af. De nieuwe woningen zijn is gelegen in de onderzoekszone van Rijksweg A15, de route Deltalaan - Thorbeckelaan en de spoorlijnen Betuweroute en Merwede-Lingelijn. Om die reden is het noodzakelijk een akoestisch onderzoek naar wegen railverkeerslawaai uit te voeren. Aangezien het om een herstructurering van een bestaande woonwijk gaat, zijn de grenswaarden voor vervangende nieuwbouw van toepassing. De voorwaarden die bij deze grenswaarde worden gesteld zijn van toepassing. Uit het onderzoek blijkt dat ter plaatse van de bestemmingsvlakken de voorkeurswaarde door het verkeer op de Rijksweg A15 als de route Deltalaan - Thorbeckelaan wordt overschreden. De maximale ontheffingswaarde voor vervangende nieuwbouw wordt niet overschreden. In het onderzoek is beschreven dat het treffen van geluidreducerende maatregelen niet reëel is. Er moeten daarom hogere waarden worden vastgesteld. Het benodigde aantal hogere waarden dient in het ontwerpbesluit hogere waarden te worden aangegeven. Het aantal hogere waarden is weergegeven in tabel 3 in paragraaf 4.2 van dit rapport. Het ontwerpbesluit tot vaststelling hogere waarden moet gelijktijdig met het ontwerpbestemmingsplan Staatsliedenbuurt ter inzage worden gelegd. Deze hogere waarden worden door het college van Sliedrecht vastgesteld. Tevens zijn de geluidbelastingen op een mogelijke verkavelingsopzet berekend. Daaruit blijkt dat bij nagenoeg alle woningen niet kan worden voldaan aan de voorwaarden die in het gemeentelijke geluidsbeleid zijn opgenomen. Er kan worden afgeweken van dit beleid. Daarvoor dient wel een nadere motivering te worden opgesteld bij het besluit hogere waarden. Akoestisch onderzoek wegen railverkeerslawaai Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

27 Bijlage 1 Overzicht wegverkeersgegevens

28 Tabel: Aangehouden wegverkeersgegevens bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt'. ID Wegvak Etmaal- Rij- Wegdekintensiteit snelheid type [mvt/etm] [km/uur] 1a Rijksweg A15 (noordzijde) ZOAB 1b Rijksweg A15 (zuidzijde) ZOAB 2a Deltalaan DAB 2b Deltalaan DAB 2c Thorbeckelaan dd type A 2d Thorbeckelaan dd type A 2e Thorbeckelaan dd type A 2f Thorbeckelaan dd type A 2g Thorbeckelaan DAB 2h Thorbeckelaan DAB 2i Thorbeckelaan DAB 3a De Savornin Lohmanlaan klinkers 3b Cort van der Lindenlaan klinkers 3c Talmastraat klinkers Tabel: Aangehouden wegverkeersgegevens bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt'. ID Wegvak Dagperiode Avondperiode Nachtperiode Gem. uur Licht Middel Zwaar Gem. uur Licht Middel Zwaar Gem. uur Licht Middel Zwaar [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] 1a Rijksweg A15 (noordzijde) 6,20 74,76 12,80 12,44 3,19 85,00 7,83 7,17 1,61 67,96 16,72 15,32 1b Rijksweg A15 (zuidzijde) 6,43 76,94 11,74 11,32 3,01 86,93 3,81 9,26 1,35 74,19 11,51 14,30 2a Deltalaan 6,47 92,62 5,93 1,45 3,61 95,69 3,64 0,67 0,99 92,54 6,00 1,46 2b Deltalaan 6,47 92,94 5,67 1,39 3,61 94,37 4,98 0,65 0,99 92,85 5,75 1,40 2c Thorbeckelaan 6,47 92,63 6,52 0,85 3,63 94,28 5,32 0,40 0,98 93,57 5,56 0,87 2d Thorbeckelaan 6,47 92,20 6,92 0,88 3,63 96,55 3,04 0,41 0,98 93,20 5,89 0,91 2e Thorbeckelaan 6,46 94,50 4,53 0,97 3,64 96,49 3,06 0,45 0,99 94,61 4,40 0,99 2f Thorbeckelaan 6,46 94,49 4,55 0,96 3,64 96,51 3,04 0,45 0,99 94,62 4,40 0,98 2g Thorbeckelaan 6,46 94,53 4,52 0,95 3,64 96,47 3,09 0,44 0,99 94,66 4,37 0,97 2h Thorbeckelaan 6,46 94,44 4,59 0,97 3,64 93,23 6,32 0,45 0,99 94,56 4,45 0,99 2i Thorbeckelaan 6,47 90,97 8,09 0,94 3,63 98,63 0,93 0,44 0,97 92,28 6,76 0,96 3a De Savornin Lohmanlaan 7,00 99,18 0,74 0,08 2,60 99,02 0,93 0,05 0,70 99,03 0,97 0,00 3b Cort van der Lindenlaan 7,00 99,18 0,74 0,08 2,60 99,02 0,93 0,05 0,70 99,03 0,97 0,00 3c Talmastraat 7,00 99,18 0,74 0,08 2,60 99,02 0,93 0,05 0,70 99,03 0,97 0,00 Opmerkingen: -: De verkeersgegevens van de Rijksweg A15 zijn afkomstig uit het emissieregister. -: De verkeersgegevens van de gemeentelijke wegen zijn afkomstig uit de RVMK Drechtsteden 2025, prognosejaar De Cort van der Lindenlaan en de Talmastraat zijn niet opgenomen in de RVMK Drechtsteden 2025, voor de etmaalintensiteit is een aanname gedaan. Voor de verdeling en samenstelling van het verkeer is aangenomen dat deze hetzelfde zijn als die voor de De savornin Lohmanlaan. - De klinkerverharding op de De Savornin Lohmanlaan, de Goeman Borgesiusweg en de Doctor Schaepmanstraat zijn aangelegd in keperverband. J:\810\410\10\3 Projectresultaat\geluid\verkeer\verkeer_BP Staatliedenbuurt.xls

29

30 Bijlage 2 Overzicht rekenmodellen

31

32 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Rekenparameters rekenmodel wegverkeer Rapport: Model: Lijst van model eigenschappen model_weg_bp Model eigenschap Omschrijving model_weg_bp Verantwoordelijke joel Rekenmethode RMW-2012 Aangemaakt door joel op Laatst ingezien door joel op Model aangemaakt met Geomilieu V3.10 Standaard maaiveldhoogte 0 Rekenhoogte contouren 4 Detailniveau toetspunt resultaten Bronresultaten Detailniveau resultaten grids Groepsresultaten Standaard bodemfactor 1,00 Zichthoek [grd] 2 Geometrische uitbreiding Volledige 3D analyse Meteorologische correctie Conform standaard C0 waarde 3,50 Maximum aantal reflecties 1 Reflectie in woonwijkschermen Ja Aandachtsgebied -- Max. refl.afstand van bron -- Max. refl.afstand van rekenpunt -- Luchtdemping Conform standaard Luchtdemping [db/km] 0,00; 0,00; 1,00; 2,00; 4,00; 10,00; 23,00; 58,00 Geomilieu V :38:17

33

34 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Rekenparameters rekenmodel railverkeer Rapport: Model: Lijst van model eigenschappen model_rail_bp Model eigenschap Omschrijving model_rail_bp Verantwoordelijke joel Rekenmethode RMR-2012 Aangemaakt door joel op Laatst ingezien door joel op Model aangemaakt met Geomilieu V3.10 Standaard maaiveldhoogte 0 Rekenhoogte contouren 4 Detailniveau toetspunt resultaten Groepsresultaten Detailniveau resultaten grids Groepsresultaten Standaard bodemfactor 1,00 Zichthoek [grd] 2 Geometrische uitbreiding Volledige 3D analyse Meteorologische correctie Conform standaard C0 waarde 3,50 Maximum aantal reflecties 1 Reflectie in woonwijkschermen Ja Aandachtsgebied -- Max. refl.afstand van bron -- Max. refl.afstand van rekenpunt -- Luchtdemping Conform standaard Luchtdemping [db/km] 0,00; 0,00; 1,00; 2,00; 4,00; 10,00; 23,00; 58,00 Geomilieu V :37:23

35 Bijlage 3 Berekende geluidbelastingen bestemmingsvlakken

36 Tabel: Berekende geluidbelastingen, Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt'. Toets- Toets- Wegverkeer Railverkeer punt hoogte Rijksweg Deltalaan / 30 km/uur cumulatie alle wegen Betuweroute Cumulatie wegen railverkeer A15 Thorbecke- wegen met zonder Merwede- met zonder laan reductie reductie Lingelijn reductie reductie [m] [db] [db] [db] [db] [db] [db] [db] [db] Voorkeurswaarde Maximale ontheffingswaarde Reductie ex art. 110g Wgh 2 / 3 / / 3 / 4 / / 3 / 4 / , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Opmerkingen - de hoogte van de maximale ontheffingswaarde geldt voor de toe te passen situatie van vervangende nieuwbouw. - de cumulatieve geluidbelastingen alle geluidbronnen zijn bepaald op basis van de rekenregels uit hoofdstuk 2 van bijlage I uit het Reken- en meetvoorschrift geluid L*vl = 1*Lvl+0 L*rl = 0,95*Lrl-1,40 Lcum = 10log ((10^(L*vl/10))+(10^(L*rl/10)))

37

38 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - bestemmingsvlakken W-2 Rijksweg A15 (zonder reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_bp LAeq totaalresultaten voor toetspunten Rijksweg A15 Nee Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 10_A 1,50 42,52 39,00 36,60 44,53 10_B 4,50 43,97 40,46 38,06 45,98 10_C 7,50 45,11 41,63 39,22 47,14 11_A 1,50 44,00 40,47 38,05 45,99 11_B 4,50 45,83 42,32 39,89 47,83 11_C 7,50 47,72 44,29 41,79 49,73 12_A 1,50 43,55 40,02 37,59 45,53 12_B 4,50 45,32 41,81 39,37 47,31 12_C 7,50 47,60 44,17 41,64 49,60 13_A 1,50 44,91 41,38 38,95 46,89 13_B 4,50 47,84 44,38 41,88 49,83 13_C 7,50 48,07 44,71 42,08 50,06 14_A 1,50 45,81 42,29 39,83 47,78 14_B 4,50 48,90 45,41 42,90 50,87 14_C 7,50 49,30 45,94 43,32 51,30 15_A 1,50 47,30 43,81 41,29 49,26 15_B 4,50 50,26 46,82 44,29 52,25 15_C 7,50 49,78 46,35 43,84 51,79 16_A 1,50 50,06 46,58 43,98 51,99 16_B 4,50 52,47 49,01 46,40 54,41 16_C 7,50 55,40 52,01 49,39 57,38 17_A 1,50 49,90 46,40 43,83 51,83 17_B 4,50 52,41 48,95 46,34 54,35 17_C 7,50 56,15 52,78 50,12 58,12 18_A 1,50 53,25 49,89 47,07 55,14 18_B 4,50 55,30 51,90 49,17 57,21 18_C 7,50 57,74 54,37 51,62 59,66 19_A 1,50 53,67 50,38 47,48 55,57 19_B 4,50 55,51 52,16 49,37 57,43 19_C 7,50 56,68 53,35 50,54 58,60 20_A 1,50 52,07 48,79 45,89 53,98 20_B 4,50 54,29 50,95 48,16 56,21 20_C 7,50 55,26 51,94 49,14 57,19 21_A 1,50 51,87 48,59 45,67 53,77 21_B 4,50 53,99 50,65 47,84 55,90 21_C 7,50 54,50 51,16 48,36 56,42 22_A 1,50 50,86 47,56 44,74 52,79 22_B 4,50 52,69 49,33 46,60 54,63 22_C 7,50 53,22 49,87 47,14 55,17 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :44:41

39 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - bestemmingsvlakken W-2 route Deltalaan - Thorbeckelaan (met reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_bp LAeq totaalresultaten voor toetspunten Deltalaan - Thorbeckelaan Ja Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 10_A 1,50 58,80 55,93 50,62 59,87 10_B 4,50 58,87 56,00 50,68 59,93 10_C 7,50 58,46 55,59 50,27 59,52 11_A 1,50 58,61 55,75 50,45 59,69 11_B 4,50 58,72 55,85 50,56 59,80 11_C 7,50 58,31 55,45 50,15 59,39 12_A 1,50 58,66 55,80 50,50 59,74 12_B 4,50 58,73 55,87 50,57 59,81 12_C 7,50 58,30 55,44 50,14 59,38 13_A 1,50 51,95 49,09 43,79 53,03 13_B 4,50 52,67 49,81 44,51 53,75 13_C 7,50 52,85 49,99 44,69 53,93 14_A 1,50 34,96 32,07 26,79 36,03 14_B 4,50 35,80 32,90 27,63 36,87 14_C 7,50 37,75 34,88 29,58 38,82 15_A 1,50 31,36 28,46 23,18 32,42 15_B 4,50 31,87 28,97 23,69 32,93 15_C 7,50 32,29 29,40 24,11 33,35 16_A 1,50 22,24 19,26 14,02 23,27 16_B 4,50 24,08 21,10 15,86 25,11 16_C 7,50 25,48 22,53 17,25 26,51 17_A 1,50 21,49 18,47 13,24 22,50 17_B 4,50 23,30 20,29 15,04 24,31 17_C 7,50 25,16 22,20 16,90 26,18 18_A 1,50 28,78 25,94 20,48 29,81 18_B 4,50 29,46 26,61 21,16 30,49 18_C 7,50 30,33 27,48 22,04 31,36 19_A 1,50 37,35 34,52 29,06 38,38 19_B 4,50 37,96 35,12 29,67 38,99 19_C 7,50 38,29 35,44 30,00 39,32 20_A 1,50 39,93 37,11 31,66 40,97 20_B 4,50 40,63 37,79 32,36 41,67 20_C 7,50 41,11 38,27 32,83 42,15 21_A 1,50 42,35 39,53 34,07 43,39 21_B 4,50 43,57 40,73 35,28 44,60 21_C 7,50 44,49 41,64 36,19 45,52 22_A 1,50 50,21 47,37 41,93 51,25 22_B 4,50 51,46 48,60 43,17 52,49 22_C 7,50 51,60 48,75 43,31 52,63 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :45:07

40 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - bestemmingsvlakken W-2 omliggende 30 km/uur-wegen (met reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_bp LAeq totaalresultaten voor toetspunten 30 km/uur-wegen Ja Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 10_A 1,50 41,11 36,87 31,16 41,26 10_B 4,50 40,99 36,75 31,03 41,14 10_C 7,50 40,69 36,45 30,73 40,84 11_A 1,50 27,52 23,29 17,57 27,67 11_B 4,50 28,50 24,27 18,55 28,65 11_C 7,50 29,46 25,23 19,51 29,61 12_A 1,50 32,04 27,80 22,08 32,19 12_B 4,50 33,10 28,86 23,14 33,25 12_C 7,50 33,16 28,92 23,20 33,31 13_A 1,50 51,82 47,58 41,86 51,97 13_B 4,50 49,52 45,27 39,56 49,67 13_C 7,50 47,56 43,32 37,60 47,71 14_A 1,50 51,32 47,07 41,35 51,46 14_B 4,50 49,58 45,34 39,62 49,73 14_C 7,50 47,91 43,67 37,95 48,06 15_A 1,50 50,81 46,57 40,85 50,96 15_B 4,50 49,27 45,03 39,31 49,42 15_C 7,50 47,66 43,42 37,70 47,81 16_A 1,50 48,59 44,35 38,63 48,74 16_B 4,50 48,10 43,86 38,14 48,25 16_C 7,50 47,11 42,87 37,15 47,26 17_A 1,50 48,61 44,37 38,65 48,76 17_B 4,50 48,07 43,82 38,10 48,21 17_C 7,50 47,06 42,82 37,10 47,21 18_A 1,50 49,22 44,98 39,26 49,37 18_B 4,50 48,82 44,58 38,86 48,97 18_C 7,50 47,89 43,65 37,94 48,04 19_A 1,50 52,49 48,26 42,54 52,64 19_B 4,50 52,13 47,90 42,18 52,28 19_C 7,50 51,29 47,06 41,34 51,44 20_A 1,50 52,59 48,36 42,64 52,74 20_B 4,50 52,23 47,99 42,27 52,38 20_C 7,50 51,38 47,15 41,43 51,53 21_A 1,50 52,51 48,28 42,56 52,66 21_B 4,50 52,15 47,92 42,20 52,30 21_C 7,50 51,31 47,08 41,36 51,46 22_A 1,50 52,28 48,05 42,33 52,43 22_B 4,50 51,87 47,63 41,91 52,02 22_C 7,50 50,98 46,75 41,03 51,13 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :51:29

41 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - bestemmingsvlakken W-2 cumulatie alle wegen (zonder reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_bp LAeq totaalresultaten voor toetspunten _wegen Nee Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 10_A 1,50 63,91 61,01 55,72 64,97 10_B 4,50 63,98 61,09 55,80 65,04 10_C 7,50 63,60 60,70 55,43 64,67 11_A 1,50 63,66 60,79 55,53 64,75 11_B 4,50 63,80 60,92 55,67 64,89 11_C 7,50 63,44 60,55 55,35 64,54 12_A 1,50 63,71 60,84 55,57 64,79 12_B 4,50 63,81 60,93 55,68 64,90 12_C 7,50 63,43 60,55 55,34 64,53 13_A 1,50 60,03 56,55 51,21 60,73 13_B 4,50 59,68 56,40 51,25 60,57 13_C 7,50 59,31 56,16 51,05 60,29 14_A 1,50 56,78 52,63 47,35 57,13 14_B 4,50 55,76 51,73 47,02 56,38 14_C 7,50 54,76 50,89 46,44 55,58 15_A 1,50 56,42 52,30 47,20 56,85 15_B 4,50 55,78 51,79 47,37 56,54 15_C 7,50 54,55 50,63 46,40 55,43 16_A 1,50 55,19 51,20 46,83 55,97 16_B 4,50 55,81 51,96 48,09 56,88 16_C 7,50 57,08 53,44 50,15 58,55 17_A 1,50 55,16 51,15 46,76 55,92 17_B 4,50 55,77 51,91 48,03 56,83 17_C 7,50 57,59 53,99 50,76 59,12 18_A 1,50 56,80 52,97 48,92 57,81 18_B 4,50 57,66 53,93 50,31 58,92 18_C 7,50 58,99 55,43 52,18 60,53 19_A 1,50 59,09 55,18 50,61 59,84 19_B 4,50 59,50 55,68 51,51 60,46 19_C 7,50 59,60 55,89 52,03 60,76 20_A 1,50 58,84 54,89 50,06 59,46 20_B 4,50 59,21 55,35 50,94 60,05 20_C 7,50 59,09 55,33 51,21 60,11 21_A 1,50 58,87 54,96 50,08 59,49 21_B 4,50 59,25 55,43 50,93 60,08 21_C 7,50 59,02 55,29 50,97 59,97 22_A 1,50 59,95 56,35 51,24 60,66 22_B 4,50 60,47 56,97 52,05 61,32 22_C 7,50 60,27 56,84 52,03 61,20 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :51:55

42 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - bestemmingsvlakken W-2 Betuweroute - Merwede-Lingelijn Rapport: Model: Resultatentabel model_rail_bp LAeq totaalresultaten voor toetspunten Groep: _GPP rail ( ) Groepsreductie: Nee Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 10_A 1,50 35,38 36,95 35,24 41,90 10_B 4,50 37,88 39,47 37,76 44,41 10_C 7,50 40,09 41,68 39,97 46,62 11_A 1,50 36,45 38,11 36,40 43,05 11_B 4,50 38,81 40,49 38,78 45,42 11_C 7,50 41,24 42,89 41,18 47,83 12_A 1,50 36,54 38,17 36,46 43,11 12_B 4,50 39,14 40,69 38,97 45,63 12_C 7,50 40,95 42,48 40,76 47,42 13_A 1,50 37,93 39,66 37,94 44,58 13_B 4,50 40,09 41,74 40,02 46,67 13_C 7,50 40,85 42,33 40,59 47,27 14_A 1,50 39,03 40,77 39,05 45,69 14_B 4,50 41,51 43,19 41,47 48,12 14_C 7,50 40,25 41,72 39,97 46,65 15_A 1,50 38,27 39,99 38,27 44,91 15_B 4,50 40,94 42,59 40,87 47,52 15_C 7,50 42,13 43,65 41,91 48,58 16_A 1,50 33,88 35,53 33,83 40,48 16_B 4,50 37,66 39,34 37,64 44,28 16_C 7,50 42,61 44,32 42,61 49,25 17_A 1,50 34,07 35,74 34,04 40,68 17_B 4,50 37,79 39,51 37,81 44,45 17_C 7,50 42,11 43,82 42,12 48,76 18_A 1,50 36,55 38,16 36,47 43,12 18_B 4,50 39,30 40,94 39,25 45,89 18_C 7,50 41,60 43,24 41,55 48,19 19_A 1,50 38,19 39,81 38,11 44,76 19_B 4,50 40,11 41,69 40,00 46,65 19_C 7,50 40,49 42,05 40,37 47,02 20_A 1,50 38,16 39,77 38,07 44,72 20_B 4,50 39,93 41,52 39,83 46,48 20_C 7,50 40,35 41,94 40,24 46,89 21_A 1,50 38,07 39,68 37,99 44,64 21_B 4,50 39,85 41,45 39,76 46,41 21_C 7,50 40,45 42,05 40,35 47,00 22_A 1,50 37,69 39,30 37,60 44,25 22_B 4,50 39,40 40,99 39,30 45,95 22_C 7,50 40,26 41,84 40,15 46,80 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :52:26

43 Bijlage 4 Berekende geluidbelastingen mogelijke verkavelingsopzet

44

45

46 Tabel: Berekende geluidbelastingen, Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' - mogelijke verkaveling. Toets- Toets- Wegverkeer punt hoogte Rijksweg Deltalaan / 30 km/uur cumulatie alle wegen A15 Thorbecke- wegen met zonder laan reductie reductie [m] [db] [db] [db] [db] [db] Voorkeurswaarde Maximale ontheffingswaarde Reductie ex art. 110g Wgh 2 / 3 / / 3 / 4 / , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

47

49

51

53

55

56 Tabel: Berekende geluidbelastingen, Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' - mogelijke verkaveling. Toets- Toets- Wegverkeer punt hoogte Rijksweg Deltalaan / 30 km/uur cumulatie alle wegen A15 Thorbecke- wegen met zonder laan reductie reductie [m] [db] [db] [db] [db] [db] Voorkeurswaarde Maximale ontheffingswaarde Reductie ex art. 110g Wgh 2 / 3 / / 3 / 4 / , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

57

58 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - mogelijke verkavelingsopzet Rijksweg A15 (zonder reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_verkaveling LAeq totaalresultaten voor toetspunten Rijksweg A15 Nee Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 100_A 1,50 53,36 50,06 47,13 55,24 100_B 4,50 55,32 51,95 49,15 57,22 100_C 7,50 56,54 53,20 50,41 58,46 101_A 1,50 53,61 50,26 47,42 55,50 101_B 4,50 55,68 52,28 49,53 57,58 101_C 7,50 58,03 54,66 51,90 59,95 102_A 1,50 50,84 47,39 44,76 52,77 102_B 4,50 53,31 49,87 47,23 55,24 102_C 7,50 56,78 53,42 50,71 58,73 103_A 1,50 47,31 43,81 41,28 49,26 103_B 4,50 49,86 46,39 43,81 51,80 103_C 7,50 53,14 49,75 47,12 55,11 104_A 1,50 44,60 41,17 38,55 46,55 104_B 4,50 47,46 44,00 41,45 49,43 104_C 7,50 49,66 46,24 43,72 51,67 105_A 1,50 43,92 40,49 37,91 45,89 105_B 4,50 46,68 43,22 40,70 48,66 105_C 7,50 48,64 45,22 42,72 50,66 106_A 1,50 53,34 50,03 47,16 55,24 106_B 4,50 55,38 52,01 49,24 57,29 106_C 7,50 57,15 53,80 51,04 59,08 107_A 1,50 53,02 49,74 46,84 54,93 107_B 4,50 55,03 51,67 48,89 56,94 107_C 7,50 56,17 52,85 50,05 58,10 108_A 1,50 52,19 48,91 46,01 54,10 108_B 4,50 54,44 51,10 48,31 56,36 108_C 7,50 55,58 52,25 49,45 57,50 109_A 1,50 45,47 42,08 39,40 47,42 109_B 4,50 47,68 44,25 41,65 49,64 109_C 7,50 49,22 45,81 43,26 51,22 110_A 1,50 46,78 43,33 40,68 48,70 110_B 4,50 49,59 46,12 43,52 51,52 110_C 7,50 52,09 48,68 46,09 54,07 111_A 1,50 51,83 48,54 45,64 53,73 111_B 4,50 53,98 50,64 47,85 55,90 111_C 7,50 54,78 51,46 48,67 56,72 112_A 1,50 45,63 42,28 39,58 47,59 112_B 4,50 47,65 44,25 41,66 49,64 112_C 7,50 48,53 45,14 42,56 50,53 113_A 1,50 46,48 42,97 40,47 48,44 113_B 4,50 48,89 45,40 42,89 50,86 113_C 7,50 51,62 48,19 45,62 53,60 114_A 1,50 51,73 48,41 45,54 53,62 114_B 4,50 54,11 50,73 47,98 56,03 114_C 7,50 55,78 52,42 49,69 57,72 115_A 1,50 45,93 42,42 39,91 47,88 115_B 4,50 48,65 45,15 42,62 50,60 115_C 7,50 51,66 48,23 45,65 53,63 116_A 1,50 48,98 45,58 42,88 50,91 116_B 4,50 51,70 48,26 45,62 53,63 116_C 7,50 54,57 51,16 48,52 56,52 117_A 1,50 49,60 46,28 43,40 51,49 117_B 4,50 52,17 48,78 46,04 54,08 117_C 7,50 54,29 50,92 48,21 56,23 118_A 1,50 46,56 43,18 40,43 48,48 118_B 4,50 48,99 45,56 42,90 50,92 118_C 7,50 51,23 47,82 45,19 53,19 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :42:49

64 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - mogelijke verkavelingsopzet Rijksweg A15 (zonder reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_verkaveling LAeq totaalresultaten voor toetspunten Rijksweg A15 Nee Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 214_A 1,50 46,63 43,16 40,60 48,59 214_B 4,50 49,32 45,84 43,31 51,28 214_C 7,50 52,33 48,89 46,32 54,30 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :42:49

65 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - mogelijke verkavelingsopzet route Deltalaan - Thorbeckelaan (met reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_verkaveling LAeq totaalresultaten voor toetspunten Deltalaan - Thorbeckelaan Ja Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 100_A 1,50 36,75 33,92 28,46 37,78 100_B 4,50 37,38 34,54 29,09 38,41 100_C 7,50 37,65 34,81 29,36 38,68 101_A 1,50 28,76 25,92 20,47 29,79 101_B 4,50 29,40 26,55 21,10 30,43 101_C 7,50 30,26 27,41 21,97 31,29 102_A 1,50 28,90 26,03 20,61 29,93 102_B 4,50 27,26 24,37 18,97 28,28 102_C 7,50 28,03 25,13 19,74 29,05 103_A 1,50 28,85 25,95 20,65 29,90 103_B 4,50 29,67 26,75 21,47 30,72 103_C 7,50 30,92 28,00 22,70 31,96 104_A 1,50 28,05 25,10 19,79 29,07 104_B 4,50 30,09 27,12 21,83 31,11 104_C 7,50 32,03 29,06 23,76 33,04 105_A 1,50 34,73 31,89 26,45 35,77 105_B 4,50 35,85 32,99 27,58 36,89 105_C 7,50 36,57 33,70 28,29 37,60 106_A 1,50 24,27 21,39 16,01 25,31 106_B 4,50 25,35 22,44 17,09 26,38 106_C 7,50 27,03 24,12 18,77 28,06 107_A 1,50 37,55 34,73 29,27 38,59 107_B 4,50 38,25 35,41 29,97 39,29 107_C 7,50 38,58 35,74 30,29 39,61 108_A 1,50 38,84 36,01 30,55 39,87 108_B 4,50 39,45 36,62 31,17 40,49 108_C 7,50 39,87 37,03 31,58 40,90 109_A 1,50 38,45 35,63 30,18 39,49 109_B 4,50 39,38 36,53 31,10 40,41 109_C 7,50 39,81 36,95 31,54 40,85 110_A 1,50 30,51 27,63 22,30 31,56 110_B 4,50 31,72 28,79 23,50 32,76 110_C 7,50 32,74 29,80 24,52 33,78 111_A 1,50 39,82 37,00 31,55 40,86 111_B 4,50 40,73 37,89 32,46 41,77 111_C 7,50 41,27 38,42 32,99 42,30 112_A 1,50 39,53 36,70 31,26 40,57 112_B 4,50 40,52 37,67 32,25 41,56 112_C 7,50 41,28 38,42 33,01 42,32 113_A 1,50 31,72 28,82 23,54 32,78 113_B 4,50 32,58 29,66 24,39 33,63 113_C 7,50 34,21 31,30 26,03 35,27 114_A 1,50 29,14 26,31 20,85 30,17 114_B 4,50 29,83 26,98 21,53 30,86 114_C 7,50 30,94 28,08 22,65 31,97 115_A 1,50 31,46 28,59 23,28 32,53 115_B 4,50 32,00 29,09 23,81 33,06 115_C 7,50 33,35 30,43 25,15 34,40 116_A 1,50 28,43 25,57 20,20 29,48 116_B 4,50 29,66 26,77 21,43 30,70 116_C 7,50 30,53 27,63 22,28 31,56 117_A 1,50 30,56 27,72 22,27 31,59 117_B 4,50 31,76 28,88 23,46 32,78 117_C 7,50 32,90 30,00 24,60 33,92 118_A 1,50 31,84 28,96 23,64 32,90 118_B 4,50 33,34 30,41 25,13 34,38 118_C 7,50 34,16 31,21 25,94 35,20 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :43:21

71 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - mogelijke verkavelingsopzet route Deltalaan - Thorbeckelaan (met reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_verkaveling LAeq totaalresultaten voor toetspunten Deltalaan - Thorbeckelaan Ja Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 214_A 1,50 38,11 35,26 29,85 39,15 214_B 4,50 39,17 36,31 30,89 40,20 214_C 7,50 40,10 37,23 31,82 41,13 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :43:21

72 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - mogelijke verkavelingsopzet omliggende 30 km/uur-wegen (met reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_verkaveling LAeq totaalresultaten voor toetspunten 30 km/uur-wegen Ja Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 100_A 1,50 49,69 45,45 39,73 49,84 100_B 4,50 49,83 45,59 39,87 49,98 100_C 7,50 49,50 45,27 39,55 49,65 101_A 1,50 47,62 43,37 37,65 47,76 101_B 4,50 47,61 43,37 37,65 47,76 101_C 7,50 46,92 42,68 36,96 47,07 102_A 1,50 47,08 42,83 37,11 47,22 102_B 4,50 46,99 42,75 37,03 47,14 102_C 7,50 46,21 41,97 36,25 46,36 103_A 1,50 41,30 37,06 31,34 41,45 103_B 4,50 41,69 37,44 31,73 41,84 103_C 7,50 41,45 37,21 31,49 41,60 104_A 1,50 30,96 26,71 21,00 31,11 104_B 4,50 33,20 28,95 23,24 33,35 104_C 7,50 33,48 29,24 23,52 33,63 105_A 1,50 43,47 39,23 33,52 43,62 105_B 4,50 43,89 39,66 33,94 44,04 105_C 7,50 43,72 39,49 33,77 43,87 106_A 1,50 44,27 40,03 34,31 44,42 106_B 4,50 44,81 40,57 34,85 44,96 106_C 7,50 44,66 40,42 34,70 44,81 107_A 1,50 49,96 45,72 40,00 50,11 107_B 4,50 50,04 45,81 40,09 50,19 107_C 7,50 49,57 45,33 39,62 49,72 108_A 1,50 49,96 45,72 40,00 50,11 108_B 4,50 50,05 45,81 40,10 50,20 108_C 7,50 49,58 45,34 39,63 49,73 109_A 1,50 44,37 40,13 34,41 44,52 109_B 4,50 44,81 40,57 34,85 44,96 109_C 7,50 44,63 40,39 34,67 44,78 110_A 1,50 27,14 22,89 17,18 27,29 110_B 4,50 28,90 24,66 18,94 29,05 110_C 7,50 30,11 25,87 20,15 30,26 111_A 1,50 49,91 45,67 39,95 50,06 111_B 4,50 50,00 45,76 40,04 50,15 111_C 7,50 49,59 45,35 39,63 49,74 112_A 1,50 43,63 39,38 33,67 43,78 112_B 4,50 44,16 39,92 34,20 44,31 112_C 7,50 44,04 39,81 34,09 44,19 113_A 1,50 26,95 22,71 16,99 27,10 113_B 4,50 28,28 24,04 18,32 28,43 113_C 7,50 29,45 25,22 19,50 29,60 114_A 1,50 43,51 39,26 33,54 43,65 114_B 4,50 44,02 39,78 34,06 44,17 114_C 7,50 43,87 39,63 33,92 44,02 115_A 1,50 29,95 25,71 19,99 30,10 115_B 4,50 31,89 27,65 21,93 32,04 115_C 7,50 32,26 28,02 22,30 32,41 116_A 1,50 34,57 30,32 24,61 34,72 116_B 4,50 36,62 32,37 26,66 36,77 116_C 7,50 36,87 32,63 26,91 37,02 117_A 1,50 32,40 28,15 22,44 32,55 117_B 4,50 34,62 30,38 24,66 34,77 117_C 7,50 35,21 30,97 25,25 35,36 118_A 1,50 31,96 27,71 21,99 32,10 118_B 4,50 34,22 29,97 24,25 34,36 118_C 7,50 34,58 30,35 24,63 34,73 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :43:43

78 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - mogelijke verkavelingsopzet omliggende 30 km/uur-wegen (met reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_verkaveling LAeq totaalresultaten voor toetspunten 30 km/uur-wegen Ja Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 214_A 1,50 37,46 33,23 27,51 37,61 214_B 4,50 38,53 34,30 28,58 38,68 214_C 7,50 38,50 34,26 28,54 38,65 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :43:43

79 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - mogelijke verkavelingsopzet cumulatie alle wegen (zonder reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_verkaveling LAeq totaalresultaten voor toetspunten _wegen Nee Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 100_A 1,50 57,22 53,43 49,22 58,18 100_B 4,50 58,21 54,48 50,63 59,37 100_C 7,50 58,76 55,12 51,49 60,07 101_A 1,50 56,18 52,46 48,69 57,38 101_B 4,50 57,44 53,79 50,36 58,84 101_C 7,50 59,00 55,48 52,33 60,62 102_A 1,50 54,55 50,67 46,68 55,55 102_B 4,50 55,73 51,97 48,39 56,99 102_C 7,50 57,86 54,32 51,19 59,48 103_A 1,50 49,95 46,16 42,57 51,19 103_B 4,50 51,66 47,96 44,65 53,09 103_C 7,50 54,05 50,54 47,53 55,75 104_A 1,50 45,41 41,93 38,95 47,14 104_B 4,50 48,17 44,66 41,79 49,94 104_C 7,50 50,20 46,75 43,98 52,06 105_A 1,50 50,19 46,29 41,67 50,92 105_B 4,50 51,34 47,52 43,30 52,28 105_C 7,50 52,10 48,38 44,53 53,26 106_A 1,50 54,79 51,24 47,83 56,26 106_B 4,50 56,45 52,91 49,72 58,04 106_C 7,50 57,88 54,40 51,35 59,58 107_A 1,50 57,26 53,46 49,17 58,18 107_B 4,50 58,19 54,45 50,53 59,31 107_C 7,50 58,59 54,95 51,25 59,87 108_A 1,50 57,02 53,19 48,76 57,87 108_B 4,50 57,96 54,21 50,18 59,03 108_C 7,50 58,32 54,66 50,85 59,54 109_A 1,50 51,58 47,80 43,16 52,37 109_B 4,50 52,59 48,86 44,53 53,54 109_C 7,50 53,13 49,46 45,43 54,24 110_A 1,50 47,23 43,79 40,93 49,05 110_B 4,50 49,92 46,46 43,70 51,78 110_C 7,50 52,33 48,92 46,22 54,25 111_A 1,50 56,92 53,10 48,60 57,75 111_B 4,50 57,81 54,06 49,93 58,83 111_C 7,50 58,00 54,32 50,37 59,14 112_A 1,50 51,39 47,72 43,15 52,28 112_B 4,50 52,46 48,82 44,52 53,48 112_C 7,50 52,88 49,29 45,11 53,98 113_A 1,50 47,05 43,58 40,80 48,89 113_B 4,50 49,31 45,84 43,12 51,18 113_C 7,50 51,94 48,52 45,80 53,84 114_A 1,50 53,47 49,88 46,37 54,87 114_B 4,50 55,32 51,76 48,53 56,87 114_C 7,50 56,62 53,13 50,07 58,30 115_A 1,50 46,70 43,20 40,33 48,47 115_B 4,50 49,20 45,70 42,91 51,01 115_C 7,50 52,01 48,58 45,84 53,90 116_A 1,50 49,56 46,10 43,15 51,32 116_B 4,50 52,18 48,69 45,84 53,97 116_C 7,50 54,85 51,41 48,64 56,72 117_A 1,50 50,01 46,67 43,62 51,80 117_B 4,50 52,52 49,11 46,21 54,34 117_C 7,50 54,55 51,16 48,34 56,42 118_A 1,50 47,41 44,01 40,88 49,12 118_B 4,50 49,75 46,30 43,30 51,49 118_C 7,50 51,76 48,33 45,47 53,59 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :44:04

85 Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Sliedrecht Berekende geluidbelastingen - mogelijke verkavelingsopzet cumulatie alle wegen (zonder reductie) Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel model_weg_verkaveling LAeq totaalresultaten voor toetspunten _wegen Nee Naam Toetspunt Hoogte Dag Avond Nacht Lden 214_A 1,50 49,25 45,79 42,13 50,66 214_B 4,50 51,28 47,81 44,41 52,81 214_C 7,50 53,54 50,11 46,99 55,23 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :44:04

86 NOTITIE Aantal hogere waarden wegverkeerslawaai Betreft Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' Locatie Gemeente Sliedrecht Opdrachtgever Wissing Contactpersoon De heer D.D.C.A. Bijl Werknummer 1608J528 Datum 5 augustus 2016 Aanleiding Het ontwerpbestemmingsplan Staatsliedenbuurt is op 6 juni 2016 op ruimtelijke plannen gepubliceerd. Het uitgangspunt was om binnen de bestemming Wonen - 2 maximaal 160 nieuwe woningen te realiseren. Ter voorbereiding van het ontwerpbestemmingsplan is een akoestisch onderzoek naar wegen railverkeerslawaai uitgevoerd (d.d. 19 januari 2016). Uit dat onderzoek bleek dat het vaststellen van hogere waarden benodigd is om de nieuwe woningen te kunnen realiseren. De opsomming van de vast te stellen hogere waarden is in de volgende tabel weergegeven. Tabel 1: Overzicht vast te stellen hogere waarden (rapport 19 januari 2016). Bron Hogere waarde Aantal Rijksweg A15 54 db 59 db 100 woningen 60 woningen Route Deltalaan - Thorbeckelaan 53 db 61 db 10 woningen 50 woningen Daarbij is veiligheidshalve een marge van 1 db aangehouden, oftewel de berekende geluidbelastingen zijn met 1 db opgehoogd. Gelijktijdig met de terinzagelegging van het ontwerpbestemmingsplan Staatsliedenbuurt heeft ook het ontwerpbesluit tot vaststelling hogere waarden ter inzage gelegen. Op basis van het meest recente inrichtingsplan wordt het aantal te realiseren woningen in het plangebied verhoogd naar 200 woningen. Aangenomen is dat de grens van de bestemming Wonen - 2 niet wordt gewijzigd, maar dat de verhoging van het maximaal aantal te realiseren woningen wordt doorgevoerd in het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt. Dit heeft gevolgen voor het aantal vast te stellen hogere waarden, waardoor het ontwerpbesluit hogere waarden gewijzigd dient te worden vastgesteld. In deze notitie wordt nader bepaald hoeveel hogere waarden moeten worden vastgesteld, rekening houdend met het meest recente inrichtingsplan. 1/3

87 Veranderingen aantal woningen In bijlage 1 van deze notitie is het meest recente inrichtingsplan van Wissing (d.d. 4 augustus 2016) opgenomen. Het meeste recente inrichtingsplan wijkt op hoofdlijnen niet wezenlijk af van de eerste verkavelingsopzet uit eind Het verschil zit in het feit dat er meer appartementen zijn voorzien op de hoek van de Thorbeckelaan met De Savornin Lohmanlaan en dat er verspreid in het plangebied beneden-boven woningen worden gerealiseerd ter plaatse van grondgebonden woningen. Dit heeft tot gevolg dat het aantal te realiseren met 40 woningen toeneemt tot een maximum van 200 woningen. Middels het gewijzigd vaststellen van het eerder ter inzage gelegen hogere waardenbesluit is het mogelijk om het aantal vast te stellen hogere waarden te verhogen. Aantal hogere waarden De situering van de nieuwe woningen uit het inrichtingsplan van 4 augustus 2016 blijven hoofdlijnen in hetzelfde ten opzichte van de eerdere doorgerekende verkavelingsopzet in het onderzoek van 19 januari Dit betekent dat de berekende geluidbelastingen op de nieuwe woningen niet wijzigen ten opzichte van de eerder berekende geluidbelastingen (bijlage 4 van het onderzoek van 19 januari 2016). Alleen het aantal nieuwe woningen met een geluidbelasting hoger dan de voorkeurswaarde zal toenemen. Zonder het uitvoeren van een nieuwe akoestische berekening is het aantal vast te stellen hogere waarden te bepalen. Daarbij is gebruik gemaakt van de berekende geluidbelastingen op een verkavelingsopzet uit het akoestisch onderzoek van 19 januari 2016 (bijlage 4 van dat onderzoek). In bijlage 2 van deze notitie zijn de eerder uitgevoerde geluidbelastingen op verkavelingsniveau opgenomen. Hierna worden de eerder berekende geluidbelastingen vanwege het verkeer op de Rijksweg A15 en de route Deltalaan - Thorbeckelaan gerelateerd aan het meest recente inrichtingsplan. Rijksweg A15 Vanwege de berekende geluidbelastingen door het verkeer op de Rijksweg A15 is voor alle nieuwe woningen een hogere waarde benodigd. Voor de bouwblokken R, S en O zijn geluidbelastingen berekend tot maximaal 58 db. Alle overige bouwblokken ondervinden een geluidbelasting tot maximaal 53 db. Het is aan te bevelen om de veiligheidsmarge van 1 db voor de vast te stellen hogere waarden over te nemen uit het eerder uitgevoerde akoestisch onderzoek. In het inrichtingsplan van 4 augustus 2016 is aangegeven dat in de bouwblokken R, S en O in totaal 25 woningen gerealiseerd gaan worden. Aangezien in het bestemmingsplan één groot bouwvlak is opgenomen waarbinnen alle nieuwe woningen worden gerealiseerd, wordt geadviseerd wordt om een ruime marge van het aantal vast te stellen hogere waarden aan te houden. Notitie - Aantal hogere waarden wegverkeerslawaai Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt (Sliedrecht) 1608J528 / 5 augustus /3

88 Daardoor blijft de mogelijkheid bestaan om het inrichtingsplan aan te passen en zo meer woningen ter plaatse van de bouwblokken R, S en O te realiseren. Het eerder aangenomen aantal van 60 voldoet hieraan. Omdat voor alle woningen een hogere waarden benodigd is, is het noodzakelijk om het aantal hogere waarden van 54 db te verhogen van 100 woningen naar 140 woningen. Route Deltalaan - Thorbeckelaan Uit de eerdere berekeningen blijkt dat het verkeer op de route Deltalaan - Thorbeckelaan zorgt voor een overschrijding van de voorkeurswaarde op de langs de Thorbeckelaan. Dit betreft de bouwblokken A, C, D en E. De maximaal berekende geluidbelasting bedraagt 60 db voor de woningen met direct zicht op de Thorbeckelaan. De woningen in bouwblok A die niet over een gevel beschikken evenwijdig aan de Thorbeckelaan ondervinden een geluidbelasting tot maximaal 53 db. Net als voor de Rijksweg A15 is het aan te bevelen om de veiligheidsmarge van 1 db over te nemen voor de vast te stellen hogere waarden. In de bouwblokken A, C, D en E worden volgens het meest recente inrichtingsplan 64 woningen gerealiseerd. Geadviseerd wordt om een ruime marge van het aantal vast te stellen hogere waarden aan te houden, waardoor de mogelijkheid blijft bestaan om het inrichtingsplan te wijzigen en zo meer woningen direct langs de Thorbeckelaan mogelijk te maken. Voorgesteld wordt om het aantal vast te stellen te verhogen naar 60 woningen tot maximaal 61 db en 25 woningen tot maximaal 54 db. Vast te stellen hogere waarden In tabel 2 is een overzicht van het aantal vast te stellen hogere waarden weergegeven dat benodigd is om de voorgenomen ontwikkeling in het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt mogelijk te maken. Tabel 2: Overzicht vast te stellen hogere waarden Bron Hogere waarde Aantal Rijksweg A15 54 db 59 db 140 woningen 60 woningen Route Deltalaan - Thorbeckelaan 53 db 61 db 25 woningen 60 woningen Opgemerkt dient te worden dat het college van Sliedrecht het besluit tot gewijzigde vaststelling van de hogere waarden neemt ten minste voorafgaand aan de vaststelling van het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt. Notitie - Aantal hogere waarden wegverkeerslawaai Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt (Sliedrecht) 1608J528 / 5 augustus /3

89 Bijlage 1 - Inrichtingsplan Staatsliedenbuurt ( )

90 Tiendweg Goeman Borgesiusweg Goeman Begraafplaats Dr. Kuyperstraat Dr. Kuyperstraat Troelstralaan Troelstralaan Cort van der Lindenlaan Talmastraat Talmastraat Schaperstraat Schaperstraat Dr. de Visserstraat Dr. Schaepmanstraat Dr. Schaepmanstraat Februariplantsoen 11 t/m 42 Thorbeckelaan 28 Hobbemastraat a Thorbeckelaan Begraafplaats De Savornin Lohmanlaan De Savornin Lohmanlaan Sp Middenbaan 108, 2991 CT Postbus 37, AA Barendrecht T +31(0) F +31(0) De Savornin Lohmanlaan Februariplantsoen 23x7.20 A C H 23x x5.40 N O x R 8x x7.20 B 7x P 10x Dr. Kuyperstraat 3x7.10 3x7.10 I S M x7.10 8x5.40 3x7.10 Troelstralaan 4x J G 10x L 5x5.10 Cort van der Lindenlaan Q T 9x x5.10 8x5.40 F K 8x5.70 Talmastraat Dr. de Visserstraat D 8x Inrichtingsplan Staatsliedenbuurt Tablis Wonen Concept opdrachtgever Tablis Wonen info@wissing.nl tek. blad schaal versie gew. get. pmw T : N A.B A. Blommaert aan deze tekening kunnen geen rechten worden ontleend Thorbeckelaan E x Thorbeckehof 1 t/m t/m Thorbeckehof t/m CONV-SD (m) Thorbeckelaan 104

91 Bijlage 2 - Berekende geluidbelastingen mogelijke verkavelingsopzet (oktober 2015)

92

98 Tabel: Berekende geluidbelastingen, Bestemmingsplan 'Staatsliedenbuurt' - mogelijke verkaveling. Toets- Toets- Wegverkeer punt hoogte Rijksweg Deltalaan / 30 km/uur cumulatie alle wegen A15 Thorbecke- wegen met zonder laan reductie reductie [m] [db] [db] [db] [db] [db] Voorkeurswaarde Maximale ontheffingswaarde Reductie ex art. 110g Wgh 2 / 3 / / 3 / 4 / , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

99 Bijlage 2 Verkennend bodemonderzoek (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

100 RAPPORT betreffende een verkennend bodemonderzoek Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Datum : 16 november 2015 Kenmerk : 1502H040/DBI/rap1 Auteur : De heer D.D.C.A. Bijl Vrijgave : De heer C. Brouwer bba (projectleider) :. Opdrachtgever : Wissing B.V. : De heer P. Kalsbeek : Postbus 37 : 2990 AA Barendrecht IDDS bv. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd bestand en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, elektronisch of anderszins zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming van de uitgever. BRL SIKB 2000 VKB-protocollen 2001 & 2002

101 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING VOORONDERZOEK EN ONDERZOEKSOPZET ALGEMEEN REGIONALE BODEMOPBOUW EN GEOHYDROLOGIE BESCHRIJVING ONDERZOEKSLOCATIE HISTORISCHE INFORMATIE CONCLUSIES VOORONDERZOEK ONDERZOEKSOPZET VELDONDERZOEK VELDWERKZAAMHEDEN RESULTATEN VELDWERK CHEMISCH ONDERZOEK ANALYSESTRATEGIE RESULTATEN EN TOETSING CHEMISCHE ANALYSES BESPREKING ONDERZOEKSRESULTATEN CONCLUSIES EN ADVIES BETROUWBAARHEID BIJLAGEN 1. Kaarten en tekeningen 1.1. overzichtskaart 1.2. situatietekening 2. Boorstaten en legenda 3. Analysecertificaten grond en grondwater 3.1. grond 3.2. grondwater 4. Toetsingsresultaten en -waarden grond en grondwater 4.1 grond 4.2 grondwater 5. Fotoreportage 6. Veldverslag 7. Historische informatie

102 1. INLEIDING In opdracht van Wissing B.V. is een verkennend milieukundig bodemonderzoek verricht op de projectlocatie Staatsliedenbuurt te Sliedrecht. Aanleiding en doelstelling onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd in verband met het opstellen van een bestemmingsplanwijziging en de daaruit voortvloeiende aanvraag van een omgevingsvergunning (activiteit bouwen). In het kader van de Woningwet/Gemeentelijke Bouwverordening dient een omgevingsvergunningaanvraag (activiteit bouwen) vergezeld te gaan van een rapportage inzake de milieuhygiënische kwaliteit van de bodem. Doel van het onderzoek is vast te stellen of het voormalige, dan wel het huidige, gebruik van de onderzoekslocatie heeft geleid tot een verontreiniging van de bodem. Het verkennend bodemonderzoek beoogt het verkrijgen van inzicht in aard, plaats van voorkomen en concentraties van eventueel aanwezige verontreinigende stoffen in de bodem. Ter bepaling van de milieuhygiënische bodemkwaliteit binnen de begrenzing van de onderzoekslocatie, is de norm NEN 5740 (onderzoeksstrategie bij verkennend onderzoek, NNI, januari 2009) gehanteerd. Deze norm beschrijft de werkwijze voor het opstellen van de onderzoeksstrategie bij een verkennend bodemonderzoek naar de (mogelijke) aanwezigheid van bodemverontreiniging en de werkwijze voor het bepalen van de milieuhygiënische kwaliteit van de bodem en eventueel vrijkomende grond. Leeswijzer De locatiegegevens, het vooronderzoek en de opzet van het onderzoek zijn beschreven in hoofdstuk 2. De keuze van de opzet van het onderzoek is onder meer afhankelijk van het huidige en het voormalige gebruik van het perceel. Een beschrijving van het veldonderzoek en het analytisch onderzoek is weergegeven in de hoofdstukken 3 en 4. De verzamelde gegevens zijn getoetst aan het toetsingskader van de Wet bodembescherming, geïnterpreteerd en besproken in hoofdstuk 5. Op basis van de verzamelde onderzoeksresultaten is de chemische bodemkwaliteit van de onderzoekslocatie beoordeeld. Deze beoordeling is ondergebracht in hoofdstuk 6 (conclusies). Daarnaast worden op basis van de onderzoeksresultaten aanbevelingen gedaan met betrekking tot eventueel te nemen vervolgstappen. In hoofdstuk 7 zijn de factoren, die van invloed zijn op de betrouwbaarheid van het onderzoek, toegelicht. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 3/18

103 2. VOORONDERZOEK EN ONDERZOEKSOPZET 2.1. ALGEMEEN Bij toepassing van de NEN 5740 moet een hypothese worden opgesteld omtrent de aan- of afwezigheid, de aard en de ruimtelijke verdeling van eventueel te verwachten verontreinigingen. Ten behoeve van het opstellen van de hypothese dient een vooronderzoek uitgevoerd te worden overeenkomstig de NEN 5725 (Leidraad bij het uitvoeren van vooronderzoek bij verkennend, oriënterend en nader onderzoek, NNI, januari 2009). In het kader van onderhavig onderzoek is het vooronderzoek uitgevoerd conform het standaard niveau. In dit kader is informatie verzameld over de volgende aspecten van de locatie: - regionale bodemopbouw en geohydrologie (paragraaf 2.2); - huidig (en toekomstig) gebruik van de onderzoekslocatie (paragraaf 2.3); - historische informatie (paragraaf 2.4). De verzamelde informatie is vastgelegd per bron en weergegeven in de genoemde paragrafen van onderhavige rapportage. De conclusies van het vooronderzoek worden weergegeven in paragraaf 2.5. Op basis van deze gegevens is in paragraaf 2.6 de onderzoeksopzet bepaald. Als afbakening van de onderzoekslocatie, ten behoeve van het vooronderzoek, is gekozen voor het te onderzoeken perceel alsmede de aangrenzende percelen tot maximaal 50 meter gerekend vanaf de grens van het te onderzoeken perceel. Opgemerkt dient te worden dat de genoemde afstand een arbitraire keuze betreft REGIONALE BODEMOPBOUW EN GEOHYDROLOGIE De informatie is afkomstig uit de door de Dienst Grondwaterverkenning TNO opgestelde grondwaterkaart van Nederland (kaartblad 38 west). Het onderzoeksterrein is gelegen in Sliedrecht ten zuiden van de A15 en ten noorden van Thorbeckelaan. De regionale bodemopbouw is als volgt te beschrijven: - het maaiveld in de regio is gelegen op circa 1,0 meter beneden NAP (m-nap); - vanaf maaiveld tot op een diepte van 10 m-nap is in de regio de Holocene deklaag aanwezig, bestaande uit veen en klei met lokale inschakelingen van fijne en grove zanden. In de directe omgeving van de Beneden-Merwede bestaat de Holocene deklaag hoofdzakelijk uit klei en zandige klei. De Beneden-Merwede heeft zich in deze laag tot een diepte van circa 5 m-nap ingesneden; - het eerste watervoerend pakket wordt aangetroffen vanaf 10 m-nap tot op een diepte van 22 m-nap. Het pakket is opgebouwd uit matig grof tot uiterst grof zand; - de eerste scheidende laag wordt aangetroffen vanaf 22 m-nap tot op een diepte van 80 m-nap. Deze laag is opgebouwd uit afwisselend lagen leem en fijn zand. - hieronder bevindt zich het derde watervoerend pakket. Het tweede watervoerend pakket is in deze regio niet aanwezig. Grondwaterstroming De grondwaterstroming op het onderzoeksterrein zal sterk beïnvloed worden door wisselende waterstanden in de Beneden- Merwede. Vanuit de rivier treedt infiltratie op naar het eerste watervoerend pakket. Dit heeft een kwelstroom tot gevolg in het poldergebied ten noorden van de rivier. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 4/18

104 2.3. BESCHRIJVING ONDERZOEKSLOCATIE De ligging van de onderzoekslocatie is globaal weergegeven in de overzichtskaart van bijlage 1.1. Enkele locatiespecifieke aspecten zijn opgenomen in tabel 1. TABEL 1: Locatiespecifieke gegevens Locatiegegevens Projectlocatie Staatsliedenbuurt Plaats Sliedrecht Gemeente Sliedrecht Provincie Zuid-Holland Rijksdriehoekcoördinaten X: Y: Oppervlakte in m 2 circa Huidige gebruik wonen met tuin Maaiveldtype tegels, klinkers en braak Huidig en toekomstig gebruik Op 20 oktober 2015 heeft een locatie-inspectie plaatsgevonden inzake het huidige gebruik. De locatie is in gebruik als woonwijk (Staatsliedenbuurt). De navolgende straten zijn gelegen binnen het plangebied: - Cort van der Lindenlaan; - De Savomin Lohmanlaan; - Doctor Kuyperstraat; - Talmastraat; - Thorbeckelaan; - Troelstralaan. De woonwijk is gerealiseerd in Voor de realisatie van de woonwijk was de locatie in gebruik als zijnde weiland. Men is voornemens om de gehele woonwijk te herontwikkelen door middel van het restaureren van de bestaande woningen en nieuwbouw van woningen. Voor de nieuwbouw dienen bestaande woningen gesloopt te worden. Hieronder een impressie van de bestaande en nieuwe situatie. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 5/18

