De groei van moslimpercelen op openbare begraafplaatsen in Europa
|
|
- Laura Devos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De groei van moslimpercelen op openbare begraafplaatsen in Europa Gent, 3 april 2004 DR. GERDIEN JONKER (Univ. Münster, Duitsland) * Meneer de Minister, Dames en Heren, Uit het uitvoerige dossier dat Prof. de Ley mij toestuurde, heb ik begrepen dat U midden in een discussie bent over het hoe en wat van het islamitische begraven in Vlaanderen. Mijn taak is het nu U daarover te informeren hoe deze discussie in andere Europese landen wordt gevoerd. Hopelijk kan ik U daarmee een instrument aan de hand geven, om de eigen discussie te objectiveren. I. Allereerst ga ik de belangrijkste discussiepunten rond het islamitisch begraven in Vlaanderen recapituleren. II. Daarna wil ik in het kort de religieuze wet die het islamitisch godsdienstig leven regelt uitleggen, en wel het deel dat de islamitische rituele plicht betreffend het begraven regelt (Djenaza). III. In mijn vergelijking zal ik me op Duitsland concentreren. Dit land heeft in zijn 16 deelstaten verschillende stappen ondernomen om het islamitische begraven mogelijk te maken. Ter illustratie van bepaalde oplossingen en strijdpunten haal ik ook voorbeelden aan uit Nederland, Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk. IV. Tenslotte wil ik weer naar de huidige discussie in Vlaanderen terugkeren en U enkele vragen stellen. Hopelijk kunnen die in het aansluitende debat worden beantwoord. I. De huidige stand van zaken in Vlaanderen (1) Op negen openbare begraafplaatsen in Vlaanderen - in de gemeentes van Antwerpen, Beringen, Heusden-Zolder, Kortrijk, Leuven, Maaseik, Mol, Oostende en Turnhout - is in de laatste jaren een zogenaamd moslim-perceel ingericht: dat is een afdeling, die van de andere afdelingen door struiken of een pad is gescheiden, en waarop islamitische doden naast elkaar en met het gezicht richting Mekka gekeerd begraven kunnen worden. De islamitische graven hebben daardoor een andere richting als de overige, niet-islamitische graven, die in de regel met het voeteinde naar het pad wijzen en ze dragen ook een ander karakter. Twee gemeentes
2 Gent en Mechelen - staan op het standpunt, dat de islamitische doden tussen de andere, nietislamitische doden dienen te worden begraven. De reden daartoe heeft Prof. De Ley al in zijn bijdrage uiteengezet.(2) Wel voorzien ze, dat een islamitisch graf ook tussen de andere 'gewone' graven dusdanig ingericht kan worden, dat de doden met het gezicht richting Mekka komen te liggen. Drie verdere gemeentes onderzoeken op het ogenblik nog hun mogelijkheden om een plek voor de islamitische doden in te richten, zij het apart, zij het in 'gemengde' percelen. Het relatief hoge aantal komt daardoor tot stand, dat de verantwoording voor het onderhoud van de begraafplaatsen niet bij het centrale bestuur ligt maar bij de gemeenten en iedere gemeente dus voor zichzelf tot een oplossing moet zien te komen. Bovendien hebben alleen de inwoners van de gemeente een recht op een plek op de gemeentelijke begraafplaats. Daardoor schijnt de mogelijkheid van een centrale islamitische begraafplaats voor Vlaanderen weg te vallen. Echter bestaan er wel intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en is er ook de mogelijkheid bepaalde segmenten (bv. columbaria) op intergemeentelijke begraafplaatsen onder te brengen. Met het decreet op de lijkbezorging dat op 1 juli 2004 in werking zal treden, zijn de bepalingen voor het islamitische begraven aanzienlijk verlicht.(3) Het is nu mogelijk geworden, grafconcessies van 50 jaar af te sluiten. Ook het begraven in een lijkwade zonder bekisting is nu toegestaan. Beide bepalingen zijn voor het islamitische begraven uiterst belangrijk. Over het aantal islamitische graven dat intussen in Vlaanderen is gedolven heb ik nauwelijks cijfers kunnen vinden. Leuven, dat sinds 2000 over een perceel beschikt, herbergt tien graven, Heusden-Zolder heeft een perceel voor kinderen ingericht dat ook enkele graven voor enkele volwassenen herbergt. Het gaat in al deze gevallen om percelen die relatief recent zijn ingericht. Antwerpen beschikt over een islamitisch perk dat al meer dan tien jaar oud is (1993). Vermoedelijk is het aantal graven daar in de loop van de tijd iets gestegen. Het lijkt wel zo te zijn, dat het op het ogenblik nog om zeer weinig graven gaat. II. Djenaza: De rituele wet betreffende het begraven Wat schrijft de islamitische wet moslims inzake het begraven precies voor? De islamitische wet is op het punt van Djenaza heel uitvoerig. Ten eerste zijn er over dit thema zeer vele uitspraken in de Koran te vinden. Dat geeft de richtlijnen een bindend karakter. Ten tweede hebben de grote compilatoren van de islamitische traditie in de 8ste eeuw - die de vaststellingen van de Koran met de handelingen en uitspraken van de profeet verbonden er nog eens veel aandacht aan besteed. Daardoor zijn ook kleine details in een vroeg stadium vastgelegd. Samen schetsen deze bronnen een uitvoerig beeld van het ritueel. Ik noem U alleen de belangrijkste punten: 1. Volgens de religieuze wet dient de overledene onmiddellijk, het beste nog op de zelfde dag, in de stad of het dorp waar hij of zij is gestorven, op een als islamitisch gekentekend en
