S.G. van Gunst V.G. Pigmans. NHG-Standaarden voor de praktijkassistente 2014

Transcriptie

1 S.G. van Gunst V.G. Pigmans NHG-Standaarden voor de praktijkassistente 2014

2 In NHG-Standaarden voor de praktijkassistente 2014 zijn de NHG-Standaarden voor huisartsen toegankelijk gemaakt voor praktijkassistentes. Als zodanig is het boek een belangrijk naslagwerk. Meer kennis van de NHG-Standaarden zorgt er immers voor dat huisartsen en praktijkmedewerkers sneller op één lijn zitten, met als uiteindelijk doel: het verbeteren van de kwaliteit van zorg voor de patiënten. In deze nieuwe editie (2014) worden 91 NHG- Standaarden beschreven voor praktijkassistentes. Ten opzichte van de vorige uitgave zijn de volgende hoofdstukken nieuw: Lichen sclerosus Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) Van andere hoofdstukken is de inhoud aangepast aan veranderde NHG-Standaarden. Het betreft de volgende hoofdstukken: Acuut coronair syndroom Acuut hoesten Atriumfibrilleren Fractuurpreventie (vervangt Osteoporose) Maagklachten Mictieklachten bij mannen (vervangt Bemoeilijkte mictie bij mannen) Schildklieraandoeningen Het soa-consult Urineweginfecties

3 S.G. van Gunst V.G. Pigmans NHG-Standaarden voor de praktijkassistente 2014 Houten 2014

4 ISBN Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. NUR 891 Ontwerp omslag: Leon Morselt, Nederlands Huisartsen Genootschap Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd., Pune, India Twaalfde druk 2014 Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

5 V Inhoud I NHG-standaarden 1 Acne Acute diarree Acute keelpijn Acuut coronair syndroom Acuut hoesten Allergische en niet-allergische rhinitis Amenorroe Anemie Angst Anticonceptie Artritis Astma bij kinderen Astma bij volwassenen Atriumfibrilleren Bacteriële huidinfecties Buikpijn bij kinderen Cardiovasculair risicomanagement Constitutioneel eczeem COPD Cerebrovasculair accident (CVA) Decubitus Delier bij ouderen

6 VI Inhoud 23 Dementie Depressie Dermatomycosen Diabetes mellitus type Diagnostiek van mammacarcinoom Diepe veneuze trombose Diverticulitis Duizeligheid Enkelbandletsel Enuresis nocturna Epicondylitis Erectiele disfunctie Fluor vaginalis Fractuurpreventie Hand- en polsklachten Hartfalen Hoofdpijn Incontinentie voor urine Influenza en influenzavaccinatie Kinderen met koorts Aspecifieke lagerugpijn Lichen sclerosus Lumbosacraal radiculair syndroom Maagklachten

7 Inhoud VII 47 Mictieklachten bij mannen Miskraam Niet-traumatische knieproblemen bij kinderen en adolescenten Niet-traumatische knieproblemen bij volwassenen Obesitas Obstipatie Onderzoek van de pasgeborene Otitis externa Otitis media acuta bij kinderen Otitis media met effusie De overgang Pelvic inflammatory disease Perifeer arterieel vaatlijden Perifere aangezichtsver lamming Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis Preconceptiezorg Preventie en vroegdiagnostiek van cervixcarcinoom PreventieConsult module Cardiometabool risico Prikkelbaredarmsyndroom Problematisch alcoholgebruik Psoriasis Rectaal bloedverlies Refractieafwijkingen Rhinosinusitis

8 VIII Inhoud 71 Het rode oog Schildklieraandoeningen Schouderklachten Slaapproblemen en slaapmiddelen Slechthorendheid Het soa-consult Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) Stabiele angina pectoris Stoppen met roken Subfertiliteit TIA Traumatische knieproblemen Ulcus cruris venosum Urinesteenlijden Urineweginfecties Vaginaal bloedverlies Varices Virushepatitis en andere leveraandoeningen Voedselovergevoeligheid Ziekte van Parkinson Zwangerschap en kraamperiode Register

