i-ctl intelligent Centre for Trade and Logistics Essay Opdrachtgever: Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijprodukten (VGB), Aalsmeer

Transcriptie

1 i-ctl intelligent Centre for Trade and Logistics Essay Opdrachtgever: Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijprodukten (VGB), Aalsmeer Uitvoerder: Kenlog b.v., Honselersdijk Een uitgebreid rapport over i-ctl is verkrijgbaar bij de VGB en Kenlog. September 2010

2 Voorwoord De Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijprodukten (VGB) heeft Kenlog b.v. gevraagd een studie te verrichten naar het ideale handelsgebouw van de toekomst. Het project is een uitwerking van twee speerpunten van de VGB: het ontwikkelen van visie op handel en logistiek en het ondersteunen van de handelaren bij het ontwikkelen van concepten. Een belangrijke insteek voor dit project is het verstevigen van de positie van de groothandelaren in de keten door het toevoegen van waarde en het verlagen van (keten)kosten. De toekomst van de sierteeltsector is kansrijk, maar zal veranderen in reactie op technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Technologie leidt enerzijds tot grotere transparantie, anderzijds tot mogelijkheden om de keten anders in te richten om beter in te spelen op maatschappelijke randvoorwaarden en (toekomstige) consumenteneisen. Vanuit het perspectief van deze ontwikkelingen is een schets gemaakt van een intelligent Centre for Trade and Logistics (i-ctl). Een ideaal handelsgebouw van de toekomst, waarin supply chain management wordt gekoppeld aan mechanisering, optimaal ruimtegebruik en duurzaamheid. Een sierteeltketen waarin de groothandel, gezamenlijk met ketenpartners, waarde toevoegt en een slim systeem voor integrale logistieke dienstverlening inricht. Verdere ontwikkeling van dit concept vereist wel dat de groothandel, en in feite de sierteeltsector in het algemeen, tijdig en effectief schakelt, de keten omkeert en gezamenlijk zoekt naar optimalisatie van processen en ruimtegebruik. Wij hopen dat de studie bijdraagt aan een vitaal, efficiënt, en duurzame sierteeltcluster die maximale klantwaarde biedt. Aalsmeer, september 2010 R. Roodenburg H.F. van Eijk Directeur VGB Directeur Kenlog b.v. 1

3 Dankwoord De volgende personen en organisaties worden bedankt voor hun bijdrage aan het tot stand komen van het i-ctl project. Plantencluster deelnemers: Cameleon Groep E. den Dekker b.v. FloraHolland Javadoplant b.v. Lievaart Plantexport b.v. Noviflora Holland b.v. Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijprodukten (VGB) Vida Verde Export b.v. De Winter Logistics b.v. Geïnterviewden Blauwdruk: M. Beekenkamp Javadoplant b.v. H. de Boon VGB R. Buchwaldt FloraHolland J. van der Dool Javadoplant b.v. A. van Duijn Dutch Flower Group M. Foppen Waterdrinker Group B. Ijpelaar Waterdrinker Group R. de Jong Sierex b.v. A. Limburg FloraHolland S. Moll Fleura Export b.v. Begeleidingscommissie i-ctl: L. Kester Javadoplant b.v., namens VGB I. Tillema FloraHolland P. van der Zweep VGB 2

4 Inhoudsopgave Voorwoord 1 Dankwoord 2 Inhoudsopgave 3 1. Inleiding Thema van het project Projectopdracht Projectorganisatie en stappenplan 5 2. Visie groothandel Relevante ontwikkelingen Visie VGB Evaluatie Plantencluster TPW Programma van Eisen i-ctl 9 3. Supply Chain Management Ketenintegratie Vormen van bundeling Optimalisatie operationeel proces Scenario gemechaniseerd proces Kwantificeren scenario Energie Afbakening Analyse huidige situatie Energieconcept i-ctl Vlekkenplan i-ctl Inleiding De goederen flow in i-ctl Het i-ctl vlekkenplan Visualiseren layout (artist impression) Kosten en besturing Kostenberekening logistiek systeem Kostenberekening bouw en energie Besturingswijze Organisatie Haalbaarheid De economische haalbaarheid De technische haalbaarheid De culturele haalbaarheid Afronding i-ctl concept Samenvatting van de voordelen Samenvatting van beperkingen Advies voor vervolg 31 Bijlagen 34 3

5 1. Inleiding 1.1 Thema van het project De Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijprodukten (VGB) wil de groothandelaren stimuleren en ondersteunen bij het ontwikkelen van concrete innovaties in de bedrijven en in de sierteeltketen, waarvan zij een belangrijk onderdeel uitmaken. Met het initiëren en begeleiden van het project i-ctl wil de VGB, ondersteund door Kenlog, praktisch vorm geven aan innovatie van de sierteeltlogistiek vanuit de handel. Het i-ctl project is een logisch vervolg op het ontwikkelen van clusters van handelsbedrijven, zoals reeds gebeurd is op Tradepark Westland (TPW) in Naaldwijk. De evaluatie van het project Plantencluster TPW, eveneens uitgevoerd door VGB en Kenlog, vormt tezamen met de toekomstvisie van de VGB en een serie interviews om te komen tot een Blauwdruk, het startpunt voor i-ctl. Het intelligent Centre for Trade and Logistics moet de ervaringen over logistieke samenwerking in de sierteeltketen verbinden aan de kansen die de groothandel in de komende jaren wil benutten. Daarbij moet rekening worden gehouden met de steeds grotere rol die techniek speelt en met de toenemende eisen vanuit consument en overheid ten aanzien van de kwaliteit van producten en diensten en de duurzaamheid van de voortbrengingsprocessen. Met het oog op de veeleisende klant (zowel de eindafnemer in de keten als de consument), de veeleisende samenleving (milieu, sociale verantwoordelijkheid en duurzaamheid) en de voorwaartse beweging van de leveranciers (individuele kwekers, kwekersverenigingen en veiling), heeft de handel uitdagingen genoeg. De versnippering van processen, gebrekkige standaardisatie en afstemming van voortbrengingsprocessen, lage productiviteit per m 2 en aanbodgedreven sturing van de logistiek zijn vraagstukken die de handel wil oplossen. Vanuit deze optiek beoogt de VGB een concept te ontwikkelen voor een handelsgebouw van de toekomst. 1.2 Projectopdracht De intentie die in de vorige paragraaf is weergegeven is door de VGB als volgt omgezet in een opdracht voor adviesbureau Kenlog b.v.: werk een concept uit voor het toekomstige centrum voor handel en logistiek, als (wereld) standaard voor handelscentra van sierteeltproducten. De i die vervolgens aan de projectnaam is gekoppeld, staat zowel voor innovatief als intelligent, en voor het Engelse intelligence dat zowel informatievoorziening als verbinden inhoudt. De onderdelen van het concept, uitgebreid verwoord en verantwoord in een Operationeel Concept Document en samengevat in dit essay, bestaan uit: Een functioneel programma van eisen. een voorlopig ontwerp van de logistieke installatie met de benodigde besturing. Een globale uitwerking van de energievoorziening. Een vlekkenplan van de processen in i-ctl. Een artist impression van de layout. Het concept en de opgedane kennis kunnen na afloop van het project worden gebruikt voor een ontwerp en voor de eventuele ontwikkeling van buitenlandse hubs (collectieve overslagcentra voor sierteeltproducten). 4

