Rapport Visserijkundig Onderzoek. Bijvijver De Stok te Roosendaal

Transcriptie

1 Rapport Visserijkundig Onderzoek Bijvijver De Stok te Roosendaal

2

3 Rapport Visserijkundig Onderzoek Bijvijver De Stok te Roosendaal Op 10 november 2011 uitgevoerd in opdracht van Door: P.A.D.M. Wijmans

4 Statuspagina Titel Visserijkundig Onderzoek Bijvijver De Stok te Roosendaal Sportvisserij Nederland Samenstelling Postbus AD BILTHOVEN Telefoon Telefax Homepage Opdrachtgever Adres Van Anrooylaan 1, 4702 HA Roosendaal Telefoonnummer Homepage Auteur(s) P.A.D.M. Wijmans adres Aantal pagina s 53 Foto s Sportvisserij Nederland Trefwoorden vijver, Visserijkundig onderzoek, Roosendaal Versie Definitief Projectnummer AVK Datum Bibliografische referentie: P.A.D.M. Wijmans, Rapport Visserijkundig Onderzoek Bijvijver De Stok te Roosendaal. Sportvisserij Nederland, Bilthoven in opdracht van Hengelsportvereniging Geduld Brengt Vis, Roosendaal. Sportvisserij Nederland, Bilthoven Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de copyrighthouder en de, Roosendaal. Sportvisserij Nederland is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede schade welke voortvloeit uit toepassing van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Sportvisserij Nederland.

5 Samenvatting Op 10 november 2011 is op verzoek van Hengelsportvereniging Geduld Brengt Vis door Sportvisserij Nederland een visserijkundig onderzoek uitgevoerd in de Bijvijver De Stok te Roosendaal. De slechte vangsten en overmatige waterplanten groei vormen de aanleiding voor het onderzoek. De HSV wil graag weten hoe het huidige visbestand er uitziet en welke maatregelen genomen kunnen worden om de vangsten en de bevisbaarheid te verbeteren. Tijdens het onderzoek zijn de soortensamenstelling, de lengte-opbouw van de verschillende vissoorten en de conditie van de gevangen vis vastgelegd. De visstandbemonstering werd uitgevoerd met behulp van zegen- en elektrovisserij. Tijdens de bemonstering van de vijver zijn zes vissoorten gevangen. De vangst bestond qua aantallen vooral uit baars, op afstand gevolgd door snoek en zeelt. Qua gewicht bestond de vangst vooral uit karper, op afstand gevolgd door zeelt en snoek. De snoek was de meest gevangen roofvissoort. Tevens is ook paling en ruisvoorn aangetroffen. Het water in de vijver is erg helder en het doorzicht bedraagt in de zomerperiode circa één meter. Op de bodem is een dunne baggerlaag aanwezig. De Bijvijver De Stok kan het best worden getypeerd als het ruisvoorn-snoek ondiep viswatertype. Langs de oevers wordt redelijk veel oevervegetatie aangetroffen en vrij veel drijfbladvegetatie. Er zijn veel onderwaterplanten aanwezig in de vijver, die in de zomerperiode bijna de gehele vijver bedekken. In de Bijvijver De Stok wordt regelmatig gevist, voornamelijk op karper. De bereikbaarheid van het water is goed. De bevisbaarheid van de vijver is redelijk. Vrijwel de gehele oever is goed te bevissen, maar door de vele waterplanten groeit in de zomerperiode vrijwel het gehele water dicht, waardoor het vissen erg bemoeilijkt wordt. In het rapport worden aanbevelingen gedaan voor het toekomstig beheer van de Bijvijver De Stok. Aanbevolen wordt onder andere om vis uit te zetten en schuilgelegenheid te creëren.

6

7 Inhoudsopgave 1 Inleiding Algemene gegevens Gebiedsbeschrijving Visrecht en bevissing Gevoerd beheer Viswatertypering en draagkracht Typering van het water Draagkracht van het water Uitvoering van het visserijkundig onderzoek Visstandbemonstering Visonderzoek en gegevensverwerking Resultaten visserijkundig onderzoek Soortensamenstelling Lengte-frequentie en conditie Bespreking en knelpunten Bespreking Knelpunten Aanbevelingen Visstandbeheer Inrichtingsmaatregelen Overige aanbevelingen Factsheet Literatuur Bijlagen... 39

8

9 - Inleiding - 1 Inleiding Op verzoek van de is op 10 november 2011 door Sportvisserij Nederland een visserijkundig onderzoek uitgevoerd in de Bijvijver De Stok te Roosendaal. Aanleiding voor het onderzoek vormen de slechte vangsten en overmatige waterplantengroei waardoor de vijver in de zomerperiode vrijwel onbevisbaar is. De HSV wil graag weten hoe het huidige visbestand eruit ziet en welke maatregelen genomen kunnen worden om de vangsten en de bevisbaarheid te verbeteren. De Bijvijver De Stok te Roosendaal. In hoofdstuk 2 wordt het water, de bevissing en het gevoerd beheer beschreven. In hoofdstuk 3 wordt een uitleg gegeven over de visstandtypering van de Nederlandse ondiepe en stilstaande wateren en er wordt een uitleg gegeven over de draagkracht van een water. In hoofdstuk 4 wordt een beschrijving gegeven van het uitgevoerde onderzoek naar de visstand en de gegevensverwerking. In hoofdstuk 5 worden de resultaten van de visstandbemonstering beschreven aan de hand van de soortsamenstelling, de lengte- 9

10 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - frequentieverdeling en de conditie van de aangetroffen visstand. Vanuit de bespreking worden knelpunten geformuleerd in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 worden op basis van de gesignaleerde knelpunten aanbevelingen gedaan op het gebied van Visstandbeheer en/of Inrichtingsmaatregelen. Het rapport wordt afgesloten met bijlagen en profielen van de aangetroffen vissoorten. Topografische ondergrond: Topografische Dienst, Emmen Figuur 1.1 Ligging Bijvijver De Stok. 10

11 - Algemene gegevens - 2 Algemene gegevens 2.1 Gebiedsbeschrijving De Bijvijver De Stok is een stadsvijver, gelegen in de gemeente Roosendaal. De afmetingen van het water zijn ongeveer 130 bij 110 meter. Het totale wateroppervlak bedraagt 1,6 hectare. De gemiddelde diepte van het water is twee meter. De grootste diepte is ongeveer twee meter zeventig. Topografische ondergrond: Topografische Dienst, Emmen Figuur 1.2 Overzichtskaart van de Bijvijver De Stok. Het water is het gehele jaar door erg helder, met een doorzicht van circa 1 meter in de zomerperiode, tot 2 meter of meer (dus feitelijk bodemzicht) in de winter. De taludhelling is vrij steil. De oevers waren oorspronkelijk beschoeid met hout, maar in de loop der jaren is de 11

