12. Besloten busvervoer

Transcriptie

1 12. Besloten busvervoer Datum 22 augustus 2005 Besloten busvervoer Modaliteiten Betrokken actoren Inspectie Verkeer en Waterstaat, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Nederlandse Mededingingsautoriteit, vervoerbedrijven In de Wp2000 is voor het besloten busvervoer gekozen voor een terughoudender opstelling van de overheid ten aanzien van het aanbod op de markt. De Wp2000 regelt de toegang tot het beroep van ondernemer in het personenvervoer via vergunningen (zie ook factsheet 1 vergunningen ). Daarnaast biedt de Wp2000 de mogelijkheid om beperkingen aan een vergunning te stellen voor het besloten busvervoer. 1 Uitwerking in de wet (en afgeleide regelgeving) 1.1 Relevante artikelen Vergunningsplicht voor besloten busvervoer: art. 4, 83, 112 en 114 Wp2000 Samengevat regelen deze artikelen dat het verboden is besloten busvervoer te verrichten zonder verleende vergunning. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden gesteld over besloten busvervoer dat de Nederlandse grens overschrijdt en dat door een in Nederland gevestigd vervoerbedrijf buiten Nederland wordt verricht. Beperkte vergunning: art. 4 Bp2000 Samengevat regelt dit artikel de invulling van de mogelijkheid die de Wp2000 biedt om beperkingen aan een vergunning te stellen. Geregeld is dat diverse artikelen van de Wp2000 en de Bp2000 (o.a. de eisen omtrent betrouwbaarheid, kredietwaardigheid en vakbekwaamheid) niet van toepassing zijn op besloten busvervoer dat wordt verricht als nevenactiviteit ten behoeve van een hoofdactiviteit die niet bestaat uit het verrichten van vervoer van personen dan wel dat niet commercieel van aard is, en dat een geringe weerslag heeft op de vervoersmarkt.

2 Onder dit besloten busvervoer wordt in ieder geval begrepen busvervoer dat voor eigen rekening en risico wordt verricht: door ondernemingen ten behoeve van hun werknemers, onderwijsinstellingen ten behoeve van hun leerlingen, tehuizen ten behoeve van hun vaste bewoners, alsmede verpleeginrichtingen, psychiatrische instellingen, medische verzorgingstehuizen, medische dagverblijven of soortgelijke instellingen ten behoeve van hun patiënten ten behoeve van particuliere doeleinden. 1.2 Relevante veranderingen ten opzichte van de (oude) Wet personenvervoer en eventuele tussentijdse aanpassingen De belangrijkste veranderingen ten opzichte van de (oude) Wet personenvervoer zijn: de vergunning voor openbaar vervoer en besloten busvervoer is gecombineerd de marktregulerende bepalingen ten aanzien van besloten busvervoer zijn afgeschaft, dat wil zeggen dat de capaciteitstoets bij het besloten busvervoer is vervallen de eis van dienstbetrekking is vervallen. Hierdoor is het voor de vervoerder mogelijk om arbeidskrachten flexibel in te zetten. 2 Doelen en uitwerking 2.1 Doelen 1. Deregulering In de Memorie van Toelichting is aangegeven dat het laten vervallen van de capaciteitstoets bij het besloten busvervoer past binnen het streven naar deregulering in de vervoerssector. Voor het besloten busvervoer is in het onderhavige wetsvoorstel gekozen voor een terughoudender opstelling van de overheid ten aanzien van het aanbod op de markt. Hierin past ook het loslaten van de eis tot dienstbetrekking. 2. Meer marktwerking in besloten busvervoer Het afschaffen van de capaciteitstoets bij het besloten busvervoer past binnen het streven naar meer marktwerking in de vervoerssector. 3. Meer integratie besloten busvervoer en openbaar vervoer Door het wegvallen van het onderscheid tussen de vergunning voor openbaar vervoer en besloten busvervoer ontstaan er in principe meer mogelijkheden voor onderlinge toetreding /15