3 afgebakend terrein in de aarde te worden gelegd, en wel zo, dat de dode met het gezicht naar Mekka gekeerd ligt. De doden dienen bovendien te blijven liggen tot "de jongste dag" of tot het lichaam is vergaan. 2. Alvorens een lichaam ter aarde wordt besteld dient het ritueel te worden gewassen. Dan wordt het in doeken gewikkeld drie voor de sunnitische doden, zeven voor de alevitische doden. Aansluitend spreken de mannen van de gemeenschap gezamenlijk het dodengebed uit. Daartoe stellen ze zich in de vrije natuur in rijen voor de baar op. Aansluitend wordt de baar geschouderd en gezamenlijk naar het graf gedragen. 3. Ook het begraven zelf geldt als een collectieve plicht die de mannen van de gemeenschap vrijwillig behoren uit te voeren. De dode wordt dus niet alleen gezamenlijk naar het graf gedragen. Men zorgt er eveneens voor dat hij correct in het graf wordt neergelegd en het graf aansluitend weer met aarde gevuld wordt. 4. Het verzorgen van het graf telt niet tot islamitische traditie maar het wordt wel gedoogd. De verschillende rechtsscholen binnen de islamitische traditie nemen in deze kwestie uiterst verschillende standpunten in, die alle in hun eigen geografisch gebied gelden. In de scholen bijvoorbeeld, die in Noord-Afrika, Saoudi-Arabie en Indië geldigheid hebben, wordt een kleine, afgeplatte heuvel over het graf opgericht en daarna aan de natuur prijsgegeven. Vooral de Saoudi's keren zich heftig tegen iedere vorm van grafverzorging en contactname met de doden. Anders ziet het er uit in alle territoria die vroeger tot het Osmaanse rijk behoorden. Natuurlijk in de eerste plaats in Turkije zelf, maar ook op de Balkan, in Syrië, Jordanië en Egypte vindt men prachtig aangelegde, goed verzorgde begraafplaatsen met steles en grafstenen, stenen afdekkingen, tombes, crypten en inschriften, met bomen, bloemen en planten en sierranden om de graven. In Turkije behoort de grafcultuur officieel tot het culturele erfgoed. Samenvattend laat zich vaststellen dat de Ibadat, de islamitische rituele wet, in de omgang met de doden zeer precies is. Daarin lijkt de Ibadat in vele punten op de joodse wet, de Halacha. Ik vermeld: - De plicht om in de aarde te begraven (en dus geen crematie toe te laten); - De plicht om voor eeuwige rust te zorgen (en dus de grafrust niet voortijdig te storen); - De plicht om een eigen terrein in te richten (en dus de doden niet zomaar ergens te begraven, maar op een duidelijk afgebakend islamitisch of joods terrein); - De plicht om collectief voor de doden te zorgen (en het begraven dus niet commercieel te bedrijven); - De plicht om zich niet onnodig met het graf bezig te houden (en dus geen dodencultus toe te staan). Voor joden en voor moslims geldt verder, dat de regels voor het begraven geen lege hulzen zijn regels die men niet meer begrijpt, maar nog volgt omdat ze nu eenmaal voorgeschreven zijn. Integendeel, de regels voor het begraven onderstrepen de belangrijkste geloofsovertuigingen. Ze ondersteunen de samenhorigheid der gemeenschap, de persoonlijke
4 verantwoording, de rekenschap die eenieder over zijn eigen leven heeft af te leggen, het geloof in een laatste oordeel, het geloof in Gods barmhartigheid, en het geloof in een leven na de dood dat beide elementen barmhartigheid en oordeel met elkaar verbindt. Joden en Moslims kennen geen opstanding, dat is een typisch christelijke gedachte. Maar ze kennen wel de verlossing uit het graf door de uiteindelijke hereniging met God. Dat maakt ook de zin uit van de collectieve verantwoording voor de doden en het samen-liggen van de doden op daartoe bestemde joodse of islamitische terreinen. Geen mens wil verstoten worden uit het collectief van de gemeenschap; of anders uitgedrukt, in de taal van het ritueel: op de dag dat God de gelovigen tot zich zal roepen, wil niemand overgeslagen worden. Bij het intreden van de dood komt met andere woorden de kern van de geloofsovertuiging tevoorschijn. Daaraan houdt zich iedere moslim, ook wanneer iemand een leven lang de regels niet gerespecteerd heeft. Alleen daarom al doet men er als buitenstaander - als nietmoslim - goed aan, behoedzaam met deze regels om te springen. III. Europese discussiepunten: percelen, lijkwaden, ligtijden Hoe ziet nu de praktijk van het islamitisch begraven in Duitsland eruit? Duitsland is een groot land. Het omvat 16 deelstaten die ieder een eigen verantwoordelijkheid dragen voor de wetgeving op de lijkbezorging. In Duitsland wonen bovendien 3 miljoen Moslims, waarvan alleen al in het Ruhrgebied (NRW) één miljoen. In 1965, het jaar dat de toenmalige gastarbeiders grootscheeps naar Duitsland werden gehaald, telde het land 4 islamitische begraafplaatsen. Er bestond één islamitische private begraafplaats in Berlijn, die nog uit 1798 dateerde en indertijd door de Pruisische koning aan het Osmaanse rijk geschonken was. In het midden van de 20ste eeuw waren daar drie islamitische percelen op openbare begraafplaatsen in München, Hamburg en Keulen bijgekomen. Ze golden groepen islamitische oudstrijders, die aan de zijde van de Duitsers hadden gevochten en in Duitsland waren gestrand. De percelen werden kort na de oorlog ingericht. In 1994, 30 jaar nadat de immigratie uit islamitische landen werd ingezet, werden er in heel Duitsland 17 islamitische percelen geteld. De meeste bevinden zich in het Ruhrgebied. Tien jaar later zijn het er al 70 geworden. Percelen De vanzelfsprekendheid waarmee in Duitsland percelen voor de islamitische doden werden ingericht, gaat terug op de oplossing die tijdens de Reformatie werd gevonden voor de katholieke en evangelische doden. Het kerkenschisma voerde overal in de Duitse landen tot een een kleinschalige opdeling in katholieke en evangelische gebieden. Het grondbezit en de kerken, de landstreken en de gemeentes werden precies tussen de beide confessies verdeeld en