12 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - beschoeiing grotendeels weggerot. De oevers zijn begroeid met gras (gazon), met plaatselijk bomen en struiken. Langs de oevers wordt redelijk veel oevervegetatie aangetroffen, voornamelijk riet en lisdodde. In de vijver wordt veel drijfbladvegetatie, vooral gele plomp, aangetroffen. Onderwatervegetatie is veelvuldig aanwezig, vooral aarvederkruid en hoornblad. De vijver wordt voornamelijk gevoed door regenwater. Het water staat niet in open verbinding met water uit de omgeving. De bodem van de vijver bestaat vooral uit zand met klei. Op delen van de bodem is een dunne baggerlaag van circa 10 tot 30 centimeter aanwezig voor een deel bestaande uit plantenresten. Door sportvissers worden soms aalscholvers in de vijver gesignaleerd. 2.2 Visrecht en bevissing Eigenaar van het water en het visrecht is de gemeente Roosendaal. Het volledige visrecht wordt door de HSV gehuurd. Er is geen beroepsvisser actief op het water. heeft circa 900 leden en is aangesloten bij Sportvisserij Zuidwest Nederland. De vijver is niet opgenomen in de Landelijke of Federatieve Lijst van Viswateren. Het water mag alleen bevist worden door sportvissers die lid zijn van HSV Geduld Brengt Vis of door sportvissers die lid zijn van één van de hengelsportverenigingen, aangesloten bij de Roosendaalse Hengelsport Agglomeratie 1. Er worden geen dag-, week- of maandvergunningen voor het water uitgegeven. Voor de viswateren van HSV Geduld Brengt Vis gelden de volgende aanvullende bepalingen: Meenemen van karper, snoek, aal, forel is verboden; Voeren tot minimum beperken; Maximaal vissen met 2 hengels; Nachtvissen toegestaan met aparte nachtvisvergunning. Verder gelden de voorwaarden zoals opgenomen in de Landelijke Lijst van Viswateren en de Federatieve Lijst van Viswateren. In de Bijvijver De Stok wordt regelmatig gevist, voornamelijk door karpervissers. De vijver wordt gemiddeld door enkele sportvissers per dag bezocht. Op topdagen loopt dit op tot ongeveer 10 personen. De bereikbaarheid van het water is goed. Men kan de auto vlakbij de vijver langs de weg parkeren en er zijn normaal gesproken voldoende parkeermogelijkheden aanwezig. In de weekenden en tijdens de vakantieperioden kan het echter door bezoekers van het nabij gelegen zwembad erg druk worden waardoor parkeren lastig is. De vijver is te voet of met de fiets vanaf de weg eenvoudig te bereiken. De bevisbaarheid van de vijver is vrij slecht. Vrijwel de gehele oever is goed te bevissen, maar door de vele waterplanten in de zomerperiode groeit vrijwel het gehele water dicht, waardoor het vissen soms vrijwel onmogelijk is. 1 De aangesloten hengelsportverenigingen zijn HSV Esox, HSV Philips en HSV de Puitaal. 12

13 - Algemene gegevens - De algemene indruk van de hengelvangsten is dat er redelijk karper van een gemiddeld groot formaat gevangen wordt. Als bijvangst tijdens het karpervissen worden regelmatig grote zeelten gevangen. Witvis wordt vrijwel niet gevangen. Er wordt redelijk snoek gevangen, van een wisselend formaat. De conditie van de gevangen vissen is over het algemeen goed. 2.3 Gevoerd beheer Het waterkwaliteitsbeheer is in handen van Waterschap Brabantse Delta. De gemeente Roosendaal is waterkwantiteits- en oeverbeheerder. In 1992 (Zoetemeyer & van der Spiegel, 1992) en 2000 (Gerlach, 2000) is door de toenmalige OVB een visserijkundig onderzoek uitgevoerd. In oktober 1999 heeft een grote vissterfte plaats gevonden waarbij (vrijwel) de gehele populatie voorn en brasem is dood gegaan. In 2001 is voor het laatst vis uitgezet in de vijver, dit betrof karper en zeelt. In de winter van 2000/2001 heeft weer vissterfte plaatsgevonden waarbij een groot deel van de uitgezette karpers en een deel van het oorspronkelijke karperbestand is dood gegaan. Twee maal per jaar worden de waterplanten middels een maaiveegboot gemaaid door de gemeente. Tevens worden de oevers gemaaid om de vijver goed bevisbaar te houden. Er was grote belangstelling tijdens het verwerken van de vangst. 13

14

15 - Viswatertypering en draagkracht - 3 Viswatertypering en draagkracht 3.1 Typering van het water De inrichting van een water bepaalt in sterke mate welke visstand zich uiteindelijk kan ontwikkelen. De aanwezigheid van waterplanten is hierbij een belangrijke sturende factor. Waterplanten vervullen in meerdere opzichten een belangrijke functie voor de aanwezige visstand. De volgende typen waterplanten kunnen worden onderscheiden: bovenwaterplanten (emerse waterplanten, o.a. riet, lisdodde) onderwaterplanten (submerse waterplanten, o.a. waterpest, hoornblad) drijfbladplanten (o.a. gele plomp, waterlelie) Veel vissoorten gebruiken in het voorjaar (de resten van) waterplanten om de eieren op af te zetten. Het zijn vooral de boven- en onderwaterplanten die hiervoor het meest worden benut. De planten bieden de vis daarnaast bescherming tegen predatoren (roofvis, visetende vogels) en beschutting tegen stroming. Vooral voor jonge vis is deze beschutting erg belangrijk. Op en tussen de planten bevinden zich bovendien tal van organismen die een belangrijke voedselbron vormen voor vis. In een natuurlijke situatie is een geleidelijke overgang van land naar water te zien, waarbij oevervegetatie overgaat in bovenwaterplanten, gevolgd door drijfbladplanten en vervolgens onderwaterplanten. De taludhelling en het doorzicht van het water bepalen hierbij de groeimogelijkheden. Omdat waterplanten voor hun groei zonlicht nodig hebben, zijn de groeimogelijkheden in ondiep en helder water beduidend beter dan in diep en/of troebel water. Onderwaterplanten zijn in de regel indicatief voor helder water. Een water met een rijk waterplantenbestand kan ruimte bieden aan veel verschillende vissoorten, waaronder plantenminnende vissoorten als ruisvoorn en zeelt. In een troebel, plantenarm water zal zich over het algemeen een soortenarme visstand ophouden, met de brasem waarschijnlijk als meest voorkomende vissoort. De verschillende typen wateren, variërend van helder en begroeid tot troebel en onbegroeid, zijn door Sportvisserij Nederland onderverdeeld in vijf viswatertypen (zie ook figuur 1.3): het baars-blankvoorntype, het ruisvoorn-snoektype, het snoek-blankvoorntype, het blankvoorn-brasemtype, en het brasem-snoekbaarstype. 15

16 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - Figuur 1.3 De viswatertypen van het ondiepe, stilstaande water. Baarsblankvoorn viswatertype Ruisvoornsnoek viswatertype Snoekblankvoorn viswatertype Blankvoornbrasem viswatertype Brasemsnoekbaars viswatertype 16