9 IX Inleiding NHG-Standaarden voor de praktijkassistente Dit is de nieuwe editie van de NHG-Standaarden voor praktijkassistentes. Standaarden zijn wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen voor diagnostiek en beleid bij een groot aantal aandoeningen. Het NHG heeft de richtlijnen oorspronkelijk ontwikkeld voor huisartsen. In dit boek vindt u informatie uit de standaarden die op uw functie is toegesneden. Bij de opzet van dit boek hebben twee uitgangspunten een rol gespeeld: 55 Praktijkassistentes kunnen hun taken beter uitvoeren als zij beschikken over onderbouwde, actuele achtergrondinformatie. 55 De praktijkorganisatie en praktijkvoering verlopen soepeler als huisartsen en praktijkassistentes over dezelfde informatie beschikken. > > Het uiteindelijke doel van dit boek is verbetering van de kwaliteit van de huisartsenzorg. Met dit doel voor ogen is de informatie uit de standaarden geselecteerd. Aan de inhoud van de taken van praktijkassistentes wordt afzonderlijk aandacht besteed. Daarnaast worden suggesties gegeven voor een goede taakverdeling. Dit boek is daarom óók een aanvulling op de NHG-Standaarden, die op deze gebieden meestal geen concrete richtlijnen geven. De taken van praktijkassistentes verschillen per praktijk. Het hangt van de omstandigheden af hoeveel en welke taken de huisarts delegeert. In het algemeen bestaan de taken van praktijkassistentes uit het maken van afspraken, het assisteren bij het onderzoek en bij de medisch-technische handelingen (of het zelf uitvoeren daarvan), triage en het geven van voorlichting en advies, en het verzorgen van herhalingsrecepten. NHG-Standaarden Al twintig jaar geleden hebben de Nederlandse huisartsen gekozen voor het verhogen van de kwaliteit van hun werk en voor verdere professionalisering van hun beroep. Om dat doel te bereiken heeft het NHG de wetenschappelijke vereniging van de Nederlandse huisartsen richtlijnen geformuleerd voor het dagelijkse handelen van de huisarts. Deze richtlijnen hebben bekendheid gekregen als de NHG-Standaarden. Als uitgangspunt voor richtlijnontwikkeling heeft het NHG gehanteerd dat huisartsenzorg zo veel mogelijk gebaseerd moet zijn op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek, bij voorkeur verricht in de huisartsenpraktijk. Wanneer gegevens van dergelijk onderzoek ontbreken of met elkaar in tegenspraak zijn, wordt de richtlijn gebaseerd op het oordeel en de praktijkervaring van de huisartsen die de desbetreffende standaard opstellen. Commentaar op de voorgestelde richtlijnen van andere huisartsen en van specialisten is noodzakelijk voor het opstellen van een goed onderbouwde NHG-Standaard. Op die manier bevat een standaard een gefundeerd oordeel over een klacht of een ziektebeeld en vormt zo een weergave van de stand van zaken rond een bepaald onderwerp. De richtlijnen uit een NHG-