6 1.3 Projectorganisatie en stappenplan Het project is uitgevoerd door Kenlog b.v., onder begeleiding van een commissie bestaande uit Paul van der Zweep (beleidsmedewerkers VGB), Ina Tillema (Manager Logistiek Naaldwijk, FloraHolland) en Louis Kester (General Manager, Javadoplant). Het project kende de volgende fasering: Uitvoering Kenlog b.v. i-ctl Blauwdruk i-ctl Operationeel concept i-ctl Voorlopig voorontwerp i-ctl Realisatie i-ctl Exploitatie Functioneel Programma van eisen Keuze (logistiek) systeem Voorontwerp (logistieke) installatie Voorontwerp besturing Artist impression Figuur 1.1 Fasering project i-ctl De Blauwdruk bevat de resultaten van interviews met stakeholders uit de sierteeltsector, waaruit een visie op de toekomst kan worden afgeleid, en de evaluatie van het project Plantencluster TPW. De input vanuit deze Blauwdruk is verwerkt in het programma van eisen van i-ctl, de opmerkingen die zijn gemaakt over de huidige en de gewenste situatie voor de groothandel zijn meegenomen in de analyse en de oplossingen. Het Operationeel Concept vormt de kern van het onderzoek, en bestaat uit een Functioneel Programma van Eisen, een beschrijving van het logistieke systeem, een voorontwerp van de logistieke installatie (waarbij mechanisering een grote rol speelt), een energieparagraaf en een beschrijving van de besturing van het i- CTL concept. De uitkomsten van het Operationeel Concept worden gevisualiseerd in een artist impression, een ontwerpschets die vooral bedoeld is om de veranderingen ten opzichte van de huidige situatie weer te geven. Het project leidt nadrukkelijk niet tot een ontwerp en bestek van een gebouw, het gaat om de beschrijving van een nieuwe manier van werken. Er wordt een aanzet gegeven voor het ontwerpen van processen en gebouwen in een voorlopig voorontwerp, dat geschikt is om na afloop met architecten en systeemontwerpers te bediscussiëren en te vertalen naar een ontwerp. Met een beschrijving van het i-ctl concept is het project afgerond, daarna is het aan ondernemers en brancheorganisaties om de merites van het concept te beoordelen. 5

7 2. Visie groothandel 2.1 Relevante ontwikkelingen Uit de interviews met stakeholders komt het beeld naar voren dat de complexiteit en de dynamiek in de afzet van Nederlandse siergewasketen toeneemt. Relevante ontwikkelingen zijn bijvoorbeeld: een verdere groei van de siergewasstromen, afname van de economische groei, internationalisatie, toenemende individuele wensen en eisen van de handelsklanten en de eindconsumenten, met daarbij de behoefte aan duurzame siergewassen en een duurzaam voortbrengingsproces. De geïnterviewden (afkomstig uit de handel, veiling en brancheorganisaties) stellen dat de oplossing kan liggen in gezamenlijk aansturing en bundeling van de siergewas- en informatiestromen vanuit de Nederlandse handel. Dat leidt tot regie, een beter overzicht en betere afstemming, met besparing in het voortbrengingsproces van de siergewasketen. Dit resulteert tevens in een lagere druk op het milieu, nieuwe bedrijvigheid en een grotere aantrekkingkracht van Nederland voor bedrijven gericht op de afzet en productie van siergewassen. Daarin zien de geïnterviewden kansen voor het i-ctl concept. Zij geven aan (overigens wel in andere woorden) dat vanuit Nederland distributie chain control centers (DCCC), gericht op de afzet van siergewassen, gerealiseerd kunnen worden. Wat opviel bij het afnemen van de interviews was dat de geïnterviewden zich allen afvroegen wat er van de huidige keten gaat worden, of we als BV Nederland niet worden weggespeeld door internationale partijen en of de huidige schakels hun eigen rol blijven spelen. Wat ook opviel was dat de geïnterviewden vertrouwen uitspraken in een gezamenlijke toekomst van de NL siergewasketen. Zij gunnen elkaar een rol en vertrouwen elkaar. Men beseft de onderlinge afhankelijkheid, ook in de toekomst. Hoewel de antwoorden zeer divers zijn, is het mogelijk om hieruit bouwstenen af te leiden voor een missie en visie op de gewenste ontwikkelrichting van de groothandel. MISSIE Primaire ketenfunctie 1. Er blijvend voor zorgen dat vanuit de handelsgeest de siergewasprofessie winstgevend uitgeoefend wordt. 2. Op die manier dat tegen de laagst mogelijke operationele kosten het totale productassortiment wordt verzameld en gedistribueerd op klant en/of land niveau zodat de consumenten een door hen gewenst product wordt aangeboden. VISIE Ambitieus toekomstbeeld van de keten Om de missie te verwezenlijken wil de NL siergewasketen als beste Flowers & Plants provider een koploper zijn die: 1. Wereldwijd de draaischijf wordt voor de teelt van het siergewas en door middel van de afzet belangrijke waarde aan het product en het voortbrengingsproces van de keten toevoegt. 2. Wereldwijd de leverancier wordt van: de beste siergewassen, de beste services, echt vers. Zij handelt daarbij vanuit het beste prijs- en kwaliteitsverhouding vanuit het breedste assortiment. 3. Zo efficiënt als mogelijk de organisatie van wereldwijde leveringen van siergewasproducten gaat regisseren. 4. Blijvend een belangrijke bijdrage levert aan het overschot op de NL betalingsbalans en die de vele medewerkers blijvend een boterham verschaft. 5. De wereldwijde consument blijvend gaat voorzien in fundamentele behoeften: sfeer en welbevinden, tonen van emoties en attentie, bevestigen van gevoel en de natuur in of rondom het huis en kantoor halen. Tabel 2.1 Missie en visie groothandel 6