17 - Viswatertypering en draagkracht - De waterkwaliteit in de vijver is goed. Het water is erg helder met een doorzicht in de zomerperiode van circa 1 meter. Tijdens het visserijkundig onderzoek in de winter bedroeg doorzicht circa 2,3 meter. Groen- of blauwalgen werden niet waargenomen, en tevens is een dunne baggerlaag aanwezig. Langs de oevers wordt redelijk veel oevervegetatie aangetroffen, voornamelijk riet en lisdodde. In de vijver wordt vrij veel drijfbladvegetatie aangetroffen, met name gele plomp. Er zijn veel onderwaterplanten aanwezig in de vijver, vooral aarvederkruid en hoornblad. Deze bedekken in de zomerperiode bijna de gehele vijver, ook in de diepe delen van 2,5 meter en meer. Dit kan in de zomerperiode lage zuurstofgehalten opleveren. In de vroege ochtenduren kan in wateren met veel waterplanten het zuurstofgehalte sterk dalen doordat waterplanten s nachts zuurstof opnemen. De vijver wordt qua milieukenmerken getypeerd als het zogenaamde ruisvoorn-snoek ondiep viswatertype. Dit viswatertype wordt gekenmerkt door een sterke groei van waterplanten (bedekking van meer dan 60%) en een gemiddeld doorzicht in de zomer van meer dan 70 centimeter. Kenmerkende vissoorten van dit watertype zijn ruisvoorn, snoek, zeelt, kroeskarper en grote modderkruiper. Deze soorten zijn optimaal aangepast aan de plantenrijke, periodiek zuurstofarme omstandigheden. De huidige situatie van de vijvers: het ruisvoorn-snoek ondiep viswatertype 3.2 Draagkracht van het water Onder de draagkracht van een watertype wordt verstaan de maximale hoeveelheid vis (uitgedrukt in kilogrammen per hectare) die afhankelijk van de heersende milieuomstandigheden (bodemsamenstelling, voedselrijkdom, zichtdiepte, diepteverloop, waterplanten) bij een goede conditie van de kenmerkende vissoorten in dat watertype kan voorkomen. In een water van het ruisvoorn-snoek ondiep viswatertype is de draagkracht ongeveer 100 tot 350 kilogram vis per hectare, waarbij de spreiding in draagkracht afhankelijk is van de voedselrijkdom en inrichting van het water. In de Bijvijver De Stok is de voedselrijkdom naar verwachting laag op basis van het zeer heldere water en de zandbodem. Op grond van de heersende milieu-omstandigheden zal de draagkracht van de vijver ongeveer 100 tot 200 kilogram vis per hectare bedragen. 17

18 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - Eén van de grote karpers gevangen tijdens het visserijkundig onderzoek. 18

19 - Uitvoering van het visserijkundig onderzoek - 4 Uitvoering van het visserijkundig onderzoek 4.1 Visstandbemonstering Tijdens de visstandbemonstering is de Bijvijver De Stok met een zegen van 225 meter lengte bevist. Met de zegen zijn in totaal drie trekken uitgevoerd. Tevens zijn met een elektro-visapparaat met een vermogen van vijf kw, de oevers afgevist. De gevangen vis is direct met beugels overgebracht in teilen en naar de verwerkingsplaats gebracht. Met de zegen is in de plas 1,1 van de 1,6 hectare water bevist. Met het elektrovisapparaat is vrijwel de gehele oeverlengte bevist. Hiermee is ruimschoots voldaan aan de richtlijnen van het STOWA handboek (STOWA, 2002) voor visstandbemonsteringen. 4.2 Visonderzoek en gegevensverwerking Alle gevangen vis is kort voor de soortbepaling en het meten en wegen in een speciale verdovingsvloeistof licht verdoofd. Hierdoor kon de vis gemakkelijk gemeten en gewogen worden zonder al te veel kans op beschadiging en stressverschijnselen. De gegevens zijn ingevoerd in het computerprogramma Piscaria. Piscaria is de landelijke databank van STOWA en Sportvisserij Nederland, waarin diverse onderzoeksbureaus, waterbeheerders en hengelsportorganisaties visserijgegevens invoeren. De databank wordt beheerd door Sportvisserij Nederland en is gekoppeld aan internationale netwerken. Meer informatie is te vinden op Het programma Piscaria berekent vervolgens tabellen, aandeelgrafieken, lengtefrequentie-verdelingen en conditiegrafieken volgens de door STOWA vastgestelde standaarden, welke aansluiten bij de Kaderrichtlijn water. Tabellen In tabel 5.1 wordt per vissoort de gevangen aantallen en de biomassa (gewicht) vermeld. De biomassa is bepaald aan de hand van een voor Nederland algemeen geldende lengte-gewichtsrelatie (Klein Breteler & de Laak, 2003). Van iedere vissoort is ook het berekende minimum en maximum gewicht vermeld. Voor de hengelsport belangrijke vissoorten (brasem, (spiegel)karper, graskarper, snoek, snoekbaars, winde en zeelt) zijn de gewogen (in het veld bepaalde) maximum gewichten vermeld. In de tabel zijn ook de minimum- en maximum lengtes van de gevangen vissen vermeld, het totaal aantal gevangen vissen en het berekende vangstgewicht. 19

20 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - Aandeelgrafieken Het aandeel van de vissoort in de aantallen en in gewicht is in twee grafieken weergegeven. In de aantalsaandeelgrafiek wordt het aantal gevangen vissen op 100% gesteld en wordt het aandeel op aantalbasis van elke vissoort berekend. In de vangstaandeelsgrafiek wordt het vangstgewicht op 100% gesteld en wordt het aandeel op gewichtsbasis van elke vissoort hierin vermeld. Lengte-frequentiegrafiek Van de meest belangrijke vissoorten zijn lengte-frequentiegrafieken weergegeven in Hoofdstuk 5. Per centimeterklasse (X-as) worden de gevangen aantallen (Y-as) weergegeven. Conditie Van de belangrijkste gevangen vissoorten zijn de lengte en het individuele gewicht bepaald, zodat de conditie van een vis kan worden berekend. Als maat voor de conditie van de vis wordt genomen de verhouding tussen het gemeten gewicht en het "normaalgewicht" van de vis. Het normaalgewicht is door de (voormalige) OVB empirisch bepaald aan de hand van talrijke metingen van lengte en gewicht van vissen uit een reeks van wateren (Klein Breteler & de Laak, 2003). Wanneer de conditiefactor kleiner is dan 0,9 is de conditie van de vis onvoldoende. Ligt de conditiefactor tussen de 0,9 en 1,1 dan is de conditie voldoende. Is de conditiefactor groter dan 1,1 dan is de conditie goed. Topografische ondergrond: Topografische Dienst, Emmen Figuur 1.4 Overzichtskaart uitgevoerde visserijen. 20

