De keuzekist, een kwestie van kiezen
|
|
- Christiana ten Wolde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De keuzekist, een kwestie van kiezen De keuzekist kort belicht Specifieke doelstelling In het kernprogramma voor het basisonderwijs van de afdeling Milieucommunicatie in Den Haag worden twee domeinen onderscheiden: ecologische aandachtsgebieden en relatie stad en ecologische processen. De keuzekisten zijn gewijd aan het tweede domein De elf kisten zijn bedoeld voor middenen bovenbouw van het basisonderwijs. Algemene doelstelling De keuzekisten dienen ook een aantal algemene doelen. Ze willen een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het morele denken en oordeelsvorming bij kinderen en aan de ontwikkeling van die vaardigheden die kunnen helpen om tot doordachte keuzen te komen. Het enthousiasmeren voor en het voorbereiden van kinderen op het debat rond duurzaamheid in onze democratische samenleving is een ander belangrijk doel van de kisten Dit in het kader van leren voor duurzaamheid. De negen stappen aanpak Om deze doelen te bereiken is gekozen voor aanpak in drie fasen, onderverdeeld in negen stappen. Die drie fasen zijn: waardenverheldering, waardencommunicatie en handelingsperspectief. De aanpak spreekt uit de vormgeving van de kist: drie lagen laatjes en een nummering van één tot negen. De kist leidt leerkrachten en leerlingen op deze manier als vanzelf door de negen stappen aanpak
2 Hulp bij de lessen In de laatjes van de kist vinden leerkracht en leerlingen de informatie die ze nodig hebben voor een stap. Er is gerekend op een groep van 36 leerlingen. Uit de koptekst van de kaarten blijkt of de kaart bedoeld is voor leerkracht of voor leerlingen. De A4-kaarten (de handleiding incl. draaiboek, de inventarislijst, de fotobladen, de knipselbladen en het werkblad) zijn opgeborgen in de map op de rug van de kist. De inhoud van een kist Een keuzekist bevat de volgende materialen: een waardenbeladen kwestie in enigerlei vorm (krantenknipsel, video, verhaal, ) fotocollages om beeld- en meningsvorming op gang te brengen. aanwijzingen voor leerkracht en leerlingen die hen door de negen stappen aanpak leiden. toegang tot het internet middels webadres (en inlog), waar leerlingen onderzoek kunnen doen naar bestaande meningen en opvattingen. een werkblad om dit onderzoek te structureren. een diskette met een verslagje van een school die de kist eerder leende, met daarin hun ideeën over de kist-kwestie. een handleiding en een inventarislijst. Tijdsinvestering en activiteiten Het doorlopen van de negen stappen kost ongeveer vijf uur, bij voorkeur te verdelen over drie dagdelen in dezelfde week. Op dag één komen de activiteiten van de eerste laag van de kist (de waardenverheldering) aan de orde. Hiervoor staat ongeveer 1½ uur. De activiteiten in laag twee (die van de waardencommunicatie) komen in een volgend dagdeel aan bod. Hiervoor staat ongeveer twee uur. Het onderzoek op internet (op de geselecteerde websites), dat in deze tweede laag aan de orde is, kan heel goed thuis worden uitgevoerd. De activiteiten van laag drie (het handelingsperspectief) vinden plaats
3 op dag drie en nemen ongeveer 1½ uur in beslag. De opbouw van de keuzekisten De keuzekisten zijn opgebouwd in drie lagen met daarin de negen stappen. De algemene handleiding is beperkt tot één A4, waardoor de voorbereidingstijd voor de leerkracht beperkt is. Bij elke stap hoort een instructiekaart voor de leerkracht en de leerling. Met behulp van de opdrachten die op de instructiekaarten staan, formuleren de leerlingen na een introductie, hun eigen mening. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van dilemma s. In de keuzekisten zijn dat vaak bizarre, onverwachte oplossingen, die de leerlingen prikkelen tot een reactie. Omdat het antwoord op zo n dilemma nooit helemaal goed of helemaal fout is kunnen de leerlingen vrijelijk over de door hun gekozen waarden spreken. In de keuzekist DrinkWater wordt het probleem van de verdroging van de bodem opgelost door alleen grijs water door de waterleidingen te laten stromen. Drinkwater wordt verkocht in flessen. Deze oplossing roept dan ook allerlei reacties en vragen op bij de leerlingen. De tweede laag biedt de leerlingen de mogelijkheid om deze vragen en hun ideeën te onderzoeken. De leerlingen gaan daarvoor op het internet zoeken. Hulp bij deze internetzoektocht wordt geboden door een cd-rom of een floppy uit de keuzekist. Hierop staan links naar geschikte websites, die leerlingen helpen bij het vinden van informatie. Deze helpen bij het ontwikkelen van een doordachte mening. Met de informatie van het internet maken de leerlingen een presentatie voor hun klasgenoten. Bij de presentatie moet er altijd aandacht zijn voor de reflectie op de oorspronkelijke mening van de leerlingen. Bij de derde laag gaat het erom dat de leerlingen komen tot handelen. Wat kan ik doen met de kennis over drinkwater die ik nu heb! De resultaten van hun gedachtewisseling wordt op een floppy doorgegeven naar de volgende school die de kist leent. Ter afsluiting van het gebruik van de keuzekist wordt de leerlingen gevraagd te reageren op de ideeën van de vorige school. Zo komen de leerlingen via hun eigen mening en het verzamelen van informatie, tot een bewuste keuze. Ervaringen in de klas De keuzekist DrinkWater is intensief getoetst in de klassensituatie en dat heeft geleid tot een aantal verbeteringen.