105 Overige aspecten ten aanzien van de onderzoekslocatie staan hieronder beknopt omschreven: - tijdens de locatie-inspectie zijn op het maaiveld van de onderzoekslocatie geen asbestverdachte materialen waargenomen; - op en in de nabijheid van de onderzoekslocatie zijn geen zakkingen, dan wel ophogingen in het maaiveld waargenomen welke kunnen duiden op de aanwezigheid van mogelijke (sloot)dempingen; - ter plaatse van de onderzoekslocatie zijn geen huidige (bodem)bedreigende activiteiten waargenomen die een mogelijke bodemverontreiniging (hebben) kunnen veroorzaken. Ter illustratie is in bijlage 5 een fotoreportage opgenomen HISTORISCHE INFORMATIE Op 15 juni 2015 is de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid geraadpleegd inzake het historische gebruik van de onderzoekslocatie en de omliggende percelen. Voor de volledigheid is de verkregen historische informatie opgenomen in bijlage 7 van onderhavige rapportage. Uit het historisch onderzoek blijkt het volgende: - voor zover bekend hebben geen tanks gelegen op het onderzoeksterrein; - de locatie is op basis van de voor ons bekende informatie niet verdacht op het voorkomen van asbest; - de naastgelegen percelen zijn (of waren) in gebruik ten behoeve van wonen met tuin, openbare wegen en begraafplaats; - naar verwachting hebben de activiteiten op de omliggende percelen de chemische bodemkwaliteit ter plaatse van de onderzoekslocatie niet negatief beïnvloed. Luchtfoto s onderzoekslocatie en omliggende percelen Van het gebied is één luchtfoto bestudeerd. De foto is gemaakt in Op de foto zijn geen bijzonderheden waargenomen die mogelijk een (bodem)verontreiniging (hebben) kunnen veroorzaken. Eerder uitgevoerde bodemonderzoeken Ter plaatse van de onderzoekslocatie of in de nabije omgeving hiervan zijn in het verleden de volgende milieukundige onderzoeken uitgevoerd: Thorbeckelaan Ter plaatse van de Thorbeckelaan (hoek Dr. de Visserstraat) is een onderzoek uitgevoerd conform BOOT door Adico Milieutechniek (rapport kenmerk: , d.d. 23 december 2006). Het onderzoek is uitgevoerd in verband met de sanering van een ondergrondse HBO-tank. De inhoud van de tank is onbekend. Na verwijdering van de tank is in de tankput een sterke verontreiniging met minerale olie geconstateerd. In totaal is kg verontreinigde grond afgevoerd. Uit het controlemonster blijkt de grond niet verontreinigd te zijn met minerale olie. Dr. De Visserstraat 9 Ter plaatse van de Dr. De Visserstraat 9 is een verkennend milieukundig bodemonderzoek uitgevoerd door MZHZ (rapport kenmerk: SL C O, d.d. 10 juli 2001). Het onderzoek is uitgevoerd ten behoeve van het verkrijgen van een bouwvergunning. Ten oosten van de locatie is een drukkerij aanwezig. Op de locatie zijn geen aandachtspunten aanwezig. Uit de resultaten blijkt dat de grond licht verontreinigd is met cadmium, kwik, zink, PAK en minerale olie. Het grondwater is licht verontreinigd met arseen en chroom. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 6/18

106 Goeman Borgesiusweg 13 Ter plaatse van de Goeman Borgesiusweg 13 is een verkennend milieukundig bodemonderzoek uitgevoerd door M.U.C. Milieutechniek BV (rapport kenmerk: m rev.o., d.d. 16 oktober 1995). Het onderzoek is uitgevoerd in verband met de aanwezigheid van een ondergrondse HBO-tank. De inhoud van de tank is onbekend. Uit de resultaten blijkt dat de grond licht verontreinigd is met minerale olie, tolueen en PAK. Goeman Borgesiusweg 29 Ter plaatse van de Goeman Borgesiusweg 29 is een saneringsonderzoek uitgevoerd door A.J. Schutter GWW Milieu (rapport kenmerk: , d.d. 1 december Het onderzoek is uitgevoerd in verband met de verwijdering van een ondergrondse HBO-tank (certificaatnummer ). Ter plaatse van de tank is een spot met sterk verontreinigde grond met minerale olie aanwezig. Op basis van de resultaten betreft het geen geval van ernstige bodemverontreiniging en derhalve is geen vervolgonderzoek benodigd. Goeman Borgesiusweg 29 Ter plaatse van de Goeman Borgesiusweg 29 is een sanering uitgevoerd door Adico Milieutechniek (rapport kenmerk: , d.d. 21 juli 2014). De tank is gesaneerd en afgevoerd. Ter plaatse van de voormalige tank is een verontreiniging met minerale olie waargenomen. De verontreinigde grond is afgegraven en afgevoerd. In totaal is kg verontreinigde grond afgevoerd. Uit de controleanalyses zijn hooguit lichte verontreinigingen met minerale olie waargenomen. De Savomin Lohmanlaan 41 Ter plaatse van de De Savomin Lohmanlaan 41 is een verkennend milieukundig bodemonderzoek uitgevoerd door Inpijn-Blokpoel (rapport kenmerk: MA-0426, d.d. 20 juli 1994). Het onderzoek is uitgevoerd in verband met de aanvraag van een bouwvergunning. Uit de resultaten blijkt dat de grond licht verontreinigd is met EOX. Het grondwater is sterk verontreinigd met arseen. Conclusie voorgaande onderzoeken Op basis van de eerder uitgevoerde onderzoeken wordt geconcludeerd dat deze geen invloed hebben op de chemische bodemkwaliteit van onderhavige locatie. Dit vanwege dat de onderzochte percelen allen buiten onderhavige onderzoekslocatie liggen en hooguit lichte verontreinigingen zijn aangetoond. Daarnaast zijn de aangetroffen parameters opgenomen in de standaard NEN-pakketten voor grond en grondwater. Bodemkwaliteitskaart Gemeente Sliedrecht beschikt over een goedgekeurde functieklassekaart. De onderzoekslocatie is gelegen in zone met een functieklasse Wonen. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 7/18

107 2.5. CONCLUSIES VOORONDERZOEK Op basis van het vooronderzoek kan worden afgeleid dat, op en in de nabijheid van het onderzoeksterrein, geen aandachtspunten aanwezig zijn met betrekking tot het veroorzaken van een mogelijke bodemverontreiniging ONDERZOEKSOPZET In tabel 2 is de gevolgde onderzoeksstrategie aangegeven. TABEL 2: Onderzoekstrategie Onderzoeksaspect algemene bodemkwaliteit Kritische parameters Kritische bodemlaag (m-mv) Hypothese Strategie Oppervlakte - - onverdacht NEN 5740 : ONV circa 4 ha In verband met de gezamenlijke uitvoer van het archeologisch onderzoek zijn de meeste boringen dieper doorgezet ten opzichte van de NEN Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 8/18

108 3. VELDONDERZOEK 3.1. VELDWERKZAAMHEDEN De veldwerkzaamheden zijn op 20, 21, 22, 23 en 26 oktober 2015 uitgevoerd. Op 30 oktober 2015 heeft bemonstering van het grondwater plaatsgevonden. De uitgevoerde boringen zijn beschreven in tabel 3. De onderzoekslocatie en de posities van de meetpunten zijn weergegeven in de situatietekening van bijlage 1.2. TABEL 3: Aantal boringen en boordiepte (in m-mv) Onderzoeksaspect algemene bodemkwaliteit *: gestaakte boringen Aantal x diepte [m-mv] 1 x 3,0 met peilbuis 1 x 2,8 met peilbuis 1 x 2,7 met peilbuis 1 x 2,5 met peilbuis 1 x 2,2 met peilbuis 35 x 2,0 1 x 0,8 2 x 0,7 8 x 0,5/0,55 2 x 0,3 Boornummers , 02B, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 31, 32, 34, 35, 36, 37, 38, 39 en * en 02A* 41, 43, 44, 45, 46, 47, 48 en 49 45a* en 45b* Uitvoeringswijze De veldwerkzaamheden zijn verricht door VeldXpert onder certificaat BRL SIKB 2000, VKB protocol 2001 en Tijdens de veldwerkzaamheden is niet afgeweken van de beoordelingsrichtlijn. Het veldverslag (met daarin de namen van de veldwerkers) is opgenomen in bijlage 6. Het procescertificaat en het hierbij behorende keurmerk zijn van toepassing op de activiteiten met betrekking tot de veldwerkzaamheden en de overdracht van de monsters, inclusief de daarbij behorende veldwerkregistratie aan een erkend laboratorium of de opdrachtgever. Uit oogpunt van onafhankelijkheid verklaart IDDS geen eigenaar te zijn van het terrein waarop het bodemonderzoek en de advisering betrekking heeft. Tijdens het verrichten van de veldwerkzaamheden zijn de grond en het grondwater zintuiglijk beoordeeld op de mogelijke aanwezigheid van verontreinigingen (organoleptisch onderzoek) en is de texturele, minerale en organische samenstelling van de bodemlagen nauwkeurig beschreven (lithologisch onderzoek). Organoleptisch onderzoek Het opgeboorde bodemmateriaal is visueel beoordeeld op het voorkomen van antropogene bestanddelen (puin, slakken en dergelijke) en olieproduct (via olie/watertest). Het materiaal is met name beoordeeld op de volgende aspecten: de aard, grootte en gradatie van voorkomen. Sommige verontreinigingen die in de bodem aanwezig zijn, kunnen aan de geur herkend worden. Benadrukt dient te worden dat, indien tijdens de veldwerkzaamheden passieve geurwaarnemingen worden gedaan, deze gekarakteriseerd worden en per boorpunt worden beschreven. Asbest Het veldonderzoek is uitgevoerd door veldwerkers welke zijn opgeleid voor het herkennen van asbestverdachte materialen. Tijdens de uitvoering van het bodemonderzoek is het maaiveld van de onderzoekslocatie, evenals het opgeboorde bodemmateriaal visueel beoordeeld op de aanwezigheid van asbestverdachte materialen. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 9/18

109 3.2. RESULTATEN VELDWERK Lithologisch onderzoek De bodem van het terrein bestaat vanaf het maaiveld tot de geboorde diepte van 3,0 m-mv uit respectievelijk zand, klei en veen. Er is geen eenduidige bodemopbouw binnen het plangebied. Een gedetailleerde beschrijving van de ter plaatse van de onderzoekslocatie aangetroffen bodemopbouw (lithologie) is weergegeven in bijlage 2 (boorstaten). Organoleptisch onderzoek In tabel 4 zijn de zintuiglijk waargenomen relevante bijzonderheden weergegeven waaraan mogelijk een bodemverontreiniging gerelateerd kan worden. Op het maaiveld en in het opgeboorde bodemmateriaal zijn zintuiglijk geen asbestverdachte materialen waargenomen. TABEL 4: Zintuiglijk waargenomen afwijkingen Boring Diepte [m-mv] Samenstelling Bijzonderheden 07 0,05 0,9 matig fijn zand sporen zandcement en resten plastic 08 0,05 0,7 matig fijn zand zwak puinhoudend en sporen slakken en houtskool 15 0,2 0,3 0,6 0,7 matig fijn zand matig fijn zand zwak puin- en baksteenhoudend zwak slibhoudend 16 0,05 0,7 matig fijn zand zwak puinhoudend 23 0,05 1,55 matig fijn zand zwak puinhoudend 26 0,3 0,8 matig fijn zand sporen baksteen ,5 matig siltig klei zwak puinhoudend 30 1,0 1,5 matig fijn zand brokken baksteen 33 0,05 0,4 matig fijn zand matig puinhoudend en zwak aardewerk- en slakhoudend 37 0,5 1,0 matig siltig klei zwak baksteenhoudend ,5 matig fijn zand matig puinhoudend ,3 matig fijn zand matig puinhoudend ,5 matig siltig klei resten puin 45a 0,05 0,3 matig fijn zand zwak glas- en baksteenhoudend 45b 0,05 0,3 matig fijn zand zwak glas- en baksteenhoudend Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 10/18

110 Grondwatermetingen In tabel 5 zijn de resultaten van de metingen die aan het grondwater zijn uitgevoerd weergegeven. TABEL 5: Metingen uitgevoerd aan het grondwater Peilbuis Filterstelling (m mv) Grondwaterstand (m mv) ph (-) EC (µs/cm) 03 1,70 2,70 0,98 7, ,8 12 2,00 3,00 0,55 7, , ,50 2,50 0,72 7, ,9 30 1,80 2,80 0,95 7, ,7 33 1,20 2,20 0,34 7, ,7 Troebelheid (NTU) De waarden van het grondwater vertonen geen afwijkende waarden ten opzichte van een natuurlijke situatie. De gemeten troebelheid (NTU) is enigszins verhoogd ten opzichte van een natuurlijke situatie. De gemiddelde grondwaterstand bedraagt circa 0,70 m-mv. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 11/18

111 4. CHEMISCH ONDERZOEK Voor de verrichting van het chemisch onderzoek zijn de grond(water)monsters overgebracht naar een RvA geaccrediteerd en AS3000 erkend laboratorium ANALYSESTRATEGIE Algemene bodemkwaliteit Ten behoeve van het vaststellen van de algemene chemische kwaliteit van de bodem zijn van de boven- en ondergrond grondmengmonsters samengesteld. Als ondergrond is de bodemlaag vanaf circa 0,5 m-mv aangemerkt. Bij de selectie van de grond(meng)monsters is zowel rekening gehouden met de zintuiglijk waargenomen afwijkingen als het verkrijgen van een ruimtedekkend en representatief beeld van de milieuhygiënische kwaliteit van de bodem ter plaatse. De grond- en grondwatermonsters zijn geanalyseerd op het standaard NEN-pakket. Voorts zijn ten behoeve van de correctie van de achtergronden interventiewaarden van zowel de bovenals de ondergrond de percentages lutum en organische stof vastgelegd. Analysepakketten In het standaard NEN-pakket voor grond zijn de volgende analyses opgenomen: - zware metalen (barium, cadmium, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel en zink); - PAK (polycyclische aromatische koolwaterstoffen); - minerale olie (GC); - PCB (PolyChloorBifenylen). Het standaard NEN-pakket voor grondwater omvat de volgende analyses: - zware metalen (barium, cadmium, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel en zink); - BTEXNS (benzeen, tolueen, ethylbenzeen, xylenen, naftaleen en styreen); - VOCl (vluchtige organochloorverbindingen); - minerale olie. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 12/18

112 4.2. RESULTATEN EN TOETSING CHEMISCHE ANALYSES De resultaten van de chemische analyses zijn weergegeven op de analysecertificaten, die in bijlage 3 zijn opgenomen. Voor de interpretatie van de resultaten van de chemische analyses van de grondmonsters zijn de meetwaarden, conform bijlage G van de Regeling bodemkwaliteit, gecorrigeerd voor de gemeten percentages lutum en/of organische stof. Voor de organische parameters PCB en minerale olie zijn ten behoeve van de correctie percentages organisch stof aangehouden van minimaal 2,0 %, en maximaal 30,0 %. Voor de organische parameter PAK zijn ten behoeve van de correctie percentages organisch stof aangehouden van minimaal 10,0 %, en maximaal 30,0 %. Voor de zware metalen zijn ten behoeve van de correctie minimale percentages lutum en organisch stof van 2% aangehouden. De gecorrigeerde meetwaarden zijn vergeleken met het toetsingskader van de Wet bodembescherming. Dit toetsingskader bestaat uit de achtergrondwaarden, zoals opgenomen in bijlage B van de Regeling bodemkwaliteit, en de interventiewaarden, zoals opgenomen in de Circulaire bodemsanering (27 juni 2013). Naast het wettelijk kader zijn de gecorrigeerde meetwaarden getoetst aan de tussenwaarden, zijnde het rekenkundig gemiddelde van de achtergronden interventiewaarden voor de betreffende stof. Indien de gecorrigeerde meetwaarde voor één of meerdere stoffen de tussenwaarde overschrijdt kan in potentie sprake zijn van een geval van ernstige bodemverontreiniging (Handhavingsuitvoeringsmethode Wbb, versie 7.5 van het SIKB) en is het uitvoeren van nader bodemonderzoek in veel gevallen noodzakelijk. De analyseresultaten, gecorrigeerde meetwaarden, de achtergrond-, tussen- en interventiewaarden, alsmede de resultaten van de uitgevoerde toetsing, zijn weergegeven in bijlage 4.1 (grond) en 4.2 (grondwater). De overschrijdingen ten opzichte van het hierboven beschreven toetsingskader zijn als volgt geclassificeerd: - het gehalte is lager dan of gelijk aan de achtergrondwaarde (grond) of streefwaarde (grondwater), dan wel de rapportagegrens; * het gehalte overschrijdt de achtergrondwaarde (grond) of streefwaarde (grondwater) en is lager dan of gelijk aan de tussenwaarde, zijnde licht verontreinigd; ** het gehalte overschrijdt de tussenwaarde en is lager dan of gelijk aan de interventiewaarde, zijnde matig verontreinigd; *** het gehalte overschrijdt de interventiewaarde, zijnde sterk verontreinigd. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 13/18

113 In tabel 6 zijn de gecorrigeerde meetwaarden en toetsingsresultaten voor grond weergegeven. TABEL 6: Resultaten chemisch onderzoek grondmonsters (mg/kg.ds) Monster Humus [%] Lutum [%] Cd Co Cu Hg Mb Ni Pb Zn PAK PCB Olie M01 2,7 2, * M ,8-32* 47* 0,91* 1,7* 66* 89* 323* 1,8* - - M ,22* 1,6* M04 1,2 2, * 2,7* 0,039* - M05 2,9 2,4-23,6* - 0,34* 1,7* 51* 65* 296* - 0,027* - M06 3, ,20* * - 0,023* - M07 1,1 2, ,7* * M08 2,36 8, ,8* - - M09 0, M10 3, M ,6* 46* M01: 07(5-50)+08(5-50)+16(5-50)+23(5-55)+26(30-80)= zand, sporen zandcement, baksteen, slakken en houtskool, zwak puinhoudend en resten plastic M02: 33(5-40)+40(0-50)+42(0-30)= zand, zwak aardewerk- en slakhoudend, matig puinhoudend M03: 27(0-50)+43(0-50)= klei, zwak tot resten puin M04: 01(0-50)+03(5-55)+05(5-30)+09(5-55)+12(5-50)+14(5-50)= zand M05: 17(0-50)+19(5-30)+21(0-50)+22(5-55)+24(5-50)+28(0-50)= zand M06: 30(5-55)+32(5-50)+34(5-55)+35(5-50)+37(0-50)+39(0-50)= zand M07: 15(60-70)= zand, zwak slibhoudend M08: 08(50-70)+15(30-60)+23( )+30( )= zand, zwak puinhoudend, brokken baksteen en sporen slakken en houtskool M09: 05(70-120)+13( )+19(80-100)+22( )+25( )+32( )+37( )+40( )= zand M10: 01( )+08( )+12( )+20( )+26(80-110)+29(50-100)+38( )= klei M11: 02B( )+06( )+15( )+18( )+26( )+34( )+36( )= veen In tabel 7 zijn de meetwaarden en toetsingsresultaten voor grondwater weergegeven. TABEL 7: Resultaten chemisch onderzoek grondwatermonsters (µg/l) Peilbuis Ba Cd Co Cu Hg Mb Ni Pb Zn VOCl Olie BTEXNS # * * * ,5* * - - benzeen 1,2* xylenen 1,8* naftaleen 0,03* * - 60* benzeen 1,4* tolueen 8,2* xylenen 2,4* naftaleen 0,02* * * - - benzeen 4,3* tolueen 11* xylenen 3,8* naftaleen 0,03* * * - - benzeen 1,1* xylenen 2,2* naftaleen 0,03* #: overige parameters <detectiegrens Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 14/18

114 5. BESPREKING ONDERZOEKSRESULTATEN Naar aanleiding van de verkregen onderzoeksresultaten blijkt met betrekking tot de chemische bodemkwaliteit ter plaatse van de onderzoekslocatie het volgende: Bovengrond De bovengrond ter plaatse van de onderzoekslocatie is overwegend opgebouwd uit zand en klei. In de bovengrond zijn zintuiglijk plaatselijk bijmengingen met bodemvreemde materialen waargenomen. In de bovengrond overschrijden alle onderzochte parameters, behoudens minerale olie, de desbetreffende achtergrondwaarden. De licht verhoogd aangetoonde gehalten kunnen naar alle waarschijnlijkheid worden gerelateerd aan het bodemvreemde materiaal in de bodem, dan wel gebiedspecifieke achtergrondgehalten. Ondergrond De ondergrond ter plaatse van de onderzoekslocatie is overwegend opgebouwd uit zand, klei en veen. In de ondergrond zijn zintuiglijk plaatselijk bijmengingen met bodemvreemde materialen waargenomen. Plaatselijk zijn enkele achtergrondwaarde overschrijdingen voor enkele parameters aangetoond. De licht verhoogd aangetoonde gehalten kunnen naar alle waarschijnlijkheid worden gerelateerd aan het bodemvreemde materiaal in de bodem, dan wel gebiedspecifieke achtergrondgehalten. Grondwater De gemiddelde grondwaterstand bevindt zich op circa 0,70 m-mv. Tijdens het veldonderzoek zijn zintuiglijk geen afwijkingen waargenomen aan het bemonsterde grondwater. In het grondwater zijn overwegend streefwaarde overschrijdingen voor barium, zink en aromaten aangetoond. Plaatselijk overschrijden enkele overige parameters de streefwaarden. De licht verhoogd aangetoonde concentratie barium kan naar alle waarschijnlijkheid worden toegeschreven aan natuurlijke factoren. De herkomst van de overige verhoogde concentraties zijn onbekend. Bespreking/discussie De aangetroffen lichte verontreinigingen in de bodem geven, ingevolge de Wet bodembescherming, geen aanleiding tot het uitvoeren van een nader bodemonderzoek. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 15/18

115 6. CONCLUSIES EN ADVIES In opdracht van Wissing B.V. is een verkennend milieukundig bodemonderzoek verricht op de projectlocatie Staatsliedenbuurt te Sliedrecht. Aanleiding en doelstelling onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd in verband met het opstellen van een bestemmingsplanwijziging en de daaruit voortvloeiende aanvraag van een omgevingsvergunning (activiteit bouwen). In het kader van de Woningwet/Gemeentelijke Bouwverordening dient een omgevingsvergunningaanvraag (activiteit bouwen) vergezeld te gaan van een rapportage inzake de milieuhygiënische kwaliteit van de bodem. Doel van het onderzoek is vast te stellen of het voormalige, dan wel het huidige, gebruik van de onderzoekslocatie heeft geleid tot een verontreiniging van de bodem. Het verkennend bodemonderzoek beoogt het verkrijgen van inzicht in aard, plaats van voorkomen en concentraties van eventueel aanwezige verontreinigende stoffen in de bodem. Ter bepaling van de milieuhygiënische bodemkwaliteit binnen de begrenzing van de onderzoekslocatie, is de norm NEN 5740 (onderzoeksstrategie bij verkennend onderzoek, NNI, januari 2009) gehanteerd. Deze norm beschrijft de werkwijze voor het opstellen van de onderzoeksstrategie bij een verkennend bodemonderzoek naar de (mogelijke) aanwezigheid van bodemverontreiniging en de werkwijze voor het bepalen van de milieuhygiënische kwaliteit van de bodem en eventueel vrijkomende grond. Conclusies Aan de hand van de resultaten van het onderzoek kan het volgende worden geconcludeerd: - in de grond zijn plaatselijk bijmengingen met bodemvreemde materialen waargenomen; - op het maaiveld en in het opgeboorde bodemmateriaal zijn zintuiglijk geen asbestverdachte materialen waargenomen; - de bovengrond is licht verontreinigd met alle onderzochte parameters, behoudens minerale olie; - de ondergrond is (plaatselijk) licht verontreinigd met molybdeen, nikkel, zink en PAK; - het grondwater is overwegend licht verontreinigd met barium, molybdeen, zink, minerale olie, benzeen, tolueen, xylenen en naftaleen; - de aangetroffen lichte verontreinigingen geven, ingevolge de Wet bodembescherming, geen aanleiding tot het uitvoeren van een aanvullend bodemonderzoek. Gelet op de onderzoeksresultaten, te weten de aangetoonde overschrijdingen van de betreffende achtergrondwaarden (grond) en de aangetoonde overschrijdingen van de betreffende streefwaarden (grondwater) dient de hypothese onverdacht voor de onderzoekslocatie formeel te worden verworpen. Echter, de gemeten waarden zijn dermate gering dat aanvullend onderzoek naar het voorkomen van deze stoffen in de bodem op het perceel ingevolge de Wet bodembescherming, niet noodzakelijk is. Beperkingen inzake het verlenen van een omgevingsvergunning (activiteit bouwen), alsmede de voortzetting van het huidige bodemgebruik, worden op basis van de onderzoeksresultaten uit milieuhygiënisch oogpunt niet voorzien. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 16/18

116 Aanbevelingen Wij adviseren om de onderzoeksresultaten voor te leggen aan het bevoegd gezag, zijnde Gemeente Sliedrecht, om na te gaan of zij kunnen instemmen met de onderzoeksresultaten en bovengenoemde conclusies ten behoeve van het verkrijgen van een omgevingsvergunning (activiteit bouwen). Indien op de onderzoekslocatie ten gevolge van graafwerkzaamheden grond vrijkomt en buiten de locatie wordt hergebruikt, vindt hergebruik veelal plaats binnen het kader van het Besluit bodemkwaliteit. In dat geval dient de chemische kwaliteit van de grond te worden getoetst aan de kwaliteitsnormen die door het Besluit bodemkwaliteit aan de betreffende toepassing worden verbonden. IDDS bv Noordwijk (ZH) Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 17/18

117 7. BETROUWBAARHEID Het onderhavige onderzoek is op zorgvuldige wijze verricht volgens de algemeen geaccepteerde inzichten en methoden. Echter, een bodemonderzoek is gebaseerd op het nemen van een beperkt aantal monsters en chemische analyses. IDDS streeft naar een zo groot mogelijke representativiteit van het onderzoek. Toch blijft het mogelijk dat lokaal afwijkingen in de milieuhygiënische kwaliteit of opbouw van het bodemmateriaal voorkomen, ten opzichte van de in onderhavig rapport beschreven situatie. IDDS acht zich niet aansprakelijk voor eventuele schade die als gevolg van deze afwijkingen zou kunnen ontstaan. Hierbij dient tevens te worden gewezen op het feit dat het uitgevoerde onderzoek een momentopname is. Beïnvloeding van de milieuhygiënische kwaliteit van de bodem (grond en grondwater) zou plaats kunnen vinden na uitvoering van dit onderzoek door, bijvoorbeeld het bouwrijp maken van de locatie, het aanvoeren van grond van elders, toevoeging van bodemvreemde materialen of het naar de onderzoekslocatie verspreiden van verontreinigingen van verder gelegen terreinen via het grondwater. Naarmate de periode tussen de uitvoering van het onderzoek en het gebruik van de resultaten langer wordt, zal meer voorzichtigheid betracht moeten worden. In veel gevallen hanteren de beoordelende instanties termijnen (doorgaans maximaal 3 jaar voor een bedrijfslocatie en maximaal 5 jaar voor een woonlocatie) waarbinnen de onderzoeksresultaten representatief worden geacht te zijn. Bij het gebruik van de resultaten van dit onderzoek dient het doel van het onderzoek goed in ogenschouw te worden genomen. Zo zullen de resultaten van een onderzoek naar het voorkomen en/of verspreiding van één specifieke verontreinigende stof geen uitsluitsel bieden omtrent de aanwezigheid aan verhoogde concentraties van overige, niet onderzochte verontreinigende stoffen. Staatsliedenbuurt te Sliedrecht: 1502H040/DBI/rap1 18/18

118 BIJLAGE OVERZICHTSKAART 1.2 SITUATIETEKENING

119 BIJLAGE 1.1 LOCATIE-AANDUIDING NOORDWIJK (Hoofdkantoor) 's-gravendijckseweg 37 Postbus AC Noordwijk TEL: FAX: m SCHAAL: 1: LIGGING ONDERZOEKSLOCATIE

120 41 De Savornin Lohmanlaan Goeman Borgesiusweg BIJLAGE A Cort van der Lindenlaan Talmastraat 2 77 B C De Savornin Lohmanlaan Dr. Kuyperstraat D Talmastraat Troelstralaan E F t/m 22 Thorbeckelaan G 38 9 gensstraat LEGENDA REV. DATUM NAAM OMSCHRIJVING GOED GEK HNA SITUATIETEKENING X X boring boring met peilbuis 1-76 bebouwing begrenzing onderzoekslocatie huisnummer NOORDWIJK (Hoofdkantoor) 's-gravendijckseweg 37 Postbus AC Noordwijk TEL: FAX: INFO@IDDS.NL Milieu OMSCHRIJVING STAATSLIEDENBUURT TE SLIEDRECHT SCHAAL: 1:1000 FORMAAT: A3 H PROJECT NR. 1502H040/DBI 6

121 BIJLAGE 2 BOORSTATEN EN LEGENDA

122 0 Boring: 01 Datum: tuin Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, donker beigebruin, Edelmanboor 1 0 Boring: 02 Datum: tegel -5 Tegel Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak roesthoudend, geen olie-water reactie, neutraal beigegrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Boring: 02A Datum: tegel -5 Tegel 0 Boring: 02B Datum: tegel -5 Tegel Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig grof, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 1 / 14

123 0 50 Boring: 03 Datum: tegel -5 Tegel Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor 0 50 Boring: 04 Datum: klinker -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Klinker 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, geen -30 olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, matig zandhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Zand, matig grof, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Boring: 05 Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Tegel 1 Zand, matig grof, zwak siltig, geen -30 olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, matig zandhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Boring: 06 Datum: tegel -5 Tegel 1 2 Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, Edelmanboor Veen, mineraalarm, resten hout, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 2 / 14

124 Boring: 07 Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Tegel Zand, matig fijn, zwak siltig, sporen zandcement, resten plastic, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, matig roesthoudend, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Boring: 08 Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Tegel Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, brokken klei, sporen slakken, zwak puinhoudend, sporen houtskool, geen olie-water reactie, neutraal bruingrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, neutraal bruingrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, resten planten, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Boring: 09 Datum: tegel -5 Tegel Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig grof, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Boring: 10 Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, 1 Edelmanboor, Tegel Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, brokken klei, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraal bruingrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 3 / 14

125 0 Boring: 11 Datum: tegel -5 Tegel 0 Boring: 12 Datum: tegel -5 Tegel 1 Klei, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, Edelmanboor 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, brokken klei, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, neutraal bruingrijs, Edelmanboor Boring: 13 Datum: tuin Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor 1 0 Boring: 14 Datum: tegel -5 Edelmanboor, Tegel 1 Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donkergrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donkergrijs, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, sterk veenhoudend, geen olie-water reactie, donker bruingrijs, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 4 / 14

126 Boring: 15 Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, 1 Edelmanboor, Tegel Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, lichtbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak puinhoudend, zwak baksteenhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, geen olie-water reactie, lichtbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak slibhoudend, geen olie-water reactie, donkergrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, zwak riethoudend, zwak wortelhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Boring: 16 Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Tegel Zand, matig fijn, zwak siltig, brokken klei, zwak puinhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, Edelmanboor Veen, zwak kleiïg, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Boring: 17 Datum: tuin Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donker beigebruin, Edelmanboor 1 0 Boring: 18 Datum: tegel -5 Tegel 1 Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, donker beigebruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak roesthoudend, geen olie-water reactie, neutraal beigegrijs, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, brokken klei, geen olie-water reactie, donkergrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak roesthoudend, geen olie-water reactie, neutraal beigegrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donker bruingrijs, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 5 / 14

127 0 50 Boring: 19 Datum: klinker -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Klinker 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, geen -30 olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor 2 Zand, matig grof, matig siltig, brokken klei, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor 0 50 Boring: 20 Datum: tegel -5 Tegel 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Veen, mineraalarm, resten hout, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Zand, matig grof, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Boring: 21 Datum: tuin Zand, zeer fijn, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor 1 0 Boring: 22 Datum: tegel -5 Tegel 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, brokken klei, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Zand, matig grof, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 6 / 14

128 0 Boring: 23 Datum: tegel -5 Tegel 0 Boring: 24 Datum: tegel -5 Tegel 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak puinhoudend, zwak grindhoudend, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor 1 Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donker beigebruin, Edelmanboor Veen, sterk kleiïg, geen olie-water reactie, donker beigegrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donkergrijs, Edelmanboor Boring: 25 Datum: tegel -5 Tegel 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor 0 50 Boring: 26 Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Tegel 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, geen -30 olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor 2 Zand, matig fijn, matig siltig, sporen baksteen, brokken klei, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, matig grindhoudend, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 7 / 14

129 0 Boring: 27 Datum: gras Klei, matig siltig, matig humeus, matig zandhoudend, zwak puinhoudend, geen olie-water 1 reactie, neutraalbruin, Edelmanboor 0 Boring: 28 Datum: tuin Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, brokken klei, geen olie-water reactie, neutraalbruin, 1 Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, zwak wortelhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak zandhoudend, geen olie-water reactie, lichtbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, geen olie-water reactie, lichtbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor 0 Boring: 29 Datum: tuin Klei, matig siltig, matig roesthoudend, geen olie-water reactie, neutraal beigegrijs, 1 Edelmanboor 0 Boring: 30 Datum: tegel -5 Tegel 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak grindhoudend, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donker blauwgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, brokken baksteen, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 8 / 14

130 0 50 Boring: 31 Datum: tegel -5 Tegel 1-20 Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal 2-30 beigebruin, Edelmanboor Ramguts, Beton Zand, matig fijn, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, neutraal bruingrijs, Edelmanboor 0 50 Boring: 32 Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Tegel Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, lichtbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, zwak kleihoudend, geen olie-water reactie, donkergrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, donker grijsbruin, Edelmanboor Boring: 33 Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Tegel Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak slakhoudend, matig puinhoudend, zwak aardewerkhoudend, geen olie-water reactie, donker bruingrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, zwak riethoudend, zwak houthoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Boring: 34 Datum: tegel -5 Tegel Zand, matig fijn, zwak siltig, brokken klei, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig grof, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor -220 Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 9 / 14

131 0 Boring: 35 Datum: tegel -5 Tegel 1 Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak grindhoudend, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor 0 Boring: 36 Datum: tuin Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donker beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donkergrijs, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigegrijs, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, geen olie-water reactie, donkergrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor 0 Boring: 37 Datum: tuin Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor 1 0 Boring: 38 Datum: tuin Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak roesthoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, 1 Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak baksteenhoudend, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal grijsbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, sterk houthoudend, geen olie-water reactie, neutraal bruingrijs, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donkergrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, donker bruingrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 10 / 14

132 0 Boring: 39 Datum: tuin Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, matig kleihoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, 1 Edelmanboor 0 Boring: 40 Datum: tuin Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, brokken klei, matig puinhoudend, geen olie-water 1 reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, geen olie-water reactie, licht bruingrijs, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, geen olie-water reactie, lichtbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak zandhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, matig siltig, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, neutraal grijsbruin, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor Veen, mineraalarm, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor 0 50 Boring: 41 Datum: berm Klei, matig siltig, zwak humeus, matig wortelhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, 1 Edelmanboor Boring: 42 Datum: berm Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, matig puinhoudend, geen 1 olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor 2-30 Klei, matig siltig, zwak humeus, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor -80 Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 11 / 14

133 0 Boring: 43 Datum: berm Klei, matig siltig, zwak humeus, resten puin, zwak zandhoudend, geen olie-water reactie, neutraal 1 grijsbruin, Edelmanboor 0 Boring: 44 Datum: tegel -5 Tegel 1 Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, neutraal bruingrijs, Edelmanboor Boring: 45 Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Tegel 1-55 Zand, matig fijn, zwak siltig, geen olie-water reactie, neutraal beigebruin, Edelmanboor 0 Boring: 45a Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Tegel -30 Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak glashoudend, zwak baksteenhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor, Gestaakt op puin Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 12 / 14

134 0 Boring: 45b Datum: tegel -5 Geen olie-water reactie, Edelmanboor, Tegel -30 Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak glashoudend, zwak baksteenhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor, Gestaakt op puin 0 50 Boring: 46 Datum: tuin Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, geen olie-water reactie, donker bruingrijs, Edelmanboor Boring: 47 Datum: groenstrook Klei, matig siltig, matig zandhoudend, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor 1 0 Boring: 48 Datum: groenstrook Klei, matig siltig, matig zandhoudend, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 13 / 14

135 0 Boring: 49 Datum: groenstrook Klei, matig siltig, matig zandhoudend, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Projectcode: 1502H040 Projectnaam: Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Pagina 14 / 14

136 Legenda (conform NEN 5104) grind klei geur Grind, siltig Klei, zwak siltig geen geur zwakke geur Grind, zwak zandig Klei, matig siltig matige geur sterke geur Grind, matig zandig Klei, sterk siltig uiterste geur Grind, sterk zandig Klei, uiterst siltig olie geen olie-water reactie zwakke olie-water reactie Grind, uiterst zandig Klei, zwak zandig matige olie-water reactie sterke olie-water reactie Klei, matig zandig uiterste olie-water reactie zand Klei, sterk zandig p.i.d.-waarde Zand, kleiïg >0 >1 Zand, zwak siltig Zand, matig siltig leem Leem, zwak zandig >10 >100 >1000 >10000 Zand, sterk siltig Leem, sterk zandig monsters Zand, uiterst siltig geroerd monster overige toevoegingen ongeroerd monster zwak humeus veen Veen, mineraalarm matig humeus overig bijzonder bestanddeel Veen, zwak kleiïg sterk humeus Gemiddeld hoogste grondwaterstand grondwaterstand Veen, sterk kleiïg zwak grindig Gemiddeld laagste grondwaterstand slib Veen, zwak zandig matig grindig water Veen, sterk zandig sterk grindig peilbuis blinde buis casing hoogste grondwaterstand gemiddelde grondwaterstand laagste grondwaterstand bentoniet afdichting filter

137 BIJLAGE 3.1 ANALYSECERTIFICATEN GROND

138 IDDS Milieu B.V. T.a.v. de heer D. Bijl Postbus AC NOORDWIJK ZH Uw kenmerk : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Ons kenmerk : Project Validatieref. : _certificaat_v1 Opdrachtverificatiecode : AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Bijlage(n) : 5 tabel(len) + 11 oliechromatogram(men) + 7 bijlage(n) Amsterdam, 3 november 2015 Hierbij zend ik u de resultaten van het laboratoriumonderzoek dat op uw verzoek is uitgevoerd in de door u aangeboden monsters. De resultaten hebben uitsluitend betrekking op de monsters, zoals die door u voor analyse ter beschikking werden gesteld. Het onderzoek is, met uitzondering van eventueel uitbesteed onderzoek, uitgevoerd door Eurofins Omegam volgens de methoden zoals ze zijn vastgelegd in het geldende accreditatie-certificaat L086 en/of in de bundel "Analysevoorschriften Eurofins Omegam". De in dit onderzoek uitgevoerde onderzoeksmethoden van de geaccrediteerde analyses zijn in een aparte bijlage als onderdeel van dit analyse-certificaat opgenomen. De methoden zijn, voor zover mogelijk, ontleend aan de accreditatieprogramma's/schema's en NEN- EN- en/of ISO-voorschriften. Ik wijs u erop dat het analyse-certificaat alleen in zijn geheel mag worden gereproduceerd. Ik vertrouw erop uw opdracht volledig en naar tevredenheid te hebben uitgevoerd. Heeft u naar aanleiding van deze rapportage nog vragen, dan verzoek ik u contact op te nemen met onze klantenservice. Hoogachtend, namens Eurofins Omegam, Ing. J. Tukker Manager productie Op dit certificaat zijn onze algemene voorwaarden van toepassing. Dit analyse-certificaat mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Eurofins Omegam B.V. T +31-(0) IBAN NL 16 BNPA H.J.E. Wenckbachweg 120 F +31-(0) BIC BNPANL2A NL-1114 AD Amsterdam-Duivendrecht klantenservice@omegam.nl BTW nr. NL B01 Nederland KvK nr

139 Tabel 1 van 5 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Monsterreferenties = M01 07 (5-50) 08 (5-50) 16 (5-50) 23 (5-55) 26 (30-80) = M02 33 (5-40) 40 (0-50) 42 (0-30) = M03 27 (0-50) 43 (0-50) Opgegeven bemonsteringsdatum : 20/10/ /10/ /10/2015 Ontvangstdatum opdracht : 27/10/ /10/ /10/2015 Startdatum : 27/10/ /10/ /10/2015 Monstercode : Matrix : Grond Grond Grond Monstervoorbewerking S AS3000 (steekmonster) uitgevoerd uitgevoerd uitgevoerd S gewicht artefact g < 1 < 1 < 1 S soort artefact nvt nvt nvt S voorbewerking AS3000 uitgevoerd uitgevoerd uitgevoerd Algemeen onderzoek - fysisch S droogrest % 82,3 76,6 61,0 S organische stof (gec. voor lutum) % (m/m ds) 2,7 10,0 10,1 S lutumgehalte (pipetmethode) % (m/m ds) 2,8 5,8 29,8 Anorganische parameters - metalen S barium (Ba) mg/kg ds S cadmium (Cd) mg/kg ds 0,20 0,38 0,22 S kobalt (Co) mg/kg ds 4, S koper (Cu) mg/kg ds 8, S kwik (Hg) FIAS/Fims mg/kg ds 0,09 0,71 0,23 S lood (Pb) mg/kg ds S molybdeen (Mo) mg/kg ds < 1,5 1,7 1,6 S nikkel (Ni) mg/kg ds S zink (Zn) mg/kg ds Organische parameters - niet aromatisch S minerale olie (florisil clean-up) mg/kg ds < 35 < 35 < 35 Organische parameters - aromatisch Polycyclische koolwaterstoffen: S naftaleen mg/kg ds < 0,05 < 0,05 < 0,05 S fenantreen mg/kg ds < 0,05 0,38 0,05 S anthraceen mg/kg ds < 0,05 0,14 < 0,05 S fluoranteen mg/kg ds 0,07 0,45 0,10 S benzo(a)antraceen mg/kg ds < 0,05 0,17 < 0,05 S chryseen mg/kg ds < 0,05 0,24 0,07 S benzo(k)fluoranteen mg/kg ds < 0,05 0,10 < 0,05 S benzo(a)pyreen mg/kg ds < 0,05 0,17 0,06 S benzo(ghi)peryleen mg/kg ds < 0,05 < 0,05 < 0,05 S indeno(1,2,3-cd)pyreen mg/kg ds < 0,05 0,08 < 0,05 S som PAK (10) mg/kg ds 0,38 1,8 0,49 Organische parameters - gehalogeneerd Polychloorbifenylen: S PCB -28 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -52 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -101 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -118 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -138 mg/kg ds < 0,001 0,002 < 0,001 S PCB -153 mg/kg ds < 0,001 0,002 < 0,001 S PCB -180 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S som PCBs (7) mg/kg ds 0,005 0,008 0,005 Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. - De met een 'Q' gemerkte analyses zijn door RvA geaccrediteerd (registratienummer L086). - De met een 'S' gemerkte analyses zijn op basis van het schema AS 3000 geaccrediteerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

140 Tabel 2 van 5 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Monsterreferenties = M04 01 (0-50) 03 (5-55) 05 (5-30) 09 (5-55) 12 (5-50) 14 (5-50) = M05 17 (0-50) 19 (5-30) 21 (0-50) 22 (5-55) 24 (5-50) 28 (0-50) = M06 30 (5-55) 32 (5-50) 34 (5-55) 35 (5-50) 37 (0-50) 39 (0-50) Opgegeven bemonsteringsdatum : 20/10/ /10/ /10/2015 Ontvangstdatum opdracht : 27/10/ /10/ /10/2015 Startdatum : 27/10/ /10/ /10/2015 Monstercode : Matrix : Grond Grond Grond Monstervoorbewerking S AS3000 (steekmonster) uitgevoerd uitgevoerd uitgevoerd S gewicht artefact g < 1 < 1 < 1 S soort artefact nvt nvt nvt S voorbewerking AS3000 uitgevoerd uitgevoerd uitgevoerd Algemeen onderzoek - fysisch S droogrest % 88,9 72,1 84,7 S organische stof (gec. voor lutum) % (m/m ds) 1,2 2,9 3,6 S lutumgehalte (pipetmethode) % (m/m ds) 2,2 2,4 < 1 Anorganische parameters - metalen S barium (Ba) mg/kg ds S cadmium (Cd) mg/kg ds 0,21 0,29 0,27 S kobalt (Co) mg/kg ds 3,1 7,0 3,2 S koper (Cu) mg/kg ds 8,7 20 6,7 S kwik (Hg) FIAS/Fims mg/kg ds 0,08 0,24 0,14 S lood (Pb) mg/kg ds S molybdeen (Mo) mg/kg ds < 1,5 1,7 < 1,5 S nikkel (Ni) mg/kg ds S zink (Zn) mg/kg ds Organische parameters - niet aromatisch S minerale olie (florisil clean-up) mg/kg ds < 35 < 35 < 35 Organische parameters - aromatisch Polycyclische koolwaterstoffen: S naftaleen mg/kg ds < 0,05 < 0,05 < 0,05 S fenantreen mg/kg ds 0,09 0,06 < 0,05 S anthraceen mg/kg ds 0,17 < 0,05 < 0,05 S fluoranteen mg/kg ds 0,50 0,12 0,08 S benzo(a)antraceen mg/kg ds 0,42 0,07 0,06 S chryseen mg/kg ds 0,48 0,10 0,10 S benzo(k)fluoranteen mg/kg ds 0,26 0,08 0,06 S benzo(a)pyreen mg/kg ds 0,36 0,11 0,08 S benzo(ghi)peryleen mg/kg ds 0,19 0,09 0,06 S indeno(1,2,3-cd)pyreen mg/kg ds 0,22 0,10 0,06 S som PAK (10) mg/kg ds 2,7 0,80 0,60 Organische parameters - gehalogeneerd Polychloorbifenylen: S PCB -28 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -52 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -101 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 0,001 S PCB -118 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -138 mg/kg ds 0,002 0,002 0,002 S PCB -153 mg/kg ds 0,002 0,002 0,002 S PCB -180 mg/kg ds 0,001 0,001 0,001 S som PCBs (7) mg/kg ds 0,008 0,008 0,008 Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. - De met een 'Q' gemerkte analyses zijn door RvA geaccrediteerd (registratienummer L086). - De met een 'S' gemerkte analyses zijn op basis van het schema AS 3000 geaccrediteerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

141 Tabel 3 van 5 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Monsterreferenties = M07 15 (60-70) = M08 08 (50-70) 15 (30-60) 23 ( ) 30 ( ) = M09 05 (70-120) 13 ( ) 19 (80-100) 22 ( ) 25 ( ) 32 ( ) 37 ( ) 40 ( ) Opgegeven bemonsteringsdatum : 23/10/ /10/ /10/2015 Ontvangstdatum opdracht : 27/10/ /10/ /10/2015 Startdatum : 27/10/ /10/ /10/2015 Monstercode : Matrix : Grond Grond Grond Monstervoorbewerking S AS3000 (steekmonster) uitgevoerd uitgevoerd uitgevoerd S gewicht artefact g < 1 < 1 < 1 S soort artefact nvt nvt nvt S voorbewerking AS3000 uitgevoerd uitgevoerd uitgevoerd Algemeen onderzoek - fysisch S droogrest % 81,5 74,2 81,2 S organische stof (gec. voor lutum) % (m/m ds) 1,1 2,3 0,2 S lutumgehalte (pipetmethode) % (m/m ds) 2,9 8,7 2,0 Anorganische parameters - metalen S barium (Ba) mg/kg ds < 20 S cadmium (Cd) mg/kg ds < 0,20 < 0,20 < 0,20 S kobalt (Co) mg/kg ds 4,1 3,9 < 3,0 S koper (Cu) mg/kg ds 8,4 6,7 < 5,0 S kwik (Hg) FIAS/Fims mg/kg ds 0,08 0,08 0,06 S lood (Pb) mg/kg ds S molybdeen (Mo) mg/kg ds 1,7 < 1,5 < 1,5 S nikkel (Ni) mg/kg ds S zink (Zn) mg/kg ds Organische parameters - niet aromatisch S minerale olie (florisil clean-up) mg/kg ds < 35 < 35 < 35 Organische parameters - aromatisch Polycyclische koolwaterstoffen: S naftaleen mg/kg ds < 0,05 < 0,05 < 0,05 S fenantreen mg/kg ds < 0,05 0,43 0,06 S anthraceen mg/kg ds < 0,05 0,17 < 0,05 S fluoranteen mg/kg ds 0,10 1,2 0,08 S benzo(a)antraceen mg/kg ds < 0,05 0,55 < 0,05 S chryseen mg/kg ds 0,08 0,51 < 0,05 S benzo(k)fluoranteen mg/kg ds < 0,05 0,38 < 0,05 S benzo(a)pyreen mg/kg ds 0,06 0,65 < 0,05 S benzo(ghi)peryleen mg/kg ds < 0,05 0,41 < 0,05 S indeno(1,2,3-cd)pyreen mg/kg ds < 0,05 0,47 < 0,05 S som PAK (10) mg/kg ds 0,48 4,8 0,42 Organische parameters - gehalogeneerd Polychloorbifenylen: S PCB -28 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -52 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -101 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -118 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -138 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -153 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S PCB -180 mg/kg ds < 0,001 < 0,001 < 0,001 S som PCBs (7) mg/kg ds 0,005 0,005 0,005 Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. - De met een 'Q' gemerkte analyses zijn door RvA geaccrediteerd (registratienummer L086). - De met een 'S' gemerkte analyses zijn op basis van het schema AS 3000 geaccrediteerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

142 Tabel 4 van 5 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Monsterreferenties = M10 01 ( ) 08 ( ) 12 ( ) 20 ( ) 26 (80-110) 29 (50-100) 38 ( ) = M11 02B ( ) 06 ( ) 15 ( ) 18 ( ) 26 ( ) 34 ( ) 36 ( ) Opgegeven bemonsteringsdatum : 20/10/ /10/2015 Ontvangstdatum opdracht : 27/10/ /10/2015 Startdatum : 27/10/ /10/2015 Monstercode : Matrix : Grond Grond Monstervoorbewerking S AS3000 (steekmonster) uitgevoerd uitgevoerd S gewicht artefact g < 1 < 1 S soort artefact nvt nvt S voorbewerking AS3000 uitgevoerd uitgevoerd Algemeen onderzoek - fysisch S droogrest % 68,0 25,8 S organische stof (gec. voor lutum) % (m/m ds) 3,3 39,2 S lutumgehalte (pipetmethode) % (m/m ds) 34,3 10,0 Anorganische parameters - metalen S barium (Ba) mg/kg ds S cadmium (Cd) mg/kg ds < 0,20 < 0,20 S kobalt (Co) mg/kg ds 8,8 6,6 S koper (Cu) mg/kg ds S kwik (Hg) FIAS/Fims mg/kg ds 0,11 0,10 S lood (Pb) mg/kg ds S molybdeen (Mo) mg/kg ds < 1,5 1,6 S nikkel (Ni) mg/kg ds S zink (Zn) mg/kg ds Organische parameters - niet aromatisch S minerale olie (florisil clean-up) mg/kg ds < Organische parameters - aromatisch Polycyclische koolwaterstoffen: S naftaleen mg/kg ds < 0,05 < 0,09 S fenantreen mg/kg ds 0,07 < 0,09 S anthraceen mg/kg ds < 0,05 < 0,09 S fluoranteen mg/kg ds 0,09 0,10 S benzo(a)antraceen mg/kg ds < 0,05 < 0,09 S chryseen mg/kg ds 0,06 < 0,09 S benzo(k)fluoranteen mg/kg ds < 0,05 < 0,09 S benzo(a)pyreen mg/kg ds < 0,05 0,10 S benzo(ghi)peryleen mg/kg ds < 0,05 < 0,09 S indeno(1,2,3-cd)pyreen mg/kg ds < 0,05 < 0,09 S som PAK (10) mg/kg ds 0,46 0,70 Organische parameters - gehalogeneerd Polychloorbifenylen: S PCB -28 mg/kg ds < 0,001 < 0,002 S PCB -52 mg/kg ds < 0,001 < 0,002 S PCB -101 mg/kg ds < 0,001 < 0,002 S PCB -118 mg/kg ds < 0,001 < 0,002 S PCB -138 mg/kg ds < 0,001 < 0,002 S PCB -153 mg/kg ds < 0,001 < 0,002 S PCB -180 mg/kg ds < 0,001 < 0,002 S som PCBs (7) mg/kg ds 0,005 0,010 Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. - De met een 'Q' gemerkte analyses zijn door RvA geaccrediteerd (registratienummer L086). - De met een 'S' gemerkte analyses zijn op basis van het schema AS 3000 geaccrediteerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

143 Tabel 5 van 5 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Opmerkingen m.b.t. analyses Opmerking(en) algemeen Organische stof gehalte (gecorrigeerd voor lutum en vrij ijzer in de vorm van Fe2O3) Het organische stofgehalte is gecorrigeerd voor het in het analysecertificaat gerapporteerde lutumgehalte. Indien het lutumgehalte niet is gerapporteerd is de correctie uitgevoerd met een lutumgehalte van 5,4% (gemiddeld lutumgehalte Nederlandse bodem, AS3010/AS3210, prestatieblad organische stofgehalte in grond/waterbodem). Indien het vrij ijzergehalte is bepaald en groter is dan 5 % m/m, is bij de berekening van het organische stof gecorrigeerd voor dat gehalte aan vrij ijzer. Sommatie van concentraties voor groepsparameters De sommatie is uitgevoerd volgens AS3000 paragraaf en bijlage 3. Uw referentie : M11 02B ( ) 06 ( ) 15 ( ) 18 ( ) 26 ( ) 34 ( ) 36 ( ) Monstercode : Opmerking(en) bij resultaten: naftaleen: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix fenantreen: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix anthraceen: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix benzo(a)antraceen: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix chryseen: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix benzo(k)fluoranteen: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix benzo(ghi)peryleen: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix indeno(1,2,3-cd)pyreen: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix PCB -28: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix PCB -52: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix PCB -101: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix PCB -118: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix PCB -138: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix PCB -153: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix PCB -180: - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix som PCBs (7): - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix som PAK (10): - verhoogde rapportagegrens t.g.v. storingen in de monstermatrix Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

144 Oliechromatogram 1 van 11 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : M01 07 (5-50) 08 (5-50) 16 (5-50) 23 (5-55) 26 (30-80) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM minerale olie gehalte: < 35 mg/kg ds oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

145 Oliechromatogram 2 van 11 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : M02 33 (5-40) 40 (0-50) 42 (0-30) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM minerale olie gehalte: < 35 mg/kg ds oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

146 Oliechromatogram 3 van 11 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : M03 27 (0-50) 43 (0-50) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM minerale olie gehalte: < 35 mg/kg ds oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

147 Oliechromatogram 4 van 11 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : M04 01 (0-50) 03 (5-55) 05 (5-30) 09 (5-55) 12 (5-50) 14 (5-50) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM minerale olie gehalte: < 35 mg/kg ds oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

150 Oliechromatogram 7 van 11 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : M07 15 (60-70) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM minerale olie gehalte: < 35 mg/kg ds oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

151 Oliechromatogram 8 van 11 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : M08 08 (50-70) 15 (30-60) 23 ( ) 30 ( ) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM minerale olie gehalte: < 35 mg/kg ds oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

152 Oliechromatogram 9 van 11 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : M09 05 (70-120) 13 ( ) 19 (80-100) 22 ( ) 25 ( ) 32 ( ) 37 ( ) 40 ( ) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM minerale olie gehalte: < 35 mg/kg ds oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

153 Oliechromatogram 10 van 11 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : M10 01 ( ) 08 ( ) 12 ( ) 20 ( ) 26 (80-110) 29 (50-100) 38 ( ) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM minerale olie gehalte: < 35 mg/kg ds oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

154 Oliechromatogram 11 van 11 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : M11 02B ( ) 06 ( ) 15 ( ) 18 ( ) 26 ( ) 34 ( ) 36 ( ) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM OLIEFRACTIEVERDELING 1) fractie > C10 - C19 4 % 2) fractie C19 - C29 25 % 3) fractie C29 - C35 67 % 4) fractie C35 -< C40 5 % minerale olie gehalte: 150 mg/kg ds oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

155 Bijlage 1 van 7 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Houdbaarheid- & conserveringsopmerkingen De onderstaande constatering(en) wijzen op een afwijking van het SIKB-protocol 3001 (Conserveringsmethoden en conserveringstermijnen van milieumonsters). Deze afwijking resulteert in de volgende voorgeschreven opmerking: "Er zijn verschillen met de richtlijnen geconstateerd die de betrouwbaarheid van de gemarkeerde resultaten in dit analyserapport mogelijk hebben beïnvloed." Deze bijlage vormt samen met andere bijlagen, tabellen en het voorblad, een integraal onderdeel van dit analyse-certificaat. Uw referentie : M01 07 (5-50) 08 (5-50) 16 (5-50) 23 (5-55) 26 (30-80) Monstercode : Opmerking(en) by analyse(s): Minerale olie (florisil - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken clean-up): termijn is ontvangen. Droogrest: - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken termijn is ontvangen. Uw referentie : M04 01 (0-50) 03 (5-55) 05 (5-30) 09 (5-55) 12 (5-50) 14 (5-50) Monstercode : Opmerking(en) by analyse(s): Minerale olie (florisil - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken clean-up): termijn is ontvangen. Droogrest: - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken termijn is ontvangen. Uw referentie : M05 17 (0-50) 19 (5-30) 21 (0-50) 22 (5-55) 24 (5-50) 28 (0-50) Monstercode : Opmerking(en) by analyse(s): Minerale olie (florisil - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken clean-up): termijn is ontvangen. Droogrest: - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken termijn is ontvangen. Uw referentie : M06 30 (5-55) 32 (5-50) 34 (5-55) 35 (5-50) 37 (0-50) 39 (0-50) Monstercode : Opmerking(en) by analyse(s): Minerale olie (florisil - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken clean-up): termijn is ontvangen. Droogrest: - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken termijn is ontvangen. Uw referentie : M08 08 (50-70) 15 (30-60) 23 ( ) 30 ( ) Monstercode : Opmerking(en) by analyse(s): Minerale olie (florisil - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken clean-up): termijn is ontvangen. Droogrest: - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken termijn is ontvangen. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

