ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau b3. Het zorgplan vaststellen Antwoordmodellen

Transcriptie

1 ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau b3 Het zorgplan vaststellen Antwoordmodellen

2

3 Inhoudsopgave 1 De zorgbehoefte van een zorgvrager inschatten Methodisch werken 7 Praktijk: Wat een zorg! 7 Praktijk: Leven met een handicap 7 Praktijk: Mevrouw Kwartel 8 Kennisopdracht Observaties 10 Praktijk: Lekker thuis 10 Kennisopdracht Het voeren van een anamnesegesprek 12 Praktijk: De eerste ontmoeting 12 Praktijk: Kraamtranen 12 Praktijk: Wat denk je zelf? 12 Praktijk: Het maakt me niet uit 13 Kennisopdracht In samenhang betekenis geven aan verzamelde informatie 16 Praktijk: Het anamneseverslag over Erik 16 Praktijk: Graag wat lucht! 16 Praktijk: Barend 16 Kennisopdracht 17 2 Een individueel zorgplan of zorgleefplan opstellen Het zorgresultaat formuleren 19 Praktijk: Twee overhemden per week 19 Praktijk: Wie is lastig? 19 Praktijk: Ongelukkige duik 20 Kennisopdracht Duur en mate van ondersteuning 22 Praktijk: Clownesk 22 Kennisopdracht Overleggen met zorgvrager en naasten 24 Praktijk: Verlamd 24 Kennisopdracht Het zorgplan en andere disciplines 26 Praktijk: Dubbel geboekt 26

4 Praktijk: Moe 26 Kennisopdracht 26 3 Veranderingen in de zorgvraag signaleren Veranderingen signaleren in de gezondheidstoestand 29 Praktijk: Nogal vreemd 29 Praktijk: Een griepje? 29 Kennisopdracht Veranderingen signaleren in de zorgbehoefte 32 Praktijk: Geen zin vandaag 32 Kennisopdracht 32 4 Een zorg(leef)plan evalueren Evalueren 35 Praktijk: Tandenpoetsen 35 Praktijk: Stoppen met roken 35 Kennisopdracht Het zorg(leef)plan bijstellen 37 Praktijk: Ik kan het nu alleen 37 Kennisopdracht 37 5 Informatie over de zorgvraag in samenhang rapporteren Mondeling rapporteren 39 Praktijk: Weekend 39 Praktijk: Met ontslag 39 Praktijk: Nachtdienst 39 Kennisopdracht Schriftelijk rapporteren 42 Praktijk: Verpleeghuis Notelaar 42 Praktijk: Aguila Vazal 42 Praktijk: Automatiseringsproject 42 Kennisopdracht Het zorgdossier 44 Praktijk: De thuiszorg informeren 44 Kennisopdracht Rapporteren aan naasten van een zorgvrager 46 Praktijk: Wat nu? 46 Praktijk: Stille liefde 46 Kennisopdracht Rapporteren aan andere disciplines 48 Praktijk: Wat zeg je? 48

5 Praktijk: In de war 48 Kennisopdracht 48

6

7 1 De zorgbehoefte van een zorgvrager inschatten Methodisch werken PRAKTIJK: WAT EEN ZORG! 1 Wat is volgens jou de zorgvraag van mevrouw Zwaan? De zorgvraag van mevrouw Zwaan bestaat uit de volgende punten: overnemen van de a.d.l.; persoonlijke verzorging; boodschappen doen; toezien op de maaltijden; in toenemende mate toezicht op de veiligheid van de thuissituatie; het leren accepteren dat haar situatie verandert. 2 Wat is een goed zorgaanbod in deze situatie? Het is in toenemende mate onverantwoord om mevrouw Zwaan nog langer alleen te laten. Onderzocht moet worden of er een groter beroep op de thuiszorg gedaan kan worden, misschien in combinatie met de mantelzorg van de dochters. Zo niet, dan moet gedacht worden aan een opname in een verzorgings- of verpleeghuis. 3 Welke zorgverleners moeten daarbij betrokken worden? Zorgverleners die daarbij betrokken moet worden: de thuiszorg in combinatie met de mantelzorg en maatschappelijk werk. Anders moet in overleg met de huisarts een opname in een verpleegof verzorgingshuis geregeld worden. PRAKTIJK: LEVEN MET EEN HANDICAP 1 Welke gezondheidspatronen van Gordon herken je in deze praktijksituatie? De gezondheidspatronen van Gordon die je kunt herkennen in deze situatie: het zelfbelevingspatroon; het patroon van gezondheidsbeleving en -instandhouding; het uitscheidingspatroon; het voedings- en stofwisselingspatroon; het activiteitenpatroon; het slaap- en rustpatroon; het rollen- en relatiepatroon; het patroon van waarnemen en denken; het stressverwerkingspatroon. 2 Bij welke gezondheidspatronen ondervindt Annelien geen problemen? ThiemeMeulenhoff 7

8 Het zorgplan vaststellen Annelien ondervindt geen problemen met: het waarden- en levensovertuigingspatroon. het seksualiteits- en voortplantingspatroon; het patroon van waarnemen en denken. 3 Bij welke gezondheidsproblemen heeft Annelien wel problemen? Beschrijf die problemen in het kort. Annelien heeft wel problemen met: het zelfbelevingspatroon: ze is soms boos op haar lichaam; het uitscheidingspatroon: ze is incontinent; het voedings- en stofwisselingspatroon: ze is soms te moe om te eten; het patroon van gezondheidsbeleving en -instandhouding: ze moet oppassen voor kouvatten; het activiteitenpatroon: ze is snel moe; het slaap- en rustpatroon: ze slaapt veel of kan soms niet in slaap komen; het rollen- en relatiepatroon: ze mist soms een partner; het stressverwerkingspatroon: als ze boos is op haar lichaam, kan ze niet slapen. 4 Welke objectieve informatie haal je uit deze casus? Objectieve informatie die je uit deze casus kunt halen: Annelien verplaatst zich in een rolstoel; ze is snel moe; haar lengte staat niet in verhouding tot haar gewicht; ze is incontinent. PRAKTIJK: MEVROUW KWARTEL 1 Wat zijn de zorgbehoeften van mevrouw Kwartel? De zorgbehoeften van mevrouw Kwartel zijn: hulp bij de a.d.l.; hulp bij boodschappen doen en huishouding; incontinentie van urine. 2 Bij welke van de vier rubrieken uit de SAMPC-methode kun je deze problemen onderbrengen? Bij alle vier de rubrieken: wat zijn de gevolgen van de ziekte(n), stoornis of beperking? wat zijn de mogelijkheden van een zorgvrager en zijn omgeving? wat zijn de wensen en verwachtingen van de zorgvrager? hoe gaat de zorgvrager om met zijn ziekte en de gevolgen daarvan? 3 Welke van de vijf SAMPC-gebieden zijn van toepassing op de verschillende rubrieken? Van de vijf SAMPC-gebieden zijn de S en A van toepassing op de verschillende rubrieken. S is het somatisch aandachtsgebied: vermoeidheid; incontinentie. A is activiteiten van het dagelijks leven: vermoeidheid en incontinentie werken belemmerend op de a.d.l. 8 ThiemeMeulenhoff