3 2.2 Relatie met tussendoelen Wp2000 In de Wp2000 is de relatie met de tussendoelen van de Wp2000 niet aangegeven. Liberalisering en professionalisering van de sector zijn de drijfveren geweest om het beleid aan te passen. De Nederlandse overheid streeft naar optimale condities voor de Nederlandse touringcarvervoersector 1 ). [AVV, 2005]. invoering eerlijke concurrentie besloten busvervoer Figuur 1. Doelenboom besloten busvervoer Wij gaan uit van de volgende veronderstelling: Invoering eerlijke concurrentie Het loslaten van de eis van dienstbetrekking en het afschaffen van de capaciteitstoets leveren een bijdrage aan het terugdringen van regels en bevorderen de marktwerking in het besloten busvervoer. Meer integratie van openbaar vervoer en besloten busvervoer betekent dat meer (kleine) besloten busvervoerbedrijven actief zullen zijn op de openbaar vervoermarkt. Dit heeft een effect op de concurrentieverhoudingen. 1 ) De beleidsdoelstellingen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (V&W) ten aanzien van besloten busvervoer zijn kortweg [ministerie van V&W, 2005]: het bevorderen van een betere afstemming van het aanbod van besloten busvervoer op de vraag, het bevorderen van de vrije marktwerking ter verhoging van de dienstverlening en het bewaken van de consistentie met openbaar vervoer per bus, taxibeleid en goederenvervoerbeleid en andere relevante Nederlandse wet- en regelgeving /15

4 2.3 Uitwerking Combinatie vergunning openbaar vervoer en besloten busvervoer Het feit dat de vergunningeisen voor openbaar vervoer en besloten busvervoer nagenoeg hetzelfde zijn, is reden geweest om deze vergunningen te combineren, aldus de Memorie van Toelichting. Dit betekent tevens dat de wettelijke grens tussen vervoerders in beide sectoren wordt opgeheven en het partijen over en weer gemakkelijker wordt gemaakt om tot de markt voor openbaar vervoer of besloten busvervoer toe te treden. Afschaffen marktregulerende bepalingen besloten busvervoer De (oude) Wet personenvervoer kende een capaciteitstoets bij het besloten busvervoer. Per ondernemer was in de vergunning de in te zetten capaciteit (bussen) aan een bepaald maximum gebonden. Daarnaast was toetreding van nieuwe ondernemers beperkt in die zin dat eerste aangetoond moest worden dat zij over voldoende vervoersopdrachten beschikten. In de Memorie van Toelichting is aangegeven dat, afgezien van de hieruit voortvloeiende bestuurslasten voor de overheid, het onwenselijk is dat de overheid zo nadrukkelijk een rol speelt bij het reguleren van de interne verhoudingen op de markt. Beperkte vergunning De Wp2000 handhaaft de mogelijkheid om beperkte vergunningen uit te geven. Deze vergunningen zijn bedoeld voor besloten busvervoer dat wordt verricht als nevenactiviteit ten behoeve van een hoofdactiviteit die niet bestaat uit het verrichten van vervoer van personen dan wel niet commercieel van aard is, en dat bovendien een geringe weerslag heeft op de vervoermarkt. Het gaat bijvoorbeeld om bejaardentehuizen die met een eigen bus dagtochten voor hun bewoners organiseren of sportverenigingen voor vervoer van de spelers naar uitwedstrijden. De aan de reguliere vergunning verbonden eisen van betrouwbaarheid, kredietwaardigheid en vakbekwaamheid zouden onnodige belemmeringen opwerpen voor dit type personenvervoer. De beperking van de beperkte vergunning zit ten eerste in het feit dat deze alleen gebruikt mag worden voor het specifieke vervoer waarvoor de vergunning is aangevraagd. Ten tweede kan het maximum aantal in te zetten bussen in de vergunning worden vastgelegd. Afschaffen eis van dienstbetrekking De eis van dienstbetrekking is in de Wp2000 vervallen. In de Memorie van Toelichting is aangegeven dat het hierdoor voor de vervoerder mogelijk is om arbeidskrachten flexibel in te zetten, aangezien de huidige situatie op de markt vraagt om deze flexibele bedrijfsvoering /15