156 Bijlage 2 van 7 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Uw referentie : M10 01 ( ) 08 ( ) 12 ( ) 20 ( ) 26 (80-110) 29 (50-100) 38 ( ) Monstercode : Opmerking(en) by analyse(s): Minerale olie (florisil - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken clean-up): termijn is ontvangen. Droogrest: - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken termijn is ontvangen. Uw referentie : M11 02B ( ) 06 ( ) 15 ( ) 18 ( ) 26 ( ) 34 ( ) 36 ( ) Monstercode : Opmerking(en) by analyse(s): Minerale olie (florisil - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken clean-up): termijn is ontvangen. Droogrest: - De conserveringstermijn is overschreden omdat de opdracht niet binnen de afgesproken termijn is ontvangen. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

157 Bijlage 3 van 7 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Aanvullende informatie Indicatieve resultaten onder de reguliere rapportagegrens Uw referentie : M01 07 (5-50) 08 (5-50) 16 (5-50) 23 (5-55) 26 (30-80) Monstercode : minerale olie (florisil clean-up) : <20 mg/kg ds Uw referentie : M02 33 (5-40) 40 (0-50) 42 (0-30) Monstercode : minerale olie (florisil clean-up) : <20 mg/kg ds Uw referentie : M03 27 (0-50) 43 (0-50) Monstercode : minerale olie (florisil clean-up) : <20 mg/kg ds Uw referentie : M04 01 (0-50) 03 (5-55) 05 (5-30) 09 (5-55) 12 (5-50) 14 (5-50) Monstercode : minerale olie (florisil clean-up) : <20 mg/kg ds Uw referentie : M05 17 (0-50) 19 (5-30) 21 (0-50) 22 (5-55) 24 (5-50) 28 (0-50) Monstercode : minerale olie (florisil clean-up) : <20 mg/kg ds Uw referentie : M06 30 (5-55) 32 (5-50) 34 (5-55) 35 (5-50) 37 (0-50) 39 (0-50) Monstercode : minerale olie (florisil clean-up) : <20 mg/kg ds Uw referentie : M07 15 (60-70) Monstercode : minerale olie (florisil clean-up) : 24 mg/kg ds Uw referentie : M08 08 (50-70) 15 (30-60) 23 ( ) 30 ( ) Monstercode : minerale olie (florisil clean-up) : <20 mg/kg ds Uw referentie : M09 05 (70-120) 13 ( ) 19 (80-100) 22 ( ) 25 ( ) 32 ( ) 37 ( ) 40 ( ) Monstercode : minerale olie (florisil clean-up) : <20 mg/kg ds Uw referentie : M10 01 ( ) 08 ( ) 12 ( ) 20 ( ) 26 (80-110) 29 (50-100) 38 Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

158 Bijlage 4 van 7 ( ) Monstercode : A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. minerale olie (florisil clean-up) : <20 mg/kg ds Opmerking Deze indicatieve resultaten vallen buiten de geaccrediteerde methode(n) en dienen derhalve te worden gezien als aanvullende informatie op de op het analysecertificaat vermelde resultaten. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

159 Bijlage 5 van 7 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Barcodeschema's Monstercode Uw referentie monster diepte potnr M01 07 (5-50) 08 (5-50) 16 (5-50) 23 (5-55) 26 (30-80) AA AA AA AA AA M02 33 (5-40) 40 (0-50) 42 (0-30) AA AA AA M03 27 (0-50) 43 (0-50) AA AA M04 01 (0-50) 03 (5-55) 05 (5-30) 09 (5-55) 12 (5-50) 14 (5-50) M05 17 (0-50) 19 (5-30) 21 (0-50) 22 (5-55) 24 (5-50) 28 (0-50) M06 30 (5-55) 32 (5-50) 34 (5-55) 35 (5-50) 37 (0-50) 39 (0-50) AA AA AA AA AA AA AA AA AA AA AA AA AA AA AA AA AA AA M07 15 (60-70) AA M08 08 (50-70) 15 (30-60) 23 ( ) 30 ( ) AA AA AA AA M09 05 (70-120) 13 ( ) 19 (80-100) 22 ( ) 25 ( ) 32 ( ) 37 ( ) 40 ( ) AA AA AA AA AA AA AA AA Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

160 Bijlage 6 van 7 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V M10 01 ( ) 08 ( ) 12 ( ) 20 ( ) 26 (80-110) 29 (50-100) 38 ( ) M11 02B ( ) 06 ( ) 15 ( ) 18 ( ) 26 ( ) 34 ( ) 36 ( ) AA AA AA AA AA AA AA AA AA AA 02B AA AA AA AA Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

161 Bijlage 7 van 7 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Analysemethoden in Grond (AS3000) AS3000 In dit analysecertificaat zijn de met 'S' gemerkte analyses uitgevoerd volgens de analysemethoden beschreven in het "Accreditatieschema Laboratoriumanalyses voor grond-, waterbodem- en grondwateronderzoek (AS SIKB 3000)". Het laboratoriumonderzoek is uitgevoerd volgens de onderstaande analysemethoden. Deze analyses zijn vastgelegd in het geldende accreditatie-certificaat met bijbehorende verrichtingenlijst L086 van Eurofins Omegam BV. Samplemate : Conform AS3000 en NEN-EN Droogrest : Conform AS3010 prestatieblad 2 Organische stof (gec. voor lutum) : Conform AS3010 prestatieblad 3 Lutumgehalte (pipetmethode) : Conform AS3010 prestatieblad 4; gelijkwaardig aan NEN 5753 Barium (Ba) : Conform AS3010 prestatieblad 5; NEN 6966 en destructie conform NEN 6961 Cadmium (Cd) : Conform AS3010 prestatieblad 5; NEN 6966 en destructie conform NEN 6961 Kobalt (Co) : Conform AS3010 prestatieblad 5; NEN 6966 en destructie conform NEN 6961 Koper (Cu) : Conform AS3010 prestatieblad 5; NEN 6966 en destructie conform NEN 6961 Kwik (Hg) : Conform AS3010 prestatieblad 5; NEN-ISO en destructie conform NEN 6961 Lood (Pb) : Conform AS3010 prestatieblad 5; NEN 6966 en destructie conform NEN 6961 Molybdeen (Mo) : Conform AS3010 prestatieblad 5; NEN 6966 en destructie conform NEN 6961 Nikkel (Ni) : Conform AS3010 prestatieblad 5; NEN 6966 en destructie conform NEN 6961 Zink (Zn) : Conform AS3010 prestatieblad 5; NEN 6966 en destructie conform NEN 6961 Minerale olie (florisil clean-up) : Conform AS3010 prestatieblad 7 PAKs : Conform AS3010 prestatieblad 6 PCBs : Conform AS3010 prestatieblad 8 Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: AQGQ-RCVI-LWFY-QUFA Ref.: _certificaat_v1

162 BIJLAGE 3.2 ANALYSECERTIFICATEN GRONDWATER

163 IDDS Milieu B.V. T.a.v. de heer D. Bijl Postbus AC NOORDWIJK ZH Uw kenmerk : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Ons kenmerk : Project Validatieref. : _certificaat_v1 Opdrachtverificatiecode : TNHV-DPRJ-RVUF-ZORU Bijlage(n) : 3 tabel(len) + 5 oliechromatogram(men) + 2 bijlage(n) Amsterdam, 6 november 2015 Hierbij zend ik u de resultaten van het laboratoriumonderzoek dat op uw verzoek is uitgevoerd in de door u aangeboden monsters. De resultaten hebben uitsluitend betrekking op de monsters, zoals die door u voor analyse ter beschikking werden gesteld. Het onderzoek is, met uitzondering van eventueel uitbesteed onderzoek, uitgevoerd door Eurofins Omegam volgens de methoden zoals ze zijn vastgelegd in het geldende accreditatie-certificaat L086 en/of in de bundel "Analysevoorschriften Eurofins Omegam". De in dit onderzoek uitgevoerde onderzoeksmethoden van de geaccrediteerde analyses zijn in een aparte bijlage als onderdeel van dit analyse-certificaat opgenomen. De methoden zijn, voor zover mogelijk, ontleend aan de accreditatieprogramma's/schema's en NEN- EN- en/of ISO-voorschriften. Ik wijs u erop dat het analyse-certificaat alleen in zijn geheel mag worden gereproduceerd. Ik vertrouw erop uw opdracht volledig en naar tevredenheid te hebben uitgevoerd. Heeft u naar aanleiding van deze rapportage nog vragen, dan verzoek ik u contact op te nemen met onze klantenservice. Hoogachtend, namens Eurofins Omegam, Ing. J. Tukker Manager productie Op dit certificaat zijn onze algemene voorwaarden van toepassing. Dit analyse-certificaat mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Eurofins Omegam B.V. T +31-(0) IBAN NL 16 BNPA H.J.E. Wenckbachweg 120 F +31-(0) BIC BNPANL2A NL-1114 AD Amsterdam-Duivendrecht klantenservice@omegam.nl BTW nr. NL B01 Nederland KvK nr

164 Tabel 1 van 3 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Monsterreferenties = ( ) = ( ) = ( ) Opgegeven bemonsteringsdatum : 30/10/ /10/ /10/2015 Ontvangstdatum opdracht : 02/11/ /11/ /11/2015 Startdatum : 02/11/ /11/ /11/2015 Monstercode : Matrix : Grondwater Grondwater Grondwater Anorganische parameters - metalen Metalen ICP-MS (opgelost): S barium (Ba) µg/l S cadmium (Cd) µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S kobalt (Co) µg/l 13 < 2 < 2 S koper (Cu) µg/l < 2 2,7 < 2 S Kwik (Hg) niet vluchtig µg/l < 0,05 < 0,05 < 0,05 S lood (Pb) µg/l < 2 < 2 < 2 S molybdeen (Mo) µg/l 3,1 7,5 < 2 S nikkel (Ni) µg/l 8,5 3,4 < 3 S zink (Zn) µg/l Organische parameters - niet aromatisch S minerale olie (florisil clean-up) µg/l < 50 < Organische parameters - aromatisch Vluchtige aromaten: S benzeen µg/l < 0,2 1,2 1,4 S ethylbenzeen µg/l < 0,2 0,3 0,4 S naftaleen µg/l < 0,02 0,03 0,02 S styreen µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S tolueen µg/l < 0,2 5,8 8,2 S xyleen (ortho) µg/l < 0,1 0,5 0,7 S xyleen (som m+p) µg/l < 0,2 1,3 1,7 S som xylenen µg/l 0,2 1,8 2,4 Organische parameters - gehalogeneerd Vluchtige chlooralifaten: S dichloormethaan µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S 1,1-dichloorethaan µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S 1,2-dichloorethaan µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S 1,1-dichlooretheen µg/l < 0,1 < 0,1 < 0,1 S 1,2-dichlooretheen (trans) µg/l < 0,1 < 0,1 < 0,1 S 1,2-dichlooretheen (cis) µg/l < 0,1 < 0,1 < 0,1 S 1,1-dichloorpropaan µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S 1,2-dichloorpropaan µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S 1,3-dichloorpropaan µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S trichloormethaan µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S tetrachloormethaan µg/l < 0,1 < 0,1 < 0,1 S 1,1,1-trichloorethaan µg/l < 0,1 < 0,1 < 0,1 S 1,1,2-trichloorethaan µg/l < 0,1 < 0,1 < 0,1 S trichlooretheen µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S tetrachlooretheen µg/l < 0,1 < 0,1 < 0,1 S vinylchloride µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 S som C+T dichlooretheen µg/l 0,1 0,1 0,1 S som dichloorpropanen µg/l 0,4 0,4 0,4 Vluchtige gehalogeneerde alifaten - divers: S tribroommethaan µg/l < 0,2 < 0,2 < 0,2 Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. - De met een 'Q' gemerkte analyses zijn door RvA geaccrediteerd (registratienummer L086). - De met een 'S' gemerkte analyses zijn op basis van het schema AS 3000 geaccrediteerd. Opdrachtverificatiecode: TNHV-DPRJ-RVUF-ZORU Ref.: _certificaat_v1

165 Tabel 2 van 3 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Monsterreferenties = ( ) = ( ) Opgegeven bemonsteringsdatum : 30/10/ /10/2015 Ontvangstdatum opdracht : 02/11/ /11/2015 Startdatum : 02/11/ /11/2015 Monstercode : Matrix : Grondwater Grondwater Anorganische parameters - metalen Metalen ICP-MS (opgelost): S barium (Ba) µg/l S cadmium (Cd) µg/l < 0,2 < 0,2 S kobalt (Co) µg/l < 2 4,3 S koper (Cu) µg/l < 2 3,0 S Kwik (Hg) niet vluchtig µg/l < 0,05 < 0,05 S lood (Pb) µg/l < 2 15 S molybdeen (Mo) µg/l < 2 < 2 S nikkel (Ni) µg/l 4,3 6,2 S zink (Zn) µg/l Organische parameters - niet aromatisch S minerale olie (florisil clean-up) µg/l < 50 < 50 Organische parameters - aromatisch Vluchtige aromaten: S benzeen µg/l 4,3 1,1 S ethylbenzeen µg/l 0,7 0,4 S naftaleen µg/l 0,03 0,03 S styreen µg/l < 0,2 < 0,2 S tolueen µg/l 11 7,0 S xyleen (ortho) µg/l 1,1 0,7 S xyleen (som m+p) µg/l 2,7 1,5 S som xylenen µg/l 3,8 2,2 Organische parameters - gehalogeneerd Vluchtige chlooralifaten: S dichloormethaan µg/l < 0,2 < 0,2 S 1,1-dichloorethaan µg/l < 0,2 < 0,2 S 1,2-dichloorethaan µg/l < 0,2 < 0,2 S 1,1-dichlooretheen µg/l < 0,1 < 0,1 S 1,2-dichlooretheen (trans) µg/l < 0,1 < 0,1 S 1,2-dichlooretheen (cis) µg/l < 0,1 < 0,1 S 1,1-dichloorpropaan µg/l < 0,2 < 0,2 S 1,2-dichloorpropaan µg/l < 0,2 < 0,2 S 1,3-dichloorpropaan µg/l < 0,2 < 0,2 S trichloormethaan µg/l < 0,2 < 0,2 S tetrachloormethaan µg/l < 0,1 < 0,1 S 1,1,1-trichloorethaan µg/l < 0,1 < 0,1 S 1,1,2-trichloorethaan µg/l < 0,1 < 0,1 S trichlooretheen µg/l < 0,2 < 0,2 S tetrachlooretheen µg/l < 0,1 < 0,1 S vinylchloride µg/l < 0,2 < 0,2 S som C+T dichlooretheen µg/l 0,1 0,1 S som dichloorpropanen µg/l 0,4 0,4 Vluchtige gehalogeneerde alifaten - divers: S tribroommethaan µg/l < 0,2 < 0,2 Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. - De met een 'Q' gemerkte analyses zijn door RvA geaccrediteerd (registratienummer L086). - De met een 'S' gemerkte analyses zijn op basis van het schema AS 3000 geaccrediteerd. Opdrachtverificatiecode: TNHV-DPRJ-RVUF-ZORU Ref.: _certificaat_v1

166 Tabel 3 van 3 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Opmerkingen m.b.t. analyses Opmerking(en) algemeen Sommatie van concentraties voor groepsparameters De sommatie is uitgevoerd volgens AS3000 paragraaf en bijlage 3. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: TNHV-DPRJ-RVUF-ZORU Ref.: _certificaat_v1

167 Oliechromatogram 1 van 5 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : ( ) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM minerale olie gehalte: <50 µg/l oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: TNHV-DPRJ-RVUF-ZORU Ref.: _certificaat_v1

169 Oliechromatogram 3 van 5 OLIE-ONDERZOEK Monstercode : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Uw referentie : ( ) Methode : minerale olie (florisil clean-up) OLIECHROMATOGRAM OLIEFRACTIEVERDELING 1) fractie > C10 - C19 38 % 2) fractie C19 - C29 61 % 3) fractie C29 - C35 <1 % 4) fractie C35 -< C40 <1 % minerale olie gehalte: 60 µg/l oliefractieverdeling ANALYSEMETHODE Voorbewerking grond : Extractie gebaseerd op NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking AP04 : Extractie conform NEN 6978, incl. florisil clean-up. Voorbewerking water : Extractie gebaseerd op ISO , incl. florisil clean-up. Analyse : Gaschromatograaf met capillaire kolom en vlamionisatie detectie. Interpretatie : Raadpleeg voor de typering van de oliesoort de OMEGAM oliebibliotheek. De volgende aanvullende clean-up mogelijkheden kunnen worden aangevraagd: Veen clean-up : Verwijdert eventuele restanten natuurlijke verbindingen uit extract. De hoogte van de signalen is geen maat voor de concentratie van de olie in het monster. (Het chromatogram heeft een variabele schaalindeling) Bij een minerale olie gehalte kleiner dan de rapportagegrens worden geen oliefracties weergegeven. Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: TNHV-DPRJ-RVUF-ZORU Ref.: _certificaat_v1

172 Bijlage 1 van 2 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Barcodeschema's Monstercode Uw referentie monster diepte potnr ( ) YA MM ( ) YA MM YA ( ) YA MM YA ( ) YA YA MM ( ) YA YA MM Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: TNHV-DPRJ-RVUF-ZORU Ref.: _certificaat_v1

173 Bijlage 2 van 2 A N A L Y S E C E R T I F I C A A T Project code : Project omschrijving : 1502H040-Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Opdrachtgever : IDDS Milieu B.V. Analysemethoden in Grondwater (AS3000) AS3000 In dit analysecertificaat zijn de met 'S' gemerkte analyses uitgevoerd volgens de analysemethoden beschreven in het "Accreditatieschema Laboratoriumanalyses voor grond-, waterbodem- en grondwateronderzoek (AS SIKB 3000)". Het laboratoriumonderzoek is uitgevoerd volgens de onderstaande analysemethoden. Deze analyses zijn vastgelegd in het geldende accreditatie-certificaat met bijbehorende verrichtingenlijst L086 van Eurofins Omegam BV. Barium (Ba) : Conform AS3110 prestatieblad 3; NEN-EN-ISO Cadmium (Cd) : Conform AS3110 prestatieblad 3; NEN-EN-ISO Kobalt (Co) : Conform AS3110 prestatieblad 3; NEN-EN-ISO Koper (Cu) : Conform AS3110 prestatieblad 3; NEN-EN-ISO Kwik (Hg) niet vluchtig : Conform AS3110 prestatieblad 3; NEN-EN-ISO Lood (Pb) : Conform AS3110 prestatieblad 3; NEN-EN-ISO Molybdeen (Mo) : Conform AS3110 prestatieblad 3; NEN-EN-ISO Nikkel (Ni) : Conform AS3110 prestatieblad 3; NEN-EN-ISO Zink (Zn) : Conform AS3110 prestatieblad 3; NEN-EN-ISO Minerale olie (florisil clean-up) : Conform AS3110 prestatieblad 5 Aromaten (BTEXXN) : Conform AS3130 prestatieblad 1 Styreen : Conform AS3130 prestatieblad 1 Chlooralifaten : Conform AS3130 prestatieblad 1 Vinylchloride : Conform AS3130 prestatieblad 1 Dit analyse-certificaat, inclusief voorblad en eventuele bijlage(n), mag niet anders dan in zijn geheel worden gereproduceerd. Opdrachtverificatiecode: TNHV-DPRJ-RVUF-ZORU Ref.: _certificaat_v1

174 BIJLAGE 4.1 NORMERING WET BODEMBESCHERMING EN GECORRIGEERDE MEETRESULTATEN GROND

175 Tabel 1: Gemeten gehalten in grond met beoordeling conform de Wet Bodembescherming Grondmonster M01 M02 M03 Certificaatcode Boring(en) 07, 08, 16, 23, 26 33, 40, 42 27, 43 Traject (m -mv) 0,05-0,80 0,00-0,50 0,00-0,50 Humus % ds 2,7 10,0 10 Lutum % ds 2,8 5,8 30 Datum van toetsing Monsterconclusie Voldoet aan Achtergrondwaarde Overschrijding Achtergrondwaarde Voldoet aan Achtergrondwaarde Monstermelding 1 Monstermelding 2 Monstermelding 3 Meetw GSSD Index Meetw GSSD Index Meetw GSSD Index OVERIG Droge stof % 82,3 82,3 (6) 76,6 76,6 (6) 61,0 61,0 (6) Lutum % 2,8 5,8 30 Organische stof (humus) % 2,7 10,0 10 Gewicht artefacten g <1 <1 <1 METALEN Barium [Ba] mg/kg ds (6) (6) (6) Cadmium [Cd] mg/kg ds 0,20 0,33-0,02 0,38 0,46-0,01 0,22 0,21-0,03 Kobalt [Co] mg/kg ds 4,1 13,3-0, , ,03 Koper [Cu] mg/kg ds 8,5 16,7-0, , ,12 Kwik [Hg] mg/kg ds 0,09 0,13-0 0,71 0,91 0,02 0,23 0,22 0 Lood [Pb] mg/kg ds , , ,02 Molybdeen [Mo] mg/kg ds <1,5 <1,1-0 1,7 1,7 0 1,6 1,6 0 Nikkel [Ni] mg/kg ds , , ,05 Zink [Zn] mg/kg ds , , ,04 PAK Naftaleen mg/kg ds <0,05 <0,04 <0,05 <0,04 <0,05 <0,03 Fenanthreen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,38 0,38 0,05 0,05 Anthraceen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,14 0,14 <0,05 <0,03 Fluorantheen mg/kg ds 0,07 0,07 0,45 0,45 0,10 0,10 Benzo(a)anthraceen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,17 0,17 <0,05 <0,03 Chryseen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,24 0,24 0,07 0,07 Benzo(k)fluorantheen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,10 0,10 <0,05 <0,03 Benzo(a)pyreen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,17 0,17 0,06 0,06 Benzo(g,h,i)peryleen mg/kg ds <0,05 <0,04 <0,05 <0,04 <0,05 <0,03 Indeno-(1,2,3-c,d)pyreen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,08 0,08 <0,05 <0,03 PAK 10 VROM mg/kg ds 0,38 0,39-0,03 1,8 1,8 0,01 0,49 0,49-0,03 PCB`S PCB 28 mg/kg ds <0,001 <0,003 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 PCB 52 mg/kg ds <0,001 <0,003 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 PCB 101 mg/kg ds <0,001 <0,003 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 PCB 118 mg/kg ds <0,001 <0,003 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 PCB 138 mg/kg ds <0,001 <0,003 0,002 0,002 <0,001 <0,001 PCB 153 mg/kg ds <0,001 <0,003 0,002 0,002 <0,001 <0,001 PCB 180 mg/kg ds <0,001 <0,003 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 PCB (som 7) mg/kg ds <0, ,0075-0,01 <0,0049-0,02 PCB (7) (som, 0.7 factor) mg/kg ds <0,005 0,008 <0,005 MINERALE OLIE Minerale olie C10 - C40 mg/kg ds <35 <91-0,02 <35 <25-0,03 <35 <24-0,03 Projectcode: 1502H040

176 Tabel 2: Gemeten gehalten in grond met beoordeling conform de Wet Bodembescherming Grondmonster M04 M05 M06 Certificaatcode Boring(en) 01, 03, 05, 09, 12, 14 17, 19, 21, 22, 24, 28 30, 32, 34, 35, 37, 39 Traject (m -mv) 0,00-0,55 0,00-0,55 0,00-0,55 Humus % ds 1,2 2,9 3,6 Lutum % ds 2,2 2,4 1,0 Datum van toetsing Monsterconclusie Overschrijding Achtergrondwaarde Overschrijding Achtergrondwaarde Overschrijding Achtergrondwaarde Monstermelding 1 Monstermelding 2 Monstermelding 3 Meetw GSSD Index Meetw GSSD Index Meetw GSSD Index OVERIG Droge stof % 88,9 88,9 (6) 72,1 72,1 (6) 84,7 84,7 (6) Lutum % 2,2 2,4 1,0 Organische stof (humus) % 1,2 2,9 3,6 Gewicht artefacten g <1 <1 <1 METALEN Barium [Ba] mg/kg ds (6) (6) (6) Cadmium [Cd] mg/kg ds 0,21 0,36-0,02 0,29 0,48-0,01 0,27 0,43-0,01 Kobalt [Co] mg/kg ds 3,1 10,7-0,02 7,0 23,6 0,05 3,2 11,3-0,02 Koper [Cu] mg/kg ds 8,7 17,9-0, ,7 13,1-0,18 Kwik [Hg] mg/kg ds 0,08 0,11-0 0,24 0,34 0,01 0,14 0,20 0 Lood [Pb] mg/kg ds , , ,03 Molybdeen [Mo] mg/kg ds <1,5 <1,1-0 1,7 1,7 0 <1,5 <1,1-0 Nikkel [Ni] mg/kg ds , , ,18 Zink [Zn] mg/kg ds , , ,1 PAK Naftaleen mg/kg ds <0,05 <0,04 <0,05 <0,04 <0,05 <0,04 Fenanthreen mg/kg ds 0,09 0,09 0,06 0,06 <0,05 <0,04 Anthraceen mg/kg ds 0,17 0,17 <0,05 <0,04 <0,05 <0,04 Fluorantheen mg/kg ds 0,50 0,50 0,12 0,12 0,08 0,08 Benzo(a)anthraceen mg/kg ds 0,42 0,42 0,07 0,07 0,06 0,06 Chryseen mg/kg ds 0,48 0,48 0,10 0,10 0,10 0,10 Benzo(k)fluorantheen mg/kg ds 0,26 0,26 0,08 0,08 0,06 0,06 Benzo(a)pyreen mg/kg ds 0,36 0,36 0,11 0,11 0,08 0,08 Benzo(g,h,i)peryleen mg/kg ds 0,19 0,19 0,09 0,09 0,06 0,06 Indeno-(1,2,3-c,d)pyreen mg/kg ds 0,22 0,22 0,10 0,10 0,06 0,06 PAK 10 VROM mg/kg ds 2,7 2,7 0,03 0,80 0,80-0,02 0,60 0,61-0,02 PCB`S PCB 28 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,002 <0,001 <0,002 PCB 52 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,002 <0,001 <0,002 PCB 101 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,002 0,001 0,003 PCB 118 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,002 <0,001 <0,002 PCB 138 mg/kg ds 0,002 0,010 0,002 0,007 0,002 0,006 PCB 153 mg/kg ds 0,002 0,010 0,002 0,007 0,002 0,006 PCB 180 mg/kg ds 0,001 0,005 0,001 0,003 0,001 0,003 PCB (som 7) mg/kg ds 0,039 0,02 0,027 0,01 0,023 0 PCB (7) (som, 0.7 factor) mg/kg ds 0,008 0,008 0,008 MINERALE OLIE Minerale olie C10 - C40 mg/kg ds <35 <123-0,01 <35 <84-0,02 <35 <68-0,03 Projectcode: 1502H040

177 Tabel 3: Gemeten gehalten in grond met beoordeling conform de Wet Bodembescherming Grondmonster M07 M08 M09 Certificaatcode Boring(en) 15 08, 15, 23, 30 05, 13, 19, 22, 25, 32, 37, 40 Traject (m -mv) 0,60-0,70 0,30-1,55 0,70-1,80 Humus % ds 1,1 2,3 0,20 Lutum % ds 2,9 8,7 2,0 Datum van toetsing Monsterconclusie Voldoet aan Achtergrondwaarde Overschrijding Achtergrondwaarde Voldoet aan Achtergrondwaarde Monstermelding 1 Monstermelding 2 Monstermelding 3 Meetw GSSD Index Meetw GSSD Index Meetw GSSD Index OVERIG Droge stof % 81,5 81,5 (6) 74,2 74,2 (6) 81,2 81,2 (6) Lutum % 2,9 8,7 2,0 Organische stof (humus) % 1,1 2,3 0,20 Gewicht artefacten g <1 <1 <1 METALEN Barium [Ba] mg/kg ds (6) (6) <20 <54 (6) Cadmium [Cd] mg/kg ds <0,20 <0,24-0,03 <0,20 <0,22-0,03 <0,20 <0,24-0,03 Kobalt [Co] mg/kg ds 4,1 13,1-0,01 3,9 7,9-0,04 <3,0 <7,4-0,04 Koper [Cu] mg/kg ds 8,4 16,9-0,15 6,7 11,2-0,19 <5,0 <7,2-0,22 Kwik [Hg] mg/kg ds 0,08 0,11-0 0,08 0,10-0 0,06 0,09-0 Lood [Pb] mg/kg ds , , ,06 Molybdeen [Mo] mg/kg ds 1,7 1,7 0 <1,5 <1,1-0 <1,5 <1,1-0 Nikkel [Ni] mg/kg ds , , ,26 Zink [Zn] mg/kg ds , , ,03 PAK Naftaleen mg/kg ds <0,05 <0,04 <0,05 <0,04 <0,05 <0,04 Fenanthreen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,43 0,43 0,06 0,06 Anthraceen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,17 0,17 <0,05 <0,04 Fluorantheen mg/kg ds 0,10 0,10 1,2 1,2 0,08 0,08 Benzo(a)anthraceen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,55 0,55 <0,05 <0,04 Chryseen mg/kg ds 0,08 0,08 0,51 0,51 <0,05 <0,04 Benzo(k)fluorantheen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,38 0,38 <0,05 <0,04 Benzo(a)pyreen mg/kg ds 0,06 0,06 0,65 0,65 <0,05 <0,04 Benzo(g,h,i)peryleen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,41 0,41 <0,05 <0,04 Indeno-(1,2,3-c,d)pyreen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,47 0,47 <0,05 <0,04 PAK 10 VROM mg/kg ds 0,48 0,49-0,03 4,8 4,8 0,09 0,42 0,42-0,03 PCB`S PCB 28 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,003 <0,001 <0,004 PCB 52 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,003 <0,001 <0,004 PCB 101 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,003 <0,001 <0,004 PCB 118 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,003 <0,001 <0,004 PCB 138 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,003 <0,001 <0,004 PCB 153 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,003 <0,001 <0,004 PCB 180 mg/kg ds <0,001 <0,004 <0,001 <0,003 <0,001 <0,004 PCB (som 7) mg/kg ds <0,025 0,01 <0,021 0 <0,025 0,01 PCB (7) (som, 0.7 factor) mg/kg ds <0,005 <0,005 <0,005 MINERALE OLIE Minerale olie C10 - C40 mg/kg ds <35 <123-0,01 <35 <107-0,02 <35 <123-0,01 Projectcode: 1502H040

178 Tabel 4: Gemeten gehalten in grond met beoordeling conform de Wet Bodembescherming Grondmonster M10 M11 Certificaatcode Boring(en) 01, 08, 12, 20, 26, 29, 38 02B, 06, 15, 18, 26, 34, 36 Traject (m -mv) 0,50-3,00 1,20-2,20 Humus % ds 3,3 39 Lutum % ds 34 10,0 Datum van toetsing Monsterconclusie Voldoet aan Achtergrondwaarde Voldoet aan Achtergrondwaarde Monstermelding 1 Monstermelding 2 Monstermelding 3 Meetw GSSD Index Meetw GSSD Index OVERIG Droge stof % 68,0 68,0 (6) 25,8 25,8 (6) Lutum % 34 10,0 Organische stof (humus) % 3,3 39 Gewicht artefacten g <1 <1 METALEN Barium [Ba] mg/kg ds (6) (6) Cadmium [Cd] mg/kg ds <0,20 <0,15-0,04 <0,20 <0,08-0,04 Kobalt [Co] mg/kg ds 8,8 6,8-0,05 6,6 12,4-0,01 Koper [Cu] mg/kg ds , ,19 Kwik [Hg] mg/kg ds 0,11 0,10-0 0,10 0,10-0 Lood [Pb] mg/kg ds , ,09 Molybdeen [Mo] mg/kg ds <1,5 <1,1-0 1,6 1,6 0 Nikkel [Ni] mg/kg ds , ,17 Zink [Zn] mg/kg ds , ,15 PAK Naftaleen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,09# 0,02 Fenanthreen mg/kg ds 0,07 0,07 0,09# 0,02 Anthraceen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,09# 0,02 Fluorantheen mg/kg ds 0,09 0,09 0,10 0,03 Benzo(a)anthraceen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,09# 0,02 Chryseen mg/kg ds 0,06 0,06 0,09# 0,02 Benzo(k)fluorantheen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,09# 0,02 Benzo(a)pyreen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,10 0,03 Benzo(g,h,i)peryleen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,09# 0,02 Indeno-(1,2,3-c,d)pyreen mg/kg ds <0,05 <0,04 0,09# 0,02 PAK 10 VROM mg/kg ds 0,46 0,47-0,03 0,70# 0,23-0,03 PCB`S PCB 28 mg/kg ds <0,001 <0,002 0,002# 0,000 PCB 52 mg/kg ds <0,001 <0,002 0,002# 0,000 PCB 101 mg/kg ds <0,001 <0,002 0,002# 0,000 PCB 118 mg/kg ds <0,001 <0,002 0,002# 0,000 PCB 138 mg/kg ds <0,001 <0,002 0,002# 0,000 PCB 153 mg/kg ds <0,001 <0,002 0,002# 0,000 PCB 180 mg/kg ds <0,001 <0,002 0,002# 0,000 PCB (som 7) mg/kg ds <0,015-0,01 0,0033-0,02 PCB (7) (som, 0.7 factor) mg/kg ds <0,005 0,010# MINERALE OLIE Minerale olie C10 - C40 mg/kg ds <35 <74-0, ,03 Projectcode: 1502H040

179 GTA : Geen toetsnorm aanwezig < : kleiner dan de detectielimiet 8,88 : <= Achtergrondwaarde <=T : Kleiner of gelijk aan Tussenwa 8,88 : <= Interventiewaarde 8,88 : > Interventiewaarde 6 : Heeft geen normwaarde # : verhoogde rapportagegrens GSSD : Gestandaardiseerde meetwaarde Index : (GSSD - AW) / (I - AW) - Getoetst via de BoToVa service, versie Tabel 5: Normwaarden conform de Wet Bodembescherming AW WO IND I METALEN Cadmium [Cd] mg/kg ds 0,6 1,2 4,3 13 Kobalt [Co] mg/kg ds Koper [Cu] mg/kg ds Kwik [Hg] mg/kg ds 0,15 0,83 4,8 36 Lood [Pb] mg/kg ds Molybdeen [Mo] mg/kg ds 1, Nikkel [Ni] mg/kg ds Zink [Zn] mg/kg ds PAK PAK 10 VROM mg/kg ds 1,5 6, PCB`S PCB (som 7) mg/kg ds 0,02 0,04 0,5 1 MINERALE OLIE Minerale olie C10 - C40 mg/kg ds Projectcode: 1502H040

180 BIJLAGE 4.2 TOETSINGSRESULTATEN GRONDWATER

181 Tabel 1: Gemeten concentraties in grondwater met beoordeling conform de Wet Bodembescherming monsternummer Datum bemonstering Filterdiepte (m -mv) 1,70-2,70 2,00-3,00 1,50-2,50 Datum van toetsing Monsterconclusie Overschrijding Streefwaarde Overschrijding Streefwaarde Overschrijding Streefwaarde Monstermelding 1 Monstermelding 2 Monstermelding 3 Meetw GSSD Index Meetw GSSD Index Meetw GSSD Index METALEN Barium [Ba] µg/l , , ,43 Cadmium [Cd] µg/l <0,2 <0,1-0,05 <0,2 <0,1-0,05 <0,2 <0,1-0,05 Kobalt [Co] µg/l ,09 <2 <1-0,24 <2 <1-0,24 Koper [Cu] µg/l <2 <1-0,23 2,7 2,7-0,21 <2 <1-0,23 Kwik [Hg] µg/l <0,05 <0,04-0,04 <0,05 <0,04-0,04 <0,05 <0,04-0,04 Lood [Pb] µg/l <2 <1-0,23 <2 <1-0,23 <2 <1-0,23 Molybdeen [Mo] µg/l 3,1 3,1-0,01 7,5 7,5 0,01 <2 <1-0,01 Nikkel [Ni] µg/l 8,5 8,5-0,11 3,4 3,4-0,19 <3 <2-0,22 Zink [Zn] µg/l , , ,04 VLUCHTIGE AROMATISCHE KOOLWATERSTOFFEN Benzeen µg/l <0,2 <0,1-0 1,2 1,2 0,03 1,4 1,4 0,04 Tolueen µg/l <0,2 <0,1-0,01 5,8 5,8-0 8,2 8,2 0 Ethylbenzeen µg/l <0,2 <0,1-0,03 0,3 0,3-0,03 0,4 0,4-0,02 ortho-xyleen µg/l <0,1 <0,1 0,5 0,5 0,7 0,7 meta-/para-xyleen (som) µg/l <0,2 <0,1 1,3 1,3 1,7 1,7 Xylenen (som) µg/l <0,2 <0,2 0 1,8 1,8 0,02 2,4 2,4 0,03 Styreen (Vinylbenzeen) µg/l <0,2 <0,1-0,02 <0,2 <0,1-0,02 <0,2 <0,1-0,02 Som 16 Aromatische oplosmiddelen µg/l <0,77 (2,14) 9,2 (2,14) 13 (2,14) PAK Naftaleen µg/l <0,02 <0,01 0 0,03 0,03 0 0,02 0,02 0 PAK 10 VROM - <0,00020 (11) 0,00043 (11) 0,00029 (11) VOCL 1,1-Dichloorethaan µg/l <0,2 <0,1-0,01 <0,2 <0,1-0,01 <0,2 <0,1-0,01 1,2-Dichloorethaan µg/l <0,2 <0,1-0,02 <0,2 <0,1-0,02 <0,2 <0,1-0,02 1,1-Dichlooretheen µg/l <0,1 <0,1 0,01 <0,1 <0,1 0,01 <0,1 <0,1 0,01 cis-1,2-dichlooretheen µg/l <0,1 <0,1 <0,1 <0,1 <0,1 <0,1 trans-1,2-dichlooretheen µg/l <0,1 <0,1 <0,1 <0,1 <0,1 <0,1 cis + trans-1,2- µg/l <0,1 <0,1 0,01 <0,1 <0,1 0,01 <0,1 <0,1 0,01 Dichlooretheen Dichloormethaan µg/l <0,2 <0,1 0 <0,2 <0,1 0 <0,2 <0,1 0 1,1-Dichloorpropaan µg/l <0,2 <0,1 <0,2 <0,1 <0,2 <0,1 1,2-Dichloorpropaan µg/l <0,2 <0,1 <0,2 <0,1 <0,2 <0,1 1,3-Dichloorpropaan µg/l <0,2 <0,1 <0,2 <0,1 <0,2 <0,1 Dichloorpropaan µg/l <0,4 <0,4-0 <0,4 <0,4-0 <0,4 <0,4-0 Tetrachlooretheen (Per) µg/l <0,1 <0,1 0 <0,1 <0,1 0 <0,1 <0,1 0 Tetrachloormethaan µg/l <0,1 <0,1 0,01 <0,1 <0,1 0,01 <0,1 <0,1 0,01 (Tetra) 1,1,1-Trichloorethaan µg/l <0,1 <0,1 0 <0,1 <0,1 0 <0,1 <0,1 0 1,1,2-Trichloorethaan µg/l <0,1 <0,1 0 <0,1 <0,1 0 <0,1 <0,1 0 Trichlooretheen (Tri) µg/l <0,2 <0,1-0,05 <0,2 <0,1-0,05 <0,2 <0,1-0,05 Trichloormethaan µg/l <0,2 <0,1-0,01 <0,2 <0,1-0,01 <0,2 <0,1-0,01 (Chloroform) Vinylchloride µg/l <0,2 <0,1 0,02 <0,2 <0,1 0,02 <0,2 <0,1 0,02 Tribroommethaan (bromoform) µg/l <0,2 <0,1 (14) <0,2 <0,1 (14) <0,2 <0,1 (14) MINERALE OLIE Minerale olie C10 - C40 µg/l <50 <35-0,03 <50 <35-0, ,02 Projectcode: 1502H040

182 Tabel 2: Gemeten concentraties in grondwater met beoordeling conform de Wet Bodembescherming monsternummer Datum bemonstering Filterdiepte (m -mv) 1,80-2,80 1,20-2,20 Datum van toetsing Monsterconclusie Overschrijding Streefwaarde Overschrijding Streefwaarde Monstermelding 1 Monstermelding 2 Monstermelding 3 Meetw GSSD Index Meetw GSSD Index METALEN Barium [Ba] µg/l , ,47 Cadmium [Cd] µg/l <0,2 <0,1-0,05 <0,2 <0,1-0,05 Kobalt [Co] µg/l <2 <1-0,24 4,3 4,3-0,2 Koper [Cu] µg/l <2 <1-0,23 3,0 3,0-0,2 Kwik [Hg] µg/l <0,05 <0,04-0,04 <0,05 <0,04-0,04 Lood [Pb] µg/l <2 <1-0, Molybdeen [Mo] µg/l <2 <1-0,01 <2 <1-0,01 Nikkel [Ni] µg/l 4,3 4,3-0,18 6,2 6,2-0,15 Zink [Zn] µg/l , ,07 VLUCHTIGE AROMATISCHE KOOLWATERSTOFFEN Benzeen µg/l 4,3 4,3 0,14 1,1 1,1 0,03 Tolueen µg/l ,0 7,0 0 Ethylbenzeen µg/l 0,7 0,7-0,02 0,4 0,4-0,02 ortho-xyleen µg/l 1,1 1,1 0,7 0,7 meta-/para-xyleen (som) µg/l 2,7 2,7 1,5 1,5 Xylenen (som) µg/l 3,8 3,8 0,05 2,2 2,2 0,03 Styreen (Vinylbenzeen) µg/l <0,2 <0,1-0,02 <0,2 <0,1-0,02 Som 16 Aromatische oplosmiddelen µg/l 20 (2,14) 11 (2,14) PAK Naftaleen µg/l 0,03 0,03 0 0,03 0,03 0 PAK 10 VROM - 0,00043 (11) 0,00043 (11) VOCL 1,1-Dichloorethaan µg/l <0,2 <0,1-0,01 <0,2 <0,1-0,01 1,2-Dichloorethaan µg/l <0,2 <0,1-0,02 <0,2 <0,1-0,02 1,1-Dichlooretheen µg/l <0,1 <0,1 0,01 <0,1 <0,1 0,01 cis-1,2-dichlooretheen µg/l <0,1 <0,1 <0,1 <0,1 trans-1,2-dichlooretheen µg/l <0,1 <0,1 <0,1 <0,1 cis + trans-1,2- µg/l <0,1 <0,1 0,01 <0,1 <0,1 0,01 Dichlooretheen Dichloormethaan µg/l <0,2 <0,1 0 <0,2 <0,1 0 1,1-Dichloorpropaan µg/l <0,2 <0,1 <0,2 <0,1 1,2-Dichloorpropaan µg/l <0,2 <0,1 <0,2 <0,1 1,3-Dichloorpropaan µg/l <0,2 <0,1 <0,2 <0,1 Dichloorpropaan µg/l <0,4 <0,4-0 <0,4 <0,4-0 Tetrachlooretheen (Per) µg/l <0,1 <0,1 0 <0,1 <0,1 0 Tetrachloormethaan µg/l <0,1 <0,1 0,01 <0,1 <0,1 0,01 (Tetra) 1,1,1-Trichloorethaan µg/l <0,1 <0,1 0 <0,1 <0,1 0 1,1,2-Trichloorethaan µg/l <0,1 <0,1 0 <0,1 <0,1 0 Trichlooretheen (Tri) µg/l <0,2 <0,1-0,05 <0,2 <0,1-0,05 Trichloormethaan µg/l <0,2 <0,1-0,01 <0,2 <0,1-0,01 (Chloroform) Vinylchloride µg/l <0,2 <0,1 0,02 <0,2 <0,1 0,02 Tribroommethaan (bromoform) µg/l <0,2 <0,1 (14) <0,2 <0,1 (14) MINERALE OLIE Minerale olie C10 - C40 µg/l <50 <35-0,03 <50 <35-0,03 Projectcode: 1502H040

183 GTA : Geen toetsnorm aanwezig < : kleiner dan de detectielimiet 8,88 : <= Streefwaarde 8,88 : > Streefwaarde 8,88 : > Interventiewaarde >T : Groter dan Tussenwaarde 11 : Enkele parameters ontbreken in de berekening van de somfractie 14 : Streefwaarde ontbreekt zorgplicht van toepassing 2 : Enkele parameters ontbreken in de som # : verhoogde rapportagegrens GSSD : Gestandaardiseerde meetwaarde Index : (GSSD - S) / (I - S) - Getoetst via de BoToVa service, versie Tabel 3: Normwaarden conform de Wet Bodembescherming S S Diep Indicatief I METALEN Barium [Ba] µg/l Cadmium [Cd] µg/l 0,4 0,06 6 Kobalt [Co] µg/l 20 0,7 100 Koper [Cu] µg/l 15 1,3 75 Kwik [Hg] µg/l 0,05 0,01 0,3 Lood [Pb] µg/l 15 1,7 75 Molybdeen [Mo] µg/l 5 3,6 300 Nikkel [Ni] µg/l 15 2,1 75 Zink [Zn] µg/l VLUCHTIGE AROMATISCHE KOOLWATERSTOFFEN Benzeen µg/l 0,2 30 Tolueen µg/l Ethylbenzeen µg/l Xylenen (som) µg/l 0,2 70 Styreen (Vinylbenzeen) µg/l Som 16 Aromatische oplosmiddelen µg/l 150 PAK Naftaleen µg/l 0,01 70 VOCL 1,1-Dichloorethaan µg/l ,2-Dichloorethaan µg/l ,1-Dichlooretheen µg/l 0,01 10 cis + trans-1,2-dichlooretheen µg/l 0,01 20 Dichloormethaan µg/l 0, Dichloorpropaan µg/l 0,8 80 Tetrachlooretheen (Per) µg/l 0,01 40 Tetrachloormethaan (Tetra) µg/l 0, ,1,1-Trichloorethaan µg/l 0, ,1,2-Trichloorethaan µg/l 0, Trichlooretheen (Tri) µg/l Trichloormethaan (Chloroform) µg/l Vinylchloride µg/l 0,01 5 Tribroommethaan (bromoform) µg/l 630 MINERALE OLIE Minerale olie C10 - C40 µg/l Projectcode: 1502H040

184 BIJLAGE 5 FOTOREPORTAGE

185

186

187

188 BIJLAGE 6 VELDVERSLAG

189

190

191

192

193

194 BIJLAGE 7 HISTORISCHE INFORMATIE

195 Omgevingsrapportage - bodem Staatliedenbuurt te Sliedrecht Aanvrager Telefoonnummer adres IDDS milieu bv, t.a.v. de heer D. Bijl dbijl@idds.nl Uw opdrachtnummer en datum 1502H Zaaknummer Ons kenmerk Behandeld door Roland Boomgaard, d.d r.boomgaard@ozhz.nl telefoon:

196 Inleiding Voor u ligt een rapportage van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid met de beschikbare informatie over de milieuhygiënische kwaliteit van grond- en grondwater van het door u opgevraagde perceel. Daarnaast zijn gegevens over bedrijven met een milieuvergunning opgenomen in dit rapport. Dit rapport is een samenvatting van gegevens afkomstig uit het bodem- en bedrijfsinformatiesysteem van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid. Het informatiesysteem bevat gegevens met betrekking tot uitgevoerde bodemonderzoeken, aanwezige, gesaneerde en buitengebruik gestelde ondergrondse brandstoftanks, historische bodembedreigende activiteiten en actuele bodembedreigende activiteiten. Met nadruk wordt gesteld dat dit rapport een geautomatiseerde samenvatting is van de in de informatiesystemen van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid aanwezige gegevens. Voor nadere informatie over de in deze rapportage genoemde rapporten en inrichtingen dienen de betreffende dossiers te worden geraadpleegd. Hiervoor kunt u contact opnemen met de OZHZ. Mogelijk zijn hier kosten aan verbonden. Er kan niet worden uitgesloten dat elders relevante informatie aanwezig is die niet in de informatiesystemen van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid en dus in deze samenvatting is opgenomen. Dit milieurapport bestaat uit 3 hoofdstukken en 2 bijlagen: Hoofdstuk 1: Algemene informatie over de locatie Dit hoofdstuk bevat een algemene beschrijving van de locatiekenmerken (adres, kadastraal nummer, oppervlakte) en een overzichtskaart van het perceel. De kaart geeft de ligging van de locatie, eventuele bodemonderzoeken, tanks, historische en actuele informatie weer. Hoofdstuk 2: Informatie over de milieukwaliteit op de locatie In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van activiteiten op de onderzoekslocatie, bestaande uit historische activiteiten, uitgevoerde bodemonderzoeken, ondergrondse brandstoftanks en gegevens over de aanwezige bedrijven met een vergunnings-/meldingsplicht vanuit de Wet milieubeheer. Ook rapporten die slechts een gedeeltelijke overlap met de onderzoekslocatie hebben staan in dit hoofdstuk vermeld. Hoofdstuk 3: Informatie over de milieukwaliteit in de directe omgeving van de locatie Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van alle bodemgerelateerde activiteiten in een straal van 25 meter rondom de onderzoekslocatie. Deze worden meegenomen omdat bodemverontreiniging een perceel-grensoverschrijdend probleem kan zijn. Een verontreiniging op het ene perceel kan van invloed zijn op de kwaliteit van de bodem van een aangrenzend perceel. Hoofdstuk 4: Algemene informatie Dit hoofdstuk geeft weer waar informatie betreffende de bodemkwaliteitskaart en de aanwezigheid van voormalige kassen en boomgaarden geraadpleegd kan worden. Bijlage 1: Algemene uitleg bij deze rapportage Dit hoofdstuk geeft inzicht in de gebruikte terminologie en geeft uitleg bij de informatie uit de hoofdstukken 2 en 3.

197 Bijlage 2: Disclaimer Dit hoofdstuk bevat informatie over hoe de gegevens moeten worden geïnterpreteerd en waarvoor de rapportage wel en niet kan worden gebruikt.

