Rapport Visserijkundig Onderzoek. De Meuwel vijver te Nistelrode

Transcriptie

1 Rapport Visserijkundig Onderzoek De Meuwel vijver te Nistelrode

2 Statuspagina Titel Samenstelling Homepage Opdrachtgever Homepage Visserijkundig Onderzoek De Meuwel vijver te Nistelrode Sportvisserij Nederland Postbus AD BILTHOVEN HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV hsvvorstenbosch.mijnhengelsportvereniging.nl nistelrodesehengelsport.mijnhengelsportvereniging.nl Auteur(s) P. Beelen adres Aantal pagina s 28 Trefwoorden HSV Vorstenbosch, Nistelrodese HSV, visserijkundig onderzoek, Nistelrode, Meuwel, Noord-Brabant. Versie Definitief Projectnummer AVK Registratienummer 2deL1664/15 Datum 6 augustus 2015 Bibliografische referentie: P. Beelen, Visserijkundig Onderzoek De Meuwel vijver te Nistelrode. Sportvisserij Nederland, Bilthoven in opdracht van de HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV. Sportvisserij Nederland, Bilthoven Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de copyrighthouder en HSV Vorstenbosch. Sportvisserij Nederland is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede schade welke voortvloeit uit toepassing van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Sportvisserij Nederland.

3

4 Samenvatting Op 18 maart is op verzoek van hengelsportvereniging (HSV) Vorstenbosch te Heeswijk Dinter en de Nistelrodese HSV door Sportvisserij Nederland een visserijkundig onderzoek uitgevoerd in De Meuwel vijver. Er is gevist met behulp van een zegen en het elektrovisapparaat. Tijdens het onderzoek zijn in totaal 9 vissoorten aangetroffen. Blankvoorn is het meest gevangen en heeft ook het grootste gewichtsaandeel (36%) in de vangst. Witvis- en roofvissoorten hebben een onevenwichtige populatieopbouw waarbij vissen met een lengte tussen 18 en 35 centimeter bijna geheel ontbreken. De conditie van de witvissoorten is matig. Een deel van de ruisvoorns en bankvoorns had een onvoldoende conditie. Er zijn enkele knelpunten geconstateerd op het gebied van de visstand: De conditie van de gevangen vissen is niet optimaal. De productie van het water is laag, wat zorgt voor een lage draagkracht. Vissen van 18 tot 45 cm zijn nauwelijks aangetroffen. Aanbevelingen of oplossingen: Bijvoeren, om de draagkracht van het water en de conditie van de vissen te verhogen. Driehoeksmosselen uitzetten, als extra voer voor de karpers en de witvis. 4 HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV

5 - Meuwel vijver te Heeswijk Dinter - Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Leeswijzer Algemene gegevens Uitvoering van het visserijkundig onderzoek Visstandbemonstering Visonderzoek en gegevensverwerking Resultaten visserijkundig onderzoek Soortensamenstelling Lengte-frequentie en conditie Bespreking Visstand Waterkwaliteit - kwantiteit Inrichting en onderhoud van het viswater Bereikbaarheid en bevisbaarheid Aanbevelingen Visserijbeheer Inrichtingsmaatregelen Bijvoeren Literatuur Bijlagen HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV

6 - Inleiding- 1 Inleiding Op verzoek van de HSV Vorstenbosch & de Nistelrodese HSV is op 18 maart 2015 door Sportvisserij Nederland een visserijkundig onderzoek uitgevoerd in De Meuwel vijver te Nistelrode. Figuur 1.1 Topografische ondergrond: Topografische Dienst, Emmen Overzichtskaart de Meuwel vijver te Nistelrode. 1.2 Aanleiding De vangsten lopen terug en er worden regelmatig aalscholvers gesignaleerd. De verenigingen geven aan dat er niet bekend is wat de huidige visstand is. HSV Vorstenbosch & de Nistelrodese HSV hebben Sportvisserij Nederland gevraagd om de huidige visstand te bepalen en de verenigingen te adviseren over de inrichting en het beheer van de Meuwel vijver. Het is een belangrijke visvijver voor beide verenigingen en het doel is om op deze vijver een passende visstand te krijgen zodat witvissers en karpervissers er hun visje kunnen blijven vangen. 6 HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV

7 - Meuwel vijver te Heeswijk Dinter Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt het water, de bevissing en het gevoerd beheer beschreven. In hoofdstuk 3 wordt een beschrijving gegeven van het uitgevoerde onderzoek naar de visstand en de gegevensverwerking. In hoofdstuk 4 worden de resultaten van de visstandbemonstering beschreven aan de hand van de soortsamenstelling, de lengtefrequentieverdeling en de conditie van de aangetroffen visstand. Vanuit de bespreking worden knelpunten geformuleerd in hoofdstuk 5. In hoofdstuk 6 worden op basis van de gesignaleerde knelpunten aanbevelingen gedaan op het gebied van Visserijbeheer en/of Inrichtingsmaatregelen. 7 HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV

8 - Algemene gegevens- 2 Algemene gegevens Meuwel vijver Visrecht Verhuurder visrecht: Visrechthebbende: Gemeente Bernheze HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV (volledig visrecht) Algemene beschrijving Coördinaten: , Grootte: Max. diepte: Gem. Breedte: Watertype: Opgenomen in: Plaats HSV: 1,3 ha 2,6 tot 3 meter afhankelijk van waterstand. 50 meter Vijver Verenigingslijst Vorstenbosch & Nistelrode Huidige ecologie & milieu Milieu: Visstandbemonstering 2015 Waterplantenbedekking zomer Doorzicht: 50 cm Vissoort Aantal Kilogram Bovenwaterplanten: 5% Baggerlaag: 0-10 cm Baars 121 1,2 Drijfbladplanten: 5% Bodemsoort: Zand Brasem 5 2,6 Blankvoorn ,4 Onderwaterplanten: 5% Karper 1 5,3 Totaal: 15% Spiegelkarper 1 9,6 Visstand: Viswatertype: Blankvoorn-Brasem Meest voorkomend: Blankvoorn Grootste biomassa: Roofvis: Vissterfte: Blankvoorn, snoek, kaper Snoek en baars Kenmerkende vissoorten: Rietvoorn/ 126 3,6 Ruisvoorn Snoek 3 13,8 giebel 1 <0,1 Riviergrondel 5 0,1 Zonnebaars 4 0,1 totaal ,7 8 HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV

9 - Meuwel vijver te Heeswijk Dinter - Sportvisserij (situatie 2015) Visserijtype: Meest gewaardeerd door de sportvisser: Bevisbaarheid: Recreatievisser Karpervisser Wedstrijdvisser mooie rustige omgeving. Goed Voorzieningen: Prima parkeermogelijkheden, mooie steiger en schuilhut. Aantal wedstrijden/jaar: Aantal vissers/dag: Visuitzettingen: 30 spiegelkarpers zijn begin 2015 uitgezet. Hengelvangstregistratie: geen. Regelgeving: Knelpunten: beperkte visstand en conditie van de vis. Gewenste situatie Streefbeelden Een omvangrijke, gevarieerde visstand die vooral geschikt is voor witvissers en karpervissers. Maatregelen Productie van het water verhogen. Mogelijk visuitzet in de toekomst. Meer informatie /literatuur: Beelen, P., Rapport Visserijkundig Onderzoek Meuwel vijver te Nistelrode. Sportvisserij Nederland, Bilthoven in opdracht van de Hengelsportvereniging Vorstenbosch, Vorstenbosch en Nistelrodese HSV, Nistelrode. 9 HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV

10 - - De milieu inventarisatie Tijdens de milieu inventarisatie op 16 augustus was de zuurstofconcentratie en de ph normaal. De EGV is laag en kan verklaard worden door de zand bodem van de plas. Bij een zandafgraving is is de EGV vaak ook rond de 200 µs/cm. O2 (zuurstofconcentratie) 6 mg/l temperatuur 18 C EVG (elektrische geleidbaarheid) 200 µs/cm ph (zuurtegraad) 7 Afwezig wel een melding van Blauwalgen blauwalg op 20/11/2011 Milieu inventarisatie 16/09/2014 om 14:00 uur Tijdens de milieu inventarisatie werd er meteen een dieptekaart gemaakt. 10 HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV

11 - Meuwel vijver te Heeswijk Dinter - 3 Uitvoering van het visserijkundig onderzoek 3.1 Visstandbemonstering Tijdens de visstandbemonstering is een deel van de Meuwel vijver, onder verantwoordelijkheid van Sportvisserij Nederland, door Visserijbedrijf Kalkman met een zegen bevist. Met de zegen, van 100 meter lengte en een gestrekte maaswijdte van 24 millimeter in de zegenzak, zijn in totaal drie succesvolle trekken uitgevoerd. Met de zegen is circa 0,33 hectare water bevist. Tevens zijn, door medewerkers van Sportvisserij Nederland met een elektrovisapparaat met een vermogen van vijf kw, de oevers afgevist. De gevangen vis is direct overgebracht in teilen en naar de verwerkingsplaats gebracht. Met het elektrovisapparaat is 600 meter oeverlengte bevist. De twee hoeken van het water waarin takken zijn geplaatst konden niet bevist worden. Er is voldaan aan de richtlijnen van STOWA (STOWA, 2002) voor Visstandbemonsteringen. 11 HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV

12 - Uitvoering van het visserijkundig onderzoek- Figuur 3.1 Topografische ondergrond: Topografische Dienst, Emmen Overzichtskaart uitgevoerde visserijen. _ Elektro Zegen 3.2 Visonderzoek en gegevensverwerking Alle gevangen vis werd kort voor het meten en wegen in een speciale verdovingsvloeistof licht verdoofd. Hierdoor kon de vis gemakkelijk gemeten en gewogen worden zonder veel kans op beschadiging en stressverschijnselen. De gegevens zijn ingevoerd in het computerprogramma Piscaria. Het programma Piscaria berekent vervolgens tabellen, aandeelgrafieken, lengtefrequentieverdelingen en conditiegrafieken 12 HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV

13 - Meuwel vijver te Heeswijk Dinter - Er werden een aantal mooie snoeken gevangen tijdens het onderzoek. In de hoeken waar bomen in het water zijn gelegd kon niet gevist worden. Het zijn echter wel mooie schuilplaatsen voor vis. De 100 meter zegen omsluit een deel van het water. 13 HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV

14 - Resultaten visserijkundig onderzoek- 4 Resultaten visserijkundig onderzoek 4.1 Soortensamenstelling Tijdens de bemonstering van De Meuwel vijver zijn in totaal 9 vissoorten gevangen. Er zijn exemplaren gevangen, met een totaal gewicht van 57 kilo. In de onderstaande tabel zijn van de gevangen vissoorten het aantal, gewicht en de lengte weergegeven. Tabel 4.1 Gevangen vissoorten in de Meuwel vijver soort Aantal Kleinste (cm) Grootste (cm) Gewicht (kg) Lichtste (gr) Zwaarste (gr) Baars , Brasem , Blankvoorn , Giebel <0, Karper , Spiegelkarper , Riviergrondel , Rietvoorn/Ruisvoorn , Snoek , Zonnebaars , Totaal ,7 De vangst bestond qua aantallen voornamelijk uit blankvoorn (respectievelijk 82%) van het totaal aantal gevangen exemplaren, zie onderstaande linker grafiek). Qua gewicht bestond de vangst voor het grootste deel uit blankvoorn, gevolgd door karper en snoek (respectievelijk 36%, 26% en 24% van het totale vangstgewicht, zie rechter grafiek). 14 HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV

15 - Meuwel vijver te Heeswijk Dinter Lengte-frequentie en conditie Baars Project : Meuwel te Nistelrode LF diagram voor Baars Project : Meuwel te Nistelrode Conditiediagram voor Baars 60 1, Aantallen 30 Conditiefactor Lengte in cm. 0, Lengte in cm In totaal zijn er 121 baarzen gevangen variërend tussen 8 en 19 cm. De conditie is onvoldoende tot voldoende. Brasem Project : Meuwel te Nistelrode LF diagram voor Brasem Project : Meuwel te Nistelrode Conditiediagram voor Brasem 2 1,5 Aantallen 1 Conditiefactor Lengte in cm. 0, Lengte in cm Er zijn vijf brasems gevangen variërend tussen 10 en 52 cm. De conditie is voldoende tot goed. 15 HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV

16 - Resultaten visserijkundig onderzoek- Blankvoorn Project : Meuwel te Nistelrode LF diagram voor Blankvoorn Project : Meuwel te Nistelrode Conditiediagram voor Blankvoorn 900 1, Aantallen Conditiefactor Lengte in cm. 0, Lengte in cm Er zijn blankvoorns gevangen variërend tussen 8 en 23 cm. De conditie is gemiddeld net voldoende. Een groot deel van de exemplaren heeft een deel een onvoldoende conditie. Ruisvoorn Project : Meuwel te Nistelrode LF diagram voor Rietvoorn/Ruisvoorn Project : Meuwel te Nistelrode Conditiediagram voor Rietvoorn/Ruisvoorn 40 1, Aantallen Conditiefactor Lengte in cm. 0, Lengte in cm Van de plantminnende vissoort ruisvoorn zijn 126 exemplaren gevangen variërend tussen 6 en 18 cm. De conditie is gemiddeld net voldoende, met een aantal exemplaren met een slechte conditie. Snoek Project : Meuwel te Nistelrode LF diagram voor Snoek Project : Meuwel te Nistelrode Conditiediagram voor Snoek 1 1,5 Aantallen Conditiefactor Lengte in cm. 0, Lengte in cm Van de roofvis snoek zijn er drie exemplaren gevangen variërend tussen 72 en 101 cm. De conditie is voldoende tot goed. Naast bovenstaande soorten zijn er nog vier zonnebaarzen, vijf riviergrondels, één spiegelkarper, één schubkarper en één giebel gevangen. 16 HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV

17 - Meuwel vijver te Heeswijk Dinter - 5 Bespreking 5.1 Visstand Tijdens de visstandbemonstering in de Meuwel vijver zijn 9 vissoorten gevangen. De soortdiversiteit is daarmee laag. Een groot deel van de aangetroffen soorten behoort tot de hoofdgroep eurytope vissoorten (geen voorkeur voor planten of stroming). Dit betreft de soorten baars, brasem, blankvoorn, giebel en karper. Daarnaast komen er limnofiele soorten (soorten die behoren tot het plantenrijke milieu met stilstaand water) zoals ruisvoorn en snoek. Kleine blankvoorns zijn de meest voorkomende vissoorten qua aantallen. Van blankvoorn en de ruisvoorn verkeerden er veel exemplaren in een slechte conditie. Er is een onevenwichtige opbouw van de witvis- en roofvissoorten. Vissen met een lengte van 18 tot 45 cm ontbreken vrijwel geheel. Dit is te mogelijk te verklaren door beperkte voedselbeschikbaarheid en predatie door aalscholvers. De aalscholver wordt in de omgeving regelmatig waargenomen en zal voor een verhoogde predatiedruk zorgen. Er zijn slechts drie snoeken aangetroffen. Jonge snoek is niet gevangen wat mogelijk te verklaren is door te weinig beschutting in de vorm van waterplanten in de oever. Het vangstgewicht bestond voornamelijk uit blankvoorn (36%). Daarnaast vertegenwoordigden karper (26%) en snoek (24%) een substantieel aandeel in de biomassa. In de hoeken waar bomen in zijn gelegd is tijdens het onderzoek niet gevist. Vermoedelijk hebben zich hier o.a. de pas uitgezette karpers opgehouden waarvan er geen gevangen zijn tijdens het onderzoek. 5.2 Waterkwaliteit - kwantiteit Tijdens de inventarisatie zijn geen opvallende milieuomstandigheden geconstateerd. Wel lijkt de voedselbeschikbaarheid laag gezien de matige conditie van de witvis (ruisvoorn en blankvoorn). 5.3 Inrichting en onderhoud van het viswater In de Meuwel vijver is recentelijk al veel aan onderhoud gedaan. 1. Bomen langs de noord oever zijn verwijderd. 2. De bomen zijn in de hoeken van het water gelegd om extra beschutting voor vis te bieden. HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV 17

18 - Bespreking- 5.4 Bereikbaarheid en bevisbaarheid De Meuwel vijver is goed bereikbaar met de auto en de parkeerplaats biedt ruimte voor enkele auto s om te kunnen parkeren. Vlak bij de parkeerplaats is een mooie vissteiger aangelegd die ook geschikt is voor minder valide vissers. 18 HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV

19 - Meuwel vijver te Heeswijk Dinter - 6 Aanbevelingen 6.1 Visserijbeheer Begin 2015 zijn er karpers uitgezet die niet zijn terug gevangen tijdens het onderzoek. Wat karper betreft is de vangst een onderschatting van wat er zit. Mogelijk zaten er ook nog andere vissen dan karpers in de niet beviste hoeken van het water. De draagkracht van een dergelijk water met een arme zandbodem is beperkt waardoor de conditie van extra uitgezette vis snel kan afnemen. Er wordt geadviseerd voorlopig geen vis uit te zetten. De verenigingen willen graag dat de aanwezige vissen een goede conditie krijgen. Met name de 30 uitgezette spiegelkarpers kunnen een grote aantrekkingskracht vormen voor de vissers uit de regio als ze goed op gewicht zijn. 6.2 Inrichtingsmaatregelen De verenigingen dienen eerst te evalueren of de ingebrachte bomen in de hoeken van het water zorgen voor voldoende beschutting voor de vis en of de leden de vissen nog goed kunnen vangen op open water. Pas na ongeveer twee jaar kan men hier iets over zeggen en kan besloten worden de inrichting aan te passen. De hengelvangsten zijn een goede indicator voor het succes van de uitgevoerde inrichtingsmaatregel. 6.3 Bijvoeren In veel visvijvers wordt jaarlijks vis uitgezet, waardoor de aanwezige biomassa groter wordt dan de draagkracht van het betreffende water. De hoeveelheid vis in een water gaat altijd terug naar de draagkracht. Uitgezette vis gaat dus binnen kortere of langere tijd verloren. Hierom moet jaarlijks vis worden bijgezet om de hoeveelheid vis en de vangsten op peil te houden. De Meuwel heeft als bodem een arme zandgrond die van nature een lage draagkracht heeft. De conditie van de vissen is niet optimaal. Bijvoeren is een betaalbare en effectieve maatregel om de conditie van de vissen en de draagkracht van het water te verbeteren. Bijvoeren dient enkel te gebeuren gedurende het groeiseizoen. Dit wordt bijvoorbeeld in België al vele jaren toegepast op visvijvers. Het bijvoeren kan als volgt worden uitgevoerd. Voorseizoen langzaam opbouwen (beginnen bij graden watertemperatuur) met 0,5 kg/ha/dag Zomerseizoen: 2,5 kg/ha/dag Naseizoen, langzaam afbouwen Er wordt vijf dagen in de week gevoerd. 19 HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV

20 - Aanbevelingen- Bij een vijver van 1 ha gaat het totaal om ongeveer 350 kg voer per jaar, bij grotere vijvers evenredig meer. Voor de Meuwel (1,3 ha) komt dat neer op ongeveer 400 kg per jaar. Als voer wordt de vijverkorrel gebruikt van Lambers-Seghers. Achtergrondinformatie is te vinden in de bijlage 2. Mogelijk start Sportvisserij Nederland in 2016 weer een bijvoerproject waaraan verenigingen deel kunnen nemen en korting kunnen krijgen op het voer. Meer informatie is te verkrijgen bij Jan Kamman: kamman@sportvisserijnederland.nl. 6.4 Driehoekmosselen Er kan geëxperimenteerd worden met het uitzetten van driehoekmosselen. In België zijn op een aantal VBK (Vereniging van Belgische Karpervissers) wateren goede resultaten geboekt met toenemende groei van karpers door het uitzetten van driehoekmosselen. Blankvoorns eten ook graag jonge driehoeksmosselen. Verschillende waterschappen hebben al geëxperimenteerd met het uitzetten van driehoeksmosselen om blauwalgen te bestrijden. Een bijkomend voordeel kan dus zijn dat er minder blauwalgen voor komen na uitzetting van de mosselen. De mossels kunnen goed hechten op het hout (ingebrachte bomen) wat in de hoeken van de Meuwel ligt. Het advies is om goed op te letten dat er geen quaggamossel wordt uitgezet. Deze mosselen woekeren snel en filteren het water zodanig dat veel voedingsstoffen uit het water gefilterd worden (Emmerik, 2014). Ook driehoeksmosselen zullen voedsel (in mindere mate) uit het water halen, maar dat komt weer ter beschikking voor vissen die mossels eten. 20 HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV

21 - Meuwel vijver te Heeswijk Dinter - 7 Evaluatieonderzoek en subsidie Hengelvangstregistratie Sportvisserij Nederland heeft een nieuwe website en app ontwikkeld. Er zijn een aantal zaken veranderd, maar het voornaamste is dat het registreren van vangsten nu leuker en makkelijker is. Vangsten zijn te registreren op De app is gratis te downloaden. Voor meer informatie mail naar: info@mijnvismaat.nl Voor wedstrijdregistraties wordt een aparte module ontwikkeld. Vervolgonderzoek Eventueel kan over een aantal jaren weer een visserijkundig onderzoek worden uitgevoerd, om opnieuw de samenstelling en kwaliteit van de visstand vast te leggen. Er kan dan worden bekeken in hoeverre de voorgestelde maatregelen zijn uitgevoerd en wat voor effect deze maatregelen op de visstand hebben gehad. Ook kan dan worden bekeken of aanvullende maatregelen wenselijk zijn. De online verenigingsservice Sportvisserij Nederland werkt samen met de federaties aan een optimale service naar de verenigingen toe. Deze service wordt aangeboden via de website (ook te benaderen via Hier vindt u praktische informatie over: bestuur controle jeugdwerk promotie visstandbeheer vrijwilligers wedstrijden ledenactiviteiten De informatie is in de vorm van infobladen, handleidingen, veldgidsen en brochures beschikbaar als downloads (PDF). U vindt op de verenigingsservice ook informatieve (instructie)video's en de mogelijkheid om materialen te bestellen, een online cursus te volgen of u op te geven voor een praktische cursus bij Sportvisserij Nederland. Met de informatie op de verenigingsservice kunnen verenigingen en hun vrijwilligers direct aan de slag met hun activiteiten. 21 HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV

22 - Evaluatieonderzoek en subsidie- Subsidie Het Fonds Verbetering Sportvisserijmogelijkheden heeft als doel activiteiten van de aangesloten hengelsportverenigingen te stimuleren en duurzame verbetering van de sportvisserijmogelijkheden te ondersteunen. Het Fonds Verbetering Sportvisserijmogelijkheden kan activiteiten ondersteunen op het gebied van : voorzieningen aan het viswater, voor de visstand of voor de sportvissers visies, plannen en onderzoek voorlichting en promotie Om een idee te geven: aanleg van een paaigebied, een beluchtingsinstallatie, beschermingsconstructies tegen aalscholvers, een schuilhut, een eigen clubhuis, trailerhellingen, vissteigers, visbotenhavens, bijzonder promotie of jeugdactiviteiten, een groots jeugdkamp. De maximale bijdrage wordt jaarlijks door het bestuur van Sportvisserij Nederland vastgesteld. Kijk voor de meest actuele info op de website sportvisserijnederland.nl en kijk bij: verenigingsservice: bestuur. 22 HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV

23 - Meuwel vijver te Heeswijk Dinter - Literatuur van Emmerik, W.A.M Factsheet quaggamossel (Driessena rostriformis bugensis Andrusov, 1897). Sportvisserij Nederland Klein Breteler, J.G.P. & G.A.J. de Laak, Lengte-gewichtsrelaties Nederlandse vissoorten. OVB onderzoeksrapport OND00074, 13p. Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij, Nieuwegein. Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer & Visserij (LNV), directie Openluchtrecreatie, Vormgeving en inrichting viswater. s Gravenhage. Spiegel, A. van der, Visgemeenschappen van het stilstaande water. In Quak, J. en A. van der Spiegel (eds.). Cursus Visstandbeheer en Integraal Waterbeheer. Nieuwegein, Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij, Nieuwegein. STOWA, Handboek Visstandbemonstering. Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer. Rapport 2002/07. STOWA, Utrecht. Zoetemeyer, R.B., & B.J. Lucas, Basisboek visstandbeheer. Sportvisserij Nederland, Bilthoven. 23 HSV Vorstenbosch & Nistelrodese HSV

24 - Bijlagen- Bijlagen Bijlage I Dieptekaart Meuwel vijver Bijlage II Viskorrel HSV Vorstenbosch & Nistelrodense HSV