21 - Resultaten visserijkundig onderzoek - 5 Resultaten visserijkundig onderzoek 5.1 Soortensamenstelling Tijdens de bemonstering van de Bijvijver De Stok zijn zes vissoorten gevangen. Er zijn 117 exemplaren gevangen, met een totaal gewicht van 81,9 kilogram. In de onderstaande tabel zijn van de gevangen vissoorten, het aantal, gewicht en de lengte weergegeven. Tabel 5.1 Globaal overzicht van de gevangen vissoorten. Min. Lengte (cm) Max. Lengte (cm) Min. Gewicht (g) Max. gewicht (g) Hoeveelheid Vissoort Aantal (in kg) Baars , Karper , Spiegelkarper , Aal/Paling , Rietvoorn/Ruisvoorn <0, Snoek , Zeelt , Totaal ,9 * Karper en spiegelkarper zijn dezelfde vissoort, maar voor de overzichtelijkheid apart weergegeven. RELATIEF AANTALSAANDEEL IN DE VANGST, BIJVIJVER DE STOK, 10 NOVEMBER 2011 Overigen 11% RELATIEF GEWICHTSAANDEEL IN DE VANGST, BIJVIJVER DE STOK, 10 NOVEMBER 2011 Overigen 4% Karper (incl. spiegelkarper) 55% Zeelt 27% Zeelt 19% Baars 46% Snoek 24% Snoek 14% De vangst bestond qua aantallen voornamelijk uit baars (46% van het totaal aantal gevangen exemplaren, zie linkergrafiek), op afstand gevolgd door snoek en zeelt (respectievelijk 24% en 19%). Qua gewicht bestond de vangst voor het grootste deel uit karper (incl. spiegelkarper 55% van het totale vangstgewicht, zie rechtergrafiek), gevolgd door zeelt en snoek (respectievelijk 27% en 14%). 21

22 - Bijvijver De Stok te Roosendaal Lengte-frequentie en conditie Van de belangrijkste vissoorten is de lengte-frequentieverdeling en de conditie in grafieken weergegeven. De grafieken zijn hieronder per vissoort toegelicht. Baars Van de baars zijn in totaal 54 exemplaren gevangen met een lengte die varieerde van 6 tot 17 centimeter. De conditie van de gevangen baarzen was ruim voldoende. Project : Bijvijver de Stok Roosendaal LF diagram voor Baars Project : Bijvijver de Stok Roosendaal Conditiediagram voor Baars 30 1, Aantallen 15 Conditiefactor Lengte in cm. 0, Lengte in cm Snoek Van de roofvissoort snoek zijn 28 exemplaren gevangen met een lengte die varieerde van 12 tot 70 centimeter. De conditie van de gevangen 0+snoekjes (12 tot 25 centimeter lengte) was matig tot slecht, de volwassen snoeken hadden een voldoende conditie. Project : Bijvijver de Stok Roosendaal LF diagram voor Snoek Project : Bijvijver de Stok Roosendaal Conditiediagram voor Snoek 10 1, Aantallen Conditiefactor Lengte in cm. 0, Lengte in cm Zeelt Van de plantenminnende vissoort zeelt zijn 22 exemplaren gevangen met een lengte die varieerde van 10 tot 54 centimeter. De conditie van de gevangen zeelten was voldoende. 22

23 - Resultaten visserijkundig onderzoek - Project : Bijvijver de Stok Roosendaal LF diagram voor Zeelt Project : Bijvijver de Stok Roosendaal Conditiediagram voor Zeelt 5 1,5 4 Aantallen 3 2 Conditiefactor Lengte in cm. 0, Lengte in cm Aal/Paling Van de vissoort paling zijn 7 exemplaren gevangen met een lengte die varieerde van 23 tot 70 centimeter. De conditie van de gevangen palingen was voldoende. Project : Bijvijver de Stok Roosendaal LF diagram voor Aal/Paling Project : Bijvijver de Stok Roosendaal Conditiediagram voor Aal/Paling 5 1,5 4 Aantallen 3 2 Conditiefactor Lengte in cm. 0, Lengte in cm Verder zijn nog vier karpers gevangen, waarvan twee spiegelkarpers (van 84 en 85 centimeter) en twee schubkarpers (van 82 en 88 centimeter). Tevens zijn nog twee ruisvoorns (van 4 en 12 centimeter lengte) gevangen. Het binnenhalen van de zegen tijdens het visserijkundig onderzoek. 23

24 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - 6 Bespreking en knelpunten 6.1 Bespreking Soorten Tijdens de visstandbemonstering van de Bijvijver De Stok zijn zes vissoorten aangetroffen. De soortdiversiteit is daarmee laag te noemen. Tot de hoofdgroep eurytope vissoorten (geen voorkeur voor planten of stroming) behoren de soorten baars, karper en paling. Tot de groep limnofiele vissoorten (soorten die behoren tot het plantenrijke milieu met stilstaand water) behoren ruisvoorn, snoek en zeelt. Aantallen en gewicht De baars was qua aantallen de meest voorkomende vissoort (54 stuks, 46%). Andere veel gevangen vissoorten zijn snoek (28 stuks, 24%) en zeelt (22 stuks, 19%). Qua gewicht bestond de vangst voor het grootste deel uit karper (55%, 45,4 kg). Hiervan waren twee spiegelkarpers met een gezamenlijk gewicht van 24,2 kg. Ook zeelt en snoek (respectievelijk 27%, 22,1 kg, en 14%, 11,1 kg) zijn qua gewicht veel gevangen. Conditie De conditie van baars, paling, zeelt en volwassen snoek was (ruim) voldoende. De conditie van de 0+-snoekjes was matig tot slecht. Roofvissen Er zijn twee roofvissoorten aangetroffen tijdens het visserijkundig onderzoek; snoek en baars. De belangrijkste roofvissoort in de vijver is de snoek (met een gewichtsaandeel in de vangst van 14%, 11,1 kg). Er zijn 28 snoeken gevangen in de vijver. Het snoekbestand is redelijk omvangrijk, maar vertoont een vrij onevenwichtige opbouw, met veel juveniele exemplaren (0+ jaarklasse) en enkele vissen van oudere jaarklassen. Een dergelijke leeftijdsopbouw van snoek is typisch voor een water van het ruisvoorn-snoek viswatertype. De leefomstandigheden voor de snoek in de vijvers zijn vrij goed. Het water is erg helder en erg rijk aan vegetatie (vooral onderwater- en drijfbladvegetatie), wat gunstig is voor jonge snoek. Tussen de vegetatie kunnen zij jagen en beschutting vinden tegen grotere soortgenoten. Er is echter erg weinig prooivis aanwezig in de vijver, vooral voor de 0+snoekjes. Voor de grotere exemplaren dienen vooral de baarzen én de kleine snoekjes als voedsel. De matige/slechte conditie van de 0+-snoekjes wordt veroorzaakt door een gebrek aan voedsel. Er is vrijwel geen prooivis (<10 cm) voor de 24