198 1 Algemene informatie perceel Staatsliedenbuurt Een overzicht van de onderzoekslocatie is hieronder weergegeven. Over het adres zijn de volgende algemene gegevens bekend: Adres Kadastrale gegevens Gemeente Sectie Nummer

199 Kaart Kaart Kaart Denk aan voormalige sloten en boomgaarden. LET OP: Oude topografische kaarten zijn niet altijd even schaalvast. Dat betekent onvermijdelijk dat de ligging van objecten op de door ons geleverde oude topografie niet altijd correct is ten opzichte van de eveneens verstrekte huidige topografie. Dit effect is het sterkst bij de topografische kaart van 1925, maar kan ook bij de andere kaarten niet worden uitgesloten. Aanbevolen wordt daarom om altijd aanvullende geografische referenties te zoeken in topografische elementen die zowel op de oude kaart als in de huidige topografie voorkomen

200 2 Gegevens op perceel Dit zijn de vijf locaties waar een bodemonderzoek is uitgevoerd

201 Overzicht bodemonderzoeklocaties

202

203

204

205

206

207

208

209

210

211

212

213

214

215

216

217

218

219

220 Legenda < s / < d Geen verhoogde gehalten gemeten > S Licht verontreinigd (> streefwaarde) > T Matig verontreinigd (> tussenwaarde) > I Sterk verontreinigd (> interventiewaarde) Onbekend Geen informatie voorhanden

221

222 Bijlage 3 en 3A Externe Veiligheid, Quickscan Externe Veiligheid (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

223 NOTITIE EXTERNE VEILIGHEID Project Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt Plaats Sliedrecht Opdrachtgever Wissing B.V. Contactpersoon De heer P. Kalsbeek Werknummer 1502H040 Datum 12 oktober 2015 Aanleiding Het voornemen is om de woonwijk Staatsliedenbuurt in Sliedrecht te herstructureren. In totaal zijn in totaal 540 woningen in deze wijk aanwezig, waarvan 428 huurwoningen zijn. De herstructurering omvant alle huurwoningen. Na herstructurering komen zijn er in totaal 350 woningen aanwezig. Dit beteken dat het woningaantal in de woonwijk met 78 woningen afneemt. Om de herstructurering mogelijk te maken wordt het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt voor Wissing opgesteld. In de onderstaande afbeelding is een uitsnede van de verbeelding weergegeven. Afbeelding 1: Uitsnede verbeelding bestemmingsplan Staatsliedenbuurt (d.d. 21 juli 2015). Notitie - Externe veiligheid Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 12 oktober

224 Wettelijk kader Externe veiligheid richt zich op het beheersen van activiteiten die een risico voor de omgeving kunnen opleveren. Bij de (her)inrichting van een gebied bepaalt de externe veiligheidssituatie mede de ruimtelijke (on)mogelijkheden. In het kader van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) gelezen in samenhang met de regels omtrent externe veiligheid moet worden onderzocht of er sprake is van aanwezigheid van risicobronnen in de nabijheid van de locatie waarop het Wro besluit betrekking heeft en dienen het plaatsgebonden risico (PR) en het groepsrisico (GR), en de eventuele toename hiervan, berekend te worden. Het PR is de kans per jaar dat een persoon op een bepaalde plaats overlijdt als rechtstreeks gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen, indien hij onafgebroken en onbeschermd op die plaats zou verblijven. Het PR wordt weergegeven met risicocontouren rondom een inrichting of langs een vervoersas. De normstelling heeft de status van een grenswaarde die niet overschreden mag worden. Voor kwetsbare objecten wordt in zowel bestaande als nieuwe situaties het niveau van 10-6 per jaar als grenswaarde gehanteerd. Nieuwe beperkt kwetsbare objecten zijn alleen toegestaan onder een gewichtige motivering. Bestaande beperkt kwetsbare objecten zijn toegestaan binnen de PR 10-6 contour. Het GR kan worden beschouwd als de maat van maatschappelijke ontwrichting in geval van een calamiteit (en drukt dus de kans per jaar uit dat een groep mensen van minimaal 10 personen overlijdt als rechtstreeks gevolg van een calamiteit). De normstelling heeft de status van een oriënterende waarde. Deze waarde is geen vastgestelde wettelijke norm. Voor het bevoegd gezag geldt met betrekking tot het GR wel een verantwoordingsverplichting. Besluit externe veiligheid inrichtingen Het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) uit 2004 legt veiligheidsnormen op aan overheden die besluiten nemen over bedrijven die een risico vormen voor personen buiten het bedrijfsterrein. Het gaat daarbij om bijvoorbeeld chemische fabrieken, LPG-tankstations en spoorwegemplacementen waar goederentreinen met gevaarlijke stoffen rangeren. Deze bedrijven verrichten soms risicovolle activiteiten dichtbij (beperkt) kwetsbare objecten waaronder woningen, ziekenhuizen, scholen, winkels, horecagelegenheden en sporthallen. Hierdoor ontstaan risico s voor mensen die in de buurt ervan wonen of werken. Het besluit verplicht gemeenten en provincies bij het verlenen van milieuvergunningen en het maken van bestemmingsplannen met externe veiligheid rekening te houden. Dit betekent bijvoorbeeld dat woningen op een bepaalde afstand moeten staan van een bedrijf dat werkt met gevaarlijke stoffen. Regelgeving transport van gevaarlijke stoffen over wegen, water en spoor Per 1 april 2015 is het Besluit externe veiligheid transportroutes (Bevt) in werking getreden. In het Bevt staan regels voor de ruimtelijke inrichting rond wegen, waterwegen en spoorwegen met vervoer van gevaarlijke stoffen. Het Bevt hanteert een vaste grens van 200 meter, vanaf de buitenrand van de transportroute, waarbuiten in principe geen beperkingen hoeven te worden gesteld aan het ruimtegebruik. Buiten de 200 meter is een verantwoording niet noodzakelijk. Wel geldt dat bij ruimtelijke ontwikkelingen die nieuwe kwetsbare of beperkt kwetsbare objecten mogelijk maken buiten de 200 m dient in de toelichting aandacht moet worden gegeven aan de aspecten bestrijdbaarheid en zelfredzaamheid voor zover het binnen het invloedsgebied van de transportroute is gelegen. Notitie - Externe veiligheid Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 12 oktober

225 Ten aanzien van de verantwoordingsplicht groepsrisico wordt, net als bij het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb), onderscheid gemaakt tussen een volledige verantwoording en een beperkte verantwoording van het groepsrisico. Een volledige verantwoording kan bovendien achterwege blijven indien kan worden aangetoond dat: a. het groepsrisico, niet hoger is dan 0,1 maal de oriëntatiewaarde voor het groepsrisico, of; b. het groepsrisico, gelet op de redelijkerwijs te verwachten verandering van de dichtheid van personen, met niet meer dan 10% toeneemt en; c. de oriëntatiewaarde, gelet op de dichtheid van personen, niet wordt overschreden. d. Indien sprake is van een volledige verantwoording dienen maatregelen ter beperking van het GR, alternatieve ruimtelijke ontwikkelingen met een lager GR en mogelijkheden en voorgenomen maatregelen ter beperking van de omvang van een calamiteit te worden overwogen. Een beperkte verantwoording houdt wel rekening met de effecten van een calamiteit en vindt alleen plaats als het plangebied binnen het invloedsgebied (effectgebied) van transportassen is gelegen. In het Bevt zijn tevens plasbrandaandachtsgebieden benoemd voor transportroutes. Een PAG is een zone, waarbinnen een aanvullende verantwoording noodzakelijk is met betrekking tot het al dan niet nemen maatregelen om de effecten van een plasbrand te beperken en de zelfredzaamheid van personen. Regelgeving transport van gevaarlijke stoffen via buisleidingen Op 1 januari 2011 is het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) in werking getreden. Het Bevb regelt onder andere welke veiligheidsafstanden moeten worden aangehouden rond buisleidingen met gevaarlijke stoffen. De normstelling is in lijn met het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi). Daarmee zijn nieuwe kwetsbare objecten binnen de PR 10-6 contour niet toegestaan. Ook is vastgesteld dat wanneer binnen het invloedsgebied van een buisleiding een ruimtelijk besluit wordt genomen, de verantwoordingsplicht van toepassing is. Het Bevb gaat uit van een belemmerde strook van 4 of 5 meter, afhankelijk van de werkdruk. Voor deze strook geldt een bouwverbod en een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken, geen bouwwerken zijnde, of van werkzaamheden. Net als bij het Bevi worden de risicoafstanden en rekenmethodiek die volgen uit het Bevb opgenomen in een regeling, de Regeling externe veiligheid buisleidingen (Revb). Onderzoek Op basis van de gegevens uit de risicokaart zijn in de omgeving de herstructureringslocatie de volgende risicobronnen aanwezig: - Transport van gevaarlijke stoffen over de Rijksweg A15; - Transport van gevaarlijke stoffen over de Betuweroute; - Transport van gevaarlijke stoffen in de hogedruk aardgastransportleiding W ; - Opslag van gevaarlijke stoffen bij het Zwembad de Lockhorst. Van al deze risicobronnen is alleen het invoedsgebied van de Rijksweg A15 over de woonwijk Staatsliedenbuurt is gelegen. Aangezien er nieuwe woningen in het invloedgebied van de Rijksweg A15 mogelijk worden gemaakt, is een verantwoording van het groepsrisico benodigd. Notitie - Externe veiligheid Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 12 oktober

226 Bij de herstructurering worden er meer woningen gesloopt dan dat er terug worden gebouwd. De afname van het aantal woningen in de woonwijk Staatliedenbuurt bedraagt 78 woningen. Dit heeft tot gevolg dat de hoogte van het groepsrisico niet toeneemt. Om die reden is het uitvoeren van een kwantitatieve risicoanalyse (QRA) niet benodigd. In de verantwoording van het groepsrisico wordt wel aandacht besteed van de zelfredzaamheid van de bewoners in de Staatliedenbuurt en aan de bestrijdbaarheid van een eventueel incident. Zelfredzaamheid Bij het optreden van het maatgevende scenario dient te worden overgegaan tot evacuatie van de nieuwe woningen. De mogelijkheden voor zelfredzaamheid bestaan globaal uit schuilen en ontvluchten, zonder daadwerkelijke hulp van hulpverleningsdiensten. Het zelfredzame vermogen van personen in de buurt van een risicovolle bron is een belangrijke voorwaarde om grote effecten bij een incident te voorkomen. De (nieuwe) woningen in de woonwijk Staatliedenbuurt zijn niet specifiek bestemd voor niet of beperkt zelfredzame personen, zoals kinderen van 0 tot 4 jaar, ouderen, gehandicapten of gevangenen. In het invloedsgebied van de Rijksweg A15 worden nieuwe woningen gerealiseerd. De ontsluitende wegen, zoals de De Savornin Lohmanlaan, de Simon Stevinstraat en de Talmastraat zijn loodrecht op de Rijsweg A15 gelegen. Dit betekent dat men zich bij een incident via de deze wegen van de risicobron af kunnen verplaatsen. In het kader van de zelfredzaamheid zal door het VRZHZ advies worden opgesteld. Ten behoeve van deze zelfredzaamheid bij het vrijkomen van toxische stoffen (niet zichtbaar) is het van belang dat het waarschuwings- en alarmeringssysteem (WAS) wordt ingezet. De dekking van het WAS is over de locatie gelegen. op afbeelding 2 is de dekking van het WAS over de gemeente Sliedrecht weergegeven. Afbeelding 2: Dekking WAS, gemeente Sliedrecht. Notitie - Externe veiligheid Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 12 oktober

227 Daarnaast kan in het kader van een effectieve zelfredzaamheid bij het vrijkomen van toxische stoffen kan de lokale brandweer adviseren om bij de nieuwe woningen centraal afsluitbare ventilatiesystemen moeten worden toegepast, waarmee kan worden voorkomen dat toxische stoffen binnentreden. Om de effectiviteit van de hierboven genoemde maatregelen te garanderen is het zinvol dat de bewoners van de woningen en de sporters en supporters door middel van risicocommunicatie worden geïnformeerd en geïnstrueerd over de risico's en de mogelijke maatregelen die zij zelf kunnen nemen. De gemeente Sliedrecht heeft in dat kader een informatieplicht. Bestrijdbaarheid Het maatgevende scenario op de Rijksweg A15 is een BLEVE (Boiling Liquid Expanding Vapour Explosion). Bestrijding van een BLEVE vereist veel bluswater bedoeld voor het koelen van de LPG-tank, goede bereikbaarheid en geschikte opstelplaats voor voertuigen. Bij voldoende koeling zal een BLEVE worden voorkomen. Hiervoor wordt (vanwege de snelheid die is geboden) gebruik gemaakt van primaire bluswatervoorzieningen (in het voertuig aanwezige water en brandkranen op het openbaar waterleidingnet). De Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid (VRZHZ) zal in het kader van de bereikbaarheid en voldoende bluswater in plangebied nog advies te geven. Conclusie In de omgeving van de woonwijk Staatliedenbuurt zijn verschillende risicobronnen aanwezig, maar alleen het invloedsgebied van de Rijksweg A15 is over deze woonwijk gelegen. Vanwege de herstructurering neemt het aantal woningen af met 78 woningen, waarvoor een verantwoording van het groepsrisico is opgesteld. Notitie - Externe veiligheid Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 12 oktober

228 Rapport Dossier Zaaknummer Z Kenmerk D Opsteller de heer M.F. Jongerius / mevrouw S. van den Bergh Datum 2 december 2015 Onderwerp EV-Quickscan van het bestemmingsplan Woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Quickscan externe veiligheid BP Woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Opdrachtgever Contactpersoon gemeente Sliedrecht de heer M.C. Suijkerbuijk Opdrachtnemer Contactpersoon Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid de heer M.F. Jongerius

229 Inhoud 1. Inleiding Beleidskader externe veiligheid Ontwerp bestemmingsplan woongebied 2 e herziening Risicobronnen externe veiligheid Conclusie Advies... 5 Bijlage Bijlage 1: QRA aardgastransportleidingen Bestemmingsplan Woongebied Pagina 0 van 8

230 1. Inleiding De Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (hierna OZHZ) heeft van de gemeente Sliedrecht opdracht gekregen voor het uitvoeren van een quickscan van het ontwerp bestemmingsplan Woongebied 2 e herziening met betrekking tot het aspect externe veiligheid. Tevens is gevraagd een opgave te doen van hiertoe beschikbare en bruikbare onderzoeken externe veiligheid dan wel van nog te verrichten onderzoek externe veiligheid. In deze Quickscan wordt op deze zaken nader ingegaan. 2. Beleidskader externe veiligheid Bij het opstellen of wijzigen van een bestemmingsplan en het vaststellen van een projectbesluit moet volgens Afdeling 3.3. van de Wet ruimtelijke ordening rekening gehouden worden met de externe veiligheid. Ruimtelijke plannen zoals bestemmingsplannen, inpassingplannen en projectbesluiten moeten worden getoetst aan de normen voor het plaatsgebonden risico (PR) en de regels voor het groepsrisico (GR). Het plaatsgebonden risico geeft de kans, op een bepaalde plaats, om te overlijden ten gevolge van een ongeval aan bij een risicovolle activiteit. Op het risiconiveau 10-6 per jaar, de zogenaamde basisveiligheid, is de normstelling voor externe veiligheid gebaseerd (grens- en richtwaarde). Het groepsrisico is een maat waarin de maatschappelijke ontwrichting in het invloedsgebied in beeld wordt gebracht. Het gaat hier om de kans van overlijden van een groep personen (meer dan 10 personen) veroorzaakt door een incident met gevaarlijke stoffen. De consequenties hiervan moeten worden verantwoord en in het plan worden vastgelegd (op plankaart en in de regels). 3. Ontwerp bestemmingsplan woongebied 2e herziening Uit het ontwerp van dit bestemmingsplan komt naar voren dat het in hoofdzaak een conserverend bestemmingsplan betreft zonder voor de externe veiligheid relevante wijzigingen. Het plangebied is weergegeven in figuur 1. Zaaknummer: Z Aandachtspunten externe veiligheid BP woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Pagina 1 van 5

231 4. Risicobronnen externe veiligheid Er zijn een aantal risicobronnen welke een zodanige invloed hebben op het plangebied dat zij als relevant dienen te worden beschouwd, te weten: Bedrijven met gevaarlijke stoffen vallend onder de reikwijdte van het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi): 1. Chemours bv (voorheen Dupont), Baanhoekweg 22, Dordrecht. 2. BP-tankstation De Ketel, Ketelweg 91, Papendrecht. Transport van gevaarlijke stoffen vallend onder de reikwijdte van het Besluit externe veiligheid transport: 3. Vervoer gevaarlijke stoffen A Vervoer gevaarlijke stoffen over de Betuweroute. 5. Vervoer gevaarlijke stoffen Beneden Merwede. Transport van gevaarlijke stoffen vallend onder de reikwijdte van het Besluit externe veiligheid buisleidingen: 6. Aardgastransportleidingen A-667, W en W In figuur 2 is deze invloed in een kaartbeeld weergegeven. Zaaknummer: Z Aandachtspunten externe veiligheid BP woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Pagina 2 van 5

232 Ad. 1 Chemours BV De bedrijfsactiviteiten van dit bedrijf vallen onder het Besluit risico's zware ongevallen (Brzo) en het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi). Uit in uitgevoerd onderzoek naar de externe veiligheidsrisico s van dit bedrijf komt naar voren dat: De plaatsgebonden risicocontour PR10-6 niet tot in het plangebied reikt en daarmee wordt voldaan aan de grens- en richtwaarde uit het Bevi. Het zuidwestelijke deel van het plangebied binnen de plaatsgebonden risicocontour PR10-8 ligt en het plangebied geheel binnen het invloedsgebied valt. Het groepsrisico de oriëntatiewaarde hiervoor overschrijdt met een factor van circa 1,46. Het groepsrisico zal, als gevolg van het vast te stellen bestemmingsplan, niet toenemen. Ad. 2 BP-tankstation De Ketel Het ontwerp bestemmingsplan geeft een correcte beschrijving van deze risicobron. Ad. 3 en 4 wegen railvervoer gevaarlijke stoffen Er zijn door OZHZ begin 2013 voor deze vervoersassen een tweetal scenario s doorgerekend 2 te weten: 1. De externe veiligheidsrisico s als gevolg van het huidige vervoer en de thans aan te houden populatie in het plangebied; voor de Betuweroute is hierbij uitgegaan van het vervoer zoals destijds in het tracébesluit voor 2010 is aangehouden; voor de A15 is hierbij uitgegaan van het feitelijke vervoer in Groepsrisicobeheer bestemmingsplannen omgeving Dupont Dordrecht, Save, 27 augustus Memo Nieuwe berekeningen risico s externe veiligheid Sliedrecht A15 en Betuweroute, OZHZ, 31 januari 2013 Zaaknummer: Z Aandachtspunten externe veiligheid BP woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Pagina 3 van 5

233 2. De externe veiligheidsrisico s als gevolg van het toekomstige vervoer volgens het Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen en de thans aan te houden populatie in het plangebied vermeerderd met toekomstige populatie op basis van bij onze dienst bekende (ruimtelijke) ontwikkelingen buiten het plangebied. Plaatsgebonden risico Het betreft de afstand van de plaatsgebonden risicocontour PR 10-6 van uit het hart van het betreffende tracé. De rekenresultaten hiervoor zien er als volgt uit: Tracé PR 10-6 huidige populatiesituatie plangebied PR 10-6 huidige populatiesituatie plangebied en toekomstig vervoer [m] en huidig vervoer [m] A15 Sliedrecht Betuweroute Sliedrecht De toename in het plaatsgebonden risico is uitsluitend het gevolg van de toename in het vervoer van gevaarlijke stoffen zoals voor het Basisnet VGS is vastgesteld. Opgemerkt wordt dat op grond van de Risiconormering Vervoer gevaarlijke Stoffen thans formeel rekening gehouden moet worden met een veiligheidszone van 46 meter voor de A15 en met 30 meter voor de Betuweroute. Groepsrisico Het berekende groepsrisico, als fractie van de oriëntatiewaarde, ziet er voor de beschouwde tracés en plansituatie als volgt uit: Tracé Hoogte groepsrisico ten opzichte van de oriëntatiewaarde voor populatiesituatie plangebied en Hoogte groepsrisico ten opzichte van de oriëntatiewaarde voor huidige populatiesituatie plangebied en toekomstig vervoer vervoer huidig A15 Sliedrecht 0,734 0,891 Betuweroute Sliedrecht 0,188 0,530 De toename in het groepsrisico is uitsluitend het gevolg van de toename in het vervoer van gevaarlijke stoffen zoals voor het Basisnet VGS is vastgesteld en is dus niet het gevolg van het vast te stellen bestemmingsplan. Ad. 5 Vervoer gevaarlijke stoffen Beneden Merwede Het ontwerp bestemmingsplan geeft een correcte beschrijving van deze risicobron. Ad. 6 Aardgastransportleidingen A-667 en W Recent zijn de externe veiligheidsrisico's als gevolg van deze voor het plangebied relevante leidingen nader onderzocht 3. 3 QRA aardgastransportleidingen Bestemmingsplan Woongebied, OZHZ, Zaaknummer: Z Aandachtspunten externe veiligheid BP woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Pagina 4 van 5

234 In de plantoelichting kan aan de uitkomsten hiervan worden gerefereerd. Het plaatsgebonden risico PR10-6 van deze leidingen ligt op deze leidingen zelf (0 meter). Het vastgestelde groepsrisico van deze leidingen verandert niet als gevolg van het plan en ziet er als volgt uit: Eigenaar Leidingnaam Diameter [mm] Druk [bar] Groepsrisico als percentage van de oriëntatiewaarde N.V. Ned. Gasunie W N.V. Ned. Gasunie A Conclusie De externe veiligheidsrisico's relevant voor het plangebied zijn, met inachtneming van het bovenstaande, in afdoende mate in beeld gebracht. 6. Advies Geadviseerd wordt paragraaf 4.4. van de plantoelichting aan te passen aan de bovengenoemde uitkomsten. Tevens wordt geadviseerd in de plantoelichting aandacht te besteden aan de in het kader van het Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen vastgestelde plasbrandaandachtsgebieden. Hetzelfde geldt voor de in het Besluit externe veiligheid buisleidingen vastgestelde belemmeringenstrook. Met betrekking de verantwoording van het groepsrisico wordt, mede gelet op het conserverende karakter van het bestemmingsplan en vastgestelde hoogte van het groepsrisico, het volgende geadviseerd: Voor ad 2 tot en met ad 5; een beperkte verantwoording waarin aandacht wordt besteed aan: De mogelijkheden tot voorbereiding van bestrijding en beperking van de omvang van een calamiteit die het groepsrisico veroorzaakt en waarvan de gevolgen zich uitstrekken tot de omgeving van de risicobron. Voor zover het bestemmingsplan betrekking heeft op nog niet aanwezige kwetsbare of beperkt kwetsbare objecten: de mogelijkheden voor personen die zich bevinden in het invloedsgebied van de risicobron die het groepsrisico veroorzaakt om zich in veiligheid te brengen in geval van een calamiteit. Voor ad 1, dient naast bovenstaande twee punten tevens aandacht besteed te worden aan de planmogelijkheden en maatregelen tot beperking van het groepsrisico in de nabije toekomst. De Veiligheidsregio Zuid-Holland dient met betrekking tot de verantwoording van het vastgestelde groepsrisico om advies gevraagd te worden. Zaaknummer: Z Aandachtspunten externe veiligheid BP woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Pagina 5 van 5

235 Bijlage : 1 QRA aardgastransportleidingen Bestemmingsplan Woongebied Pagina 0 van 8

236 QRA aardgastransportleidingen Bestemmingsplan Woongebied Door: M. Jongerius OZHZ Opdrachtgever: Gemeente Sliedrecht Contactpersoon: M.C. Suijkerbuijk Opdrachtnemer: Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Contactpersoon: M.A. ten Bloemendal Datum:

237 Samenvatting De gemeente Sliedrecht heeft in het kader van de 2 e herziening van het bestemmingsplan Woongebied verzocht de externe veiligheidsrisico's van de hiertoe relevante aardgastransportleidingen in beeld te brengen door middel van een kwantitatieve risicoanalyse (QRA). De resultaten hiervan zijn in dit QRA-rapport weergegeven. Uit de analyse komt naar voren dat de plaatsgebonden risicocontour PR10-6 op de aardgastransportleidingen zelf ligt. Het groepsrisico als gevolg van deze aardgastransportleidingen bedraagt voor het plangebied maximaal een factor 0,058 van de oriëntatiewaarde bij 79 slachtoffers. Het groepsrisico neemt als gevolg van het conserverende karakter van de 2 e herziening binnen het invloedsgebied van de beschouwde aardgastransportleidingen, niet toe. Pagina 2 van 18

238 Inhoud Samenvatting Inleiding Invoergegevens Interessegebied Relevante leidingen Populatie Plaatsgebonden risico Figuur 3.4 Plaatsgebonden risico voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Figuur 3.6 Plaatsgebonden risico voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Groepsrisico screening Figuur 4.4 Groepsrisico screening voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Figuur 4.6 Groepsrisico screening voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie FN curves Figuur 5.4 FN curve voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie voor de kilometer tussen stationing en stationing Figuur 5.6 FN curve voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie voor de kilometer tussen stationing en stationing Conclusies Referenties Pagina 3 van 18

239 1 Inleiding In deze rapportage worden de gebruikte invoergegevens en de door CAROLA gegenereerde resultaten weergegeven. Deze gegevens vormen de basis voor een QRA-rapportage. Naast deze basisinvoergegevens en resultaten wordt in de Handleiding Risicoberekeningen BevB aangegeven welke elementen ook in de QRA beschreven moeten worden. In onderstaand overzicht worden welke elementen beschreven moeten worden en of deze door CAROLA worden aangeleverd. Indien de elementen niet door CAROLA worden gegenereerd, moeten ze door de opsteller van de QRA-rapportage worden ingevuld. Het meest recente overzicht van de te beschrijven elementen wordt gegeven in de van kracht zijnde versie van de Handleiding Risicoberekeningen Bevb. In CAROLA berekeningen wordt gebruik gemaakt van de parameters conform de Handleiding Risicoberekeningen Bevb [1]. Achtergrondinformatie over de berekeningen kan worden gevonden in [2, 3, 4, 5]. Pagina 4 van 18

240 Overzicht van de elementen die in een QRA gerapporteerd moeten worden. Onderwerp Vertrouwelijk/ Openbaar 1 Algemene rapportgegevens Administratieve gegevens: naam en adres van de leidingexploitant(en) (volgens Bevb) naam en adres van de opsteller van de QRA Openbaar Deels Nee Reden opstellen QRA Openbaar Nee Gevolgde methodiek rekenpakket met versienummer parameterbestand met versienummer Openbaar Ja Peildatum QRA datum van de berekening datum van aanmaak van de buisleidinggegevens 2 Algemene beschrijving van de buisleiding(en) Gegevens buisleiding naam buisleiding diameter druk eventuele mitigerende maatregelen Ligging van de leiding, aan de hand van kaart(en) op schaal. leiding noordpijl en schaalindicatie 3 Beschrijving omgeving Omgevingsbebouwing en gebiedsfuncties bestemmingsplannen al dan niet gedeeltelijk binnen de PR contour en het invloedsgebied Openbaar Openbaar Openbaar Openbaar Aangeleverd door CAROLA Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja indien ingevoerd Actuele topografische kaart Openbaar Ja indien ingevoerd Een beschrijving van de bevolking rond de buisleiding, onder Openbaar Nee opgave van de wijze waarop deze beschrijving tot stand is gekomen (o.a. incidentele bebouwing, lintbebouwing) Mogelijke gevaren van buiten de buisleiding die op de buisleiding Openbaar Nee effect kunnen hebben (risicoverhogende objecten, buurbedrijven/ activiteiten, vliegroutes, windturbines) Gebruikt weerstation Openbaar Ja 4 Beschrijving per leiding van mogelijke risico s voor de omgeving Samenvattend overzicht van de resultaten van de QRA, waarin Openbaar Ja tenminste is opgenomen: Kaart met het berekende plaatsgebonden risico, met contouren Openbaar Ja voor 10-4, 10-5, 10-6, 10-7 en 10-8 (indien aanwezig) FN-curve, voor zowel huidige als toekomstige situatie, met het Openbaar Ja groepsrisico voor de kilometer buisleiding met de grootste overschrijding van de oriënterende waarde. Op de horizontale as van de grafiek met de FN-curve wordt het aantal dodelijke slachtoffers uitgezet, op de verticale as de cumulatieve kans tot 10-9 per jaar FN-datapunt waarbij de maximale overschrijding van de Openbaar Ja oriëntatiewaarde optreedt, inclusief de factor van de overschrijding Grafiek met de screening van het groepsrisico Openbaar Ja Beschrijving of er kwetsbare bestemmingen en/of beperkt Openbaar Nee kwetsbare bestemmingen binnen de PR contour van 10-6 per jaar zijn Voorgestelde preventieve en repressieve maatregelen die in de QRA zijn meegenomen Openbaar Ja Pagina 5 van 18

241 2 Invoergegevens De risicoberekeningen die in dit rapport zijn beschreven zijn uitgevoerd met CAROLA versie De gehanteerde parameterfile heeft versienummer 1.3. De berekeningen zijn uitgevoerd op Voor de berekeningen is gebruik gemaakt van de meteorologische gegevens van het weerstation Gilze-Rijen, Rotterdam. De gebruikte ruwheidslengte is 0,1 meter. In dit hoofdstuk worden de verschillende invoergegevens nader gespecificeerd in de navolgende secties. 2.1 Interessegebied Het interessegebied is weergegeven in figuur 2.1 Figuur 2.1 Interessegebied voor de uitgevoerde risicoberekeningen Pagina 6 van 18

242 2.2 Relevante leidingen Op basis van het gespecificeerde interessegebied zijn de volgende aardgastransportleidingen meegenomen. Eigenaar Leidingnaam Diameter [mm] Druk [bar] Datum aanleveren gegevens N.V. 2131_leiding Nederlandse Gasunie A-667-deel-1 N.V. Nederlandse Gasunie 2131_leiding- W deel De exploitant specifieke factoren voor casuïstiek (cluster 1b), actief rappel (cluster 1C) en mitigerende maatregelen corrosie staan beschreven in Tabel 11 van Module B van de Handleiding Risicoberekeningen Bevb [1]. De leidingen zijn gevisualiseerd in figuur 2.2. Pagina 7 van 18

243 Figuur 2.2 Buisleidingen aanwezig in de omgeving van het interessegebied Leidingen meegenomen in de risicoberekeningen Leidingen waarvoor de houdbaarheidsdatum van de gegevens verstreken is Voor de in bovenstaande tabel opgenomen leidingen zijn geen risico mitigerende maatregelen verdisconteerd in de bijbehorende risicoberekeningen. Pagina 8 van 18

244 2.3 Populatie De binnen het invloedsgebied van de aardgastransportleidingen ingevoerde populatie is weergegeven in figuur 2.3 Figuur 2.3 Bevolking meegenomen in de risicoberekeningen Populatietype Polygoonpunten Populatiepolygoon Wonen Werken Evenement Pagina 9 van 18

245 Populatiepolygonen (vlakken) Label Type Aantal Dichtheid Vervangmodus Percentage Personen Driehoek werken 1 Werken 52.0 Toevoegen Nieuwe Populatie Driehoek werken 2 Werken Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. kantoor 1 Werken Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. kantoor 2 Werken Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. kantoor 3 Werken Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. wonen 1 Wonen Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. wonen 2 Wonen Toevoegen Nieuwe Populatie Benedenveer wonen 1 Wonen Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. wonen 4 Wonen Toevoegen Nieuwe Populatie Populatiebestanden (bron: Populatieservice okt 2015) Punten Type Aantal Percentage Personen bijeen_sport_cel_zkh-dag100-nacht80.txt Evenement / 100/ 7/ 1/ 1/ 1 industrie-dag100-nacht30.txt Werken / 30/ 7/ 1/ 100/ 100 kantoor_kliniek_onderwijs_winkel-dag100- Werken 2857 nacht0.txt wonend_vakantiehuis-dag50-nacht100.txt Wonen 2988 Pagina 10 van 18

246 3 Plaatsgebonden risico Voor de in voorgaande hoofdstuk genoemde leidingen is het plaatsgebonden risico bepaald. Voor elk van de leidingen wordt het plaatsgebonden risico weergegeven als iso-risicocontouren op een achtergrondkaart. 3.1 Figuur 3.4 Plaatsgebonden risico voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Pagina 11 van 18

247 3.2 Figuur 3.6 Plaatsgebonden risico voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie 1E-4 1E-5 1E-6 1E-7 1E-8 Pagina 12 van 18

248 4 Groepsrisico screening Om in één oogopslag een indruk te krijgen van het groepsrisico wordt het groepsrisico gescreend alvorens voor specifieke segmenten FN-curves te visualiseren. Voor elk van de leidingen wordt per stationing de overschrijdingsfactor van de oriëntatiewaarde van het groepsrisico weergegeven. Deze is berekend door rondom elk punt op de leiding één kilometer segment te kiezen die gecentreerd ligt ten opzichte van dit punt. Voor deze kilometer leiding is een FN-curve berekend en voor deze FN-curve de overschrijdingsfactor. De overschrijdingsfactor is de verhouding tussen de FN-curve en de oriëntatiewaarde. Daarmee is de overschrijdingsfactor een maat die aangeeft in hoeverre de oriëntatiewaarde wordt genaderd of overschreden. Een overschrijdingsfactor kleiner dan 1 geeft aan dat de FNcurve onder de oriëntatiewaarde blijft. Bij een waarde van 1 zal de FN-curve de oriëntatiewaarde raken. Bij een waarde groter dan 1 wordt de oriëntatiewaarde overschreden. 4.1 Figuur 4.4 Groepsrisico screening voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie De maximale overschrijdingsfactor van deze kilometer leiding wordt gevonden bij 10 slachtoffers en een frequentie van 1.11E-009. De maximale overschrijdingsfactor voor dit tracé is gelijk aan 1.111E-005 en correspondeert met die kilometer leiding die gekarakteriseerd wordt door stationing en stationing Voor deze kilometer leiding is de FN-curve opgenomen in het volgende hoofdstuk. De betreffende kilometer leiding is gevisualiseerd in figuur 4.4 Pagina 13 van 18

249 Figuur 4.4 Kilometer leiding (groen) behorende bij de maximale overschrijding van de FN-curve voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Pagina 14 van 18

250 4.2 Figuur 4.6 Groepsrisico screening voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie De maximale overschrijdingsfactor van deze kilometer leiding wordt gevonden bij 79 slachtoffers en een frequentie van 9.32E-008. De maximale overschrijdingsfactor voor dit tracé is gelijk aan en correspondeert met die kilometer leiding die gekarakteriseerd wordt door stationing en stationing Voor deze kilometer leiding is de FN-curve opgenomen in het volgende hoofdstuk. De betreffende kilometer leiding is gevisualiseerd in figuur 4.6 Figuur 4.6 Kilometer leiding (groen) behorende bij de maximale overschrijding van de FN-curve voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Pagina 15 van 18

251 5 FN curves Voor elk van de eerder genoemde leidingen is het groepsrisico berekend. Een samenvatting van de resultaten hiervan is gegeven in het voorgaande hoofdstuk; in dit hoofdstuk wordt voor elk van de leidingen de daadwerkelijke FN-curve gegeven van de (in termen van groepsrisico) slechtste kilometer van het betreffende tracé. 5.1 Figuur 5.4 FN curve voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie voor de kilometer tussen stationing en stationing Figuur 5.6 FN curve voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie voor de kilometer tussen stationing en stationing Pagina 16 van 18

252 6 Conclusies Uit de analyse komt naar voren dat de plaatsgebonden risicocontour PR10-6 op de beschouwde relevante aardgastransportleidingen zelf ligt. Het groepsrisico als gevolg van deze relevante aardgastransportleidingen bedraagt voor het plangebied maximaal een factor 0,058 van de oriëntatiewaarde bij 79 slachtoffers. Het groepsrisico neemt als gevolg van het conserverende karakter van de 2 e herziening binnen het invloedsgebied van de beschouwde aardgastransportleidingen, niet toe. Pagina 17 van 18

253 7 Referenties [1] Handleiding Risicoberekeningen Bevb. Versie december [2] Risicomethodiek aardgastransportleidingen. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Brief 390/06 CEV Lah/pbz november [3] Risicomethodiek aardgastransportleidingen. Ministerie van VROM. Brief december [4] Laheij GMH, Vliet AAC van, Kooi ES. Achtergronden bij de vervanging van zoneringafstanden hogedruk aardgastransportleidingen van de N.V. Nederlandse Gasunie. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. RIVM-rapport / [5] M. Gielisse, M.T. Dröge, G.R. Kuik. Risicoanalyse aardgastransportleidingen. N.V. Nederlandse Gasunie. DEI 2008.R Pagina 18 van 18

254 Rapport Dossier Zaaknummer Z Kenmerk D Opsteller de heer M.F. Jongerius / mevrouw S. van den Bergh Datum 2 december 2015 Onderwerp EV-Quickscan van het bestemmingsplan Woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Quickscan externe veiligheid BP Woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Opdrachtgever Contactpersoon gemeente Sliedrecht de heer M.C. Suijkerbuijk Opdrachtnemer Contactpersoon Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid de heer M.F. Jongerius

255 Inhoud 1. Inleiding Beleidskader externe veiligheid Ontwerp bestemmingsplan woongebied 2 e herziening Risicobronnen externe veiligheid Conclusie Advies... 5 Bijlage Bijlage 1: QRA aardgastransportleidingen Bestemmingsplan Woongebied Pagina 0 van 8

256 1. Inleiding De Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (hierna OZHZ) heeft van de gemeente Sliedrecht opdracht gekregen voor het uitvoeren van een quickscan van het ontwerp bestemmingsplan Woongebied 2 e herziening met betrekking tot het aspect externe veiligheid. Tevens is gevraagd een opgave te doen van hiertoe beschikbare en bruikbare onderzoeken externe veiligheid dan wel van nog te verrichten onderzoek externe veiligheid. In deze Quickscan wordt op deze zaken nader ingegaan. 2. Beleidskader externe veiligheid Bij het opstellen of wijzigen van een bestemmingsplan en het vaststellen van een projectbesluit moet volgens Afdeling 3.3. van de Wet ruimtelijke ordening rekening gehouden worden met de externe veiligheid. Ruimtelijke plannen zoals bestemmingsplannen, inpassingplannen en projectbesluiten moeten worden getoetst aan de normen voor het plaatsgebonden risico (PR) en de regels voor het groepsrisico (GR). Het plaatsgebonden risico geeft de kans, op een bepaalde plaats, om te overlijden ten gevolge van een ongeval aan bij een risicovolle activiteit. Op het risiconiveau 10-6 per jaar, de zogenaamde basisveiligheid, is de normstelling voor externe veiligheid gebaseerd (grens- en richtwaarde). Het groepsrisico is een maat waarin de maatschappelijke ontwrichting in het invloedsgebied in beeld wordt gebracht. Het gaat hier om de kans van overlijden van een groep personen (meer dan 10 personen) veroorzaakt door een incident met gevaarlijke stoffen. De consequenties hiervan moeten worden verantwoord en in het plan worden vastgelegd (op plankaart en in de regels). 3. Ontwerp bestemmingsplan woongebied 2e herziening Uit het ontwerp van dit bestemmingsplan komt naar voren dat het in hoofdzaak een conserverend bestemmingsplan betreft zonder voor de externe veiligheid relevante wijzigingen. Het plangebied is weergegeven in figuur 1. Zaaknummer: Z Aandachtspunten externe veiligheid BP woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Pagina 1 van 5

257 4. Risicobronnen externe veiligheid Er zijn een aantal risicobronnen welke een zodanige invloed hebben op het plangebied dat zij als relevant dienen te worden beschouwd, te weten: Bedrijven met gevaarlijke stoffen vallend onder de reikwijdte van het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi): 1. Chemours bv (voorheen Dupont), Baanhoekweg 22, Dordrecht. 2. BP-tankstation De Ketel, Ketelweg 91, Papendrecht. Transport van gevaarlijke stoffen vallend onder de reikwijdte van het Besluit externe veiligheid transport: 3. Vervoer gevaarlijke stoffen A Vervoer gevaarlijke stoffen over de Betuweroute. 5. Vervoer gevaarlijke stoffen Beneden Merwede. Transport van gevaarlijke stoffen vallend onder de reikwijdte van het Besluit externe veiligheid buisleidingen: 6. Aardgastransportleidingen A-667, W en W In figuur 2 is deze invloed in een kaartbeeld weergegeven. Zaaknummer: Z Aandachtspunten externe veiligheid BP woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Pagina 2 van 5

258 Ad. 1 Chemours BV De bedrijfsactiviteiten van dit bedrijf vallen onder het Besluit risico's zware ongevallen (Brzo) en het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi). Uit in uitgevoerd onderzoek naar de externe veiligheidsrisico s van dit bedrijf komt naar voren dat: De plaatsgebonden risicocontour PR10-6 niet tot in het plangebied reikt en daarmee wordt voldaan aan de grens- en richtwaarde uit het Bevi. Het zuidwestelijke deel van het plangebied binnen de plaatsgebonden risicocontour PR10-8 ligt en het plangebied geheel binnen het invloedsgebied valt. Het groepsrisico de oriëntatiewaarde hiervoor overschrijdt met een factor van circa 1,46. Het groepsrisico zal, als gevolg van het vast te stellen bestemmingsplan, niet toenemen. Ad. 2 BP-tankstation De Ketel Het ontwerp bestemmingsplan geeft een correcte beschrijving van deze risicobron. Ad. 3 en 4 wegen railvervoer gevaarlijke stoffen Er zijn door OZHZ begin 2013 voor deze vervoersassen een tweetal scenario s doorgerekend 2 te weten: 1. De externe veiligheidsrisico s als gevolg van het huidige vervoer en de thans aan te houden populatie in het plangebied; voor de Betuweroute is hierbij uitgegaan van het vervoer zoals destijds in het tracébesluit voor 2010 is aangehouden; voor de A15 is hierbij uitgegaan van het feitelijke vervoer in Groepsrisicobeheer bestemmingsplannen omgeving Dupont Dordrecht, Save, 27 augustus Memo Nieuwe berekeningen risico s externe veiligheid Sliedrecht A15 en Betuweroute, OZHZ, 31 januari 2013 Zaaknummer: Z Aandachtspunten externe veiligheid BP woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Pagina 3 van 5

259 2. De externe veiligheidsrisico s als gevolg van het toekomstige vervoer volgens het Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen en de thans aan te houden populatie in het plangebied vermeerderd met toekomstige populatie op basis van bij onze dienst bekende (ruimtelijke) ontwikkelingen buiten het plangebied. Plaatsgebonden risico Het betreft de afstand van de plaatsgebonden risicocontour PR 10-6 van uit het hart van het betreffende tracé. De rekenresultaten hiervoor zien er als volgt uit: Tracé PR 10-6 huidige populatiesituatie plangebied PR 10-6 huidige populatiesituatie plangebied en toekomstig vervoer [m] en huidig vervoer [m] A15 Sliedrecht Betuweroute Sliedrecht De toename in het plaatsgebonden risico is uitsluitend het gevolg van de toename in het vervoer van gevaarlijke stoffen zoals voor het Basisnet VGS is vastgesteld. Opgemerkt wordt dat op grond van de Risiconormering Vervoer gevaarlijke Stoffen thans formeel rekening gehouden moet worden met een veiligheidszone van 46 meter voor de A15 en met 30 meter voor de Betuweroute. Groepsrisico Het berekende groepsrisico, als fractie van de oriëntatiewaarde, ziet er voor de beschouwde tracés en plansituatie als volgt uit: Tracé Hoogte groepsrisico ten opzichte van de oriëntatiewaarde voor populatiesituatie plangebied en Hoogte groepsrisico ten opzichte van de oriëntatiewaarde voor huidige populatiesituatie plangebied en toekomstig vervoer vervoer huidig A15 Sliedrecht 0,734 0,891 Betuweroute Sliedrecht 0,188 0,530 De toename in het groepsrisico is uitsluitend het gevolg van de toename in het vervoer van gevaarlijke stoffen zoals voor het Basisnet VGS is vastgesteld en is dus niet het gevolg van het vast te stellen bestemmingsplan. Ad. 5 Vervoer gevaarlijke stoffen Beneden Merwede Het ontwerp bestemmingsplan geeft een correcte beschrijving van deze risicobron. Ad. 6 Aardgastransportleidingen A-667 en W Recent zijn de externe veiligheidsrisico's als gevolg van deze voor het plangebied relevante leidingen nader onderzocht 3. 3 QRA aardgastransportleidingen Bestemmingsplan Woongebied, OZHZ, Zaaknummer: Z Aandachtspunten externe veiligheid BP woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Pagina 4 van 5

260 In de plantoelichting kan aan de uitkomsten hiervan worden gerefereerd. Het plaatsgebonden risico PR10-6 van deze leidingen ligt op deze leidingen zelf (0 meter). Het vastgestelde groepsrisico van deze leidingen verandert niet als gevolg van het plan en ziet er als volgt uit: Eigenaar Leidingnaam Diameter [mm] Druk [bar] Groepsrisico als percentage van de oriëntatiewaarde N.V. Ned. Gasunie W N.V. Ned. Gasunie A Conclusie De externe veiligheidsrisico's relevant voor het plangebied zijn, met inachtneming van het bovenstaande, in afdoende mate in beeld gebracht. 6. Advies Geadviseerd wordt paragraaf 4.4. van de plantoelichting aan te passen aan de bovengenoemde uitkomsten. Tevens wordt geadviseerd in de plantoelichting aandacht te besteden aan de in het kader van het Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen vastgestelde plasbrandaandachtsgebieden. Hetzelfde geldt voor de in het Besluit externe veiligheid buisleidingen vastgestelde belemmeringenstrook. Met betrekking de verantwoording van het groepsrisico wordt, mede gelet op het conserverende karakter van het bestemmingsplan en vastgestelde hoogte van het groepsrisico, het volgende geadviseerd: Voor ad 2 tot en met ad 5; een beperkte verantwoording waarin aandacht wordt besteed aan: De mogelijkheden tot voorbereiding van bestrijding en beperking van de omvang van een calamiteit die het groepsrisico veroorzaakt en waarvan de gevolgen zich uitstrekken tot de omgeving van de risicobron. Voor zover het bestemmingsplan betrekking heeft op nog niet aanwezige kwetsbare of beperkt kwetsbare objecten: de mogelijkheden voor personen die zich bevinden in het invloedsgebied van de risicobron die het groepsrisico veroorzaakt om zich in veiligheid te brengen in geval van een calamiteit. Voor ad 1, dient naast bovenstaande twee punten tevens aandacht besteed te worden aan de planmogelijkheden en maatregelen tot beperking van het groepsrisico in de nabije toekomst. De Veiligheidsregio Zuid-Holland dient met betrekking tot de verantwoording van het vastgestelde groepsrisico om advies gevraagd te worden. Zaaknummer: Z Aandachtspunten externe veiligheid BP woongebied Sliedrecht concept 2 e herziening Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Pagina 5 van 5

261 Bijlage : 1 QRA aardgastransportleidingen Bestemmingsplan Woongebied Pagina 0 van 8

262 QRA aardgastransportleidingen Bestemmingsplan Woongebied Door: M. Jongerius OZHZ Opdrachtgever: Gemeente Sliedrecht Contactpersoon: M.C. Suijkerbuijk Opdrachtnemer: Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Contactpersoon: M.A. ten Bloemendal Datum:

263 Samenvatting De gemeente Sliedrecht heeft in het kader van de 2 e herziening van het bestemmingsplan Woongebied verzocht de externe veiligheidsrisico's van de hiertoe relevante aardgastransportleidingen in beeld te brengen door middel van een kwantitatieve risicoanalyse (QRA). De resultaten hiervan zijn in dit QRA-rapport weergegeven. Uit de analyse komt naar voren dat de plaatsgebonden risicocontour PR10-6 op de aardgastransportleidingen zelf ligt. Het groepsrisico als gevolg van deze aardgastransportleidingen bedraagt voor het plangebied maximaal een factor 0,058 van de oriëntatiewaarde bij 79 slachtoffers. Het groepsrisico neemt als gevolg van het conserverende karakter van de 2 e herziening binnen het invloedsgebied van de beschouwde aardgastransportleidingen, niet toe. Pagina 2 van 18

264 Inhoud Samenvatting Inleiding Invoergegevens Interessegebied Relevante leidingen Populatie Plaatsgebonden risico Figuur 3.4 Plaatsgebonden risico voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Figuur 3.6 Plaatsgebonden risico voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Groepsrisico screening Figuur 4.4 Groepsrisico screening voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Figuur 4.6 Groepsrisico screening voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie FN curves Figuur 5.4 FN curve voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie voor de kilometer tussen stationing en stationing Figuur 5.6 FN curve voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie voor de kilometer tussen stationing en stationing Conclusies Referenties Pagina 3 van 18

265 1 Inleiding In deze rapportage worden de gebruikte invoergegevens en de door CAROLA gegenereerde resultaten weergegeven. Deze gegevens vormen de basis voor een QRA-rapportage. Naast deze basisinvoergegevens en resultaten wordt in de Handleiding Risicoberekeningen BevB aangegeven welke elementen ook in de QRA beschreven moeten worden. In onderstaand overzicht worden welke elementen beschreven moeten worden en of deze door CAROLA worden aangeleverd. Indien de elementen niet door CAROLA worden gegenereerd, moeten ze door de opsteller van de QRA-rapportage worden ingevuld. Het meest recente overzicht van de te beschrijven elementen wordt gegeven in de van kracht zijnde versie van de Handleiding Risicoberekeningen Bevb. In CAROLA berekeningen wordt gebruik gemaakt van de parameters conform de Handleiding Risicoberekeningen Bevb [1]. Achtergrondinformatie over de berekeningen kan worden gevonden in [2, 3, 4, 5]. Pagina 4 van 18

266 Overzicht van de elementen die in een QRA gerapporteerd moeten worden. Onderwerp Vertrouwelijk/ Openbaar 1 Algemene rapportgegevens Administratieve gegevens: naam en adres van de leidingexploitant(en) (volgens Bevb) naam en adres van de opsteller van de QRA Openbaar Deels Nee Reden opstellen QRA Openbaar Nee Gevolgde methodiek rekenpakket met versienummer parameterbestand met versienummer Openbaar Ja Peildatum QRA datum van de berekening datum van aanmaak van de buisleidinggegevens 2 Algemene beschrijving van de buisleiding(en) Gegevens buisleiding naam buisleiding diameter druk eventuele mitigerende maatregelen Ligging van de leiding, aan de hand van kaart(en) op schaal. leiding noordpijl en schaalindicatie 3 Beschrijving omgeving Omgevingsbebouwing en gebiedsfuncties bestemmingsplannen al dan niet gedeeltelijk binnen de PR contour en het invloedsgebied Openbaar Openbaar Openbaar Openbaar Aangeleverd door CAROLA Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja indien ingevoerd Actuele topografische kaart Openbaar Ja indien ingevoerd Een beschrijving van de bevolking rond de buisleiding, onder Openbaar Nee opgave van de wijze waarop deze beschrijving tot stand is gekomen (o.a. incidentele bebouwing, lintbebouwing) Mogelijke gevaren van buiten de buisleiding die op de buisleiding Openbaar Nee effect kunnen hebben (risicoverhogende objecten, buurbedrijven/ activiteiten, vliegroutes, windturbines) Gebruikt weerstation Openbaar Ja 4 Beschrijving per leiding van mogelijke risico s voor de omgeving Samenvattend overzicht van de resultaten van de QRA, waarin Openbaar Ja tenminste is opgenomen: Kaart met het berekende plaatsgebonden risico, met contouren Openbaar Ja voor 10-4, 10-5, 10-6, 10-7 en 10-8 (indien aanwezig) FN-curve, voor zowel huidige als toekomstige situatie, met het Openbaar Ja groepsrisico voor de kilometer buisleiding met de grootste overschrijding van de oriënterende waarde. Op de horizontale as van de grafiek met de FN-curve wordt het aantal dodelijke slachtoffers uitgezet, op de verticale as de cumulatieve kans tot 10-9 per jaar FN-datapunt waarbij de maximale overschrijding van de Openbaar Ja oriëntatiewaarde optreedt, inclusief de factor van de overschrijding Grafiek met de screening van het groepsrisico Openbaar Ja Beschrijving of er kwetsbare bestemmingen en/of beperkt Openbaar Nee kwetsbare bestemmingen binnen de PR contour van 10-6 per jaar zijn Voorgestelde preventieve en repressieve maatregelen die in de QRA zijn meegenomen Openbaar Ja Pagina 5 van 18

267 2 Invoergegevens De risicoberekeningen die in dit rapport zijn beschreven zijn uitgevoerd met CAROLA versie De gehanteerde parameterfile heeft versienummer 1.3. De berekeningen zijn uitgevoerd op Voor de berekeningen is gebruik gemaakt van de meteorologische gegevens van het weerstation Gilze-Rijen, Rotterdam. De gebruikte ruwheidslengte is 0,1 meter. In dit hoofdstuk worden de verschillende invoergegevens nader gespecificeerd in de navolgende secties. 2.1 Interessegebied Het interessegebied is weergegeven in figuur 2.1 Figuur 2.1 Interessegebied voor de uitgevoerde risicoberekeningen Pagina 6 van 18

268 2.2 Relevante leidingen Op basis van het gespecificeerde interessegebied zijn de volgende aardgastransportleidingen meegenomen. Eigenaar Leidingnaam Diameter [mm] Druk [bar] Datum aanleveren gegevens N.V. 2131_leiding Nederlandse Gasunie A-667-deel-1 N.V. Nederlandse Gasunie 2131_leiding- W deel De exploitant specifieke factoren voor casuïstiek (cluster 1b), actief rappel (cluster 1C) en mitigerende maatregelen corrosie staan beschreven in Tabel 11 van Module B van de Handleiding Risicoberekeningen Bevb [1]. De leidingen zijn gevisualiseerd in figuur 2.2. Pagina 7 van 18

269 Figuur 2.2 Buisleidingen aanwezig in de omgeving van het interessegebied Leidingen meegenomen in de risicoberekeningen Leidingen waarvoor de houdbaarheidsdatum van de gegevens verstreken is Voor de in bovenstaande tabel opgenomen leidingen zijn geen risico mitigerende maatregelen verdisconteerd in de bijbehorende risicoberekeningen. Pagina 8 van 18

270 2.3 Populatie De binnen het invloedsgebied van de aardgastransportleidingen ingevoerde populatie is weergegeven in figuur 2.3 Figuur 2.3 Bevolking meegenomen in de risicoberekeningen Populatietype Polygoonpunten Populatiepolygoon Wonen Werken Evenement Pagina 9 van 18

271 Populatiepolygonen (vlakken) Label Type Aantal Dichtheid Vervangmodus Percentage Personen Driehoek werken 1 Werken 52.0 Toevoegen Nieuwe Populatie Driehoek werken 2 Werken Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. kantoor 1 Werken Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. kantoor 2 Werken Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. kantoor 3 Werken Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. wonen 1 Wonen Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. wonen 2 Wonen Toevoegen Nieuwe Populatie Benedenveer wonen 1 Wonen Toevoegen Nieuwe Populatie Baanh. W. wonen 4 Wonen Toevoegen Nieuwe Populatie Populatiebestanden (bron: Populatieservice okt 2015) Punten Type Aantal Percentage Personen bijeen_sport_cel_zkh-dag100-nacht80.txt Evenement / 100/ 7/ 1/ 1/ 1 industrie-dag100-nacht30.txt Werken / 30/ 7/ 1/ 100/ 100 kantoor_kliniek_onderwijs_winkel-dag100- Werken 2857 nacht0.txt wonend_vakantiehuis-dag50-nacht100.txt Wonen 2988 Pagina 10 van 18

272 3 Plaatsgebonden risico Voor de in voorgaande hoofdstuk genoemde leidingen is het plaatsgebonden risico bepaald. Voor elk van de leidingen wordt het plaatsgebonden risico weergegeven als iso-risicocontouren op een achtergrondkaart. 3.1 Figuur 3.4 Plaatsgebonden risico voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Pagina 11 van 18

273 3.2 Figuur 3.6 Plaatsgebonden risico voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie 1E-4 1E-5 1E-6 1E-7 1E-8 Pagina 12 van 18

274 4 Groepsrisico screening Om in één oogopslag een indruk te krijgen van het groepsrisico wordt het groepsrisico gescreend alvorens voor specifieke segmenten FN-curves te visualiseren. Voor elk van de leidingen wordt per stationing de overschrijdingsfactor van de oriëntatiewaarde van het groepsrisico weergegeven. Deze is berekend door rondom elk punt op de leiding één kilometer segment te kiezen die gecentreerd ligt ten opzichte van dit punt. Voor deze kilometer leiding is een FN-curve berekend en voor deze FN-curve de overschrijdingsfactor. De overschrijdingsfactor is de verhouding tussen de FN-curve en de oriëntatiewaarde. Daarmee is de overschrijdingsfactor een maat die aangeeft in hoeverre de oriëntatiewaarde wordt genaderd of overschreden. Een overschrijdingsfactor kleiner dan 1 geeft aan dat de FNcurve onder de oriëntatiewaarde blijft. Bij een waarde van 1 zal de FN-curve de oriëntatiewaarde raken. Bij een waarde groter dan 1 wordt de oriëntatiewaarde overschreden. 4.1 Figuur 4.4 Groepsrisico screening voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie De maximale overschrijdingsfactor van deze kilometer leiding wordt gevonden bij 10 slachtoffers en een frequentie van 1.11E-009. De maximale overschrijdingsfactor voor dit tracé is gelijk aan 1.111E-005 en correspondeert met die kilometer leiding die gekarakteriseerd wordt door stationing en stationing Voor deze kilometer leiding is de FN-curve opgenomen in het volgende hoofdstuk. De betreffende kilometer leiding is gevisualiseerd in figuur 4.4 Pagina 13 van 18

275 Figuur 4.4 Kilometer leiding (groen) behorende bij de maximale overschrijding van de FN-curve voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Pagina 14 van 18

276 4.2 Figuur 4.6 Groepsrisico screening voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie De maximale overschrijdingsfactor van deze kilometer leiding wordt gevonden bij 79 slachtoffers en een frequentie van 9.32E-008. De maximale overschrijdingsfactor voor dit tracé is gelijk aan en correspondeert met die kilometer leiding die gekarakteriseerd wordt door stationing en stationing Voor deze kilometer leiding is de FN-curve opgenomen in het volgende hoofdstuk. De betreffende kilometer leiding is gevisualiseerd in figuur 4.6 Figuur 4.6 Kilometer leiding (groen) behorende bij de maximale overschrijding van de FN-curve voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie Pagina 15 van 18

277 5 FN curves Voor elk van de eerder genoemde leidingen is het groepsrisico berekend. Een samenvatting van de resultaten hiervan is gegeven in het voorgaande hoofdstuk; in dit hoofdstuk wordt voor elk van de leidingen de daadwerkelijke FN-curve gegeven van de (in termen van groepsrisico) slechtste kilometer van het betreffende tracé. 5.1 Figuur 5.4 FN curve voor 2131_leiding-A-667-deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie voor de kilometer tussen stationing en stationing Figuur 5.6 FN curve voor 2131_leiding-W deel-1 van N.V. Nederlandse Gasunie voor de kilometer tussen stationing en stationing Pagina 16 van 18

278 6 Conclusies Uit de analyse komt naar voren dat de plaatsgebonden risicocontour PR10-6 op de beschouwde relevante aardgastransportleidingen zelf ligt. Het groepsrisico als gevolg van deze relevante aardgastransportleidingen bedraagt voor het plangebied maximaal een factor 0,058 van de oriëntatiewaarde bij 79 slachtoffers. Het groepsrisico neemt als gevolg van het conserverende karakter van de 2 e herziening binnen het invloedsgebied van de beschouwde aardgastransportleidingen, niet toe. Pagina 17 van 18

279 7 Referenties [1] Handleiding Risicoberekeningen Bevb. Versie december [2] Risicomethodiek aardgastransportleidingen. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Brief 390/06 CEV Lah/pbz november [3] Risicomethodiek aardgastransportleidingen. Ministerie van VROM. Brief december [4] Laheij GMH, Vliet AAC van, Kooi ES. Achtergronden bij de vervanging van zoneringafstanden hogedruk aardgastransportleidingen van de N.V. Nederlandse Gasunie. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. RIVM-rapport / [5] M. Gielisse, M.T. Dröge, G.R. Kuik. Risicoanalyse aardgastransportleidingen. N.V. Nederlandse Gasunie. DEI 2008.R Pagina 18 van 18

280 Bijlage 4 Milieuzonering (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

281 NOTITIE BEDRIJVEN EN MILIEUZONERING Project Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt Plaats Sliedrecht Opdrachtgever Wissing B.V. Contactpersoon De heer P. Kalsbeek Werknummer 1502H040 Datum 19 januari 2016 Aanleiding Het voornemen is om de woonwijk Staatsliedenbuurt in Sliedrecht te herstructureren. In totaal zijn 540 woningen in deze wijk aanwezig, waarvan 428 huurwoningen zijn. Het plangebied van het bestemmingsplan beperkt zich tot de woningblokken gelegen tussen De Savornin Lohmanlaan en de Talmastraat. In dit gebied worden 215 woningen gesloopt en worden er ongeveer 160 teruggebouwd. Dit betekent dat het woningaantal in de woonwijk met 55 woningen afneemt. Om de herstructurering mogelijk te maken wordt het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt voor Wissing opgesteld. In de onderstaande afbeelding is een uitsnede van de verbeelding weergegeven. Afbeelding 1: Uitsnede verbeelding bestemmingsplan Staatsliedenbuurt (d.d. 21 juli 2015). Notitie - Bedrijven en milieuzonering Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

282 Kader Voor het behoud en de verbetering van de kwaliteit van de woon- en leefomgeving is een juiste afstemming tussen de verschillende voorkomende functies noodzakelijk, zoals wonen naast bedrijvigheid. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van een milieuzonering die uitgaat van richtinggevende afstanden tussen hinderlijke functies (in de vorm van gevaar, geluid, geur, stof) en gevoelige functies. In de handreiking Bedrijven en Milieuzonering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) (versie 2009) zijn deze richtafstanden opgenomen. Van deze richtafstanden kan gemotiveerd worden afgeweken. Onderzoek In de omgeving van het plangebied bevinden zich een aantal inrichtingen waarvan een mogelijke milieuhinder uitstrekt. Door middel van een toetsing aan de richtafstanden uit de VNG-handreiking bedrijven en milieuzonering kan worden bepaald of een goed woon- en leefklimaat voor de nieuwe woningen gegarandeerd wordt. Voor de inrichtingen is het van belang dat deze niet worden gehinderd in de bedrijfsactiviteiten. Omgevingstype De omgeving van het plangebied kan worden beschouwd als een rustige woonwijk, zoals bedoeld in de VNG-handreiking. Dit betekent dat de aangegeven richtafstanden in de handreiking worden aangehouden. Toetsing VNG-richtafstanden bestaande inrichtingen Bij de toetsing aan de VNG-richtafstanden voor wat betreft de nieuwe woningen (bestemming W-2) zijn bestaande inrichtingen in de omgeving van het plangebied van belang. In tabel 1 is een overzicht gegeven van de omliggende bestaande inrichtingen/bestemmingen. In afbeelding 2 zijn de VGNrichtafstanden weergegeven van de in tabel 1 genoemde inrichtingen/bedrijven. Tabel 1: Overzicht VNG-richtafstanden bestaande en nieuwe inrichtingen vs. nieuwe milieugevoelige functies Nr. SBI-Code 2008 Adres Omschrijving milieucategorie VNGrichtafstand Werkelijke afstand tot nieuwe milieugevoelige functies Maatgevend aspect Thorbeckelaan 2 Begraafplaats 1 10 meter ca. 40 meter Geluid Sliedrecht , Dr. de Visserstraat Kliniek Sliedrecht 1 10 meter ca. 60 meter Geluid 8622, (kaakchirurgie) Dr. de Visserstraat Kinderopvang 2 30 meter ca. 9,5 meter Geluid 9 De Krullevaar 4 63, 69 t/m Thorbeckelaan kantoren, o.a. Alblasserwaard 1 10 meter ca. 25 meter Geluid 71, 73, 74, 77, 78, 80 t/m (oneven) Makelaar & taxateur en Studiecentrum 5 47 Thorbeckelaan 9-21 (oneven) Detailhandel, o.a. Bakkerij Vlot en De Vos 1 10 meter ca. 25 meter Geluid Notitie - Bedrijven en milieuzonering Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

283 Afbeelding 2: VNG-richtafstanden bestaande inrichtingen/bestemmingen. Uit de quickscan komt naar voren dat alleen de VNG-richtafstand van 30 meter van de kinderopvang De Krullevaar over de bestemming W-2 is gelegen. Middels een motivering is het toegestaan om binnen deze VGN-richtafstand nieuwe woningen toe te staan. Motivering toestaan woningen binnen VNG-richtafstand kinderopvang De Krullevaar De nieuwe woningen worden ten opzichte van de te slopen woningen aan de Talmastraat niet dichter naar de kinderopvang toe gesitueerd. In dat opzicht wordt het in de toekomstige situatie akoestisch niet slechter dan in de huidige situatie. In het kader van een goede ruimtelijke ordening verdient het de aanbeveling dat als de definitieve verkavelingsopzet rekening te houden met het geluid afkomstig van de kinderopvang, waarbij de spelende kinderen is de voornaamste geluidbron is. Door bijvoorbeeld de voorgevel van de nieuwe woningen naar de kinderopvang toe te projecteren. In dat geval is de tuinzijde van de nieuwe woningen niet naar de kinderopvang toegekeerd en kunnen de bewoners buiten zitten aan de geluidluwe zijde van de woning. Daarnaast is het aan te bevelen om bij het bepalen van de karakteristieke geluidwering van de nieuwe woningen rekening te houden met het geluidniveu afkomstig van de kinderopvang (voornamelijk stemgeluid van de spelende kinderen). Notitie - Bedrijven en milieuzonering Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