9 De zorgbehoefte van een zorgvrager inschatten Methodisch werken KENNISOPDRACHT 1 Wat versta je onder methodisch werken? Geef een voorbeeld van een situatie uit het dagelijks leven waarin je methodisch te werk gaat. Methodisch werken is werken volgens een bepaald systeem. Alle voorbeelden zijn goed: bijvoorbeeld het inzetten van contactlenzen: eerst rechts, dan inzetvloeistof erop en inzetten. Vervolgens links via hetzelfde traject. 2 Wat is het verschil tussen een zorgplan en een zorgleefplan? In een zorgleefplan staat het leven van de zorgvrager centraal. Het gaat over hoe hij verder kan leven met eventuele beperkingen en handicaps. Een zorgplan gaat uit van de zorgproblemen van de zorgvrager. 3 Beschrijf in het kort wat het verschil is tussen het zorgproces en het zorgplan. Het zorgproces is het totaalproces van het begin van het ontstaan van de zorgvraag tot en met de beëindiging van de zorgvraag. Een zorgplan is een onderdeel van het zorgproces dat gericht is op het plannen van de acties om in de zelfzorgbeperkingen te voorzien. 4 Wat versta je onder een cyclisch proces? Een cyclisch proces is een proces waarin je steeds via een bepaald aantal stappen uiteindelijk weer terug bent bij de eerste stap om vervolgens weer het hele proces te doorlopen. 5 Wat is het belang van goed gegevens verzamelen? Het verzamelen van gegevens is erop gericht om de zorgvraag van de zorgvrager vast te stellen waardoor hij de juiste zorg kan ontvangen. 6 Wat versta je onder een ordeningsprincipe en welke ordeningsprincipes ken je? Een ordeningsprincipe is een systeem om gegevens te verzamelen. Voorbeelden van ordeningsprincipes: Gordon, SOAP-methode, SAMPC-methode en de vier levensdomeinen. 7 Waarom kan het belangrijk zijn om levensloopgegevens te betrekken bij het vaststellen van de zorgvraag? Levensloopgegevens zijn belangrijk omdat ze inzicht geven in het leven van de zorgvrager. 8 Beschrijf twee situaties waarin je bij de gegevensverzameling niet de vragen stelt aan de zorgvrager, maar aan een naaste en/of wettelijk vertegenwoordiger. Twee voorbeelden van situaties waarin je bij de gegevensverzameling niet de vragen stelt aan de zorgvrager, maar aan een naaste en/of wettelijk vertegenwoordiger: de zorgvrager is dement of de zorgvrager is verstandelijk gehandicapt. ThiemeMeulenhoff 9

10 Het zorgplan vaststellen Observaties PRAKTIJK: LEKKER THUIS 1 Schrijf een zo objectief mogelijk observatieverslag over deze zorgsituatie. Zorgsituatie mevrouw Boomgaard die drie weken bed moet houden in verband met hernia. Mantelzorg: haar man helpt met de zorg. Een vriendin helpt met boodschappen, haar moeder springt bij in het weekend. Aandachtspunten: mevrouw Boomgaard heeft dagelijks verzorging nodig bij de a.d.l.; mevrouw Boomgaard wankelt en heeft begeleiding nodig bij het lopen; mevrouw Boomgaard ruikt naar alcohol en sigaretten; mevrouw Boomgaard gebruikt medicijnen; mevrouw Boomgaard klaagt; mevrouw Boomgaard is lusteloos; mevrouw Boomgaard heeft geen interesse in de kinderen. 2 Vergelijk je verslag met dat van één of twee medestudenten. Eigen invulling student. KENNISOPDRACHT 1 Beschrijf in eigen woorden wat het verschil is tussen waarnemen en observeren. Waarnemen doe je met al je zintuigen, maar niet echt bewust. Observeren doe je met al je zintuigen, maar wel bewust omdat je ergens gegevens over wilt hebben. 2 Beschrijf een voorbeeld uit je dagelijkse leven waarin sprake is van observeren. Individueel antwoord. Alles is goed als een bepaalde observatie leidt tot een conclusie. Een voorbeeld: je zet bloemen in een vaas vol water. Na een uur is de vaas leeg. Hebben de bloemen zoveel water nodig? Je kijkt goed en je ziet een natte plek onder de vaas. Je tilt de vaas op en ziet een barst. Conclusie: de vaas is kapot. 3 Wat is het verschil tussen objectieve en subjectieve gegevens? Geef van elk een voorbeeld. Objectieve gegevens zijn feiten. Het zijn gegevens die niet beïnvloed worden door persoonlijke aspecten van de observator. Subjectieve gegevens zijn observaties die gekleurd zijn door degene die de observatie verricht. Voorbeeld van een objectief gegeven: Het regent. Een voorbeeld van een subjectief gegeven: Hè bah, het regent. 4 Wat betekent het begrip validiteit? Validiteit betekent geldigheid. Valideren is het controleren van objectieve en subjectieve gegevens op geldigheid. Je stelt jezelf de vraag of je gemeten hebt wat je wilde weten. 5 Geef een eigen voorbeeld van een valide observatie. Eigen mening. Een voorbeeld: de kleding van mevrouw Groeneveen zit ruim. Valt ze af of zijn de kleren uitgerekt? Elke ochtend, op hetzelfde tijdstip zet je mevrouw Groeneveen op de geijkte weegschaal. Na een week is ze één kilo afgevallen. Dit is een valide meting omdat ze elke dag, op hetzelfde tijdstip, onder dezelfde omstandigheden op de weegschaal gaat. 10 ThiemeMeulenhoff

11 De zorgbehoefte van een zorgvrager inschatten Observaties 6 Wat betekent betrouwbaarheid? Betrouwbaarheid is de mate waarin iets of iemand te vertrouwen is. Als je de betrouwbaarheid van gegevens controleert, controleer je of de gegevens ook echt kloppen. 7 Geef een eigen voorbeeld van een betrouwbare observatie. Eigen mening. Een voorbeeld van een betrouwbare observatie: je hebt 38.8 graden koorts. Dit klopt omdat de thermometer dat bij herhaalde metingen aangeeft. 8 Geef een eigen voorbeeld van een observatie die gelijktijdig valide en betrouwbaar is. Eigen mening. De voorbeelden bij vraag 5 en 7 zijn allebei valide en betrouwbaar. 9 Wat vind je ervan om voor eenzelfde groep zorgvragers dezelfde standaarden te gebruiken? Licht je antwoord toe. Het gebruik van standaarden voor eenzelfde groep zorgvragers heeft voordelen en nadelen. Voordelen: elke verzorgende observeert dezelfde aspecten met een bepaalde regelmaat. Daarbij zijn standaarden een objectief uitgangspunt en zijn de te observeren aspecten helder en duidelijk omschreven. Nadeel: je moet oog blijven houden voor het individu dat de zorgvrager is. Geen enkel mens is in een standaardlijst te vatten. Maar ook de verzorgende heeft een eigen creatieve en spontane manier van handelen. Een standaardlijst kan daarin belemmerend werken. 10 Wat vind je van de stelling dat een verzorgende met veel zelfkennis goed kan observeren? Eigen mening. Er zit wel wat in. Als je jezelf en je eigen angsten en gevoelens goed kent, heb je ook een scherper oog voor die van de zorgvrager. Anderzijds moet je oppassen dat je niet je eigen gevoelens gaat projecteren op de zorgvrager. Maar als je jezelf echt goed kent, dan weet je ook wanneer je dat doet. ThiemeMeulenhoff 11