8 Specifiek toegesneden op het i-ctl concept hebben de geïnterviewden doelstellingen geformuleerd voor de korte termijn (< 3 jaar). Doelstellingen De siergewasketen zal op de genoemde gebieden aan een aantal i-ctl doelstellingen moeten voldoen. 1. Marktleiderschap binnen Europa in de verwerving van de logistieke handelingen en NL handelsregie vanuit gecentraliseerde ICT systemen. 2. Marktleiderschap binnen Europa in de verwerving van de afzet via NL middels internationale handelsallianties, ketenbreed. 3. Ontwikkeling van een groeiende positie van wereldwijde marktleiderschap in de verwerving van de logistieke handelingen en handelsregie vanuit gecentraliseerde ICT systemen. 4. Duurzaam product en voortbrengingsproces en gericht op voldoen aan de MVO criteria. 5. Ruimte voor vraagsturing vanuit de consument. Tabel 2.2 Doelstellingen i-ctl uit interviews Het i-ctl concept zal middels het behalen van deze doelen een bijdrage kunnen leveren aan het realiseren van de missie en de visie. 2.2 Visie VGB Tijdens de looptijd van het i-ctl project heeft de VGB een visie ontwikkeld, waarin ook de plaats en functie van handelsgebouwen wordt behandeld. Een centraal thema in de VGB-visie is dat deconcentratie van het Nederlandse sierteeltcluster onwenselijk is. Relevante citaten: Juist het optimaliseren en specialiseren binnen de bestaande functies geeft de grootste kans op het behoud van een sterk Nederlands sierteeltcluster in de toekomst. De VGB noemt dit verduurzaming. En: Innovatie in de groothandel richt zich vooral op het maken van nieuwe combinaties van groothandelsfuncties. Hiermee wordt een antwoord gegeven op de dynamiek in de internationale productie en markten èn onderscheidend vermogen, specialisatie en toegevoegde waarde gecreëerd voor leveranciers en afnemers. De concurrentiekracht van de groothandel wordt zo duurzaam versterkt. De fysieke marktplaatsen in Nederland hebben het karakter van efficiënte distributiecentra gekregen, die verder moeten worden uitgebouwd. Zelfs nu het voor transacties niet meer nodig is dat de producten op de marktplaats verzameld worden (die marktplaats wordt in toenemende mate virtueel), hebben deze centra nog steeds een belangrijke rol in de efficiënte aanvoer en distributie van sierteeltgewassen. Dit is als volgt gevisualiseerd: Figuur 2.1 Cross-docking in handelscentra (bron: VGB) 7

9 Ten aanzien van mechanisering en robotisering merkt de VGB het volgende op: Omdat mechanisatie schaalgrootte vereist, zijn kleinere bedrijven daarvoor afhankelijk van hun bereidheid tot samenwerking. In vergelijking met teeltbedrijven staat mechanisatie bij de groothandel nog in de kinderschoenen, al wordt dit bij de grotere bedrijven in toenemende mate ingezet. Zo worden de mogelijkheden onderzocht van een robot die fusten met bloemen kan verplaatsen. Voor planten voorziet de VGB dat op de overslagcentra gemechaniseerde vraaggestuurde warehouse-systemen in gebruik komen, die zorgen voor fijnmazige aflevering op karniveau; op elk door de klant gewenst moment (just-in-time). 2.3 Evaluatie Plantencluster TPW Het project Plantencluster TPW werd in de periode 2005 tot 2008 uitgevoerd door vijf groothandelaren, een kwekersvereniging, een transportbedrijf en FloraHolland, ondersteund door de VGB en Kenlog. Deze bedrijven zijn alle gevestigd op het Tradeparc Westland (TPW) Venus in Naaldwijk, en zochten samenwerking op het gebied van logistiek en ICT. Plantencluster deelnemers hebben in februari 2006 de eigen aanvoerdocks gesloten. Afvoer verloopt nog wel via eigen docks. Het aanvoertransport verloopt nu via het Logistiek Centrum Sierteelt Direct (SD), transporten worden daar gegroepeerd, partijdragers en fust worden uitgegeven vanuit SD en er vindt centrale docking en -opslag plaats. Daarnaast zijn er middels één-tweetjes door deelnemers wisselend coalities tussen exporteurs gestart, om de logistieke processen beter te stroomlijnen. Het resultaat is dat de logistiek geordend en rustig verloopt. Met dezelfde capaciteit wordt meer volume verwerkt en de logistieke kosten dalen, terwijl het aantal partijen planten per partijdrager stijgt. Op het gebied van Tracking en Tracing zijn zgn. tracking points gegenereerd, te weten: af tuinscan, ingangsscan FloraHolland Connect, einde distributiescan, afleverscan op regio, afleverscan FloraHolland Connect en een vrachtwagenscan. Ook is collectietransport informatie (gedeeltelijk) via KISSit gebundeld en transparant gemaakt en leveren de meeste deelnemers elke dag voor 8.00 uur de verwachte aanvoergegevens aan SD. KISSit is in volle gang, maar nog niet volledig operationeel. RFID initiatieven in de sector zijn geïnitieerd door het Platform, Kenlog, FloriLog, FloraHolland en De Winter Logistics. Daarnaast is een EAN verzendbericht/-pakbon ontwikkeld door De Winter Logistics. E-berichten zijn in ontwikkeling bij Noviflora en Javadoplant en er is vroegtijdige en volledige informatie m.b.v. 100% EAB gerealiseerd. In het Plantencluster project werd door Kenlog voor het eerst de gedachte naar voren gebracht om logistieke processtappen te clusteren. Het gezamenlijk uitvoeren van vergelijkbare activiteiten levert namelijk kostenvoordelen op, door integratie van logistieke systemen en standaardisatie van informatieuitwisseling. Wel is het noodzakelijk om de benodigde investeringen vooraf inzichtelijk te maken d.m.v. een business case met payback time. Over de aanpak stelden de deelnemers aan het cluster dat een projectmatige aanpak, mits met een praktische insteek, leidt tot de hoogst mogelijke collectieve effectiviteit. Wel moet er vooraf ook ruimte gecreëerd worden voor één-tweetjes. Het resultaat van deze aanpak is dat kennis permanent wordt gedeeld, waarbij overigens wel opgemerkt moet worden dat dit in een overwegend horizontaal handelscluster waarschijnlijk makkelijker verloopt dan in verticale ketenprojecten. Ten aanzien van de zachtere factoren van ketensamenwerking gaven de Plantencluster deelnemers aan dat ketenbreed samenwerken in één gebouw succesvol kan zijn, mits de samenwerking geformaliseerd wordt en de uitvoering projectmatig is. Leveranciers van de technologie dienen te werken met een 8