4 De ervaringen van leerkrachten en leerlingen waren positief. De leerkrachten waren vooral blij dat er nu verantwoord gebruik gemaakt kon worden van het internet. De leerlingen bleken via de aanpak in drie lagen veel van het behandelde onderwerp te leren. Om het kiezen echt te leren moeten de leerlingen wel met verschillende keuzekisten gewerkt hebben. Dan pas kunnen ze een strategie ontwikkelen om te kiezen. Verschillende keuzekisten Er zijn nu elf kisten ontwikkeld in de thema s watergebruik, energie, verkeer en vervoer, afval, natuur in de stad, huisdieren, gebruik openbare ruimte, voedsel, stad en wereld, grondstoffen, De kisten zijn geschikt voor leerlingen vanaf groep 5. Het gebruik in lagere groepen wordt afgeraden omdat deze leerlingen nog te jong zijn om afstand te kunnen nemen van hun mening. De 11 dillema s Keuzekist Thuisdieren Het dilemma is Wanneer moet je stoppen met het knutselen aan het leven van dieren. Wanneer gaat het dierenbelang voor het mensenbelang Keuzekist Drinkwater Er wordt teveel water uit de bodem gehaald om drinkwater van te maken. Hierdoor treed verdroging van de bodem op. We moeten dus zuinig met drinkwater zijn. In een aantal landen van Europa en daarbuiten is het water uit de kraan niet geschikt om te drinken. Als je daar dat water drinkt loop je de kans om ziek te worden. Heb je dat wel eens meegemaakt? Het water uit de kraan daar is alleen geschikt om te gebruiken voor de was en de afwas en soortgelijk huishoudelijk werk. In die landen koop je drinkwater in flessen. We noemen water dat uit de kraan komt en niet drinkbaar is, grijs water. Dit water is meestal helder, maar niet zo zuiver dat je het kunt drinken
5 Keuzekist Windenergie Wij gebruiken veel elektriciteit. Voor van alles en nog wat. Om elektriciteit te maken gebruiken we fossiele brandstoffen (kolen, olie en gas). Die raken daardoor op. We kunnen er nog wel wat jaartjes mee doen. Er zijn nog andere manieren om aan elektriciteit te komen. Met een windmolen kun je ook elektriciteit maken. Waarom zetten we niet in elke wijk en op elk groot gebouw een windmolen neer? We hebben wind genoeg en dan hebben we minder olie, kolen of gas nodig. We kunnen dan veel langer met de fossiele brandstoffen toe. Keuzekist Speelruimte Het dilemma is dat de beschikbare ruimte met elkaar gedeeld moet worden. Er zijn dus bij de inrichting van de openbare ruimte verschillende belangen. Als er een trapveld ligt kunnen er geen honden op uitgelaten worden. Hoe verdeel je de ruimte?. Keuzekist Kouseband Het kweken van groenten en fruit in kassen kost veel brandstof. Daarbij komt dat we ook nog veel uit het buitenland halen. Dat transport kost ook veel brandstof. De verbranding van al die brandstof is niet zo best voor de natuur. Waarom eten we niet gewoon groenten van hier? Groente die niet uit de kas komt. Keuzekist 2ehands Waar gaan jouw oude spullen eigenlijk naar toe? Gooi je ze bij het afval of verkoop je ze op de vrijmarkt? Of bewaar je alles voor je zusje of broertje? Zijn er nog andere oplossingen voor jouw oude spullen? Heb je wel eens gehoord van afval scheiden? Dat is glas en papier apart houden en naar een aparte bak brengen. Of oude kleding en speelgoed bij een 2dehands winkel afgeven. Als je dat doet, geef je die spullen een tweede kans Keuzekist Spijkerbroek Veel spijkerbroeken worden gemaakt in naaiateliers in landen waar de lonen laag zijn, bijvoorbeeld in Bangladesh, Hong Kong, Zuid-Korea, China entaiwan. De naaisters moeten heel hard werken en ze werken heel veel langer dan wij. Vaak werken er kinderen mee. Die krijgen nog minder geld voor hun werk. Het zijn de kleding - bedrijven die er het meeste geld aan verdienen, zelfs al verkopen ze de broeken voor een spotprijs. Maar wat kun jij daar nu aan doen? Voortaan alleen nog maar bij Kuyichi kopen? Of misschien helemaal geen spijkerbroeken meer kopen?