12 Het zorgplan vaststellen Het voeren van een anamnesegesprek PRAKTIJK: DE EERSTE ONTMOETING 1 Welke vragen stel je aan Ellen voordat je naar mevrouw Mosher gaat? Je stelt alle vragen aan Ellen die belangrijk zijn om mevrouw Mosher de juiste zorg te kunnen verlenen. Je vraagt of er bijzonderheden zijn waar je op moet letten bij het wassen en aankleden en welke dag de huishoudelijke hulp komt. Je vraagt hoe laat tafeltje-dek-je komt, omdat mevrouw Mosher dan klaar moet zijn om de maaltijd te kunnen opeten. Kortom, je stelt alle vragen aan Ellen waardoor jullie zoveel mogelijk optimale zorg aan mevrouw Van der Vliet kunnen geven. En je zorgt ook dat de zorg die jullie geven zoveel mogelijk op elkaar lijkt. 2 Wat vind jij belangrijk in dit eerste contact? Eigen mening. Het is belangrijk om elkaar tijd te geven om aan elkaar te wennen. 3 Beschrijf hoe je deze kennismaking wilt laten verlopen. Eigen mening. Je stelt je voor, zegt wat je komt doen, dus dat je Ellen vervangt. Je maakt een opmerking om het ijs te breken. Je laat haar praten over de val van het keukentrapje. Vraagt ook aan mevrouw Mosher of ze al meteen gewassen wil worden en hoe ze dat het liefste heeft. PRAKTIJK: KRAAMTRANEN 1 Bij welke gezondheidspatronen ondervindt mevrouw Kooijmans problemen? Mevrouw Kooijmans ondervindt problemen bij: het patroon van gezondheidsbeleving en -instandhouding; het uitscheidingspatroon; het activiteitenpatroon; het slaap-rustpatroon; het rollen- en relatiepatroon; het stressverwerkingspatroon. 2 Welke vragen stel je aan mevrouw Kooijmans en waarom? Je stelt open vragen, gesloten vragen en semi-gesloten vragen, eventueel met behulp van een vragenlijst. PRAKTIJK: WAT DENK JE ZELF? 1 Stel je bij Anja alle vragen van de elf gezondheidspatronen? Waarom wel of waarom niet? Je brengt alleen die gezondheidspatronen aan de orde waarover je nog informatie wilt hebben. In principe kunnen ze dat allemaal zijn, maar het kan ook zijn dat de ziekteverschijnselen en mogelijkheden tot zelfzorg al informatie geven die ook onder de elf categorieën van Gordon geplaatst kunnen worden. Daar hoef je dan niet meer op in te gaan. 2 Het is de eerste keer dat je een anamnesegesprek voert. Zou je schrijven tijdens het gesprek? Waarom? 12 ThiemeMeulenhoff

13 De zorgbehoefte van een zorgvrager inschatten Het voeren van een anamnesegesprek Dat is afhankelijk van de antwoorden en opmerkingen van Anja. Als jullie in gesprek zijn, schrijf je in principe niet. Want dat belemmert een spontane voortgang van het gesprek. Als Anja bepaalde opmerkingen of vragen heeft waar je zelf misschien over na moet denken, mag je die best noteren. Je kunt dan zeggen: Wacht, dat schrijf ik even op. Dan weet Anja ook wat je precies noteert en dat is prettig. 3 Hoe zou jij reageren op de opmerking van Anja: Wat denk je zelf? Je blijft rustig en maakt de vraag wat minder op de persoon gericht. Je kunt vertellen dat mensen die plotseling in een rolstoel terechtkomen over het algemeen soms wat problemen met de toiletgang hebben, maar dat dat niet per se het geval hoeft te zijn. En als er sprake van zou zijn, is er vaak een oplossing voor te vinden. PRAKTIJK: HET MAAKT ME NIET UIT 1 Kun je het beste open of gesloten vragen stellen aan mevrouw Suela? Waarom? Gesloten vragen, omdat mevrouw Suela waarschijnlijk niet in de stemming is om uit zichzelf dingen te gaan vertellen. 2 Welke vragen kun je op dit moment beter helemaal niet stellen? Waarom niet? Vragen die te maken hebben met haar zelfbeleving, activiteitenpatroon en stressverwerkingspatroon, omdat je haar dan nog bewuster gaat maken van haar depressie. 3 Op welke manier kun je het gesprek met Mevrouw Suela afsluiten? Beschrijf twee mogelijkheden. Eerste mogelijkheid: je vraagt mevrouw Suela of ze nog wat wil vertellen. En zegt dat je de aantekeningen nog gaat verwerken in een verslag dat je met haar zult bespreken. Je herinnert haar eraan dat - als ze het prettig vindt - ze ook één van haar kinderen bij de volgende bespreking kan uitnodigen. Daarna neem je afscheid. Tweede mogelijkheid: je bedankt mevrouw Suela voor het gesprek en zegt dat je heel veel hebt aan de informatie die ze je gegeven heeft, maar dat er uiteraard altijd aanvullingen mogelijk zijn. Je zegt ook dat het niet erg is als ze achteraf denkt dat ze nog wat wil vertellen. Ze kan dat alsnog doen als je het verslag met haar gaat bespreken dat je van dit gesprek gaat maken. Daarna neem je afscheid. KENNISOPDRACHT 1 Wat is het verschil tussen de anamnese van de verzorgende en de medische anamnese? In de medische diagnose worden gegevens verzameld over de voorgeschiedenis van een aandoening, stoornis, beperking, handicap of het gedrag zelf. Je verzamelt gegevens over de mate van zelfredzaamheid van de zorgvrager op lichamelijk en psychosociaal gebied. 2 Op welke drie manieren wordt het begrip anamnese gebruikt? Anamnese wordt in de verzorging gebruikt om de volgende situaties mee aan te duiden: de activiteit van het verzamelen van gegevens als zodanig; het voeren van het eigenlijke anamnesegesprek; de verzamelde gegevens als resultaat van het anamnesegesprek. 3 Wat is een verpleegkundig anamneseformulier? ThiemeMeulenhoff 13