284 Op dit moment is de definitieve verkavelingsopzet niet bekend. Bij de definitieve verkaveling dient de akoestische situatie vanwege de kinderopvang inzichtelijk te worden gemaakt ter plaaste van de nieuwe woningen. De akoestische situatie voor de toekomstige woningen dient te worden bepaald middels een nader uit te voeren akoestisch onderzoek voor de kinderopvang De Krullevaar. De verplichting tot het uitvoeren van dat nader akoestisch onderzoek voor de definitieve verkaverling dient in het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt te zijn geborgd. Opgemerkt dient te worden dat bij de toetsing of de nieuwe woningen beschikken over een geluidluwe zijde naast de geluidbelastingen vanwege de kinderopvang ook het wegverkeerslawaai moet worden meegenomen. Conclusie In de omgeving van de herstructurering Staatsliedenbuurt zijn diverse bestaande inrichtingen aanwezig. De nieuwe woningen zijn gelegen in een gebied dat wordt getypeerd als een rustige woonwijk. Uit de quickscan naar de VGN-richtafstanden van de bestaande inrichtingen in de omgeving van de Staatliedenbuurt blijken er nieuwe woningen te worden gerealiseerd binnen de VNG-richtafstand van de kinderopvang De Krullevaar. Middels een nadere motivering is het toegestaan om nieuwe woningen binnen deze richtafstand te realiseren. Notitie - Bedrijven en milieuzonering Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

285 Bijlage 5 Luchtkwaliteit (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

286 NOTITIE LUCHTKWALITEIT Project Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt Plaats Sliedrecht Opdrachtgever Wissing B.V. Contactpersoon De heer P. Kalsbeek Werknummer 1502H040 Datum 19 januari 2016 Aanleiding Het voornemen is om de woonwijk Staatsliedenbuurt in Sliedrecht te herstructureren. In totaal zijn 540 woningen in deze wijk aanwezig, waarvan 428 huurwoningen zijn. Het plangebied van het bestemmingsplan beperkt zich tot de woningblokken gelegen tussen De Savornin Lohmanlaan en de Talmastraat. In dit gebied worden 215 woningen gesloopt en worden er ongeveer 160 teruggebouwd. Dit betekent dat het woningaantal in de woonwijk met 55 woningen afneemt. Om de herstructurering mogelijk te maken wordt het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt voor Wissing opgesteld. In de onderstaande afbeelding is een uitsnede van de verbeelding weergegeven. Afbeelding 1: Uitsnede verbeelding bestemmingsplan Staatsliedenbuurt (d.d. 21 juli 2015). Notitie - Luchtkwaliteit Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

287 Wettelijk kader Wet luchtkwaliteit Het onderzoek naar luchtkwaliteit wordt uitgevoerd op grond van hoofdstuk 5, titel 5.2 Luchtkwaliteitseisen van de Wet milieubeheer. De titel 5.2 Luchtkwaliteitseisen is beter bekend als de Wet luchtkwaliteit. De kern van de Wet luchtkwaliteit is het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Het NSL is een bundeling maatregelen op regionaal, nationaal en internationaal niveau die de luchtkwaliteit verbeteren en waarin alle ruimtelijke ontwikkelingen/projecten zijn opgenomen die de luchtkwaliteit in belangrijke mate verslechteren. Het doel van de NSL is om overal in Nederland te voldoen aan de Europese normen voor de luchtverontreinigende stoffen. Voor wegverkeer zijn stikstofdioxide (NO2), fijnstof (PM10) en zeer fijnstof (PM2,5) de belangrijkste stoffen. De in de Wet luchtkwaliteit gestelde norm voor NO2 en PM10 jaargemiddelde grenswaarde is voor beide stoffen 40 µg/m 3. Daarnaast mag de PM10 24 uurgemiddelde grenswaarde van 50 µg/m 3 maximaal 35 keer per jaar worden overschreden. De jaargemiddelde grenswaarde voor zeer fijnstof (PM2,5) bedraagt 25 µg/m 3. Met het van kracht worden van het NSL zijn de tijdstippen waarop moet worden voldaan aan de jaargemiddelde grenswaarden NO2 en PM10 aangepast. Voor PM10 is dat 11 juni 2011 en 1 januari 2015 voor NO2. De grenswaarde voor PM2,5 is vanaf 1 januari 2015 van toepassing. Naast de introductie van het NSL is het begrip niet in betekenende mate bijdragen (NIBM) een belangrijk onderdeel van de Wet luchtkwaliteit. Een project draagt NIBM bij aan de verslechtering van de luchtkwaliteit als de NO2 en PM10 jaargemiddelde concentraties niet meer toenemen dan 1,2 µg/m 3. In dat geval is de ontwikkeling als NIBM te beschouwen. Een ruimtelijke ontwikkeling vindt volgens de Wet luchtkwaliteit doorgang als ten minste aan één van de volgende voorwaarden is voldaan: - de ontwikkeling is opgenomen in het NSL; - de ontwikkeling aangemerkt wordt als een NIBM-project; - de gestelde grenswaarden in bijlage 2 van de Wet luchtkwaliteit niet worden overschreden; - projectsaldering kan worden toegepast. Voor zover de ruimtelijke ontwikkeling is opgenomen in het NSL of de ontwikkeling kan worden aangemerkt als NIBM-project is toetsing aan de grenswaarden van de Wet luchtkwaliteit niet nodig. Onderzoek Beoordeling luchtkwaliteit In de Regeling niet in betekenende mate bijdrage (luchtkwaliteitseisen) (Regeling NIBM) zijn voor verschillende functiecategorieën cijfermatige kwantificaties opgenomen, waarbij een ontwikkeling als een NIBM-project kan worden beschouwd. Deze categorieën betreffen landbouwinrichtingen, spoorwegemplacementen, kantoorlocaties, woningbouwlocaties en een combinatielocatie van woningbouw en kantoren. Notitie - Luchtkwaliteit Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

288 In de Regeling NIBM is aangegeven dat een woningbouwlocatie tot maximaal woningen aan één ontsluitingsweg is aan te merken als een ontwikkeling die NIBM bijdraagt aan de verslechtering van de luchtkwaliteit. Met de herontwikkeling van de wijk Staatsliedenbuurt meer woningen worden gesloopt dan dat er terug worden gebouwd. Dit betekent dat de herontwikkeling is aan te merken als een ontwikkeling die NIBM bijdraagt aan de verslechtering van de luchtkwaliteit. Daardoor is toetsing aan de grenswaarden uit de Wet luchtkwaliteit niet nodig. Goede ruimtelijke ordening In het kader van een goede ruimtelijke ordening zijn de jaargemiddelde concentraties NO2 en PM10 in de omgeving van het plangebied inzichtelijk gemaakt. Deze concentraties zijn afkomstig uit de NSLmonitoringstool In deze tool is onder andere de Rijksweg A15 en Thorbeckelaan opgenomen. In afbeelding 2 zijn de jaargemiddelde concentraties NO2, PM10 en PM2,5 weergegeven voor het peiljaar Afbeelding 2: Overzicht concentraties NO 2, PM 10 en PM 2,5, peiljaar 2015 (NSL-monitoringstool 2014). Uit de voorgaande afbeelding blijkt dat, nabij het plangebied, de jaargemiddelde concentraties NO2, PM10 en PM2,5 respectievelijk maximaal 28 µg/m 3, 24 µg/m 3 en 15 µg/m 3 bedraagt. De jaargemiddelde grenswaarde voor NO2, PM10 (beide 40 µg/m 3 ) en PM2,5 (25 µg/m 3 ) wordt niet overschrijden. Het aantal overschrijdingsdagen van de 24 uurgemiddelde concentratie is maximaal 13, waardoor het maximum van 35 dagen niet wordt overschreden. Daarnaast is de trend dat in de toekomst de emissies en de achtergrondconcentraties van deze stoffen zullen dalen, waardoor geen overschrijdingen van de grenswaarden zijn te verwachten. Notitie - Luchtkwaliteit Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

289 Conclusie De woonwijk Staatliedenbuurt in Sliedrecht wordt geherstructureerd, waardoor het aantal woningen in die wijk afneemt met 55 woningen. Daardoor is de herstructurering aan te merken als een ontwikkeling dat NIBM bijdraagt aan de verslechtering van de luchtkwaliteit. Toetsing aan de grenswaarden van de Wet luchtkwaliteit is dan ook niet nodig. Geconcludeerd kan worden dat het aspect luchtkwaliteit geen belemmeringen oplevert voor de voorgenomen ontwikkelingen in dit bestemmingsplan (artikel 5.16, lid 1 aanhef en onder c Wm). Daarnaast is in het kader van een goede ruimtelijke ordening ter plaatse van het plan de jaargemiddelde concentraties NO2, PM10 en PM2,5 bepaald. Deze waarden zijn veel lager dan de gestelde grenswaarden uit bijlage 2 van de Wet luchtkwaliteit. Een overschrijding van de grenswaarden is dan ook niet te verwachten. Notitie - Luchtkwaliteit Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

290 Bijlage 6 Gezondsheidseffectscreening (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

291 Sliedrecht Staatsliedenbuurt Datum: 26 januari 2012 Aan: Gemeente Sliedrecht, E. Kanters en C.T. van Dijk Van: GGD Zuid-Holland Zuid, I.G. Akkersdijk Betreft: Herstructurering Staatsliedenbuurt De gemeente Sliedrecht heeft de GGD ZHZ gevraagd aan te geven welke volksgezondheidsaspecten ten aanzien van de fysieke leefomgeving van belang zijn bij de herstructurering van de Staatsliedenbuurt. Het gaat met name om het woningbezit van woningcorporatie Tablis (428 woningen waarvan 144 eengezinswoningen en 284 duplexeenheden). Beschikbare informatie: - Gescand document met korte omschrijving van de buurt. - Gezondheidseffectscreening Sliedrecht, update GGD ZHZ, december De fysieke leefomgeving heeft op verschillende manieren invloed op gezondheid. In deze notitie zal respectievelijk ingegaan worden op de invloed van milieufactoren, de invloed op beweeggedrag en de invloed op het psychisch welbevinden. 1. Invloed van milieufactoren Luchtkwaliteit De milieugezondheidskwaliteit vanwege luchtverontreiniging wordt vooral bepaald door de achtergrondconcentratie (de deken van luchtverontreiniging die over ons hele land en daarbuiten aanwezig is) en door de lokale bijdrage van verkeer en andere lokale bronnen, zoals bedrijven en particuliere houtstook (o.a. open haarden). Gebaseerd op de stikstofdioxide uitstoot van wegverkeer wordt de milieugezondheidskwaliteit langs doorgaande wegen in de Staatsliedenbuurt in de GES beoordeeld als matig (score 5, oranje). Figuur 1. GES-scores wegverkeer en stikstofdioxide (jaargemiddeld), lokaal wegverkeer, situatie 2009 GGD Zuid-Holland Zuid, Postbus 166, 3300 AD Dordrecht, T

292 Sliedrecht Staatsliedenbuurt De beide donkergrijze lijnen markeren 100 m en 300 m afstand van de rand van de A15. Het herstructureringsgebied ligt grotendeels tussen 100 en 300 m afstand. Geluid De Staatsliedenbuurt wordt beïnvloed door geluid van wegverkeer op de A15, de Thorbeckelaan en de lokale wegen. Het geluidsscherm langs de A15 en de eerstelijns bebouwing langs de Thorbeckelaan en de De Savornin Lohmanlaan hebben een belangrijke afschermende werking voor het achterliggende gebied. Figuur 2. GES-scores geluid cumulatief van alle bronnen, waarneemhoogte 4m, geluidbelastingskaarten 2006 In de Staatsliedenbuurt is de milieugezondheidskwaliteit vanwege geluid van wegverkeer in het binnengebied redelijk tot goed (score 2, geelgroen tot score 1, groen) en langs doorgaande wegen matig tot zeer matig (score 4, geel tot score 5, oranje). Langs de Thorbeckelaan is deze onvoldoende (score 6, rood). Hoe hoger de score, hoe hoger het percentage bewoners dat last kan hebben van ernstige hinder en slaapverstoring. Er is geen informatie over de geluidbelasting door verkeer buiten doorgaande verbindingsroutes. Externe veiligheid Uit de GES blijkt dat de Staatsliedenbuurt ligt binnen de invloedssfeer van het externe veiligheidsrisico door het vervoer van gevaarlijke stoffen op de A15 en de Betuweroute Voor externe veiligheid geldt dat, anders dan bij andere milieufactoren, zolang er geen incident optreedt er geen gezondheidseffecten zijn. GGD Zuid-Holland Zuid, Postbus 166, 3300 AD Dordrecht, T

293 Sliedrecht Staatsliedenbuurt Figuur 3. GES-scores A15 en Betuweroute Invloed van milieufactoren, conclusies en aanbevelingen Voor lucht, geluid en externe veiligheid gelden wettelijke regels bij planontwikkeling. De GGD gaat er vanuit dat deze in acht worden genomen en adviseert hierover zo nodig advies te vragen aan de OZHZ. Lucht: De Staatsliedenbuurt ligt dichtbij de A15. De in de wet Luchtkwaliteit vastgestelde grenswaarden voor fijn stof (PM10) en stikstofdioxide (NO 2 ) geven niet de grens aan tussen ongezond en veilig. Afstand tot de weg is daarvoor een betere maat. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen die vlak langs een drukke weg wonen een grotere kans hebben om vervroegd te overlijden aan een hart- of longaandoening dan mensen die verder van een drukke weg woonden. Ook hebben kinderen die dichtbij een snelweg wonen of naar school gaan gemiddeld meer chronische luchtwegklachten en een lagere longfunctie dan kinderen die op grotere afstand van een snelweg wonen. Deze gezondheidsrisico s zijn groter zijn naarmate de afstand tot de weg kleiner is. De GGD ZHZ adviseert, conform het standpunt van GGD Nederland, gebaseerd op de GGD-richtlijn luchtkwaliteit en gezondheid 1, om nieuwe voorzieningen voor gevoelige groepen: 1 RIVM. GGD-richtlijn medische milieukunde. Luchtkwaliteit en gezondheid. Rapportnr ( GGD Zuid-Holland Zuid, Postbus 166, 3300 AD Dordrecht, T

294 Sliedrecht Staatsliedenbuurt niet binnen 300 meter van de snelweg te bouwen, onafhankelijk van de vraag of aan de wettelijke grenswaarden wordt voldaan. Het realiseren van gevoelige bestemmingen op minder dan 100 meter van de snelweg wordt sterk afgeraden. niet te bouwen direct (in de eerstelijns bebouwing) langs drukke wegen, waarbij druk is gedefinieerd als een verkeersintensiteit van meer dan voertuigen per etmaal. Binnen het Besluit Gevoelige bestemmingen worden woningen niet als "gevoelige bestemming" gezien. Ook in woningen nabij de (snel)weg verblijven kinderen, ouderen en mensen met een zwakke gezondheid. Kinderen brengen hier veel meer tijd door dan op school of in het kinderdagverblijf. De GGD vindt daarom dat naast scholen, kinderdagverblijven, bejaarden-, verzorgings- en verpleeghuizen ook woningen als gevoelige bestemming aangemerkt zouden moeten worden. Dit advies is met name van belang als sloop en vervangende nieuwbouw wordt overwogen. Als renovatie/herstructurering ertoe leidt dat er minder (maar kwalitatief betere) woningen overblijven en daarmee het aantal bewoners afneemt is dit over de gehele buurt genomen een verbetering voor de volksgezondheid omdat het aantal langdurig blootgestelde bewoners afneemt. Geluid: De eerstelijnsbebouwing heeft nadrukkelijk een afschermende rol voor de rest van de buurt maar is zelf aan de straatzijde ernstig geluidbelast. Bij renovatie is bijzondere aandacht nodig voor geluidwering aan de gevel met behoud van voldoende ventilatiemogelijkheden. Externe veiligheid: De Staatsliedenbuurt ligt in de invloedssfeer van de A15 en de Betuweroute wat betreft de kans op ongevallen met gevaarlijke stoffen. De straatjes zijn smal met veel geparkeerde auto s. I.v.m. incidentbestrijding en hulpverlening adviseert de GGD bij de herstructurering advies te vragen aan de brandweer, de GHOR en de gemeentelijke afdeling rampenbestrijding. 2. Invloed van bebouwing en fysieke inrichting op het dagelijks beweeggedrag Mensen maken hun transportkeuze vooral op basis van de tijd nodig om van A naar B te komen. Een goede fysieke infrastructuur kan uitnodigen tot fietsen en lopen. Een goede infrastructuur voor lopen en fietsen kenmerkt zich door een veilige en korte verbinding van alle belangrijke plaatsen van herkomst (wonen) en bestemming (scholen, stations, winkelcentra e.d.). Ook is het van belang dat er fietsparkeermogelijkheden zijn op de bestemming. Uit onderzoek blijkt dat de verkeersinfrastructuur in een wijk invloed heeft op de lichamelijke activiteit van kinderen (6-11 jaar). Kinderen zijn actiever in een wijk met laagbouw, woonerven, woongebieden met autoluwe zones en gegroepeerde parkeerplaatsen. Ook aanwezigheid van oversteekplaatsen, fietspaden en trottoirs stimuleert bewegen bij kinderen. Om lopen bij ouderen te stimuleren is veiligheid belangrijk. Het is gebleken dat parken niet aantrekkelijk zijn voor ouderen wanneer er sprake is van hangjongeren, slechte verlichting of onoverzichtelijke situaties. Ook zijn hondenpoep, straatvuil, stoepjes, onregelmatige bestrating, het ontbreken van bankjes en druk verkeer barrières voor ouderen om te gaan lopen. Aanwezigheid van winkels stimuleert het bewegen juist. In deze tijd van bewegingsarmoede is het zeer gunstig als volwassenen en kinderen dagelijks fietsen, lopen, sporten en spelen. Een weinig actieve leefstijl kan namelijk leiden tot bewegingsarmoede en het ontstaan van overgewicht. Overgewicht heeft grote invloed op de gezondheid. Zo hebben mensen met overgewicht meer kans op hart- en vaatziekten, diabetes, hoge bloeddruk, galstenen, rug- en gewrichtsklachten en bepaalde soorten kanker. Ernstig overgewicht zorgt ook voor meer kans op ademhalingsproblemen, slaapapneu, jicht, onvruchtbaarheid, menstruatiestoornissen, geboorteafwijkingen, psychische en sociale problemen, en verslechtert het lichamelijk GGD Zuid-Holland Zuid, Postbus 166, 3300 AD Dordrecht, T

295 Sliedrecht Staatsliedenbuurt functioneren. Bij kinderen is daarnaast ook sprake van een verhoogde kans op neurologische schade en problemen met de ontwikkeling van spieren en botten. Het woningbezit van Tablis in de Staatsliedenbuurt kenmerkt zich door kleine rijtjes huizen, smalle straten, een woonerf, enkele groenstroken en veel geparkeerde auto s. Op het woonerf staan 3 wipkippen. Aan de noordzijde liggen enkele straten met eigendomswoningen en de A15. Aan de westzijde ligt de begraafplaats, afgescheiden door een singel met een groenstrook, wandelpad en enkele zitbanken. Aan de oostzijde ligt een sportpark, afgescheiden door een singel en bomenrij. Doordat de toegangsweg om de eenvormige woningen heen loopt en er geen doorgaand verkeer is maakt de buurt een gesloten en rustige indruk. Aan de zuidkant ligt de drukke Thorbeckelaan, met twee enkele rijbanen gescheiden door een brede middenberm, en met aan de Staatsliedenbuurt zijde een van de rijbaan gescheiden fietspad. Er zijn meerdere oversteekplaatsen met zebrapaden. Aan de overzijde van de Thorbeckelaan liggen op loopafstand een middelbare school, een park met kinderboerderij en skatebaan, en enkele buurtwinkels. Op iets verdere loopafstand ligt een winkelcentrum. Er rijdt een bus over de Thorbeckelaan. Kortom, buiten de buurt zijn op loopafstand verschillende voorzieningen en infrastructuur aanwezig. Maar binnen de buurt is er vooral weinig ruimte, zowel in als buiten de woningen. Aanbevelingen vanuit de invalshoek bevorderen van dagelijks beweeggedrag - Om gebruik van de fiets te stimuleren moet deze bij de woningen als het ware voor het grijpen staan, maar ook veilig. In de huidige situatie geldt dit vooral voor de auto. - Zorg voor veilige en aantrekkelijke loop- en fietsroutes naar scholen, winkels, park en sport en speelgelegenheden. - Zorg voor veilige speelruimte voor kinderen zonder overlast voor de omgeving. Sociale binding met de buurt en een gevoel van veiligheid zijn belangrijke voorwaarden voor het buiten spelen van kinderen. Onderzoek mogelijkheden van het naastgelegen sportpark en het schoolplein van de nabijgelegen school. - Zorg dat bewoners betrokken worden bij de te ontwikkelen plannen. 3. Invloed van de fysieke leefomgeving op het psychisch welbevinden Er is een directe relatie tussen de bebouwde omgeving en psychisch welbevinden. Zo zorgen huisvesting van lage kwaliteit, grote woondichtheid en lawaai in de buurt voor verhoogde psychologische stress bij bewoners. Stress is een belangrijke oorzaak van het ontstaan van psychische problemen, zoals depressieve klachten. Een groene leefomgeving bevordert het herstel van stress, stimuleert bewegen, bevordert sociale contacten en heeft een positieve invloed op de ontwikkeling van kinderen. Inspraak, of nog beter meedenken en meebeslissen, vergroot de betrokkenheid van bewoners en daarmee de controle over het eigen leven en de eigen leefomgeving en de sociale cohesie in een wijk. Dit heeft een positief effect op gezondheid. Daarnaast kan de kennis van bewoners van het te herstructureren gebied heel nuttig zijn bij het planproces. Aanbevelingen vanuit de invalshoek van psychisch welbevinden - Verbeter de kwaliteit van de woningen. Let daarbij nadrukkelijk op de kwaliteit van het binnenmilieu en zorg voor voldoende en gebruiksvriendelijke ventilatiemogelijkheden - Verlaag de woondichtheid - Bestrijdt burenlawaai (isolatie tussen woningen, buurtbemiddeling) - Zorg voor groene elementen in de buurt - Bevorder het gebruik van groen in de omgeving (park, sportpark, begraafplaats) door veilige en aantrekkelijke looproutes en zitbanken. Is er ruimte voor een sociale moestuin? - Betrek bewoners bij het planproces. GGD Zuid-Holland Zuid, Postbus 166, 3300 AD Dordrecht, T

296 Bijlage 7 Archeologisch bureauonderzoek (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

297 Archeologisch bureauonderzoek Staatsliedenbuurt, gemeente Sliedrecht IDDS Archeologie rapport 1785 Colofon Projectnummer OM-nummer In opdracht van Wissing B.V. Auteur drs. H.E. Bouter. drs. A.M.H.C. Koekkelkoren Redactie dr. A.W.E. Wilbers Versie 1.4 Status concept Autorisatie A.W.E. Wilbers Senior Prospector Goedkeuring IDDS Archeologie Noordwijk, juli 2015 ISSN Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

298 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) SAMENVATTING: In opdracht van Wissing B.V. heeft IDDS Archeologie in juli 2015 een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Staatsliedenbuurt te Sliedrecht, gemeente Sliedrecht. De aanleiding voor dit onderzoek is de voorgenomen herontwikkeling van een woonwijk en uitbreiding van een begraafplaats. Dit kan leiden tot verstoring van eventueel aanwezige archeologische waarden. De inventarisatie van geologische en geomorfologische gegevens laat zien dat in het noordwestelijk deel van het plangebied waarschijnlijk een pleistocene rivierduin voorkomt met een zuidwest-noordoost oriëntatie. De rivierduin is vermoedelijk bedekt met een laag holocene rivierklei van de Merwede en/of veen met een nog onbekende dikte. De exacte begrenzing van de rivierduin moet nog worden vastgesteld. Volgens de stroomgordelkaart worden in het plangebied geen oude stroomgordels verwacht. In het plangebied wordt een waardveengrond verwacht bestaande uit (bos)veen met een dun zavelof kleidek. Op de rivierduin kunnen prehistorische vindplaatsen worden verwacht uit de periode Laat- Mesolithicum-Neolithicum. Het overige deel van het plangebied heeft op basis van de verwachte komafzettingen een lage archeologische trefkans. Eerder onderzoek in de omgeving van het plangebied wijst erop dat er een overstromingsdek kan voorkomen dat tijdens de St. Elisabethsvloed in 1421 is afgezet. Het historische onderzoek heeft uitgewezen dat in het plangebied geen bebouwing bekend is in de periode voor de aanleg van de woonwijk in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Het plangebied is daarvoor in gebruik geweest als grasland. De historische dorpskern en lintbebouwing van Sliedrecht liggen op ca. 500 m afstand ten zuiden van het plangebied. Om deze reden wordt de kans laag ingeschat dat in het plangebied archeologische resten uit de Middeleeuwen-Nieuwe tijd voorkomen. IDDS Archeologie adviseert om vervolgonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek uit te laten voeren. Een dergelijk onderzoek heeft als doel het aanvullen en toetsen van de op basis van het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde verwachting. Door middel van dit booronderzoek worden de geologische en bodemkundige opbouw en eventuele bodemverstoringen in kaart gebracht. De aandacht zal met name uitgaan naar de ruimtelijke- en diepteligging van de rivierduinafzettingen en de intactheid van de top hiervan. Op basis van het booronderzoek zal worden vastgesteld welke zones kansrijk en welke zones kansarm zijn voor de aanwezigheid van archeologische resten. Geadviseerd wordt om een verkennend booronderzoek uit te laten voeren in die zones waar de voorgenomen ingrepen dieper dan 2 m mv zullen reiken. Dit is bijvoorbeeld het geval als ten behoeve van woningbouw heipalen zullen worden verwijderd of geplaatst. Hierdoor kunnen eventueel aanwezige rivierduinafzettingen en archeologische niveaus worden verstoord. Het verkennend booronderzoek dient in de betreffende zones te bestaan uit minimaal 10 boringen per hectare. Teneinde rivierduinafzettingen op te sporen en in kaart te brengen, dient rekening te worden gehouden met een boordiepte van 2 tot 8 m mv. In de zones waar de bodemverstoring beperkt zal blijven tot minder dan 2 m -mv (zones waar bijvoorbeeld alleen renovatie van bestaande woningen zal plaatsvinden), is geen vervolgonderzoek noodzakelijk. Geadviseerd wordt om deze zones vrij te geven voor de voorgenomen ontwikkeling. Bovenstaand advies dient gecontroleerd te worden door de bevoegde overheid, in dit geval de gemeente Sliedrecht. Deze zal vervolgens een besluit nemen over de te volgen procedure. IDDS Archeologie wil meegeven dat dit besluit is genomen, er niet begonnen kan worden met bodemverstorende activiteiten. 2

299 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) INHOUDSOPGAVE: ADMINISTRATIEVE GEGEVENS VAN HET PLANGEBIED INLEIDING Aanleiding Doel- en vraagstelling van het onderzoek Ligging van het plan- en onderzoeksgebied Werkwijze LANDSCHAPPELIJKE GEGEVENS Geologie en geomorfologie Bodem ARCHEOLOGISCHE EN (BOUW)HISTORISCHE INFORMATIE Archeologische en ondergrondse bouwhistorische waarden Historische situatie en mogelijke verstoringen CONCLUSIE EN VERWACHTINGSMODEL AANBEVELINGEN GERAADPLEEGDE BRONNEN BIJLAGEN 1. Topografische kaart 2. Periodentabel 3. Archis-informatie 3

300 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) Administratieve gegevens van het plangebied Onderzoeksmeldingsnummer Toponiem Plaats Gemeente Staatsliedenwijk Sliedrecht Sliedrecht Kadastrale aanduiding Sliedrecht I Provincie Kaartblad Coördinaten Centrum Hoekpunten Zuid-Holland 38D / / (no) / (zo) / (zw) / (nw) Oppervlakte Ca m 2 Onderzoekskader Uitvoerder Bevoegde overheid Beheer en plaats van documentatie Bestemmingsplanwijziging IDDS Archeologie Postbus AC Noordwijk (ZH) Tel: Gemeente Sliedrecht Industrieweg HJ Sliedrecht Tel: IDDS Archeologie Postbus AC Noordwijk (ZH) 4

301 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) 1. Inleiding 1.1. Aanleiding In opdracht van Wissing B.V. heeft IDDS Archeologie in juli 2015 een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Staatsliedenbuurt te Sliedrecht, gemeente Sliedrecht (Figuur 1, Bijlage 1). De aanleiding voor dit onderzoek is de voorgenomen herontwikkeling van een woonwijk en de uitbreiding van een begraafplaats. De herontwikkeling van de woonwijk tussen de De Savornin Lohmanlaan en de Talmastraat bestaat uit de sloop van bestaande bebouwing en de bouw van nieuwe woonhuizen. De nieuwe situatie is weergegeven in Figuur 1. De exacte verstoringsdiepte is op dit moment nog onbekend. In dit onderzoek wordt uitgegaan van een verstoringsdiepte van 1 à 2 m mv of dieper. De kans bestaat dat hierdoor eventueel aanwezige archeologische waarden verstoord dan wel vernietigd zullen worden. Volgens de nationale Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) en de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) van Zuid-Holland heeft het plangebied een middelhoge tot hoge archeologische verwachting. Het plangebied ligt in een gebied waar gemeentelijk archeologisch beleid is vastgesteld. Volgens de Erfgoedverordening 2010 van de gemeente Sliedrecht dient in gebieden met een middelhoge verwachting en een bodemverstoring van meer dan 40 cm mv en over een oppervlak van meer dan 500 m 2 eerst archeologisch onderzoek te worden verricht. Dit heeft als doel de archeologische (indicatieve) waarde van het terrein vast te stellen. In het kader van dit proces heeft het in dit rapport beschreven onderzoek plaatsgevonden. Figuur 1. De toekomstige indeling van de Staatsliedenbuurt, met in oranje en licht groen de zones waar ontwikkelingen plaats vinden. Rood omlijnd is het onderzochte gebied. 5

302 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) 1.2. Doel- en vraagstelling van het onderzoek De doelstelling van het bureauonderzoek is het opstellen van een gespecificeerde archeologische verwachting voor het plangebied. Dit gebeurt aan de hand van bestaande bronnen over bekende en verwachte archeologische waarden binnen het plangebied. Op basis van de resultaten van het onderzoek worden aanbevelingen gedaan voor eventueel behoud of vervolgonderzoek. Het bureauonderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 3.3 (Centraal College van Deskundigen 2013). Voor de in dit rapport gebruikte geologische en archeologische tijdsaanduidingen wordt verwezen naar Bijlage 2. Afkortingen en begrippen worden achterin dit rapport uitgelegd (zie lijst van afkortingen en begrippen). Figuur 2. Het plangebied (rood omlijnd) op een luchtfoto uit 2010 (bron: Bing Maps) Ligging van het plan- en onderzoeksgebied De ligging van het her in te richten gebied, ofwel het plangebied, is weergegeven in Figuur 2 en Bijlage 1. Het plangebied ligt in Sliedrecht en beslaat de bebouwing aan de De Savornin Lohmanlaan, de DocorKuyperstraat, de Troelstralaan en de Talmastraat in de wijk Staatsliedenbuurt. Aan de westzijde wordt het plangebied begrensd door een sloot langs de en aan de oostzijde door de Talmastraat. In het noorden wordt het plangebied begrensd door de Cort van der Lindenlaan en in het zuiden door de Thorbeckelaan. Het plangebied heeft een oppervlakte van ca m 2. De gemiddelde maaiveldhoogte bedraagt 1 m NAP ( 6

303 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) Om tot een gespecificeerde verwachting voor het plangebied te komen, is niet alleen gekeken naar bekende gegevens over het plangebied zelf maar ook naar de omgeving. Voor het totale onderzochte gebied, oftewel het onderzoeksgebied, is als begrenzing een straal van 1000 m rondom het plangebied gekozen. Binnen dit onderzoeksgebied zijn voldoende gegevens bekend om een archeologische verwachting op te stellen voor het plangebied Werkwijze Tijdens het bureauonderzoek zijn gegevens verzameld over het onderzoeksgebied. Om inzicht te krijgen in de opbouw en ontwikkeling van het landschap is onder andere gebruik gemaakt van de Bodemkaart van Nederland (1:50.000, Stichting voor Bodemkartering 1984), de Geologische Kaart van Nederland (1: en de Geomorfologische kaart van Nederland (1: Rijks Geologische Dienst 1980). Daarnaast is gebruik gemaakt van het Actueel Hoogtebestand van Nederland ( Er is gekeken naar bekende archeologische en ondergrondse bouwhistorische waarden en uitgevoerde archeologische onderzoeken. Er is gebruik gemaakt van de nationale Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) en de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) van Zuid-Holland. Daarnaast is het Archeologisch Informatie Systeem (Archis) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) geraadpleegd. Aanvullende historische informatie is verkregen uit beschikbaar historisch kaartmateriaal, waaronder het Minuutplan van begin 19 e eeuw en enkele historische kaarten. Voor informatie omtrent bodemsaneringen en ontgrondingenvergunningen is het Bodemloket ( en de Atlas Leefomgeving ( geraadpleegd. Deze gegevens zijn aangevuld met informatie uit onderzoeksrapporten en achtergrondliteratuur (zie literatuurlijst). 7

304 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) 2. Landschappelijke gegevens 2.1. Geologie en geomorfologie Het plangebied ligt in het westelijke rivierengebied, ook wel aangeduid als het perimariene gebied. Het perimariene gebied ligt ongeveer ten westen van de lijn Utrecht - Den Bosch. In dit gebied komen met name rivierafzettingen voor, maar de sedimentatie stond sterk onder invloed van zeespiegelbewegingen. Er zijn relatief smalle stroomgordels aanwezig en uitgestrekte kommen met dikke veenpakketten. Het plangebied ligt tegen de rand aan van het westelijke veengebied en het zuidwestelijke mariene gebied, meer specifiek in de Alblasserwaard. In het Pleistoceen (ca. 2,6 miljoen tot jaar geleden) hebben vlechtende rivieren en in bepaalde perioden ook meanderende rivieren dikke pakketten grind en zand afgezet. De pleistocene rivierafzettingen liggen in het westelijke rivierengebied op grote diepte. In het onderzoeksgebied ligt de top hiervan op circa 10 m NAP (Rijks Geologische Dienst 1980 Bijkaart 1, Profielenblad 1). Het betreft de Formatie van Kreftenheye. Op enkele plekken is tijdens de zeer koude perioden in het Weichselien, rivierzand vanuit de beddingen opgewaaid en afgezet in de vorm van rivierduinen die wel 15 meter hoog konden reiken. Sommige rivierduinen staken lange tijd boven de later gevormde kleien veendekken uit. Deze zogeheten donken vormden aantrekkelijke locaties voor bewoning vanaf de steentijd. De rivierduinafzettingen behoren tot het Laagpakket van Delwijnen, Formatie van Boxtel. In het Holoceen (vanaf ca jaar geleden) waren licht meanderende en anastomoserende rivieren actief in dit gebied. Perioden van sterke rivieractiviteit wisselden af met perioden van overheersende veengroei. In en langs de rivierlopen werd zandig materiaal afgezet en op grotere afstand van de rivier werden kleien en sterk organische lagen gevormd in de moerassige komgebieden. De holocene rivierafzettingen behoren tot de Formatie van Echteld en het veenpakket wordt gerekend tot het Hollandveen Laagpakket, Formatie van Nieuwkoop. Op de Geologische Kaart van Nederland is te zien dat het noordwesten van het plangebied op de zuidflank van een rivierduin ligt in een zone met komafzettingen, ten noorden van de Merwede (Figuur 3). De komafzettingen bedekken een afwisseling van Hollandveen met oudere komen oeverafzettingen (rf2k). 1 Figuur 3: Het plangebied (rood omlijnd) op een uitsnede van de Geologische Kaart van Nederland, blad Gorinchem West (38W). 1 De Geologische Kaart van Nederland geeft een opbouw weer van Afzettingen van Tiel op een afwisseling van Hollandveen met Afzettingen van Gorkum. De Afzettingen van Tiel en Gorkum worden volgens de nieuwe indeling van de lithostratigrafie van Nederland geschaard onder de Formatie van Echteld (Westerhoff, 2000). 8

305 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) De begrenzing van rivierduinen op de Geologische Kaart van Nederland is weliswaar niet zo nauwkeurig als wordt gesuggereerd op deze kaart. Vanwege een beperkte boordichtheid kan de begrenzing anders zijn als op de kaart en kunnen bepaalde rivierduinen onontdekt zijn gebleven. De begrenzing van rivierduinen kan ook gewijzigd zijn door latere antropogene verstoringen. Op de Geomorfologische kaart van Nederland (Alterra 2005) is te zien dat het plangebied in een rivierkomvlakte ligt. Hier komt een pakket komklei voor dat is afgezet door de Merwede, een benedenloop van de Waal en vroeger ook van de Maas. De Merwede begon ongeveer 1625 jaar geleden te functioneren. In de 13 e eeuw na Chr. was de komvlakte geheel omdijkt waarna de sedimentatie zich concentreerde in de uiterwaarden. Op gezette tijden traden er echter dijkdoorbraken op, waarbij waaiervormige afzettingen werden gevormd (overslagen). Op de stroomgordelkaart van het Nederlandse rivierengebied (Berendsen / Stouthamer 2001, Cohen et al. 2012) zijn oude rivierlopen te zien op meer dan ca. 1 km afstand van het plangebied (Figuur 4). Dit zijn o.a. de Wijngaarden stroomgordel (nr. 186) en Vuilendam stroomgordel (nr. 171) die meer dan 5000 jaar geleden actief waren. Deze stroomgordels liggen echter te ver weg om invloed te hebben gehad in onderhavig plangebied. Figuur 4. Het plangebied (rood omlijnd) op de stroomgordelkaart van Berendsen en Stouthamer (2011). Grijs zijn de rivierduinafzettingen, rood de oeverafzettingen en paars de Pleistocene riviergeulen. De overige kleuren zijn stroomruggen. Analyse van het AHN wijst uit dat de oeverwallen van de Merwede ca. 600 m ten zuiden van het plangebied zijn gesitueerd, op gemiddeld 4 à 5 m +NAP. Een groot deel van Sliedrecht, waaronder het plangebied, ligt beduidend lager, op een hoogte van ca. 1 m -NAP. Abrupte hoogteverschillen wijzen op antropogene ophogingen en/of afgraving. De komvlakte ten noorden van het plangebied op ca. 1 tot 2 m NAP. De rivierduin ter plaatse van het plangebied is niet herkenbaar op het AHN; deze ligt in de ondergrond en afzettingen in latere perioden hebben het oude reliëf genivelleerd Bodem Op de Bodemkaart van Nederland (Stichting voor Bodemkartering 1984) ligt het plangebied in een bebouwde zone. In het omliggende gebied komen waardveengronden voor (code KVb). Dit zijn veengronden (bosveen of eutroof broekveen) met een dun zavelof kleidek. De bodems hebben grondwatertrap II. De gemiddeld hoogste grondwaterstand ligt daarbij ondieper dan 40 cm mv en de gemiddeld laagste grondwaterstand ligt tussen 50 en 80 cm mv. 9

306 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) 3. Archeologische en (bouw)historische informatie 3.1. Archeologische en ondergrondse bouwhistorische waarden Op de nationale Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) heeft het noordwestelijk deel van het plangebied een hoge archeologische trefkans. Dit is gebaseerd op de ligging op een rivierduin met een zuidwest-noordoost oriëntatie. Hierop kunnen prehistorische vindplaatsen worden verwacht. Het overige deel van het plangebied ligt ten zuiden van de rivierduin in een komkleigebied en is om deze reden een lage archeologische trefkans toegekend. De Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) van Zuid-Holland geeft eenzelfde beeld op basis van de geologie en een database van archeologische vindplaatsen: het noordwestelijk deel van het plangebied heeft een redelijke tot hoge trefkans op archeologische sporen vanaf het Mesolithicum. Het overige deel heeft een kleine kans op archeologische sporen vanwege de ligging op komafzettingen. Binnen het plangebied zijn geen terreinen aanwezig die op de Archeologische Monumentenkaart (AMK) als waardevol staan aangegeven. In het plangebied zijn geen eerdere onderzoeken uitgevoerd. Binnen 1000 m afstand van het plangebied zijn de volgende archeologische (indicatieve) waarden vastgesteld (zie Bijlage 3): Circa 530 m ten noordoosten van het plangebied langs de Sportlaan en de spoorlijn is in het kader van de archeologische begeleiding van de aanleg van de Betuwelijn (onderzoeksmelding 5468) een mesolithische vindplaats (waarneming ) op een donk ontdekt. Het betreft volgens de Geologische Kaart van Nederland een langgerekte donk die tot in onderhavig plangebied reikt. In boringen zijn op een diepte van ca. 5,8 m mv (ca. 7 m NAP) fragmenten houtskool en een enkel fragment verbrand bot aangetroffen. Het terrein (ca. 200 bij 300 m groot) is aangemerkt als een terrein van zeer hoge archeologische waarde (AMK-terrein 10491). Nader onderzoek wees uit dat het vondstmateriaal waarschijnlijk verspoeld is, mogelijk afkomstig van een hoger deel van de donk die gelegen is onder de spoorlijn. Circa 1800 m ten noordoosten van het plangebied ligt de vindplaats De Bruin. Op een donk zijn ter voorbereiding van de aanleg van de Betuwelijn een booronderzoek en opgraving uitgevoerd (onderzoeksmelding 1840, 5467; Asmussen, 1993). Hierbij zijn resten uit het Laat-Mesolithicum en het Neolithicum aangetroffen (waarnemingen 22680, 43193, 43904,127612). Het betreft onder andere een kano, houtskool, vuursteen en gereedschap van dierlijk bot, aangetroffen op een diepte van 2,5 tot 5,5 m mv. Het terrein is aangemerkt als een terrein van zeer hoge archeologische waarde (AMK-terrein 10506). Circa 1000 m oostelijker ligt vindplaats De Polder (AMK-terrein 10501), waar het beroemde skelet Trijntje is aangetroffen (ca jaar oud, uit de periode van de vroege Swifterbantcultuur). De genoemde vindplaatsen zijn de oudste vindplaatsen van West- Nederland (genoemde vindplaats De Polder is niet in Bijlage 3 afgebeeld; deze ligt meer naar het oosten). Circa 900 m ten noordoosten van het plangebied is tijdens een booronderzoek langs de Sportlaan (onderzoeksmelding 10154) rivierzand op grotere diepte, namelijk ca. 7 m mv aangetroffen (Schute 1996). Mogelijk vormt dit zand een uitloper van het meer oostelijk gelegen donklichaam. De diepte van het aangetroffen zand en het ontbreken van archeologische indicatoren rechtvaardigde hier geen vervolgonderzoek. Circa 500 m ten zuidwesten van het plangebied zijn in de oude dorpskern van Sliedrecht een zestal onderzoeken verricht. In plangebied Kerkbuurt zijn een booronderzoek (onderzoeksmelding 20069) en vervolgens een archeologische begeleiding (onderzoeksmelding 29258) uitgevoerd. Hierbij zijn resten van bewoning en bebouwing aangetroffen vanaf de 18 e eeuw op een kunstmatig opgehoogd plateau tegen de buitenzijde van de dijk (waarneming ). Bewoning of bebouwing ter plekke van het plangebied vóór de 17 e eeuw en waarschijnlijk voor circa 1750 werd niet verwacht en daarom werd geen vervolgonderzoek nodig geacht. Even ten noorden van de Kerkbuurt is bij een booronderzoek (onderzoeksmelding 35588) een overstromingsdek aangeboord dat vermoedelijk tijdens de St. Elisabethsvloed in 1421 is afgezet. Hierboven bevindt zich een ophogingspakket uit de Late Middeleeuwen en/of Nieuwe tijd, en daarboven een pakket recent omgezette grond. Aangezien de 10

307 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) voorgenomen ontwikkeling voor een groot deel niet dieper reikt dan het recente omgewerkte pakket, werd geen vervolgonderzoek nodig geacht. Aan de Oranjestraat, eveneens in de oude kern van Sliedrecht, is een booronderzoek (onderzoeksmelding 15045) verricht waarbij onder een (sub)recent ophogingsdek oeverafzettingen van de Merwede zijn aangetroffen. Aangezien deze buiten het bereik liggen van de voorgenomen ontwikkeling (meer dan 2 m mv), werd geen vervolgonderzoek aanbevolen. Tussen de Oranjestraat en de Kerkbuurt is ook een booronderzoek verricht (onderzoeksmelding 21161). Op basis van de ligging in een geul tussen de dijk en een voormalige zandplaat werden hier geen archeologische waarden verwacht. Ten slotte kan een booronderzoek worden vermeld dat is uitgevoerd net ten westen van de Kerkstraat (onderzoeksmelding 6996). Hier werden vanwege recente ophogingen met puin en stortafval geen archeologische waarden verwacht. Concluderend zijn er beperkte indicaties voor archeologische waarden uit de Nieuwe tijd of eerdere perioden in de dorpskern van Sliedrecht, die in de onderzochte plangebieden verband houdt met onder meer recente bodemverstoringen en ophogingen. Van belang voor het plangebied zijn vooral de mesolithische/neolithische vindplaatsen die zijn aangetroffen op rivierduinen in het noordelijk deel van Sliedrecht en ten oosten hiervan in Hardinxveld-Giessendam Historische situatie en mogelijke verstoringen In de Alblasserwaard, waar het plangebied is gelegen, werd al gewoond vanaf de prehistorie. Archeologisch onderzoek, onder andere ten behoeve van de aanleg van de Betuwelijn (Kooijmans 2001), heeft aangetoond dat met name oude rivierduinen ideale woonplaatsen waren voor mensen uit de prehistorie op de overgang van het Laat-Mesolithicum naar het Vroeg-Neolithicum ( v. Chr.). In de Bronstijd was er in ieder geval bewoning op enkele stroomruggen. In de Late Bronstijd en Vroege IJzertijd nam de bewoning vermoedelijk af. Uit de Late IJzertijd zijn meer archeologische vondsten bekend, onder andere op de Papendrechtse stroomrug (ten noordwesten van Sliedrecht). In de Bronstijd kwam de akkerbouw tot ontwikkeling en in de IJzertijd vormde veeteelt een belangrijke bestaansbron, omdat het gebied te nat was voor akkerbouw (de Kok 2003). In de Romeinse tijd vond bewoning in de Alblasserwaard plaats langs verschillende waterlopen zoals de Linge bij Arkel, de Giessen en de Merwede bij Papendrecht en Sliedrecht. Door de toenemende invloed van het water werden de nederzettingen rond 300 na Chr. verlaten. In de periode van de 3 e tot de 9 e eeuw na Chr. bleef de Alblasserwaard grotendeels onbewoond. Na de ontvolking raakte het gebied vanaf het jaar 1000 opnieuw permanent bewoond. Tussen de 11 e en de 13 e eeuw werd het Hollandse veengebied ontgonnen (cope-ontginningen). In de Alblasserwaard heeft nooit veenwinning plaatsgevonden vanwege het feit dat het aanwezige bosveen veel minder geschikt is voor de verwerking tot turf. Door de inklinking van het veen als gevolg van de ontwatering werd het veengebied gevoeliger voor overstromingen. Er werden terpen gebouwd, met name langs veenriviertjes. Door dijkdoorbraken is de Alblasserwaard verschillende malen onder water komen te staan. Sliedrecht en omgeving werden daarbij niet gespaard. Sliedrecht wordt voor het eerst genoemd in schriftelijke bronnen uit 1064 na Chr. In de 11 e eeuw werd een kerk gebouwd. De eerste bewoning vond plaats aan een strook vlak langs de Merwede op de zuidoever. De nederzetting had te maken met diverse overstromingen. In 1421 werd het hele dorp weggevaagd tijdens de St. Elizabethsvloed. De overlevenden vertrokken naar de noordoever van de Merwede. Op deze plaats is het huidige Sliedrecht ontstaan. In deze regio zijn verder overstromingen opgetreden in 1740, 1744, 1809 en 1820 (Henderikx 1987). Op de kaart van Holland door Jacob Aertszn. Colom uit 1681 was langs de Merwede dijk in Sliedrecht reeds lintbebouwing aanwezig. Het plangebied ligt ten noorden van de Merwede-dijk in een gebied waar geen bebouwing voorkwam. Op kaarten vanaf het begin tot het einde van de 19 e eeuw lag het plangebied temidden van langgerekte percelen grasland. Ca. 140 m ten noorden van het plangebied ligt de oost-west georiënteerde Tiendwetering. Op de kaart uit 1898 is de situatie in het plangebied onveranderd gebleven. Aan de westzijde van het plangebied is een begraafplaats aangelegd en de lintbebouwing langs de dijk ten zuiden van het plangebied heeft zich sterk uitgebreid. 11

308 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) Op de kaart uit 1936 is de situatie ter plaatse van het plangebied ongewijzigd. Langs de Tiendweg ten noorden van het plangebied zijn enkele huizen gebouwd. In de jaren vijftig is de woonwijk aangelegd waar het plangebied momenteel nog steeds deel van uitmaakt. De situatie in het plangebied is op verschillende historische kaarten (watwaswaar.nl) als volgt: Bron Jacob Aertszoon. Colom uit 1681 Kadastrale minuutplan Topografische militaire kaart, , 1881 Topografische militaire kaart, 1898 Topografische kaart, 1936 Topografische kaart uit 1959, 1995 historische situatie geen bebouwing grasland grasland grasland grasland bebouwing (woonhuizen) Verwachte bodemverstoringen in het plangebied zijn als volgt: Mogelijk zijn zandopduikingen vergraven. Het is bekend dat in de Alblasserwaard op sommige plekken (Hoornaar, Overslingerland) donken zijn afgegraven voor de zandwinning. In deze regio is waarschijnlijk geen veen afgegraven, echter door landbouwactiviteiten (ploegen e.d.) kan de bodem in de bovenste decimeters zijn verstoord. Lokaal is de bodem dieper verstoord door het graven van sloten (ca. 1 m mv). Ter plaatse van de woonwijk zijn sloten gedempt. Bij de bouw van de woonwijk in de jaren vijftig van de vorige eeuw kan de bodem (het bovenste kleipakket) zijn verstoord tot ca. 0,5 à 1 m -mv, echter er kan ook sprake zijn van ophoging met zand en/of puinlagen waardoor onderliggende sedimentlagen zijn afgedekt. Figuur 5: Plangebied op de Kaart van Holland uit 1681 van Jacob Aertszn. Colom. Plangebied in oranje kader. 12

309 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) 4. Conclusie en verwachtingsmodel De inventarisatie van geologische en geomorfologische gegevens laat zien dat in het noordwestelijk deel van het plangebied een Pleistocene rivierduin voorkomt met een zuidwest-noordoost oriëntatie. De rivierduin is mogelijk bedekt met een laag Holocene rivierklei van de Merwede en/of veen met een nog onbekende dikte. Het overige deel van het plangebied ligt aan de zuidkant van de rivierduin ter plaatse van komafzettingen. De exacte begrenzing van de rivierduin moet echter nog worden vastgesteld. Volgens de stroomgordelkaart worden in het plangebied geen oude stroomgordels verwacht. In het plangebied wordt een waardveengrond verwacht, een veengrond met een dun zavelof kleidek. Op de nationale Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) en de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) van Zuid-Holland heeft het noordwestelijk deel van het plangebied een (middel)hoge trefkans voor archeologische resten. Op de rivierduin kunnen prehistorische vindplaatsen worden verwacht vanaf het Mesolithicum. Het overige deel van het plangebied heeft op basis van de verwachte komafzettingen een lage archeologische trefkans. Eerder onderzoek in de omgeving van het plangebied wijst erop dat er een overstromingsdek kan voorkomen dat tijdens de St. Elisabethsvloed in 1421 is afgezet. Het historische onderzoek heeft uitgewezen dat in het plangebied geen bebouwing bekend is in de periode voor de aanleg van de woonwijk in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Het plangebied is daarvoor in gebruik geweest als grasland. De historische dorpskern en lintbebouwing liggen op ca. 500 m afstand ten zuiden van het plangebied. Om deze reden wordt de kans laag ingeschat dat in het plangebied archeologische resten uit de Middeleeuwen-Nieuwe tijd voorkomen. Voor het plangebied geldt de volgende gespecificeerde verwachting: In de ondergrond in met name het noordwestelijk deel van het plangebied bevinden zich rivierduinafzettingen op een nog onbekende diepte, maar vermoedelijk op ca. 6 tot 8 m mv, afgaande op de diepteligging van een naburige rivierduin met archeologische indicatoren. In de top van rivierduinafzettingen kunnen archeologische resten uit het Laat-Mesolithicum en Neolithicum worden verwacht. Deze zullen hoofdzakelijk bestaan uit een vondststrooiing van vuursteen, houtskool, bot, aardewerk of houten gebruiksvoorwerpen. De rivierduinafzettingen in het noordwestelijk deel kunnen bedekt zijn met een dunne laag komklei dat is afgezet door de Merwede (Formatie van Echteld), en eventueel hieronder nog een dunne laag veen (Hollandveen Laagpakket, Formatie van Nieuwkoop). Het is ook mogelijk dat de rivierduin slechts bedekt is met een dunne laag klei of een antropogene laag die verband houdt met aanleg van de woonwijk. In het zuidoostelijk deel van het plangebied wordt een laag komklei met hieronder een pakket (bos)veen verwacht van meerdere meters dik. Voor deze lagen geldt een lage trefkans voor archeologische resten uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe tijd, gerelateerd aan de ontginning van de komvlakte. Deze resten kunnen bestaan uit ophogingspakketten en afvalkuilen. Niet uitgesloten is echter dat ook hier een rivierduin of uitloper van de reeds bekende rivierduin ligt. Gelet op de verwachte hoge grondwaterstand (GWT II) kunnen organische resten die voorkomen op een diepte van meer dan circa 80 cm mv goed geconserveerd zijn. Anorganische vondsten kunnen ook goed geconserveerd zijn mits ze buiten het bereik van moderne bodemverstorende activiteiten zijn gebleven. 13

310 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) 5. Aanbevelingen Uit het bureauonderzoek zijn aanwijzingen naar voren gekomen dat in het plangebied een Pleistocene rivierduin kan voorkomen. In de top van de rivierduin kunnen mogelijk archeologische resten uit de periode Laat-Mesolithicum Neolithicum aanwezig zijn. Hiervoor geldt een hoge verwachting. De rivierduin wordt verwacht in het noordwestelijk deel van het plangebied maar de begrenzing is nog onzeker. Ook in het overige deel van het plangebied moet rekening worden gehouden met een eventueel aanwezige rivierduin. Voor het plangebied geldt een lage verwachting voor resten uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe tijd. Deze kunnen voorkomen op een laag komklei en/of veen, al dan niet gelegen op rivierduinafzettingen. IDDS Archeologie adviseert om vervolgonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek uit te laten voeren. Een dergelijk onderzoek heeft als doel het aanvullen en toetsen van de op basis van het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde verwachting. Door middel van dit booronderzoek worden de geologische en bodemkundige opbouw en eventuele bodemverstoringen in kaart gebracht. De aandacht zal met name uitgaan naar de ruimtelijke- en diepteligging van rivierduinafzettingen en de intactheid van de top van de rivierduinafzettingen. Op basis van het booronderzoek zal worden vastgesteld welke zones kansrijk en welke zones kansarm zijn voor de aanwezigheid van archeologische resten. Hoewel niet het doel van het onderzoek, zal ook worden gecontroleerd of er archeologische indicatoren voorkomen in het plangebied. Geadviseerd wordt om een verkennend booronderzoek uit te laten voeren in die zones waar de voorgenomen ingrepen dieper dan 2 m mv zullen reiken. Dit is het geval als ten behoeve van woningbouw heipalen zullen worden verwijderd of geplaatst. Hierdoor kunnen eventueel aanwezige rivierduinafzettingen en archeologische niveaus worden verstoord. Het verkennend booronderzoek dient in de betreffende zones te bestaan uit minimaal 10 boringen per hectare. Teneinde rivierduinafzettingen op te sporen en in kaart te brengen, dient rekening te worden gehouden met een boordiepte van 2 tot 8 m mv. In de zones waar de bodemverstoring beperkt zal blijven tot minder dan 2 m -mv is geen vervolgonderzoek noodzakelijk. Geadviseerd wordt om deze zones vrij te geven voor de voorgenomen ontwikkeling. Bovenstaand advies dient gecontroleerd te worden door de bevoegde overheid, in dit geval de gemeente Sliedrecht. Deze zal vervolgens een besluit nemen over de te volgen procedure. IDDS Archeologie wil meegeven dat voordat dit besluit is genomen, er niet begonnen kan worden met bodemverstorende activiteiten. Wij wijzen u erop dat indien archeologische waarden worden aangetroffen, deze conform de Monumentenwet 1988, artikel 53, bij de Minister voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gemeld dient te worden. 14

311 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) Geraadpleegde bronnen Alterra, 2005: Geomorfologische Kaart van Nederland, schaal 1:50.000, blad 38W/O, Wageningen. Asmussen, P.S.G., 1993: Archeologische begeleiding Betuweroute; Deel B: Inventarisatie; Deel C (gedeeltelijk): Waardering. RAAP-rapport 76. Leiden. Berendsen, H.J.A. & E. Stouthamer, Palaeogeographic development of the Rhine-Meuse delta, The Netherlands. Koninklijke Van Gorcum, Assen. Bosch, J.H.A. & H. Kok, 1994: Toelichtingen bij de geologische kaart van Nederland 1: blad Gorinchem West (38 W). Haarlem. Bureau Militaire Verkenningen, 1859, 1881, 1898: Topografische militaire kaart Blad Sliedrecht, kaartnummer 547, schaal 1: Centraal College van Deskundigen, 2013: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.3, Gouda. Henderikx, P.A., De benedendelta van Rijn en Maas. Landschap en bewoning van de Romeinse tijd tot ca Hollandse Studiën 19. Uitgeverij Verloren, Hilversum. Kadaster, 1936: Neder-Hardinxveld, Sliedrecht, blad 38D Kadaster, 1832: Minuutplan, Sliedrecht, Sectie C, Blad 01 Kok, H. de, 2003: Boer en boerderij in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. Stichting Boerderij & Erf Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Kooijmans, Louwe L.P (red): Archeologie in de Betuweroute:Hardinxveld-Giessendam: een kampplaats uit het Laat-Mesolithicum en het begin van de Swifterbantcultuur ( c. Chr.). Amersfoort, RAM 88. Rijks Geologische Dienst, Geologische kaart van Nederland, schaal 1:50.000, Gorinchem West (38W). Haarlem. SIKB, 2008: Archeologische standaard boorbeschrijving, Archeologie Leidraad, Gouda. Stichting voor Bodemkartering, Bodemkaart van Nederland, schaal 1:50.000, blad 38 West Gorinchem. Westerhoff, De lithostratigrafische indeling van Nederland - Formaties uit het Tertiair en Kwartair. Versie TNO-rapport A. Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO,Utrecht. Websites

312 IDDS Archeologie rapport 1780 Versie 1.4 (concept) Lijst van afkortingen en begrippen Afkortingen Archis Archeologisch Informatie Systeem AMK Archeologische Monumenten Kaart BP Before Present (Present = 1950) CHW Cultuurhistorische Waardenkaart CHS Cultuurhistorische Hoofdstructuur GPS Global Positioning System IKAW Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden KNA Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie mv maaiveld (het landoppervlak) NAP Normaal Amsterdams Peil PvA Plan van Aanpak PvE Programma van Eisen RCE Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Verklarende woordenlijst antropogeen door menselijke activiteit veroorzaakt of gemaakt cope-ontginning Ontginning van een gebied met een contract, men kreeg toestemming van een landheer om een bepaald gebied te ontginnen. Zo'n contract heet cope. donk Het boven een holoceen landschap uitstekende deel van een zandheuvel, meestal van een rivierduin. Edelmanboor een handboor voor bodemonderzoek horizont kenmerkende laag binnen de bodemvorming humeus organische stoffen bevattend; bestaande uit resten van planten en dieren in de bodem komvlakte laaggelegen gebied dat onder natuurlijke omstandigheden bij hoogwater wordt overstroomd door een rivier en waar klei wordt afgezet stroomgordel het geheel van stroombed en oeverwalafzettingen van een rivier archeologische vindplaats locatie waar zich archeologische sporen en vondsten bevinden 16

313

314 Bijlage 2: Periodentabel

315

316 Bijlage 8 IVO Archeologie (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

317 Inventariserend Veldonderzoek, verkennende fase Staatsliedenbuurt, Sliedrecht Gemeente Sliedrecht IDDS Archeologie rapport 1827 Colofon Projectnummer OM-nummer In opdracht van Wissing Auteurs drs. A.M.H.C. Koekkelkoren, drs. S. Moerman Redactie dr. A.W.E. Wilbers Versie 1.2 Status concept Autorisatie A.W.E. Wilbers Senior Prospector Goedkeuring W. Zwanenberg Gemeente Sliedrecht IDDS Archeologie Noordwijk, november 2015 ISSN Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

318 IDDS Archeologie rapport 1827 Versie 1.2 (concept) SAMENVATTING: In opdracht van Wissing B.V. heeft IDDS Archeologie in oktober 2015 een inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, uitgevoerd in het plangebied Staatsliedenbuurt te Sliedrecht, gemeente Sliedrecht. De aanleiding voor dit onderzoek is de voorgenomen herontwikkeling van de woonwijk tussen de De Savornin Lohmanlaan en de Talmastraat. Uit bureauonderzoek is gebleken dat er een hoge verwachting geldt voor archeologische resten uit de periode Laat Mesolithicum Neolithicum in de top van een rivierduin en een lage archeologische verwachting voor resten uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe tijd in de afzettingen die op een rivierduin of rondom de rivierduinen gelegen zijn. Het doel van het inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, is het toetsen en zo nodig aanvullen van de gespecificeerde verwachting. Daarnaast wordt inzicht verkregen in de vormeenheden van het landschap in het plangebied, voor zover deze vormeenheden van invloed kunnen zijn geweest op de bruikbaarheid van de locatie door de mens in het verleden. Het onderzoek bestond uit het zetten van veertig boringen met een diepte van 8,0 m beneden het maaiveld. Het booronderzoek heeft uitgewezen dat in de diepe ondergrond van het plangebied verspreid rivierduinafzettingen aanwezig zijn. Het betreft kleine, lage rivierduinen of de flanken hiervan. Hierop zijn kleien veenlagen aanwezig die zijn ontstaan toen het plangebied in een rivierkom lag. Zowel de rivierduinafzettingen als de komafzettingen zullen ongeschikt zijn geweest voor gebruik door de mens. Het bovenste pakket bestaat uit zand, opgebracht voorafgaand aan de bouw van de woonwijk. Tijdens het onderzoek is geconstateerd dat het plangebied een lage archeologische verwachting heeft voor alle periodes. Op basis van de resultaten van het inventariserend veldonderzoek wordt geadviseerd om geen vervolgonderzoek uit te laten voeren.