5 dezelfde verdelingspolitiek gold ook voor begraafplaatsen: hier lagen voortaan de katholieke doden, ginder de protestanten, ieder in een eigen perceel. De oplossing zorgde in de reformatorische kernlanden, Duitsland, Nederland en Engeland, voor vrede. In Zwitserland echter nam men er geen genoegen mee. De scheuring van Zwitserland in twee confessionele gebieden bedreigde niet alleen de kantons maar ook het evenwicht tussen de vier taalgebieden. Men besloot daarom de begraafplaatsen tot integratief terrein te verklaren: in de dood werden alle Zwitsers, of ze nu evangelisch of katholiek waren, weer voor God gelijk verklaard. De islamitische gemeenschappen in Zwitserland zien zich daarom vandaag met het feit geconfronteerd dat er in dit land geen traditie bestaat voor het inrichten van percelen voor andersgelovigen. De steden Zürich, Bern, Genève en Basel, daarom, die over een grote islamitische gemeenschap beschikken, overdenken op dit ogenblik hun eigen geschiedenis. Bern en Genève zijn tot de conclusie gekomen dat de eigen reformatorische oplossing geen consequenties kan hebben voor Moslims en hebben intussen islamitische percelen ingericht. Zürich ziet dat anders en benadrukt het integratieve begraven als mogelijkheid om ook nieuwkomers te integreren. De Zwitserse geschiedenis is niet gelijk aan die van Vlaanderen, waar immers aan het begin van de 20ste eeuw werd gestreden om het recht van vrijzinnigen op gelijke behandeling met katholieken. Toch wordt er in beide Europese landen op dit ogenblik een zelfde discussie gevoerd over de wenselijkheid, alle doden gelijk te behandelen. Daartegen stelt zich de islamitische traditie, die de islamitische gelovigen nadrukkelijk als geloofsgemeenschap behandelt en de details van het begraven aan geloofsovertuigingen koppelt. Tenslotte, de discussie over gemengd begraven versus het inrichten van percelen lijkt een typisch post-protestants fenomeen. In de katholieke kerngebieden Italië, Spanje, Oostenrijk, Wallonië en Frankrijk is ze onbekend. Hier werden van meet af aan carrés musulmans ingericht soms aan de rand van de katholieke begraafplaatsen, vaker als onderdeel van de openbare begraafplaatsen. Lijkwaden Tegen het inrichten van islamitische percelen bestaan dus hier en daar in Europa principiële bezwaren, die terug te voeren zijn op de eigen religieuze en post-religieuze geschiedenis. Maar met het begraven zonder kist wordt heel anders omgesprongen. De oude wetgevingen op de lijkbezorging, die aan het begin van de 20ste eeuw nog epidemieën moesten voorkomen, worden op het ogenblik overal in Europa stapsgewijze door nieuwe wetgevingen vervangen, die de trend der tijd volgen en onder andere ook het begraven in lijkwade mogelijk maken. In Nederland was het het al in 1987 mogelijk doden in een lijkwade te begraven en Engeland, Italië en Oostenrijk volgden dit voorbeeld plaatselijk na. Duitsland beweegt op het ogenblik stapsgewijze in dezelfde richting. Hamburg gedoogt het begraven in lijkwade zonder er de wet voor te hebben veranderd; NRW kent sinds 2003 een nieuwe wet op de lijkbezorging, die de lijkwade officieel erkent. Hessen heeft de praxis, islamitische doden in een kist zonder
6 deksel ter aarde te bestellen. Andere deelstaten bevelen, met een oog op de christelijkorthodoxe traditie, een kist aan, waarvan de bodem kan worden weggeklapt. Ligtijden Toch zijn de islamitische gemeenschappen in Duitsland nog niet tevreden. De steen des aanstoots is hier de ligtijd. Op alle openbare begraafplaatsen worden de graven na ca. 20 jaar geruimd om plaats te maken voor nieuwe. Op sommige begraafplaatsen is het wel mogelijk om bij het aflopen van de oude concessie een nieuwe pacht af te sluiten. Dat werpt bij het ten grave dragen voor de nabestaanden een speciaal probleem op, namelijk het probleem van de continuïteit. Wie weet namelijk met zekerheid, of er na 25 jaar nog iemand zal zijn, die de pacht kan gaan verlengen? De grote islamitische gemeenschappen in Duitsland zien daarom de beste oplossing in het inrichten van eigen islamitische begraafplaatsen. Private begraafplaatsen zijn in principe mogelijk, maar het onderhoud daarvan kost tevens veel geld. De investering loont zich daarom alleen wanneer er in de nabije toekomst veel graven aangekocht gaan worden. De blik op de statistiek van het islamitisch begraven in Duitsland laat de gemeenschappen nog aarzelen. Op het ogenblik is het nog zo - dat geldt voor heel Europa en zal in Vlaanderen wel niet anders zijn - dat meer dan 90% der islamitische doden naar het thuisland wordt getransporteerd om daar begraven te worden. Dat biedt de nabestaanden drie voordelen: de doden liggen op gegarandeerd islamitische begraafplaatsen; ze kunnen in doeken gewikkeld ter aarde worden besteld, en ze mogen er voor onbepaalde tijd blijven liggen. De praktijk van het lijkentransport biedt echter ook vele nadelen. Voor de nabestaanden is de rouwverwerking moeilijker; de herdenkingsdagen, waarop vaste gebeden aan het graf moeten worden uitgesproken, kan men nu niet zelf uitvoeren; de doden kunnen niet onmiddellijk, zoals de rituele wet het voorschrijft, maar pas na weken ter aarde worden besteld; voor de generaties die in Europa zijn geboren, wordt de keuze van een begraafplaats in het land van de ouders steeds moeilijker, en: de banden met het thuisland worden steeds zwakker. Vanuit het standpunt der islamitische gemeenschappen is hier bovendien de samenhorigheid van de gemeenschap met haar sociale omgeving in het geding. Waar de eigen doden begraven liggen, zo zegt men, daar is men ook thuis. Dat is een eenvoudige waarheid en tegelijk het belangrijkste ogenblik in de geschiedenis van iedere bevolkingsmigratie. Wie ervoor kiest de doden in het nieuwe land te begraven, kiest voor een nieuwe thuis en laat tegelijk de enge bindingen aan het oude varen. Hier is een kernpunt van de integratieve rol van gemeenschappen in het integratieproces te vinden. De beslissing om de doden hier, waar men zich al wel thuis voelt maar nog niet is, te begraven, is echter nog niet gevallen. Het is een emotionele beslissing, waarin de verbondenheid met het thuisland een grote rol speelt, alsook de vraag, hoeveel en welke familieleden er zich nog in het thuisland bevinden. De gemeenschappen kunnen in dit proces alleen een sturende rol spelen.