6 Keuzekist Stadsnatuur De vraag is waarom we ons zo druk maken over de natuur in de stad. Is er in de stad eigenlijk wel natuur nodig? Buiten de stad is er toch natuur genoeg om in te spelen of te luieren! Als we het groen uit de stad weghalen, hoeven we er ook niet meer voor te zorgen. Makkelijk toch? Keuzekist Stadsvervoer Het is veel te druk met al die vervoersmiddelen in de stad. Waarom zouden we niet allemaal met de fiets gaan? Op de fiets kun je in de stad toch overal komen? Keuzekist Haring Op de knipselkaarten staat dat de vis weer terugkomt in de Noordzee als de vissers met vissen stoppen.maar waarom zouden ze stoppen? Wij kunnen toch minder vis gaan eten en de vissers kunnen toch gewoon in een andere zee gaan vissen? Meer willen weten? Wil je hierover meer weten of wil je informatie over het gebruik van de keuzekisten voor NME, neem dan contact op met Geo Burghgraaff, Dienst Stadsbeheer, afdeling Milieu en Vergunningen, Postbus DP Den haag , Wil je meer weten van de achterliggende theorie over waardeontwikkeling neem dan contact op met SMS in educatie, Onderwijsadvies en Implementatie José Simons en Joop Maissan Maliestraat SH Utrecht bureau@smsineducatie.nl
Hand-out digiboard presentatie
Hand-out digiboard presentatie Bij werkboekje Groepen 6, 7 en 8 basisonderwijs Wie weet wat AVRI doet? Opdracht 1 In Rivierenland zamelt AVRI afval in. Wie weet wat AVRI doet? Opdracht 1 Opdracht 2 Woordweb
Nadere informatieFossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een
Nadere informatieWie weet wat Avri doet?
Opdracht 1 Welkom Wie weet wat Avri doet? Opdracht 1 antwoord Welkom Wie weet wat Avri doet? In Rivierenland zamelt Avri afval in. Opdracht 2 Woordweb Als je het woord afval hoort, waar denk je dan aan?
Nadere informatieDagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?
Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je
Nadere informatielesprogramma Duurzaamheid les 1: maken Cradle to Cradle uitgelegd voor kinderen
lesprogramma les 1: maken lesprogramma 4 lessen over duurzaamheid: Les 1: Maken Les 2: Gebruiken Les 3: Hergebruiken Les 4: Eindopdracht lesprogramma lesprogramma Les 1: Maken Hoe word ik een flesje water?
Nadere informatiewebadres: www.milieueducatiedenhaag.nl/site/leven+met+water via www.google.nl met zoekopdracht keuzekist leven met water
levenmetwater KEUZEKISTENWEBSITE voor het uivoeren van de opdrachten webadres: www.milieueducatiedenhaag.nl/site/leven+met+water of via www.google.nl met zoekopdracht keuzekist leven met water levenmetwater
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatiePortfolio lesmateriaal Basisonderwijs Zwerfafval
Portfolio lesmateriaal Basisonderwijs Zwerfafval Deze portfolio is in 2014 samengesteld door de werkgroep Zwerfafval van het Netwerk NME Diensten. In deze werkgroep zitten 24 NME centra die landelijk samenwerken
Nadere informatieAfval scheiden. Yvonn van de Grootevheen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/75826
Auteur Yvonn van de Grootevheen Laatst gewijzigd 25 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/75826 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatiehandleiding 1. Inleiding 2. Achtergrondinformatie
handleiding 1. Inleiding www.twentezonderafval.nl is een website voor groep 1 tot en met 8 over het gescheiden inzamelen van afval in Twente. Op deze website ontdekken de leerlingen hoe ze hun afval zoveel
Nadere informatieEen goede vangst! Een goede vangst 2014 - http://omwb.braintrigger.nl
Een goede vangst! Om fijn te leven maak je veel gebruik van energie. Bijvoorbeeld om eten te koken, of om te spelen met een spelcomputer. Maar ook om het huis te verwarmen of jezelf te vervoeren. Voor
Nadere informatieLessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 6, 7, 8
Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW Groep 6, 7, 8 Eindhoven, 8 september 2011 In het kort In deze lesbrief vind je een aantal uitgewerkte lessen waarvan je er één of meerdere kunt uitvoeren.