319 IDDS Archeologie rapport 1827 Versie 1.2 (concept) INHOUDSOPGAVE: ADMINISTRATIEVE GEGEVENS VAN HET PLANGEBIED INLEIDING Aanleiding Doel- en vraagstelling van het onderzoek Ligging van het plan- en onderzoeksgebied Vooronderzoek VELDONDERZOEK Onderzoekshypothese en onderzoeksopzet Werkwijze Resultaten Interpretatie CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN Aanbevelingen GERAADPLEEGDE BRONNEN LIJST VAN AFKORTINGEN EN BEGRIPPEN BIJLAGEN 1. Topografische kaart 2. Boorlocatiekaart 3. Periodentabel 4. Boorbeschrijvingen

320 Administratieve gegevens van het plangebied Onderzoeksmeldingsnummer Toponiem Plaats Gemeente Staatsliedenbuurt Sliedrecht Sliedrecht Kadastrale aanduiding Sliedrecht I Provincie Coördinaten Centrum Hoekpunten Zuid-Holland Oppervlakte m 2 Onderzoekskader Uitvoerder Bevoegde overheid Beheer en plaats van documentatie / / (no) / (zo) / (zw) / (nw) Omgevingsvergunning IDDS Archeologie Contactpersoon: mevr. A.M.H.C. Koekkelkoren Postbus AC Noordwijk (ZH) Tel: akoekkelkoren@idds.nl Gemeente Sliedrecht Contactpersoon: mevr. W. Zwanenberg Industrieweg HJ Sliedrecht Tel: Provinciaal Depot voor Bodemvondsten van de provincie Zuid-Holland Uitvoeringsdatum veldwerk oktober 2015

321 1. Inleiding 1.1. Aanleiding In opdracht van Wissing B.V. heeft IDDS Archeologie in oktober 2015 een inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, uitgevoerd in het plangebied Staatsliedenbuurt te Sliedrecht, gemeente Sliedrecht (Figuur 1, Bijlage 1). De aanleiding voor dit onderzoek is de voorgenomen herontwikkeling van de woonwijk tussen de De Savornin Lohmanlaan en de Talmastraat. De bestaande bebouwing zal worden gesloopt en er zullen nieuwe woonhuizen worden gebouwd. De nieuwe situatie is weergegeven in Figuur 1. De exacte verstoringsdiepte van de nieuwbouw is op dit moment nog onbekend. In dit onderzoek wordt er van uitgegaan dat de graafwerkzaamheden ten behoeve van de nieuwbouw tot 1 à 2 m mv of dieper zullen reiken. Verstoringen ten gevolge van het aanbrengen of verwijderen van heipalen kunnen nog veel dieper reiken. Figuur 1: De toekomstige indeling van de Staatsliedenbuurt, met in oranje en lichtgroen de zones waar ontwikkelingen plaats vinden. Rood omlijnd is het onderzochte gebied. Voor het plangebied is vooronderzoek uitgevoerd in de vorm van een archeologisch bureauonderzoek (Bouter/Koekkelkoren 2015). Daaruit is gebleken dat er een hoge archeologische verwachting geldt voor resten uit de periode Laat Mesolithicum Neolithicum in de top van een rivierduin en een lage archeologische verwachting voor resten uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe tijd in de afzettingen die op een rivierduin of rondom de rivierduinen gelegen zijn. Op basis daarvan is geadviseerd een verkennend booronderzoek uit te laten voeren om de geologische en bodemkundige opbouw en eventuele bodemverstoringen in kaart te brengen en de rivierduinafzettingen te lokaliseren Doel- en vraagstelling van het onderzoek Het doel van het inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, is het toetsen en zo nodig aanvullen van de gespecificeerde verwachting. Daarnaast wordt inzicht verkregen in de vormeenheden van het landschap in het plangebied, voor zover deze vormeenheden van invloed kunnen zijn geweest op de bruikbaarheid van de locatie door de mens in het verleden. Specifiek

322 wordt gezocht naar een rivierduin die zich in het noordwesten van het plangebied kan bevinden. Op basis van de resultaten van het onderzoek kunnen kansarme zones van het plangebied worden uitgesloten en kansrijke zones worden geselecteerd voor behoud of voor vervolgonderzoek. Om deze doelstelling te kunnen realiseren, wordt op de volgende vragen een antwoord gegeven: Wat is de fysiek-landschappelijke ligging van de locatie? Hoe is de bodemopbouw in het plangebied en in welke mate is deze nog als intact te beschouwen? Bevinden zich archeologisch relevante afzettingen in het plangebied? Zo ja, op welke diepte ten opzichte van het maaiveld en het NAP? Wat is de specifieke archeologische verwachting van het plangebied en wordt deze bij het veldonderzoek bevestigd? Hoewel niet het doel van een verkennend booronderzoek, kunnen er toch archeologische indicatoren worden aangetroffen. Indien deze worden aangetroffen, dan gelden tevens de volgende vragen: wat is de verticale en horizontale ligging van de aangetroffen indicatoren, wat is de datering en wat is de invloed van deze vondsten op de archeologische verwachting van het plangebied? In hoeverre worden eventueel aanwezige archeologische waarden bedreigd door de voorgenomen bodemverstorende werkzaamheden? Het inventariserend veldonderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 3.3 (Centraal College van Deskundigen 2013) en het Plan van Aanpak (PvA; Koekkelkoren 2015). Voor de in dit rapport gebruikte geologische en archeologische tijdsaanduidingen wordt verwezen naar Bijlage 3. Afkortingen en enkele vaktermen worden achterin dit rapport uitgelegd (zie lijst van afkortingen en begrippen) Ligging van het plan- en onderzoeksgebied De ligging van het her in te richten gebied, ofwel het plangebied, is weergegeven in Figuur 2 en Bijlage 1. Het plangebied ligt in Sliedrecht en wordt begrensd door de Cort van der Lindenlaan in het noorden, de Talmastraat in het oosten, de Thorbeckelaan in het zuiden en de De Savornin Lohmanlaan in het westen. Binnen het plangebied bevinden zich de Doctor Kuyperstraat en de Troelstralaan. Het plangebied heeft een oppervlakte van m 2. De gemiddelde maaiveldhoogte bedraagt 1 m NAP (AHN2) Vooronderzoek Voor het plangebied is in 2015 een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd. De inventarisatie van geologische en geomorfologische gegevens laat zien dat in het noordwestelijk deel van het plangebied een Pleistocene rivierduin voorkomt met een zuidwest-noordoost oriëntatie. De rivierduin is mogelijk bedekt met een laag Holocene rivierklei van de Merwede en/of veen met een nog onbekende dikte. Het overige deel van het plangebied ligt aan de zuidkant van de rivierduin ter plaatse van komafzettingen. De exacte begrenzing van de rivierduin moet echter nog worden vastgesteld. Volgens de stroomgordelkaart worden in het plangebied geen oude stroomgordels verwacht. In het plangebied wordt een waardveengrond verwacht, een veengrond met een dun zavelof kleidek. Op de nationale Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) en de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) van Zuid-Holland heeft het noordwestelijk deel van het plangebied een (middel)hoge trefkans voor archeologische resten. Op de rivierduin kunnen prehistorische vindplaatsen worden verwacht vanaf het Mesolithicum. Het overige deel van het plangebied heeft op basis van de verwachte komafzettingen een lage archeologische trefkans. Eerder onderzoek in de

323 omgeving van het plangebied wijst erop dat er een overstromingsdek kan voorkomen dat tijdens de St. Elisabethsvloed in 1421 is afgezet. Het historische onderzoek heeft uitgewezen dat in het plangebied geen bebouwing bekend is in de periode voor de aanleg van de woonwijk in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Het plangebied is daarvoor in gebruik geweest als grasland. De historische dorpskern en lintbebouwing liggen op ca. 500 m afstand ten zuiden van het plangebied. Om deze reden wordt de kans laag ingeschat dat in het plangebied archeologische resten uit de Middeleeuwen-Nieuwe tijd voorkomen. Voor het plangebied geldt de volgende gespecificeerde verwachting: Het pleistocene landschap komt in dit gebied voor op een niveau van ongeveer -10 m NAP (9 m mv). 1 In de ondergrond van met name het noordwestelijk deel van het plangebied bevinden zich mogelijk rivierduinafzettingen op een nog onbekende diepte, maar vermoedelijk op ca. 6 tot 8 m mv, afgaande op de diepteligging van een naburige rivierduin met archeologische indicatoren. In de top van rivierduinafzettingen kunnen archeologische resten uit het Laat-Mesolithicum en Neolithicum worden verwacht. Deze zullen hoofdzakelijk bestaan uit een vondststrooiing van vuursteen, houtskool, bot, aardewerk of houten gebruiksvoorwerpen. De rivierduinafzettingen in het noordwestelijk deel kunnen bedekt zijn met een laag komklei die is afgezet door de Merwede (Formatie van Echteld), en eventueel hieronder nog een laag veen (Hollandveen Laagpakket, Formatie van Nieuwkoop). Het is ook mogelijk dat de rivierduin slechts bedekt is met een laag klei of een antropogene laag die verband houdt met aanleg van de woonwijk. Figuur 2. Het plangebied (rood omlijnd) op een luchtfoto uit 2010 (bron: Bing Maps). In het zuidoostelijk deel van het plangebied wordt een laag komklei met hieronder een pakket (bos)veen verwacht van meerdere meters dik. Voor deze lagen geldt een lage trefkans voor 1 Op basis van boringen uit Dino-loket.

324 archeologische resten uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe tijd, gerelateerd aan de ontginning van de komvlakte. Deze resten kunnen bestaan uit ophogingspakketten en afvalkuilen. Niet uitgesloten is echter dat ook hier een rivierduin of een uitloper van de reeds bekende rivierduin ligt. Gelet op de verwachte hoge grondwaterstand kunnen organische resten die voorkomen op een diepte van meer dan circa 80 cm mv goed geconserveerd zijn. Anorganische vondsten kunnen ook goed geconserveerd zijn mits ze buiten het bereik van moderne bodemverstorende activiteiten zijn gebleven.

325 2. Veldonderzoek 2.1. Onderzoekshypothese en onderzoeksopzet Het doel van het Inventariserend Veldonderzoek, verkennende fase, is om de in het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde archeologische verwachting te toetsen en waar nodig aan te passen. Tijdens het veldonderzoek wordt vastgesteld waar de oorspronkelijke bodemopbouw intact is gebleven en waar niet. Daarnaast wordt inzicht verkregen in de vormeenheden van het landschap, voor zover deze van invloed zijn op de locatiekeuze in het verleden. Kansarme zones worden uitgesloten en kansrijke zones worden geselecteerd voor de volgende fasen. Het veldonderzoek bestond uitsluitend uit een booronderzoek. Een veldkartering was niet mogelijk vanwege de bebouwing, verharding en tuintjes in het plangebied Werkwijze In het plangebied zijn 40 boringen gezet met een diepte van 8,0 m beneden het maaiveld, dan wel tot 20 cm in het zand (bijlage 2 en 4). Deze boringen zijn verdeeld over het plangebied. Tot een diepte van ongeveer 4 m mv is gebruik gemaakt van een Edelmanboor met een diameter van 12 cm (met name voor het bovenste zandpakket) of een veenboor met een diameter van 5 cm. Voor de diepere niveaus zijn achtereenvolgens een brede guts (met een diameter van 6 cm) en een smalle guts (met een diameter van 3 cm) gebruikt. Het veldonderzoek is uitgevoerd door drs. A.M.H.C. Koekkelkoren (prospector MA). De boringen zijn beschreven volgens de Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode (ASB; SIKB 2008) met behulp van een veldcomputer en het programma TerraIndex van I.T. Works. De locaties van de boringen (x- en y-waarden) zijn ingemeten vanuit de bebouwing. De hoogtes van de boringen (z-waarden) zijn bepaald aan de hand van het Actueel Hoogtebestand van Nederland (AHN2; ahn.maps.arcgis.com). De opgeboorde monsters zijn door middel van verbrokkelen in het veld onderzocht op de aanwezigheid van archeologische indicatoren zoals aardewerk, baksteen, vuursteen, huttenleem en bot Resultaten Lithologie, geologie en bodemopbouw De lithologische opbouw van het plangebied is onder te verdelen in drie pakketten. Het onderste pakket bestaat uit matig fijn, matig siltig zand. Dit pakket bevat resten van hout, planten, schelpen en kleilagen en is in een enkele boring (21) zwak humeus. Het is aangetroffen in boringen 5, 6, 10, 15, 17, 21, 22, 29. De top van dit pakket ligt tussen 7,2 en 7,6 m mv (-7,66 en -8,91 m NAP). Het middelste pakket bestaat uit een afwisseling van kleien veenlagen die in alle boringen zijn aangetroffen. De kleilagen bevatten soms laagjes zand, laagjes veen of humeuze laagjes. Ook zijn er resten van planten en schelpen aangetroffen. De bovenzijde van dit pakket is veelal omgewerkt, herkenbaar aan bijmengingen als zand of baksteen en bevindt zich tussen het maaiveld en 2,0 m mv (-2,88 m NAP). Het bovenste pakket bestaat uit een opgebrachte zandlaag die in dikte varieert van 0,2 tot 1,0 m. In enkele boringen is dit pakket niet aangetroffen en vormt de bovenste kleilaag van het pakket kleien veenlagen het maaiveld Archeologische indicatoren In het plangebied zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen Interpretatie De zandlaag die onderin boringen 5, 6, 10, 15, 17, 21, 22, 29 is aangetroffen, is te interpreteren als onderdeel van een rivierduin. Gezien de diepteligging van de zandlaag zal het niet gaan om een grote

326 en hoge rivierduin die langdurig uitstak boven het rivierlandschap met klei en veen. Bij boringen 5, 10, 14, 15, 21 en 22 gaat het mogelijk om een kleine en lage duin. Bij boringen 6, 17 en 29 mogelijk om de flank(en) van duin(en) ten westen van het plangebied). Ook de aanwezigheid van kleilagen en schelpen zijn aanwijzingen dat het een lage duin of de flanken van een rivierduin betreft: ze geven aan dat het zand onder vochtige omstandigheden is afgezet. De humeusiteit van de zandlaag in boring 21 is waarschijnlijk het gevolg van uitspoeling vanuit de venige kleilaag erboven en moet niet gezien worden als bodemvorming. Gezien de geringe hoogte van de rivierduin(flanken) en de relatief vochtige locatie bij het ontstaan waren de rivierduinafzettingen in het plangebied niet geschikt voor gebruik door de mens. Het overgrote deel van het bodemprofiel in het plangebied bestaat uit veen- en kleilagen, die te interpreteren zijn als komafzettingen. Tijdens het bureauonderzoek is reeds vastgesteld dat het gaat om komafzettingen van de Merwede, de Waal en de Maas. Tijdens periodes met overstromingen werden kleilagen afgezet, soms met zandlaagjes. In rustigere periodes kon op de klei plantengroei ontstaan, wat de humeuze laagjes en de laagjes veen heeft veroorzaakt. In periodes waarin de rivier verder van het plangebied af lag en de overstromingen het plangebied niet bereikten, trad veengroei op. De komafzettingen zullen zeker tot aan de bedijking van de Merwede in de 13 e eeuw ongeschikt zijn geweest voor bewoning. Ook historisch kaartmateriaal geeft geen indicatie voor het voorkomen van historische bebouwing. De top van de komafzettingen is bovendien verstoord geraakt bij het bouwrijp maken van het plangebied en bij latere activiteiten zoals het inrichten van de tuinen. De bovenste zandlaag in het plangebied is opgebracht bij de bouw van de woonwijk in de jaren vijftig van de vorige eeuw.

327 3. Conclusie en aanbevelingen In opdracht van Wissing is in oktober 2015 een inventariserend veldonderzoek (IVO), verkennende fase, uitgevoerd in verband met de geplande (her)ontwikkeling van het plangebied Staatsliedenbuurt in Sliedrecht, gemeente Sliedrecht. Ten behoeve van het onderzoek is een aantal vragen gesteld die als volgt beantwoord kunnen worden: Wat is de fysiek-landschappelijke ligging van de locatie? In de diepe ondergrond van het plangebied zijn verspreid rivierduinafzettingen aanwezig. Het betreft kleine, lage rivierduinen of de flanken hiervan. Hierop zijn kleien veenlagen aanwezig die zijn ontstaan toen het plangebied in een rivierkom lag. Hoe is de bodemopbouw in het plangebied en in welke mate is deze nog als intact te beschouwen? In het plangebied zijn zandige rivierduinafzettingen, kleien veenlagen van komafzettingen en een opgebracht zandpakket aangetroffen. De top van de komafzettingen is verstoord geraakt. De rest van de opbouw is als intact te beschouwen. Bevinden zich archeologisch relevante afzettingen in het plangebied? En zo ja, op welke diepte ten opzichte van het maaiveld en het NAP? In het plangebied is geen sprake van archeologisch relevante afzettingen. Zowel de rivierduinafzettingen als de komafzettingen zullen ongeschikt zijn geweest voor gebruik door de mens. Wat is de specifieke archeologische verwachting van het plangebied en wordt deze bij het veldonderzoek bevestigd? Op basis van het bureauonderzoek is de volgende gespecificeerde archeologische verwachting opgesteld: Het pleistocene landschap komt in dit gebied voor op een niveau van ongeveer -10 m NAP (9 m mv). In de ondergrond van met name het noordwestelijk deel van het plangebied bevinden zich mogelijk rivierduinafzettingen op een nog onbekende diepte, maar vermoedelijk op ca. 6 tot 8 m mv, afgaande op de diepteligging van een naburige rivierduin met archeologische indicatoren. In de top van rivierduinafzettingen kunnen archeologische resten uit het Laat-Mesolithicum en Neolithicum worden verwacht. Deze zullen hoofdzakelijk bestaan uit een vondststrooiing van vuursteen, houtskool, bot, aardewerk of houten gebruiksvoorwerpen. De rivierduinafzettingen in het noordwestelijk deel kunnen bedekt zijn met een laag komklei die is afgezet door de Merwede (Formatie van Echteld), en eventueel hieronder nog een laag veen (Hollandveen Laagpakket, Formatie van Nieuwkoop). Het is ook mogelijk dat de rivierduin slechts bedekt is met een laag klei of een antropogene laag die verband houdt met aanleg van de woonwijk. In het zuidoostelijk deel van het plangebied wordt een laag komklei met hieronder een pakket (bos)veen verwacht van meerdere meters dik. Voor deze lagen geldt een lage trefkans voor archeologische resten uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe tijd, gerelateerd aan de ontginning van de komvlakte. Deze resten kunnen bestaan uit ophogingspakketten en afvalkuilen. Niet uitgesloten is echter dat ook hier een rivierduin of een uitloper van de reeds bekende rivierduin ligt. Gelet op de verwachte hoge grondwaterstand kunnen organische resten die voorkomen op een diepte van meer dan circa 80 cm mv goed geconserveerd zijn. Anorganische vondsten kunnen ook goed geconserveerd zijn mits ze buiten het bereik van moderne bodemverstorende activiteiten zijn gebleven. Het booronderzoek heeft uitgewezen dat slechts sprake is van kleine, lage rivierduinen of de flanken daarvan, die onder vochtige omstandigheden zijn ontstaan. Ook de komafzettingen die hierboven liggen, waren ongeschikt voor gebruik door de mens. Op basis hiervan geldt voor het plangebied een lage verwachting voor alle archeologische periodes.

328 Hoewel niet het doel van een verkennend booronderzoek, kunnen er toch archeologische indicatoren worden aangetroffen. Indien deze worden aangetroffen, dan gelden tevens de volgende vragen: wat is de verticale en horizontale ligging van de aangetroffen indicatoren, wat is de datering en wat is de invloed van deze vondsten op de archeologische verwachting van het plangebied? Er zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen. In hoeverre worden eventueel aanwezige archeologische waarden bedreigd door de voorgenomen bodemverstorende werkzaamheden? Naar verwachting worden geen archeologische waarden bedreigd door de voorgenomen bodemverstorende werkzaamheden. Dit geldt zowel voor de geplande graafwerkzaamheden als voor het aanbrengen of verwijderen van heipalen Aanbevelingen Tijdens het onderzoek is geconstateerd dat het plangebied een lage archeologische verwachting heeft. Op basis van de resultaten van het inventariserend veldonderzoek wordt geadviseerd om geen vervolgonderzoek uit te laten voeren. Bovenstaand advies dient gecontroleerd en beoordeeld te worden door de bevoegde overheid, in dit geval de Gemeente Sliedrecht. Deze zal vervolgens een besluit nemen inzake de te volgen procedure. IDDS Archeologie wil meegeven dat voordat dit besluit genomen is, er niet begonnen kan worden met bodemverstorende activiteiten of activiteiten die voorbereiden op bodemverstoringen. Het uitgevoerde onderzoek is op zorgvuldige wijze verricht volgens de algemeen gebruikelijke inzichten en methoden. Het archeologisch onderzoek is erop gericht om de kans op het onverwacht aantreffen dan wel het ongezien vernietigen van archeologische waarden bij bouwwerkzaamheden in het plangebied te verkleinen. Aangezien het onderzoek is uitgevoerd door middel van een steekproef kan echter, op basis van de onderzoeksresultaten, de aan- of afwezigheid van eventuele archeologische waarden niet gegarandeerd worden. Wij wijzen u er graag op dat indien archeologische waarden worden aangetroffen deze conform de Monumentenwet 1988, artikel 53, bij de minister voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gemeld dienen te worden. Dit kan door het invullen van het vondstmeldingsformulier op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ( of door contact op te nemen met de InfoDesk (info@cultureelerfgoed.nl).

329 Geraadpleegde bronnen ANWB, 2005: ANWB Topografische Atlas Zuid-Holland 1:25.000, Den Haag. Bouter, H.E./ A.M.H.C. Koekkelkoren, 2015: Archeologisch bureauonderzoek: Staatsliedenbuurt, Sliedrecht, gemeente Sliedrecht, Noordwijk (IDDS Archeologie rapport 1785). Centraal College van Deskundigen, 2010: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.2, Gouda. Koekkelkoren, A.M.H.C., 2015: Plan van aanpak. Staatsliedenbuurt in Sliedrecht, gemeente Sliedrecht, Noordwijk (Intern rapport, IDDS Archeologie). SIKB, 2008: Archeologische standaard boorbeschrijving, Archeologie Leidraad, Gouda. Websites ahn.maps.arcgis.com watwaswaar.nl

330 Lijst van afkortingen en begrippen Afkortingen Archis AMK CHS GPS IKAW KNA mv NAP PvA RCE Archeologisch Informatie Systeem Archeologische Monumenten Kaart Cultuurhistorische Hoofdstructuur Global Positioning System Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie maaiveld (het landoppervlak) Normaal Amsterdams Peil Plan van Aanpak Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Verklarende woordenlijst antropogeen door menselijke activiteit veroorzaakt of gemaakt cope-ontginning Ontginning van een gebied met een contract, men kreeg toestemming van een landheer om een bepaald gebied te ontginnen. Zo'n contract heet cope. donk Het boven een holoceen landschap uitstekende deel van een zandheuvel, meestal van een rivierduin. Edelmanboor een handboor voor bodemonderzoek horizont kenmerkende laag binnen de bodemvorming humeus organische stoffen bevattend; bestaande uit resten van planten en dieren in de bodem komvlakte laaggelegen gebied dat onder natuurlijke omstandigheden bij hoogwater wordt overstroomd door een rivier en waar klei wordt afgezet stroomgordel het geheel van stroombed en oeverwalafzettingen van een rivier

331

332

333 Bijlage 3: Periodentabel

334 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 01 Datum: X: ,16 Y: ,62 Hoogte (m NAP): -0,58 Boring: 02 Datum: X: ,13 Y: ,28 Hoogte (m NAP): -0,65 Boring: 03 Datum: X: ,73 Y: ,86 Hoogte (m NAP): -0, tuin Klei, zwak zandig, matig humeus, zwak wortelhoudend, donkerbruin Zand, matig fijn, matig siltig, zwak baksteenhoudend, brokken klei, bruin Zand, matig fijn, matig siltig, donkergrijs Klei, zwak siltig, grijs, matig vast Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, resten planten, donkerbruin Klei, sterk siltig, grijs, schelp of bot tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond, ingestoven zand Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, zwak baksteenhoudend, zwak puinhoudend, beige Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, zwak baksteenhoudend, zwak puinhoudend, grijs Klei, matig siltig, zwak houthoudend, grijs Veen, mineraalarm, sterk houthoudend, donkerbruin tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand Zand, matig fijn, matig siltig, grijs Klei, matig siltig, grijs, vermengd met zand van boven,vermoedelijk tijdens boren Veen, mineraalarm, resten planten, donkerbruin, aan de basis kleiig Veen, zwak kleiïg, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, sterk siltig, zwak humeus, zwak houthoudend, resten planten, bruingrijs, slap, soms niet humeus Klei, sterk siltig, zwak humeus, resten planten, grijsbruin Klei, matig siltig, zwak humeus, matig houthoudend, resten planten, bruingrijs Klei, sterk siltig, resten planten, lenzen zand, grijs, breekt op laagjes met beetje plantenresten en zand Klei, sterk siltig, sterk houthoudend, grijs Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, sterk siltig, zwak humeus, resten planten, grijs, soms humeus Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, lagen van diverse centimeters, veenlagen Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, fijne dunne donkere laagjes Klei, matig siltig, laagjes schelpen, grijs, zeer fijn gelaagd, zandlagen 750 Klei, matig siltig, resten planten, grijs, soms humeus Klei, matig siltig, resten schelpen, resten planten, grijs, liep deels uit de boor, mogelijk zandig vanwege weerstand Projectcode:

335 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 04 Datum: X: ,90 Y: ,21 Hoogte (m NAP): -0,68 Boring: 05 Datum: X: ,29 Y: ,67 Hoogte (m NAP): -0,78 Boring: 06 Datum: X: ,22 Y: ,87 Hoogte (m NAP): -0, klinker Zand, matig fijn, matig siltig, beigegrijs, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, bruin, roestvlekken: weinig, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, beige Zand, matig fijn, matig siltig, donkergrijs Klei, matig siltig, grijs Veen, mineraalarm, donkerbruin tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond Klei, zwak zandig, lichtbruin, roestvlekken: weinig Zand, matig fijn, matig siltig, grijs Klei, matig siltig, grijs Veen, mineraalarm, matig houthoudend, donkerbruin tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond Klei, zwak siltig, grijs, aan de top zandig Veen, mineraalarm, resten planten, zwak houthoudend, donkerbruin Veen, zwak kleiïg, zwak houthoudend, zwak plantenhoudend, donker grijsbruin Klei, sterk siltig, sterk houthoudend, resten planten, grijs Veen, zwak kleiïg, matig houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, resten planten, zwak houthoudend, grijs, zeer slap Klei, sterk siltig, grijs Klei, matig siltig, resten planten, grijs, zeer slap Veen, mineraalarm, resten planten, donkerbruin, met kleiige lagen Klei, matig siltig, resten planten, zwak houthoudend, grijs, zeer slap Veen, zwak kleiïg, resten planten, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, grijsbruin, zwak gelaagd Veen, mineraalarm, matig houthoudend, donkerbruin, soms kleiig Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, bruingrijs, zeer slap Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak houthoudend, resten planten, bruingrijs, met venige lagen, soms vage fijne lagen Veen, mineraalarm, resten planten, donkerbruin Zand, matig fijn, matig siltig, resten planten, grijs, boring gestaakt op zand Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, bruin, soms venig Zand, matig fijn, matig siltig, grijs, kleilagen Projectcode:

336 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 07 Datum: X: ,74 Y: ,96 Hoogte (m NAP): -0,53 Boring: 08 Datum: X: ,33 Y: ,92 Hoogte (m NAP): -0,63 Boring: 09 Datum: X: ,37 Y: ,25 Hoogte (m NAP): -0, tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, oranjebruin Zand, matig fijn, matig siltig, grijs Klei, matig siltig, grijs, aan de top humeus Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, zwak humeus, bruingrijs, zeer slap Klei, matig siltig, resten planten, grijs, zeer slap tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, donkergrijs, omgewerkte grond Klei, matig siltig, grijs, matig vast, roestvlekken: spoor Veen, zwak kleiïg, donkerbruin, weinig tot geen plantenresten Klei, sterk siltig, zwak humeus, bruingrijs, zeer slap weinig tot geen plantenresten tegel Zand, matig fijn, matig siltig, bruinbeige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, donkergrijs, aan de top kleiig Klei, matig siltig, grijs, matig vast Veen, mineraalarm, donkerbruin Veen, mineraalarm, resten planten, zwak houthoudend, donkerbruin, aan de basis kleiig Klei, matig siltig, grijs, matig slap Klei, sterk siltig, laagjes zand, grijs, zeer fijn gelaagd, detrituslagen 400 Klei, sterk siltig, laagjes planten, grijs, slap, laagjes verschillen in dikte van mm tot cm. onderin wat venige lagen Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, zwak wortelhoudend, zwak houthoudend, grijsbruin, zeer slap, veenlagen Klei, sterk siltig, zwak houthoudend, grijs, zeer slap Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, veel fijne humeuze laagjes Klei, matig siltig, laagjes planten, laagjes veen, grijs, soms wat humeuzer Klei, matig siltig, matig schelphoudend, grijs, stuk hout van 10 cm op 780 cm, zandlagen Projectcode:

337 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 10 Datum: X: ,84 Y: ,20 Hoogte (m NAP): -1,28 Boring: 11 Datum: X: ,14 Y: ,18 Hoogte (m NAP): -0,83 Boring: 12 Datum: X: ,07 Y: ,38 Hoogte (m NAP): -1, tegel Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, bruin, ijzerconcreties: veel Klei, matig siltig, grijs, matig vast Veen, mineraalarm, sterk houthoudend, donkerbruin Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin, aan de basis kleiig tegel Zand, matig fijn, matig siltig, grijs, straatzand, opgebrachte grond Klei, matig siltig, zwak humeus, bruin, roestvlekken: spoor Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, bruin, omgewerkte grond Zand, matig fijn, matig siltig, grijs Klei, matig siltig, zwak humeus, donker grijsbruin Klei, matig siltig, grijs Veen, mineraalarm, matig houthoudend, donkerbruin, volledig hout tussen 330en 360 cm, bosveen tegel Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak baksteenhoudend, zwak puinhoudend, bruin, omgewerkte grond Klei, matig siltig, sporen baksteen, grijs Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, matig wortelhoudend, donkerbruin, onderin meer hout en bovenin meer worteltjes en spagnum Klei, sterk siltig, resten planten, zwak houthoudend, grijs Klei, sterk siltig, zwak humeus, resten planten, bruingrijs, zeer slap Veen, sterk kleiïg, resten planten, zwak houthoudend, bruin Veen, sterk kleiïg, resten planten, zwak houthoudend, bruin, kleilagen Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, zwak houthoudend, bruingrijs Klei, sterk siltig, grijs, vage fijne laagjes Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, grijsbruin Klei, matig siltig, resten planten, zwak houthoudend, grijs, bovenin humeuzer, naar onder homogener Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, grijsbruin, slap. soms siltiger en veniger Zand, matig fijn, matig siltig, grijs, weinig in boor aangetroffen. bevat houtjes Projectcode:

338 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 13 Datum: X: ,62 Y: ,32 Hoogte (m NAP): -0,8 Boring: 14 Datum: X: ,28 Y: ,64 Hoogte (m NAP): -0,62 Boring: 15 Datum: X: ,70 Y: ,11 Hoogte (m NAP): -0, tuin Klei, zwak zandig, matig humeus, donkerbruin, tuingrond Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, zwak puinhoudend, beige Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, zwak baksteenhoudend, zwak puinhoudend, donkergrijs Klei, matig siltig, zwak humeus, donker bruingrijs, matig vast Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin, aan de basis kleiig tegel Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak baksteenhoudend, donkerbruin, top is opgebracht, omgewerkte grond Klei, zwak siltig, grijs, matig vast, roestvlekken: spoor Veen, mineraalarm, donkerbruin, weinig tot geen plantenresten Klei, sterk siltig, resten planten, bruingrijs, zeer slap tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, zwak schelphoudend, donkergrijs, opgebrachte grond Klei, matig siltig, grijs Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, bruingrijs, zeer slap met venige lagen Klei, sterk siltig, grind, grijs, zeer slap Klei, sterk siltig, zwak humeus, resten planten, grijsbruin, zeer slap Klei, sterk siltig, sterk houthoudend, resten planten, grijs, zeer slap Veen, mineraalarm, resten planten, donkerbruin, rietveen Klei, sterk siltig, grijs, vage laagjes, veenlagen Klei, matig siltig, resten planten, zwak houthoudend, grijs, zeer slap en soms humeus Veen, mineraalarm, matig houthoudend, donkerbruin, rietveen Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, grijsbruin Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, sterk siltig, zwak humeus, resten planten, bruingrijs Veen, sterk zandig, donkerbruin Zand, matig fijn, matig siltig, grijs, in de guts sterk vermengd met slappe klei, kalkloos Projectcode:

339 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 16 Datum: X: ,61 Y: ,22 Hoogte (m NAP): -0,81 Boring: 17 Datum: X: ,54 Y: ,42 Hoogte (m NAP): -0,68 Boring: 18 Datum: X: ,93 Y: ,89 Hoogte (m NAP): -0, tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond tuin Klei, matig zandig, matig humeus, donkerbruin, tuingrond Klei, zwak zandig, beige tegel Klei, zwak zandig, matig humeus, bruin, opgebrachte grond Klei, matig siltig, grijs, matig vast Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, sterk siltig, resten planten, zwak houthoudend, grijs, venige niveaus, slap Klei, matig siltig, grijs Klei, matig siltig, matig humeus, resten planten, donker grijsbruin Veen, mineraalarm Zand, matig fijn, matig siltig, zwak baksteenhoudend, zwak puinhoudend, brokken klei, bruinbeige, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, grijs, opgebrachte grond Klei, matig siltig, grijs, roestvlekken: spoor Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin, aan de top amorf Klei, matig siltig, zwak houthoudend, resten planten, bruingrijs, zeer fijne lagen detrituslaagjes Veen, zwak kleiïg, bruin Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, grijs, zeer fijne donkerdere laagjes, zeer slap Veen, zwak kleiïg, resten planten, zwak houthoudend, bruin, kleien veengehalte varieert Klei, sterk siltig, laagjes planten, grijs, fijne laagjes, onderin minder, detrituslagen Klei, matig siltig, laagjes zand, resten planten, grijs, zeer slap, detrituslagen Klei, matig siltig, resten planten, bruingrijs, zeer slap Klei, matig siltig, grijs, zandlagen Zand, matig fijn, matig siltig, resten planten, grijs, kleiige delen erin. boring gestaakt in zandlaag Projectcode:

340 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 19 Datum: X: ,31 Y: ,35 Hoogte (m NAP): -0,55 Boring: 20 Datum: X: ,70 Y: ,81 Hoogte (m NAP): -0,84 Boring: 21 Datum: X: ,87 Y: ,53 Hoogte (m NAP): -1, tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, grijs, omgewerkte grond Veen, mineraalarm, matig houthoudend, donkerbruin tegel Zand, matig fijn, matig siltig, zwak puinhoudend, brokken klei, beige, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, zwak puinhoudend, brokken klei, grijs, omgewerkte grond Klei, matig siltig, grijs tuin Klei, zwak zandig, matig humeus, donkerbruin Klei, matig siltig, grijs, roestvlekken: weinig Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, sterk siltig, grijs, zeer slap Veen, mineraalarm, sterk houthoudend, donkerbruin Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, zeer slap Klei, sterk siltig, zwak humeus, resten planten, sterk houthoudend, grijsbruin, zeer slap Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin, op 180 cm gestaakt op leiding, boring een meter verplaatst. zelfde opbouw dus doorbeschreven alsdezelfde boring Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, zeer slap Klei, sterk siltig, zwak houthoudend, resten planten, grijs, zeer slap Klei, sterk siltig, sterk houthoudend, resten planten, grijs, zeer slap Klei, matig siltig, zwak houthoudend, bruingrijs, soms wat venige lagen. rond 730 cm een enkel flinterdun zandlaagje Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, zeer slap Veen, zwak kleiïg, donkerbruin, kleilagen Veen, zwak kleiïg, resten planten, bruin Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, grijsbruin, fijne laagjes Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak houthoudend, laagjes planten, bruingrijs, veenlagen Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, bruingrijs, kalkloos Projectcode:

341 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 22 Datum: X: ,46 Y: ,73 Hoogte (m NAP): -0,72 Boring: 23 Datum: X: ,41 Y: ,59 Hoogte (m NAP): -0,66 Boring: 24 Datum: X: ,40 Y: ,93 Hoogte (m NAP): -0, tegel Zand, matig fijn, matig siltig, zwak baksteenhoudend, zwak puinhoudend, brokken klei, beige, straatzand, opgebrachte grond Klei, matig siltig, grijs Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin tegel Zand, matig fijn, matig siltig, zwak baksteenhoudend, grijsbeige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, matig grindhoudend, brokken klei, bruin, omgewerkte grond Zand, matig fijn, matig siltig, matig grindhoudend, donkergrijs, omgewerkte grond Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, grijsbruin tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, donkerbruin, opgebrachte grond Klei, matig siltig, grijs, matig vast Veen, mineraalarm, matig houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak houthoudend, resten planten, bruingrijs Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin, soms wat kleiige laagjes, geleidelijk, bosveen Klei, sterk siltig, resten planten, bruingrijs, zeer slap vage laagjes Veen, mineraalarm, matig houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, laagjes veen, laagjes detritus, grijs, sterk gelaagd onderin minder zand, zandlagen Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin, soms wat kleiige laagjes, geleidelijk, kleilagen, bosveen Klei, matig siltig, resten planten, grijs, fijne donkere laagjes, naar beneden homogener, geleidelijk Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, sporen schelpen, bruingrijs Zand, matig fijn, matig siltig, zwak schelphoudend, grijs, veenlagen, kalkrijk Klei, matig siltig, laagjes zand, grijs, fijne laagjes, detrituslagen Klei, matig siltig, grijs, vrij homogeen Projectcode:

342 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 25 Datum: X: ,10 Y: ,84 Hoogte (m NAP): -0,84 Boring: 26 Datum: X: ,17 Y: ,85 Hoogte (m NAP): -0,58 Boring: 27 Datum: X: ,56 Y: ,73 Hoogte (m NAP): -0, tegel Zand, matig fijn, matig siltig, sporen baksteen, beige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, sporen baksteen, grijs, straatzand, opgebrachte grond Klei, matig siltig, grijs, aan de top humeus tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, zwak schelphoudend, brokken klei, grijs, omgewerkte grond Klei, matig siltig, grijs, matig vast Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin gras Klei, zwak zandig, zwak humeus, bruin, roestvlekken: weinig Klei, matig siltig, grijs Veen, mineraalarm, donkerbruin, licht veraard Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, sterk siltig, grijs, zeer slap, veenlagen Klei, matig siltig, resten planten, grijs, dunne laagjes, veenlagen, veenmosveen Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, slap Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, resten planten, grijs, fijne laagjes humeus etc Klei, sterk siltig, zwak humeus, zwak houthoudend, resten planten, grijsbruin Klei, sterk siltig, resten planten, grijs Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, vage laagjes Klei, sterk siltig, grijs, met zeer fijne laagjes zand en detritus Klei, sterk siltig, grijs, vage humeuze lagen Projectcode:

343 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 28 Datum: X: ,93 Y: ,78 Hoogte (m NAP): -0,7 Boring: 29 Datum: X: ,87 Y: ,98 Hoogte (m NAP): -0,52 Boring: 30 Datum: X: ,87 Y: ,36 Hoogte (m NAP): -0, tuin Zand, matig fijn, matig siltig, sterk humeus, donker tuin Klei, matig siltig, zwak humeus, bruin, bouwvoor 0-57 tegel Zand, matig fijn, matig siltig, grijs, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, beige Zand, matig fijn, matig siltig, grijs Klei, matig siltig, grijs, vast Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, zwak plantenhoudend, donkerbruin Zand, matig fijn, matig siltig Klei, zwak siltig, grijs Veen, mineraalarm, donkerbruin, aan de basis kleiig Klei, matig siltig, zwak humeus, grijsbruin Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin, top licht veraard Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, zeer slap Klei, sterk siltig, laagjes zand, grijs, siltgehalte varieert. zeer fijne lagen, detrituslagen 350 Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, bruingrijs, zeer fijn gelaagd. tussen 5 en 6 m meer dikke humeuze lagen Klei, sterk siltig, laagjes planten, grijs, fijne vage laagjes Klei, sterk siltig, grijs, vrij homogeen met weinig laagjes Klei, matig siltig, grijs, zandlagen Zand, matig fijn, sterk siltig, grijs, met kleilaagjes? Klei, sterk siltig, matig schelphoudend, grijs, brokjes intacte schelpen Projectcode:

344 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 31 Datum: X: ,64 Y: ,90 Hoogte (m NAP): -1,15 Boring: 32 Datum: X: ,02 Y: ,36 Hoogte (m NAP): -0,88 Boring: 33 Datum: X: ,40 Y: ,83 Hoogte (m NAP): -1, tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, betonen plaat op 20cm, opgebrachte grond Klei, zwak siltig, grijs, matig vast Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, zwak wortelhoudend, donkerbruin tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, lichtbruin, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, zwak schelphoudend, grijs, omgewerkte grond tegel Zand, matig fijn, matig siltig, matig puinhoudend, zwak roesthoudend, donkergrijs Klei, matig siltig, grijs, aan de basis humeus Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin, met kleiige delen Klei, matig siltig, sterk houthoudend, grijs Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak houthoudend, resten planten, grijsbruin Veen, mineraalarm, resten planten, zwak houthoudend, donkerbruin, kleilagen Veen, zwak kleiïg, donker bruingrijs Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak houthoudend, donker grijsbruin, zeer slap Klei, matig siltig, grijs, zeer slap Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin, kleilagen Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak riethoudend, resten planten, grijsbruin Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, sterk siltig, zwak humeus, bruingrijs, fijne lagen humeuzig en onderin plantenresten Klei, matig siltig, resten planten, grijs, slap Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, fijne vage laagjes Klei, matig siltig, resten planten, grijs, slap fijne laagjes zandige detritus, detrituslagen Projectcode:

345 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 34 Datum: X: ,79 Y: ,29 Hoogte (m NAP): -0,69 Boring: 35 Datum: X: ,34 Y: ,02 Hoogte (m NAP): -0,81 Boring: 36 Datum: X: ,72 Y: ,49 Hoogte (m NAP): -0, tegel Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, beige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, zwak grindhoudend, brokken klei, grijs Klei, matig siltig, zwak humeus, bruingrijs Veen, mineraalarm, donkerbruin tegel Zand, matig fijn, matig siltig, beige, straatzand, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, bruin, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, brokken klei, donkergrijs Klei, matig siltig, donkergrijs, gevlekt zwart Veen, mineraalarm, resten hout, donkerbruin, geleidelijk tuin Zand, matig fijn, matig siltig, sterk humeus, donkerbruin, tuingrond, opgebrachte grond Klei, zwak zandig, bruin, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, grijsbruin Zand, matig fijn, matig siltig, grijs Klei, zwak siltig, grijs, matig vast Veen, mineraalarm, resten hout, donkerbruin, bosveen Veen, mineraalarm, donkerbruin, rietveen Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, bruingrijs Klei, sterk siltig, zwak houthoudend, resten planten, grijs, matig slap Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, bruingrijs, lagen van diverse decimeter, veenlagen Klei, sterk siltig, zwak humeus, resten planten, zwak houthoudend, bruingrijs Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, zwak houthoudend, bruingrijs, soms kleiiger en soms veniger Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, grijsbruin, zeer fijn gelaagd, veenlagen Klei, sterk siltig, zwak humeus, matig houthoudend, bruin Klei, matig siltig, resten planten, zwak houthoudend, grijs, soms humeus. onderin vrij homogeen Klei, matig siltig, resten planten, grijs, zeer slap Klei, matig siltig, resten planten, grijs, zeer slap Veen, mineraalarm, resten hout, donkerbruin, bosveen Projectcode:

346 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 37 Datum: X: ,11 Y: ,95 Hoogte (m NAP): -0,57 Boring: 38 Datum: X: ,49 Y: ,41 Hoogte (m NAP): -0,81 Boring: 39 Datum: X: ,88 Y: ,87 Hoogte (m NAP): -0, tuin Zand, matig fijn, matig siltig, sterk humeus, donkerbruin, ttuingrond Klei, matig zandig, zwak humeus, zwak baksteenhoudend, zwak plastichoudend, bruin, omgewerkte grond Zand, matig fijn, matig siltig, beige Volledig hout, geel Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak houthoudend, donker grijsbruin Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, donker grijsbruin, matig vast Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin gras Klei, zwak zandig, matig humeus, donkerbruin, bouwvoor Klei, zwak zandig, bruin Zand, matig fijn, matig siltig, beige Zand, matig fijn, matig siltig, grijs Klei, zwak zandig, zwak humeus, resten planten, bruingrijs Klei, matig siltig, grijs, matig vast Veen, mineraalarm, matig houthoudend, donkerbruin, rul Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, bruingrijs, slap tuin Klei, zwak zandig, matig humeus, donkerbruin, tuingrond Klei, zwak zandig, zwak humeus, bruin, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, beige, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, zwak schelphoudend, grijs Klei, sterk siltig, zwak humeus, resten planten, grijsbruin Veen, mineraalarm, donkerbruin Veen, zwak kleiïg, matig houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, zwak houthoudend, resten planten, bruingrijs, aan de basis humeus Klei, matig siltig, zwak humeus, zwak houthoudend, grijsbruin, zeer slap soms venig, aan de top kleiig Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, sterk siltig, zwak humeus, zwak houthoudend, resten planten, bruingrijs, zeer slap zwak gelaagd Veen, mineraalarm, sterk houthoudend, donkerbruin Klei, matig siltig, resten planten, grijs Klei, sterk siltig, resten planten, grijs, fijne laagjes, zeer slap Klei, sterk siltig, grijs, slap Klei, sterk siltig, grijs, fijne laagjes, zandlagen Klei, sterk siltig, grijs Klei, sterk siltig, grijs, slap, zandlagen Projectcode:

347 Bijlage 4: Boorprofielen Boring: 40 Datum: X: ,26 Y: ,33 Hoogte (m NAP): -0, tuin Klei, zwak zandig, matig humeus, donkerbruin, tuingrond Klei, zwak zandig, bruin, opgebrachte grond Zand, matig fijn, matig siltig, beige Zand, matig fijn, matig siltig, grijs Klei, matig siltig, grijs, aan de top humeus Veen, mineraalarm, zwak houthoudend, donkerbruin Klei, sterk siltig, resten planten, bruingrijs, zeer slap Klei, sterk siltig, zwak humeus, resten planten, zwak houthoudend, bruingrijs, zeer slap Klei, sterk siltig, matig houthoudend, bruingrijs, zeer slap vage laagjes Klei, sterk siltig, resten planten, bruingrijs, zeer slap vage laagjes gebroken klei Projectcode:

348 Legenda (conform NEN 5104) grind klei geur Grind, siltig Klei, zwak siltig geen geur zwakke geur Grind, zwak zandig Klei, matig siltig matige geur sterke geur Grind, matig zandig Klei, sterk siltig uiterste geur Grind, sterk zandig Klei, uiterst siltig olie geen olie-water reactie zwakke olie-water reactie Grind, uiterst zandig Klei, zwak zandig matige olie-water reactie sterke olie-water reactie Klei, matig zandig uiterste olie-water reactie zand Zand, kleiïg Klei, sterk zandig p.i.d.-waarde >0 >1 Zand, zwak siltig Zand, matig siltig leem Leem, zwak zandig >10 >100 >1000 >10000 Zand, sterk siltig Leem, sterk zandig monsters Zand, uiterst siltig geroerd monster overige toevoegingen ongeroerd monster veen Veen, mineraalarm zwak humeus matig humeus volumering overig bijzonder bestanddeel Veen, zwak kleiïg sterk humeus Gemiddeld hoogste grondwaterstand grondwaterstand Veen, sterk kleiïg zwak grindig Gemiddeld laagste grondwaterstand slib Veen, zwak zandig matig grindig water Veen, sterk zandig sterk grindig

349 Legenda afkortingen Archeologische Boorbeschrijving (conform ASB 2008) Percentages en Mediaan Klasse Zandmediaan Uiterst fijn µm Zeer fijn µm Matig fijn µm Matig grof µm Zeer grof µm Uiterst grof µm Nieuwvormingen (1=spoor, 2=weinig, 3=veel) Afkorting Nieuwvormingen FEC IJzerconcreties FFC Fosfaatconcreties FOV Fosfaatvlekken MNC Mangaanconcreties ROV Roestvlekken VIV Vivianiet VKZ Verkiezeling ZAV Zandverkittingen Bodemkundige interpretaties Code Bodemkundige interpretaties BOD Bodem BOV Bouwvoor ESG Esgrond GLE Gleyhorizont HIN Humusinspoeling INH Inspoelingshorizont KAT Katteklei KBR Klei, brokkelig LOO Loodzand MOE Moedermateriaal OMG Omgewerkte grond OPG Opgebrachte grond OXR Oxidatie-reductiegrens POD Podzol RYP Gerijpt TKL Top kalkloos TRP Terpaarde UIT Uitspoelingshorizont VEN Vegetatieniveau VNG Gelaagd vegetatieniveau VRG Vergraven Bodemhorizont Code Bodemhorizont Omschrijving BHA A-horizont Minerale bovengrond BHAB AB-horizont Overgangshorizont BHAC AC-horizont Overgangshorizont BHAE AE-horizont Overgangshorizont BHB B-horizont Inspoelingshorizont BHBC BH-horizont Overgangshorizont BHC C-horizont Uitgangsmateriaal BHE E-horizont Uitspoelingshorizont BHEB EB-horizont Overgangshorizont BHO O-horizont Strooisellaag BHR R-horizont Vast gesteente Sedimentaire karakteristiek, laaggrens Afkorting Afmeting Klasse overgangszone BDI 3,0 - < 10,0 cm Basis diffuus BGE 0,3 - < 3,0 cm Basis geleidelijk BSE < 0,3 cm Basis scherp Kalkgehalte Code Kalkgehalte CA1 Kalkloos CA2 Kalkarm CA3 kalkrijk Archeologische indicatoren (1=spoor, 2=weinig, 3=veel) Code Omschrijving AWF Aardewerkfragmenten BST Baksteen GLS Glas HKB Houtskoolbrokken HKS Houtskoolspikkels MXX Metaal OXBO Onverbrand bot OXBV Verbrand bot SGK Gebroken kwarts SLA Slakken/sintels SVU Vuursteen SXX Natuursteen VKL Verbrande klei VSR Visresten

350 Bijlage 9 Watertoets (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

351 NOTITIE WATERTOETS Project Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt Plaats Sliedrecht Opdrachtgever Wissing B.V. Contactpersoon De heer P. Kalsbeek Werknummer 1502H040 Datum 19 januari 2016 Aanleiding Het voornemen is om de woonwijk Staatsliedenbuurt in Sliedrecht te herstructureren. In totaal zijn 540 woningen in deze wijk aanwezig, waarvan 428 huurwoningen zijn. Het plangebied van het bestemmingsplan beperkt zich tot de woningblokken gelegen tussen De Savornin Lohmanlaan en de Talmastraat. In dit gebied worden 215 woningen gesloopt en worden er ongeveer 160 teruggebouwd. Dit betekent dat het woningaantal in de woonwijk met 55 woningen afneemt. Om de herstructurering mogelijk te maken wordt het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt voor Wissing opgesteld. In de onderstaande afbeelding is een uitsnede van de verbeelding weergegeven. Afbeelding 1: Uitsnede verbeelding bestemmingsplan Staatsliedenbuurt (d.d. 21 juli 2015). Notitie - Watertoets Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