14 Het zorgplan vaststellen Een verpleegkundig anamneseformulier is een vragenlijst voor de anamnese die gebaseerd is op een verpleegkundig ordeningsprincipe. De volgorde en rangschikking van de onderwerpen in de vragenlijst hebben alles te maken met bestaande en dreigende gezondheidsproblemen en de gevolgen die deze hebben voor de zelfzorg van de zorgvrager en de mantelzorg. 4 Wat is een semi-gestandaardiseerde vragenlijst? Een semi-gestandaardiseerde vragenlijst is een standaard vragenlijst die een combinatie van gesloten en open vragen bevat. 5 Wat is het voordeel van het gebruik van semi-gestandaardiseerde vragenlijsten? Het voordeel van het gebruik van semi-gestandaardiseerde vragenlijsten is dat je snel veel te weten komt. Je stelt veel gesloten vragen die gemakkelijk te registreren zijn door het aankruisen van hokjes of het omcirkelen van ja of nee. Open vragen nodigen de zorgvrager juist uit om zijn eigen ervaringen en gevoelens te vertellen. 6 Wat is het verschil tussen specifieke en algemene vragenlijsten? De algemene vragenlijst is bedoeld voor het verzamelen van algemene gegevens en bestaat uit een uitgebreide lijst met vragen. De specifieke vragenlijst is afgestemd op een specifieke zorgcategorie of zorgsetting. 7 Geef een voorbeeld van een situatie waarin je alleen algemene vragenlijsten gebruikt. Algemene vragenlijsten gebruik je voor zorgvragers die langdurig worden verpleegd of verzorgd, onder meer in een verpleeghuis of een instelling waar mensen met een verstandelijke beperking langdurig wonen en leven. 8 Noem drie hulpmiddelen bij het stellen van vragen bij een zorgleefplan en leg uit hoe je ze gebruikt. Semigestandaardiseerde vragenlijst bij het eerste gesprek; fotomateriaal aan de hand waarvan de zorgvrager kan associëren; een wensboom: met name geschikt bij het formuleren van wensen en behoeften op de langere termijn, bijvoorbeeld bij een zorgvrager met een langere levensverwachting. 9 Geef een voorbeeld van een situatie waarin je de voorkeur geeft aan het gebruik van een specifieke vragenlijst. Een specifieke vragenlijst kun je hanteren bij zorgvragers die in dagbehandeling zijn. Ook een kraamsituatie is geschikt om specifieke vragenlijsten in te hanteren. 10 Tijdens een anamnesegesprek kun je niet gelijktijdig alles noteren. Hoe kun je voorkomen dat je belangrijke informatie vergeet? Je kunt voorkomen dat je iets vergeet door tijdens het anamnesegesprek korte aantekeningen te maken, bij voorkeur met steekwoorden. Antwoorden van de zorgvrager op gesloten vragen kun je direct aankruisen of omcirkelen. Antwoorden van de zorgvrager op open vragen noteer je zo kort mogelijk in de hiervoor beschikbare ruimte op het anamneseformulier. De steekwoorden werk je na het gesprek verder uit. 11 Wat wordt bedoeld met de bewering dat het afnemen van de anamnese een complexe vaardigheid is? Het afnemen van de anamnese is een complexe vaardigheid vanwege de combinatie van vaardigheden die je daarbij gebruikt. Maar dat niet alleen. De reacties van de zorgvrager en 14 ThiemeMeulenhoff

15 De zorgbehoefte van een zorgvrager inschatten Het voeren van een anamnesegesprek het verloop van het gesprek zijn redelijk onvoorspelbaar. Op een onverwachte situatie moet je kunnen inspringen. Daar heb je creativiteit voor nodig. ThiemeMeulenhoff 15

16 Het zorgplan vaststellen In samenhang betekenis geven aan verzamelde informatie PRAKTIJK: HET ANAMNESEVERSLAG OVER ERIK 1 Geef twee voorbeelden waarin Margritta concreet waarneembaar gedrag beschrijft. Twee voorbeelden: De blik van Erik was continu op zijn moeder gericht 2 Welke belangrijke aanwijzing voor de zelfzorg geeft de moeder van Erik aan Margritta? De moeder van Erik zegt: Erik schrokt zijn eten naar binnen en Erik heeft 's avonds moeite met inslapen. Dat zijn belangrijke aanwijzingen voor de zelfzorg. 3 Welke gegevens mis je en zou je nog aan de moeder van Erik willen vragen? Gegevens die je nog mist: op welke momenten stoot Erik tevreden klanken uit? Op welke momenten ontevreden klanken? Met welke onderdelen van de zelfzorg wil de moeder dagelijks komen helpen? Op welke tijdstip doet ze dat? PRAKTIJK: GRAAG WAT LUCHT! 1 Welke gezondheidsproblemen heeft meneer Boulanger? De gezondheidsproblemen van meneer Boulanger: meneer Boulanger heeft koorts; meneer Boulanger is benauwd; meneer Boulanger hoest; meneer Boulanger geeft sputum op; meneer Boulanger is moe; meneer Boulanger heeft moeite met de a.d.l.; meneer Boulanger heeft hulp nodig in het huishouden. 2 Wat zijn de gevolgen hiervan voor zijn zelfzorg? Gevolgen voor zijn zelfzorg zijn dat hij op het gebied van de a.d.l. en huishoudelijke taken begeleiding nodig heeft. 3 Aan welk probleem geef jij de hoogste prioriteit en waarom? De prioriteit heeft het omlaag brengen van de koorts, omdat dan ook de vermoeidheid en benauwdheid zullen verminderen. 4 Plaats alle overige problemen in volgorde van belangrijkheid. Alle overige problemen in volgorde van belangrijkheid: hoest, sputum opgeven, vermoeidheid, benauwdheid. PRAKTIJK: BAREND 1 Orden de anamnesegegevens aan de hand van de criteria van het eerste gesprek. Informatie van andere disciplines (huisarts, thuiszorg e.a.): ziekte van Pick op een leeftijd van 47 jaar. 16 ThiemeMeulenhoff

17 De zorgbehoefte van een zorgvrager inschatten In samenhang betekenis geven aan verzamelde informatie Woonleefomgeving: woont samen met vriend Wim. Als hij Wim niet ziet, gaat hij hem zoeken. Mentaal welbevinden: Barend wordt steeds afhankelijker van Wim, begrijpt Wim vaak niet meer. Participatie: Barend was concertpianist, speelde tot voor kort veel. Lichamelijk welbevinden: Barend heeft hulp nodig bij het wassen en aankleden. Hij eet en drinkt met hulpmiddelen (tuitbeker). 2 Heb je voldoende gegevens om een goed verslag te maken met daarin de wensen en behoeften uit alle vier de levensdomeinen? Nee, veel gegevens ontbreken. 3 Geef aan wat je mist en welke gegevens je nog nodig hebt. De levensloop, de ervaringen en beleving van Barend van zijn huidige situatie, wat hij graag deed, wat hij nog kan, overige sociale contacten en zijn gezondheidstoestand. KENNISOPDRACHT 1 Mag je ook zonder toestemming gegevens verzamelen van een zorgvrager? Verklaar je antwoord. Nee, dat mag niet volgens de wet. Je moet toestemming hebben van een zorgvrager of zijn wettelijk vertegenwoordiger. 2 Waarom is het zinvol om gegevens volgens een bepaald systeem te verzamelen? Door het ordenen van informatie krijg je inzicht in de onderlinge verbanden: je ziet welke gegevens bij elkaar horen en samen één geheel vormen. 3 Heb je in elke zorgsituatie gegevens nodig over de levensloop van een zorgvrager? Leg uit waarom wel of niet. Sommige zorgvragers hebben vanaf hun geboorte hetzelfde zelfzorggebrek. Het levensloopformulier zal dan geen informatie toevoegen waardoor de zorgvrager betere zorg zal kunnen ontvangen. 4 Op welke manier orden je de gegevens die je hebt verzameld voor een zorgleefplan? In een verslag van het eerste gesprek, een algemene typering van de zorgvrager en een overzicht van wensen en behoeften per levensdomein. 5 Wat zijn de risico s van een typering van de zorgvrager? Noem er twee. Het kan stigmatiserend werken, het gevaar voor interpretaties. 6 Welke drie denkstappen zijn er nodig om op de juiste manier gegevens te interpreteren? Licht deze stappen aan de hand van een voorbeeld toe. Het ordenen van gegevens, het selecteren van gegevens en het interpretren van gegevens. 7 Beschrijf in eigen woorden wat jij verstaat onder verslaglegging. Verslaglegging is het vastleggen en verzamelen van gegevens over de zorgvrager. 8 Noem drie voordelen van het werken met een anamneseverslag. Drie voordelen van het werken met een anamneseverslag: je krijgt een totaalbeeld van de zorgvrager; gegevens komen beschikbaar voor alle betrokkenen in de zorg; ThiemeMeulenhoff 17