25 - Bespreking en knelpunten - juveniele snoekjes aanwezig in de vijver. Er zijn slechts één kleine ruisvoorn en één jonge baars gevangen. Gedurende het voorjaar en de zomer zal het voedsel voor de snoekjes vooral bestaan hebben uit jonge baarzen, zeeltjes én andere snoekjes. De baars is de meest gevangen roofvissoort (54 stuks, maar met een gewichtsaandeel in de vangst van bijna 2%) in de vijver. De baars vervult een vrij geringe rol als roofvis. Vergelijking met eerdere onderzoeken (zie Bijlage II) In 1992 werden nog tien vissoorten, bijna 2900 vissen en bijna 200 kilogram vis in de vijver gevangen. Na de vissterftes in 1999 en 2000 werden tijdens het visserijkundig onderzoek in 2000 nog maar zes vissoorten, bijna 400 vissen en ruim 170 kilogram vis gevangen. De soorten blankvoorn en brasem (waarvan in 1992 nog respectievelijk 1766 en 991 stuks werden gevangen), kolblei en vetje werden in 2000 niet meer aangetroffen. Ook in 2011 zijn deze soorten niet meer aangetroffen. De visstand in 2011 is vrijwel hetzelfde als in 2000; er is minder karper en kleine baars gevangen, maar de vissoorten zijn gelijk gebleven. 6.2 Knelpunten Visstand De visstand van de Bijvijver De Stok bestaat vooral uit soorten die kenmerkend zijn voor een ruisvoorn-snoek viswatertype, zoals snoek en zeelt. Gezien de leefomstandigheden in de vijver, de vele waterplanten en het heldere water, is dit ook logisch. Opvallend is echter het vrijwel ontbreken van ruisvoorn, een soort die kenmerkend is voor het viswatertype. Ook het ontbreken van blankvoorn en brasem in de vangst is opvallend. Deze soorten worden in vrijwel alle Nederlandse wateren aangetroffen en komen ook als begeleidende vissoorten in vrijwel alle wateren van het ruisvoorn-snoek viswatertype voor. De vissterftes in 1999 en 2000 (zie 2.3) zijn waarschijnlijk de voornaamste oorzaken van het verdwijnen van blankvoorn en brasem uit de vijver. Mogelijk heeft echter ook de aalscholver bijgedragen. Predatie door aalscholvers is ook een mogelijke oorzaak voor het vrijwel ontbreken van ruisvoorn in de vijver. In de zomerperiode is er meer dan voldoende beschutting te vinden tegen predatie door aalscholvers door de vele waterplanten. Maar in de winter, als de waterplanten zijn afgestorven, hebben de aalscholvers in de vijver vrij spel. Door de HSV wordt aangegeven dat er sporadisch ook aalscholvers worden gesignaleerd op de vijver. Sportvisserijmogelijkheden De mogelijkheden voor sportvissers om de vijver te bevissen zijn vrij gering. In de zomerperiode is de vijver geheel begroeid met waterplanten, waardoor het voor sportvissers vrijwel onmogelijk is de vijver te bevissen. Het twee maal per jaar maaien van de watervegetatie vormt slechts een geringe en vooral tijdelijke oplossing voor dit probleem. Het water wordt momenteel dan ook slechts bevist door een kleine groep fanatieke 25

26 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - karpervissers, die bereidt zijn veel tijd te steken in het schonen van een stek om op karper te kunnen vissen. Naast de overmatige groei van waterplanten bepaalt vooral de visstand de mogelijkheden voor de sportvisserij. De vijver herbergt een klein, maar mooi karperbestand, dat bestaat uit grote vissen tot 35 pond. Daarnaast is er een goed zeeltbestand aanwezig, met meerdere vissen boven de 50 centimeter. De bestanden van andere vissoorten zijn echter klein, zoals snoek, of (vrijwel) niet aanwezig, zoals ruisvoorn, blankvoorn en brasem. Geconcludeerd kan worden dat in de huidige situatie de Bijvijver De Stok als viswater voor het overgrote deel van de circa 900 leden van de HSV niet interessant is. Grote hoeveelheden waterplanten in de zegen. 26

27 - Aanbevelingen - 7 Aanbevelingen 7.1 Visstandbeheer Een goede mogelijkheid om de visstand en de sportvisserijmogelijkheden in de Bijvijver De Stok te verbeteren, is het uitzetten van vis. Afhankelijk van het gewenste eindbeeld zijn er diverse scenario s mogelijk door het uitzetten van verschillende vissoorten en dichtheden. Hieronder worden drie scenario s beschreven met de uit te zetten vissoorten, hoeveelheden en de mogelijkheden voor de sportvissers. Scenario 1: natuurvijver In dit scenario wordt het huidige karakter van de vijver het meest behouden: een vijver van het ruisvoorn-snoek viswatertype met veel waterplanten, helder water en een passende visstand. Door de visuitzettingen zullen de huidige sportvisserijmogelijkheden in de vijver worden verbeterd en zal naast karper, zeelt en snoek, ook op ruisvoorn en graskarper gevist kunnen worden. Voorgesteld wordt een kleine hoeveelheid graskarper, ruisvoorn en eventueel een kleine hoeveelheid (spiegel)karper uit te zetten. Graskarper Met het uitzetten van graskarper wordt beoogd de hoeveelheid waterplanten te verminderen zodat er open plekken ontstaan waar door sportvissers gevist kan worden. Om dit te bereiken hoeft slechts een kleine hoeveelheid graskarper te worden uitgezet, voorgesteld wordt 30 kilogram uit te zetten. Dit zou genoeg moeten zijn om voldoende open plekken te creëren zonder dat te veel waterplanten worden weggevreten. Daarnaast is de graskarper door zijn kracht en vechtlust natuurlijk ook een hele mooie sportvis die in plantenrijke wateren erg groot kan worden. Lengten van meer dan één meter en gewichten boven de 25 pond zijn mogelijk. De graskarper is een sterke, vechtlustige sportvis én een waterplanten beheerder bij uitstek. 27

28 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - Bij het uitzetten van graskarper moet rekening gehouden worden met vraat door aalscholvers. Bij voorkeur worden daarom grotere vissen van minimaal 1 tot 2 kilogram uitgezet óf worden de graskarpers in het vroege voorjaar (maart) uitgezet. Aalscholvers vormen in kleine, afgesloten wateren vooral in de winterperiode een probleem. Door de graskarper dus in het voorjaar uit te zetten, zal het risico op wegvraat door aalscholvers flink worden verminderd. Een andere mogelijkheid is de graskarper in het najaar uit te zetten, en de vijver tegen aalscholvers te beschermen door bijvoorbeeld het spannen van draden. Ruisvoorn De ruisvoorn is een vis die, net als de snoek en zeelt, thuishoort in sterk begroeide wateren zoals de Bijvijver De Stok en daar in grote aantallen kan voorkomen. Echter zijn tijdens het visserijkundig onderzoek slecht twee kleine ruisvoorns aangetroffen. Ook in de eerdere visstandonderzoeken is weinig ruisvoorn gevangen. Voorgesteld wordt 100 kilogram ruisvoorn uit te zetten en te kijken of de vissoort aanslaat in de vijver en goed gevangen wordt door sportvissers. (Spiegel)karper In de Bijvijver De Stok is karperbestand aanwezig van slechts enkele, maar wel grote vissen. Tijdens de visstandbemonstering zijn 4 karpers (waaronder 2 spiegelkarpers) aangetroffen, variërend in lengte van 82 tot 88 cm, met een totaalgewicht van 45,4 kg. De karpers hebben een goede conditie en er is geen sprake van overbezetting. De karper plant zich in Nederlandse wateren slechts weinig succesvol voort en ook in de Bijvijver De Stok zijn geen jonge/kleine karpertjes gevangen die duiden op succesvolle voortplanting. Om het karperbestand in de vijver op peil te houden of te vergroten zijn dus in de toekomst uitzettingen noodzakelijk. Het huidige bestand van enkele grote karpers is geliefd onder de karpervissers die de vijver bevissen. Zij willen dan ook graag de grote vissen behouden zonder dat deze in gewicht afnemen. Om toch het karperbestand te kunnen verjongen en te vergroten, maar ook het huidige bestand van grote vissen te behouden, kan ervoor gekozen worden een kleine hoeveelheid karper uit te zetten. Aanbevolen wordt om éénmalig maximaal 10 karpers (K3) uit te zetten. Door zowel spiegel- als schubkarpers uit te zetten kan de diversiteit aan beschubbingsvormen in het bestand worden behouden. Karpersterfte Het uitzetten van karper is de laatste jaren riskant gebleken op kleinere en afgesloten wateren. In een aantal gevallen treedt in het voorjaar sterfte op onder het oorspronkelijke karperbestand. Om de verspreiding van ziekten door het uitzetten van vreemde karpers zoveel mogelijk te voorkomen, dienen de karpers te worden betrokken bij gereputeerde vishandelaren, hoewel ook dit geen garantie biedt. De vereniging dient het risico te onderkennen dat na een uitzetting sterfte onder het al aanwezige karperbestand kan optreden. 28

