Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar XIV Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (XIV) voor het jaar 2005 Nr. 80 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 30 maart 2005 De vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 1 heeft een aantal vragen voorgelegd aan de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit over de vaststelling van de communautaire lijst van habitatrichtlijngebieden voor de Atlantische biogeografische regio, naar aanleiding van de brief van 27 januari 2005 ( XIV, nr. 63). De minister heeft deze vragen beantwoord bij brief van 29 maart Vragen en antwoorden zijn hierna afgedrukt. De voorzitter van de commissie, Scheijer-Pierik De griffier van de commissie, De Lange 1 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), ondervoorzitter, Vos (GL), Cornielje (VVD), Buijs (CDA), Van Beek (VVD), Schreijer-Pierik (CDA), voorzitter, Atsma (CDA), Oplaat (VVD), Geluk (VVD), Mosterd (CDA), Waalkens (PvdA), Snijder- Hazelhoff (VVD), Verbeet (PvdA), Van den Brink (LPF), Vergeer (SP), Herben (LPF), Tichelaar (PvdA), Ormel (CDA), Duyvendak (GL), Koopmans (CDA), Van der Ham (D66), Van Velzen (SP), Koomen (CDA), Boelhouwer (PvdA), Douma (PvdA), Dubbelboer (PvdA) en Kruijsen (PvdA). Plv. leden: Slob (CU), Vendrik (GL), Örgü (VVD), Spies (CDA), Dezentjé Hamming (VVD), Mastwijk (CDA), Ten Hoopen (CDA), Hofstra (VVD), Veenendaal (VVD), vacature CDA, Samsom (PvdA), De Krom (VVD), Duivesteijn (PvdA), Eerdmans (LPF), vacature SP, Van As (LPF), Van Heteren (PvdA), Van Lith (CDA), Van Gent (GL), Van Bochove (CDA), Van der Laan (D66), Gerkens (SP), Jager (CDA), Timmer (PvdA), Depla (PvdA), Fierens (PvdA) en Verdaas (PvdA). KST tkkst29800XIV-80 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2005 Tweede Kamer, vergaderjaar , XIV, nr. 80 1

2 1 Betreft de aanmelding van Habitatrichtlijngebieden (HR-gebieden) door andere landen de volledige aanmelding of volgen er nog correcties? Volgens de Europese Commissie hebben zeven van de negen lidstaten in de Atlantisch biogeografisch regio voor bepaalde typen habitats en soorten niet voldoende gebieden voorgesteld om aan de eisen van de Habitatrichtlijn te voldoen. Voor de betreffende typen habitats en soorten beschouwt de Commissie het netwerk Natura 2000 nog niet volledig. In het licht van nadere voorstellen van de betrokken lidstaten zal de communautaire lijst voor de betreffende habitats en soorten nog moeten worden herzien. Alleen de gebiedenlijsten van België en Nederland zijn door de Commissie als voldoende aangemerkt. Een algemeen voorbehoud wordt gemaakt voor habitattypen en soorten die voorkomen in de mariene territoriale wateren en de onder nationale jurisdictie vallende mariene wateren daarbuiten. De Commissie acht de kennis daarover nog onvolledig, waardoor niet kan worden geconcludeerd of het netwerk ten aanzien van die mariene habitattypen en soorten volledig dan wel onvolledig is. 2 Wijkt de op 8 december 2004 vastgestelde definitieve lijst af van de concept-atlantische lijst, waarover de minister spreekt in de brief van ? Zo ja, op welke punten? Neen, de onlangs vastgestelde (voorlopige) lijst gebieden van communautair belang voor de Atlantische biogeografische regio wijkt niet af van de ontwerplijst die de Europese Commissie in augustus 2004 ter goedkeuring aan het Habitat-Comité heeft voorgelegd. 