352 Wettelijk kader De gemeente Sliedrecht valt onder het Waterschap Rivierenland. Hieronder is het beleid van het Waterschap Rivierenland beschreven. Beleid Waterschap Rivierenland Met ingang van 27 november 2015 is het Waterbeheerplan Koers houden, kansen benutten bepalend voor het waterbeleid binnen het Waterschap Rivierenland. Dit plan gaat over het waterbeheer in het hele rivierengebied en het omvat alle watertaken van het Waterschap: waterkeringen, waterkwantiteit, waterkwaliteit en waterketen. Daarnaast beschikt het Waterschap Rivierenland over een verordening: de Keur voor waterkeringen en wateren. Hierin staan de geboden en verboden die betrekking hebben op watergangen en waterkeringen. Voor het uitvoeren van werkzaamheden kan een vergunning nodig zijn. De werkzaamheden in of nabij de watergangen en waterkeringen worden getoetst aan de beleidsregels. Onderzoek In het kader van voorliggend bestemmingsplan is de digitale watertoets van Waterschap Rivierenland doorlopen. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de voor het plan relevante waterhuishoudkundige uitgangspunten en randvoorwaarden van Waterschap Rivierenland zoals die uit de digitale watertoets naar voren zijn gekomen. Veiligheid In het plangebied is geen kern en beschermingszone van een waterkering gelegen. Grondwater Het plangebied wordt gekenmerkt door een bepaalde grondwaterstand. De drooglegging van het gebied is hiervoor medebepalend. Drooglegging is de maat waarop het maaiveld, het straatniveau of het bouwpeil boven het oppervlaktewaterpeil ligt. Doorgaans geldt voor het maaiveld een drooglegging van 0,70 meter, voor het straatpeil een drooglegging van 1 meter en voor het bouwpeil een drooglegging van 1,3 meter. Voldoende drooglegging is nodig om grondwateroverlast te voorkomen. In gebieden waar grondwateroverlast bekend is of gebieden met hoge grondwaterstanden adviseren wij om hier nader onderzoek naar te doen. Bij hoge rivierwaterstanden kunnen gebieden gelegen nabij de rivieren overlast ondervinden van kwel. Eventuele maatregelen zijn het ophogen van het maaiveld of kruipruimteloos bouwen. Waterberging Het plangebied - gelegen in het stedelijk gebied van Sliedrecht - is voor het overgrote deel verhard door de aanwezige bebouwing, bestrating en een groot deel van de aanwezige tuinen. Er zijn geen openbare groen-/waterstructuren aanwezig binnen de wijk. In de toekomstige situatie - zoals deze door voorliggend plan mogelijk wordt gemaakt - is wel een (nieuwe) groenstructuur opgenomen die de bestemming Groen krijgt. In het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt is in paragraaf aangegeven dat vanwege de herstructurering het verhard oppervlak toeneemt met 90 m 2. Voor deze toename dient watercompensatie plaats te vinden. Aangezien in het plangebied geen oppervlaktewater aanwezig waardoor watercompensatie beperkt is. Notitie - Watertoets Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

353 Geadviseerd wordt om bij de uitwerking van de inrichting er voor te zorgen dat de hoeveelheid verhard oppervlak ten opzichte van de bestaande situatie niet toeneemt. In dat geval is watercompensatie niet aan de orde. Dit kan bijvoorbeeld door meer groen in te zetten en het toepassen van halfverhardingen. Watergangen Binnen het plangebied ligt geen (beschermingszone van een) A-watergang of B-watergang. Waterkwaliteit Bij de herstructurering van de woonwijk is er de kans het rioolsysteem zodanig aan te passen dat hemelwater wordt afgekoppeld. Het uitgangspunt is dat er minimaal tot aan de erfgrens een gescheiden stelsel wordt aangelegd. Riolering en zuiveringswerken Het rioolstelsel valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente Sliedrecht. Hemelwater en drainagewater mogen nergens in de gemeente samen met vuilwater aangeboden worden, maar dienen altijd gescheiden te worden. In eerste instantie dient dit op eigen terrein te worden opgelost, met de gemeente zal hierover afstemming plaats moeten hebben. In het plangebied ligt geen rioolwaterpersleiding van het waterschap. Conclusie Uit de digitale watertoets van Waterschap Rivierenland komt naar voren dat een normale watertoetsprocedure moet worden doorlopen. Dit betekent dat er nader overleg plaats moet hebben met Waterschap Rivierenland over de hiervoor genoemde uitgangspunten. Het waterschap zal daarom nader worden betrokken bij de bestemmingsplanprocedure. Hiertoe zal voorliggende waterparagraaf informeel aan de accountmananger van het waterschap worden voorgelegd voor advies. PM invoegen advies van het Waterschap Rivierenland Notitie - Watertoets Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt 1502H040 / 19 januari

354 Bijlage 10 en 10A Flora en fauna quickscan, Flora en fauna vervolgonderzoek (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

355 Flora en fauna quickscan Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Rapportnr N28 Auteur Sander D. Elzerman Opdrachtgever Wissing bv Contactpersoon Dhr. P. Kalsbeek Datum uitgave 8 oktober 2015

356 Quickscan Staatsliedenbuurt Sliedrecht Flora en fauna quickscan Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Aanleiding In verband met de grootschalige omvorming van de Staatsliedenbuurt in Sliedrecht is een verkennend flora en fauna onderzoek uitgevoerd. Het verkennende onderzoek ( quickscan ) maakt onderdeel uit van de planologische procedure om het bestemmingsplan aan te passen. Uit de flora en fauna quickscan moet blijken of vervolgonderzoek nodig is. Dit kan mogelijk leiden tot de aanvraag van een ontheffing op de Flora- en faunawet. Het projectgebied beslaat de woningen tussen de Cort van der Lindenlaan, Doctor Schaepmanstraat, Thorbeckelaan en De Savornin Lohmanlaan (Figuur 1). Er zijn plannen om de woonwijk te herstructureren. Het woningaanbod wordt deels vernieuwd om aan de toekomstige vraag te voldoen. Daarmee kan het op de lange termijn een aantrekkelijke wijk blijven. Binnen dit gebied ligt de nadruk van de quickscan op de woningen die door sloop en nieuwbouw vervangen worden. Voor deze woningen is een planwijziging nodig. De overige woningen worden gerenoveerd. Het gehele project wordt gefaseerd uitgevoerd. Figuur 1. Het projectgebied in Sliedrecht is aangegeven met een rood kader. Methodiek De flora en fauna quickscan bestaat uit een combinatie van een bureauonderzoek en veldbezoek. Verspreidingsgegevens kunnen wijzen op het voorkomen van een bepaalde beschermde plant of dier. De lokale omstandigheden moeten echter wel geschikt zijn wil de soort binnen het projectgebied aangetroffen kunnen worden. Daarom is het projectgebied bezocht door een deskundig ecoloog. Op 8 juli 2015 is het terrein bezocht om een beeld te vormen van de lokale omstandigheden. Elzerman Ecologisch Advies 2

357 Quickscan Staatsliedenbuurt Sliedrecht De inventarisatie richtte zich op de aanwezigheid of potentie van het gebied voor beschermde flora en fauna. De nadruk lag op de soorten waarvoor op basis van art. 75 van de Flora- en faunawet een ontheffing nodig is en soorten waarvan de vaste rust- of verblijfplaats jaarrond beschermd is (Ministerie van LNV, 2009). Het betreffen zgn. Tabel 2 en 3-soorten die vallen onder de zwaarste beschermingsregimes (Ministerie van LNV, 2005). Wanneer werkzaamheden deze soorten (mogelijk) treffen dan is een ontheffing verplicht. Voor soorten opgenomen in Tabel 1 geldt bij ruimtelijke ontwikkelingen een vrijstelling wanneer men de Zorgplicht in acht neemt. De Zorgplicht (artikel 2 Floraen faunawet) is een algemeen geldende fatsoenseis ten aanzien van de omgang met flora en fauna. De weersomstandigheden waren voldoende gunstig om een gedegen indruk te krijgen van het gebied (bewolkingsgraad 6/8-7/8, temp. 18 o C graden, 3Bft westenwind). De (potentiële) functionaliteit van het projectgebied is voor alle beschermde soortgroepen tijdens het veldbezoek beoordeeld. Wet en regelgeving Dit onderzoek richt zich op de beschermde soorten uit de Flora- en faunawet. In beginsel zijn alle in Nederland in het wild levende dieren en planten beschermd. De bescherming wordt vormgegeven door verbodsbepalingen en een Algemene Zorgplicht. Voor bepaalde soorten geldt een vrijstellingsregeling. Uitgangspunt hierbij is dat de werkzaamheden geen afbreuk mogen doen aan de duurzame instandhouding van planten- of dierenpopulaties. Voor soorten die in bijlage IV van de Europese Habitatrichtlijn (Tabel 3) worden genoemd en voor de per Algemene Maatregel van Bestuur (Vrijstellingenbesluit) aangewezen zeldzame en bedreigde soorten (Tabel 3) gelden daarnaast verzwaarde eisen. De aanvragen voor een ontheffing op de Flora- en faunawet worden ingediend en beoordeeld door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland van het Ministerie van Economische Zaken (Ministerie van EZ). Wanneer de wetgeving van de Flora- en faunawet overtreden wordt dan kan een handhaver het werk stilleggen, de activiteiten verbieden, beëindigen en/of een proces-verbaal opmaken. Een overtreding op de Flora- en faunawet wordt gezien als een economisch delict. Het Openbaar Ministerie zal in het geval van een overtreding uiteindelijk het vonnis uitspreken. Algemene Zorgplicht (Art. 2) De Flora- en faunawet richt zich op de bescherming van soorten en niet van individuele dieren. Echter, de intrinsieke waarde van elk individueel dier en plant wordt wel erkend. Mensen mogen hier dus niet onzorgvuldig mee omgaan. Vanuit deze gedachte is de Zorgplicht opgesteld: Een ieder neemt voldoende zorg in acht voor de in het wild levende dieren en planten, alsmede voor hun directe leefomgeving; De zorg, bedoeld in het eerste lid, houdt in ieder geval in dat een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten, nadelige gevolgen voor flora of fauna kunnen worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen achterwege te laten voorzover zulks in redelijkheid kan worden gevergd, dan wel alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of, voorzover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen, deze zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken. De Zorgplicht is een algemene fatsoenseis die voor iedereen geldt. Ontheffing, Soortenstandaard en Ecologisch Werkprotocol Wanneer een beschermde plant of dier getroffen dreigt te worden door de werkzaamheden dan moeten maatregelen genomen worden om dit te voorkomen. Mitigerende maatregelen worden getroffen voordat de werkzaamheden uitgevoerd gaan worden. Op deze manier biedt het de mogelijkheid aan beschermde soorten om uit te wijken wanneer de werkzaamheden van start gaan. Compensatie gebeurt daarentegen achteraf. Als het project op zijn einde loopt of afgerond is worden nieuwe mogelijkheden geboden aan de beschermde soort om zich opnieuw te kunnen vestigen. Gedacht kan worden aan het inmetselen van Gierzwaluwdakpannen bij een nieuwbouwproject. Voor een aantal soorten worden vaak ontheffingen aangevraagd. Het ministerie heeft voor deze soorten Soortenstandaarden ontwikkeld. In deze Soortenstandaarden staan de ecologische aspecten Elzerman Ecologisch Advies 3

358 Quickscan Staatsliedenbuurt Sliedrecht van de betreffende soort en richtlijnen voor degelijk onderzoek. Daarbij wordt een set van standaard mitigerende en compenserende maatregelen beschreven. Een deskundig ecoloog kan beoordelen op welke wijze de maatregelen toegepast kunnen worden bij de specifieke situatie. Welke maatregelen getroffen moeten worden bij het project worden vastgelegd in een Ecologisch Werkprotocol. Dit werkprotocol geeft praktische richtlijnen voor de uitvoering van de maatregelen. Het ecologisch werkprotocol is aanwezig op de plaats van uitvoering en bekend bij alle betrokken partijen. Verbodsbepalingen De bescherming van planten en dieren is gebaseerd op het Nee, tenzij -principe. Dit wil zeggen, dat in principe werkzaamheden of ruimtelijke ontwikkelingen geen negatief effect mogen hebben op beschermde flora en fauna, tenzij dit uitdrukkelijk is toegestaan. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen reguliere werkzaamheden en ruimtelijke ontwikkelingen. Wanneer de activiteiten geen negatief effect hebben op de flora en fauna dan is er geen ontheffing nodig. In veel gevallen is dat echter moeilijk vooraf te bepalen. Daarom is het raadzaam om vooraf het voorkomen van beschermde soorten in kaart te laten brengen. Hiermee wordt niet alleen het voorkomen van een soort binnen het projectgebied bepaald, maar ook de mate van aanwezigheid en daarmee het effect van de activiteiten. De volgende verbodsbepalingen zijn in dit kader van belang: Artikel Verbodsbepaling 8 het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen. 9 het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen. 10 het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, opzettelijk te verontrusten. 11 het is verboden nesten, holen of andere voortplantings of vaste rust of verblijfplaatsen van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren. 12 het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen. Een aantal soorten flora en fauna kent een zwaarder beschermingsregime (Ministerie van LNV, 2005). Deze soorten zijn opgenomen in drie tabellen. Het is mogelijk om voor deze soorten een ontheffing aan te vragen. Of een ontheffing aangevraagd moet worden hangt af van de zeldzaamheid van de soort en impact van de werkzaamheden. In Tabel 1 staan de soorten met het lichtste beschermingsregime. Voor soorten die opgenomen zijn in deze tabel geldt een algemene vrijstelling of ontheffing met lichte toetsing. De vrijstelling geldt voor de volgende werkzaamheden: Bestendig beheer en onderhoud (ook in landbouw en bosbouw); Bestendig gebruik; Ruimtelijke ontwikkeling en inrichting. Vallen de activiteiten onder één van deze noemers dan is de vrijstellingsregeling van de verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet van toepassing. Als geen sprake is van dit type werkzaamheden dan is toch een ontheffingsaanvraag nodig. De Algemene Zorgplicht blijft in alle gevallen wel van kracht. Bij Tabel 2 is sprake van een zwaarder beschermingsregime. Hier dient voor de werkzaamheden, zoals die genoemd zijn bij Tabel 1, te worden gewerkt volgens een Gedragscode. De door het ministerie goedgekeurde gedragscodes hebben een landelijke dekking, maar zijn alleen van toepassing binnen een bepaalde sector, zoals de Waterschappen, gemeentewerken of Bouwsector. Op de website van het ministerie staat een overzicht van de goedgekeurde gedragscodes. De maatregelen uit een gedragscode worden op de specifieke situatie aangepast in de vorm van een Ecologisch Werkprotocol. Alleen indien volgens de gedragscode of een ecologisch werkprotocol Elzerman Ecologisch Advies 4

359 Quickscan Staatsliedenbuurt Sliedrecht gewerkt wordt is een ontheffing niet nodig. Bij alle overige activiteiten moet een ontheffing worden aangevraagd die bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland een lichte toets krijgt. Het zwaarste beschermingsregime kent Tabel 3. In deze tabel staan soorten die op Europees niveau onder druk staan. Het zijn soorten, die genoemd zijn in Bijlage IV van de Habitatrichtlijn en in Bijlage 1 van de Algemene Maatregel van Bestuur. Voor alle ruimtelijke ontwikkelingen en werkzaamheden is het verplicht een ontheffing aan te vragen. Een gedragscode volstaat hier in de meeste gevallen niet. Vogels In de bovengenoemde tabellen zijn vogels niet opgenomen. Alle in Nederland voorkomende vogelsoorten worden in beginsel gelijkwaardig beschermd. Het is in het algemeen verboden om vogels te doden, te verontrusten, hun nesten en vaste rusten verblijfplaatsen te verstoren. Indien de werkzaamheden vallen onder in Tabel 1 genoemde activiteiten dan kan worden volstaan met een goedgekeurde gedragscode. Voor alle overige activiteiten dient een ontheffing aangevraagd te worden. In de praktijk gaat het met name om werkzaamheden gedurende het broedseizoen. Buiten het broedseizoen zullen de meeste activiteiten minder problemen geven. Uitzondering hierop vormt een selectie aan vogelsoorten die jaarronde bescherming genieten (Ministerie van LNV, 2009). De nesten van deze soorten mogen ook buiten het broedseizoen niet verstoord worden. De jaarrond beschermde vogelsoorten zijn ingedeeld in vijf categorieën. Voor de soorten uit de vijfde categorie geldt alleen onder specifieke omstandigheden een ontheffingsplicht. Voortplantings-, vaste rusten verblijfplaatsen Naast de dieren zelf worden ook hun voortplantings-, vaste rusten verblijfplaatsen beschermd. Onder een voortplantingsplaats wordt niet alleen een nest van een vogel of kolonieverblijf voor vleermuizen verstaan, maar ook de directe omgeving. Sommige faunasoorten zijn zeer kritisch wat betreft hun foerageerplek of slaapplaats. Zij stellen specifieke eisen aan het leefmilieu en kunnen ook moeilijk overschakelen op een veranderde situatie. Indien werkzaamheden invloed hebben vaste rusten verblijfplaatsen dient een ontheffing te worden aangevraagd. Resultaten Het projectgebied is beschreven aan de hand van de landschappelijke en ecologische kenmerken. Vervolgens worden de aangetroffen en, indien van toepassing, de te verwachten soorten behandeld. Figuur 2. De woningen in de Staatsliedenbuurt zijn kenmerkend voor de bouwstijl uit de jaren vijftig. Figuur 3. Plantenvakken in de straat en langgerekte achtertuinen geven de buurt een groene uitstraling. Beschrijving projectgebied De Staatsliedenbuurt bestaat voor een groot deel uit woningen uit de jaren vijftig. De woonwijk bestaat uit huizenblokken met lange achtertuinen, waarvan een groot deel duplexwoningen. De rijtjeshuizen hebben twee tot drie verdiepingen: woongedeelte op de begane grond, de eerste verdieping met slaapkamers en een zolder of vliering. De zadeldaken zijn belegd met oranje of zwarte dakpannen. De muren zijn opgebouwd uit bakstenen. Een deel van de woningen heeft een klein dakkapel aan één Elzerman Ecologisch Advies 5

360 Quickscan Staatsliedenbuurt Sliedrecht zijde van de woning. Op de kopgevel van ieder woonblok is een stenen schoorsteen. Op de tussenwoningen staan kleinere schoorstenen. Iedere woning heeft aan de achterzijde een balkon. Ten westen van de Talmastraat bestaat de bebouwing uit kleinere woonblokken. De woonblokken aan de Schaperstraat en Doctor de Visserstraat zijn voorzien van houten gevelbeplating. Tussen de woonblokken zijn langgerekte achtertuinen met een tussenpad. Halverwege en aan de noorden zuidzijde van het woonblok zijn gemeenschappelijke toegangspaden. Langs het achterpad staan stenen schuurtjes voorzien van golfplaten daken. In de tussenliggende straten zijn plantenvakken of bakken ingericht. Bij de Doctor Schaepmanstraat liggen gazons tussen de woonblokken. De tuinen en plantenvakken geven de wijk een groene uitstraling. Binnen het projectgebied is, op een enkele tuinvijver na, geen water aanwezig. Figuur 4. Gemeenschappelijke tuinpaden geven toegang tot de achtertuinen. Figuur 5. Voorzijde van De Savornin Lohmanstraat. Aangetroffen (beschermde) soorten Vogels Op verschillende plekken werden Huismussen Passer domesticus waargenomen. Vooral tussen de Doctor Kuyperstraat en De Savornin Lohmanlaan waren ze aanwezig. Hier zaten enkele mannetjes in de dakgoot te zingen (Figuur 6). Op één plek werden roepende jongen onder de dakpannen gehoord (Figuur 11). Ten tijde van het veldbezoek was de broedtijd voor een deel van de Huismussen al ten einde. Jongen uit het eerste legsel waren al vliegvlug en hadden het nest verlaten. In de achtertuinen werden groepen mussen waargenomen, die voor een deel uit jonge vogels bestonden. Op meerdere plekken in het projectgebied werden geschikte nestlocaties gevonden. Hier waren onder de regengoot bij de dakrand uitwerpselen te zien (Figuur 7). Vanwege het feit dat een deel van de nesten al verlaten was kan geen uitspraak worden gedaan voor het exacte aantal broedparen in het projectgebied. Gebaseerd op de groepen Huismussen gaat het om meerdere broedparen verspreid over meerdere huizenblokken. Het nest en de directe omgeving van de Huismus zijn jaarrond beschermd op basis van de Flora- en faunawet. Net als de Huismus is ook de Gierzwaluw Apus apus jaarrond beschermd. Deze soort werd tijdens het veldbezoek vliegend boven de woonwijk waargenomen. Verspreid door de verschillende straten werden geschikte nestlocaties aangetroffen. Met name de overstekende dakpannen bij de kopgevels zijn geschikte plekken, waar een Gierzwaluw kan broeden (Figuur 8). Dergelijke openingen bieden voldoende ruimte om onder de dakpannen te nestelen. Op sommige van deze kopgevels waren uitwerpselen te zien, die mogelijk toegeschreven kunnen worden aan Gierzwaluwen. Een vervolgonderzoek kan meer duidelijkheid geven over het gebiedsgebruik door deze soort. Elzerman Ecologisch Advies 6

361 Quickscan Staatsliedenbuurt Sliedrecht Figuur 6. Roepend mannetje Huismus op de dakgootrand laat weten dat hij daar broedt (Doctor Kuyperstraat). Zoogdieren Er zijn tijdens het veldbezoek geen zoogdieren waargenomen. Mogelijk komen algemeen voorkomende zoogdieren, zoals Egel Erinaceus europeus en Huisspitsmuis Crocidura russula, wel in het projectgebied voor. Dit zijn soorten die vermeld staan in Tabel 1 uit de bijlage van de Flora- en faunawet. Deze soorten zijn vrijgesteld van een ontheffingsplicht. Van de zwaarder beschermde zoogdieren (uit Tabel 2 en 3) kon op basis van de locatie en het biotoop alleen van vleermuizen niet worden uitgesloten dat ze in het gebied voorkomen. De verblijfplaatsen, vaste vliegroutes en essentiële foerageergebieden van alle vleermuizen in Nederland zijn beschermd. Gedurende het jaar maken vleermuizen gebruik van verschillende verblijfplaatsen. Een gebouw of boom kan hierbij meerdere verblijfsfuncties vervullen. Sommige soorten rusten overdag in gebouwen (Limpens et al., 1997). Op verschillende plekken in de wijk waren openingen onder dakgoten, overstekende dakpannen op kopgevels of spleten onder houten gevelplaten. (Figuur 9). Hierdoor heeft een vleermuis toegang tot een ruimte onder de dakpannen of open spouwruimte. Dergelijke plekken vormen een potentiële verblijfplaats voor de algemeen voorkomende Gewone Dwergvleermuis Pipistrellus pipistrellus, Ruige Dwergvleermuis P. nathusii en Laatvlieger Eptesicus serotinus. Om het gebiedsgebruik in kaart te brengen is een vervolgonderzoek met meerdere nachtelijke bezoeken nodig. Figuur 7. De witte uitwerpselen onder de dakgoot wijzen op een nestplaats van de Huismus. Figuur 8. Onder deze kopgevel broedt waarschijnlijk een Huismus of Gierzwaluw. Elzerman Ecologisch Advies 7

362 Quickscan Staatsliedenbuurt Sliedrecht Planten De Flora- en faunawet beschermt wilde, inheemse in Nederland voorkomende soorten. Een groot deel van de planten in de tuinen zijn gecultiveerde soorten, die aangeplant zijn. Deze planten zijn vallen buiten de Flora- en faunawet ook al betreffen het beschermde soorten, zoals Gele Helmbloem Pseudofumaria lutea, die als tuinplant wordt verkocht. Wanneer deze soort zich zelfstandig in een tuin of openbare ruimte gevestigd heeft dan is de groeiplaats wel beschermd. Van de planten in de tuinen en plantenvakken wordt aangenomen dat ze aangeplant zijn, tenzij het een soort betreft waarvan niet aannemelijk is dat het daar is aangeplant. In dit kader kunnen bijvoorbeeld Herderstasje Capsella bursa-pastoris, Reigersbek Erodium cicutarium en Grote Brandnetel Urtica dioica beschouwd worden. De wilde planten in het projectgebied betreffen voornamelijk kruiden en grassen. Het droge, stenige milieu van de straten en trottoirs is voor weinig soorten geschikt. In overhoekjes van de plantenvakken hebben zich ook diverse kruidachtigen ontwikkeld. Opmerkelijk was wel de vondst van een Geelrode Naaldaar Setaria pumila (Figuur 10). Deze grassoort is niet beschermd, maar wel een zeldzame verschijning in Nederland (Van der Meijden, 2005). De groeiplaats van de Geelrode Naaldaar bevond zich in de Troelstrastraat (Figuur 11). In deze straat waren veel grassen aanwezig. Het biotoop is geschikt voor de beschermde plant Stijf Hardgras Catapodium rigidum (Tabel 2). Deze grassoort komt verspreid voor in het stedelijk gebied en is ook bekend uit Sliedrecht (FLORON, 2015). Overige soortgroepen Het enige open water dat zich binnen het projectgebied bevindt zijn tuinvijvers. Op algemeen voorkomende amfibieën uit Tabel 1, zoals Bruine Kikker Rana temporaria en Gewone Pad Bufo bufo, na worden hier geen beschermde soorten verwacht. De tuinvijvers liggen geïsoleerd van het verspreidingsgebied van zwaarder beschermde soorten. Bovendien is het stedelijk gebied voor de meeste amfibieën geen geschikt habitat. Voor de andere soortgroepen wordt het projectgebied op basis van het veldbezoek en de literatuurgegevens niet geschikt geacht voor strikt beschermde soorten. Figuur 9. Overstekende dakpannen met een klein gat, zoals linksboven, geven vleermuizen al genoeg ruimte om tussen te kruipen. Figuur 10. Deze zeldzame Geelrode Naaldaar werd aangetroffen in de Troelstralaan. Elzerman Ecologisch Advies 8

363 Quickscan Staatsliedenbuurt Sliedrecht Conclusie en aanbevelingen In het kader van de herstructurering van de Staatsliedenbuurt in de gemeente Sliedrecht (provincie Zuid-Holland) is een flora en fauna quickscan uitgevoerd. Dit verkennende onderzoek is gericht op alle beschermde soorten van de Flora- en faunawet. De flora en fauna quickscan bestond uit een literatuuronderzoek en veldbezoek. Het projectgebied tussen de Thorbeckelaan en Cort van der Lindenlaan bleek geschikt te zijn voor vier beschermde soort(groep)en. Het betreffen de Huismus, Gierzwaluw, vleermuizen (met name Gewone Dwergvleermuis, Ruige Dwergvleermuis en Laatvlieger) en Stijf Hardgras. Aanbevolen wordt om vervolgonderzoek uit te voeren tijdens de geschikte periode van het jaar. Dit geldt niet alleen voor de woonblokken die gesloopt worden, maar ook voor de te renoveren woningen. Huismus Het veldbezoek heeft vier nestplaatsen van de Huismus opgeleverd (Figuur 11). Daarnaast bevonden zich in de achtertuinen enkele groepen mussen. De verwachting is dat het aantal broedplaatsen hoger is dan vastgesteld tijdens het veldbezoek, omdat het broedseizoen al ver gevorderd was. Voor een compleet beeld van de verspreiding van de Huismus in het projectgebied dienen tenminste twee inventarisatierondes uitgevoerd te worden. De onderzoeksperiode strekt zich uit van 1 april tot en met 15 mei. Deze periode kan nog eventueel verruimd worden van 10 maart tot en met 20 juni, maar dan zijn tenminste vier veldbezoeken noodzakelijk (Dienst Regelingen, 2011b). Tussen de bezoeken liggen tenminste tien dagen. Gierzwaluw Op meerdere plekken bevonden zich mogelijke nestplaatsen van Gierzwaluw in het projectgebied. Vooral de kopgevels waren zeer geschikt. Soortgericht onderzoek naar deze jaarrond beschermde vogel kan verricht worden tussen 1 juni en 15 juli. Binnen dit tijdvak moeten tenminste drie bezoekrondes met een tussenliggende periode van minimaal tien dagen uitgevoerd worden (Dienst Regelingen, 2011a). De bezoeken worden bij voorkeur in de avond of vroege ochtend uitgevoerd. Vleermuizen Het projectgebied is geschikt voor verschillende gebouwbewonende soorten. Er werden verschillende spleten en kieren aangetroffen waardoor vleermuizen toegang hebben tot een binnenruimte. Het onderzoek naar vleermuizen dient uitgevoerd te worden aan de hand van de richtlijnen uit het Vleermuisprotocol (NGB, VZZ & GaN 2013). Deze schrijft voor dat de functionaliteit van het gebied voor vleermuizen onderzocht moet worden op basis van tenminste vier bezoeken in de periode begin april begin oktober. Tenminste twee bezoeken zijn daarvan gericht op het voorjaar en twee op het najaar. Tussen elk bezoek dient tenminste tien dagen te zitten. Stijf Hardgras De flora en fauna quickscan kon niet uitsluiten dat zich tussen de straattegels in het projectgebied een groeiplaats van Stijf Hardgras bevindt. Met name de Troelstrastraat, waar diverse soorten grassen groeien, is zeer geschikt voor deze soort. Het voorkomen van de soort is in de regio vastgesteld (FLORON, 2015). Om de aanwezigheid vast te kunnen stellen is een gebiedsdekkende inventarisatie nodig tijdens de bloeiperiode. Deze strekt zich uit van mei tot en met juli. Algemeen De soorten, die vermeld staan in Tabel 1 van de Flora- en faunawet, vallen onder een algemene vrijstelling. Alle broedende vogels en hun nesten zijn beschermd ex. art. 10 en 11 van de Flora- en faunawet. Het broedseizoen duurt globaal vanaf half maart tot en met half juli, maar is soortspecifiek en afhankelijk van klimatologische omstandigheden. Het is raadzaam om te verwijderen struiken en bomen vooraf te laten controleren op de aanwezigheid van nesten. Bij de uitvoering van de werkzaamheden dient men te allen tijde rekening te houden met de in de Flora- en faunawet opgenomen Algemene Zorgplicht (Art. 2). De Zorgplicht houdt in dat Elzerman Ecologisch Advies 9

364 Quickscan Staatsliedenbuurt Sliedrecht schadelijke effecten aan planten en dieren door menselijk handelen tot een minimum beperkt worden. Deze wettelijke verplichting geldt voor alle flora en fauna in Nederland ongeacht de beschermde status. De vervolgonderzoeken dienen voorafgaand aan de werkzaamheden te worden uitgevoerd. Voorbereidende werkzaamheden zoals asbestinspectie kunnen een verstorend effect hebben op beschermde soorten. In het overleg met een ecoloog kan bepaald worden in hoeverre een dergelijke activiteit kan worden uitgevoerd voordat het vervolgonderzoek is afgerond. De aanwezigheid van een beschermd(e) verblijfplaats, nest of groeiplaats kan leiden tot het aanvragen van een ontheffing. Bij de ontheffingsaanvraag wordt een Projectplan opgesteld hoe omgegaan wordt met de beschermde situatie. Figuur 11. Nestplaatsen van Huismus (gele stippen) en groeiplaats van Geelrode Naaldaar (rode ster) die gevonden zijn bij het veldbezoek aan het projectgebied. Elzerman Ecologisch Advies 10

365 Quickscan Staatsliedenbuurt Sliedrecht Literatuur Dienst Regelingen. 2011a. Soortenstandaard Huismus Passer domesticus. Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Den Haag. Dienst Regelingen. 2011b. Soortenstandaard Gierzwaluw Apus apus. Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Den Haag. FLORON Verspreidingsatlas planten. Verkregen via geraadpleegd op 28 juli FLORON, Nijmegen. Limpens, H., Mostert, K. & W. Bongers (red) Atlas van de Nederlandse vleermuizen. KNNV Uitgeverij, Zeist. Meijden, R. van der Heukels Flora van Nederland. 23 e druk. Wolters-Noordhoff bv, Groningen/Houten. Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wijziging Regeling vrijstelling beschermde dieren plantensoorten Flora- en faunawet. Staatscourant 2 februari 2005, nr. 23, p. 16. Ministerie van Landbouw, Natuurbehoud en Visserij Wijziging beoordeling ontheffing Flora- en faunawet bij ruimtelijke ingrepen. 26 augustus Brief Dienst Regelingen, Den Haag. NGB, VZZ & GaN Vleermuisprotocol 2013, versie 25 maart Vleermuisvakberaad Netwerk Groene Bureaus, Zoogdiervereniging & Gegevensautoriteit Natuur. Flora en fauna quickscan Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Status uitgave Definitief Rapport nr N28 Auteur Sander D. Elzerman Datum uitgave 8 oktober 2015 Foto s Kaartmateriaal Sander D. Elzerman BingMaps Projectnr Opdrachtgever Wissing bv Contactpersoon Dhr. P. Kalsbeek Elzerman Ecologisch Advies Leeuwerik BZ Maasdam Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende. Elzerman Ecologisch Advies kan door de opdrachtgever niet aansprakelijk worden gesteld voor schade die voortvloeit uit gebruik van data of gegevens of door toepassing van aanbevelingen en conclusies, die zijn opgenomen in deze rapportage. Elzerman Ecologisch Advies 11

366 Onderzoek naar Flora- en faunawet soorten in het kader van herontwikkeling Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Rapport S. D. Elzerman

367 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Onderzoek naar Flora- en faunawet soorten in het kader van herontwikkeling Staatsliedenbuurt te Sliedrecht Status uitgave Definitief Rapport nr Auteur S. D. Elzerman Onderzoekers S. D. Elzerman, M. Langstraat (Aqua-Terra Nova B.V.), E. van Doorn (Nature4All) en I. F. Latapiat (Infofauna) Datum uitgave 18 augustus 2016 Projectnr Opdrachtgever Wissing B.V. Contactpersoon Dhr. P. Kalsbeek Foto s voorzijde Kaartmateriaal S. D. Elzerman (Huismussen op dak van Talmastraat, ; Troelstralaan, ) OpenStreetMap-auteurs 2016 (CC BY-SA) Elzerman Ecologisch Advies Leeuwerik BZ Maasdam Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende. Elzerman Ecologisch Advies kan door de opdrachtgever niet aansprakelijk worden gesteld voor schade die voortvloeit uit gebruik van data of gegevens of door toepassing van aanbevelingen en conclusies, die zijn opgenomen in deze rapportage. Elzerman Ecologisch Advies 2

368 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Inhoud 1 Aanleiding Flora- en faunawet Beschrijving plangebied Methodiek Resultaten Vogels Zoogdieren Planten Overige soortgroepen Toekomstige inrichting Conclusies en aanbevelingen Literatuur Elzerman Ecologisch Advies 3

369 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht 1 Aanleiding In het kader van de herinrichting van de Staatsliedenbuurt in Sliedrecht is een flora en fauna onderzoek uitgevoerd. Het vormt een aanvullend onderzoek op de flora en fauna quickscan uit 2015 (Elzerman, 2015). Bij de quickscan werd de aanwezigheid van Huismussen Passer domesticus vastgesteld en nestlocaties van Gierzwaluwen Apus apus vermoed. Daarnaast werd het plangebied geschikt geacht voor verblijfplaatsen van vleermuizen. Op basis van de aanwezigheid van diverse soorten grassen in de Troelstrastraat kon de aanwezigheid van Stijf Hardgras Catapodium rigidum op voorhand niet worden uitgesloten. Gezien het feit dat voor al deze soorten gewerkt dient te worden volgens een Gedragscode en/of een ontheffing nodig is, werd aangeraden vervolgonderzoek in te stellen. De herinrichting van de woonwijk wordt uitgevoerd in verschillende fases (Figuur 9). Voorafgaand aan de eerste projectfase worden hoogwaardig onderhoud gepleegd aan de woningen aan Dr. Schaepmanstraat. Deze woonblokken zullen fungeren als wisselwoning. De woonblokken aan De Sav. Lohmanstraat en Dr. Kuyperstraat (even zijde) worden in de eerste fase gesloopt. Vervolgens worden de woonblokken centraal in het plangebied aangepakt. Hiervan wordt een deel gerenoveerd en een deel moet wijken voor nieuwbouw. In de laatste fase worden de woningen van de Schaperstraat gerenoveerd. Het aanvullende onderzoek is uitgevoerd in 2015 en 2016, waarbij de inventarisatiemomenten zijn gekozen op basis van de algemeen geldende richtlijnen. De resultaten kunnen gebruikt worden om de juiste maatregelen te treffen, zodat op juiste wijze rekening gehouden wordt met de beschermde soorten. Figuur 1. De ligging van het plangebied in Sliedrecht is aangegeven met een rood kader ( OpenStreetMapauteurs 2016). Elzerman Ecologisch Advies 4

370 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht 2 Flora- en faunawet Dit onderzoek richt zich op de beschermde soorten uit de Flora- en faunawet. In beginsel zijn alle in Nederland in het wild levende dieren en planten beschermd. De bescherming wordt vormgegeven door verbodsbepalingen en een Algemene Zorgplicht. Voor bepaalde soorten geldt een vrijstellingsregeling. Uitgangspunt hierbij is dat de werkzaamheden geen afbreuk mogen doen aan de duurzame instandhouding van planten- of dierenpopulaties. Voor soorten die in bijlage IV van de Europese Habitatrichtlijn (Tabel 3) worden genoemd en voor de per Algemene Maatregel van Bestuur (Vrijstellingenbesluit) aangewezen zeldzame en bedreigde soorten (Tabel 3) gelden daarnaast verzwaarde eisen. De aanvragen voor een ontheffing op de Flora- en faunawet worden ingediend en beoordeeld door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland van het Ministerie van Economische Zaken (Ministerie van EZ). Wanneer de wetgeving van de Flora- en faunawet overtreden wordt dan kan een handhaver het werk stilleggen, de activiteiten verbieden, beëindigen en/of een proces-verbaal opmaken. Een overtreding op de Flora- en faunawet wordt gezien als een economisch delict. Het Openbaar Ministerie zal in het geval van een overtreding uiteindelijk het vonnis uitspreken. Algemene Zorgplicht (Art. 2) De Flora- en faunawet richt zich op de bescherming van soorten en niet van individuele dieren. Echter, de intrinsieke waarde van elk individueel dier en plant wordt wel erkend. Mensen mogen hier dus niet onzorgvuldig mee omgaan. Vanuit deze gedachte is de Zorgplicht opgesteld: 1. Een ieder neemt voldoende zorg in acht voor de in het wild levende dieren en planten, alsmede voor hun directe leefomgeving; 2. De zorg, bedoeld in het eerste lid, houdt in ieder geval in dat een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten, nadelige gevolgen voor flora of fauna kunnen worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen achterwege te laten voorzover zulks in redelijkheid kan worden gevergd, dan wel alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of, voorzover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen, deze zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken. De Zorgplicht is een algemene fatsoenseis die voor iedereen geldt. Ontheffing, Soortenstandaard en Ecologisch Werkprotocol Wanneer een beschermde plant of dier getroffen dreigt te worden door de werkzaamheden dan moeten maatregelen genomen worden om dit te voorkomen. Mitigerende maatregelen worden getroffen voordat de werkzaamheden uitgevoerd gaan worden. Op deze manier biedt het de mogelijkheid aan beschermde soorten om uit te wijken wanneer de werkzaamheden van start gaan. Compensatie gebeurt daarentegen achteraf. Als het project op zijn einde loopt of afgerond is worden nieuwe mogelijkheden geboden aan de beschermde soort om zich opnieuw te kunnen vestigen. Gedacht kan worden aan het inmetselen van Gierzwaluwdakpannen bij een nieuwbouwproject. Voor een aantal soorten worden vaak ontheffingen aangevraagd. Het ministerie heeft voor deze soorten Soortenstandaarden ontwikkeld. In deze Soortenstandaarden staan de ecologische aspecten van de betreffende soort en richtlijnen voor degelijk onderzoek. Daarbij wordt een set van standaard mitigerende en compenserende maatregelen beschreven. Een deskundig ecoloog kan beoordelen op welke wijze de maatregelen toegepast kunnen worden bij de specifieke situatie. Welke maatregelen getroffen moeten worden bij het project worden vastgelegd in een Ecologisch Werkprotocol. Dit werkprotocol geeft praktische richtlijnen voor de uitvoering van de maatregelen. Het ecologisch werkprotocol is aanwezig op de plaats van uitvoering en bekend bij alle betrokken partijen. Verbodsbepalingen De bescherming van planten en dieren is gebaseerd op het Nee, tenzij -principe. Dit wil zeggen, dat in principe werkzaamheden of ruimtelijke ontwikkelingen geen negatief effect mogen hebben op beschermde flora en fauna, tenzij dit uitdrukkelijk is toegestaan. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen reguliere werkzaamheden en ruimtelijke ontwikkelingen. Wanneer de activiteiten geen negatief effect hebben op de flora en fauna dan is er geen ontheffing nodig. In veel gevallen is dat echter moeilijk vooraf te bepalen. Daarom is het raadzaam om vooraf het voorkomen van beschermde soorten in kaart te laten brengen. Elzerman Ecologisch Advies 5

371 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Hiermee wordt niet alleen het voorkomen van een soort binnen het projectlocatie bepaald, maar ook de mate van aanwezigheid en daarmee het effect van de activiteiten. De volgende verbodsbepalingen zijn in dit kader van belang: Artikel Verbodsbepaling 8 het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen. 9 het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen. 10 het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, opzettelijk te verontrusten. 11 het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren. 12 het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen. Een aantal soorten flora en fauna kent een zwaarder beschermingsregime (Ministerie van LNV, 2005). Deze soorten zijn opgenomen in drie tabellen. Het is mogelijk om voor deze soorten een ontheffing aan te vragen. Of een ontheffing aangevraagd moet worden hangt af van de zeldzaamheid van de soort en impact van de werkzaamheden. In Tabel 1 staan de soorten met het lichtste beschermingsregime. Voor soorten die opgenomen zijn in deze tabel geldt een algemene vrijstelling of ontheffing met lichte toetsing. De vrijstelling geldt voor de volgende werkzaamheden: Bestendig beheer en onderhoud (ook in landbouw en bosbouw); Bestendig gebruik; Ruimtelijke ontwikkeling en inrichting. Vallen de activiteiten onder één van deze noemers dan is de vrijstellingsregeling van de verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet van toepassing. Als geen sprake is van dit type werkzaamheden dan is toch een ontheffingsaanvraag nodig. De Algemene Zorgplicht blijft in alle gevallen wel van kracht. Bij Tabel 2 is sprake van een zwaarder beschermingsregime. Hier dient voor de werkzaamheden, zoals die genoemd zijn bij Tabel 1, te worden gewerkt volgens een Gedragscode. De door het ministerie goedgekeurde gedragscodes hebben een landelijke dekking, maar zijn alleen van toepassing binnen een bepaalde sector of gemeente, zoals die van de gemeente Sliedrecht (Vervoort, 2012). Op de website van het ministerie staat een overzicht van de goedgekeurde gedragscodes. De maatregelen uit een gedragscode worden op de specifieke situatie aangepast in de vorm van een Ecologisch Werkprotocol. Alleen indien volgens de gedragscode of een ecologisch werkprotocol gewerkt wordt is een ontheffing niet nodig. Bij alle overige activiteiten moet een ontheffing worden aangevraagd die bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland een lichte toets krijgt. Het zwaarste beschermingsregime kent Tabel 3. In deze tabel staan soorten die op Europees niveau onder druk staan. Het zijn soorten, die genoemd zijn in Bijlage IV van de Habitatrichtlijn en in Bijlage 1 van de Algemene Maatregel van Bestuur. Voor alle ruimtelijke ontwikkelingen en werkzaamheden is het verplicht een ontheffing aan te vragen. Een gedragscode volstaat hier in de meeste gevallen niet. Vogels In de bovengenoemde tabellen zijn vogels niet opgenomen. Alle in Nederland voorkomende vogelsoorten worden in beginsel gelijkwaardig beschermd. Het is in het algemeen verboden om vogels te doden, te verontrusten, hun nesten en vaste rusten verblijfplaatsen te verstoren. Indien de werkzaamheden vallen onder in Tabel 1 genoemde activiteiten dan kan worden volstaan met een goedgekeurde gedragscode. Voor alle overige activiteiten dient een ontheffing aangevraagd te worden. In de praktijk gaat het met name om werkzaamheden gedurende het broedseizoen. Elzerman Ecologisch Advies 6

372 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Buiten het broedseizoen zullen de meeste activiteiten minder problemen geven. Uitzondering hierop vormt een selectie aan vogelsoorten die jaarronde bescherming genieten (Ministerie van LNV, 2009). De nesten van deze soorten mogen ook buiten het broedseizoen niet verstoord worden. De jaarrond beschermde vogelsoorten zijn ingedeeld in vijf categorieën. Voor de soorten uit de vijfde categorie geldt alleen onder specifieke omstandigheden een ontheffingsplicht. Voortplantings-, vaste rusten verblijfplaatsen Naast de dieren zelf worden ook hun voortplantings-, vaste rusten verblijfplaatsen beschermd. Onder een voortplantingsplaats wordt niet alleen een nest van een vogel of kolonieverblijf voor vleermuizen verstaan, maar ook de directe omgeving. Sommige faunasoorten zijn zeer kritisch wat betreft hun foerageerplek of slaapplaats. Zij stellen specifieke eisen aan het leefmilieu en kunnen ook moeilijk overschakelen op een veranderde situatie. Indien werkzaamheden invloed hebben vaste rusten verblijfplaatsen dient een ontheffing te worden aangevraagd. 3 Beschrijving plangebied De Staatsliedenbuurt ligt in het noordelijke deel van Sliedrecht langs de snelweg A15. Het plangebied bestaat uit de woningen tussen De Savornin Lohmanstraat in het westen en Dr. Schaepmanstraat aan de oostkant; Cort van de Lindenstraat aan de noordzijde en Thorbeckelaan langs de zuidrand. Binnen dit gebied staan verschillende typen woningen. De woningen langs De Sav. Lohmanstraat hebben bakstenen muren met een zadeldak over de lengte van het woonblok. Het dak is belegd met oranje dakpannen. Elk adres heeft aan de voor- en achterzijde een dakkapel. De woningen aan de Doctor Kuyperstraat, Troelstralaan en Talmastraat hebben een vergelijkbare bouwstijl (Figuur 2). Dit zijn veelal duplexwoningen met bakstenen muren en voorzien van een puntdak met oranje dakpannen. De huizen in deze straten hebben echter niet allemaal een dakkapel. De achtertuinen van verschillende woonblokken zijn naar elkaar gericht en worden gescheiden door een gemeenschappelijk tuinpad (Figuur 3). De oostelijke helft van het plangebied wordt gekenmerkt door kleine woonblokken. Ze vormen samen een soort woonerf, doordat de woonblokken niet in rechte rijen zijn opgesteld. Tussen de woningen is veel groen met tuinen, plantenbakken speelpleintjes. Langs Doctor Schaepmanstraat zijn de woonblokken van acht woningen paarsgewijs opgesteld. Aan de achterzijde grenzen de tuinen van twee woonblokken aan elkaar, terwijl aan de voorzijde een gemeenschappelijk gazon of plantenvak ligt. Figuur 2. Kenmerkend voor Doctor Kuyperstraat (op deze foto) en Troelstralaan zijn de plantenvakken ( ). Figuur 3. De achtertuinen van verschillende straten sluiten op elkaar aan, waardoor een aaneengesloten groengebied is ontstaan ( ). Elzerman Ecologisch Advies 7

373 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht 4 Methodiek Het onderzoek richtte zich op beschermde soorten van de Flora- en faunawet. Uit de flora en fauna quickscan bleek het plangebied geschikt te zijn voor: Huismus, Gierzwaluw, vleermuizen en Stijf Hardgras (Elzerman, 2015). Op basis van soortgerichte inventarisatiemethodieken is het onderzoek uitgevoerd. Een overzicht van de bezoekmomenten is weergegeven in Tabel 1. Wanneer tijdens het onderzoek andere beschermde soorten werden aangetroffen dan zijn deze ook genoteerd. Indien noodzakelijk is hier vervolgens extra aandacht aan besteed. Jaarrond beschermde vogels: Huismus en Gierzwaluw Het onderzoek naar Huismussen en Gierzwaluwen richtte zich op het in kaart brengen van de voortplantings-, vaste rusten verblijfplaatsen binnen het plangebied. Beide vogelsoorten zijn geïnventariseerd tijdens de broedperiode conform de Soortenstandaards van beide vogels (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2014a en 2014b). De broedperiode strekt zich voor de Huismus globaal uit van maart juni. Binnen de periode van 1 april tot en met 15 mei zijn twee gerichte veldbezoeken in de ochtenduren uitgevoerd. De broedperiode van de Gierzwaluw loopt globaal van mei augustus. Tussen 1 mei en 15 juli is het plangebied driemaal geïnventariseerd. Gedurende de periodes met de hoogste activiteit is het onderzoeksgebied lopend doorkruist. De waargenomen vogels zijn ingetekend op een veldkaart. Per individu zijn, waar mogelijk, de volgende gegevens genoteerd: de exacte locatie, het tijdstip van waarnemen, het gedrag, het geslacht en de leeftijd. De veldwaarnemingen zijn vervolgens naderhand omgezet in broedcodes (Van Dijk & Boele, 2011). Op basis van deze landelijk gehanteerde broedcodes kan de broedzekerheid ingeschat worden. Daarnaast zijn voor Huismussen ook belangrijke slaap- en schuilplekken ingetekend op kaart. Vleermuizen Voor vleermuizen is het van belang om te onderzoeken welke functie(s) een plangebied heeft. Naast de verblijfplaatsen zijn ook vaste vliegroutes en essentiële foerageerplekken van vleermuizen beschermd. Om dit effectief te onderzoeken is het Vleermuisprotocol ontwikkeld (NGB, VZZ & GaN 2013). Het protocol maakt onderscheid naar de volgende functies en bijbehorende onderzoeksinspanning: Kraam-/zomerverblijfplaats Dit onderdeel richt zich op de kraamkolonies en zomerverblijven van vleermuizen. In de kraamkolonies worden de jonge vleermuizen grootgebracht. Deze functionaliteit kan, afhankelijk per soort, onderzocht worden in de periode 15 mei 15 juli op basis van tenminste twee bezoeken. In dezelfde periode worden aparte zomerverblijfplaatsen gebruikt door vleermuizen zonder jongen. De veldbezoeken voor deze typen verblijfplaatsen zijn uitgevoerd tussen 15 april en 15 september. Hierbij zijn twee bezoeken in de ochtendschemering uitgevoerd en één bezoek na zonsondergang. Paarverblijven en Winterverblijfplaats De paar- en winterverblijven kunnen zich op andere locaties bevinden dan de zomerverblijfplaatsen. Om vast te kunnen stellen of het plangebied deze functionaliteit herbergt is de woonwijk onderzocht op basis van tenminste twee veldbezoeken in de periode 15 augustus 1 oktober. De bezoekrondes hebben plaatsgevonden vanaf zonsondergang. Vliegroutes Deze functie is in kaart gebracht tijdens alle bezoeken in de periode 15 april 15 oktober. De inventarisatierondes vonden plaats in de avondschemering en het begin van de nacht. De inventarisatie is door twee ecologen per bezoek te voet afgelegd, waarbij m.b.v. een batdetector (Petterson D240x) en zaklamp (Petzl) het gebruik van het plangebied door vleermuizen is ingetekend op een veldkaart. Planten Tijdens de bloeitijd van Stijf Hardgras (mei tot en met juli) zijn kansrijke plekken nauwkeurig bekeken op de aanwezigheid van deze plant. Daarbij zijn ook de andere grassen geïnventariseerd, omdat soorten met dezelfde habitateisen kunnen fungeren als begeleidende soort. De combinatie van Elzerman Ecologisch Advies 8

374 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht soorten geeft een indicatie van de geschiktheid van het plangebied indien Stijf Hardgras niet gevonden wordt. De planten zijn zoveel mogelijk ter plaatse om naam gebracht met behulp van determinatiegidsen (o.a. Van der Meijden, 2005). In een aantal gevallen zijn exemplaren verzameld om nader te bekijken met de binoculair. Tabel 1. Datum, weersomstandigheden en doel per veldbezoek aan het plangebied. Datum Bewolkingsgraad Temperatuur Wind Soortgroep Waarnemer(s) /8 9 o C 0-1 NO Vleermuizen Sander Elzerman & Marije Langstraat /8 11 o C 0-1 O Vleermuizen Sander Elzerman & Ignacio Latapiat /8 8 o C 1-2 NW Huismus Sander Elzerman /8 17 o C 1-2 ZW Huismus Evelien van Doorn /8 19 o C 1 NO Gierzwaluw, vleermuizen /8 15 o C 0-1 var. Stijf Hardgras, broedvogels, vleermuizen /8 15 o C 3 N Stijf Hardgras, Gierzwaluw, vleermuizen Sander Elzerman & Marije Langstraat Sander Elzerman & Marije Langstraat Sander Elzerman & Marije Langstraat 5 Resultaten Op basis van de inventarisatierondes kan een beeld geschetst worden van het gebiedsgebruik door de verschillende soorten flora en fauna. De bevindingen worden per soort besproken. 5.1 Vogels Huismus De Huismus is een algemene broedvogel in Nederland, die verspreid over het hele land voorkomt (SOVON, 2002). Ondanks het talrijke voorkomen is het aantal broedparen de afgelopen decennia sterk gedaald. Vanwege de forse achteruitgang in het aantal broedparen staat de soort op de landelijke Rode Lijst (Hustings et al., 2004). De laatste jaren lijkt er sprake van een stabilisatie of licht herstel. In Sliedrecht is het nog altijd algemeen voorkomende broedvogel (Sovon, 2016b). Binnen de Staatsliedenbuurt is een grote broedpopulatie gevestigd. Het biotoop in de woonwijk is dan ook ideaal voor de Huismus. Daken met dakpannen waar ze onder kunnen broeden, struiken in de directe omgeving om in te schuilen en voedsel aanwezig op voedertafels ( s winters) en tijdens de broedperiode insecten in de plantenvakken. In totaal zijn 40 nestlocaties gevonden (hoogste broedcode: 16 nest met jongen ). De nestlocaties liggen verspreid over het hele plangebied (Figuur 4). De hoogste aantallen werden gevonden bij de woonblokken aan Dr. Kuyperstraat (even zijde) en Talmastraat (even zijde). Er wordt uitsluitend gebroed onder de daken met dakpannen. Bij de woningen aan Dr. Visserstraat en Schaperstraat zijn ze afwezig. De baltsende mannetjes posteerden zich in het voorjaar op de rand van de dakgoot nabij de nestplaats. Het hoogtepunt van de activiteit was tijdens de bezoekrondes in april en begin mei. De meeste nestlocaties bevonden zich over de dakpannen aan de zijde van de achtertuin. Voedsel en schuilmogelijkheden zijn op deze manier vlakbij de nestlocatie. Dit is ook de west- tot zuidwestzijde van het dakvlak. Mogelijk heeft de warmte door bestraling van de zon ook invloed op de nestplaatskeuze. Nestmateriaal werd onder andere verzameld onder de bomen langs Talmastraat. Verschillende Huismussen kwamen hier afgevallen takjes verzamelen. Op 10 mei werd waargenomen hoe enkele mussen en stofbad namen bij het kinderdagverblijf aan de Doctor de Visserstraat. Stofbaden zijn belangrijke voor het verenkleed van de Huismussen (Heij, 1985). Elzerman Ecologisch Advies 9

375 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Tijdens de broedtijd waren in grote lijnen alle struiken in de achtertuinen nabij de broedplaatsen van waarde voor de Huismussen. Dergelijke dichte bosschages vormen een belangrijk element in het broedbiotoop van de Huismus (Heij, 1985). Ze zaten verspreid over de meeste achtertuinen. De voedselvluchten gingen alle kanten uit. Er leek geen sprake te zijn van een vaste foerageerplek. Broedvogels van Dr. Kuyperstraat konden in de richting van Dr. Schaepmanstraat vliegen om insecten te verzamelen voor hun jongen, maar ze konden ook de achtertuinen in de directe omgeving afzoeken. Bovendien was er uitwisseling met de kolonie ten zuiden van het plangebied. Nadat de jongen van het eerste broedsel uitgevlogen waren konden enkele gezamenlijke slaapplaatsen worden vastgesteld. Verspreid over het plangebied werden vijf slaapplaatsen gevonden die van groot belang zijn voor de lokale populatie (Figuur 4). Deze kunnen gezien worden als vaste rusten verblijfplaats en hebben daarmee dezelfde beschermde status als de nestplaats. Figuur 4. De nestplaatsen (rode stippen) en slaapplekken (gele vlakken) van Huismussen in de Staatsliedenbuurt tijdens het onderzoek in Gierzwaluw De Gierzwaluw is een typische stadsvogel, omdat het voor nestplaatsen sterk afhankelijk is van gebouwen (SOVON, 2002). Dit maakt de soort dan ook kwetsbaar voor grootschalige ruimtelijke ontwikkeling. Net als de Huismus, komt de Gierzwaluw in de hele gemeente voor, waaronder de omgeving van de Staatsliedenbuurt (Sovon, 2016a). Gedurende het onderzoek in mei tot en met juli werd veel activiteit waargenomen boven de woonwijk. Gierzwaluwen brengen het grootste deel van hun leven door in de lucht. Ze vliegen in grote groepen boven het gebied waar de broedkolonie zich bevindt. Alleen bij een bezoek aan het nest komen ze naar beneden. Ze gieren dan door de straten. Dit gedrag is alleen waargenomen bij Dr. Schaepmanstraat. Het zwaartepunt van de kolonie bleek in de woonwijk ten zuiden van de Thorbeckelaan te liggen. Binnen het plangebied zijn twee broedlocaties vastgesteld (Figuur 5). Bij Talmastraat 2 en Dr. Schaepmanstraat werd een bezet met jongen waargenomen (broedcode 16). Op beide locaties vormde een spleet tussen de nokpan en kopgevel de toegang tot het nest. Elzerman Ecologisch Advies 10