29 - Aanbevelingen - Scenario 2: gemengde vijver Met dit scenario wordt geprobeerd de vijver voor meerdere typen sportvissers aantrekkelijk te maken, door te streven naar het snoekblankvoorn viswatertype. Voorgesteld wordt graskarper, witvis (blankvoorn, brasem) en (spiegel)karper uit te zetten. Graskarper Met het uitzetten van graskarper wordt beoogd de hoeveelheid waterplanten flink te verminderen zodat het grootste deel van de vijver open is, en bevisbaar voor sportvissers. Om dit te bereiken dient meer graskarper te worden uitgezet, voorgesteld wordt 100 kilogram uit te zetten. Dit zou genoeg moeten zijn om het merendeel van het water vrij van waterplanten te maken, zonder dat de vijver kaal gevreten wordt. Naast zijn rol als waterplantenbeheerder is de graskarper natuurlijk ook in dit scenario een zeer interessante vissoort voor de sportvisser. Witvis In een water van het snoek-blankvoorn viswatertype hoort een gezond bestand aan witvis voor te komen, zoals blankvoorn en brasem. Beide soorten zijn sinds de grote vissterfte van 1999 niet meer in de vijver aangetroffen. Blankvoorn en brasem zijn belangrijke sportvissen, vooral voor de recreatievisser. Voorgesteld wordt om 100 kilogram blankvoorn en 50 kilogram brasem uit te zetten. Bij het uitzetten van witvis dient terdege rekening gehouden te worden met de invloed die de aalscholver heeft op de visstand. Ervaring leert dat in kleine, afgesloten wateren een groot deel van de uitgezette vis < 40 cm in korte tijd door aalscholvers kan worden weggevangen. Het uitzetten van witvis, zoals blankvoorn, brasem en winde heeft dan weinig zin, mits vooraf maatregelen zijn genomen. Indien ervoor gekozen wordt witvis uit te zetten, dienen eerst gaaskooien geplaatst te worden. In paragraaf 7.2 wordt een advies gegeven over het plaatsen van gaaskooien. Belangrijk is verder dat de afkomst van de pootvis bekend is. Veel van de brasem en blankvoorn die wordt aangeboden in de handel is afkomstig van groot water (zoals de grote rivieren of het IJsselmeer). Deze vissen hebben moeite zich aan te passen aan de omstandigheden in kleinere wateren. Dit leidt na enkele maanden meestal tot een aanzienlijke sterfte onder de uitgezette vis. Daarom is aan te raden vis te betrekken van vishandelaren die vis verkopen afkomstig uit klein(er) water óf, wat natuurlijk nog beter is, gekweekte vis aan te kopen. Deze vis heeft als voordeel dat ze gewend is aan het leven in (kweek-)vijvers en het aanwezige voedsel, waardoor ze dus uitermate geschikt is om te worden uitgezet in visvijvers. 29

30 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - Er kan ook gekozen worden om in plaats van blankvoorn en brasem, eenzelfde hoeveelheid kruiskarper uit te zetten. Voor meer info over de kruiskarper, zie scenario 3. (Spiegel)karper Om de vijver voor een grotere groep karpervissers interessant te maken, wordt voorgesteld het karperbestand te vergroten, door meer karper uit te zetten. De vis zal niet de grootte bereiken die het huidige karperbestand heeft, maar zal een stuk makkelijker te vangen zijn. Aanbevolen wordt om in totaal 40 karpers (K3) uit te zetten, verdeeld over twee uitzettingen met een tussenpose van twee jaar. Door zowel spiegel- en schubkarpers uit te zetten kan de diversiteit aan beschubbingsvormen in het bestand worden behouden. Scenario 3: visvijver In dit scenario wordt beoogd de vijver vooral voor de recreatievisser (zie Bijlage IV) interessant te maken. Dit type visser, waartoe het grootste deel van de sportvissers behoort, is minder kieskeurig wat betreft de soort en grootte van de vis. Belangrijker is een goed bereik- en bevisbare visstek en een goede kans op de vangst van een vis. Voorgesteld wordt graskarper en kruiskarper uit te zetten. Graskarper Met het uitzetten van graskarper wordt beoogd de hoeveelheid waterplanten flink te verminderen zodat het grootste deel van de vijver open is en bevisbaar voor sportvissers. Om dit te bereiken wordt voorgesteld 100 kilogram uit te zetten. Kruiskarper De kruiskarpers is een kruisingsvorm tussen een (mannelijke) schubkarper en een (vrouwelijke) goudvis. De resulterende kruising heeft kenmerken van beide oudersoorten. De vis lijkt sterk op een giebel, maar heeft in tegenstelling tot de giebel meestal wel kleine bekdraden. De kruiskarpers zijn meestal bruinig van kleur, zoals een normale schubkarper. Kruiskarpers zijn goed bestand tegen aalscholverpredatie, maar niet volledig aalscholverbestendig. Een minimale lengte bij uitzet van ongeveer 30 centimeter is noodzakelijk om niet te worden gepakt door aalscholvers. 30

31 - Aanbevelingen - De lengte moet in het najaar bereikt zijn, omdat de aalscholvers met name in de winter visvijvers bezoeken. In enkele tientallen visvijvers zijn de laatste jaren kruiskarpers uitgezet. De verenigingen zijn positief over de vangsten, en onder sportvissers zijn de kruiskarpers erg populair. Ook voor de jeugd zijn kruiskarpers een prima vissoort vanwege de goede vangbaarheid, strijdlust en het vrij geringe formaat. Om een waardevolle aanvulling op het visbestand te zijn, dienen kruiskarpers in vrij hoge dichtheden (ca kg/ha) te worden uitgezet. Voorgesteld wordt 400 kilogram kruiskarper in de Bijvijver De Stok uit te zetten. 7.2 Inrichtingsmaatregelen Aanbrengen schuilgelegenheid Omdat onzeker is of de aalscholver van invloed is op de visstand van de Bijvijver De Stok, maar dit zeker niet kan worden uitgesloten, wordt aanbevolen meer schuilgelegenheid aan te brengen in de vijver. Om de visstand tegen predatie door aalscholvers te beschermen kunnen slechts preventieve maatregelen genomen worden. De aalscholver is immers een beschermde vogelsoort. Van belang is dat er voor vissen voldoende structuren in het water zijn die schuilmogelijkheid bieden. In de Bijvijver De Stok is plaatselijk al structuur aanwezig, zoals waterplanten in de zomerperiode en ingroeiende takken van bomen en struiken langs een klein deel van de oever. In de winterperiode sterven de waterplanten echter af en blijft alleen de beschutting van ingroeiende takken over. Om vissen in de vijver meer schuilgelegenheid te bieden, vooral in de winterperiode als alle waterplanten zijn afgestorven, kan gebruik gemaakt worden van onderwaterstructuren. Deze structuren zijn van groot belang voor vis. Niet alleen als schuilmogelijkheid tegen aalscholvers, maar ook voor diverse andere toepassingen. Een school blankvoorns die beschutting zoekt tussen de takken. 31