Nadere informatieVerkiezingsprogramma. in eenvoudige taal
Verkiezingsprogramma in eenvoudige taal Inhoudsopgave Voorwoord bladzijde 2 De Noordoostpolder bladzijde 4 Belangrijke punten bladzijde 6 Een eerlijke gemeente bladzijde 7 Goede zorg bladzijde 9 Rust op
Nadere informatieEen duurzame auto INHOUD OPDRACHT DOELEN
Een duurzame auto Dit is een eerste versie van de nieuwe activiteitsuggesties, passend bij de leerlijnen die ontwikkeld zijn bij de leer. Ze zijn nog in ontwikkeling en zullen in de komende tijd verder
Nadere informatieI LOVE AFVAL SCHEIDEN! JIJ OOK?
I LOVE AFVAL SCHEIDEN! JIJ OOK? Hoi, ik ben Maarten Milieu. Ik werk voor Cyclus en haal bij jou thuis het afval op. De ene dag leeg ik groene minicontainers met een zijlader. De andere dag zie je me zakken
Nadere informatieOpdrachten bij cahier Foodtopia Het voedsel van de toekomst
Opdrachten bij cahier Foodtopia Het voedsel van de toekomst BEWAREN EN BEHOUDEN Wij vinden het heel normaal dat de supermarkt vol eten ligt. Vandaag, morgen, volgende week en daarna. Dat is mogelijk doordat
Nadere informatieIk ben de Bloem! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Het MILIEU 5 6 GROEP
Het MILIEU Ik ben de Bloem! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Europese Unie Hé
Nadere informatieDe Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!
De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even
Nadere informatieGroep 8 - Les 3 Restproducten
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 3 Restproducten Lesduur: 20 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat restproducten zijn en welke restproducten horen bij verschillende manieren van energie
Nadere informatieDocentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8
Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende
Nadere informatieWat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje
AFVAL Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje Zoek meer informatie op de computer en bekijk filmpjes over het onderwerp (achterin deze lesbrief staan websites en links voor filmpjes) Overleg
Nadere informatieDe Energiezuinige Wijk - De opdracht
De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien
Nadere informatieInhoudsopgave. Inhoud van de leskist
Inhoudsopgave Inhoud van de leskist... Inleiding... Leerdoelen... Opbouw van de les 1. Voorbereiding voor de leerkracht... 2. Introductie Brief van de jutter... 3. Veldwerk in de schoolomgeving Afval jutten...
Nadere informatieHoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school.
Startactiviteit groep 1/2 Hoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school. Subdoelen 1. Leerlingen en leraren worden zich bewust van welke apparaten
Nadere informatieGroep 8 - Les 5 Mijn idee over energie in de toekomst
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 5 Mijn idee over energie in de toekomst Lesduur: 25 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten waarom je zuinig met elektriciteit moet zijn. De leerlingen kunnen
Nadere informatieDe Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!
De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even
Nadere informatieBusiness Ondernemingsplan opstellen en uitvoeren. Inleiding
Inleiding Nederland heeft meer ondernemers nodig, zeker nu met de economische crises. Jongeren worden in Nederland vooral opgeleid om te werken voor een baas, maar in werkelijkheid wordt 1 op de 8 jongeren
Nadere informatieLEVENDE OCEANEN DOCENTENHANDLEIDING
LEVENDE OCEANEN DOCENTENHANDLEIDING Leuk dat je aan de slag gaat met het lesmateriaal van Greenpeace! Leerlingen verwerven inzicht in de oceaanproblematiek en ontdekken wat ze hier zelf aan kunnen doen.
Nadere informatieNaam: WATER. pagina 1 van 8
Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te
Nadere informatieAgricola Novus. (de nieuwe boer) een tentoonstelling van dertien hectare en Atelier Van Lieshout. Dit werkboek is van. ... School... Groep... Datum...