10 leveringsopdracht vanuit een programma, dat vooraf door Kenlog en de deelnemers wordt vastgesteld. Vrijblijvendheid op het gebied van samenwerken en het ontbreken van (investerings- en leverings-) verplichtingen leidt tot teleurstellingen. 2.4 Programma van Eisen i-ctl De VGB wil innovatie stimuleren, maar realiseert zich dat groothandelaren vooral zijn geïnteresseerd in mogelijke kostenbesparingen en het behoud van hun positie. Het i-ctl concept zal dan ook moeten voorzien in een belangrijke sprong voorwaarts op het gebied van m 2 productiviteit bij de groothandel. Daarnaast moet het concept tot uitdrukking brengen hoe de groothandel, gezamenlijk met ketenpartners, de logistieke processen in de keten kan inrichten. De belangrijkste punten uit het Functioneel Programma van Eisen zijn dan ook: 1. Een behoorlijke verhoging van de m 2 productiviteit, met 300%. 2. Tegen de laagst mogelijke operationele kosten het totale productassortiment verzamelen en distribueren op klant en/of land niveau. 3. Tegengaan van verspilling ( waste ) in het voortbrengingsproces. 4. Producten worden minder heen en weer getransporteerd. 5. De beladingsgraad per partijdrager en vrachtwagen gaat omhoog. 6. Maximale integratie en standaardisatie van logistieke systemen en ruimte. 7. Vermindering van product- en informatie overdrachtsmomenten. Daarnaast moet duidelijk worden gemaakt dat het i-ctl concept de positie van de groothandel versterkt op de volgende gebieden: 1. Ketenregie/ketenbeheersing. 2. Toepassen van vraagsturing. 3. Hoge snelheid en hoge kwaliteit van de processen. 4. Betere afstemming van processen door standaarden in informatievoorziening en opbouw van systemen. 5. Het aanvoerproces wordt pro actiever, handelaren kunnen vroegtijdig ingrijpen bij afwijkingen in het aanvoer proces. 6. Aandacht voor milieu en maatschappij. 3. Supply Chain Management 3.1 Ketenintegratie Het i-ctl concept beoogt de groothandel te ondersteunen in het bereiken van haar doelen, met name het vermogen om regie op logistieke activiteiten uit te voeren, bieden van toegevoegde waarde door clustering van functies, organiseren van vraagsturing in de keten en inrichten van duurzame processen. Het centrale thema dat deze doelen verbindt is ketenmanagement. Coördinatie en centrale regie van de supply chain (met behulp van intelligente ICT) door gezamenlijke groothandelaren en het leveren van gezamenlijke, hoogwaardige service logistiek in het afvoerproces ontbreekt momenteel. 9

11 Strategie Processen Mensen Technologie Infrastructuur Gespiegeld aan inzichten uit de literatuur over ketenmanagement, bevindt het sierteeltcluster zich vaak nog in een fase waarbij ketenintegratie slechts in beperkte mate voorkomt. Van Goor c.s. hebben een schema opgesteld met vijf niveaus van integratie, zie figuur 3 (bewerkt door Kenlog). Geconstateerd kan worden dat veel processen in het sierteeltcluster zich bevinden in de lagere niveaus, terwijl het ambitieniveau van i-ctl meer overeenkomt met de hogere niveaus. Het i-ctl concept sluit aan bij niveau 4, waarin sprake is van verregaande integratie van processen, óver schakels in de keten heen, vanuit een gedeelde visie op het functioneren van de gehele supply chain. Geen Integratie 1 Focus op kosten en efficiency. Massa productie, schaalgrootte. Functionele Integratie 2 Integratie tussen meerdere functies. Geen integratie met klanten en leveranciers. Interne focus bij ontwerp van processen en organisatie. Interne Integratie 3 Supply chain strategie in ontwikkeling. Focus op interne supply chain processen. Individualisering van producten en dienstverlening. Externe Integratie ( i-ctl) 4 Supply chain strategie is onderdeel totale strategie. Integratie met partners in de supply chain. Optimaliseren van supply chain gericht op uiteindelijke klant en toegevoegde waarde partners. Verdere individualisering van dienstverlening. Virtuele integratie (LIPSS) 5 Supply chain netwerk wordt steeds aangepast aan omstandigheden. Teams uit meerdere functies werken aan procesverbetering. Functionele silo s. Focus op afdelingsprocess en. Informele communicatie tussen afdelingen. Vakinhoudelijke experts. Cultuur gedomineerd door wantrouwen (wij-zij). Als ik nu mijn werk doe, doe jij dan gewoon het jouwe.. Niet gekoppeld planningsysteem. Eilandautomatise ring. Geen supply chain systemen. Piramidale structuur. Centrale aansturing: top down. Geen uitbesteding; eigen productie, eigen distributie, vaste structuren. Teams uit meerdere functies werken aan proces verbetering. Focus op processen over functies heen (ook qua coördinatie). Prestatiemeting gericht op afdelingen en functies. Samenwerking tussen functies; bijvoorbeeld verbeterteams. Training in logistiek en supply chain management. Introductie van ERP systemen. Geen supply chain systemen. Hiërarchische management structuur. Onafhankelijke functionele afdelingen en besluitvorming. Beperkte uitbesteding van productie en logistiek en heroverweging productie- en distributienetwerk. Processen kennen proceseigenaren die het proces optimaliseren. Eerste afstemming met processen van klanten en leveranciers. Getraind in supply chain management. Teams werken aan procesverbetering over de supply chain heen. Initiatieven tot sturing op supply chain prestatie indicatoren. ERP systemen. APS functionaliteiten. Initiatieven voor E-commerce. Management en besturing gericht op processen. Plattere organisatie en zelfsturende teams. Uitbesteding van productie en logistiek meer op basis van toegevoegde waarde dan op basis van kosten. Focus van functioneel naar supply chain gerealiseerd. Volledige procesoriëntatie. Totale integratie van processen met partners in de supply chain. Logistieke activiteiten delen (Collaborative Logistics). Supply chain teams. Sturing op supply chain prestatie indicatoren. Kennismanagement en uitwisseling. Supply chain ICT architectuur voor planning en executie. Internet ondersteunende E- commerce en E-procurement. Collaborative Chain Control Center (4-C, besturing van meerdere ketens tegelijk). Collaborative Ambidexterity (innovatie door andere taakverdeling in de keten en door taken slimmer uit te voeren). Management op basis van supply chain budgetten. Besturing op basis van supply chain prestatie indicatoren. Partnerships en allianties. Uitbesteding van productie en logistiek op basis van toegevoegde waarde. Dynamische zgn. end-to-end integratie van processen. Processen definiëren op basis van toegevoegde waarde in de supply chain. Processen zijn kopieerbaar naar toekomstige supply chain. Kennismanagemen t en uitwisseling. Medewerkers volledig getraind in supply chain vaardigheden (inhoud en proces). Plug-and-play bestof-breed supply chain applicaties. Open netwerken en volledig internet ondersteund. Netwerk structuur. De fysieke infrastructuur is continu in verandering. Infrastructuren zijn open voor alle partijen (bijvoorbeeld gedeelde capaciteiten). Tabel 3.1 Schema integratie niveaus 10