5 Het Overlegorgaan Personenvervoer (OPV) had in haar advies aangegeven dat de vakbeweging er sterk op aangedrongen heeft de eis van dienstbetrekking in de Wp2000 te houden als instrument voor de sociale partners om de naleving van de CAO-verplichtingen in de sector adequaat te kunnen controleren. In de Memorie van Toelichting wordt de geldigheid van dit argument op zich erkend, maar de wetgever geeft aan dat bij de uiteindelijke afweging het argument van de flexibele bedrijfsvoering uiteindelijk de doorslag heeft gegeven. Daarnaast is het in het algemeen ook aan werkgevers en werknemers om naleving van CAO-bepalingen voor de rechter af te dwingen. Ook in andere sectoren speelt de eis van dienstbetrekking niet en is de mogelijkheid van een flexibele inzet van arbeidskrachten reeds breed ingevoerd. 3 Huidige werking 3.1 Feiten met betrekking tot de doelen Deregulering Het afschaffen van de capaciteitstoets en de eis tot dienstbetrekking heeft geleid tot minder regels voor de ondernemingen in het besloten busvervoer. Het instrumentdoel deregulering is daarmee behaald. Door middel van zelfregulering hebben werkgevers- en werknemersorganisaties een deel van de ontstane ruimte opgevangen. De eis van dienstbetrekking is door sociale partners overgeheveld naar de CAO-besloten busvervoer. Mede dankzij het door de branche (al eerder) opgerichte Keurmerk Touringcarbedrijf is de kwaliteit in het besloten busvervoer toegenomen Meer marktwerking in het besloten busvervoer Het aantal bedrijven in het besloten busvervoer is tussen 2001 en 2005 licht toegenomen (zie figuur 2). De invloed van de Wp2000 op het aantal bedrijven in de sector valt echter niet uit de statistieken af te leiden: in de periode vóór de inwerkingtreding van de Wp2000 was namelijk eveneens sprake van een trendmatige stijging van het aantal ondernemingen /15

6 Figuur 2 Aantal bedrijven besloten busvervoer Bron: CBS Statline Noot: stand per 1 januari van elk jaar, voorlopige cijfers. Besloten busvervoer bestaat uit geregeld besloten personenwegvervoer (SBI ) en ongeregeld personenvervoer per bus (SBI 6023). Behalve de ontwikkeling in het aantal ondernemingen, vormt ook de dynamiek in de markt een indicator voor de mate waarin van (meer) marktwerking sprake is. Er zijn echter geen statistieken beschikbaar over het aantal toe- en uittredingen (faillissementen) in het besloten busvervoer. Binnen het touringcarvervoer hebben zich in 2003 forse verschuivingen voorgedaan. De meest opmerkelijke uitschieter in het binnenland is de stijging van zelf georganiseerde dagtochten. Het betreft weliswaar een klein marktsegment, maat in slechts één jaar tijd is er wel sprake van een verdubbeling van dit vervoer. Een andere positieve uitschieter is meerdaagse reizen voor derden. De grootste negatieve uitschieter is inkomend toerisme touroperators [Nederlands Vervoer, 2004]. Sinds 2001 constateert KNV: een toename van het kort vervoer (dagtochten/toeristisch vervoer) een stabilisatie van het geregeld vervoer (groepsvervoer) een stabilisatie van het aantal versterkingsritten in het openbaar vervoer (winterperiode/spitsperiode), nadat dit een aantal jaren was teruggelopen. Voor het verder weg -vervoer constateert het KNV per saldo een geringe daling en een sterke afname van het aantal externe touroperators: een stabilisatie van meerdaagse rondreizen een sterke afname van het pendelvervoer een lichte toename van het internationaal lijndienstvervoer /15