18 Het zorgplan vaststellen je voldoet aan een wettelijke verplichting. 9 Worden de geselecteerde gegevens alleen door de verzorgenden geanalyseerd of gebeurt dat ook door medewerkers van andere disciplines? Je analyseert de gegevens samen met de zorgvrager, zijn familie, naasten of wettelijke vertegenwoordiger en eventulele andere zorgverleners. 10 Werk een voorbeeld uit je eigen praktijk uit met de PES-structuur. Individueel antwoord. Voorbeeld: meneer de Vries is snel moe; meneer de Vries heeft longemfyseem; meneer de Vries neemt overdag op regelmatige tijden bedrust. 11 Welke eisen stel je aan het formuleren van zorgproblemen? Eisen die je aan het formuleren van zorgproblemen stelt: je beschrijft het probleem vanuit de zorgvrager in termen van gedrag; je geeft in de probleemformulering de beperking in de zelfzorg aan; je beschrijft wat de oorzaak is van het probleem; je beschrijft de verschijnselen waardoor het probleem duidelijk wordt; je beschrijft het probleem helder en eenduidig, zodat iedereen er hetzelfde onder verstaat; je beschrijft het probleem op een respectvolle manier. 12 Wat is het verschil tussen actuele en potentiële zorgproblemen? Acute zorgproblemen zijn problemen die direct aandacht vragen en direct moeten worden opgelost. Bij potentiële problemen gaat het om problemen die zich niet op dit moment voordoen, maar die mogelijk op langere termijn kunnen ontstaan. 13 Vergelijk de kenmerken van een anamneseverslag met die van een overzicht van wensen en behoeften uit een zorgleefplan. Noem minimaal twee verschillen. Een anamneseverslag gaat vooral uit van problemen, een zorgleefplan gaat vooral uit van het leven en de wensen van de zorgvrager. Een anamneseverslag is gedetailleerder over de zorgvraag, een zorgleefplan is meer vanuit de zorgvrager beschreven en geaccordeerd, liefst in het taalgebruik van de zorgvrager. Bij een anamneseverslag staat vooral de zorg centraal, bij een zorgleefplan staat niet de zorg centraal maar het leven en de wensen van de zorgvrager. 18 ThiemeMeulenhoff

19 2 Een individueel zorgplan of zorgleefplan opstellen Het zorgresultaat formuleren PRAKTIJK: TWEE OVERHEMDEN PER WEEK 1 Zou Linda ervoor kunnen zorgen dat meneer Heerma zijn overhemd vaker verschoont? Linda moet zich bij het verlenen van zorg aanpassen aan de manier waarop de zorgvrager zijn leven doorgaans leeft. Dat meneer Heerma zijn overhemden te weinig verschoont naar de zin van Linda, is in principe haar probleem, geen zorgprobleem. 2 Mag Linda aan meneer Heerma duidelijk maken dat ze last heeft van zijn transpiratiegeur? Natuurlijk mag Linda aan meneer Heerma duidelijk maken dat ze last heeft van zijn transpiratiegeur. Maar als meneer Heerma hier verder geen actie op onderneemt, houdt het op. PRAKTIJK: WIE IS LASTIG? 1 De meeste verzorgenden hebben geen ervaring met rastakapels. Een gewoon kapsel zou inderdaad voor hen veel gemakkelijker zijn. Dat kun je tenminste wassen zoals je gewend bent. Zou het afknippen van Mariska's haar een zorgresultaat kunnen zijn? Een zorgresultaat is een nauwkeurige omschrijving van wat de zorgvrager eventueel met jouw hulp zou willen en kunnen bereiken. Het afknippen van een kapsel dat moeilijk te verzorgen is, valt daar niet onder. Wel valt daaronder het zelf weer kunnen verzorgen van het eigen haar door de zorgvrager. 2 Hoe zou je het zorgprobleem van Mariska kunnen formuleren? Het zorgprobleem van Mariska: Mariska heeft beide armen gebroken als gevolg van een ongelukkige parachutesprong. Ze is niet in staat om zichzelf te verzorgen. Haar huishoudelijke taken kan ze niet verrichten. Ze wil alles graag weer zelfstandig leren doen. 3 Hoe zou je het zorgresultaat van Mariska kunnen formuleren? Het zorgresultaat van Mariska. Dat kunnen er meerdere zijn: Mariska toiletteert over veertien dagen zelfstandig; Mariska eet over zeven dagen zelfstandig met verlengd bestek; Mariska verzorgt over veertien dagen haar ontbijt (eventueel) met verlengd/aangepast bestek; Mariska wast zich over veertien dagen zelfstandig (eventueel) zittend op een douchekruk of met andere aangepaste middelen; Mariska stofzuigt over drie weken zelfstandig (eventueel) met stofzuiger met aangepaste handgreep. ThiemeMeulenhoff 19

20 Het zorgplan vaststellen PRAKTIJK: ONGELUKKIGE DUIK 1 Omschrijf één lichamelijk en één psychisch zorgresultaat van Johan. Voor Johan is een aantal zorgresultaten te bedenken. Lichamelijke zorgresultaten: Johan komt over veertien dagen zelfstandig uit een (eventueel) verhoogd bed; Johan gaat over veertien dagen zelfstandig naar het toilet. Psychische zorgresultaten: Johan praat elke dag over zijn angst; Johan is niet bang voor een blijvende verlamming. 2 Formuleer een aantal kortetermijnresultaten die stap voor stap leiden tot het behalen van het langetermijnresultaat. Het langetermijnresultaat is: Johan functioneert over twee maanden weer geheel zelfstandig. Dit kan worden opgedeeld in kleine stapjes: Johan gaat over 14 dagen zelfstandig naar het (eventueel) verhoogd toilet; Johan heeft geen angst; Johan verzorgt zijn onderlichaam over 21 dagen (eventueel) in de douche met een verlengde douchesteel; Johan verschoont zijn kleding over 21 dagen; Johan loopt honderd meter over 24 dagen; Johan loopt vijfhonderd meter over 26 dagen. KENNISOPDRACHT 1 Wat is zorg op maat? Zorg op maat betekent dat je precies zoveel zorg aan de zorgvrager geeft als hij van je vraagt. 2 Geef een voorbeeld van zorg op maat. Eigen mening. Alle voorbeelden zijn goed, zolang duidelijk wordt dat in de antwoorden alleen die zorg aan de orde komt die voorziet in het zelfzorgbeperking van de zorgvrager. Een voorbeeld: de kraamverzorgende overhandigt de baby aan de moeder, die vervolgens zelf borstvoeding geeft. Ze assisteert bij het wassen van de baby, ze geeft het washandje aan en de handdoek, maar de moeder wast de baby vervolgens geheel zelf. 3 Wat is een zorgresultaat? Een zorgresultaat is een nauwkeurige omschrijving van wat de zorgvrager (eventueel met jou als verzorgende) uiteindelijk wil bereiken. Ook de middelen waarmee je dat kunt bereiken staan in het zorgresultaat. 4 Wat zijn RUMBA-eisen en waarvoor staat de afkorting RUMBA? RUMBA is een afkorting van de eisen waaraan de formulering van een zorgresultaat moet voldoen. Het staat voor: relevant, understandable, measurable, behavioral en attainable. 5 Waarom is de formulering van een zorgresultaat zo belangrijk? 20 ThiemeMeulenhoff