12 Als specifiek wordt ingegaan op het ontwikkelen van logistieke centra, kan de wens om meer integratie te realiseren als volgt worden vertaald, zie figuur 4. Dit zijn mogelijke oplossingen voor het gebrek aan afstemming in de keten over gebruik van ruimte, middelen en mensen. De relatief lage bezettingsgraad van gebouwen is met name een vraagstuk dat in i-ctl moet worden opgelost. Onderstaand schema is ontleend aan de suggesties die naar voren komen in de Blauwdruk, over het inrichten van het ideale handelsgebouw in de toekomst. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt tussen onderwerpen die al voor één deelnemer relevant zijn, en onderwerpen die relevant worden als het i-ctl concept meerdere deelnemers kent. Opzet en inrichting van i-ctl Eén partij/functie* 1. Intensiever gebruik van de ruimte: a) door stapeling minder m2; b) door spreiding van tijd hogere benutting m2. Meerdere partijen/functies* 3. Combinatie van i-ctl functie: a) met andere gewassen; b) met andere functies; c) 7 x 24 uur; d) onderlinge outsourcing waar mogelijk. Logistieke processen in i-ctl 2. Efficiëntere opzet van: a) logistieke processen binnen een DC; b) Local for local situation; c) toepassen nieuwe of bestaande (ICT) technologie. 4. Samenwerken in: a) Integrale logistieke processen; ICT informatie structuur; b) ICT systeem, best practice; voortbrengingsproces ketenbreed; c) hoogwaardige diensten en services en onderlinge outsourcing; d) duurzame energie voorziening. Tabel 3.2 Verschijningsvormen duurzaam i-ctl gebouw Zoals uit het schema blijkt hangt optimaal gebruik van ruimte samen met optimale inrichting van de processen, waarbij nadrukkelijk verder wordt gekeken dan het eigen proces van één individuele partij. Bundelen is naast integratie een belangrijk instrument om verbeteringen te realiseren. 3.2 Vormen van bundeling Er kunnen vier basisprincipes van verticaal bundelen worden onderscheiden: bundelen in ruimte, in tijd, in het voertuig en het bundelen van handelingen. Bundelen in het voertuig valt onder transport en wordt in het i-ctl concept buiten beschouwing gelaten. Voor i-ctl zijn dan de volgende principes van bundeling relevant: a) Bundelen in ruimte. De siergewassen worden naar één gezamenlijke ruimte het i-ctl gebouw aangevoerd, waar ze vervolgens in grote partijen worden gedistribueerd, verwerkt en in grote zendingen (met hogere frequentie) worden afgevoerd (transport) naar de eindbestemming. b) Bundelen (spreiding) in tijd. Het gezamenlijk combineren van aanvoer en afvoer; het gezamenlijk in de tijd bijeenbrengen van siergewassen en logistieke middelen betekent combineren van zendingen. Zendingen en handelingen vertragen of versnellen moet leiden tot ketensynchronisatie, waardoor distributie, verwerking en zendingen worden gesynchroniseerd en in de tijd een bundeling (juiste spreiding) plaatsvindt. c) Bundelen (clusteren) van processtappen ofwel het minimaliseren van het aantal handelingen. Logistieke handelingen worden maar eenmaal uitgevoerd. Alle logistieke handelingen, mechanisch en automatisch worden centraal geregeld. Logistieke taken worden onderling herverdeeld en/of out sourced. 11

13 De verdere uitwerking van het i-ctl concept veronderstelt dat deze verbeteringen in de supply chain, door middel van nieuwe afspraken tussen de ketenpartners, worden gerealiseerd. Zonder vergaande bundeling kan de optimalisatie van de ondersteunende faciliteiten zoals één gebouw niet van de grond komen. 3.3 Optimalisatie operationeel proces Naast het integreren van processen en bundelen van goederenstromen is het voor een collectief concept zoals i-ctl noodzakelijk om de processen van de groothandel te optimaliseren. Uit het project Plantencluster TPW en het project LIPSS Logistiek Intelligent Planning en Sturing Systeem dat ook daaruit voort kwam, bleek dat de logistieke processen van groothandelaren grote overeenkomsten vertonen, en dus geschikt zijn om generiek te maken. Individuele verschillen tussen handelaren komen dan tot uiting in de uitvoering, maar de processen volgen als het ware een format, waardoor het mogelijk wordt op operationeel gebied samen te werken en ook gezamenlijk ICT en mechanisatie te ontwikkelen. Dit geoptimaliseerde operationele proces is weergegeven in figuur 5 en vormt het uitgangspunt voor de processen in i-ctl. Operationeel proces i-ctl 1. ORDER KWEKER Nationaal en internationaal 2. LEVERING KLAAR 3. TRANSPORT AANVOER 4. ONTVANGST GROOTHANDEL 5. BEWERKING PRODUCTEN 6. DISTRIBUTIE KLANTNIVEAU 7. TRANSPORT AFVOER 8. AFLEVRING KLANT Nationaal en internationaal FUSTEN Directe stroom Bloemen en planten FUSTEN Bloemen en planten PARTIJ- DRAGERS PARTIJ- DRAGERS PRIMAIR PROCES GROOTHANDELAREN SIERGEWASSEN FUSTEN Klok stroom Bloemen en planten PARTIJ- DRAGERS LEGE FUSTEN EN PARIJ- DRAGERS PARTIJ- DRAGERS CONTROLE FUSTEN EN PRODUCTEN SELECTIE PARTIJ- DRAGERS OPSLAG FUSTEN PARTIJ- DRAGERS HOOGBOUW OPSLAG PARTIJ- DRAGERS HOOGBOUW CONTROLE FUSTEN EN PARTIJ- DRAGERS PARTIJ- DRAGERS DISTRIBUTIE & VERWERKING FUSTEN EN PRODUCTEN - MECHANISCH PARTIJ- DRAGERS RETOUR FUSTEN EN PARTIJ- DRAGERS AANVOER SIERGEWASSEN EN LOGITIEKE MIDELLEN OPSLAG EN DISTRIBUTIE SIERGEWASSEN EN LOGITIEKE MIDELLEN AFVOER SIERGEWASSEN EN RETOUR LOGITIEKE MIDELLEN Figuur 3.1 Geoptimaliseerd proces groothandel 3.4 Scenario gemechaniseerd proces Vanuit het hierboven geschetste optimale proces voor de groothandel is voor het ontwikkelen van i-ctl een operationeel scenario opgesteld, dat hiervan is afgeleid. In het operationele i-ctl scenario worden de logistieke activiteiten zoveel mogelijk gemechaniseerd, voor zover de huidige stand van de techniek en de verwachtingen over technische ontwikkelingen in de komende jaren dat toelaten. Het operationele scenario voor de hele keten bestaat uit de volgende processtappen, waarvan de stappen 4 t/m 7 vooral van belang zijn voor i-ctl: 12