3 Is een periode van zes jaar na vaststelling van de lijst, om de gebieden aan te wijzen als speciale beschermingszone, niet een erg lange periode? Overweegt u dit sneller uit te voeren? De in de Habitatrichtlijn genoemde zes jaar voor de aanwijzing van de op de communautaire lijst geplaatste gebieden is inderdaad een lange periode. Ik ben voornemens de aanwijzingen uiterlijk binnen een jaar na de inwerkingtreding van de wijziging van de Natuurbeschermingswet 1998 te voltooien teneinde zo spoedig mogelijk meer duidelijkheid te verschaffen over de bescherming van de gebieden. De aanwijzingsbesluiten vormen ook de basis voor de beheersplannen die binnen drie jaar na de inwerkingtreding van de wet gereed moeten zijn. 4/16 Kunnen belanghebbenden gedurende de voorgeschreven openbare voorbereidingsprocedure bezwaar maken tegen een aanwijzing? Tijdens de aanwijzingsprocedure bestaat er geen mogelijkheid tot bezwaar, in plaats daarvan kent de openbare voorbereidingsprocedure uit de Algemene wet Bestuursrecht de mogelijkheid dat belanghebbenden een zienswijze omtrent het ontwerpaanwijzingsbesluit indienen. Tegen het (definitieve) aanwijzingsbesluit staat beroep open. 5 Bestaat op grond van de thans geldende Natuurbeschermingswet 1998 (Nb-wet) de mogelijkheid gebieden voorlopig aan te wijzen? Zo ja, wordt dit overwogen en hoe verhoudt een dergelijke voorlopige aanwijzing zich tot de AWB? Kan men dan bezwaar indienen en is een mogelijk bezwaar dan prematuur, gelet op het feit dat definitieve aanwijzing nog moet Tweede Kamer, vergaderjaar , XIV, nr. 80 2

3 plaatsvinden? Ontstaat er een nieuwe bezwaarprocedure naar aanleiding van de definitieve aanwijzing? Alleen op basis van het nog niet van kracht zijnde artikel 12 van de Natuurbeschermingswet 1998 bestaat de mogelijkheid om gebieden voorlopig aan te wijzen. In deze procedure kunnen belanghebbenden bezwaar en beroep instellen. Momenteel bestaan er geen voornemens om gebieden voorlopig aan te wijzen. 6 Welke doelstellingen worden bedoeld in de tekst «De habitattoets wordt nu al door bestuursorganen uitgevoerd omdat de Nederlandse rechter heeft bepaald dat het beginsel van gemeenschapstrouw zich er tegen verzet dat activiteiten plaatsvinden die het bereiken van de doelstellingen van de habitatrichtlijn in de weg staat»? Is het waar dat de hoofddoelstelling is een balans te vinden tussen economie en ecologie? De hoofddoelstellingen zoals verwoord in de Europese Habitatrichtlijn zijn: Het waarborgen van de biologische diversiteit door de instandhouding van natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna op het Europese grondgebied van de Lidstaten. De richtlijn bepaalt ook dat bij het nemen van maatregelen rekening wordt gehouden met economische, sociale en culturele belangen. Derhalve is er een balans tussen economische en ecologische belangen. 7 Welke passende maatregelen kan een bestuursorgaan nemen om te voorkomen dat er een verslechtering van de kwaliteit van de habitats of een verstoring van de soorten plaatsheeft? Welke passende maatregelen zoals bedoeld in artikel 6, tweede lid, Habitatrichtlijn in voorkomende gevallen moeten worden genomen, is afhankelijk van de oorzaak van de verslechtering of (significante) verstoring. Bij verslechtering gaat het om aantasting van habitattypen of leefgebieden van Habitatrichtlijn- of Vogelrichtlijnsoorten. Meestal zal dit menselijke handelingen betreffen die als bestaand