7 Voor Europa, in het bijzondere voor de landen van de Europese Unie, die in de laatste 40 jaar een dynamische islamitische bevolkingsgroei hebben doorgemaakt, stelt zich hier de vraag waar het om draait, waarvoor de politiek de richtlijnen moet maken en die in openbare discussies als deze moet worden opgeklaard: namelijk, kunnen we een collectief samenhorigheidsgevoel en een samenlevingspatroon ontwikkelen, die islamitische gemeenschappen mee in de kring trekt? Zijn wij, "oudeuropeërs", vis-à-vis de nieuwe islamitische gemeenschappen bereid samen te leven? Zijn de islamitische gemeenschappen vis-à-vis hun seculaire omgeving bereid te verklaren, dat ze niet meer in een tussenfase (van darûra) verkeren, maar gekomen zijn in een tijd die om permanente oplossingen vraagt? Dat zijn geen vragen voor het individuele geweten, maar het gaat om de nuchtere vaststelling van een langdurig maatschappelijk proces. De topografie van de openbare begraafplaatsen kan daarvoor als paradigma dienen. Wie over islamitisch begraven spreekt, moet ook bereid zijn deze kaart op tafel te leggen. IV. Vragen Daarmee ben ik terug bij de inrichting van moslimpercelen in Vlaanderen. Negen gemeentes hebben die stap gezet. Gent en Mechelen verdedigen in plaats daarvan de gelijkheid van iedereen. Drie gemeentes plegen op het moment nog overleg. De wet op de lijkbezorging werd intussen dusdanig veranderd dat concessies van 50 jaar en begraven in lijkwaden mogelijk zijn geworden. Dat is voor een kleine Europese landstreek een belangrijke ontwikkeling. Hierbij sluiten nu mijn vragen aan: 1. Om hoeveel graven gaat het op het ogenblik? 2. Wat zijn de prognoses? Hoeveel graven worden er voor de komende tien à twintig jaar ingeschat? 3. Welke koers varen de islamitische gemeenschappen in Vlaanderen? 4. Is voor hen een moslimperceel op elke openbare begraafplaats de beste oplossing? 5. Organiseren zij spaarkassen voor het lijkentransport naar het thuisland? 6. Denken ze na over privé-begraafplaatsen, analoog aan de joodse begraafplaatsen? 7. Bestaan er plannen voor de inrichting van intergemeentelijke moslimbegraafplaatsen? 8. Zijn er nog andere religieuze minderheden, boeddhisten, oosterse en andere orthodoxe kerken die voor zich het recht opeisen, in de dood samen te liggen? 9. Hoe wordt er in het intergemeentelijk samenwerkingsverband over rituele voorschriften geïnformeerd? Welk gewicht wordt daaraan gegeven?
8 En daarmee geef ik het woord terug. Ik dank U voor Uw aandacht. NOTEN: (1) Zie het VMC-document, "Moslimbegraafplaatsen in Vlaanderen: een stand van zaken", op deze site. (2) Zie H.De Ley, "Het recht op een menswaardige begrafenis", op deze site. (3) Publicatie B.S.: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 16 januari Decreet op de begraafplaatsen en de lijkbezorging. Zie op deze site. Uiteenzetting gehouden op de Derde Dag van de Gelijkberechtiging, "Islamitische begraafplaatsen in Gent en Oost-Vlaanderen", Gent, 3 april Voor het programma, zie de webpagina op deze site. Contact: jonker@p-soft.de Website:
PRINCIPES INZAKE ISLAMITISCH BEGRAVEN OP EEN BEGRAAFPLAATS IN VLAANDEREN
VOORUITGANGSTRAAT 323 BUS 1 1030 BRUSSEL T 02/205 00 50 F 02/205 00 60 INFO@VMC.BE - WWW.VMC.BE PRINCIPES INZAKE ISLAMITISCH BEGRAVEN OP EEN BEGRAAFPLAATS IN VLAANDEREN VMC - SEPTEMBER 2007 1. Een gemeentelijke
Nadere informatieIslamitisch begraven in Vlaanderen. Inspiratie voor lokaal overleg
Inspiratie voor lokaal overleg november 2013 In deze brochure 1. Naar een lokaal overleg... 3 2. Begraven in Vlaanderen...4 3. Wat zegt de wet?... 5 4. Islamitische voorschriften... 7 5. Wat kan uw gemeente
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28740 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kadrouch-Outmany, Khadija Title: Islamic burials in the Netherlands and Belgium.
Nadere informatiedat organisaties als Sharia4Belgium en steekpartijen in metrostations die vooroordelen in de hand werken.
1 Toespraak door viceminister-president en Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Geert BOURGEOIS Bezoek aan de Al Fath Moskee Gent, 16 juni 2012
Nadere informatieU bewaart deze bij uw belangrijke papieren of u geeft deze af aan degene die de uitvaart te zijner tijd met ons bespreekt. Geboortedatum: te: BSN:
1 Wilsbeschikking Bij een overlijden voelen nabestaanden zich gesteund als zij weten hoe de overledene dacht over zijn of haar afscheid en uitvaart. Om uw nabestaanden niet in onwetendheid achter te laten
Nadere informatieMijn wilsbeschikking
Mijn wilsbeschikking Op dit document kan u verklaren wat uw persoonlijke wensen zijn met betrekking tot uw eigen uitvaart. Deze laatste wilsbeschikking bestaat uit verschillende onderdelen. Laat uw wilsbeschikking
Nadere informatieVOORSTEL VAN DECREET. van de heren Frank Creyelman, Wim Van Dijck, Johan Deckmyn, Luk Van Nieuwenhuysen en Christian Verougstraete
Zit ting 2007-2008 14 februari 2008 VOORSTEL VAN DECREET van de heren Frank Creyelman, Wim Van Dijck, Johan Deckmyn, Luk Van Nieuwenhuysen en Christian Verougstraete houdende wijziging van het decreet
Nadere informatieMIJN UITVAART GOED GEREGELD
MIJN UITVAART GOED GEREGELD Mijn uitvaart goed geregeld Bijgewerkt op datum: 12-03-2008 pagina 1 Algemeen Rondom de uitvaart moet altijd heel veel worden geregeld. U kunt zelf diverse voorzorgsmaatregelen
Nadere informatieLandenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u?
Landenspel Korte omschrijving werkvorm: In deze opdracht wordt de klas verdeeld in vijf groepen. Iedere groep krijgt een omschrijving van een land en een instructie van de opdracht. In het lokaal moeten
Nadere informatieZó wil ik het. als mijn sterven daar is. C.J. Droger
Zó wil ik het als mijn sterven daar is C.J. Droger Zó wil ik het als mijn sterven daar is Naam... Adres... Woonplaats... Handtekening... 1 WOORD VOORAF Bij dezen bied ik u een brochure aan die gebruikt
Nadere informatieTer inleiding. Persoonlijke wensen
06-534 321 44 Ter inleiding Wanneer er een familielid overlijdt, wordt u met diep verdriet geconfronteerd en moet er in een korte tijd veel geregeld worden. Wij willen u bij deze wilsbeschikking informatie
Nadere informatiefunaliaeen Mijn wensen & praktische informatie uitvaartverzekering aanbevolen door de Nationale Federatie van Begrafenisondernemers
funaliaeen uitvaartverzekering aanbevolen door de Nationale Federatie van Begrafenisondernemers Mijn wensen & praktische informatie Een uitvaart wordt meestal op korte tijd geregeld. Toch is het niet vanzelfsprekend
Nadere informatie40 jaar Vlaams parlement
Hugo Vanderstraeten 40 kaarsjes eenheidsstaat of een unitaire staat: één land met één parlement en één regering. De wetten van dat parlement golden voor alle Belgen. In de loop van de 20ste eeuw hadden
Nadere informatievóór dóór Het begrip eeuwig begraven wat vaak gebruikt wordt, is enorm misleidend en niet correct!!