14 Stap 1. Order: De groothandelaar koopt siergewassen bij nationale en/of internationale kwekers. Deze directe stromen bevatten vooral planten. Directe stromen zijn veilingomzet (VO) stromen en geen veilingomzet (GVO) stromen. De groothandelaar koopt ook siergewassen via de Nederlandse veilingklokken. Deze stroom bevat vooral bloemen. Het gaat hier om nationale en internationale producten. Via het ordersysteem worden ook logistieke middelen door de transporteur afgeleverd en/of meegenomen door de kwekers. Fusten (order niveau) worden in het begin van het operationeel proces geïdentificeerd. Deze identificatie wordt tijdens het gehele proces gebruikt. De groothandelaar houdt rekening bij de inkoop/verkoop met het maximaal beladen van de partijdragers en vrachtwagens in het afvoertransport. Stap 2. Levering klaar: De kwekers en/of de veiling plaatsen de gelabelde fusten met siergewassen op de partijdragers en zetten deze klaar voor aanvoertransport. Planten op Deense Containers en bloemen op stapelwagen. Planten in plastiek tray s en bloemen in kartonnen dozen of in plastiek containers met water. Planten en bloemenbossen worden niet ingehoesd. Stap 3. Aanvoertransport: Directe stromen en inter-veiling stromen worden veelal met vrachtwagens vervoerd. Producten worden aangeleverd bij de docks (onderin het hoogbouwmagazijn van het i-ctl gebouw). Stap 4. Ontvangst : Fusten worden op partijdragers aangevoerd. Producten worden handmatig gelost, gesorteerd (cross dock, soort product, soort bewerking en distributie) en in de magazijnkranen geplaatst. Het aantal partijdragers en fusten worden automatisch gescand. Het aantal fusten en producten wordt gecontroleerd. De partijdragers worden opgeslagen in het automatisch hoogbouwmagazijn. Stap 5. Bewerking: De kranen brengen de bestelde partijdragers bij de verwerkingsruimten. De partijdragers worden door een robot gelost. De fusten worden in de bewerkingsmachines geplaatst. Producten worden volautomatische verwerkt, gelabeld, gemengd, gebost, VAL, e.d. Na verwerking worden fusten met behulp van de robot op de partijdragers geplaatst. De kranen plaatsen de partijdragers op de bestemde locatie in het hoogbouwmagazijn. Stap 6. Distributie: De kranen plaatsen de partijdragers in de verwerkingsruimten. De robots plaatsen de fusten op de sorteerbanen. De fusten worden gesorteerd op klantnummer. De fusten worden door de robot per klant op partijdragers geplaatst. Partijdragers en fusten worden gescand (klant controle aantal). De volle partijdragers worden per klant locatie met behulp van de kranen opgeslagen, transportklaar (documenten, sealen, identificeren, e.d.). Stap 7. Afvoertransport: Fusten worden op partijdragers afgevoerd. 13

15 Met behulp van de kranen worden de partijdragers vanuit het magazijn naar de vrachtwagens getransporteerd. Partijdragers worden handmatig in de vrachtwagen geplaatst en visueel op kwaliteit gecontroleerd. Partijdragers en fusten worden gescand (klant controle aantal). Stap 8. Aflevering bij de klant: Bij het lossen van de partijdragers worden kwaliteit en kwantiteit door scanning en visuele waarneming gecontroleerd. De klant neemt de afgeleverde producten (fusten op partijdragers) in eigendom. Fusten en partijdragers (vorige levering) gaan per direct retour. De tijd tussen order en afleveren bedraagt max. 24 uur. Wanneer de voor i-ctl relevante stappen 4 t/m 7 in een model wordt geplaatst, ontstaat onderstaand schema. Dit schema vormt de basis voor de kwantitatieve uitwerking in de volgende subparagraaf. Processtap 4 AANVOER Planten/bloemen bypass Processtap 5 Procestap 6 LABELLEN & HOEZEN MENGEN/MIXEN/BOSSEN VALUE ADDED LOGISTICS ORDER PICK Ware House en Ware House Management System Procestap 7 AFVOER Planten/bloemen Figuur 3.2 Operationeel i-ctl scenario in model 3.5 Kwantificeren scenario De cijfermatige basis voor het operationele i-ctl scenario wordt gevormd door gegevens over de huidige logistieke stromen en de productiviteit van de logistieke processen bij de groothandel, zoals die bekend zijn uit eerdere onderzoeken. De reeds genoemde projecten Plantencluster TPW en LIPSS, aangevuld met het SIGN-rapport De sierteeltketen in 2020 bevatten informatie die voor i-ctl gebruikt kan worden. Met deze gegevens als startpunt is een inschatting gemaakt van de goederen flow in i-ctl, uitgaande van een productiviteitsverbetering met 300% door procesverbeteringen (integratie, bundeling en optimalisatie) en een extrapolatie van volumegroei in de komende jaren. Als basis is gerekend met de goederenstromen die momenteel gemiddeld plaatsvinden in een handelsgebouw met een oppervlakte van m 2 aan bebouwing en laadkuilen voor de dockboards. Het resultaat van deze berekeningen staat in bijlage 1, dit bevat een rekenmodel waarin voor planten en bloemen apart de flow is gevisualiseerd volgens het processchema in de vorige paragraaf (figuur 3.2). De processen binnen i-ctl zijn van boven naar beneden op een rij gezet, met links de bypasses naar volgende 14

16 processen en rechts de warehouse functie. Daarmee ontstaat een beeld van de goederenstromen binnen het gebouw, wat nodig is om een inschatting te kunnen maken van de benodigde ruimte en de capaciteit van bewerkingsmachines en transportmiddelen. Echter, voordat hier een vlekkenplan van gemaakt wordt, dient er rekening te worden gehouden met de inzichten vanuit energiebeheer, dat in het volgende hoofdstuk wordt behandeld. 4. Energie 4.1 Afbakening Het i-ctl concept moet niet alleen kosten besparen, maar ook beantwoorden aan de toenemende eisen op het gebied van duurzaamheid. Binnen het project is dit afgebakend tot een globale studie naar het energiegebruik in het handelsgebouw van de toekomst, met als doel een zo energieneutraal mogelijke omgeving. Daarbij staan de volgende twee onderwerpen centraal: 1. Klimatisering; opgebouwd uit warmtebehoefte, koudebehoefte en ventilatie. 2. Elektriciteitsbehoefte in het gebouw. Er wordt niet ingegaan op andere energieonderwerpen zoals CO2 uitstoot, waterverbruik en afvalstromen. Ook het zogenaamde cascade-denken, het combineren van energie-aanbod en vraag op lokaal gebied (zoals bijvoorbeeld het leveren van restwarmte van kassen aan een woonwijk) wordt niet uitgewerkt. Deze onderwerpen vallen buiten de scope van de opdracht van het i-ctl project, het ontwikkelen van het ideale handelsgebouw. Maar, aangezien deze onderwerpen wel degelijk relevant zijn vanuit kostenoogpunt en maatschappelijk belang, zou dit na de conceptontwikkeling bij het ontwerp wel meegenomen moeten worden. Als een soort programma van eisen voor dit onderdeel van het project, zijn de belangrijke aandachtspunten vanuit de blauwdruk en de keuzes voor het operationeel scenario: 1. Het systeem moet geschikt zijn voor bloemen, planten en aanverwante artikelen. 2. Gebouw en voortbrengingsproces zo energieneutraal mogelijk. 3. Totaal energiebeheer, duurzame energievoorziening voor kantoren en overige ruimten. 4. Systeem geschikt voor geïntegreerde verwerking, distributie en geconditioneerde opslag. 5. Samenwerken is van groot belang, ook bij de energiehuishouding. 6. Energie uitwisseling mogelijk tussen bloemen en planten (koude en warmte). Het uitgangspunt voor berekeningen is dat 60% van de totale productstroom uit bloemen bestaat, en 40% uit planten; dat weerspiegelt de huidige volumeverhoudingen in de sierteeltsector. 4.2 Analyse huidige situatie In de huidige handelsgebouwen verzorgt bijna iedere onderneming haar eigen klimaat- en elektriciteitsbehoeften. Net als bij de logistieke activiteiten in de handelgebouwen vindt de organisatie van energiebehoeften op een niet-geïntegreerde wijze plaats. Ook de inkoop van energie vindt veelal individueel plaats. De gebouwen zijn traditioneel langwerpig en laag gebouwd, met veel dockboards. Het elektriciteitsverbruik wordt los gezien van de klimatiseringaspecten verwarming en koeling. In huidige handelsgebouwen houdt weinig rekening gehouden met de warmte die vrijkomt bij elektriciteitsopwekking, veel energie gaat 15