10 X Inleiding Standaard bevatten in het algemeen niet het laatste nieuws ; de waarde van de nieuwe ontwikkelingen en technieken moet namelijk eerst verder worden onderbouwd door middel van wetenschappelijk onderzoek. Sinds in 1989 de eerste standaard over diabetes mellitus werd gepubliceerd, zijn er elk jaar nieuwe standaarden opgesteld over uiteenlopende onderwerpen zoals acute keelpijn, hoofdpijn, oorontsteking, urineweginfecties, depressie en cardiovasculair risicomanagement. Bij het opstellen van de standaarden wordt uitgegaan van het beloop van ziektes in de huisartsenpraktijk. Dit beloop wordt onder andere gekenmerkt doordat patiënten veelal genezen zonder ingrijpen van buitenaf. Hierop ligt bij het opstellen van de richtlijnen dan ook de nadruk. Voorlichting en advies neemt een belangrijke plaats in de standaard in. Steeds wordt aandacht besteed aan de vraag of ingrijpen voordelen heeft boven afwachten. Dat betekent bijvoorbeeld dat bij twijfel over het effect van een medicijn een niet-medicamenteuze behandeling de voorkeur heeft. Afwachten betekent soms dat de patiënt gevraagd wordt terug te komen als de klachten blijven of veranderen. Afwachten kan ook een actieve opstelling van de huisarts inhouden, waarbij het beloop in vervolgafspraken wordt gevolgd. Ook moet de zorg in de huisartsenpraktijk verantwoord zijn. Verantwoord betekent onder meer doelmatig; de kosten van onderzoek en behandeling worden in de beschouwing betrokken. Bij gelijkwaardige mogelijkheden wordt gekozen voor de oplossing die de minste kosten met zich meebrengt. Daarnaast hebben bij het voorschrijfbeleid medicijnen waarmee de meeste ervaring is opgedaan de voorkeur. Indien er geen verschil in resultaat bestaat tussen behandeling van een aandoening door de huisarts (de eerste lijn ) of door de specialist (de tweede lijn ), heeft behandeling in de eerste lijn de voorkeur. In elke standaard wordt uitvoerig aandacht besteed aan aspecten die in de voorlichting aan patiënten van belang zijn. NHG-Standaarden worden gepubliceerd in het maandblad Huisarts en Wetenschap. Van elke standaard wordt ook een snel te raadplegen samenvattingskaartje gemaakt (zie. figuur 1 en 2). Alle standaarden en samenvattingen, ook de recentste, zijn bovendien te vinden op de NHG-website 7 Ondersteunende producten Zowel voor huisartsen als voor praktijkmedewerkers maakt het NHG ook ondersteunende producten, voorlichting of lesprogramma s om de invoering van de richtlijnen in de praktijk te bevorderen. Ook het boek NHG-Standaarden voor de praktijkassistente past in dat beleid. Een greep uit de andere implementatiematerialen. NHG-PraktijkWijzers bieden ondersteuning bij de organisatie van de praktijk. Soms gaat het daarbij om de organisatie van de zorg voor specifieke aandoeningen, zoals astma, diabetes, benzodiazepineverslaving of dementie. Soms gaat het om de organisatie meer in het algemeen. In de PraktijkWijzers die over de zorg gaan, is zo veel mogelijk rekening gehouden met over te dragen aspecten van die zorg. In de eerste plaats zijn PraktijkWijzers dan ook belangrijke werkdocumenten voor praktijkondersteuners en -verpleegkundigen, maar ook voor praktijkassistentes.

11 Inleiding XI. Figuur 1 De NHG-Standaarden worden, afhankelijk van het onderwerp, eens in de drie tot vijf jaar geactualiseerd.

12 XII Inleiding. Figuur 2 De NHG-Standaarden worden, afhankelijk van het onderwerp, eens in de drie tot vijf jaar geactualiseerd.

13 Inleiding XIII Het NHG ontwerpt ook cursussen voor ondersteunende medewerkers in de huisartsenpraktijk. De NHG-webprogramma s (e-learningmodules) zijn ontworpen voor praktijkondersteuners en -verpleegkundigen. Specifiek voor praktijkassistentes heeft het NHG cursussen Triage ontworpen. Die sluiten aan op de NHG-TriageWijzer (protocollen voor triage en advies). Het NHG geeft ook producten uit die direct voor de patiënt van nut kunnen zijn, zoals voorlichtingsfolders voor in de wachtkamer. Voor informatie over zijn aandoening kan de patiënt de website 7 raadplegen. Informatie over alle producten van het NHG is te vinden op de NHG-website: 7 org. Sommige producten, bijvoorbeeld de NHG-Standaarden, staan integraal op de NHGwebsite.