De uitvaartverzorger draagt zorg voor alle wettelijke handelingen die nodig zijn om de complete uitvaart in goede banen te leiden. Tevens coördineert hij met alle betrokken partijen zoals het rouwvervoer,
Nadere informatieleren omgaan met Diversiteit In je gemeente
Bijbelstudie 1 Korintiërs Diversiteit in de kerk is van alle tijden. En nu onze cultuur en de kerk minder goed op elkaar aansluiten dan wel eens gedacht, worden we vaker bepaald bij de verschillen tussen
Nadere informatieUitvaart. Orde I Gebedsdienst. Allen staan terwijl de gestorvene wordt binnengedragen Kaarsen kunnen worden aangestoken
In kerk aula Uitvaart Orde I Gebedsdienst Allen staan terwijl de gestorvene wordt binnengedragen Kaarsen kunnen worden aangestoken bemoediging Onze hulp is in de naam van de Heer, die hemel en aarde gemaakt
Nadere informatieWorkshop Sterven en Cultuur
Workshop Sterven en Cultuur Berbel Tanck (I) Ruth Ramaker (II) Workshop cultuur Pretoets Theorie Eigen ervaringen Stellingen Pretoets In het Boeddhisme moet de strevende vastgehouden worden door een naaste.
Nadere informatieBegraafplaats Oud-Kralingen
Begraafplaats Oud-Kralingen Vanaf het einde van de 20e eeuw zien we een herwaardering van lang bestaande waarden, een nieuwe bezinning ook op het thema van de dood en de beleving daarvan door de nabestaanden.
Nadere informatieBEGRAVEN. of CREMEREN? Vrije Evangelische Gemeente Heerde. Pastorale Handreiking 7
BEGRAVEN of CREMEREN? Vrije Evangelische Gemeente Heerde Pastorale Handreiking 7 STOF Een mens bestaat voor meer dan 90% uit water. En er blijft enkel stof van ons over. Dat stemt overeen met de woorden
Nadere informatieWensenboek. cliënten DIT WENSENBOEK IS VAN:
Wensenboek cliënten DIT WENSENBOEK IS VAN: Beste..., Iedereen gaat een keer dood. Weet jij wat doodgaan is? Wat denk jij dat er gebeurt als je dood gaat? Dit boek helpt je hierover te praten en op te schrijven
Nadere informatieMijn uitvaart goed geregeld
Mijn uitvaart goed geregeld April 2011 1 Algemeen Rondom een uitvaart moet altijd heel veel worden geregeld. U kunt zelf diverse voorzorgsmaatregelen treffen, zodat na uw overlijden alles zo verloopt zoals
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatieAls de dood in het leven komt.. Een mooie locatie voor een waardig afscheid.
Begraafplaats Maastricht Als de dood in het leven komt.. Een mooie locatie voor een waardig afscheid. De gemeentelijke begraafplaats in Maastricht. In Maastricht kunnen overledenen begraven worden op een
Nadere informatieSamenvattingen Geloof ABC
Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden
Nadere informatieBegraafplaatsen in Leidschendam-Voorburg
Begraafplaatsen in Leidschendam-Voorburg Begraafplaatsen in Leidschendam-Voorburg Pagina 1 Begraafplaatsen in Leidschendam-Voorburg Als iemand overlijdt, dan hebben de nabestaanden meestal de emotionele
Nadere informatie= Wilsbeschikking = voor de persoonlijke wensen van mijn Islamitische uitvaart
= Wilsbeschikking = voor de persoonlijke wensen van mijn Islamitische uitvaart Deze wensen en aanwijzingen zijn door mij vastgesteld om als leidraad te dienen bij de regeling en uitvoering van mijn Islamitische
Nadere informatiewensenboek deel cliënten
wensenboek deel cliënten Wensenboek Iedereen gaat een keer dood. Weet jij wat doodgaan is? Wat denk jij dat er gebeurt als je dood gaat? Dit boek helpt je hierover te praten en op te schrijven wat voor
Nadere informatieZoals wij Jezus kennen, zo kennen zij de profeet Mohammed als verkondiger van het geloof.
Islam 1. Inhoud 1. Inleiding 2. Wat is Islam? 3. Het dagelijkse leven 4. Enkele rituelen 5. De dood 6. Feesten 7. Bibliografie 2. Wat is Islam? De Islam is één van de vijf wereldgodsdiensten. Hij is niet
Nadere informatiePraktische opdracht Levensbeschouwing PKN Godsdienst
Praktische opdracht Levensbeschouwing PKN G Praktische-opdracht door een scholier 2195 woorden 21 januari 2005 7,4 73 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 2. Probleemstelling en de deelvragen We hebben
Nadere informatieEindexamen geschiedenis vwo II
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen Vanaf de zomer van 1789 trokken veel Franse vluchtelingen naar Oostenrijk. 1p 1 Waarom vormde dit voor het Franse revolutionaire
Nadere informatiemijn afscheid mijn afscheid wensen rondom mijn uitvaart wensen rondom mijn uitvaart
mijn afscheid wensen rondom mijn uitvaart mijn afscheid wensen rondom mijn uitvaart MIJN PERSOONLIJKE GEGEVENS Aantal kinderen: Naam: Adres: Postcode en woonplaats: Telefoon: Geboortedatum: Geboorteplaats:
Nadere informatieJezus, het licht van de wereld
Jezus, het licht van de wereld Het evangelie naar Johannes 8: 1-30 1 Overzicht 1. De overspelige vrouw 2. Jezus als het Licht der wereld 3. Twistgesprekken met de Farizeeën 2 De overspelige vrouw Bijbeltekst
Nadere informatieAls ik later dood ben...
Als ik later dood ben... Veel mensen praten niet graag over de dood en over wat er daarna gaat gebeuren. Alleen het idee al vinden ze eng, griezelig of zelfs luguber. Maar waarom eigenlijk? De dood hoort
Nadere informatieo gebrek aan verwantschap: de wet verbiedt huwelijken tussen mensen die onderling een te nauwe bloedband of aanverwantschap hebben.
Het huwelijk Wilt u uw relatie officieel regelen, dan kunt u trouwen, een geregistreerd partnerschap aangaan of een samenlevingscontract opstellen. U kunt ook gaan samenwonen zonder zonder een contract
Nadere informatieGEMENGD HUWELIJK TUSSEN GEDOOPTEN
DOC. X. GEMENGD HUWELIJK TUSSEN GEDOOPTEN Datum van het huwelijk, In de parochiekerk: Te (postnummer, deelgemeente en fusiegemeente) Bisdom: I. IDENTITEIT Katholieke partner Niet-katholieke partner 1.