Agricola Novus (de nieuwe boer) een tentoonstelling van dertien hectare en Atelier Van Lieshout Dit werkboek is van... School... Groep... Datum... DEEL 1 Inleiding Leestekst Binnenkort ga je met de klas
Nadere informatieLes Energie besparen LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Energie besparen Werkblad Les Energie besparen Werkblad Stel je voor dat fossiele brandstoffen morgen bijna op zouden zijn. De huizen zouden koud blijven. Er zou geen energie
Nadere informatieWaarom dit boekje? Productiebedrijf. Kiezen. Grootmagazijn. Magazijn van een winkel. Ervaring
Waarom dit boekje? Tijdens je opleiding ga je op stage. Je kunt op veel plekken stage lopen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een stage in de keuken of in een winkel. Of voor een stage in de bouw. Kiezen
Nadere informatieTe veel, te rijk, te weinig. Waterpark Lankheet
Waterpark Lankheet Erfgoed/NME project voor groep 8 Handleiding leerkracht Opdrachtgever: Waterpark Lankheet en Commissie Culturele Vorming Haaksbergen Bronmateriaal: Waterpark Lankheet/Historische Kring
Nadere informatieDuur van de les Introductie (woordweb) Praatplaat, video en werkblad: Afsluiting (bespreking)
Groen & Geld Groep 7 en 8 Thema: Handel Les 2 Groene energie Organisatie Dit heeft u nodig Woordweb Praatplaat Video Digitaal schoolbord of computers Werkbladen Duurzaamheid Pen of potlood Internet Duur
Nadere informatieAanleiding projectweken. Gewenste kaders van een projectweek. Het proces
Aanleiding projectweken In het kader van talentontwikkleing en werken met 21 eeuwse vaardigheden zijn leerkrachten zich aan het ontwikkelen en professionaliseren naar nieuwe, innovatieve vormen van onderwijs.
Nadere informatieGemiddelde score ecologische voetafdruk Toermalijn
Gemiddelde score ecologische voetafdruk Ruimte! Je woont in. een appartement of een klein huis met 1 à 2 slaapkamers? 2 punten 34 punten een groot appartement of een huis met 3 à 4 slaapkamers? 3 punten
Nadere informatieBeestenbende SLODDERVOSSEN
Naam: Beestenbende SLODDERVOSSEN Bekijk het clipje: Sloddervossen Groep: LES 7 - WERKBLAD 1 a) Wat heb je in je schooltas om te eten of te drinken? Haal het uit je tas en zet het op je tafeltje. b) Wat
Nadere informatieinformatiepakketje voor leerlingen van de basisschool
informatiepakketje voor leerlingen van de basisschool Spreekbeurt voor een huis Leuk dat je dit pakketje van onze website hebt gedownload! Ga je een spreekbeurt houden over het werk van Wereldfoundation?
Nadere informatieDoe je spreekbeurt over afval en Attero COLA
Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt houden over afval, afvalscheiding of recycling. Een super interessant onderwerp
Nadere informatieDoe je spreekbeurt over afval en Attero COLA
Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Waar op de wereld wordt het afval nog verwerkt op de manier van vroeger? Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt
Nadere informatieDe tussenstand VOLG DE WEDSTRIJD VIA
LES 2 De tussenstand Wat gaan we doen vandaag? MEER LEREN OVER TEXTIELAFVAL KENNISMAKEN MET VERSCHILLENDE SOORTEN TEXTIEL EEN EIGEN KWARTETSPEL MAKEN (EN ZO BONUSPUNTEN VERDIENEN VOOR AFVAL THE GAME!)
Nadere informatieVoorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal.
& OHHUOLQJHQKDQGOHLGLQJ LQOHLGLQJ Het sectorwerkstuk staat voor de deur. Misschien heb je er al slapeloze nachten van, misschien lijkt het je de leukste opdracht van je hele opleiding. Eindelijk iets leren
Nadere informatieWWW.HOPE-XXL.COM. Mede mogelijk gemaakt door de Iona Stichting en Vos/Abb
De meeste mensen in Nederland hebben het goed voor elkaar. We hebben genoeg eten, we hoeven niet bang te zijn voor oorlog en we zijn dan ook tevreden met ons leven. Maar dat is niet overal op de wereld
Nadere informatieDe vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:
> Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,
Nadere informatieLees je mee? Blaffende agent en andere bijzondere verhalen. werkbladen om methodisch en thematisch te werken aan leesbeleving
Lees je mee? Blaffende agent en andere bijzondere verhalen werkbladen om methodisch en thematisch te werken aan leesbeleving 2013 De Stiep Educatief Werkbladen bij de boeken voor het project Taal voor
Nadere informatieWaterrijk. 1. Aanzetten. 1.a Waterrijk
1. Aanzetten Waterrijk 1.a Waterrijk Jij gaat aan de slag met het dossier Waterrijk. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL TIJD BESCHRIJVING 2
Nadere informatiewww.praktischtechniek.nl
D. Bekijk nu de andere zaklampen. Vul de tabel in. Werken alle zaklampen? Ja / nee Omdat: Welke zaklamp schijnt het langst? Techniekkit: Noord Nederland Domein: Energie omzetting Competentie: Ontwerpen
Nadere informatieSta in je recht. Lessen over (kinder)rechten voor PO
Sta in je recht Lessen over (kinder)rechten voor Speed-date Wij hebben een rechtsysteem waar iedereen zich aan moet houden. Maar welke rechten zijn dat dan? Welke ken je en welke rechten lijken jou vanzelfsprekend?