17 verloren. Een groot deel van het energieverbruik komt voor rekening van de koelcellen die ingezet worden in het bloementraject, dat 60% van de goederenstroom omvat. Een schematische weergave van de huidige situatie geeft het volgende beeld: Energiesituatie huidige handelsgebouwen Planten 40% van de productstroom Geen koeling Bewaren onder vorstvrije omstandigheden Stookseizoen okt. mei (verwarming) Ventilatie belangrijk (hoog) Kantoren Verwarmen werkruimten > 18 graden Bloemen 60% productstroom Koeling jaarrond Bewaartemperaturen tussen 2 en 8 graden Stookseizoen nov. maart (verwarming) Ventilatie beperkt (laag) Verwarming via CV ketels/heaters/wkk/warmtewisselaar Koeling via elektrische compressie koelmachines ORGANISATIE RESULTAAT : veelal individueel, beperkt gezamenlijk : Warmte overschot, m.n. door forse koelvraag koelcellen Figuur 4.1 Energiesituatie huidige handelsgebouwen Net als bij het operationele scenario is als basis voor de berekeningen een gebouw van m 2 genomen. De verzamelde informatie (opgevraagd bij FloraHolland en handelsbedrijven) geeft aan dat er voor zo n gebouw MWh-th/jaar aan vermogen nodig is om te verwarmen, MWh-k/jaar om te koelen en MWh-e/jaar aan vermogen voor de benodigde elektriciteit. Vanuit de praktijk blijkt dat op verschillende manieren een hogere energie-efficiency behaald kan worden. Het onderzoek dat in het kader van i-ctl is uitgevoerd levert vele voorbeelden op van energie efficiënte en duurzame toepassingen. Tot nu toe zijn deze voorbeelden veelal buiten de bloemisterijketen gerealiseerd. Maar de moderne vormen van verwarming en koeling, die bijvoorbeeld in de utiliteitsbouw al jaren worden toegepast, vinden langzaam ook hun weg in de glastuinbouwketen. Technisch is er veel mogelijk, de ontwikkelingen gaan hard, vooral bij kwekers. Ook de veiling en de handelsondernemingen zijn reeds zeer actief met het zoeken naar besparingen. De belangrijkste redenen daarvoor zijn de stijgende energieprijzen en het duurzaamheidaspect dat bij overheden, bedrijfsleven en de maatschappij steeds hoger op de agenda komt te staan. De ontwikkeling die de glastuinbouwketen heeft ingezet een emissiearme keten die minder afhankelijk wordt van fossiele brandstoffen moet worden doorgezet, om aan te sluiten bij de politieke toekomstagenda in Europa. Het verder verduurzamen van gebouwen en de processen die daarbinnen plaats vinden is voor de gehele sector een belangrijk aandachtsgebied. 4.3 Energieconcept i-ctl De eisen die aan het klimaat in i-ctl worden gesteld zijn: Bloemen: koelen, jaarrond, temperatuur tussen 2 en 8 graden, ventilatie beperkt. Planten: vorstvrij bewaren, verwarmen, minimale temperatuur graden, ventilatie erg belangrijk. Kantoren: verwarmen of koelen, minimale temperatuur 18 graden. In het toekomstige handelsgebouw bepalen producten, functies en processen voor een deel de energiehuishouding. Daarnaast hebben de gebouwvorm en de isolatiewaarde van bouwmaterialen invloed op de energiebalans in het gebouw. Een compacter en goed geïsoleerd gebouw zorgt voor minder verbruik maar is wel sneller in onbalans, zeker als er planten in worden verwerkt. Planten hebben namelijk (zon)licht nodig, glas zorgt echter voor warmte-instraling die in de energiehuishouding moet worden meegewogen. 16

18 Een speciaal energieaandachtspunt voor het i-ctl gebouw is dus de interne warmtelast die ontstaat als gevolg van zoninstraling, aanwezige elektrische apparatuur (m.n. de koelcellen) en metabolische activiteit van gewassen (hoewel dat laatste in een handelsgebouw een kleine rol speelt). Een glazen voorzetgevel kan een oplossing vormen voor de klimaatbeheersing in het gedeelte voor planten; dat is echter wel een kapitaalintensieve optie. Daar staat tegenover dat de hiermee opgewekte duurzame energie eventueel kan worden gebruikt om uit te wisselen met derden (het zogenaamde cascade denken, waarin bijv. energie wordt geleverd aan woonwijken). Het i-ctl concept voorziet in mechanisering van processen, waardoor het absolute energieverbruik kan stijgen; door productiviteitsverbetering en slim bouwen kan het relatieve energieverbruik per eenheid product of per m 2 afnemen. Slim bouwen bestaat daarbij naast compact bouwen ook uit voldoende daglichtvoorzieningen (waardoor bespaard wordt op kunstlicht) en uit de keuze voor bouwmaterialen. Het onderzoek naar een geschikte energievoorziening voor i-ctl heeft opgeleverd dat een collectieve Warmte-Koude-Opslag (WKO) installatie de beste optie is. Dit is mede ingegeven door de wisseling van de seizoenen: in de zomer is het warm en wordt energie gebruikt om te koelen, in de winter is het koud en wordt energie gebruikt voor verwarming. WKO blijkt met name interessant in situaties waarbij grotere vermogens worden gevraagd en er naast een warmtevraag ook een grote koudevraag bestaat. Een collectieve energievoorziening biedt in vergelijking met aparte ketels en koelmachines tevens voordelen op het gebied van inkoop en beheer. Een WKO is voor i-ctl vooral interessant vanwege: De hoeveelheid warmte die ontstaat in de huidige handelsgebouwen. De grote vermogensvraag. De aanwezig warmtebehoefte (planten) enerzijds en een koelbehoefte (bloemen) anderzijds, die met elkaar uitgewisseld kunnen worden. De mogelijkheid tot besparing van energie bij inkoop en gebruik. De mogelijkheid tot verduurzaming en daarmee verminderen milieubelasting. De geschatte levensduur van een WKO systeem is 20 jaar, waardoor er ondanks de hogere aanvangskosten veel energie en geld bespaard kan worden. Schematisch ziet het energieconcept voor i-ctl er als volgt uit: Energieconcept met WKO, elektrische warmtepomp (WP) Functievraag (zomer en winter) Elekticiteit Functievraag (voor-/najaar, winter) Koelen Elektrische warmtepomp Verwarmen Koelcellen bloemen, kantoren (alleen zomer) Warmte buffer kort Warmte buffer lang (bodem) Opslag planten, diverse hallen, kantoren Figuur 4.2 Energieconcept i-ctl 17