Nadere informatieLaatste wensenformulier
Laatste wensenformulier Persoonsgegevens: Ondergetekende: Naam: Voornamen: Adres: Postcode/woonplaats: Telefoon: Geboortedatum: Geboorteplaats: Nationaliteit: BSN-nummer: Gehuwd met / partner van: Weduwe
Nadere informatieGeloof tegenover gevoelens
Kenneth Hagins Geloofsles nr. 7 Geloof tegenover gevoelens Centrale waarheid: Een formule voor geloof is: 1) Zoek in Gods Woord naar een belofte die betrekking heeft op wat u nodig heeft, 2) Geloof Gods
Nadere informatieBEOORDELING VERBREDING Kennis en Onderzoek BIJ ONVOLDOENDE MOET DE STUDENT DE VOLGENDE REPARATIEOPDRACHTEN MAKEN:
CODE: KW DIV V BEOORDELING VERBREDING 2009-2010 Kennis en Onderzoek STUDIEPUNTEN: DATUM: juni 2010 Naam: Rianne Smit Studentnummer: Beoordeeld door: RBD BIJ ONVOLDOENDE MOET DE STUDENT DE VOLGENDE REPARATIEOPDRACHTEN
Nadere informatieEen wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.
Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.
Nadere informaties t u d i e De markt van de dood De markt van de dood Oktober 2011
s t u d i e De markt van de dood De markt van de dood Oktober 2011 Inhoudstafel 1. Doelstellingen 2. Methodologie 3. De herdenking van overleden personen 4. Allerheiligen 5. De begrafenis 6. Conclusies
Nadere informatieHC zd. 22 nr. 32. dia 1
HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste
Nadere informatieDoor onze keuze is er een breuk tussen God en mens.
Probleem: breuk tussen en mens Door onze keuze is er een breuk tussen en mens. maakte de mens omdat Hij een vriend wilde. Hij wilde aanhoudend contact met de mens. Hij gaf de mens een verrassend mooi leven.
Nadere informatieLaatste Wensen Formulier
tel. : 0900-5555560 (meldnummer bij overlijden) mobiel : 06-52 67 6220 e-mail : info@holtlanduitvaartzorg.nl internet : www.holtlanduitvaartzorg.nl Laatste Wensen Formulier Mijn eigen wensen voor mijn
Nadere informatieJohannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,
Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...
Nadere informatieIn dit werkstuk beantwoorden we de 6 levensvragen van drie godsdiensten; het Christendom, Jodendom en de Islam.
Werkstuk door Een scholier 2003 woorden 11 februari 2005 6,2 1000 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing In dit werkstuk beantwoorden we de 6 levensvragen van drie godsdiensten; het Christendom, Jodendom
Nadere informatieZwolse Natuurbegraafplaats
Eerste natuurbegraafplaats Overijssel biedt méér keuze én voegt natuur toe Zwolse Natuurbegraafplaats op Kranenburg Zwolse Natuurbegraafplaats KranenB urg ergklooster Zwolse Natuurbegraafplaats op Kranenburg
Nadere informatieFactsheet Monuta Draaiboek
Factsheet Monuta Draaiboek De meerderheid van de Nederlanders is wel eens actief betrokken geweest bij de organisatie van een uitvaart. actief betrokken geweest 12,2% 48,7% 39,1% ja, regelmatig ja, een
Nadere informatieBevolkingsgroepen DOE KAART 1. Naam van het project. Als je voor deze opdracht kiest leer je meer over een bepaalde bevolkingsgroep.
DOE KAART 1 Bevolkingsgroepen Als je voor deze opdracht kiest leer je meer over een bepaalde bevolkingsgroep. Zoek 6 verschillende bevolkingsgroepen op. Kies 1 bevolkingsgroep uit waar je meer over wilt
Nadere informatieLiederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk
Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet
Nadere informatieWat houdt natuurbegraven in? Respect voor overledene en natuur
Wat houdt natuurbegraven in? Respect voor overledene en natuur 3 Natuurbegraven is de oudste en meest natuurlijke manier om een overledene te begraven. Een manier om het lichaam terug te geven aan de natuur.
Nadere informatieDodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015
Dodenherdenking Beuningen, 4 mei 2015 Voor het eerst in mijn leven bezocht ik twee weken geleden Auschwitz en Birkenau. Twee plekken in het zuiden van Polen waar de inktzwarte geschiedenis van Europa je
Nadere informatieDADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog DAD_02 Dadizele, voor de oorlog. De kinderen wachten op de tram. Overal in de streek liepen tramlijnen. Maar de tram maakte plaats voor de auto. Ook
Nadere informatieCremeren, en dan? Wij geven u de aandacht die u verdient.
Cremeren, en dan? Wij geven u de aandacht die u verdient. G. van Leeuwe b.v. Nijmegen 2 G. van Leeuwe b.v. Natuursteenbedrijf G. van Leeuwe b.v., sinds 1926 Wij zijn een familiebedrijf dat persoonlijke
Nadere informatieWeten waar we goed in zijn 1
Inburgering als voortdurend proces voor allen Lezing ter gelegenheid van de Conferentie Burgerschapsvorming. Islamitisch Onderwijs Ingeburgerd. Jaarbeursgebouw Utrecht Zaterdag 4 juni 2005. A.M.L. van
Nadere informatiePersoonlijke gegevens
Persoonlijke gegevens Familienaam : Voornamen (voluit) : Geboortedatum : Geboorteplaats : Burgerlijke staat : Samenwonend met : Gehuwd met : Eerder gehuwd met : Weduwe/weduwnaar van : Gescheiden van :
Nadere informatieThema 1 Onderweg. Samenvatting. Meander Samenvatting groep 7. Vakantie en vervoer. Recreatie en toerisme. Onder de loep. Frankrijk en België
Meander Samenvatting groep 7 Thema 1 Onderweg Samenvatting Vakantie en vervoer Reizen kun je met verschillende vervoermiddelen: de fiets, de auto, de bus, de trein, de boot of het vliegtuig. Als je op
Nadere informatieOntmoetingskerk Laren NH 1 mei Johannes 14
Ontmoetingskerk Laren NH 1 mei 2016 Johannes 14 Als iemand in deze tijd zou zeggen: Ik ben de weg, de waarheid en het leven, zouden we hem al snel fundamentalistisch noemen. We leven in een multiculturele
Nadere informatieWilsbeschikking. Uitvaartverzorging Agterberg Wolter Heukelslaan 50 3581 ST Utrecht (030) 2510982 www.agterberg.nl info@agterberg.