32 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - Zo kunnen onderwaterstructuren dienst doen als paaisubstraat (bijvoorbeeld voor baars) en als foerageergebied (bijvoorbeeld voor snoek die in een hinderlaag ligt). Daarnaast vormen onderwaterstructuren een goede ondergrond voor mosseltjes en (draad)algen om op te groeien, wat door vissen weer als voedselbron gebruikt kan worden. Als onderwaterstructuren kunnen bijvoorbeeld bomen, takkenbossen (rijshout) of oude kerstbomen worden gebruikt. Deze laatste dienen dan wel te worden verzwaard om te kunnen worden afgezonken. De levensduur van degelijke onderwaterstructuren is ongeveer 10 jaar. Hierna is het hout zover achteruitgegaan (verrot), dat het zijn waarde voor vis verliest. Door het gebruik van diverse soorten hout en takken kunnen verschillende effecten bereikt worden. In de oeverzone aangebrachte bomen, takken en andere onderwaterstructuren bieden vissen een schuilplaats en beschutting tegen de aalscholver. Als bijvoorbeeld kerstbomen gebruikt worden, zal meer kleinere vis tot de structuren aangetrokken worden, omdat de dichtheid van de takken en dus de beschutting groot is. Als takken of bomen worden gebruikt met een minder grote dichtheid, zoals eiken of beuken, dan zullen grotere vissen worden aangetrokken. Indien onderwaterstructuren worden geplaatst dienen wel waarschuwings-borden of markeringen te worden geplaatst, zodat sportvissers deze structuren kunnen vermijden. Indien de structuren in de oeverzones worden aangebracht, dient dit bij voorkeur op locaties te gebeuren waar weinig gevist of gerecreëerd wordt, zodat de bevisbaarheid van het water niet verminderd. Voorgesteld wordt op een aantal locaties in de plas structuren in de oever aan te leggen in de vorm van bomen. Deze dienen met de kruin richting het water gelegd te worden (zie foto vorige pagina). De voorgestelde locaties worden aangegeven in Figuur

33 - Aanbevelingen - Gaaskooien plaatsen Indien wordt besloten blankvoorn en brasem uit te zetten in de vijver (zie paragraaf 7.1, scenario 2), is het nodig de beschuttingsmogelijkheden voor de visstand verder te vergroten door het plaatsen van gazen kooien. In 2009 is Sportvisserij Nederland gestart met enkele experimenten waarbij met diverse methoden is getracht de invloed van de aalscholver op de visstand te verminderen. Eén ervan is het plaatsen van grote gazen kooien in het viswater zodat vissen zich hierin kunnen verschuilen. Tijdens dit experiment zijn in meerdere visvijvers gaaskooien geplaatst om de negatieve effecten van aalscholverpredatie te voorkomen. De gaaskooien zijn gemaakt volgens de beschrijving in het onderstaande kader. Een deel van de gaaskooien was voorzien van schaduwgaas. Na het plaatsen zijn de clusters van gaaskooien gemarkeerd, zodat ook sportvissers kunnen zien waar ze staan. Na enkele jaren kan worden geconcludeerd dat het plaatsen van gaaskooien een positief effect kan hebben op de hengelvangsten en de visstand. Wel is het belangrijk dat er voldoende kooien worden geplaatst, ongeveer 2 tot 3% van het totaal oppervlak. Gaaskooien De gaaskooien worden gemaakt van schapengaas (merk Ursus zincalu), met een hoogte van 1,30 meter. De grootte van de mazen verloopt, bovenaan zijn mazen 2 keer 15x15 cm (hoogte x breedte), 5 keer 10x15 en onderaan zijn de mazen 10 keer 5x15 cm. Het schapengaas wordt geleverd op rollen van 50 meter. Van de rol worden stukken afgeknipt van ongeveer 2,5 meter, welke tot cilinders worden gemaakt met een doorsnede van 80 cm. De cilinders worden aan elkaar vastgekoppeld tot units van 3x3 stuks. Hierbij is gebruik gemaakt van ringkrammen (17 mm) die met een speciale ringkrammentang worden samengeknepen. De helft van de gaaskooien wordt voorzien van zogeheten schaduwgaas. Het schaduwgaas wordt aan de bovenzijde ook vastgezet met ringkrammen. Bovenaanzicht unit Dimensies per unit: 2,4 m X 2,4 m = 5,76 m2 per stuk, 1,3 m hoog, 7,5 m3 per stuk Indien besloten wordt tot plaatsing van gaaskooien, wordt voorgesteld om 54 units (zie onderstaande foto) te plaatsen. Dit komt overeen met 2% van het oppervlak van de vijver. De voorgestelde locaties worden aangegeven in figuur 1.5. Men kan er ook voor kiezen om de kooien eventueel op andere locaties te plaatsen. Voor meer informatie over het gebruik van gaaskooien als schuilgelegenheid, kan contact opgenomen worden met Sportvisserij Nederland. 33

34 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - Plaatsing van gaaskooien in een visplas. Kosten voor verbetering van het viswater kunnen eventueel deels gedekt worden uit het Fonds Verbetering Sportvisserijmogelijkheden van Sportvisserij Nederland (ook voor wateren die niet zijn ingebracht in de Landelijke Lijst van Viswateren). 7.3 Overige aanbevelingen Hengelvangstregistratie Aanbevolen wordt om met hengelvangstregistratie te beginnen. Door hengelvangstregistraties (HVR) kunnen, voor met de hengel vangbare soorten, goede kwalitatieve gegevens over de visstand verkregen worden. Om door HVR een goed beeld van de visstand te krijgen, zijn gegevens van zoveel mogelijk vissoorten nodig. Deze gegevens zijn te verkrijgen door zoveel mogelijk typen sportvissers, zoals witvisvissers, karpervissers en roofvisvissers, mee te laten doen aan HVR. Het is van belang dat de vangstregistratie op een nauwkeurige wijze wordt bijgehouden en verzameld. Het wordt dan ook aanbevolen om de vangstregistratie vanuit een centraal punt te coördineren en de gegevens centraal te verzamelen. Hiervoor dient een coördinator te worden aangesteld. Na het verzamelen dienen de gegevens gerapporteerd te worden aan de achterban, zodat zij gemotiveerd blijven. Deze terugkoppeling kan eventueel gedaan worden in het clubblad of via de website van een vereniging of federatie. Sportvisserij Nederland is sinds 2007 actief bezig met hengelvangstregistratie. Het doel is aangesloten organisaties en sportvissers een solide platform voor HVR te bieden, en met de verzamelde gegevens op individueel, lokaal, regionaal en landelijk niveau beter zicht te krijgen op de ontwikkelingen in de visstand. Ook voor waterbeheerders kan door middel van HVR een waardevol inzicht in de visstand worden verkregen, 34