7 Uit figuur 3 blijkt dat de gemiddelde omvang van de ondernemingen in de sector (gemeten in het aantal werknemers per bedrijf) sinds 2001 is afgenomen. Deze tendens tot schaalverkleining was echter ook al voor de inwerkingtreding van de Wp2000 aan de gang. Figuur Verdeling aantal bedrijven besloten busvervoer naar omvang 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Met 50 en meer werknemers Met 20 tot 50 werknemers Met 5 tot 20 werknemers Minder dan 5 werknemers 10% 0% Bron: CBS Statline Noot: stand per 1 januari van elk jaar, voorlopige cijfers. Besloten busvervoer bestaat uit geregeld besloten personenwegvervoer (SBI ) en ongeregeld personenvervoer per bus (SBI 6023). Geïnterviewde partijen merken op dat het aantal faillissementen na de inwerkingtreding van de Wp2000 niet is toegenomen. Verder hebben de geïnterviewde partijen geen aanwijzingen dat het vervallen van de capaciteitstoets heeft geleid tot ongewenste effecten op de concurrentie als gevolg van overcapaciteit ( ruïneuze concurrentie ). Hierbij is het wel van belang om te realiseren dat er in zekere zin nog sprake is van een afgeleid capaciteitsbeleid als gevolg van de eis van kredietwaardigheid die aan de vergunning is verbonden. Hierdoor dient een bedrijf een bepaalde minimumomvang te hebben alvorens tot de markt te worden toegelaten /15

8 Op grond van het voorgaande concluderen wij dat: het effect van het loslaten van de capaciteitstoets niet uit de beschikbare statistieken kan worden afgeleid het loslaten van de capaciteitstoets niet heeft geleid tot ongewenste effecten op de concurrentie. Ruïneuze concurrentie is niet voorgekomen Meer integratie openbaar vervoer en besloten busvervoer Door het wegvallen van het onderscheid tussen de vergunning voor openbaar vervoer en besloten busvervoer ontstaan er in principe meer mogelijkheden voor onderlinge toetreding. Op enkele uitzonderingen na is in de praktijk nauwelijks sprake van (meer) integratie tussen openbaar vervoer en besloten busvervoer. In dit verband constateren wij de volgende feiten: er is één geval bekend waarin een besloten busvervoerder actief is in het openbaar vervoer (Maaskant Reizen, dat na het faillissement van MTI de concessie Oss uitvoert na een onderhandse gunning door de provincie Noord-Brabant) besloten busvervoerders hebben in beperkte mate meegedaan aan aanbestedingen van openbaar vervoerconcessies. De Jong Holding BV heeft samen met Sijpkes Taxi s BV ingeschreven op de concessie van de Q-liner 315 tussen Groningen en Lelystad [provincie Flevoland, e.a., 2004]. Daarnaast is op de sneldienst Breda Oosterhout - Utrecht ingeschreven door Oneliner, een gelegenheidscombinatie van tien touringcarbedrijven. 2 ) besloten busvervoerders zijn van oudsher actief in het openbaar vervoer voor versterkingsritten. De omvang van dit vervoer is min of meer gelijk gebleven openbaar vervoerbedrijven waren, via dochterondernemingen, al actief in het besloten busvervoer in een aantal gevallen is besloten busvervoer omgezet in openbaar vervoer. Deze omzetting is vooral gemotiveerd vanuit financiële overwegingen (de mogelijkheid om voor een Rijksbijdrage in aanmerking te komen). Het gaat hierbij vooral om (voorheen besloten) bedrijfsvervoer en leerlingenvervoer. 1 Met ruïneuze concurrentie wordt een situatie bedoeld, waarin de concurrentie dusdanig sterk is dat prijzen en winstgevendheid langdurig op een (zeer) laag niveau liggen waardoor investeringen en innovatie in gevaar komen. 2 ) Er is ook een geval bekend waarin een besloten busvervoerder op het laatste moment in een aanbesteding is afgehaakt (OAD was streekvervoerder in een deel van Oost-Nederland, maar heeft bij de openbare aanbesteding van de concessie op het laatste moment afgehaakt) /15