Nadere informatieActiviteit 2: de ecologische voetafdruk uitgelegd
Activiteit 2: de ecologische voetafdruk uitgelegd Doelstellingen De leerlingen weten dat er naast een watervoetafdruk ook een ecologische voetafdruk bestaat en begrijpen welke factoren in grote lijnen
Nadere informatieinhoud blz. Inleiding 1. De afvalberg 2. Soorten afval 3. Vier belangrijke stappen 4. Voorkomen 5. Opnieuw gebruiken 6. Afval als bran dstof
Afval inhoud blz. Inleiding 3 1. De afvalberg 4 2. Soorten afval 5 3. Vier belangrijke stappen 7 4. Voorkomen 8 5. Opnieuw gebruiken 9 6. Afval als bran dstof 11 7. Naar de stortplaats 12 8. Filmpjes 14
Nadere informatieLespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Lerarenhandleiding Groep 7 & 8
Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Lerarenhandleiding Groep 7 & 8 kunnen de definitie van voeding benoemen. weten wat de vier hoofdbestanddelen van voeding zijn en wat de functie
Nadere informatieGroep 8 - Les 4 Duurzaamheid
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen
Nadere informatieAssertiviteit. BOL 1 e jaars AG studenten
BOL 1 e jaars AG studenten In de beroepspraktijk verwacht men van je dat je kunt opkomen voor jezelf en voor je opvattingen over je stage, de hulpverlening etc. Men verwacht tegelijkertijd dat je dit op
Nadere informatieLesbrief voor het basisonderwijs Bovenbouw
Lesbrief voor het basisonderwijs INFORMATIE VOOR LEERKRACHTEN Deze lesbrief hoort bij de Dorcas Voedselactie. Tijdens de Dorcas Voedselactie zamelt Dorcas in heel Nederland producten in voor de allerarmsten
Nadere informatie[zelf op te maken en in te vullen > denk hierbij aan het tonen van een foto en/of logo van de bank, je naam etc.
Beschrijving Deze gastles gaat over inzicht krijgen in je inkomen en uitgaven. Jongeren moeten zorgen dat ze inkomen hebben. Anders is het lastig om een eigen leven in te vullen. Zakgeld, kleedgeld, baantje,
Nadere informatieRetourtje Water. Een project van Diaconie Evangelisch- Lutherse Gemeente Amsterdam en het Amsterdams NME Centrum. Lay-out Agnes Bergveld
Retourtje Water Uitgave: Amsterdams NME Centrum Retourtje Water Een project van Diaconie Evangelisch- Lutherse Gemeente Amsterdam en het Amsterdams NME Centrum Auteur Mirella Vierveijzer Lay-out Agnes
Nadere informatieDe meeste jonge kinderen zijn dol op dieren en willen heel graag een eigen huisdier
Marlies Huijzer verzorging wat wil jouw dier? De meeste jonge kinderen zijn dol op dieren en willen heel graag een eigen huisdier om te vertroetelen. Ze denken niet zo na over wat een dier zelf leuk vindt
Nadere informatieEen rampenwijzer maken
Een rampenwijzer maken Taalhandeling: Instrueren Instrueren ervaarles Schrijftaak: Een rampenwijzer maken voor thuis. instructieles oefenles Nieuwsbegriponderwerp: Tyfoon Hagupit Nieuwsbegrip schrijflessen
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatie10 tips om je partner zo goed mogelijk te ondersteunen.
10 tips om je partner zo goed mogelijk te ondersteunen. Omdat het automatische gedrag is uitgeschakeld kosten onderstaande handelingen je partner al veel energie (hier denk je zo snel niet aan, omdat het
Nadere informatieReizen in de tijd Leren van de plek waar je opgroeit. Leeswijzer bij www.reizenindetijd.nl KUNSTHUIS
Leeswijzer bij www.reizenindetijd.nl Reizen in de tijd Leren van de plek waar je opgroeit Reizen in de Tijd is een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs. De activiteiten gaan over de leerlingen en de plek
Nadere informatieKlasseLunch. Over gezond eten 1. Werkbladen KlasseLunch 2008:
Werkbladen 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende
Nadere informatieLesbrief Iedereen betaalt belasting
Lesbrief Iedereen betaalt belasting inleiding Iedereen betaalt belasting» waar komt het geld vandaan?» waar gaat het geld naar toe?» nederland, europa en de wereld» Iedereen betaalt belasting 1 Iedereen
Nadere informatieOmgekeerd afval inzamelen. Waar zijn we in Stichtse Vecht mee bezig?