35 - Aanbevelingen - zeker in het licht van de Kaderrichtlijn Water. Hengelsportverenigingen, federaties of specialistenorganisaties kunnen zich op aanmelden, en na registratie gebruik maken van het programma HVR online. Vervolgonderzoek Nadat de aanbevelingen zijn uitgevoerd kan over een aantal jaren weer een visserijkundig onderzoek worden uitgevoerd om opnieuw de samenstelling en kwaliteit van de visstand in de vijver vast te leggen. Ook kan dan worden bekeken of aanvullende maatregelen wenselijk zijn. Topografische ondergrond: Topografische Dienst, Emmen Figuur 1.5 Voorgestelde locaties aanbrengen schuilgelegenheid in de Bijvijver De Stok. 35

36 - Bijvijver De Stok te Roosendaal Factsheet Een factsheet is een formulier waarin door de visrechthebbende(n) alle kenmerken van een water of watersysteem worden opgenomen, zoals ligging, grootte, visrechtensituatie, visstand, bereik- en bevisbaarheid, ed. Daarnaast kunnen in een factsheet ook eventuele knelpunten en gewenste of voorgenomen maatregelen worden aangegeven. Factsheets kunnen ieder moment worden aangepast en bevatten daarom de meest actuele informatie. Een visrechthebbende, zoals een hengelsportvereniging, kan een factsheet gebruiken om al bekende gegevens te bundelen en te bewaren, en eventuele kennisleemtes inzichtelijk te maken. Vooral zijn factsheets goed te gebruiken als informatieblad naar de waterbeheerder, zodat eventuele knelpunten en wensen van de visrechthebbende eenvoudig inzichtelijk gemaakt kunnen worden richting de waterbeheerder. Een hengelsportvereniging kan voor elk viswater een factsheet opstellen, zodat men een compleet overzicht van de viswateren heeft. Factsheets worden al veelvuldig gebruikt voor (regionale) visplannen. Indien een visrechthebbende door de waterbeheerder wordt verplicht een visplan op te stellen voor een water, is meestal het inbrengen van een volledig ingevulde factsheet al voldoende om aan de verplichting te voldoen. Een factsheet kan te allen tijde aangepast worden, indien er behoefte is om bijvoorbeeld extra informatie op te nemen. De factsheet van de Bijvijver De Stok is opgenomen in Bijlage III. Deze factsheet is te beschouwen als een eerste aanzet. Het is aan de HSV zelf om ontbrekende gegevens aan te vullen en de factsheet compleet te maken. 36

37 - Literatuur - Literatuur Eck, G. van, Interne rapportage visserijkundig onderzoek Bijvijver De Stok. Sportvisserij Nederland, afdeling Advisering en Begeleiding. Gerlach, G., Rapport visserijkundig onderzoek Bijvijver De Stok te Roosendaal. Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij, Nieuwegein. Klein Breteler, J.G.P. & G.A.J. de Laak, Lengte-gewichtsrelaties Nederlandse vissoorten. OVB onderzoeksrapport OND00074, 13p. Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij, Nieuwegein. STOWA, Handboek Visstandbemonstering. Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer. Rapport 2002/07. STOWA, Utrecht. Zoetemeyer, R.B., & B.J. Lucas, Basisboek visstandbeheer. Sportvisserij Nederland, Bilthoven. Zoetemeyer, R.B., & A. van der Spiegel, Rapport visserijkundig onderzoek Bijvijver De Stok te Roosendaal. Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij, Nieuwegein. 37

38

39 - Bijlagen - Bijlagen Bijlage I Viswaterrichtlijn Bijlage II Factsheet Bijlage III Sportvisserijtypen Bijlage IV Profiel van de gevangen vissoorten

40 - Bijvijver De Stok te Roosendaal - Bijlage I Viswaterrichtlijn De viswaterrichtlijn van de EU (EU richtlijn 2006/44) wordt in Nederland ingevuld aan de hand van de functie Water voor karperachtigen. In het nationaal waterplan 2 is de functie Water voor karperachtigen toegekend aan alle rijkswateren. Er is geen Water voor zalmachtigen aangewezen. Het doel van de viswaterrichtlijn is de kwaliteit te beschermen of te verbeteren van stromend of stilstaand zoet water, waarin vissen leven of, indien de verontreiniging zou worden verminderd, zouden kunnen leven 3. De richtlijn is gericht op een gezond ecosysteem en op economische benutting. De doelstellingen voor de functie Water voor karperachtigen zijn vastgelegd in het BKMW (Besluit Kwaliteitseisen en Monitoring Water 4 ). In het BKMW zijn tevens gedetailleerde eisen aangegeven ten aanzien van de meetfrequentie van de verschillende parameters en de wijze van toetsing. De KRW bepaalt dat de viswaterrichtlijn wordt ingetrokken op 22 december 2013, aangezien er van wordt uitgegaan dat bepalingen van de KRW bescherming bieden aan watersystemen. Normdoelstelling Water voor karperachtigen parameter eenheid norm Zuurgraad ph 6,5 ph 9,0* schommelingen in de ph ten opzichte van de natuurlijke ph waarde mogen niet meer dan ½ ph eenheid binnen de hierboven gestelde waarde bedragen mits deze schommelingen niet de schadelijke werking van andere in het water aanwezige stoffen verhogen Temperatuur C de verhoging ten opzichte van de natuurlijke waarde dient minder te zijn dan: 3 C met dien verstande dat de maximale temperatuur van het water de volgende waarde niet mag overschrijden: 28 C en dat voor wateren waarin soorten kunnen voorkomen die koud water nodig hebben voor de voortplanting, de temperatuur gedurende de voortplantingperiode de volgende waarde niet mag overschrijden 10 C Gesuspendeerde mg/l 50 stoffen (rekenkundig gemiddelde van de uitkomsten van het onderzoek) Smaak - de in een oppervlaktewaterlichaam aanwezige vissen mogen niet worden gekenmerkt door een onnatuurlijke smaak zoals deze in het bijzonder kan optreden door de invloed van fenolen of olie Olie - Geen zichtbare oliefilm op het wateroppervlak of oliebezinksel op de bodem. Geen schadelijke effecten voor de vissen door produkten op oliebasis Fosfaat µgp/l 200* De aangegeven waarde betreft het rekenkundig gemiddelde van de waarnemingen en is niet van toepassing op een oppervlaktewaterlichaam waarin zich geen overmatige groei van hogere waterplanten voordoet en het gemiddelde gehalte aan de algenbiomassa gedurende de maanden april tot en met september lager dan of gelijk is aan 100 µg/l chlorofyl-a 2 Nationaal Waterplan , uitgave van het Min. van V&W, het Min. van VROM en het Min. LNV, 22 december Beheer- en ontwikkelplan voor de Rijkswateren Min. van V&W, Rijkswaterstaat december