9 3.2 Feiten met betrekking tot de werking Combinatie vergunning openbaar vervoer en besloten busvervoer In paragraaf 3.1 hebben wij vastgesteld dat van synergie tussen het openbaar vervoer en besloten busvervoer nauwelijks sprake is. Voor de beperkte wisselwerking is een aantal oorzaken aan te wijzen: voor het opereren op de openbaar vervoermarkt worden andere vaardigheden vereist (commercieel, planning, bekostiging). Dit vraagt een andere manier van werken bij besloten busvervoerders omvang van concessies. Grote (gebiedsgebonden) concessies zijn veelal niet interessant voor besloten busvervoerders. De voor besloten busvervoerders aantrekkelijke lijngebonden concessies komen in de praktijk nauwelijks voor om mee te mogen doen aan aanbestedingen van openbaar vervoerconcessies moet de inschrijver in veel gevallen beschikken over aantoonbare ervaring in het openbaar vervoer. Voor nieuwe toetreders, bijvoorbeeld vanuit het besloten busvervoer, vormt dit een belemmering in Programma s van Eisen voor openbaar vervoerconcessies worden vaak eisen gesteld met betrekking tot de toegankelijkheid van materieel. De meeste touringcars voldoen niet aan deze eisen. In een aantal gevallen wordt hiermee ook de inzet / bijhuur van touringcars voor versterkingsritten onmogelijk gemaakt de bijhuur van touringcars voor versterkingsritten is ondanks de gunstigere CAO-besloten busvervoer meestal niet veel goedkoper, omdat de zogenaamde spiegelbepaling besloten busvervoerders verplicht voor openbaar vervoerritten de CAO-OV toe te passen in de toekomst kan de invoering van de chipkaart voor besloten busvervoerders een drempel vormen om toe te treden, vanwege de hoge inbouwkosten voor de apparatuur in de bussen. Zelfregulering via het Keurmerk Touringcarbedrijf Enkele ernstige busongelukken begin jaren negentig vormde voor de brancheorganisatie Koninklijk Nederlands Vervoer (KNV) aanleiding om de kwaliteit in de sector systematisch te verbeteren. In 1994 werd hiertoe de Stichting Keurmerk Busbedrijf opgericht, met als doel een erkenningsregeling voor het busbedrijf te ontwikkelen. Het aantal aangesloten bedrijven is gestaag gegroeid. Begin 2005 telde het Keurmerk Touringcarbedrijf 150 erkende bedrijven, die samen ongeveer 60% van de touringcars bezitten. De bij het Algemeen Nederlands Verbond van Reisondernemingen (ANVR) aangesloten reisorganisaties werken uitsluitend met busbedrijven die het keurmerk hebben. Om het keurmerk te verkrijgen moet onder meer voldaan worden aan eisen op het gebied van: [SKT, 2005, ] vakbekwaamheid van de medewerkers veiligheid en comfort van materieel /15