21 Een individueel zorgplan of zorgleefplan opstellen Het zorgresultaat formuleren Dat is belangrijk omdat je dan duidelijk maakt dat je precies weet waar de kern van het zorgprobleem ligt en hoe je daar verandering in aan wilt brengen. 6 Met wie moet je op de eerste plaats het zorgresultaat bespreken? Waarom is dat belangrijk? In de eerste plaats bespreek je het zorgresultaat met de zorgvrager. Het is heel belangrijk dat hij achter je zorgresultaat staat. 7 Wat doe je als het onmogelijk is het zorgresultaat met de zorgvrager te bespreken? Als het onmogelijk is het zorgresultaat met de zorgvrager te bespreken, doe je dat met zijn naasten. Die kunnen vaak bij benadering zeggen hoe de zorgvrager gereageerd zou hebben op het zorgresultaat. 8 Wat kun je doen als je problemen hebt om het zorgresultaat te formuleren? Als je problemen hebt om het zorgresultaat te formuleren, dan kun je met je collega's overleggen. Misschien hebben ze er meer ervaring mee en kunnen ze je handige tips of aanwijzingen geven. ThiemeMeulenhoff 21

22 Het zorgplan vaststellen Duur en mate van ondersteuning PRAKTIJK: CLOWNESK 1 Noem voorbeelden van assisteren en gedeeltelijk overnemen van de zelfzorg in de situatie van Anneke. Assisteren bij de zelfzorg: Anneke moet weer een heleboel dingen opnieuw leren. De a.d.l., de was doen, kleren van elkaar onderscheiden. Ze zal opnieuw moeten leren voelen en aan de hand daarvan haar leefruimte in leren schatten. Eten is anders. Bij het douchen zal ze aanvankelijk geassisteerd worden. Ze zal voorlichting krijgen over de praktische inrichting van haar huis. Gedeeltelijk overnemen van de zelfzorg: koken zal voor Anneke gedaan worden. Huishoudelijke taken zullen overgenomen worden. 2 Beschrijf aan de hand van het assisteren en het overnemen van de zelfzorg hoe de ondersteuning van Anneke hoogstwaarschijnlijk zal gaan verlopen en waarom? Omdat Anneke een zelfstandig type is, zal ze erop gericht zijn om alles zo snel mogelijk zelf te leren, zodat ze niet afhankelijk is van anderen. Daarom zal de assistentie en overname van de zorg geleidelijk aan verminderen. In de loop van het proces zal duidelijk worden hoeveel Anneke daadwerkelijk zelf aankan, zonder dat het een te zware belasting voor haar wordt. 3 Vind je de opmerking van Charlotte gepast? Een grapje als dat van Charlotte kun je alleen maar maken als je de zorgvrager goed kent en aanvoelt dat hij het kan waarderen. In het geval van Charlotte en Anneke is dit zeker het geval. Het leidde zelfs tot een doorbraak. Charlotte heeft haar intuïtie gevolgd en dat bleek in dit geval zeer goed uit te pakken. Maar het blijft oppassen met humor. Niet iedereen is hiervan gecharmeerd. KENNISOPDRACHT 1 Waarom is het belangrijk om bij de tijdsplanning een prioriteitenlijst op te stellen? Een prioriteitenlijst is belangrijk omdat je hierdoor onderscheid maakt tussen belangrijke en minder belangrijke zaken. Aan de hand daarvan kun je je planning beter opstellen. 2 Welke methode hanteer je om tot een juiste tijdsindeling te komen? Nadat je de prioriteiten hebt gesteld en de korte- en langetermijnresultaten van elkaar hebt onderscheiden, ga je door met de volgende stap: brainstormen over de tijdsindeling. Je gaat de oplossingen kritisch bekijken en aan de hand van intuïtie en ervaring stel je een tijdsplan op. 3 Welke manier van omgaan met tijd heeft de voorkeur bij het werken met een zorgleefplan? Licht je antwoord toe. De behoeften van de zorgvrager zijn leidend, niet de dagindeling en de regels van de organisatie. 4 Wat kun je doen als je zelf geen idee hebt hoe je een goede planning moet maken? Eventueel kun je je collega's raadplegen of standaardzorgplannen opvragen. 22 ThiemeMeulenhoff

23 Een individueel zorgplan of zorgleefplan opstellen Duur en mate van ondersteuning 5 Waarom kan een standaardzorgplan alleen nooit voldoende zijn om daar een planning op te baseren? Een standaardzorgplan geeft standaardoplossingen. Jij geeft zorg op maat. Je zult de standaardoplossing dus moeten toesnijden op de wensen en mogelijkheden van de zorgvrager voor wie je het standaardzorgplan hebt geraadpleegd. 6 Welke drie gradaties van steunverlening aan de zorgvrager ken je? Er zijn drie gradaties van steunverlening aan de zorgvrager: assisteren bij de zelfzorg; gedeeltelijk overnemen van de zelfzorg; compleet overnemen van de zelfzorg. 7 Hoe kun je rekening houden met de individuele wensen van de zorgvrager als hij niet meer aanspreekbaar is? Je kunt rekening houden met de individuele wensen van de zorgvrager als hij niet meer aanspreekbaar is door met zijn familieleden of naasten te spreken. Je kunt hen vragen naar de manier waarop de zorgvrager op bepaalde zaken gereageerd zou hebben, zodat er zoveel mogelijk in zijn geest gehandeld wordt. 8 Geef per levensdomein een voorbeeld van een situatie waarin je de zorgvrager assisteert bij de zelfzorg. Voorbeeld bij wonen: de zorgvrager helpen een dagindeling te maken die bij hem past in een nieuwe situatie of adviseren over veiligheid in huis. Voorbeeld bij participatie: de zorgvrager informeren hoe hij geschikt vervoer kan aanvragen/ meedenken een geschikte activiteit te vinden. Voorbeeld bij geestelijk welbevinden: de zorgvrager zelf laten kiezen, bv door hem enkele mogelijkheden voor te houden. Voorbeelden bij lichamelijk welbevinden: kleren in de goede volgorde neerleggen; spullen aanreiken. 9 Wat is het belangrijkste uitgangspunt bij het maken van een planning? Het belangrijkste uitgangspunt is dat je altijd met mensen te maken hebt. Je hele planning kan op losse schroeven komen te staan als de situatie van de zorgvrager plotseling is veranderd. Dat hoort ook bij het leveren van zorg op maat. ThiemeMeulenhoff 23