gebruik kunnen worden aangemerkt. Bij (nieuwe) plannen en projecten is immers een passende beoordeling of habitattoets vereist. Hierbij kan worden gedacht aan industrie (lozing van afvalwater), zandwinning, landbouw (verdroging, verzuring), visserij (beïnvloeding voedselaanbod vogels), waterrecreatie (verstoring), scheepvaart. Ook het nalaten van bepaalde handelingen (zoals beheersmaatregelen) kan aanleiding zijn tot de aantasting van habitats. Passende maatregelen kunnen bijvoorbeeld bestaan uit aanscherping van verleende vergunningen, aanpassing gebruikte technieken of werkwijze, uitvoering van werkzaamheden op een ander tijdstip, dichten van een waterafvoerende sloot, zonering in ruimte en tijd om verstoring te beperken en extra beheersinspanningen. Steeds geldt dat de maatregelen in verhouding moeten staan tot het beoogde doel (evenredigheidsbeginsel). 8 Hoever reikt de plicht voor bestuursorganen om mogelijke gevolgen voor HR-gebieden te moeten beoordelen, bijvoorbeeld wanneer de Raad van State zelfs een toetsing als noodzakelijk beoordeelt bij een afstand Rotterdam Waddenzee? De plicht van het bestuursorgaan strekt zich alleen uit tot de beoordeling van de mogelijke schadelijke gevolgen op de natuurwaarden waarvoor een gebied is aangewezen. Hierbij kan sprake zijn van externe werking, als Tweede Kamer, vergaderjaar , XIV, nr. 80 3

4 de activiteit op afstand mogelijke schadelijke effecten heeft op de natuurwaarden waarvoor het desbetreffende gebied is aangewezen. 9 Kan een milieuvergunning ten behoeve van het uitrijden van mest, bijvoorbeeld in Twente, gevolgen hebben voor HR-gebieden in de rest van Nederland? In het algemeen zullen effecten van handelingen een in de ruimte en in de tijd begrensd effect hebben op hun omgeving. Het uitrijden van mest zal bijvoorbeeld effect kunnen hebben op het naast gelegen perceel, maar dat dit 50 km verder ook betekenisvol effect heeft is zeer onvoorstelbaar. Daarom wordt in de Vogel- en Habitatrichtlijn en in de Nbwet gesproken over mogelijke significante effecten. Wat een «mogelijk significant effect» is, is niet in het algemeen te beantwoorden. Dit kan immers van situatie tot situatie verschillen. 10 Geldt voor elke nieuwe activiteit nog steeds de verplichte habitattoets, ook als er een Natuurbeschermingswetvergunning is verleend? Niet voor alle nieuwe activiteiten hoeft een habitattoets te worden uitgevoerd. Alleen voor de nieuwe activiteiten waarbij een kans bestaat op een significant negatief effect voor de natuurwaarden waarvoor een gebied is aangewezen. Als er een vergunning is gegeven op basis van de Natuurbeschermingswet (en daarbij de gevolgen voor de relevante natuurwaarden zijn beoordeeld) hoeft er niet nogmaals een habitattoets te worden uitgevoerd. 11 Welke voorlichting wordt gegeven richting burgers over de vergunningverleningprocedure? Vlak voor de inwerkingtreding van de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 zal voorlichting gestart worden. In samenwerking met het IPO zullen verschillende voorlichtingsbijeenkomsten worden georganiseerd voor overheden, sectoren en maatschappelijke organisaties. Daarnaast zijn nu onder andere een Algemene Handreiking Natuurbeschermingswet en een Stappenplan Natuurbeschermingswet in ontwikkeling. Deze zullen ook via de website van het ministerie van LNV digitaal gepubliceerd worden. Tevens is er een interactief stappenplan in ontwikkeling waarmee de gebruiker vooral ook geholpen zal worden bij het vinden van verschillende informatiebronnen die nuttig of noodzakelijk zijn bij de vergunningverleningprocedure. 