376 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Waarschijnlijk maken de nesten onderdeel uit van de kolonie ten zuiden van de Thorbeckelaan. Groepjes vanuit dat gebied vlogen geregeld boven het plangebied. De groep Gierzwaluwen boven de kolonie bestond uit circa 40 exemplaren, terwijl hiervan slechts groepjes van 3-4 vogels door de straten van het plangebied kwamen gieren. Figuur 5. De nestplaatsen van Gierzwaluwen (blauwe stippen) en zangposten van Spreeuwen (paarse stippen). Algemeen Naast de jaarrond beschermde Huismus en Gierzwaluw waren meer soorten broedvogels in het plangebied te vinden. Het betreffen algemeen voorkomende stadsvogels, zoals Turkse Tortel Streptopelia decaocto, Houtduif Columba palumbus, Merel Turdus merula, Zwartkop Sylvia atricapilla, Heggenmus Prunella modularis, Winterkoning Troglodytes troglodytes, Tjiftjaf Phylloscopus collybita en Ekster Pica pica. Deze soorten broeden in bomen en struiken. Twee andere soorten zijn afhankelijk van de gebouwen. Dit betroffen Kauw Coloeus monedula en Spreeuw Sturnus vulgaris. Met name de laatst genoemde soort verdient extra aandacht. Ondanks dat het nog steeds een algemene broedvogel is in Nederland, gaat de soort hard in aantal achteruit (Sovon, 2013). Enkele nestlocaties van Spreeuwen bevonden zich in de schoorstenen van de woonblokken van Talmastraat en Troelstrastraat (Figuur 5). Dit is hetzelfde gebied als waar de Huismussen zaten. Beide vogelsoorten hebben dan ook de voorkeur voor hetzelfde type broedgebied. De verwachting is dat de Spreeuw op de nieuwe Rode Lijst van bedreigde vogels komt te staan. 5.2 Zoogdieren Vleermuizen Het vleermuisonderzoek laat zich indelen naar een voorjaars- en najaarsonderzoek. De eerste bezoekrondes vonden plaats in het najaar van In deze periode baltsen de mannetjes om vrouwtjes te lokken. Dan worden de paarverblijfplaatsen betrokken (Limpens et al., 1997). Elzerman Ecologisch Advies 11

377 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Naarmate de herfst vordert verplaatsen ze zich meer naar de plek waar de winter doorgebracht gaat worden. Dit kan in de nabije omgeving zijn of op een hele andere locatie. De Ruige Dwergvleermuis Pipistrellus nathussii komt bijvoorbeeld vanuit Oost-Europa om in Nederland te overwinteren (Limpens et al., 1997). Deze soort kent dus een najaars- en voorjaarstrek zoals ook bekend is bij sommige vogelsoorten. In september en oktober werden op diverse plekken baltsactiviteit van Gewone Dwergvleermuis Pipistrellus pipistrellus en Ruige Dwergvleermuis Pipistrellus nathusii waargenomen. Een belangrijke verschil in het baltsgedrag tussen beide soorten is dat de Gewone Dwergvleermuis vaak rondvliegt bij het baltsen. Dit doet hij vaak wel in de buurt van zijn paarverblijf (Sachteleben & von Helversen, 2006). Het mannetje van de Ruige Dwergvleermuis roept daarentegen vaak vanaf een vast punt nabij zijn paarverblijfplaats. De meeste baltsende Gewone Dwergvleermuizen tijdens dit onderzoek zijn dan ook vliegend vastgesteld. In sommige gevallen vlogen ze daarbij duidelijk rond een bepaald woonblok, zoals bij C. v.d. Lindenlaan 3-23 en Dr. Schaepmanstraat Bij andere plekken was dat minder het geval. In Figuur 6 is globaal aangegeven wat de baltsplekken waren van de verschillende Gewone Dwergvleermuizen (bruine cirkels). Ruige Dwergvleermuizen zijn op vijf plekken gehoord. De baltsplekken bevonden zich allen op kopgevels van woonblokken. Het rondvliegende exemplaar boven de achtertuinen van C. v.d. Lindenlaan heeft waarschijnlijk betrekking op het paarverblijf van de kopgevels bij de Troelstralaan. Op een gevel aan Dr. Schaepmanstraat werden tegelijkertijd twee baltsende mannetjes gehoord. De winterperiode brengen vleermuizen in grote aantallen gezamenlijk door. Zwermgedrag in de late zomer kan een belangrijke aanwijzing vormen voor de aanwezigheid van een winterverblijf (Van Schaik et al., 2015). Dit is niet waargenomen. Ook in het late najaar zijn geen aanwijzingen gevonden voor een groot winterverblijf binnen het plangebied. In totaal zijn acht paarverblijven van Gewone Dwergvleermuis en vier paarverblijven van Ruige Dwergvleermuis binnen het plangebied vastgesteld. Gedurende het voorjaar is gezocht naar locaties waar groepen vleermuizen verblijven. Hierbij gaat het om de kraamkolonies, waar de jongen worden grootgebracht, en zomerverblijven, waar mannetjes bij elkaar zitten of vrouwtjes zonder jongen. Zodra de jonge vleermuizen zelf kunnen vliegen verlaten ze de kraamkolonie. Gedurende de zomer verspreiden ze zich in de omgeving over meerdere kleine verblijfplaatsen. Deze blijven bezet tot in het najaar (Limpens et al., 1997). Verspreid over het gehele plangebied zijn jagende vleermuizen waargenomen. Het betroffen in alle gevallen de Gewone Dwergvleermuis of Ruige Dwergvleermuis. Vaak vlogen ze boven de achtertuinen of binnenplaatsen. Buiten de dwergvleermuizen zijn nog twee andere soorten waargenomen. Op 27 mei 2016 vloog een Rosse Vleermuis Nyctalus noctula over Dr. Kuyperstraat en passeerde een Laatvlieger Eptesicus serotinus over de achtertuinen van Dr. Schaepmanstraat. Beide vleermuizen toonden geen binding met het plangebied. Ze zijn verder niet meer waargenomen tijdens andere inventarisatierondes. Het is moeilijk om het aantal vleermuizen te schatten dat gebruikt maakt van het plangebied. Vanwege de beperkte hoeveelheid licht zijn individuen niet over grotere afstand te volgen. Per bezoek werden naar schatting vleermuizen waargenomen. In het voorjaar is op drie locaties gedrag waargenomen dat wijst op een verblijfplaats (Figuur 6). Op 27 mei werd Gewone Dwergvleermuis waargenomen bij het verlaten van de verblijfplaats aan de Talmastraat 13. Het dier vloog van achter de betimmering tussen de ramen op de begane grond en het raam van de eerste verdieping. Diezelfde avond was een Ruige Dwergvleermuis fanatiek aan het baltsroepen vanaf de kopgevel aan Cort van der Lindenlaan 49. Op 5 juli werd deze ook gehoord, alleen toen vanaf de tegenover staande kopgevel van het woonblok (C. v.d. Lindenlaan 45). Er zijn geen aanwijzingen gevonden voor een grote verblijfplaats, zoals een kraamkolonie. De waarnemingen hebben betrekking op solitaire mannetjes, die gedurende het voorjaar buiten de kraamkolonie verblijven. Overige zoogdieren Tijdens het veldbezoek op 14 juli is ook een Egel Erinaceus europaeus waargenomen. Het dier scharrelde rond in het parkje bij De Sav. Lohmanstraat. De Egel is opgenomen in Tabel 1 uit de bijlage van de Flora- en faunawet. De soorten uit deze tabel zijn vrijgesteld van de ontheffingsplicht. Het viel niet uit te sluiten dat andere soorten zoogdieren, zoals muizen, uit deze tabel zich binnen het plangebied bevonden. De aanwezigheid van deze soorten heeft geen gevolgen voor de ontheffingsaanvraag en worden daarom verder buiten beschouwing gelaten. Elzerman Ecologisch Advies 12

378 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Figuur 6. Overzicht van verblijfplaatsen van vleermuizen. Bruin heeft betrekking op Gewone Dwergvleermuis; groen is Ruige Dwergvleermuis. De stippen zijn zekere verblijfplaatsen. De ruiten zijn vleermuizen, die baltsend rondvliegen. De cirkel geeft daarbij het activiteitengebied aan. Binnen het activiteitengebied bevindt zich een paarverblijfplaats. 5.3 Planten In juli is specifiek gelet op de aanwezigheid van Stijf Hardgras. Deze plant uit Tabel 2 van de Flora- en faunawet groeit op droge, stenige plekken zoals tussen straatstenen. Er zijn diverse grassoorten gevonden, maar Stijf Hardgras werd niet vastgesteld (Tabel 2). Het zijn allemaal algemeen voorkomende soorten die in heel Nederland gevonden kunnen worden. Het zeldzaam voorkomende Geelrode Naaldaar Setaria pumila, dat bij de quickscan werd waargenomen, is in 2016 niet teruggevonden. Mogelijk is het schoonvegen van de straten tussen 5 en 14 juli hier mee te maken gehad. Daarbij zijn veel grassen verwijderd. Er is wel een andere beschermde soort gevonden in het plangebied. Langs het achterpad tussen de woonblokken van Thorbeckelaan en Talmastraat is de Brede Wespenorchis Epipactis helleborine helleborine gevonden (Figuur 7). De groeiplaats bestond uit tien bloemstengels. De Brede Wespenorchis komt in heel Nederland voor en wordt regelmatig aangetroffen in het stedelijke gebied (FLORON, 2016). Het is opgenomen in Tabel 1 uit de Flora- en faunawet. Tabel 2. Aangetroffen grassen in het plangebied. Waargenomen soorten grassen in juli 2016 Straatgras Poa annua Timoteegras Phleum pratense pratense IJle Dravik Anisantha sterilis Kruipertje Hordeum murinum Engels Raaigras Lolium perenne Elzerman Ecologisch Advies 13

379 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Figuur 8. Diverse soorten grassen en Smalle Weegbree Plantago lanceolata tussen de straatstenen van de Troelstralaan ( ). Figuur 7. De Brede Wespenorchis is de algemeenste orchidee in Nederland ( ). 5.4 Overige soortgroepen Van de overige soortgroepen zijn alleen nog twee amfibieën waargenomen. In het najaar van 2015 liepen een Bruine Kikker Rana temporaria en twee jonge Gewone Padden Bufo bufo door het achterpad tussen de achtertuinen. De watergangen bij de begraafplaats ten westen van het plangebied en de sloot langs de oostrand van het plangebied vormen geschikte voortplantingslocaties. De amfibieën waren mogelijk op zoek naar een plek om te overwinteren. Beide soorten staan vermeld in Tabel 1 uit de Flora- en faunawet. Er zijn geen beschermde dieren uit de andere soortgroepen aangetroffen. Deze worden op basis van de verspreiding en/of het biotoop ook niet verwacht aanwezig te zijn. Elzerman Ecologisch Advies 14

380 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht 6 Toekomstige inrichting De werkzaamheden in het plangebied worden uitgevoerd in drie fases (Figuur 9). Voorafgaand aan de herinrichting wordt onderhoud gepleegd aan de woningen aan Dr. Schaepmanstraat. Dit vormt als het ware een Fase 0. Het onderhoud heeft voornamelijk betrekking op het interieur, zoals een aanpassing van de keuken en badkamer. Aan de buitenzijde worden alleen de voegen schoongemaakt waar dat nodig is. Sommige huizen hebben last van vochtproblemen. Het vocht trekt van onderaf de muur in. Indien vochtproblemen zijn vastgesteld dan wordt de kruipruimte aangepakt en waar nodig het metselwerk van de buitenmuur. Dit zal voornamelijk op de oostelijke kopgevels het geval zijn. Fase 1 bestaat uit het vervangen van de woningen aan De Sav. Lohmanstraat en Dr. Kuyperstraat (even zijde) door nieuwbouw. Voor de huidige woonblokken komen in de zuidelijke helft appartementen terug. In het noordelijke deel van deze projectfase worden ééngezinswoningen en beneden/bovenwoningen gerealiseerd. Deze projectfase start naar verwachting begin In de tweede fase van het project worden de woningen aan Dr. Kuyperstraat (oneven zijde) en Troelstralaan (even zijde) hoogwaardig gerenoveerd. De woonblokken aan Troelstralaan (oneven zijde) en Talmastraat (even zijde) worden vervangen door nieuwbouw. Dit zal bestaan uit ééngezinswoningen. De laatste fase heeft betrekking op de hoogwaardige renovatie van woningen aan Schaperstraat. De planning is om deze werkzaamheden in 2019 uit te voeren. Figuur 9. Overzicht van de verschillende projectfases van de herstructurering in de Staatsliedenbuurt (Tablis Wonen, 2016). Elzerman Ecologisch Advies 15

381 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht 7 Conclusies en aanbevelingen Ter voorbereiding op de herstructurering van een woonwijk in Sliedrecht is het plangebied onderzocht op het voorkomen van beschermde flora en fauna. Naar aanleiding van de flora en fauna quickscan (Elzerman, 2015) werd soortgericht onderzoek aanbevolen naar Huismus, Gierzwaluw, vleermuizen en Stijf Hardgras. Tijdens het broedseizoen zijn de voortplantings-, vaste rusten verblijfplaatsen van beide vogelsoorten in kaart gebracht. Het vleermuisonderzoek is jaarrond uitgevoerd om te bepalen waar zich verblijfplaatsen bevinden. De aanwezigheid van Stijf Hardgras is onderzocht tijdens de bloeitijd van de soort. Het flora en fauna onderzoek heeft geleid tot de volgende bevindingen: Huismus Verspreid over het gehele plangebied zijn 40 broedplaatsen van Huismussen vastgesteld (Figuur 4). Alle nestplaatsen waren te vinden onder daken met dakpannen. Bij de woningen aan Dr. Schaepmanstraat wordt voorafgaand aan de eerste sloopfase onderhoud uitgevoerd, zodat ze als wisselwoning kunnen fungeren. Hier broeden 3 Huismussen. Verdeeld over de verschillende projectfases gaat het om 14 nesten in fase 1 en 23 nesten in fase 2. Bij de woningen van Schaperstraat zijn geen nestlocaties van Huismussen vastgesteld. Buiten de nestlocaties zijn ook de vaste rusten verblijfplaatsen jaarrond beschermd. De struiken in de achtertuinen tussen De Sav. Lohmanstraat/Dr. Kuyperstraat en Talmastraat/Troelstrastraat spelen een belangrijke rol tijdens de broedtijd. Op vijf plekken fungeren struiken als gezamenlijke slaapplaats (Figuur 4). De werkzaamheden hebben tot gevolg dat de nesten schuilplaatsen verdwijnen. Deze plekken zijn jaarrond beschermd. In de nieuwbouw zijn mogelijkheden tot het creëren van vervangende rusten verblijfplaatsen en bij de renovatie dient rekening gehouden te worden met de nesten. Aanbevolen wordt om bij het ontwerp van de inrichting hier al rekening mee te houden. Voor de werkzaamheden moet een ontheffing op basis van art. 75 van de Flora- en faunawet aangevraagd worden. Gierzwaluw De twee nestplaatsen van Gierzwaluwen bevonden zich bij Talmastraat en Dr. Schaepmanstraat (Figuur 5). Ze vormen een onderdeel van de kolonie ten zuiden van het plangebied. Bij beide gierzwaluwnesten vormde een opening tussen de muur en de nokpan aan de kopgevel van het woonblok de toegang tot het nest. De sloop heeft directe invloed op de nestplaats die gedurende het gehele jaar beschermd is. Bij het onderhoud aan Dr. Schaepmanstraat is dit afhankelijk van het feit of de voegen in de buitenmuur worden schoongemaakt. Voor de nieuwe inrichting is het mogelijk om deze af te stemmen op een vervangende nestplaats voor Gierzwaluwen. Vanwege het aantasten van de huidige nestplaatsen is een ontheffing van de Flora- en faunawet vereist. Vleermuizen Gedurende het jaar kunnen vleermuizen gebruikmaken van verschillende verblijfplaatsen. Deze plekken zijn strikt beschermd door de Flora- en faunawet. Binnen het plangebied zijn 13 verblijfplaatsen vastgesteld van twee soorten vleermuizen (Figuur 6). Van de Gewone Dwergvleermuis bevindt zich bij de Talmastraat 13 een voorjaarsverblijfplaats van een solitair mannetje. Paarverblijven zijn gevonden bij de Dr. Kuyperstraat (2), Troelstralaan (1), Talmastraat (1), Dr. Visserstraat (1) en Dr. Schaepmanstraat (3). Deze plekken zijn bezet gedurende het najaar door een mannetje met één of meer vrouwtjes. Bij Dr. Schaepmanstraat zijn ook 2 paarverblijven van Ruige Dwergvleermuis gevonden. Een ander paarverblijf bevond zich op de hoek van de Thorbeckelaan/Troelstralaan. De kopgevels aan C. v.d. Lindenlaan worden gedurende vanaf het voorjaar tot en met de paartijd bezet door een Ruige Dwergvleermuis. Het gaat hierbij om de woningen aan C. v.d. Lindenlaan 45 en 47. Voor de beschermde gebiedsfuncties van vaste vliegroute en essentieel foerageergebied zijn geen aanwijzingen gevonden in het plangebied. De renovatie en sloop hebben een directe invloed op de verblijfplaatsen van vleermuizen. Bij de planning dient rekening gehouden te worden met de kwetsbare periodes van deze dieren. Op momenten dat vleermuizen in een gebouw verblijven mogen deze niet verstoord worden. Voor het aantasten en wegnemen van de verblijfplaatsen is een ontheffing op de Flora- en faunawet nodig. Voor de onderhoudswerkzaamheden is alleen sprake van verstoring indien dit uitgevoerd in een periode dat vleermuizen gebruiken van het verblijf en/of de spouwmuur wordt aangetast. De nieuwe inrichting van het gebied biedt mogelijkheden voor vervangende verblijfsruimten. Een deskundige op het gebied van vleermuizen kan hierbij adviseren. Elzerman Ecologisch Advies 16

382 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Stijf Hardgras Het biotoop is geschikt voor Stijf Hardgras, maar deze is bij een uitgebreide inventarisatie in de bloeitijd van de soort niet aangetroffen. Het voorkomen binnen het plangebied kan daarmee worden uitgesloten. Er is dus geen aanleiding om bij de werkzaamheden rekening te houden met deze soort. Samenvattend In het kader van het herstructureringsproject dient voor vier beschermde soorten een ontheffing voor de Flora- en faunawet aangevraagd te worden. De beschermde situaties per projectfase staan in onderstaande tabel weergegeven (Tabel 3). Gezien het feit dat het project zich over meerdere jaren uitstrekt en dieren zich kunnen verplaatsen is het noodzakelijk om gedurende het proces regelmatig te controleren of de vastgestelde situatie uit dit onderzoek op dat moment nog actueel is. Bij ontheffingsaanvraag wordt middels een Projectplan aangegeven welke maatregelen getroffen worden door de initiatiefnemer om te voorkomen dat de werkzaamheden een negatieve invloed hebben op de instandhouding van de soorten. Tabel 3. Overzicht van beschermde functies per projectfase in de Staatsliedenbuurt te Sliedrecht. Projectfase Soort Huismus Gierzwaluw Gewone Dwergvleermuis Ruige Dwergvleermuis Fase 0: Onderhoud Dr. Schaepmanstr. 3 nesten/ 0 slaapplaatsen 0 nesten 2 paarverblijven 2 paarverblijven Fase 1: Sloop De Sav. Lohmanstr./Dr. Kuyperstr. Fase 2: Sloop/renovatie Troelstralaan e.o. Fase 3: Renovatie Schaperstr./Dr. Visserstr. Totaal 14 nesten/ 1 slaapplaats 23 nesten/ 1 slaapplaats 0 nesten/ 1 slaapplaats 40 nesten/4 slaapplaatsen 0 nesten 2 paarverblijven 0 verblijven 1 nest 2 paarverblijven 1 paarverblijf 1 nest 1 zomerverblijf + 1 paarverblijf 2 nesten 7 paarverblijven + 1 zomerverblijf 0 verblijven 3 paarverblijven De nieuwbouw biedt voldoende mogelijkheden om de wijk ook in de toekomst aantrekkelijk te maken voor de beschermde soorten. Door in een vroeg stadium bij de wijkontwikkeling rekening te houden met flora en fauna kunnen niet alleen de beschermde soorten, maar ook andere planten en dieren profiteren. Een integrale benadering van het groen en bebouwing in de ontwerpfase zorgt voor een prettige leefomgeving voor mens en dier (Kooijmans, 2009). Zorgplicht en algemene broedvogels Bij de uitvoering van de werkzaamheden dient men te allen tijde rekening te houden met de in de Flora- en faunawet opgenomen Algemene Zorgplicht (Art. 2). De Zorgplicht houdt in dat schadelijke effecten aan planten en dieren door menselijk handelen tot een minimum beperkt worden. Deze wettelijke verplichting geldt voor alle flora en fauna in Nederland ongeacht de beschermde status. De struiken en bomen in het plangebied bieden veel mogelijkheden voor broedvogels. Bij de woningen broeden niet alleen de jaarrond beschermde soorten Huismus en Gierzwaluw, maar ook Spreeuw en Kauw (Figuur 5). Er wordt aanbevolen hiermee rekening te houden tijdens de uitvoering van de werkzaamheden. Alle broedende vogels en hun nesten zijn beschermd ex. art. 11 van de Flora- en faunawet. Eventuele bomenkap, snoei- en sloopwerkzaamheden dienen dan ook buiten het broedseizoen plaats te vinden. Het broedseizoen duurt globaal vanaf half maart tot en met half juli, maar is soortspecifiek en afhankelijk van klimatologische omstandigheden. De werkzaamheden dienen uitgevoerd te worden conform de Gedragscode Flora- en faunawet van de gemeente Sliedrecht (Vervoort, 2012). Mogelijk is voor het kappen van de bomen een kapvergunning nodig. Informeer hiernaar bij de gemeente Sliedrecht. Elzerman Ecologisch Advies 17

383 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Literatuur Dienst Regelingen Uitleg Aangepaste beoordeling ontheffing ruimtelijke ingrepen Flora- en faunawet. Ministerie van Landbouw, natuur en voedselkwaliteit, Den Haag. Elzerman, S.D Flora en fauna quickscan Staatsliedenbuurt te Sliedrecht. Rapportnr N28. Elzerman Ecologisch Advies, Maasdam. Heij, C.J Comparative ecology of the house sparrow Passer domesticus in rural, suburban and urban situations. Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam. Hustings, F., Borggreve, C., van Turnhout, C. & Thissen J Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN-criteria. SOVON-onderzoeksrapport 2004/13. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. Kooijmans, J.L Stadsvogels. Bouwen, beleven, beschermen. Tirion, Baarn. Limpens, H., K. Mostert & W. Bongers (red) Atlas van de Nederlandse vleermuizen. KNNV Uitgeverij, Zeist. Meijden, R. van der Heukels Flora van Nederland. 23 e druk. Wolters-Noordhoff bv, Groningen/Houten. Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wijziging Regeling vrijstelling beschermde dieren plantensoorten Flora- en faunawet. Staatscourant 2 februari 2005, nr. 23, p. 16. Ministerie van Landbouw, Natuurbehoud en Visserij Wijziging beoordeling ontheffing Flora- en faunawet bij ruimtelijke ingrepen. 26 augustus Brief Dienst Regelingen, Den Haag. NGB, VZZ & GaN Vleermuisprotocol 2013, 25 maart Vleermuisvakberaad Netwerk Groene Bureaus, Zoogdiervereniging VZZ & Gegevensautoriteit Natuur. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. 2014a. Soortenstandaard Gewone Dwergvleermuis Pipistrellus pipistrellus. Versie 2.0 (december 2014). Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Den Haag. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. 2014b. Soortenstandaard Gierzwaluw Apus apus. Versie 2.0 (december 2014). Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Den Haag. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. 2014c. Soortenstandaard Huismus Passer domesticus. Versie 2.0 (december 2014). Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Den Haag. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. 2014d. Soortenstandaard Ruige Dwergvleermuis Pipistrellus nathusii. Versie 2.0 (december 2014). Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Den Haag. Sachteleben, J. & O. von Helversen Songflight behaviour and mating system of the pipistrelle bat (Pipistrellus pipistrellus) in an urban habitat. Acta Chiropterologica. 8(2): Schaik, J. van, Janssen, R., Bosch, T., Haarsma, A.-J., Dekker, J.J.A., Kranstauber, B Bats Swarm Where They Hibernate: Compositional Similarity between Autumn Swarming and Winter Hibernation Assemblages at Five Underground Sites. PLoS ONE 10(7): e Doi: /journal.pone SOVON Vogelonderzoek Nederland Atlas van de Nederlandse Broedvogels Nederlandse Fauna 5. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV Uitgeverij & European Invertebrate Survey-Nederland, Leiden. Elzerman Ecologisch Advies 18

384 FFw-onderzoek Staatsliedenbuurt Sliedrecht Sovon Onderzoek naar Spreeuw moet achteruitgang remmen. Verkregen via geraadpleegd op 9 augustus Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Sovon, 2016a. Voorlopige verspreidingskaart Gierzwaluw broedseizoen. Verkregen via geraadpleegd op 9 augustus Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Sovon, 2016b. Voorlopige verspreidingskaart Huismus broedseizoen. Verkregen via geraadpleegd op 9 augustus Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Vervoort, M Gedragscode Flora- en faunawet voor de gemeente Sliedrecht. Strix/NWC, Dordrecht. Elzerman Ecologisch Advies 19

385 Bijlage 11 Nota inspraak en overleg (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

386 Sliedrecht Voorontwerp bestemmingsplan Staatsliedenbuurt, Sliedrecht Notitie inspraak en overleg Mei 2016

387 Inhoud 1. Inleiding pag Inspraakreacties pag Overlegreacties pag. 8 Bijlagen: 1. Overlegreacties pag. 10 2

388 1. Inleiding Voor u ligt de Nota inspraak en overleg behorende bij het voorontwerp Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt van de gemeente Sliedrecht. Het voorontwerp heeft met ingang van 10 maart 2016 tot en met 20 april 2016 gedurende 6 weken ter inzage gelegen. Gedurende deze periode is voor iedereen de mogelijkheid geboden een inspraakreactie in te dienen. Het plan was raadpleegbaar via de website van de gemeente Sliedrecht ( In deze nota worden alle inspraak- en overlegreacties samengevat, beantwoord en aangegeven of de reactie leidt tot een wijziging van het bestemmingsplan. In totaal zijn er vier inspraakreacties binnengekomen. De ingediende reacties worden in deze nota samengevat weergegeven. Dit betekent niet dat die onderdelen van de reactie, die niet expliciet worden genoemd, niet bij de beoordeling zouden zijn betrokken. De Inspraakreacties zijn in hun geheel beoordeeld. Bij de beoordeling is zoveel mogelijk rekening gehouden met volledige inhoud van de ingezonden reacties. Inspraakreacties Er zijn 3 schriftelijke inspraakreacties ingediend. In hoofdstuk 2 is een samenvatting gegeven van de ontvangen inspraakreacties en zijn de reacties van gemeentelijk commentaar voorzien. Tevens is per reactie aangegeven of de reactie leidt tot aanpassingen van het voorontwerp bestemmingsplan. Overlegreacties In het kader van het vooroverleg ex artikel Besluit ruimtelijke ordening (Bro) is het voorontwerp bestemmingsplan toegezonden aan diverse overleginstanties. In totaal hebben 4 instanties gereageerd op het voorontwerp bestemmingsplan. In hoofdstuk 3 is een samenvatting gegeven van de ontvangen overlegreacties en zijn de reacties van gemeentelijk commentaar voorzien. Per reactie is aangegeven of de reactie leidt tot aanpassingen van het voorontwerp bestemmingsplan. 3

389 2. Inspraakreacties 2.1 Algemeen Het voorontwerp Bestemmingsplan Staatsliedenbuurt heeft 6 weken ter inzage gelegen. Binnen de termijn van ter inzage legging zijn 3 inspraakreacties ontvangen. De binnengekomen inspraakreactie zijn in paragraaf 2.2 per reactie weergegeven en voorzien van een antwoord Indiener reactie nr. 1 Inspreker heeft op 3 april 2016 een inspraakreactie betreffende het voorontwerp bestemmingsplan Sliedrecht gegeven. Reactie De inspreker heeft een reactie ingediend aangaande parkeren. De inspreker acht het onduidelijk hoe de ontwikkeling weerslag heeft op de feitelijke parkeerruimte; a.) De inspreker acht de in de berekening (notitie parkeren) genoemde woningaantallen niet eenduidig. In de huidige situatie zijn er 320 woningen, dit aantal neemt in de toekomst af naar 262 woningen (een afname van 55 woningen). In de berekening wordt uitgegaan van = 219 woningen. b.) In de huidige situatie wordt er parkeerdruk ervaren, deze druk wordt enigszins gecompenseerd door de leegstaand in de huidige toestand. De inspreker acht de huidige situatie niet representatief, de gedestilleerde parkeernorm van 0,79 is enkel relevant voor de huidige situatie. c.) Volgens de inspreker zorgt onvoldoende parkeerruimte is het westelijk deel voor een vergrote druk in het oostelijk deel, dit zal een negatieve invloed kunnen op het aanwezige groen. Vanuit de buurt is er de vraag naar een effectieve parkeerruimte, welke niet ten koste gaat van de openbare kwaliteit. d.) Naast de onzekerheid dat parkeerdruk de openbare kwaliteit kan aantasten, is er ook onzekerheid over de parkeerruimte doordat in het bestemmingsplan wonen en verkeer worden samengevoegd. Hierdoor wordt de onzekerheid vergroot aangezien wonen ook voor andere ontwikkelingen kan worden aangewend. Beantwoording t.a.v. a) Er worden 238 voornamelijk duplex-woningen gesloopt en worden er circa 160 woningen teruggebouwd en circa 190 woningen gerenoveerd. Per saldo vindt er een afname van het woningaantal plaats met ongeveer 78 woningen. De genoemde 20 woningen aan de Cort van der Lindenlaan behoren niet tot het bestemmingsplangebied, maar de parkeernormen zijn voor deze woningen wel relevant. Derhalve zijn deze 20 woningen meegenomen in de parkeerberekening. t.a.v. b) Het klopt dat de 0,79 relevant is voor de te handhaven/te renoveren woningen. Voor die woningen is geen bestemmingsplanwijziging noodzakelijk en wordt geen wijziging aangebracht in de bestaande parkeeraantallen. Waar mogelijk worden in de openbare ruimte enkele plaatsen toegevoegd. t.a.v. c) In het westelijk gedeelte van het plangebied wordt een sluitende parkeerbalans gerealiseerd. Er wordt geen parkeerdruk afgewenteld op het oostelijk gedeelte van de Staatsliedenbuurt. Ook wordt er per saldo meer groen toegevoegd. 4

390 t.a.v. d) Het stedenbouwkundig plan en inrichtingsplan openbare ruimte, dat in gezamenlijkheid door de gemeente Sliedrecht en Tablis Wonen wordt opgesteld, voldoet aan de norm voor de aanleg van parkeerplaatsen. Hierbij gaat het college er van uit dat het aantal parkeerplaatsen daadwerkelijk voldoet aan de norm. Dat in het bestemmingsplan het gehele te ontwikkelen gebied binnen één bestemming wonen wordt ondergebracht, is in planologisch opzicht gerechtvaardigd en biedt enige flexibiliteit bij het uitwerken van de gebouwde en onbebouwde omgeving. Aanpassing De reactie geeft op de bovenstaande onderwerpen geen aanleiding tot aanpassing van de toelichting Indiener reactie nr. 2 Inspreker heeft op 5 april 2016 een inspraakreactie betreffende het voorontwerp bestemmingsplan Sliedrecht gegeven. Reactie Inspreker maakt bezwaar tegen de nieuwe ontsluiting van de Troelstralaan. In de huidige verkeerssituatie is de Troelstralaan ontsloten direct vanaf de Thorbeckelaan, deze aansluiting komt in de nieuwe verkeerssituatie te vervallen. De inspreker verwacht extra verkeersdrukte en filevorming. Beantwoording De gemeente heeft in haar Startnotitie (9 december 2014) aangegeven dat de situatie van de Thorbeckelaan zal wijzigen en er een betere wegenstructuur in de Staatsliedenbuurt moet komen. Ook in de Wijkvisie Staatsliedenbuurt (01 juli 2013) is aangegeven dat er twee aansluitingen moeten komen te vervallen. De achterliggende reden heeft te maken met de doorstroming op de Thorbeckelaan en de toekomstige aanleg van de rotonde. In het stedenbouwkundig plan is dit uitgangspunt vertaald, door de aansluitingen van de Dr. Kuyperstraat en de Troelstralaan op de Thorbeckelaan te laten vervallen. Vervolgens is in samenspraak met de verkeerskundigen van de gemeente voor de Staatsliedenbuurt een nieuwe verkeerscirculatie ontworpen. Deze is opgenomen in het stedenbouwkundig plan en vervolgens in de toelichting van het bestemmingsplan. Het vervallen van de aansluitingen moet in combinatie worden gezien met de aanleg van de rotonde, het wijzigen van de interne verkeersstructuur in de Staatsliedenbuurt en de afname van het aantal woningen. Zoals in de toelichting is aangegeven, zal dan per saldo de verkeersdruk verminderen en een adequate verkeerstructuur ontstaan. Aanpassing De reactie geeft op de bovenstaande onderwerpen geen aanleiding tot aanpassing van de toelichting Indiener reactie nr. 3 Inspreker heeft op 20 april 2016 een inspraakreactie betreffende het voorontwerp bestemmingsplan Sliedrecht gegeven. 5

391 Reactie Inspreker heeft uiteenlopende vragen en opmerkingen, dan wel meningen over zowel de inhoud van het bestemmingsplan als daarmee samenhangende zaken als het planproces, het functioneel programma, de rol van Tablis en gemeente, en het communicatie- en participatieproces. In algemene zin spreekt inspreker haar ontevredenheid uit over het vernieuwingsproces van de buurt, waarbij woningen gesloopt worden en de openbare ruimte van de gehele buurt wordt aangepast. Inspreker kan zich hierin niet vinden en is daarnaast van mening dat bewoners te weinig zijn geraadpleegd en dat Tablis haar werk als woningbouwvereniging niet juist uitvoert. Alle opmerkingen die inhoudelijke vragen betreffen, zijn beantwoord in een overleg met de inspreker, dat op 19 mei 2016 heeft plaatsgevonden. Onderstaand een overzicht van voor dit bestemmingsplan relevante meningen: 1. Inspreker is van mening dat Tablis weinig samenspraak inzake dit plan heeft georganiseerd, en louter heeft geïnformeerd. Inspreker is van mening dat er te weinig inspraak is geweest en dat bewoners mee moeten kunnen denken over bouwen en renoveren van woningen. 2. Inspreker is van mening dat de uitbreiding van de begraafplaats niet ten koste mag gaan van de woningen in de Staatsliedenbuurt. 3. Inspreker is van mening dat er meer woningen moeten komen in de Staatsliedenbuurt in plaats van minder. 4. Inspreker is van mening dat er de huidige aansluitingen op de Thorbeckelaan moeten worden gehandhaafd. Onder meer hulpdiensten zouden daardoor de wijk niet in/uit kunnen. 5. Inspreker is van mening dat dat er geen woningen hoeven te worden gesloopt voor groen, speelplekken of voor parkeerplaatsen. De huidige opzet van de buurt, het huidige aantal speelplekken, het reeds aanwezige groen en de aanwezige parkeerplaatsen worden door inspreker voldoende gevonden. Ook is rondom de wijk voldoende groen aanwezig. 6. Inspreker is van mening dat er de lange rechte straten met een zig-zag inrichting prima werken en kunnen worden gehandhaafd. 7. Inspreker is van mening dat er in de huidige situatie 4 speelplekken aanwezig zijn en dat deze moeten worden gehandhaafd. Beantwoording Naar aanleiding van de ingediende reactie is op 19 mei en 23 mei met inspreker een gesprek gevoerd, waarin door inspreker een verheldering van haar standpunten is gegeven en vanuit de kant van Tablis een toelichting is gegeven op het tot nu toe doorlopen proces en de inhoudelijke keuzes die in dit bestemmingsplan zijn opgenomen. Inspreker heeft aangegeven dat ze niet op de hoogte is van het proces dat is doorlopen en de communicatie die Tablis de afgelopen 3 jaar met de buurt heeft gevoerd. Tablis heeft inspreker daarom aangeboden om deel te nemen aan de Klankbordgroep om beter op de hoogte te blijven. In de toelichting op het tot nu toe doorlopen proces en de inhoudelijke keuzes, wordt in het gesprek gememoreerd aan de uitgangspunten en de randvoorwaarden die in het verleden zijn meegegeven. Daartoe behoren onder meer de Wijkvisie uit 2013 welke tot stand is gekomen met huurders, eigenaar/bewoners, het Bewonerscomité Staatsliedenbuurt, H3S, Tablis en de gemeente. In de gemeentelijke Startnotitie Staatsliedenbuurt (vastgesteld gemeenteraad 2014) zijn de randvoorwaarden vanuit de gemeente opgenomen. Voorts zijn de bijeenkomsten met de bewoners in maart en april 2015 en de informatiebijeenkomst (april 2016) toegelicht, waarin met de gehele 6

392 buurt uitvoerig overleg is gevoerd over alle relevante procesmatige en inhoudelijke aspecten van het plan. In het gesprek zijn de punten uit de hierboven opgenomen samenvatting van de inhoudelijke reactie van inspreker puntsgewijs doorgelopen en toegelicht. Inspreker heeft aangegeven graag gebruik te maken van de mogelijkheid om deel te nemen in de Klankbordgroep. Aanpassing De reactie geeft op de bovenstaande onderwerpen geen aanleiding tot aanpassing van de toelichting. 7

393 3. Overlegreacties In het kader van het overleg als bedoeld in artikel Bro is het voorontwerp bestemmingsplan Woongebied aan de volgende instanties voorgelegd: 1. Provincie Zuid-Holland; 2. Waterschap Rivierenland; 3. Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid; 4. GasUnie; 5. Tennet; Van diverse instanties is een reactie ontvangen. Hieronder is de reactie van het waterschap samengevat en van gemeentelijk commentaar voorzien. Gasunie en Tennet geven aan geen belangen in het gebied te hebben en geven geen inhoudelijke reactie. Verder is het plan gemeld bij de provincie in het kader van vooroverleg, en al eerder informeel met de provincie gedeeld. Aangezien er geen provinciale belangen in het geding zijn heeft de provincie het niet nodig geacht een vooroverlegreactie in te dienen. De volledige overlegreacties zijn in bijlage 1 opgenomen. 3.1 Waterschap Rivierenland Het waterschap heeft op 18 april 2016 een reactie betreffende het voorontwerp bestemmingsplan Sliedrecht gegeven. Deze reactie is aan te merken als wateradvies in het kader van de watertoetsprocedure. Doorlopen proces Het waterschap is in een vroeg stadium betrokken bij de planvorming rond de herstructurering van de Staatsliedenbuurt. Het voorliggende bestemmingsplan biedt een juridisch kader om sloop en vervangende nieuwbouw, binnen het plangebied, mogelijk te maken. Het plan is onderdeel van een groter projectgebied dat de gehele Staatsliedenbuurt omvat en zich verder oostelijk uitstrekt tot aan een drietal hoven langs de Doctor Schaepmanstraat. De renovatie in het oostelijke deel van het stedenbouwkundige plan past binnen het vigerende bestemmingsplan Woongebied Ruimtelijke consequenties en opmerkingen Op dit moment is niet geheel helder welke mogelijkheden er binnen het plangebied zijn om aan de wateropgave te voldoen. Er dient namelijk te worden voldaan aan een hydrologisch neutrale ontwikkeling voor het plan. Doordat het plangebied onderdeel is van een groter stedenbouwkundig project is het in dit geval mogelijk de wateropgave voor het gehele projectgebied te beschouwen. In paragraaf is aangegeven dat binnen dit gehele projectgebied het verhard oppervlak gelijk zal blijven of iets zal afnemen. Vanuit de gemeente Sliedrecht vernamen wij reeds dat hiervoor extra water wordt gegraven bij de drie hoven langs de Doctor Schaepmanstraat. Graag zien wij een expliciete (cijfermatige) bevestiging hiervan. Wanneer wel sprake is van een toename van het verharde oppervlak dient extra waterberging te worden gerealiseerd. In paragraaf is een berekening opgenomen 8

394 waaruit blijkt dat het totale verhardingsoppervlak van dit onderhavige plan toeneemt met 90 m2. Binnen het plangebied is geen oppervlaktewater aanwezig waardoor de mogelijkheden voor watercompensatie beperkt zijn. Wij adviseren daarom de inrichting zodanig uit te werken dat de hoeveelheid verharding niet zal toenemen. Dit kan door bijvoorbeeld in te zetten op meer groen en/of het toepassen van halfverhardingen. Wij verzoeken u in het bestemmingsplan een overzicht op te nemen waaruit blijkt dat binnen het plangebied of binnen het grotere projectgebied sprake is van water neutraal inrichten. Indien aan de orde zal ook de wijze van watercompensatie, door de toename van het verhard oppervlak in dit plan, in beeld moeten worden gebracht. Het Waterschap adviseert positief over het plan, mits voorgaande opmerkingen in het bestemmingsplan worden verwerkt. Voor de uitvoering van het plan is geen watervergunning van het waterschap vereist. Beantwoording In de betreffende waterparagraaf zal een overzicht worden opgenomen waaruit blijkt dat binnen het plangebied of binnen het grotere projectgebied sprake is van water neutraal inrichten. Indien aan de orde zal ook de wijze van watercompensatie, door de toename van het verhard oppervlak in dit plan, in beeld moeten worden gebracht. Voorts is er een voorlopig ontwerp Inrichtingsplan voor de openbare ruimte beschikbaar, waarin de afwatering van dat deel van de Staatsliedenbuurt waar sloop, renovatie en nieuwbouw aan de orde is, verder is uitgewerkt. Aanpassing De reactie geeft op de bovenstaande onderwerpen aanleiding tot aanpassing van de toelichting. 9

395 Bijlage 1 Overlegreacties 10

396 Suijkerbuijk, MC Van: Keizer H.H. namens Alg. Postbus RO_West Verzonden: dinsdag 8 maart :55 Aan: Suijkerbuijk, MC Onderwerp: RE: Inspraak voorontwerp bestemmingsplan Staatsliedenbuurt Geachte heer / mevrouw, Bij bericht van 4 maart 2016 heeft Gasunie, namens u, het bovengenoemd voorontwerpbestemmingsplan in het kader van het vooroverleg, zoals bedoeld in artikel Bro, ontvangen. Het voornoemde plan is door ons getoetst aan het huidige externe veiligheidsbeleid van het Ministerie van I&M voor onze aardgastransportleidingen, zoals bepaald in het per 1 januari 2011 in werking getreden Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb). Op grond van deze toetsing komen wij tot de conclusie dat het plangebied buiten de 1% letaliteitgrens van onze dichtst bij gelegen leiding valt. Daarmee staat vast dat deze leiding geen invloed heeft op de verdere planontwikkeling. Onder dankzegging voor de toezending verblijven wij. Met vriendelijke groet, Henk Keizer Medewerker Juridische Zaken E: H.H.Keizer@gasunie.nl T: I: Gasunie Transport Services B.V. Legal Affairs Projects West Postbus AD Groningen Concourslaan 17 Van: Suijkerbuijk, MC [mailto:m.suijkerbuijk@sliedrecht.nl] Verzonden: vrijdag 4 maart :16 Aan: 'Federatie Ondernemersverenigingen Drechtsteden '; 'Gasunie'; 'Gasunie WEST'; Dalen van D.; 'Ministerie EL&I/energie'; 'Natuur en Vogelwacht'; 'Oasen'; Dorst-vanden Hout, AACM van; 'Prorail'; 'Rijkswaterstaat'; Smit, E; 'TenneT'; 'VRZHZ'; 'VSO'; 'Waterschap Rivierenland' Onderwerp: Inspraak voorontwerp bestemmingsplan Staatsliedenbuurt Geachte heer/mevrouw, Voor de Staatsliedenbuurt is in de periode een vernieuwing van de woningvoorraad en de openbare ruimte voorzien. De buurt bestaat uit 540 woningen, waarvan 428 sociale huurwoningen in bezit en beheer zijn bij Tablis Wonen. De overige woningen in de wijk zijn koopwoningen. De indeling van de wijk, en de woningen zelf, zijn verouderd en voldoen niet meer aan de kwaliteit die van een moderne woonwijk wordt gevraagd. De staat van veel huizen is niet goed en de openbare ruimte kent diverse knelpunten. Om te zorgen dat de wijk toekomstbestendig wordt is een ingrijpende en grootschalige aanpak van de wijk nodig. Concreet betekent dit dat in het westelijke deel van de Staatsliedenbuurt een groot aantal woningen wordt gesloopt en vervangen door nieuwbouw. De woningen in het oostelijke deel van de wijk worden grondig gerenoveerd. Ook de openbare ruimte zal op de schop worden genomen. 1

397 De voorziene nieuwbouw van de Staatsliedenbuurt past niet binnen het vigerende bestemmingsplan Woongebied. Het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt herziet het vigerende bestemmingsplan, uiteraard voor zover dit plan samenvalt met het plangebied van het onderhavig bestemmingsplan. Met dit bestemmingsplan wordt een actuele en uniforme regeling verkregen voor de nieuw te realiseren onderdelen van de Staatsliedenbuurt. Plangebied Ter inzage In het kader van de inspraak als bedoeld in de gemeentelijke inspraakverordening ligt het voorontwerp bestemmingsplan Staatsliedenbuurt vanaf donderdag 10 maart 2016 voor zes weken, dus tot donderdag 21 april 2016, ter inzage. U kunt het voorontwerp bestemmingsplan op een tweetal manieren raadplegen: - Op het gemeentekantoor, Industrieweg 11; - Op de website van de gemeente, via: Home Wonen en leefomgeving Ruimtelijke plannen Ruimtelijke plannen in Sliedrecht Inspraak Tijdens de periode van terinzageligging kan een ieder zijn of haar reactie op het voorontwerp bestemmingsplan bekend maken. Op de website van de gemeente kunt u digitaal uw inspraakreactie geven. Uw reactie kunt u ook zenden aan burgemeester en wethouders van de gemeente Sliedrecht, Postbus 16, 3360 AA Sliedrecht. Als u een mondelinge reactie wil geven, moet u dit uitdrukkelijk verzoeken bij team VROM. Met vriendelijke groet, Matthijs Suijkerbuijk Beleidsadviseur Ruimtelijke Ordening, team VROM Werkdagen: Maandag t/m vrijdag T Industrieweg 11, 3361 HJ Sliedrecht 2

398 This communication is intended only for use by the addressee. It may contain confidential or privileged information. If you receive this communication unintentionally, please let us know by reply immediately. N.V. Nederlandse Gasunie does not guarantee that the information sent with this is correct and does not accept any liability for damages related thereto. 3

399 E-formulier aanbieden ruimtelijk plan Postadres Provincie Zuid-Holland Postbus LP Den Haag T kennisgevingroplan@pzh.nl Datum vrijdag 4 maart 2016 Bijlagen (incl. deze samenvatting) 1 Hieronder vindt u de samenvatting van het door u ingevulde formulier. Wat is de naam van het plan: Staatsliedenbuurt Woonkern: Sliedrecht Korte beschrijving van het plan: De voorziene nieuwbouw van de Staatsliedenbuurt past niet binnen het vigerende bestemmingsplan Woongebied. Het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt herziet het vigerende bestemmingsplan, uiteraard voor zover dit plan samenvalt met het plangebied van het onderhavig bestemmingsplan. Met dit bestemmingsplan wordt een actuele en uniforme regeling verkregen voor de nieuw te realiseren onderdelen van de Staatsliedenbuurt. Welk type plan betreft het: bestemmingsplan Wat is de status van het plan: voorontwerp Wordt in dit plan gebruik gemaakt - voor nee een of meerdere onderdelen van een ontheffing van de provincie: Is er in het plan een nee wijzigingsbevoegdheid en / of een uitwerkingsplicht opgenomen: U biedt een voorontwerp bestemmingsplan aan. Op de volgende pagina kunt u aangeven welke provinciale belangen er eventueel in het geding zijn. Bevat het plan mogelijkheden voor ja ruimtelijke ontwikkelingen: Bevat het plan één of meer van de Geen van bovenstaande ontwikkelingen is van toepassing volgende ontwikkelingen: Vink aan welke onderwerpen in het plan het plan biedt ruimte voor nieuwe stedelijke voorkomen. U kunt meerdere ontwikkeling(en) (ruimtelijke ontwikkeling van een mogelijkheden aanvinken. bedrijventerrein of zeehaventerrein, of van kantoren, detailhandel, woningbouwlocaties of andere stedelijke voorzieningen) Waar vindt de stedelijke ontwikkeling plaats: Past de beoogde ontwikkeling binnen een door gedeputeerde staten aanvaarde regionale woonvisie: Is er voor de beoogde ontwikkeling sprake van een positief en gemotiveerd advies van de regio over de behoefte aan woningen: Past de beoogde ontwikkeling binnen Binnen bestaand stads-en dorpsgebied ja niet van toepassing niet van toepassing

400 een door gedeputeerde staten na 1 juli 2015 aanvaarde regionale kantorenvisie: Bevat het plan een motivering van de ja actuele behoefte: (art lid 1 a) In welke paragraaf is deze motivering beschreven: Wordt gebruik gemaakt van artikel 3.3. nee verordening ruimte, afwijkingsmogelijkheid voor bestaande bouw en gebruiksrechten en/of afwijkingsmogelijkheid voor maatwerk: Vinden er ruimtelijke ontwikkelingen nee plaats binnen beschermingscategorie 1 (zie artikel van de Verordening ruimte): Is sprake van: * Inpassen In welke paragraaf is dat gemotiveerd: Blijft de ruimtelijke kwaliteit per saldo ja gelijk: In welke paragraaf is dit gemotiveerd: Worden er richtpunten aangetast: nee Worden door de ruimtelijke ontwikkeling nee de wezenlijke kenmerken en waarden significant aangetast van belangrijke weidevogelgebieden, recreatiegebieden rond de stad, of karakteristieke landschapselementen: (het provinciale compensatiebeleid is van toepassing, art lid 4 Verordening ruimte) Neemt het groepsrisico (rond nee inrichtingen, buisleidingen, transportassen en luchthavenactiviteiten) toe als gevolg van een stedelijke ontwikkeling, waarbij de berekende waarde voor het groepsrisico boven de oriëntatiewaarde ligt: Op grond van de informatie die u heeft gegeven blijkt dat het plan niet strijdig is met provinciale belangen, het plan hoeft niet te worden opgestuurd naar de provincie Zuid-Holland. Gemeente: CBS-code: Naam: Matthijs Suijkerbuijk Adres (postbus): Postbus 16 Postcode: 3360 AA Plaatsnaam: Sliedrecht adres: m.suijkerbuijk@sliedrecht.nl Telefoonnummer: Heeft u nog vragen? U vindt een toelichting op onze website:

401 Suijkerbuijk, MC Van: Grondzaken-West Verzonden: woensdag 16 maart :34 Aan: Suijkerbuijk, MC Onderwerp: GEEN BELANG GSN-REM Inspraak voorontwerp bestemmingsplan Staatsliedenbuurt te Schiedam Bijlagen: Staatsliedenbuurt Sliedrecht.jpg Geachte heer/mevrouw. Met uw van ontvingen wij de uitnodiging om een reactie te geven op het voorontwerp bestemmingsplan Staatsliedenbuurt, van uw gemeente. Van deze mogelijkheid maakt TenneT TSO B.V. geen gebruik, omdat er bij Uw plan geen belangen van ons bedrijf zijn betrokken. Wij danken U voor het toezenden van de informatie. Met vriendelijke groet, Grondzaken-West (Lioba Dorrestein) Specialist Ondersteuning Grondzaken Real Estate Management TenneT TSO B.V. Limaweg 51 T +31 (0) F +31 (0) E Grondzaken-West@tennet.eu CC Waddinxveen Postbus AS Arnhem Van: Suijkerbuijk, MC [mailto:m.suijkerbuijk@sliedrecht.nl] Verzonden: vrijdag 4 maart :16 Aan: 'Federatie Ondernemersverenigingen Drechtsteden '; 'Gasunie'; 'Gasunie WEST'; 'Gasunie, D. van Dalen'; 'Ministerie EL&I/energie'; 'Natuur en Vogelwacht'; 'Oasen'; Dorst-vanden Hout, AACM van; 'Prorail'; 'Rijkswaterstaat'; Smit, E; Grondzaken-West; 'VRZHZ'; 'VSO'; 'Waterschap Rivierenland' Onderwerp: Inspraak voorontwerp bestemmingsplan Staatsliedenbuurt Geachte heer/mevrouw, 1

402 Voor de Staatsliedenbuurt is in de periode een vernieuwing van de woningvoorraad en de openbare ruimte voorzien. De buurt bestaat uit 540 woningen, waarvan 428 sociale huurwoningen in bezit en beheer zijn bij Tablis Wonen. De overige woningen in de wijk zijn koopwoningen. De indeling van de wijk, en de woningen zelf, zijn verouderd en voldoen niet meer aan de kwaliteit die van een moderne woonwijk wordt gevraagd. De staat van veel huizen is niet goed en de openbare ruimte kent diverse knelpunten. Om te zorgen dat de wijk toekomstbestendig wordt is een ingrijpende en grootschalige aanpak van de wijk nodig. Concreet betekent dit dat in het westelijke deel van de Staatsliedenbuurt een groot aantal woningen wordt gesloopt en vervangen door nieuwbouw. De woningen in het oostelijke deel van de wijk worden grondig gerenoveerd. Ook de openbare ruimte zal op de schop worden genomen. De voorziene nieuwbouw van de Staatsliedenbuurt past niet binnen het vigerende bestemmingsplan Woongebied. Het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt herziet het vigerende bestemmingsplan, uiteraard voor zover dit plan samenvalt met het plangebied van het onderhavig bestemmingsplan. Met dit bestemmingsplan wordt een actuele en uniforme regeling verkregen voor de nieuw te realiseren onderdelen van de Staatsliedenbuurt. Plangebied Ter inzage In het kader van de inspraak als bedoeld in de gemeentelijke inspraakverordening ligt het voorontwerp bestemmingsplan Staatsliedenbuurt vanaf donderdag 10 maart 2016 voor zes weken, dus tot donderdag 21 april 2016, ter inzage. U kunt het voorontwerp bestemmingsplan op een tweetal manieren raadplegen: - Op het gemeentekantoor, Industrieweg 11; - Op de website van de gemeente, via: Home Wonen en leefomgeving Ruimtelijke plannen Ruimtelijke plannen in Sliedrecht Inspraak Tijdens de periode van terinzageligging kan een ieder zijn of haar reactie op het voorontwerp bestemmingsplan bekend maken. Op de website van de gemeente kunt u digitaal uw inspraakreactie geven. Uw reactie kunt u ook zenden aan burgemeester en wethouders van de gemeente Sliedrecht, Postbus 16, 3360 AA Sliedrecht. Als u een mondelinge reactie wil geven, moet u dit uitdrukkelijk verzoeken bij team VROM. Met vriendelijke groet, Matthijs Suijkerbuijk Beleidsadviseur Ruimtelijke Ordening, team VROM 2

403 Werkdagen: Maandag t/m vrijdag T Industrieweg 11, 3361 HJ Sliedrecht ************************************************************************************ All information contained in this message is confidential and privileged to us and may not be distributed or copied to any person other than the addressee without our prior written consent. If you receive this information unintentionally, please inform us immediately. Although every effort has been made to ensure that all information displayed in this is accurate and complete, we cannot accept any liability whatsoever for any errors, inaccuracies or omissions or for any loss resulting directly or indirectly from the recipient's reliance on this information. ************************************************************************************ 3

404

405

406 Bijlage 12 Nota van wijzigingen (vastgesteld) Staatsliedenbuurt NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb

407 Zaaknummer: Nota van wijzigingen bestemmingsplan Staatsliedenbuurt d.d. 25 oktober 2016 Inleiding Deze nota van wijzigingen vormt een onderdeel van het raadsbesluit tot het gewijzigd vaststellen van het bestemmingsplan Staatsliedenbuurt met identificatienummer (idn): NL.IMRO.0610.bp08Staatsliedenb Planaanpassingen welke bij gewijzigde vaststelling worden doorgevoerd De navolgende aanpassingen en toevoegingen worden bij de gewijzigde vaststelling bestemmingsplan Staatsliedenbuurt doorgevoerd, en zijn daarmee een wijziging ten opzichte van het Ontwerp bestemmingsplan zoals dit van 9 juni 2016 tot en met woensdag 20 juli 2016 ter inzage heeft gelegen: Verbeelding: - De maatvoering 'maximum aantal woningen' wordt aangepast van 160 naar De bouwaanduiding 'gestapeld' (gs) op de locatie die in het Ontwerp bestemmingsplan is aangewezen voor gestapelde woningbouw wordt verruimd in noordelijke richting. Toelichting: - Paragraaf 2.2.2: tekstuele aanpassingen en toevoegingen. - Paragraaf 4.1.1: tekstuele aanpassingen en toevoegingen. - Paragraaf 4.5: tekstuele aanpassingen en toevoegingen. - Waar nodig elders in de toelichting ondergeschikte tekstuele aanpassingen en toevoegingen. Bijlage bij de toelichting, toegevoegd: - Bijlage 1a: NOTITIE Aantal hogere waarden wegverkeerslawaai. Bijlage bij de regels, aangepast: - Bijlage 2: Notitie parkeren in de Staatsliedenbuurt.

408

409

410

Nog meer weergeven