24 Het zorgplan vaststellen Overleggen met zorgvrager en naasten PRAKTIJK: VERLAMD 1 Is Lene een zorgvrager in deze situatie? Verklaar je antwoord. Nee, Lene kan volledig voorzien in haar zelfzorgsituatie. Het feit dat ze psychische problemen heeft met het ongeluk, maakt haar geen zorgvrager. 2 De verzorgende richt zich in eerste instantie tot Petra om het zorgplan te overleggen. Waarom is dat wel of niet goed? De verzorgende moet zich in eerste instantie richten tot Marcel, want hij is de zorgvrager. Hoewel Marcel verlamd is, kan hij de verzorgende goed verstaan en kan hij ook gewoon denken en praten. Het is heel erg belangrijk dat je je dat realiseert. Ook dat is een onderdeel van zorg op maat. 3 Omdat Lene erop staat, geeft de verzorgende haar de meeste taken in de verzorging van Marcel. 's Ochtends wast ze hem, ze helpt hem met eten, en ook de overige lichamelijke verzorging geeft ze zoveel mogelijk aan Lene. Waarom vind je dat wel of niet goed? Lene is vervuld van schuldgevoelens en wil alles doen om daar vanaf te komen. Daarom neemt ze veel te veel hooi op haar vork. De verzorgende moet dat kunnen inschatten, en niet klakkeloos afgaan op de wensen van de naasten. 4 Is het goed dat Petra bij dit gesprek aanwezig is? Ja, het is heel goed dat Petra bij het gesprek aanwezig is. Ze heeft wat meer afstand van het gezin van haar zus en zwager, waardoor ze de situatie in een duidelijker perspectief kan zetten. Zo kan ze bijvoorbeeld aangeven dat haar zus met zware schuldgevoelens kampt. Het is natuurlijk wel afhankelijk van de relatie tussen de twee zussen. 5 Petra zegt: Ik wil Marcel 's ochtends wel helpen met het eten. Kun je dit zomaar inplannen? Waarom wel of niet? Daarvoor zul je eerst met Marcel moeten overleggen of hij dat ook een goed plan vindt. Marcel is de zorgvrager. Zijn wensen en mogelijkheden zijn het uitgangspunt van jouw plan. KENNISOPDRACHT 1 Waarom is de zorgvrager de allereerste persoon met wie je het zorgplan moet overleggen? De zorgvrager is de allereerste persoon met wie je het zorgplan moet overleggen, omdat hij degene is met wie je je zorgresultaten wilt bereiken. Met zijn medewerking kun je veel meer bereiken. 2 Op welk moment begint de communicatie tussen jou en de zorgvrager? En hoelang duurt deze communicatie? De communicatie tussen jullie begint bij jullie allereerste contact. Zodra jullie met elkaar gaan praten over de zorgproblemen en hoe je die wilt gaan oplossen, begint jullie communicatie. De communicatie houdt pas op als jullie contact beëindigd is. 3 Waarom is het belangrijk om niet alleen te luisteren naar wat de zorgvrager tegen je zegt? 24 ThiemeMeulenhoff

25 Een individueel zorgplan of zorgleefplan opstellen Overleggen met zorgvrager en naasten De zorgvrager kan soms antwoorden geven die niet overeenkomen met wat hij werkelijk vindt of voelt. Door te kijken hoe hij reageert, of door verder te vragen, kun je daarachter komen. 4 Noem twee redenen waarom het belangrijk kan zijn dat er een naaste bij het overleg aanwezig is. Twee redenen waarom het belangrijk kan zijn dat er een naaste bij het overleg aanwezig is: een naaste kan de zorgvrager ondersteunen bij het duidelijk maken van zijn wensen en mogelijkheden; als de zorgvrager niet in staat is om te praten, is de naaste vaak de enige die je te woord kan staan in de geest van de zorgvrager. Want dat blijft het uitgangspunt van je benadering. 5 Noem twee soorten problemen die kunnen optreden als er naasten bij het overleg aanwezig zijn. Hoe kun je deze problemen oplossen? Twee soorten problemen die kunnen optreden als er naasten bij het overleg aanwezig zijn: naasten kunnen hun eigen mening uiten, in plaats van de mening van de zorgvrager; naasten kunnen van mening verschillen als het gaat om de behandeling van de zorgvrager. Je kunt deze problemen oplossen door zelf expliciet naar de mening van de zorgvrager te vragen. Mochten de spanningen tussen de naasten hoog oplopen, dan kun je het overleg beëindigen en op een later tijdstip terugkomen. 6 Noem twee redenen waarom er een verschil kan optreden tussen de mate waarin de mantelzorg een rol wil spelen in het zorgplan en de reële mogelijkheid daarvan. Twee redenen: de mantelzorg kan meer willen dan de zorgvrager wil; de mantelzorg kan meer willen dan hij zelf aankan. 7 Waarom is het een voordeel als je bij het overleggesprek naasten ontmoet die eventueel mantelzorg willen verlenen? Dat is een voordeel omdat je dan meteen kunt nagaan of de mate waarin de mantelzorg wil participeren in het zorgplan voor alle partijen wenselijk en mogelijk is. 8 Stel dat de zorgvrager in eerste instantie helemaal achter je zorgplan stond, maar er steeds meer problemen mee krijgt. Moet je je zorgplan daar dan alsnog op aanpassen? Motiveer je antwoord. Ja, dan moet je het zorgplan aanpassen. Het heeft geen zin om voort te borduren op een zorgplan waar de zorgvrager niet meer achterstaat. Het zal hem demotiveren in het willen behalen van de gewenste resultaten. ThiemeMeulenhoff 25

26 Het zorgplan vaststellen Het zorgplan en andere disciplines PRAKTIJK: DUBBEL GEBOEKT 1 Kan een fysiotherapeut zomaar een extra oefensessie inlassen? Motiveer je antwoord. Ja. Als de situatie van de zorgvrager een extra oefensessie eist, dan is het mogelijk om een extra sessie in te lassen. 2 Wie moet hij daarover inlichten en waarom? De fysiotherapeut moet dat dan doorgeven aan de verzorgende die zich bezighoudt met de planning, zodat deze de maatschappelijk werkster kan inlichten. 3 Hoe zou je deze situatie zelf oplossen? Als het duidelijk is dat jij de afspraak met de maatschappelijk werkster had moeten afzeggen, bied je eerst je verontschuldigingen aan. Vervolgens kijk je of de afspraak misschien toch kan doorgaan. Dat is afhankelijk van veel factoren. Je kijkt of de maatschappelijk werkster nog tijd heeft. Je kijkt in het zorgplan hoelang meneer Verheul bezig is met de fysiotherapeut. En je kijkt of de fysiotherapie niet al te vermoeiend is voor meneer Verheul. Je vraagt naar de waardering die meneer Verheul heeft voor de gesprekken met de maatschappelijk werkster, en ga zo maar door. 4 Hoe kun je voorkomen dat zo'n situatie ontstaat? Je moet elke verandering in het zorgplan opnemen en goed kijken welke hulpverleners op de hoogte gebracht moeten worden van de verandering. PRAKTIJK: MOE 1 Wat moet Hanneke doen als ze vindt dat het zorgplan aangepast moet worden? Als Hanneke vindt dat het zorgplan aangepast moet worde, moet ze allereerst overleggen met de zorgvrager. Ook al kan Tiny niet goed praten, ze kan Hanneke wel goed verstaan en aangeven of ze het eens is met een verandering van plannen. Vervolgens kan Hanneke het zorgplan bespreken met haar leidinggevende van de thuiszorgorganisatie waarvoor ze als zelfstandige werkt. De leidinggevende kan hetaankaarten bij de arts. In overleg kunnen ze dan tot een ander plan komen. 2 In dit geval wordt Tiny veel te zwaar belast. Hadden de hulpverleners uit de verschillende disciplines hier van tevoren rekening mee kunnen houden? Motiveer je antwoord. Als het goed is, hebben de hulpverleners hun acties toegesneden op de mogelijkheden van de zorgvrager. Toch kan een programma uiteindelijk te zwaar blijken. Het kan dan alsnog worden verlicht. 3 Omschrijf zo duidelijk mogelijk wat Hanneke's taak is bij deze zorgvrager. Hanneke's taak is signaleren hoe de zorgvrager reageert op het zorgplan en het behartigen van haar belangen ten opzichte van de andere hulpverleners. KENNISOPDRACHT 1 Wat is een multidisciplinair overleg? 26 ThiemeMeulenhoff