Omgekeerd afval inzamelen. Waar zijn we in Stichtse Vecht mee bezig? 6 november 2017 GroenLinks Stichtse Vecht is al jaren een warm voorstander van omgekeerd inzamelen. Wat is dat eigenlijk en wat zijn
Nadere informatieDuurzaamheid hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52459 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieVleermuizen, vleermuizen, vleermuizen. In samenwerking met. Vleermuizen, vleermuizen, vleermuizen. Code: NME-MdCG
In samenwerking met Vleermuizen, vleermuizen, vleermuizen Overzicht (eventueel) ochtendprogramma vleermuizen 1. aankomst, welkomstwoord (invulling NMC) 2. korte inleiding onderwerp (invulling NMC) 3. introductie
Nadere informatieBoer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4
Boer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4 Handleiding leerkracht H Inleiding Vooraf: Op school hebben de leerlingen al nagedacht over hoe het zou zijn op de kinderboerderij. Wat zou een boer allemaal moeten
Nadere informatieDe begeleider als instrument bij gedragsproblemen
www.incontexto.nl De begeleider als instrument bij gedragsproblemen Nathalie van Kordelaar Mirjam Zwaan Doel voorlichting Grip krijgen op (probleem) gedrag Evalueren In kaart brengen Uitvoeren Analyse
Nadere informatieHoe help jij jouw doelgroep om de keuze te maken voor jou?
Hoe help jij jouw doelgroep om de keuze te maken voor jou? INHOUD! Introductie! Begrijp je doelgroep! Onderscheiden ten opzichte van de concurrentie! Jouw verhaal INTRODUCTIE Storen of helpen? INTRODUCTIE
Nadere informatieVan afval naar grondstof. Informatie en tips over GFT scheiden
Van afval naar grondstof Informatie en tips over GFT scheiden Korte berichten Circulaire economie: Van Afval Naar Grondstof De Rijksoverheid heeft met de gemeente in Nederland afgesproken dat in 2020 maximaal
Nadere informatieWaarom dit boekje? Overal. Dierverzorging. Afwisselend. Allerlei dieren. Toekomst
Waarom dit boekje? Tijdens je opleiding ga je op stage. Je kunt op veel plekken stage lopen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een stage in de schoonmaak of in een winkel. Of voor een stage in de dierverzorging.
Nadere informatie2 havo. Handleiding niveau B
Handleiding niveau B 1. a. De reden is: Beelden raken meer dan teksten. b. Signaalwoord: want 2. Deze dingen somt ze op: Ze is vegetariër. Haar ouders en broertje zijn vegetariër. Ze eten biologisch. Ze
Nadere informatieInleiding VOOR JE HET WEET, MAAK JE DE LEKKERSTE MAALTIJDEN IN EEN SCHONE EN OPGERUIMDE KEUKEN!
Inleiding Of je nu een goede kok bent, of nog geen ei kunt bakken, de is een belangrijke plek in je huis. Dit boek vertelt de belangrijkste dingen over thuis koken. Zodat je veilig en gezond eten kunt
Nadere informatieWater kan ook veranderen is waterdamp. Het wordt dan een gas. Maar heter als 100 graden kan water niet worden. Dit is het kookpunt van water.
Water Zonder water kun niet Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te plassen
Nadere informatieBrabant Water Les je dorst educatieplatform Verdiepende suggesties
Brabant Water Les je dorst educatieplatform Verdiepende suggesties Voor groep 6 tot en met 8 Verdiepende suggesties voor de bovenbouw De volgende lessuggesties zijn veelal gericht op actief coöperatief
Nadere informatieLes Biomassa. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%
Nadere informatieA1 Wat is de boodschap van de Plastic Soup Surfer? Zijn boodschap/missie is om aandacht te vragen voor plastic afval in zee
ANTWOORDMODEL PROEFLES PLASTIC SOUP SURFER mei 2016 Antwoordmodel opdracht A (T1) A1 Wat is de boodschap van de Plastic Soup Surfer? Zijn boodschap/missie is om aandacht te vragen voor plastic afval in
Nadere informatiedroooo droooo oooom speurtocht je stad je toekomst 12 april - 3 juli oba is Paleis voor Volksvlijt
droooo oooom je stad speurtocht droooo oooom je toekomst 12 april - 3 juli oba is Paleis voor Volksvlijt Een speurtocht door de tentoonstelling Volksvlijt2056 voor jong (en oud) Ooit, heel lang geleden,
Nadere informatieMaatschappelijke vorming
toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun
Nadere informatieSheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen?
Afval the Game Docentenhandleiding les 2 Duur Voor deze les hebt u ongeveer 80 minuten nodig. Leerdoelen De kinderen hebben in de vorige les geleerd dat het belangrijk is om plastic te scheiden, zodat
Nadere informatieVoorbereidende les. Basisonderwijs. Educatieteam
Basisonderwijs Voorbereidende les (1) Introductie (2) Huiswerkopdracht (3) Bijlage 1 (4) Bijlage 2 Educatieteam Het educatie team bestaat uit jonge, gemotiveerde en bevlogen medewerkers die dichtbij de
Nadere informatieAfval Anne en de Sorteerbrigade
Afval Anne en de Sorteerbrigade Verhaal ontwikkeld voor educatieproject Afval groep 3 School en Cultuur Veenendaal 2014 Geschreven door: Sanne Heymann Tekeningen door: Sjoerd Kreijns Dit is Afval Anne.