12 Heeft de Europese Commissie al een oordeel gegeven over de implementatie van de Habitatrichtlijn in de Nb-wet zoals deze onlangs is goedgekeurd door de Eerste Kamer? Zo ja, kunt u de Tweede Kamer van de inhoud hiervan op de hoogte brengen? De Europese Commissie heeft in een eerder stadium aangegeven dat met het voorstel tot wijziging van de Natuurbeschermingswet 1998 voldaan wordt aan de verplichting om de Europese Habitat en Vogelrichtlijn om te zetten in nationale regelgeving. Het voorstel tot wijziging van de Natuurbeschermingswet 1998 zoals dat door het parlement is aangenomen zal na publicatie eveneens zoals gebruikelijk aan de Commissie worden toegezonden, ter beoordeling. Zodra het oordeel binnen is, zal de Tweede Kamer hierover worden geïnformeerd. Tweede Kamer, vergaderjaar , XIV, nr. 80 4

5 13 Is de Tweede Kamer betrokken geweest bij de aanwijzing van de HR-gebieden? De aanwijzing van Habitatrichtlijngebieden zal dit jaar nog geschieden. De Tweede Kamer wordt hier uiteraard bij betrokken, zoals zij ook bij de aanmelding van gebieden bij de Europese Commissie is betrokken geweest. Deze aanmelding is op 8 december jl. afgerond doordat de Europese Commissie de voor Nederland relevante communautaire lijst voor de Atlantische biogeografische regio heeft voorgesteld. De Tweede Kamer is betrokken geweest bij de aanmelding van Habitatrichtlijngebieden middels brieven en algemene overleggen. Op 18 april 2003 (trc 2003/1212) heb ik per brief de Kamer geïnformeerd over de te volgen procedure voor de afrondende aanmelding van Nederland, inclusief de openbare procedure waarbij betrokkenen hun reactie konden geven op een ontwerplijst. Vervolgens heb ik in een brief aan uw Kamer van 14 april 2003 ( LNV XIV, nr. 128) op hoofdlijnen aangegeven wat de resultaten uit de openbare procedure voor de aanmelding waren. Deze brief is besproken bij het Algemeen Overleg met de vaste Kamercommissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit op 24 april Volgend hierop heb ik u op 21 mei 2003 per brief ( XIV, nr. 144) bericht over de definitieve besluitvorming in de Ministerraad ten aanzien van de aanmelding van Habitatrichtlijngebieden. Tenslotte heb ik met een brief van 14 september jl. het «Reactiedocument Aanmelding Habitatrichtlijngebieden», met de resultaten van de reacties van de openbare procedure van de aanmelding, aan de Tweede Kamer aangeboden. 14 Kunt u aangeven welke gebieden op de lijst van 141 HR-gebieden staan die door Nederland zijn aangeboden aan de Europese Commissie? Zijn al deze gebieden goedgekeurd door de Commissie? Zo neen, waarom niet? Alle 141 gebieden op de lijst die Nederland heeft aangemeld als haar bijdrage aan de Habitatrichtlijn zijn goedgekeurd door de Europese Commissie. Deze gebieden zijn: Aamsveen Abdij Lilbosch en Klooster Mariahoop Achter de Voort, Agelerbroek en Voltherbroek Alde Feanen Amerongse Bovenpolder Bakkeveense Duinen Bargerveen Bekendelle Bemelerberg en Schiepersberg Bennekomse Meent Bergvennen en Brecklenkampse Veld Biesbosch Boddenbroek Boetelerveld Boezem van Brakel, Pompveld en Kornsche Boezem Borkeld Boschhuizerbergen Botshol Brunssummerheide Bruuk Bunder- en Elsloërbos Buurserzand en Haaksbergerveen Canisvlietse Kreek Coepelduynen Tweede Kamer, vergaderjaar , XIV, nr. 80 5