10 naleving rij- en rusttijden overeenkomstig de wettelijke voorschriften naleving CAO-besloten busvervoer. De eisen liggen boven de wettelijke voorwaarden. Het zogenaamde Centrale College van Deskundigen waarborgt en controleert de kwaliteit van de erkenningsregeling. De Inspectie VenW is vertegenwoordigd in het college. Daarnaast verplichten bedrijven zich om zelf een controlemethodiek op het naleven van de eisen toe te passen. Voor de Inspectie VenW was dit reden om bij bedrijven met een keurmerk de inspecties voor een deel te baseren op door het bedrijf zelf aangeleverde gegevens. De Inspectie VenW heeft wel aangegeven dat de inspectieresultaten aanleiding geven tot twijfel over de effectiviteit van dit systeem, omdat de door de bedrijven zelf geleverde gegevens niet altijd de werkelijkheid weergeven zoals bij wegcontroles aangetroffen [Inspectie VenW, 2004]. Desalniettemin constateert de Inspectie VenW dat er vergeleken met tien jaar geleden enorm veel verbeterd is [Tourmagazine, 2004]. Mede dankzij het Keurmerk Touringcarbedrijf is de kwaliteit van het besloten busvervoer er op vooruit gegaan. In de eerste jaren is het aantal overtredingen sterk afgenomen, daarna is het moeilijker gebleken het aantal overtredingen verder terug te brengen [KNV, 1998]. Beperkte vergunning Het aantal beperkte vergunninghouders is in de loop der tijd toegenomen. Van 50 beperkte vergunninghouders in 1988 is het aantal via 250 in 1993 gestegen tot 409 in 2004 [Raad voor Verkeer en Waterstaat, 1993; Inspectie VenW, 2005]. Toch gaat het volgens de Inspectie VenW om slechts 3 à 4% van het aantal bussen en om (veel) minder dan 1% van het aantal reizigerskilometers. Het onderstaand overzicht geeft een indicatie van het type organisaties dat een beperkte vergunning heeft aangevraagd en de aard van het vervoer /15

11 Tabel 1 Beperkte vergunninghouders: type organisatie en aard van het vervoer Type organisatie Particulieren (natuurlijke personen / niet-bedrijven) Stichtingen Verenigingen Horeca, campings e.d. Werkgevers Zorginstellingen Onderwijsinstellingen Overig Bron: Inspectie VenW. Aard van het vervoer Particulieren die zelf een bus hebben en daarmee af en toe een tochtje maken. Vooral organisaties met een levensbeschouwelijke inslag, die vervoer verrichten bij wijze van liefdadigheid, bijvoorbeeld vervoer van gehandicapten. Veel sportverenigingen, die hun leden van en naar wedstrijden en toernooien brengen. Vervoer van gasten of klanten van en naar de locatie van hun hoofdactiviteit brengen. Werknemersvervoer Patiëntenvervoer Leerlingenvervoer Vooral rijscholen Enkele partijen in het besloten busvervoer stellen dat misbruik wordt gemaakt van de beperkte vergunning, doordat het toezicht op de naleving van de beperkingen waaronder de vergunning wordt afgegeven onvoldoende is. Hierdoor zou sprake zijn van oneerlijke concurrentie [interviews KNV en OAD]. In 2004 heeft de Inspectie VenW een gerichte controle uitgevoerd bij ondernemingen die in het bezit zijn van een vergunning voor beperkt personenvervoer. Dit naar aanleiding van klachten dat het verrichte vervoer niet volgens de voorwaarden zou worden uitgevoerd. De uitgevoerde controle heeft echter uitgewezen dat veel klachten op onjuiste veronderstellingen waren gebaseerd [Inspectie VenW, 2005] De Inspectie VenW constateert wel dat de beperkte vergunning onvoldoende doelmatig scoort. Het toezicht op de naleving van de beperkingen waaronder de vergunning is afgegeven kost de Inspectie VenW onevenredig veel middelen. Alvorens een beperkte vergunning wordt verstrekt, moet de Inspectie VenW onderzoeken of het betreffende vervoer commercieel van aard is wat de verwachte weerslag is op de vervoermarkt. Met name de bepaling van de weerslag op de vervoermarkt vergt per geval een onderzoek naar de specifieke omstandigheden. De Inspectie VenW heeft hiervoor een (concept) beleidsregel opgesteld. Afschaffen eis van dienstbetrekking De afschaffing van de eis van dienstbetrekking was bedoeld om de vervoerder meer mogelijkheden te verschaffen om arbeidskrachten flexibel in te zetten. De werkgevers en vakbonden hebben echter besloten de eis van dienstbetrekking te handhaven en over te hevelen naar de CAO Besloten Busvervoer /15