27 Een individueel zorgplan of zorgleefplan opstellen Het zorgplan en andere disciplines Een multidisciplinair overleg is een bijeenkomst waarbij hupverleners uit verschillende disciplines bij elkaar komen om hun zorgacties voor een zorgvrager te bespreken. 2 Hoe wordt een multidisciplinair overleg ook wel genoemd? En waarom? Een multidisciplinair overleg wordt ook wel een zorgvragersbespreking genoemd. Het heet zo omdat de zorgvrager en zijn problematiek in dit overleg de enige onderwerpen zijn waarover gesproken wordt. 3 Wat is een multidisciplinair zorgplan? Een multidisciplinair zorgplan is een zorgplan waarin naast de acties van de zorgverlener ook de acties van de hulpverleners uit andere disciplines taan aangegeven. 4 Beschrijf een concrete situatie waarin meerdere disciplines bij een zorgvrager betrokken zijn. Eigen mening. Voorbeeld: een zorgvrager kampt met lichamelijk zelfzorgbeperking als gevolg van een ongeval waarbij hij zijn beide polsen en een been heeft gebroken. Disciplines waar hij mee te maken krijgt, zijn: verzorgende, ergotherapeut, fysiotherapeut, eventueel een maatschappelijk werker en geestelijk verzorger. 5 In overleg met de huisarts heeft de zorgvrager besloten om één keer in de week met een maatschappelijk werker te praten. Waarmee moet je bij het inplannen rekening houden? Bij het inplannen moet je rekening houden op welk tijdstip je dat inplant. Je moet van tevoren weten of de zorgvrager voor of na het gesprek met de maatschappelijk werker nog andere intensieve gesprekken of therapieën heeft. Je houdt dus rekening met de conditie is van de zorgvrager. 6 De zorgvrager raakt uitgeput van de fysiotherapie. Met wie moet je dat bespreken? Je bespreekt dat allereerst met de zorgvrager, daarna met de (huis)arts of leidinggevende. In overleg kunnen jullie dan tot een ander zorgplan komen. 7 De ergotherapie en de fysiotherapie werken elkaar tegen. Met wie ga je dat bespreken? Dat bespreek je met de zorgvrager en daarna met beide therapeuten. Eventueel kun je dit aankaarten in een multidisciplinair overleg. 8 Noem per levensdomein een voorbeeld van de mogelijke bijdrage van een andere discipline. Bij wonen: de ergotherapeut kan bijdragen aan wonen door voorstellen voor aanpassingen te doen. Bij geestelijk welbevinden: door de behandeling van een depressie kan de huisarts hieraan bijdragen. Bij participatie: ergotherapeut en fysiotherapeut kunnen de mobiliteit vergroten met hulpmiddelen en oefenen met hulpmiddelen, de maatschappelijk werker kan begeleiding zoeken om naar buiten te gaan zoeken. Bij lichamelijk welbevinden: een arts voor het behandelen van ziekten, een fysiotherapeut voor het versterken van de spieren en een ergotherapeut voor aanpassingen in de keuken waardoor de zorgvrager weer zelf kan koken. ThiemeMeulenhoff 27

28

29 3 Veranderingen in de zorgvraag signaleren Veranderingen signaleren in de gezondheidstoestand PRAKTIJK: NOGAL VREEMD 1 Hoe kan Mohammed achterhalen wat er aan de hand is met meneer Dehgani? Mohammed moet: meneer Dehgani observeren; vragen naar zijn wensen en behoeften de rapportage lezen; hij kan nog eens nagaan wat hij heeft gehoord tijdens de overdracht 2 Wat zou er aan de hand kunnen zijn met meneer Dehgani? Belicht deze vraag vanuit lichamelijk, psychisch en sociaal oogpunt. Meneer Dehgani zou persoonlijke problemen kunnen hebben, of last van verwardheid. 3 Wat zou je doen als je Mohammed was? Mohammed kan: de rapportage lezen; toch proberen om in gesprek te gaan met meneer Dehgani; meneer Dehgani even met rust laten; een kopje koffie of thee aanbieden; eventueel een collega erbij halen. PRAKTIJK: EEN GRIEPJE? 1 Welke lichamelijke, psychische en sociale veranderingen signaleer je in de gezondheidstoestand van mevrouw Veraart? Lichamelijke veranderingen in de gezondheidstoestand van mevrouw Veraart: ze ziet bleek en voelt warm aan; ze heeft nauwelijks gegeten, terwijl ze anders altijd alles opeet. Psychische veranderingen in de gezondheidstoestand van mevrouw Veraart: ze heeft zwerfneigingen en kan achterdochtig reageren. Sociale veranderingen in de gezondheidstoestand van mevrouw Veraart: ze wil niet praten, maar is stilletjes, ze kan geïrriteerd en kortaf reageren. ThiemeMeulenhoff 29

30 Het zorgplan vaststellen 2 Wat doe je op grond van de gesignaleerde veranderingen? Er zijn globaal twee soorten acties: je probeert op allerlei manieren om meer informatie van de zorgvrager te krijgen. Dat kan in de vorm van een gesprek, maar ook door aanvullend lichamelijk onderzoek te doen, zoals het meten van pols en lichaamstemperatuur; je geeft de gesignaleerde veranderingen door aan de eerstverantwoordelijke in het team. KENNISOPDRACHT 1 Waarom zal een zorgplan nooit lang ongewijzigd blijven? Geen dag is hetzelfde; de zorgvrager maakt veranderingen door. Het zorgplan en de zorg zullen hierop aangepast moeten worden. 2 Hoe kun je aan informatie komen over de wensen van de zorgvrager? Je kunt aan informatie komen over de wensen van de zorgvrager: door het aan de zorgvrager zelf te vragen; door het zorgplan te lezen; door te overleggen met collega's, de familie en naasten. door het observeren van de lichaamstaal en non-verbale reacties van de zorgvrager. 3 Wat hoor je te doen voordat je met de zorg begint? Voordat je met de zorg begint: neem je het zorgplan door, met name de zorgresultaten en zorgacties; overleg je met collega's; observeer je de lichaamstaal van de zorgvrager; luister je naar de zorgvrager. 4 Beschrijf een situatie uit je eigen leven waaruit blijkt welke veranderingen zich lichamelijk, psychisch en sociaal kunnen voordoen als je gezondheidstoestand verandert. Eigen mening, ter beoordeling door de docent. Minimaal één verandering op zowel lichamelijk, psychisch als sociaal gebied moet zijn beschreven. 5 Wat doe je met gesignaleerde veranderingen in de gezondheidstoestand? Gesignaleerde veranderingen in de gezondheidstoestand rapporteer je aan collega's; zowel mondeling als schriftelijk. 6 Waarom is het belangrijk om ook verbeteringen bij de zorgvrager te rapporteren? Het is belangrijk om ook verbeteringen bij de zorgvrager te rapporteren, omdat het zorgplan zo nauwkeurig mogelijk moet aansluiten bij de situatie van dat moment. 7 Een paar dagen na de bevalling krijgt mevrouw Dijkstra last van pijnlijke borsten. Ze heeft koorts en je voelt harde plekken in haar borsten. Welke gevolgen heeft deze verandering in de gezondheidstoestand voor de zorgverlening? Mevrouw Dijkstra heeft koorts en een beginnende borstontsteking. Dit geeft haar een gevoel van ziek zijn, en dat heeft gevolgen voor de borstvoeding. Mevrouw Dijkstra zal enige dagen bedrust krijgen. In overleg met de verloskundige zal besloten worden of mevrouw Dijkstra doorgaat met voeden. Haar temperatuur wordt tweemaal per dag opgenomen en ze heeft 30 ThiemeMeulenhoff