6 Dinkelland Drentse Aa Drents-Friese Wold Drouwenerzand Duinen Ameland Duinen Den Helder Callantsoog Duinen Goeree Duinen Schiermonnikoog Duinen Schoorl Duinen Terschelling Duinen Texel Duinen Vlieland Duinen Zwanenwater en Pettemerduinen Dwingelderveld Eilandspolder-Oost Elperstroom Engbertsdijksvenen Fochteloerveen en Esmeer Friese IJsselmeerkust Gelderse Poort Geleenbeekdal Geuldal Gouwzee en Kustzone Muiden Grensmaas Grevelingen Groot Zandbrink Groote Gat Groote Heide Plateaux Groote Peel Groote Wielen Haringvliet Havelte-oost Hollands Diep (oeverlanden) IJsseluiterwaarden Ilperveld/Oostzanerveld/Varkensland Kampina en Oisterwijkse Bossen en Vennen Kempenland Kennemerland-Zuid Kolland en Overlangbroek Kop van Schouwen Korenburgerveen Krammer-Volkerak Kunderberg Landgoederen Oldenzaal Langstraat bij Sprang-Capelle Lemselermaten Leudal Leusveld, Voorstonden en Empesche-/Tondensche Heide Lieftinghsbroek Lonnekermeer Loonse en Drunense Duinen en de Brand Luistenbuul en Koekoeksche Waard Maasduinen Manteling van Walcheren Mantingerbos Mantingerzand Mariapeel en Deurnesepeel Meijendel en Berkheide Meinweg Naardermeer Tweede Kamer, vergaderjaar , XIV, nr. 80 6

7 Nieuwkoopse Plassen en De Haeck Noorbeemden en Hoogbos Noordhollands Duinreservaat Noordzeekustzone Norgerholt Oeffeltermeent Olde Maten en Veerslootlanden Oostelijke Vechtplassen Oosterschelde Ossendrecht Oude Maas Oudegaasterbrekken, Gouden Bodem en Fluessen Polder Steijn Polder Westzaan Regte Heide en Riels Laag Rijswaard en Kil van Hurwenen Ringselven en Kruispeel Roerdal Rottige Meenthe en Brandemeer Sallandse Heuvelrug Sarsven en De Banen Savelsbos Solleveld Springendal en Dal van de Mosbeek St. Jansberg St. Pietersberg en Jekerdal Stelkampsveld (Beekvliet) Strabrechtse Heide en Beuven Swalmdal Teeselinksven Ulvenhoutse Bosch Vecht en Beneden-Regge Veluwe Veluwemeer en Wolderwijd Vlijmens Ven, Moerputten en Bossche Broek Vogelkreek Voordelta Voornes Duin Waddenzee Weerribben Weerterbos Westduinpark en Wapendal Westerschelde Wieden Wierdense Veld Wijnjeterpers Schar en Terwispeler Grootschar Willinks Weust Witte Veen Witterveld Wooldse Veen Wormer- en Jisperveld en Kalverpolder Zeldersche Driessen Zouweboezem Zuider Lingedijk/Diefdijk zuid Zwarte Meer Zwarte Water Zwin 15 Zijn er ambtshalve gebieden aangewezen? Tweede Kamer, vergaderjaar , XIV, nr. 80 7

8 Besluiten die ambtshalve werden genomen, worden genomen zonder dat er een verzoek c.q. aanvraag aan ten grondslag ligt. De aanwijzingen derhalve ambtshalve genomen besluiten zijn, maar de aanwijzing cq aanmelding van gebieden vloeien voort uit Europeesrechtelijke verplichtingen. 16 Hoe is de inspraak van belanghebbenden geregeld bij de aanwijzing van de gebieden? Zijn er gebieden aangewezen zonder dat belanghebbenden nog konden reageren op de aanwijzing? Zie vraag Zijn er twee regimes gaan gelden, namelijk voor de vogelrichtlijngebieden de Nb-wet 1998 en voor de HR-gebieden de toets via art. 6 Habitatrichtlijn door ieder bevoegd gezag dat daartoe bevoegd is op grond van andere wetten (Wet op de Ruimtelijke Ordening, Wet milieubeheer, etc)? Zodra de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 in werking treedt en alle gebieden zijn aangewezen zal voor zowel de Vogelrichtlijngebieden als de Habitatrichtlijngebieden hetzelfde regime gelden. Aangezien het regime van artikel 6 Habitatrichtlijn één op één is doorvertaald in de Natuurbeschermingswet geldt voor zowel de onder de wet aangewezen VHR-gebieden als de in Europa aangemelde Habitatrichtlijngebieden hetzelfde regime, alleen de bevoegdheidsverdeling verschilt. 