12 Uit de statistieken blijkt dat het aandeel flexibele werkers in het totaal in het besloten busvervoer in 2001 en 2003 ten opzichte van de periode daarvoor flink is toegenomen (zie onderstaande tabel). Werkgevers hebben derhalve op grote schaal gebruik gemaakt van de geboden ruimte. De bepalingen uit de CAO lijken in de praktijk dus niet erg beperkend te zijn 1.. Tabel 2Aandeel flexibele werkers in totaal aantal werkenden in besloten busvervoer en Nederland totaal Nederland totaal 9% 10% 9% 9% 9% Besloten busvervoer 11% 18% 13% 25% 25% Bron: Enquête Werkgelegenheid en Lonen van CBS. Deze ontwikkeling wordt ook bevestigd in het interview met de besloten busvervoer, waarin is aangegeven dat er sprake is van een grotere flexibiliteit bij de arbeidsinzet [interview OAD]. Er zijn uitzendbureaus ontstaan en het is makkelijker om chauffeurs van een ander busbedrijf in te huren. Voor het KNV zijn de voordelen van het loslaten van de verplichting echter minder duidelijk [interview KNV]. Volgens het KNV is een eventuele toegenomen flexibiliteit geen voordeel, omdat het al mogelijk was om chauffeurs van een uitzendbureau of ander busbedrijf in te huren. Deze zienswijze wordt echter niet bevestigd door de geschetste ontwikkeling in tabel 2. Enkele actoren merken op dat het loslaten van de verplichting dat het personeel in dienst moet zijn van de vergunninghouder heeft geleid tot een toename van zwartwerken in de sector. Het is echter niet mogelijk om dit met cijfers te onderbouwen. De oorspronkelijke eis van dienstbetrekking was een effectief middel om zwartwerken te voorkomen, omdat een chauffeur tijdens een controle zijn STO-pas moest kunnen overleggen (zie verderop). De wetgever heeft de mogelijke negatieve consequentie van het loslaten van de eis van dienstbetrekking destijds onderkend, maar aangegeven dat de naleving van de CAO-bepalingen en het bestrijden van zwartwerken primair een verantwoordelijkheid is van de sociale partners. 1 Het betreffende CAO-artikel omtrent de eis van dienstbetrekking geeft aan dat het de vervoerder verboden is besloten busvervoer te verrichten met chauffeurs die niet bij hem in dienstbetrekking zijn. Dit verbod geldt echter niet in geval van: a) collegiale inleen van personeel van andere vergunninghouders; b) internationaal vervoer van niet-ingezetenen met buitenlandse chauffeurs in opdracht van een buitenlandse onderneming; c) uitzendkrachten /15

13 De sector heeft daar overigens in de vorm van de stichting STO in principe een geschikt instrument voor. De in 1983 door de werkgevers en vakbonden opgerichte Stichting voor informatie en ordening van de bedrijfstak besloten busvervoer (STO) heeft als doel de naleving van de CAO te bevorderen. De STO onderzoekt eens in de drie jaar van ieder bedrijf in het besloten busvervoer de bedrijfsadministratie zoals de arbeidstijdadministratie en de bijbehorende tachograafschijven, loonstroken, betalingsbewijzen, afdracht van premies, etc. Ook moesten chauffeurs vroeger een STO-pas bij zich hebben om aan te kunnen tonen dat zij in dienstbetrekking waren bij de werkgever. Wordt naleving van de CAO door het bedrijf herhaaldelijk niet nageleefd dan wordt de strafbepaling uit de CAO toegepast. Het aantal bedrijven groeit waar de CAO beter wordt nageleefd [Tourmagazine, 2004]. De zelfregulering door de sector lijkt dus in de praktijk te functioneren /15