19 Een interessante bevinding uit het onderzoek is dat de verhouding 60% bloemen en 40% planten in de goederenstroom zonder twijfel leidt tot een warmteoverschot in het i-ctl gebouw. Om energieneutraal te kunnen werken is het dus noodzakelijk om deze extra warmte op een alternatieve manier te kunnen aanwenden, bijvoorbeeld door dit te leveren aan derden. Daarnaast is het interessant om uit te rekenen bij welke verhouding het i-ctl concept zelfstandig energieneutraal kan opereren. De ideale verhouding blijkt te liggen bij een combinatie van 83% bloemen en 17% planten. Gezien de toekomstverwachtingen van de sierteeltsector is in dit project de verhouding 60%-40% aangehouden, maar het kan voor de verdere ontwikkeling van het concept, en van andere gebouwen, nuttig zijn om de verhouding in het achterhoofd te houden. 5. Vlekkenplan i-ctl 5.1 Inleiding Het vernieuwde logistieke proces uit hoofdstuk 3 is gekoppeld aan de bevindingen over energie en de mogelijkheden die mechanisatie biedt, waarbij vooral is gekeken naar mechanisatie zoals dat momenteel al plaats vindt bij kwekerijen. Om te komen tot een vlekkenplan (een grove schets van de layout van i-ctl, vooral bedoeld om de flow van het proces te tonen), zijn schattingen gemaakt van de m 2 behoefte per processtap. De basis voor de ruimtebehoefte is een berekening van de toekomstige goederenstromen in i-ctl, uitgedrukt in aantal fusteenheden ( loads ) per dag. Conform de uitgangspunten over afvlakking van goederenstromen en optimaal benutten van de faciliteiten, wordt gerekend met een bedrijfstijd van 100 uur per week. Het i-ctl concept is gebaseerd op het spreiden van processen in de tijd en het integreren van processtappen en middelen, om daarmee de gewenste productiviteitsverbetering te realiseren. 5.2 De goederen flow in i-ctl Het operationeel scenario kan als volgt worden weergegeven (zie figuur 5.1op de volgende pagina). Links staan de hoofdstappen uit het geoptimaliseerde proces voor de groothandel, dat in totaal uit 8 stappen bestaat. In het midden is processtap 5 (Bewerking Producten) gesplitst in deelprocessen. Rechts is het ondersteunende WMS (Warehouse Management Systeem genoemd. 18

20 Processtap 4 bypass AANVOER Planten/bloemen LABELLEN & HOEZEN Processtap 5 Procestap 6 MENGEN/MIXEN/BOSSEN VALUE ADDED LOGISTICS ORDER PICK Ware House en Ware House Management System Procestap 7 AFVOER Planten/bloemen Figuur 5.1 Processtappen schematisch De berekeningen van de goederenstromen zijn opgenomen in bijlage 1, gesplitst in bloemen en planten. Daarnaast is in deze berekeningen meegenomen dat er ook behoefte is aan intern transport en opslag van logistieke dragers en fust. 5.3 Het i-ctl vlekkenplan Het vlekkenplan is een schematische weergave van de omvang en de positionering van de diverse logistieke processen. Het is nog geen ontwerp voor het gebouw, dat wordt later gemaakt en mede bepaald door bouwkundige inzichten, voorschriften, gebruikerswensen en financiële middelen. Voor dit project is het vooral van belang om de relaties tussen processen weer te geven en een inschatting te maken van de goederenstromen in het gebouw. Waarbij wel wordt getracht om alvast rekening te houden met de eisen vanuit klimatisering (planten en bloemen gescheiden), energiehuishouding (daglicht voor planten, geïsoleerde segmenten voor bloemen) en logistiek (voorkomen van kruisende stromen, verkorten van afstanden, mechanisering). Vanuit de gedacht om bloemen en planten te scheiden, zo compact mogelijk te bouwen en geautomatiseerde magazijnen in te zetten, is er voor gekozen om bloemen op de begane grond te verwerken en planten op de verdieping. Het vlekkenplan in bijlage 2 bestaat dan ook uit twee delen. Om kruisende stromen in het gebouw te voorkomen én om toegang te hebben tot de hoogbouwmagazijnen vanuit zowel de aanvoer als de afvoer, is er voor gekozen om aan- en afvoer aan verschillende zijden van het gebouw te plaatsen. Het interne transport wordt deels verzorgd door conveyors, die zorgen voor de aanen afvoer van de hoogbouwmagazijnen en de verwerkingsprocessen. Om de afstand te overbruggen van de aanvoer naar de verwerkingsprocessen, en vervolgens naar de afvoer, wordt een kettingbaan gebruikt. Het vlekkenplan heeft tot inzichten geleid over de ruimtebehoefte van de diverse logistieke processen. De ruimtebehoefte van een groothandelsgebouw kan op twee manieren worden benaderd: 1. Het benodigde grondoppervlak (de footprint ). 2. Het effectieve vloeroppervlak, inclusief verdiepingen. 19

21 Bij conventionele bouw (éénlaags gebouwen) is het grondoppervlak gelijk aan het vloeroppervlak. Bij zowel conventionele bouw als i-ctl worden kantoren gebouwd boven de dockboards, dus dat is in beide situaties hetzelfde. Het verschil zit vooral in de oppervlakte van het gebouw zelf en de benodigde ruimte voor laadkuilen. Het grondoppervlak van i-ctl bedraagt m 2, dat bestaat uit de begane grond, de hoogbouwmagazijnen en de laadkuilen. Het effectieve vloeroppervlak inclusief de verdieping bedraagt m 2. Als de 6 lagen van de hoogbouwmagazijnen worden meegerekend als verdiepingen, bedraagt het effectieve vloeroppervlak m 2. De productiviteit van i-ctl, uitgedrukt als de verwerkingscapaciteit van loads per m 2 vloeroppervlak per jaar, bedraagt dan 648. Ter vergelijking: de productiviteit in de huidige situatie (referentie: TPW 2) bedraagt 177 loads per m 2 per jaar. Om eenzelfde aantal loads per jaar te kunnen verwerken zou met de huidige manier van bouwen en werken een handelsgebouw met een vloeroppervlak van m 2 nodig zijn, bestaande uit gebouwen en laadkuilen. Als uitsluitend gekeken wordt naar de productiviteit, afgezet tegen de hoeveelheid grond die moet worden aangekocht, wordt deze verhouding nog gunstiger bij i-ctl. 5.4 Visualiseren layout (artist impression) Om een indruk te geven van de impact van het i-ctl concept op de clustering van activiteiten in een handelsgebouw en op de vormgeving van het gebouw zelf, zijn twee artist impressions gemaakt. Figuur 5.2 geeft een indruk van de conventionele handelsgebouwen, waarin handelaren hun logistieke activiteiten separaat uitvoeren. Figuur 5.2 Artist impression conventioneel handelsgebouw ( m 2 ) Figuur 5.3 op de volgende pagina toont het i-ctl gebouw. In dit gebouw zijn de verschillende schakels van de bloemisterijketen gevestigd. Deze schakels werken volledig samen op gebied van aanvoer, ontvangst, opslag, distributie, verwerking en afvoer van bloemen, planten en/of aanverwante artikelen. 20