18 Bent u van mening dat begrippen als «aanzienlijk milieueffect, significant effect, significante gevolgen», etcetera duidelijk zijn? Worden deze begrippen door de verschillende instanties gelijk geïnterpreteerd? De interpretatie van deze begrippen zal nader worden uitgelegd in de «Handreiking Natuurbeschermingswet 1998» die ik in voorbereiding heb en op korte termijn gereed zal zijn. Om deze begrippen daarnaast nog beter te onderbouwen zal de motie Geluk worden uitgevoerd en onderzocht worden welke inzichten de jurisprudentie in Nederland en de rest van de Europese Lidstaten oplevert ten aanzien van de interpretatie van deze begrippen. 19 Wanneer is er na de aanwijzing van de HR-gebieden nog een Natuurbeschermingswetvergunning nodig, immers niet alle Nb-gebieden of VR-gebieden zijn ook HR-gebieden? Voor alle gebieden die onder de NB-wet zijn aangewezen is voor activiteiten met mogelijk schadelijke effecten een vergunning nodig op basis van de Natuurbeschermingswet Kunt u de zin «als voor de activiteit dan een natuurbeschermingswetvergunning is verleend, hoeft bij de verlening van een andere vergunning of ontheffing geen habitattoets meer uitgevoerd te worden» nader toelichten? Als op basis van de bestaande Natuurbeschermingswet een vergunning is verleend, dan is de habitattoets uitgevoerd als dat noodzakelijk was. Dan hoeft deze habitattoets niet nogmaals te worden uitgevoerd in een andere vergunningsprocedure. Tweede Kamer, vergaderjaar , XIV, nr. 80 8

9 21 Houdt de zinsnede «Deze bepalingen hebben met betrekking tot de Habitatrichtlijngebieden rechtstreekse werking» in, dat deze bepalingen van kracht zijn in de Nederlandse situatie ook al is de gewijzigde Natuurbeschermingswet nog niet in werking getreden? En zo ja, kan er dan strijdigheid optreden met andere nationale regelgeving? De bepalingen zijn inderdaad van kracht en hebben rechtstreekse werking. Aangezien er sprake is van Europees recht zullen in het geval van strijdigheid met nationaal recht de verplichtingen van de Habitat- en Vogelrichtlijn voorgaan. 22 «Wanneer voor een activiteit geen enkele vergunning of ontheffing nodig is, vindt geen toetsing conform artikel 6, derde en vierde lid, Habitatrichtlijn plaats. Door het nemen van passende maatregelen kan een bestuursorgaan dan voorkomen dat er een verslechtering van een kwaliteit van de habitats of een verstoring van de soorten plaatsheeft.» Is het niet zo dat dan altijd nog een vergunning/toets op basis van de Natuurbeschermingswet nodig is, en zolang deze niet in werking is getreden, de habitatrichtlijn? Hier wordt geduid op de situatie dat de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 nog niet in werking is getreden en de habitatrichtlijngebieden nog niet zijn aangewezen en er geen enkel nationale besluitvormingsprocedure bestaat waarin een activiteit wordt beoordeeld. In een dergelijk geval is er geen kader waarbinnen de habitattoets uitgevoerd kan worden en is artikel 6 lid 2 habitatrichtlijn van toepassing, op basis waarvan door het betrokken bestuursorgaan passende maatregelen kunnen worden getroffen. Tweede Kamer, vergaderjaar , XIV, nr. 80 9