14 4 Bronnen Wetgeving en afgeleide regelgeving Raad van de Europese Unie, Richtlijn 98/76/EG, 1 oktober 1998 Raad van de Europese Unie, Richtlijn 96/26/EG, 29 april 1996 Staatsblad, Besluit van 14 december 2000, houdende vaststelling van een algemene maatregel van bestuur ter uitvoering van de Wet personenvervoer 2000 (Besluit personenvervoer 2000), 2000, 563 Tweede Kamer, Nieuwe regels omtrent het openbaar vervoer en besloten busvervoer (Wet personenvervoer 2000), vergaderjaar , , nr. 3 Publicaties Adviesdienst Verkeer en Vervoer, Toetsingskader evaluatie Wp2000, februari 2005 Centraal Bureau voor de Statistiek, Statistisch Jaarboek 2004, januari 2004 Inspectie Verkeer en Waterstaat, Jaarbericht 2004, domein busvervoer (nog te verschijnen), 2005 Inspectie Verkeer en Waterstaat, Geïntegreerde methodiek bedrijfsinspecties, november 2004 Inspectie Verkeer en Waterstaat, Wegcontroles busvervoer 2005 (nota), november 2004 Inspectie Verkeer en Waterstaat, Toezichtarrangementen busvervoer; deel A: beschrijving huidige situatie, september 2004 Inspectie Verkeer en Waterstaat, Werkinstructies bedrijfsinspectie; gecertificeerde vergunninghouders besloten busvervoer, juni 2004 Inspectie Verkeer en Waterstaat. Jaarbericht IVW 2003, april 2004 Inspectie Verkeer en Waterstaat, Jaarbericht 2002 Raad voor Verkeer en Waterstaat, Besloten busvervoer, mei 1993 Tweede Kamer, brief van de minister van Verkeer en Waterstaat (Kabinetsstandpunt aanbestedingen stads- en streekvervoer), vergaderjaar , , nr. 82 Brieven, notities en artikelen De stoelendans in het openbaar vervoer, in: OV.magazine, jaargang 10, nummer 9, 16 december 2004 Groeiend aantal bedrijven leeft CAO beter na; de STO en Keurmerk Touringcarbedrijf, in: Tourmagazine, nr. 4, 2004 Hand in eigen boezem; SKT en IVW verbeteren samenwerking, in: Tourmagazine, nr. 3, 2004 Ministerie van Verkeer en Waterstaat, notitie evaluatie Wp/Bp2000 onderdeel besloten busvervoer, 2005 Provincie Noord-Holland, notitie aan het ministerie van Verkeer en Waterstaat over strandbussen, 11 maart /15

15 Stichting Keurmerk Touringcarbedrijf, Speech van Eric Walraven, voorzitter SKT, ter gelegenheid van de oprichting van het Centrale College van Deskundigen Keurmerk Touringcarbedrijf, 3 februari 2005 Stokman, J., Stijging binnenlands touringcarvervoer; 2003 was een moeilijk jaar voor touringcarbedrijven, in: Nederlands Vervoer, jaargang 56, nummer 6, juni 2004 Vreemde ogen dwingen; Verschoor Reizen schakelt specialisten in, in: Tourmagazine, nr. 4, 2004 Persberichten Connexxion gaat het vervoer verzorgen op de Qliner 315, gezamenlijk persbericht provincie Flevoland, Friesland en Groningen, 27 oktober 2004 Naleving rij- en rusttijden in vier jaar tijd sterk verbeterd, Koninklijk Nederlands Vervoer persbericht, 3 juli 1998 Interviews interview CNV Bedrijvenbond en FNV Bondgenoten, 19 april 2005 interview Koninklijk Nederlands Vervoer, 1 april 2005 interview Connexxion, 24 maart 2005 interview Stadsvervoer Nederland, 23 maart 2005 interview Arriva, 22 maart 2005 interview OAD, 17 maart 2005 interview Syntus, 17 maart 2005 interview Inspectie Verkeer en Waterstaat, 10 maart 2005 Websites /15