Wilsbeschikking Bij een overlijden voelen nabestaanden zich gesteund als zij weten hoe de overledene dacht over zijn of haar afscheid en uitvaart. Om uw nabestaanden niet in onwetendheid achter te laten
Nadere informatieGeloven in een leefbare gemeenschap Mariënheem
Geloven in een leefbare gemeenschap Mariënheem Beste inwoner van Mariënheem, Wij nodigen u uit om mee te doen aan dit plaatselijke onderzoek naar Geloven in een leefbare gemeenschap Mariënheem. Dit onderzoek
Nadere informatieGeloven in Jezus Christus
Geloven in Jezus Christus Zoon van God Jezus krijgt God een menselijk gezicht. Immanuel wordt Hij genoemd: God met ons. Het is de naam die Hij bij zijn geboorte krijgt. ZIn Daar begint zijn bijzondere
Nadere informatieWilsbeschikking. * W ensen rondom mijn B egrafenis *
Wilsbeschikking * W ensen rondom mijn B egrafenis * Begrafenisverzorging Roubos Reigersberg 15 4363 BN Aagtekerke 0118 582298 (dag en nacht bereikbaar) info@begrafenisverzorgingroubos.nl www.begrafenisverzorgingroubos.nl
Nadere informatieUw persoonlijk invulboekje
Uw persoonlijk invulboekje Tijdens een uitvaart komen uw nabestaanden voor veel vragen te staan, vragen waar ze nog nooit over hebben nagedacht. Hierbij komen ze voor keuzes te staan die misschien niet
Nadere informatie13 37 38 39 43 100 EXMENVRGEN IJ HET FOTOOEK EN DE FILM NR NEDERLND Nummer Vraagtekst Correcte antwoord vb01 U ziet de Nederlandse vlag. Wat zijn de kleuren van de Nederlandse vlag? vb02 U ziet een foto.
Nadere informatieBeleidsplan begraafplaatsen 2010 van de Parochie HH. Twaalf Apostelen.
Beleidsplan begraafplaatsen 2010 van de Parochie HH. Twaalf Apostelen. 1. Inleiding De parochie HH. Twaalf Apostelen is per 1 januari 2010 ontstaan uit een samenvoeging van 12 parochies met 13 kerken in
Nadere informatieOver de website en de boodschappen
Over de website en de boodschappen De website De website is opgericht om een reeks goddelijke boodschappen te publiceren waarvan een getrouwde moeder van een jong gezin, woonachtig in Europa, zegt dat
Nadere informatieOnze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl
Onze Vader Onze Vader Onze Vader, die in de hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel, Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schuld,
Nadere informatieInleiding Christendom
Wie zijn de grondleggers van het christendom? Jezus zei: Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, en hun te leren
Nadere informatie4 Opvattingen over kerk en godsdienst 1
4 Opvattingen over kerk en godsdienst 1 4.1 Het prestige van de kerken De kerken zijn niet meer de gezaghebbende instanties van vroeger. Dat is niet alleen zo in Nederland. Zelfs in uitgesproken godsdienstige
Nadere informatieSTIJLEN VAN BEÏNVLOEDING. Inleiding
STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING Inleiding De door leidinggevenden gehanteerde stijlen van beïnvloeding kunnen grofweg in twee categorieën worden ingedeeld, te weten profileren en respecteren. Er zijn twee profilerende
Nadere informatieWaarom zou ik geloven?
Waarom zou ik geloven? Een uitnodiging om na te denken over je geloof Philip Nunn - De Bron Deel #1: 1 nov 2015 Deel #2: 22 nov 2015 Mijn doel met de 2 toespraken Ik probeer je te laten zien dat het christelijke
Nadere informatieEEN BIJZONDERE BEGRAAFPLAATS
EEN BIJZONDERE BEGRAAFPLAATS MET EEN NATUURBEGRAAFPLAATS VOLGEN WE EEN LANDELIJKE TREND OVER PARKSTAD LIMBURG De regio, de oostelijke mijnstreek, is door de mijnindustrie een verweven stedelijk gebied
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict
Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict Werkstuk door een scholier 1470 woorden 25 oktober 2003 6,8 41 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Memo-dossier Vlaams nationalisme. Hoofdvraag: Hoe ontwikkelde
Nadere informatieI.T WIJZE VAN LIJKBEZORGING EN RITUELEN
I.T. 153 - WIJZE VAN LIJKBEZORGING EN RITUELEN Inhoud I.T. 153 - WIJZE VAN LIJKBEZORGING EN RITUELEN... 1 TOEPASSING VOOR DE GEMEENTEN VAN HET VLAAMSE GEWEST... 2 Algemeenheden... 2 Samenstelling van de
Nadere informatieWaarom doet Hij dat zo? Om de diepste bedoeling van Gods geboden aan te geven. Daar kom ik straks op terug. Hij geeft in de Bergrede de beloften en
1 De Bijbel open 2013 5 (02-02) Vandaag bespreken we een vraag over de betekenis van de Wet die God aan Israel gaf voor de christelijke gemeente van het Nieuwe Testament en dus voor ons. Is het zo dat
Nadere informatieBegraven in de gemeente Oldebroek
Begraven in de gemeente Oldebroek De laatste rustplaats Niemand staat graag stil bij een onderwerp als begraven. Toch komt er een moment dat u er over moet nadenken. Omdat u een naaste hebt verloren bijvoorbeeld.
Nadere informatieCodicil Mijn laatste wens
Adiós con Amor Uitvaart organisatie & begeleiding Jet van der Heijden NIE ES X6207607E www.adiosconamor.com 03730 Jávea (Alicante) Tel.(+34) 661100390 info@adiosconamor.com Codicil Mijn laatste wens Steeds
Nadere informatieHET WENSENBOEK. Wensen die ik heb als ik erg ziek ben en niet meer beter wordt!