Nadere informatieVoorbeeld van mensen die een tweedehands wagen wensen aan te kopen die ouder is dan 2 jaar met een lening bij ING.
Voorbeeld van mensen die een tweedehands wagen wensen aan te kopen die ouder is dan 2 jaar met een lening bij ING. Bij deze data moeten we het 1 en ander uitleggen. Jouw geld dat je hebt ontvangen, maakt
Nadere informatieEr vaart een boot op het grote meer
Er vaart een boot op het grote meer Er vaart een boot op het grote meer, met discipelen en de Heer. Maar bij storm en lelijk weer, roepen de vrienden: Help ons Heer! De Here zegt dan: Zwijg,wees stil.
Nadere informatiePeer to peer interventie copyright Marieke Kroneman les 3 van 4 debat
3. Derde bijeenkomst over gender stereotype verwachtingen Gender stereotype verwachtingen zijn een belangrijke determinant voor een homonegatieve houding. KERNBOODSCHAP van deze les: je hoeft niet je houding
Nadere informatieNaam: Waar woon jij? Vraag 1b. Waarom wonen veel mensen in Kenia in een hut? Vraag 1a. In wat voor soort huis woon jij?
Naam: Waar woon jij? Wonen over de hele wereld Heb jij wel eens in een tent gewoond? Waarschijnlijk niet. In de vakantie is het leuk. Maar voor altijd? Toch zijn er mensen op de wereld die altijd in een
Nadere informatieFlipping the classroom
In dit projectje krijg je geen les, maar GEEF je zelf les. De leerkracht zal jullie natuurlijk ondersteunen. Dit zelf les noemen we: Flipping the classroom 2 Hoe gaan we te werk? 1. Je krijgt of kiest
Nadere informatieNationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL Contactgegevens Annemarieke Kool a.kool@cps.nl 06 55 81 87 65 Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Theorie strategieën
Nadere informatieLAAT DE WIND WAAIEN
LAAT DE WIND WAAIEN 2019 zal worden herinnerd als het jaar waarin iets veranderde, toen kinderen staakten om volwassenen te vragen actie te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan. Geïnspireerd
Nadere informatieGroep 8 Basisles: Verschil in energiebronnen
Leerkrachtinformatie Deze basisles kunt u op verschillende manieren organiseren: A. Klassikaal (35 minuten) U verzorgt en begeleidt de les. U gebruikt hierbij deze Leerkrachtinformatie en het Werkblad
Nadere informatieLes Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Nadere informatieAfhankelijk van de natuur vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62385
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62385 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieDraaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatieEen poster voor een goed doel maken
Een poster voor een goed doel maken Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Een reclameposter voor maken voor een zelfbedacht goed doel. instructieles oefenles Lesdoel: Leerlingen kunnen
Nadere informatieMediaprotocol De Haagse Beek. Mediaprotocol voor leerlingen
Mediaprotocol voor leerlingen Inhoud Protocol Mediagebruik voor leerlingen 1. Wat is een protocol 2. Afspraken Gebruik tablets Internet E-mail en chatten Mobiele telefoons 3. Eventuele maatregelen Protocol
Nadere informatieLesbrief. Introductie
Lesbrief Introductie Deze lesbrief hoort bij Lieve Stine, weet jij het? van Stine Jensen en Sverre Fredriksen. Dit boek bestaat uit 20 brieven en antwoorden van filosoof Stine. Deze lesbrief bestaat uit
Nadere informatieWaar halen ze de ENERGIE. vandaan? Leerlijn
Leerlijn Waar halen ze de ENERGIE vandaan? Inleiding De lesmethode van Solarkids heeft een doorgaande leerlijn voor het basisonderwijs. De leerlijn is gebaseerd op de kerndoelen die zijn opgelegd door
Nadere informatieSport en Gezondheid Hoe fit ben ik? Inleiding
Inleiding Dat bewegen gezond is, dat weten we. Maar wat is gezonde beweging voor je? Hoeveel beweging heb je nodig? Om antwoord te krijgen op deze vragen en te ontdekken hoe fit je bent, is er de Fitkit.
Nadere informatieBoeren met energie. 11 November 2010
Boeren met energie 11 November 2010 Wat doen wij? Ontwikkelen projecten energie uit biomassa Opzetten expertisecentrum energie uit hout droogtechnieken stookgedrag rookgasmetingen rookgasreiniging Ontwikkelen
Nadere informatie