HET WENSENBOEK Wensen die ik heb als ik erg ziek ben en niet meer beter wordt! Beleidsnotitie Wensenboek Auteur(s) A.Trienekens Datum September 2009 Advies/instemming Managementteam 22 september 2009 Centrale
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatieZondag 16 december, 3 e advent dienst met HA ds. A.J.Wouda. Filippenzen 4: 4-9. Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Zondag 16 december, 3 e advent dienst met HA ds. A.J.Wouda Filippenzen 4: 4-9 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Een paar verzen uit een brief van Paulus aan de gemeente in Filippi, een klein havenstadje
Nadere informatieDe Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok
Nadere informatieWilsbeschikkingsboekje
Wilsbeschikkingsboekje Inleiding Wanneer een familielid komt te overlijden, wordt u met diep verdriet geconfronteerd en moet er in aanzienlijk korte tijd veel geregeld worden. In dit wilsbeschikkingsboekje
Nadere informatieDs. Arjan van Groos ( ) Tekst: 1 Korinthiërs 15, Morgendienst / Middagdienst. Broeders en zusters,
Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: 1 Korinthiërs 15, 16-19 Morgendienst / Middagdienst Broeders en zusters, 1. Zingen : Lied 215 : 1-3 2. Schuldbelijdenis door het zingen van Psalm 51 : 4 en 5 3. Genadeverkondiging
Nadere informatieAlgemene begraafplaatsen Gemeente Stein
Algemene begraafplaatsen Gemeente Stein Niemand staat graag stil bij de dood Toch krijgt iedereen ermee te maken. Bijvoorbeeld wanneer u een dierbare verliest of als u uw eigen uitvaart wilt regelen. Uitvaarten
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo 2009 - II
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In 1792 begon de eerste Coalitieoorlog. 1p 1 Welk politiek doel streefde Oostenrijk met de strijd tegen Frankrijk na? Gebruik
Nadere informatieUitvaart. Orde II Schrift en Gebed. Allen staan terwijl de gestorvene wordt binnengedragen Kaarsen kunnen worden aangestoken
Uitvaart Orde II Schrift en Gebed In de kerk intrede Allen staan terwijl de gestorvene wordt binnengedragen Kaarsen kunnen worden aangestoken groet en inleidend woord Genade zij u en vrede van God, onze
Nadere informatieDAG 1: Sterfbed Lees Genesis 49:1, 2, 28-33 Zie je Jakobs zonen staan rond het bed van hun vader? Jakob is oud. Hij voelt dat hij gaat sterven. Hij roept al zijn zonen. Hij gaat zijn laatste woorden tegen
Nadere informatieGebed om te gedenken. Gebed van lofprijzing. Gebed na Hemelvaart. Gebed op de levenszee
Gebed van lofprijzing Gebed om te gedenken Ik dank U, grote God, dat Gij de Vader zijt die mij te boven gaat, de Zoon die mij terzijde staat, de Geest die in mij bidt en smeekt. Heer, onze God, op deze
Nadere informatieWensenformulier. Een Bijzonder Afscheid
Wensenformulier In het wensenformulier heb ik aangegeven hoe mijn uitvaart moet worden uitgevoerd. Ik vraag mijn nabestaanden om mijn wensen te respecteren en deze zo goed mogelijk uit te voeren. Opdrachtgever
Nadere informatie2. Bourtange I. Kijk naar het plaatje en lees bovenstaande titel. Waar zou de luistertekst over gaan? Kruis het juiste antwoord aan.
2. Bourtange I. Kijk naar het plaatje en lees bovenstaande titel. Waar zou de luistertekst over gaan? Kruis het juiste antwoord aan. 1. Boeren gebruiken een tang om de nagels van hanen bij te knippen.
Nadere informatieNaar een beleidsplan voor de PG Lemmer
Naar een beleidsplan voor de PG Lemmer Inleiding In de komende maanden willen we als kerkenraad een beleidsplan opstellen voor de komende vijf jaar. Iedereen die op dit moment op de één of andere manier
Nadere informatieLIEDERENBLAD TIME 2 SING 18 september 2011 Thema: Je steentje bijdragen. Refrein
LIEDERENBLAD TIME 2 SING 18 september 2011 Thema: Je steentje bijdragen 19.00 uur LAAT HET FEEST ZIJN IN DE HUIZEN (Opw. 533) Laat het feest zijn in de huizen, mensen dansen op de straat, als het onrecht
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het is bijzonder om te ontdekken, hoe veel overeenkomsten er zijn, tussen het verhaal van de opstanding zoals Matteüs dat vertelt, en het boek Daniël,
Nadere informatieArtikelen Een uitvaart tussen kerk en niets
Artikelen Een uitvaart tussen kerk en niets Het omgaan met afscheid nemen, sterven en dood is in onze samenleving aan het veranderen. Steeds vaker zie je dat mensen zelf actief betrokken willen zijn bij
Nadere informatiePreek De vrouw die Jezus beslissing veranderde. Lieve gemeente,
Lieve gemeente, We zien het niet vaak in de Bijbel, maar in het verhaal dat we vandaag gelezen hebben is Jezus toch ronduit bot te noemen en buitengewoon onvriendelijk op het onbeschofte af, tegen een
Nadere informatiePersoonlijke wilsbeschikking
José Hummelink uitvaartzorg Persoonlijke wilsbeschikking Met behulp van ons persoonlijk wensenformulier kunt u kenbaar maken hoe uw afscheid eruit moet komen te zien. Nabestaanden zijn hierdoor volledig
Nadere informatiePaasviering 2016 ds Jonkersschool. Pasen, het verhaal van Jezus leven, sterven en opstaan. Het leven, sterker dan de dood.
Paasviering 2016 ds Jonkersschool Pasen, het verhaal van Jezus leven, sterven en opstaan. Het leven, sterker dan de dood. 1. Welkom door meester Joop Het dochtertje van Jaïrus. Zij is niet dood, zij slaapt.
Nadere informatieEnquête. Begraafplaats Het Waarveld
Enquête Begraafplaats Het Waarveld Begraafplaats Enschedesestraat Gemeente Haaksbergen heeft twee gemeentelijke begraafplaatsen: begraafplaats Het Waarveld aan de Waarveldweg en de oude begraafplaats aan
Nadere informatieSoms kan het te moeilijk zijn om wat diep in je leeft uit te spreken. Soms durf je dat gewoon niet, voor niemand niet.
Ontmoetingskerk - Laren NH - 3 november 2013 2 Koningen 2 Hoe zwaar kan het voor je zijn om afscheid te moeten nemen. Wat gaat er door je heen, als je iemand moet loslaten. Red ik het wel zonder de ander,
Nadere informatieMenze Fernandus van Houten
Liturgieboekje bij het afscheid van Menze Fernandus van Houten * Groningen, 10 februari 1931 Tolbert, 21 februari 2016 in een samenkomst op donderdag 25 februari 2016, om 11.00u in de Gereformeerde Kerk
Nadere informatieVoor u ligt het persoonlijk wensenboekje uitgegeven door Begrafenisvereniging Onstwedde
-2- Wensen bij overlijden en uitvaart Voor u ligt het persoonlijk wensenboekje uitgegeven door Begrafenisvereniging Onstwedde Waarom dit boekje Nabestaanden weten soms niet wat de wensen van de overledene
Nadere informatie